Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi |
౧౪. సారిపుత్తమోగ్గల్లాన పబ్బజ్జాకథా
14. Sāriputtamoggallāna pabbajjākathā
౬౦. ‘‘తేతి సారిపుత్తమోగ్గల్లానా. అగమంసు కిరాతి యోజనా. తత్రాతి గిరగ్గసమజ్జే. అథాతి పరివితక్కనానన్తరం. తస్సాతి సఞ్చయస్స. పారన్తి పరతీరం. ఏత్థాతి తుమ్హాకం వాదే. ఇదన్తి అయం వాదో ఏత్తకోయేవాతి అత్థో. యోతి యో కోచి. త్వఞ్చ అహఞ్చ అమ్హే, తేసు. నామతుమ్హసఙ్ఖాతేసు హి తీసు సద్దేసు ఏకసేసేన కత్తబ్బేసు పచ్ఛిమస్సేవ ఏకసేసో కాతబ్బో. తేనాతి కతికకరణహేతునా.
60.‘‘Teti sāriputtamoggallānā. Agamaṃsu kirāti yojanā. Tatrāti giraggasamajje. Athāti parivitakkanānantaraṃ. Tassāti sañcayassa. Pāranti paratīraṃ. Etthāti tumhākaṃ vāde. Idanti ayaṃ vādo ettakoyevāti attho. Yoti yo koci. Tvañca ahañca amhe, tesu. Nāmatumhasaṅkhātesu hi tīsu saddesu ekasesena kattabbesu pacchimasseva ekaseso kātabbo. Tenāti katikakaraṇahetunā.
సంఖేపేన వుత్తం విత్థారేన దస్సేన్తో ఆహ ‘‘ఇదం హీ’’తిఆది. అత్థీకేహీతి అమతేన అత్థికేహి. ఉపఞ్ఞాతం మగ్గన్తి అమతస్స మగ్గో ఉపగన్త్వా ఞాతో. ఞాతో చేవ ఉపగతో చాతి సహ ఉపసగ్గేన పదం పరివత్తిత్వా అత్థం కథేన్తో ఉపసగ్గత్థో చ ధాతుత్థో చ విసుంయేవ హోతీతి ఞాపేతి. అత్థికేహి అమ్హేహి ఉపఞ్ఞాతం నిబ్బానం మగ్గం మగ్గన్తో అనుబన్ధేయ్యన్తి వా దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అథ వా’’తిఆది. మగ్గఫలపచ్చవేక్ఖణఞాణేహి ఉపగన్త్వా ఞాతబ్బన్తి ఉపఞ్ఞాతం నిబ్బానం. మగ్గధాథుయా అన్వేసనత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘పరియేసన్తో’’తి.
Saṃkhepena vuttaṃ vitthārena dassento āha ‘‘idaṃ hī’’tiādi. Atthīkehīti amatena atthikehi. Upaññātaṃ magganti amatassa maggo upagantvā ñāto. Ñāto ceva upagato cāti saha upasaggena padaṃ parivattitvā atthaṃ kathento upasaggattho ca dhātuttho ca visuṃyeva hotīti ñāpeti. Atthikehi amhehi upaññātaṃ nibbānaṃ maggaṃ magganto anubandheyyanti vā dassento āha ‘‘atha vā’’tiādi. Maggaphalapaccavekkhaṇañāṇehi upagantvā ñātabbanti upaññātaṃ nibbānaṃ. Maggadhāthuyā anvesanatthaṃ dassento āha ‘‘pariyesanto’’ti.
సారిపుత్తోపి పఞ్హం పుచ్ఛీతి సమ్బన్ధో. కమణ్డలుతోతి కుణ్డికతో. అత్తనో చ పరేసఞ్చ అకథనేన అన్తరే వివరం పటిసన్దహతీతి పటిసన్ధారో, తం. ఏత్థాతి ‘‘న త్యాహం సక్కోమీ’’తిపదే. అధిప్పాయో ఏవం వేదితబ్బోతి యోజనా. ఏత్తకన్తి ఏత్తకం పఞ్హం. ఇమస్సాతి పరిబ్బాజకస్స. అవిసయభావన్తి అత్తనో అవిసయభావం.
Sāriputtopi pañhaṃ pucchīti sambandho. Kamaṇḍalutoti kuṇḍikato. Attano ca paresañca akathanena antare vivaraṃ paṭisandahatīti paṭisandhāro, taṃ. Etthāti ‘‘na tyāhaṃ sakkomī’’tipade. Adhippāyo evaṃ veditabboti yojanā. Ettakanti ettakaṃ pañhaṃ. Imassāti paribbājakassa. Avisayabhāvanti attano avisayabhāvaṃ.
హేతుం పటిచ్చ భవన్తీతి హేతుప్పభవాతి వచనత్థేన పఞ్చక్ఖన్ధా హేతుప్పభవా నామాతి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘హేతుప్పభవా నామ పఞ్చక్ఖన్ధా’’తి. తేనాతి ‘‘యే ధమ్మా హేతుప్పభవా’’తి పదేన. అస్సాతి సారిపుత్తపరిబ్బాజకస్స. ‘‘తేసం హేతు నామ సముదయసచ్చ’’న్తి ఇమినా హినోతి ఏతస్మా ఫలన్తి హేతూతి వచనత్థేన సముదయసచ్చం హేతు నామాతి దస్సేతి. తఞ్చాతి సముదయసచ్చఞ్చ. తేసన్తి ఏత్థ తసద్దస్స విసయం దస్సేతుం వుత్తం ‘‘ఉభిన్నమ్పి సచ్చాన’’న్తి. అపవత్తివసేన నిరుజ్ఝతి ఏత్థాతి నిరోధో. తఞ్చాతి నిరోధఞ్చ. తేనాతి ‘‘తేసఞ్చ యో నిరోధో’’తిపదేన. అస్సాతి సారిపుత్తపరిబ్బాజకస్స. ఏత్థాతి ఇమిస్సం గాథాయం, చతూసు సచ్చేసు వా. నయతోతి నానన్తరికనయతో, అవినాభావనయతో వా, నేత్తిదేసనాహారనయతో వా. తమేవత్థం పాకటం కరోన్తో ఆహ ‘‘నిరోధే హీ’’తిఆది. ఏకదేససరూపేకసేసనయేన వా మగ్గసచ్చం గహేతబ్బన్తి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అథ వా’’తిఆది. నిరోధో చ నిరోధూపాయో చ నిరోధోతి ఏకదేససరూపేకసేసో కాతబ్బో. తేసఞ్చాతి ఏత్థ అవుత్తసమ్పిణ్డనత్థేన చసద్దేన మగ్గసచ్చం గహేతబ్బన్తిపి వదన్తి. అయం నయో అట్ఠకథాయం న వుత్తో. తమేవత్థన్తి చతుసచ్చసఙ్ఖాతం తమేవత్థం. పటిపాదేన్తోతి నిగమేన్తో.
Hetuṃ paṭicca bhavantīti hetuppabhavāti vacanatthena pañcakkhandhā hetuppabhavā nāmāti dassento āha ‘‘hetuppabhavā nāma pañcakkhandhā’’ti. Tenāti ‘‘ye dhammā hetuppabhavā’’ti padena. Assāti sāriputtaparibbājakassa. ‘‘Tesaṃ hetu nāma samudayasacca’’nti iminā hinoti etasmā phalanti hetūti vacanatthena samudayasaccaṃ hetu nāmāti dasseti. Tañcāti samudayasaccañca. Tesanti ettha tasaddassa visayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘ubhinnampi saccāna’’nti. Apavattivasena nirujjhati etthāti nirodho. Tañcāti nirodhañca. Tenāti ‘‘tesañca yo nirodho’’tipadena. Assāti sāriputtaparibbājakassa. Etthāti imissaṃ gāthāyaṃ, catūsu saccesu vā. Nayatoti nānantarikanayato, avinābhāvanayato vā, nettidesanāhāranayato vā. Tamevatthaṃ pākaṭaṃ karonto āha ‘‘nirodhe hī’’tiādi. Ekadesasarūpekasesanayena vā maggasaccaṃ gahetabbanti dassento āha ‘‘atha vā’’tiādi. Nirodho ca nirodhūpāyo ca nirodhoti ekadesasarūpekaseso kātabbo. Tesañcāti ettha avuttasampiṇḍanatthena casaddena maggasaccaṃ gahetabbantipi vadanti. Ayaṃ nayo aṭṭhakathāyaṃ na vutto. Tamevatthanti catusaccasaṅkhātaṃ tamevatthaṃ. Paṭipādentoti nigamento.
‘‘సచేపీ’’తి ఇమినా యదీతి పదస్సత్థం వణ్ణేతి. ‘‘ఏత్తకమేవా’’తి ఇమినా తావదేవాతి పదస్సత్థం వణ్ణేతి. ‘‘ఇతో ఉత్తరి నత్థీ’’తి ఇమినా ఏవకారస్స ఫలం దస్సేతి. ఇతోతి సోతాపత్తిఫలతో. ‘‘ఇదం…పే॰… పత్తబ్బ’’న్తి ఇమినా ‘‘ఏత్తకమేవా’’తి పదస్స అత్థసరూపం దస్సేతి. ‘‘ఏసో ఏవ ధమ్మో’’తి ఇమినా ‘‘ఏసేవ ధమ్మో’’తిపదస్స అత్థం వణ్ణేతి. పచ్చబ్యత్థాతి పతిఅవపుబ్బో ఇధాతు పటివిద్ధత్థోతి ఆహ ‘‘పటివిద్ధత్థా’’తి. తుమ్హేహీతి అస్సజిత్థేరం సన్ధాయాహ. ఇమినా ‘‘పచ్చబ్యత్థా’’తి ఏత్థ హియ్యత్తనీపరస్సపదమజ్ఝిమపురిసబహువచనత్థవిభత్తిం దీపేతి. కప్పనహుతేహీతి కప్పానం నహుతేహి, కోటిపకోటిసతసహస్సానం సతేహి నహుతేహీతి అత్థో. అబ్భతీతన్తి అభిఅతీతం. అమ్హేహి అదిట్ఠమేవ హుత్వా అతిక్కమాపితన్తి అత్థో.
‘‘Sacepī’’ti iminā yadīti padassatthaṃ vaṇṇeti. ‘‘Ettakamevā’’ti iminā tāvadevāti padassatthaṃ vaṇṇeti. ‘‘Ito uttari natthī’’ti iminā evakārassa phalaṃ dasseti. Itoti sotāpattiphalato. ‘‘Idaṃ…pe… pattabba’’nti iminā ‘‘ettakamevā’’ti padassa atthasarūpaṃ dasseti. ‘‘Eso eva dhammo’’ti iminā ‘‘eseva dhammo’’tipadassa atthaṃ vaṇṇeti. Paccabyatthāti patiavapubbo idhātu paṭividdhatthoti āha ‘‘paṭividdhatthā’’ti. Tumhehīti assajittheraṃ sandhāyāha. Iminā ‘‘paccabyatthā’’ti ettha hiyyattanīparassapadamajjhimapurisabahuvacanatthavibhattiṃ dīpeti. Kappanahutehīti kappānaṃ nahutehi, koṭipakoṭisatasahassānaṃ satehi nahutehīti attho. Abbhatītanti abhiatītaṃ. Amhehi adiṭṭhameva hutvā atikkamāpitanti attho.
౬౨. ఆరమ్మణభూతస్స నిబ్బానస్స గమ్భీరత్తా ఆరమ్మణికభూతం ఞాణమ్పి గమ్భీరమేవాధిప్పేతన్తి ఆహ ‘‘గమ్భీరస్స చ ఞాణస్సా’’తి. యథా హి సణ్హవత్థస్స సిబ్బనత్థాయ సణ్హసూచి అధిప్పేతాతి. ఉపధీనం సమ్మా ఖయట్ఠేన నిబ్బానం ఉపధిసఙ్ఖయం నామాతి ఆహ ‘‘ఉపధిసఙ్ఖయేతి నిబ్బానే’’తి. తదారమ్మణాయాతి తంనిబ్బానారమ్మణాయ. విముత్తియాతి ఫలవిముత్తియా. సావకపారమీఞాణేతి అగ్గసావకపారమీఞాణే. తేసూతి సారిపుత్తమోగ్గల్లానేసు. అడ్ఢమాసేన అరహత్తే పతిట్ఠితోతి సమ్బన్ధో.
62. Ārammaṇabhūtassa nibbānassa gambhīrattā ārammaṇikabhūtaṃ ñāṇampi gambhīramevādhippetanti āha ‘‘gambhīrassa ca ñāṇassā’’ti. Yathā hi saṇhavatthassa sibbanatthāya saṇhasūci adhippetāti. Upadhīnaṃ sammā khayaṭṭhena nibbānaṃ upadhisaṅkhayaṃ nāmāti āha ‘‘upadhisaṅkhayeti nibbāne’’ti. Tadārammaṇāyāti taṃnibbānārammaṇāya. Vimuttiyāti phalavimuttiyā. Sāvakapāramīñāṇeti aggasāvakapāramīñāṇe. Tesūti sāriputtamoggallānesu. Aḍḍhamāsena arahatte patiṭṭhitoti sambandho.
అతీతేతి కప్పసతసహస్సాధికే అసఙ్ఖ్యేయ్యమత్థకే. తస్సాతి బుద్ధస్స సన్తికే అగ్గసావకభావం పత్థేసీతి యోజనా. అస్సమేతి మునీనం ఠానే. తఞ్హి ఆ కోధం, ఆ భుసో వా రాగాదయో సమేన్తి ఏత్థాతి అస్సమోతి వుచ్చతి, తస్మిం. పత్థయిత్వా చ పేసేసీతి సమ్బన్ధో. తత్థాతి నీలుప్పలమణ్డపే. తేసూతి తాపససేట్ఠీసు.
Atīteti kappasatasahassādhike asaṅkhyeyyamatthake. Tassāti buddhassa santike aggasāvakabhāvaṃ patthesīti yojanā. Assameti munīnaṃ ṭhāne. Tañhi ā kodhaṃ, ā bhuso vā rāgādayo samenti etthāti assamoti vuccati, tasmiṃ. Patthayitvā ca pesesīti sambandho. Tatthāti nīluppalamaṇḍape. Tesūti tāpasaseṭṭhīsu.
౬౩. యేసన్తి కులానం. ‘‘విధవభావాయా’’తి ఇమినా విధవాయ భావో వేధబ్యన్తి వచనత్థం దస్సేతి. విధవాతి చ పతిసుఞ్ఞా. సా హి ధవేన విగతాతి ‘‘విధవా’’తి చ, విగతో ధవో ఇమిస్సాతి ‘‘విధవా’’తి చ వుచ్చతి. ఉభయేనాపీతి పుత్తపబ్బజ్జపతిపబ్బజ్జసఙ్ఖాతేన దువిధేనపి.
63.Yesanti kulānaṃ. ‘‘Vidhavabhāvāyā’’ti iminā vidhavāya bhāvo vedhabyanti vacanatthaṃ dasseti. Vidhavāti ca patisuññā. Sā hi dhavena vigatāti ‘‘vidhavā’’ti ca, vigato dhavo imissāti ‘‘vidhavā’’ti ca vuccati. Ubhayenāpīti puttapabbajjapatipabbajjasaṅkhātena duvidhenapi.
సఞ్చయానీతి ఏత్థ నిస్సయూపచారేన నిస్సయే నిస్సితూపచారో హోతీతి ఆహ ‘‘సఞ్చయస్స అన్తేవాసికానీ’’తి. అథ వా ణపచ్చయో తస్సేదమత్థే హోతీతి ఆహ ‘‘సఞ్చయస్స అన్తేవాసికానీ’’తి. ‘‘మగధాన’’న్తి బహువచనవసేన వుత్తత్తా జనపదస్స నామన్తి ఆహ ‘‘మగధానం జనపదస్సా’’తి. గిరిబ్బజన్తి ఏత్థ వజో వియాతి వజో, గిరి. వజసదిసో గిరి ఏత్థాతి గిరిబ్బజం పదహేట్ఠుపరియవసేన, నగరం. ‘‘మహావీరియవన్తో’’తి ఇమినా మహన్తో వీరో ఏతేసం తథాగతానన్తి మహావీరాతి వచనత్థం దస్సేతి. ధమ్మేన నయమానానం కా ఉసూయా విజానతన్తి ఏత్థ కచ్చాయననయేన (కచ్చాయనే ౨౭౭ సుత్తే) ఉసూయపయోగే సమ్పదానం హోతీతి ఆసఙ్కా భవేయ్యాతి ఆహ ‘‘భుమ్మత్థే సామివచనం, ఉపయోగత్థే వా’’తి. విజానన్తానన్తి విజానన్తేసు తథాగతేసు, విజానన్తే వా.
Sañcayānīti ettha nissayūpacārena nissaye nissitūpacāro hotīti āha ‘‘sañcayassa antevāsikānī’’ti. Atha vā ṇapaccayo tassedamatthe hotīti āha ‘‘sañcayassa antevāsikānī’’ti. ‘‘Magadhāna’’nti bahuvacanavasena vuttattā janapadassa nāmanti āha ‘‘magadhānaṃ janapadassā’’ti. Giribbajanti ettha vajo viyāti vajo, giri. Vajasadiso giri etthāti giribbajaṃ padaheṭṭhupariyavasena, nagaraṃ. ‘‘Mahāvīriyavanto’’ti iminā mahanto vīro etesaṃ tathāgatānanti mahāvīrāti vacanatthaṃ dasseti. Dhammena nayamānānaṃ kā usūyā vijānatanti ettha kaccāyananayena (kaccāyane 277 sutte) usūyapayoge sampadānaṃ hotīti āsaṅkā bhaveyyāti āha ‘‘bhummatthe sāmivacanaṃ, upayogatthe vā’’ti. Vijānantānanti vijānantesu tathāgatesu, vijānante vā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi / ౧౪. సారిపుత్తమోగ్గల్లానపబ్బజ్జాకథా • 14. Sāriputtamoggallānapabbajjākathā
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā / సారిపుత్తమోగ్గల్లానపబ్బజ్జాకథా • Sāriputtamoggallānapabbajjākathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / సారిపుత్తమోగ్గల్లానపబ్బజ్జాకథావణ్ణనా • Sāriputtamoggallānapabbajjākathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / సారిపుత్తమోగ్గల్లానపబ్బజ్జాకథావణ్ణనా • Sāriputtamoggallānapabbajjākathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / సారిపుత్తమోగ్గల్లానపబ్బజ్జాకథావణ్ణనా • Sāriputtamoggallānapabbajjākathāvaṇṇanā