Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Mahāniddesapāḷi

೧೬. ಸಾರಿಪುತ್ತಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ

16. Sāriputtasuttaniddeso

ಅಥ ಸಾರಿಪುತ್ತಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸಂ ವಕ್ಖತಿ –

Atha sāriputtasuttaniddesaṃ vakkhati –

೧೯೦.

190.

ನ ಮೇ ದಿಟ್ಠೋ ಇತೋ ಪುಬ್ಬೇ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ]

Name diṭṭho ito pubbe, [iccāyasmā sāriputto]

ನ ಸುತೋ ಉದ ಕಸ್ಸಚಿ।

Na suto uda kassaci;

ಏವಂ ವಗ್ಗುವದೋ ಸತ್ಥಾ, ತುಸಿತಾ ಗಣಿಮಾಗತೋ॥

Evaṃ vagguvado satthā, tusitā gaṇimāgato.

ನ ಮೇ ದಿಟ್ಠೋ ಇತೋ ಪುಬ್ಬೇತಿ। ಇತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಮೇ ಮಯಾ ನ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಇಮಿನಾ ಚಕ್ಖುನಾ ಇಮಿನಾ ಅತ್ತಭಾವೇನ। ಯದಾ ಭಗವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕಮೂಲೇ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲಸಿಲಾಯಂ ವಸ್ಸಂವುತ್ಥೋ ¹ ದೇವಗಣಪರಿವುತೋ ಮಜ್ಝೇ ಮಣಿಮಯೇನ ಸೋಪಾಣೇನ ಸಙ್ಕಸ್ಸನಗರಂ ಓತಿಣ್ಣೋ ಇಮಂ ದಸ್ಸನಂ ಪುಬ್ಬೇ ನ ದಿಟ್ಠೋತಿ – ನ ಮೇ ದಿಟ್ಠೋ ಇತೋ ಪುಬ್ಬೇ।

Na me diṭṭho ito pubbeti. Ito pubbe me mayā na diṭṭhapubbo so bhagavā iminā cakkhunā iminā attabhāvena. Yadā bhagavā tāvatiṃsabhavane pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṃ vassaṃvuttho ² devagaṇaparivuto majjhe maṇimayena sopāṇena saṅkassanagaraṃ otiṇṇo imaṃ dassanaṃ pubbe na diṭṭhoti – na me diṭṭho ito pubbe.

ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋತಿ। ಇಚ್ಚಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ ಪದಸಂಸಗ್ಗೋ ಪದಪಾರಿಪೂರೀ ಅಕ್ಖರಸಮವಾಯೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾ ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ – ಇಚ್ಚಾತಿ। ಆಯಸ್ಮಾತಿ ಪಿಯವಚನಂ ಗರುವಚನಂ ಸಗಾರವಸಪ್ಪತಿಸ್ಸವಚನಮೇತಂ – ಆಯಸ್ಮಾತಿ। ಸಾರಿಪುತ್ತೋತಿ ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮಂ ಸಙ್ಖಾ ಸಮಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ವೋಹಾರೋ ನಾಮಂ ನಾಮಕಮ್ಮಂ ನಾಮಧೇಯ್ಯಂ ನಿರುತ್ತಿ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಅಭಿಲಾಪೋತಿ – ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ।

Iccāyasmā sāriputtoti. Iccāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – iccāti. Āyasmāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissavacanametaṃ – āyasmāti. Sāriputtoti tassa therassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpoti – iccāyasmā sāriputto.

ನ ಸುತೋ ಉದ ಕಸ್ಸಚೀತಿ। ನಾತಿ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ಉದಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ ಪದಸಂಸಗ್ಗೋ ಪದಪಾರಿಪೂರೀ ಅಕ್ಖರಸಮವಾಯೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾ ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ – ಉದಾತಿ। ಕಸ್ಸಚೀತಿ ಖತ್ತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವಾ ವೇಸ್ಸಸ್ಸ ವಾ ಸುದ್ದಸ್ಸ ವಾ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ ದೇವಸ್ಸ ವಾ ಮನುಸ್ಸಸ್ಸ ವಾತಿ – ನ ಸುತೋ ಉದ ಕಸ್ಸಚಿ।

Na suto uda kassacīti. Nāti paṭikkhepo. Udāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – udāti. Kassacīti khattiyassa vā brāhmaṇassa vā vessassa vā suddassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā devassa vā manussassa vāti – na suto uda kassaci.

ಏವಂ ವಗ್ಗುವದೋ ಸತ್ಥಾತಿ। ಏವಂ ವಗ್ಗುವದೋ ಮಧುರವದೋ ಪೇಮನೀಯವದೋ ಹದಯಙ್ಗಮವದೋ ಕರವೀಕರುತಮಞ್ಜುಘೋಸೋ ³। ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ ಖೋ ಪನ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಮುಖತೋ ಘೋಸೋ ನಿಚ್ಛರತಿ – ವಿಸಟ್ಠೋ ಚ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೋ ಚ ಮಞ್ಜು ಚ ಸವನೀಯೋ ಚ ಬಿನ್ದು ಚ ಅವಿಸಾರೀ ಚ ಗಮ್ಭೀರೋ ಚ ನಿನ್ನಾದಿ ಚ। ಯಥಾ ಪರಿಸಂ ಖೋ ಪನ ಸೋ ಭಗವಾ ಸರೇನ ವಿಞ್ಞಾಪೇತಿ, ನ ಅಸ್ಸ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಸಾಯ ಘೋಸೋ ನಿಚ್ಛರತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಸ್ಸರೋ ಖೋ ಪನ ಸೋ ಭಗವಾ ಕರವೀಕಭಾಣೀತಿ – ಏವಂ ವಗ್ಗುವದೋ।

Evaṃvagguvado satthāti. Evaṃ vagguvado madhuravado pemanīyavado hadayaṅgamavado karavīkarutamañjughoso ⁴. Aṭṭhaṅgasamannāgato kho pana tassa bhagavato mukhato ghoso niccharati – visaṭṭho ca viññeyyo ca mañju ca savanīyo ca bindu ca avisārī ca gambhīro ca ninnādi ca. Yathā parisaṃ kho pana so bhagavā sarena viññāpeti, na assa bahiddhā parisāya ghoso niccharati, brahmassaro kho pana so bhagavā karavīkabhāṇīti – evaṃ vagguvado.

ಸತ್ಥಾತಿ ಸತ್ಥಾ ಭಗವಾ ಸತ್ಥವಾಹೋ। ಯಥಾ ಸತ್ಥವಾಹೋ ಸತ್ತೇ ಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ಚೋರಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ವಾಳಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ನಿರುದಕಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ ಉತ್ತಾರೇತಿ ನಿತ್ತಾರೇತಿ ಪತಾರೇತಿ ಖೇಮನ್ತಭೂಮಿಂ ಸಮ್ಪಾಪೇತಿ; ಏವಮೇವ ಭಗವಾ ಸತ್ಥವಾಹೋ ಸತ್ತೇ ಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ಜಾತಿಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ಜರಾಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ಬ್ಯಾಧಿಕನ್ತಾರಂ…ಪೇ॰… ಮರಣಕನ್ತಾರಂ… ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ ರಾಗಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ ದೋಸಕನ್ತಾರಂ… ಮೋಹಕನ್ತಾರಂ… ಮಾನಕನ್ತಾರಂ… ದಿಟ್ಠಿಕನ್ತಾರಂ… ಕಿಲೇಸಕನ್ತಾರಂ… ದುಚ್ಚರಿತಕನ್ತಾರಂ ತಾರೇತಿ, ರಾಗಗಹನಂ ತಾರೇತಿ, ದೋಸಗಹನಂ… ಮೋಹಗಹನಂ… ಮಾನಗಹನಂ… ದಿಟ್ಠಿಗಹನಂ… ಕಿಲೇಸಗಹನಂ… ದುಚ್ಚರಿತಗಹನಂ ತಾರೇತಿ ಉತ್ತಾರೇತಿ ನಿತ್ತಾರೇತಿ ಪತಾರೇತಿ ಖೇಮನ್ತಂ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಮ್ಪಾಪೇತೀತಿ । ಏವಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಸತ್ಥವಾಹೋ।

Satthāti satthā bhagavā satthavāho. Yathā satthavāho satte kantāraṃ tāreti, corakantāraṃ tāreti, vāḷakantāraṃ tāreti, dubbhikkhakantāraṃ tāreti, nirudakakantāraṃ tāreti uttāreti nittāreti patāreti khemantabhūmiṃ sampāpeti; evameva bhagavā satthavāho satte kantāraṃ tāreti, jātikantāraṃ tāreti, jarākantāraṃ tāreti, byādhikantāraṃ…pe… maraṇakantāraṃ… sokaparidevadukkhadomanassupāyāsakantāraṃ tāreti rāgakantāraṃ tāreti dosakantāraṃ… mohakantāraṃ… mānakantāraṃ… diṭṭhikantāraṃ… kilesakantāraṃ… duccaritakantāraṃ tāreti, rāgagahanaṃ tāreti, dosagahanaṃ… mohagahanaṃ… mānagahanaṃ… diṭṭhigahanaṃ… kilesagahanaṃ… duccaritagahanaṃ tāreti uttāreti nittāreti patāreti khemantaṃ amataṃ nibbānaṃ sampāpetīti . Evampi bhagavā satthavāho.

ಅಥ ವಾ ಭಗವಾ ನೇತಾ ವಿನೇತಾ ಅನುನೇತಾ ಪಞ್ಞಪೇತಾ ನಿಜ್ಝಾಪೇತಾ ಪೇಕ್ಖೇತಾ ಪಸಾದೇತಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಸತ್ಥವಾಹೋ।

Atha vā bhagavā netā vinetā anunetā paññapetā nijjhāpetā pekkhetā pasādetāti. Evampi bhagavā satthavāho.

ಅಥ ವಾ ಭಗವಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇತಾ, ಅಸಞ್ಜಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಞ್ಜನೇತಾ, ಅನಕ್ಖಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಕ್ಖಾತಾ, ಮಗ್ಗಞ್ಞೂ ಮಗ್ಗವಿದೂ ಮಗ್ಗಕೋವಿದೋ ಮಗ್ಗಾನುಗಾ ಚ ಪನ ಏತರಹಿ ಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತಿ ಪಚ್ಛಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಸತ್ಥವಾಹೋತಿ – ಏವಂ ವಗ್ಗುವದೋ ಸತ್ಥಾ।

Atha vā bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatāti. Evampi bhagavā satthavāhoti – evaṃ vagguvado satthā.

ತುಸಿತಾ ಗಣಿಮಾಗತೋತಿ। ಭಗವಾ ತುಸಿತಕಾಯಾ ಚವಿತ್ವಾ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಂ ಓಕ್ಕನ್ತೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತುಸಿತಾ ಗಣಿಮಾಗತೋ।

Tusitā gaṇimāgatoti. Bhagavā tusitakāyā cavitvā sato sampajāno mātukucchiṃ okkantoti. Evampi tusitā gaṇimāgato.

ಅಥ ವಾ ದೇವಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತುಸಿತಾ। ತೇ ತುಟ್ಠಾ ಸನ್ತುಟ್ಠಾ ಅತ್ತಮನಾ ಪಮುದಿತಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ ದೇವಲೋಕತೋ ಗಣಿಂ ಆಗತೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತುಸಿತಾ ಗಣಿಮಾಗತೋ। ಅಥ ವಾ ಅರಹನ್ತೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತುಸಿತಾ। ತೇ ತುಟ್ಠಾ ಸನ್ತುಟ್ಠಾ ಅತ್ತಮನಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಅರಹನ್ತಾನಂ ಗಣಿಂ ಆಗತೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತುಸಿತಾ ಗಣಿಮಾಗತೋ। ಗಣೀತಿ ಗಣೀ ಭಗವಾ। ಗಣಾಚರಿಯೋತಿ ಗಣೀ, ಗಣಸ್ಸ ಸತ್ಥಾತಿ ಗಣೀ, ಗಣಂ ಪರಿಹರತೀತಿ ಗಣೀ, ಗಣಂ ಓವದತೀತಿ ಗಣೀ, ಗಣಮನುಸಾಸತೀತಿ ಗಣೀ, ವಿಸಾರದೋ ಗಣಂ ಉಪಸಙ್ಕಮತೀತಿ ಗಣೀ, ಗಣಸ್ಸ ⁵ ಸುಸ್ಸೂಸತಿ ಸೋತಂ ಓದಹತಿ ಅಞ್ಞಾ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತೀತಿ ಗಣೀ, ಗಣಂ ಅಕುಸಲಾ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಕುಸಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತೀತಿ ಗಣೀ, ಭಿಕ್ಖುಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಭಿಕ್ಖುನಿಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಉಪಾಸಕಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಉಪಾಸಿಕಾಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ , ರಾಜಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಖತ್ತಿಯಗಣಸ್ಸ… ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಣಸ್ಸ… ವೇಸ್ಸಗಣಸ್ಸ… ಸುದ್ದಗಣಸ್ಸ… ದೇವಗಣಸ್ಸ… ಬ್ರಹ್ಮಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಸಙ್ಘೀ ಗಣೀ ಗಣಾಚರಿಯೋ। ಆಗತೋತಿ ಉಪಗತೋ ಸಮುಪಗತೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ⁶ ಸಙ್ಕಸ್ಸನಗರನ್ತಿ – ತುಸಿತಾ ಗಣಿಮಾಗತೋ।

Atha vā devā vuccanti tusitā. Te tuṭṭhā santuṭṭhā attamanā pamuditā pītisomanassajātā devalokato gaṇiṃ āgatoti. Evampi tusitā gaṇimāgato. Atha vā arahanto vuccanti tusitā. Te tuṭṭhā santuṭṭhā attamanā paripuṇṇasaṅkappā arahantānaṃ gaṇiṃ āgatoti. Evampi tusitā gaṇimāgato. Gaṇīti gaṇī bhagavā. Gaṇācariyoti gaṇī, gaṇassa satthāti gaṇī, gaṇaṃ pariharatīti gaṇī, gaṇaṃ ovadatīti gaṇī, gaṇamanusāsatīti gaṇī, visārado gaṇaṃ upasaṅkamatīti gaṇī, gaṇassa ⁷ sussūsati sotaṃ odahati aññā cittaṃ upaṭṭhapetīti gaṇī, gaṇaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetīti gaṇī, bhikkhugaṇassa gaṇī, bhikkhunigaṇassa gaṇī, upāsakagaṇassa gaṇī, upāsikāgaṇassa gaṇī , rājagaṇassa gaṇī, khattiyagaṇassa… brāhmaṇagaṇassa… vessagaṇassa… suddagaṇassa… devagaṇassa… brahmagaṇassa gaṇī, saṅghī gaṇī gaṇācariyo. Āgatoti upagato samupagato samupapanno ⁸ saṅkassanagaranti – tusitā gaṇimāgato.

ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ –

Tenāha thero sāriputto –

‘‘ನ ಮೇ ದಿಟ್ಠೋ ಇತೋ ಪುಬ್ಬೇ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ]

‘‘Na me diṭṭho ito pubbe, [iccāyasmā sāriputto]

ನ ಸುತೋ ಉದ ಕಸ್ಸಚಿ।

Na suto uda kassaci;

ಏವಂ ವಗ್ಗುವದೋ ಸತ್ಥಾ, ತುಸಿತಾ ಗಣಿಮಾಗತೋ’’ತಿ॥

Evaṃ vagguvado satthā, tusitā gaṇimāgato’’ti.

೧೯೧.

191.

ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ, ಯಥಾ ದಿಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

Sadevakassa lokassa, yathā dissati cakkhumā;

ಸಬ್ಬಂ ತಮಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾ, ಏಕೋವ ರತಿಮಜ್ಝಗಾ॥

Sabbaṃ tamaṃ vinodetvā, ekova ratimajjhagā.

ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸಾತಿ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಮಾರಕಸ್ಸ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಸ್ಸ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯಾತಿ – ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ।

Sadevakassalokassāti sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāyāti – sadevakassa lokassa.

ಯಥಾ ದಿಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಖುಮಾತಿ ಯಥಾ ಭಗವನ್ತಂ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕಮೂಲೇ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲಸಿಲಾಯಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಂ ದೇವತಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ತಥಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ । ಯಥಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ತಥಾ ದೇವತಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ। ಯಥಾ ದೇವಾನಂ ದಿಸ್ಸತಿ ತಥಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ದಿಸ್ಸತಿ। ಯಥಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ದಿಸ್ಸತಿ ತಥಾ ದೇವಾನಂ ದಿಸ್ಸತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಯಥಾ ದಿಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಖುಮಾ। ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅದನ್ತಾ ದನ್ತವಣ್ಣೇನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಸನ್ತಾ ಸನ್ತವಣ್ಣೇನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅನುಪಸನ್ತಾ ಉಪಸನ್ತವಣ್ಣೇನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅನಿಬ್ಬುತಾ ನಿಬ್ಬುತವಣ್ಣೇನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ।

Yathā dissati cakkhumāti yathā bhagavantaṃ tāvatiṃsabhavane pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṃ nisinnaṃ dhammaṃ desentaṃ devatā passanti tathā manussā passanti . Yathā manussā passanti tathā devatā passanti. Yathā devānaṃ dissati tathā manussānaṃ dissati. Yathā manussānaṃ dissati tathā devānaṃ dissatīti. Evampi yathā dissati cakkhumā. Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā adantā dantavaṇṇena dissanti, asantā santavaṇṇena dissanti, anupasantā upasantavaṇṇena dissanti, anibbutā nibbutavaṇṇena dissanti.

‘‘ಪತಿರೂಪಕೋ ಮತ್ತಿಕಾಕುಣ್ಡಲೋವ, ಲೋಹಡ್ಢಮಾಸೋವ ⁹ ಸುವಣ್ಣಛನ್ನೋ।

‘‘Patirūpako mattikākuṇḍalova, lohaḍḍhamāsova ¹⁰ suvaṇṇachanno;

ಚರನ್ತಿ ಲೋಕೇ ಪರಿವಾರಛನ್ನಾ, ಅನ್ತೋ ಅಸುದ್ಧಾ ಬಹಿ ಸೋಭಮಾನಾ’’ತಿ ¹¹॥

Caranti loke parivārachannā, anto asuddhā bahi sobhamānā’’ti ¹².

ನ ಭಗವಾ ಏವಂ ದಿಸ್ಸತಿ। ಭಗವಾ ಭೂತೇನ ತಚ್ಛೇನ ತಥೇನ ಯಾಥಾವೇನ ಅವಿಪರೀತೇನ ಸಭಾವೇನ ದನ್ತೋ ದನ್ತವಣ್ಣೇನ ದಿಸ್ಸತಿ, ಸನ್ತೋ ಸನ್ತವಣ್ಣೇನ ದಿಸ್ಸತಿ, ಉಪಸನ್ತೋ ಉಪಸನ್ತವಣ್ಣೇನ ದಿಸ್ಸತಿ, ನಿಬ್ಬುತೋ ನಿಬ್ಬುತವಣ್ಣೇನ ದಿಸ್ಸತಿ, ಅಕಪ್ಪಿತಇರಿಯಾಪಥಾ ಚ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಪಣಿಧಿಸಮ್ಪನ್ನಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಯಥಾ ದಿಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

Na bhagavā evaṃ dissati. Bhagavā bhūtena tacchena tathena yāthāvena aviparītena sabhāvena danto dantavaṇṇena dissati, santo santavaṇṇena dissati, upasanto upasantavaṇṇena dissati, nibbuto nibbutavaṇṇena dissati, akappitairiyāpathā ca buddhā bhagavanto paṇidhisampannāti. Evampi yathā dissati cakkhumā.

ಅಥ ವಾ ಭಗವಾ ವಿಸುದ್ಧಸದ್ದೋ ಗತಕಿತ್ತಿಸದ್ದಸಿಲೋಕೋ ¹³ ನಾಗಭವನೇ ಚ ಸುಪಣ್ಣಭವನೇ ಚ ಯಕ್ಖಭವನೇ ಚ ಅಸುರಭವನೇ ಚ ಗನ್ಧಬ್ಬಭವನೇ ಚ ಮಹಾರಾಜಭವನೇ ಚ ಇನ್ದಭವನೇ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಭವನೇ ಚ ದೇವಭವನೇ ಚ ಏದಿಸೋ ಚ ತಾದಿಸೋ ಚ ತತೋ ಚ ಭಿಯ್ಯೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಯಥಾ ದಿಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

Atha vā bhagavā visuddhasaddo gatakittisaddasiloko ¹⁴ nāgabhavane ca supaṇṇabhavane ca yakkhabhavane ca asurabhavane ca gandhabbabhavane ca mahārājabhavane ca indabhavane ca brahmabhavane ca devabhavane ca ediso ca tādiso ca tato ca bhiyyoti. Evampi yathā dissati cakkhumā.

ಅಥ ವಾ ಭಗವಾ ದಸಹಿ ಬಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಚತೂಹಿ ವೇಸಾರಜ್ಜೇಹಿ, ಚತೂಹಿ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ, ಛಹಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಹಿ, ಛಹಿ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮೇಹಿ, ತೇಜೇನ ಚ ಬಲೇನ ಚ ಗುಣೇನ ಚ ವೀರಿಯೇನ ಚ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ದಿಸ್ಸತಿ ಞಾಯತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ।

Atha vā bhagavā dasahi balehi samannāgato, catūhi vesārajjehi, catūhi paṭisambhidāhi, chahi abhiññāhi, chahi buddhadhammehi, tejena ca balena ca guṇena ca vīriyena ca paññāya ca dissati ñāyati paññāyati.

‘‘ದೂರೇ ಸನ್ತೋ ಪಕಾಸೇನ್ತಿ, ಹಿಮವನ್ತೋವ ಪಬ್ಬತೋ।

‘‘Dūre santo pakāsenti, himavantova pabbato;

ಅಸನ್ತೇತ್ಥ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ರತ್ತಿಂ ಖಿತ್ತಾ ¹⁵ ಯಥಾ ಸರಾ’’ತಿ॥

Asantettha na dissanti, rattiṃ khittā ¹⁶ yathā sarā’’ti.

ಏವಮ್ಪಿ ಯಥಾ ದಿಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

Evampi yathā dissati cakkhumā.

ಚಕ್ಖುಮಾತಿ ಭಗವಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಚಕ್ಖೂಹಿ ಚಕ್ಖುಮಾ – ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ, ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ, ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ, ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

Cakkhumāti bhagavā pañcahi cakkhūhi cakkhumā – maṃsacakkhunāpi cakkhumā, dibbacakkhunāpi cakkhumā, paññācakkhunāpi cakkhumā, buddhacakkhunāpi cakkhumā, samantacakkhunāpi cakkhumā.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ? ಮಂಸಚಕ್ಖುಮ್ಹಿ ಭಗವತೋ ಪಞ್ಚ ವಣ್ಣಾ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ – ನೀಲೋ ಚ ವಣ್ಣೋ, ಪೀತಕೋ ಚ ವಣ್ಣೋ, ಲೋಹಿತಕೋ ಚ ವಣ್ಣೋ, ಕಣ್ಹೋ ಚ ವಣ್ಣೋ, ಓದಾತೋ ಚ ವಣ್ಣೋ। ಅಕ್ಖಿಲೋಮಾನಿ ಚ ಭಗವತೋ। ಯತ್ಥ ಚ ಅಕ್ಖಿಲೋಮಾನಿ ಪತಿಟ್ಠಿತಾನಿ ತಂ ನೀಲಂ ಹೋತಿ ಸುನೀಲಂ ಪಾಸಾದಿಕಂ ದಸ್ಸನೇಯ್ಯಂ ಉಮಾಪುಪ್ಫಸಮಾನಂ। ತಸ್ಸ ಪರತೋ ಪೀತಕಂ ಹೋತಿ ಸುಪೀತಕಂ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಪಾಸಾದಿಕಂ ದಸ್ಸನೇಯ್ಯಂ ಕಣಿಕಾರಪುಪ್ಫಸಮಾನಂ। ಉಭತೋ ಅಕ್ಖಿಕೂಟಾನಿ ಭಗವತೋ ಲೋಹಿತಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಸುಲೋಹಿತಕಾನಿ ಪಾಸಾದಿಕಾನಿ ದಸ್ಸನೇಯ್ಯಾನಿ ಇನ್ದಗೋಪಕಸಮಾನಾನಿ। ಮಜ್ಝೇ ಕಣ್ಹಂ ಹೋತಿ ಸುಕಣ್ಹಂ ಅಲೂಖಂ ಸುದ್ಧಂ ಪಾಸಾದಿಕಂ ದಸ್ಸನೇಯ್ಯಂ ಅದ್ದಾರಿಟ್ಠಕಸಮಾನಂ। ತಸ್ಸ ಪರತೋ ಓದಾತಂ ಹೋತಿ ಸುಓದಾತಂ ಸೇತಂ ಪಣ್ಡರಂ ಪಾಸಾದಿಕಂ ದಸ್ಸನೇಯ್ಯಂ ಓಸಧಿತಾರಕಸಮಾನಂ । ತೇನ ಭಗವಾ ಪಾಕತಿಕೇನ ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾ ಅತ್ತಭಾವಪರಿಯಾಪನ್ನೇನ ಪುರಿಮಸುಚರಿತಕಮ್ಮಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇನ ಸಮನ್ತಾ ಯೋಜನಂ ಪಸ್ಸತಿ ದಿವಾ ಚೇವ ರತ್ತಿಞ್ಚ। ಯದಾಪಿ ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅನ್ಧಕಾರೋ ಹೋತಿ ಸೂರಿಯೋ ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗತೋ ಹೋತಿ ; ಕಾಳಪಕ್ಖೋ ಚ ಉಪೋಸಥೋ ಹೋತಿ, ತಿಬ್ಬೋ ಚ ವನಸಣ್ಡೋ ಹೋತಿ, ಮಹಾ ಚ ಕಾಳಮೇಘೋ ಅಬ್ಭುಟ್ಠಿತೋ ಹೋತಿ। ಏವರೂಪೇಪಿ ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೇ ಅನ್ಧಕಾರೇ ಸಮನ್ತಾ ಯೋಜನಂ ಪಸ್ಸತಿ। ನತ್ಥಿ ಸೋ ಕುಟ್ಟೋ ವಾ ಕವಾಟಂ ವಾ ಪಾಕಾರೋ ವಾ ಪಬ್ಬತೋ ವಾ ಗಚ್ಛೋ ವಾ ಲತಾ ವಾ ಆವರಣಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸನಾಯ। ಏಕಞ್ಚೇ ತಿಲಫಲಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ತಿಲವಾಹೇ ಪಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ, ತಞ್ಞೇವ ತಿಲಫಲಂ ಉದ್ಧರೇಯ್ಯ। ಏವಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಭಗವತೋ ಪಾಕತಿಕಮಂಸಚಕ್ಖು। ಏವಂ ಭಗವಾ ಮಂಸಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi cakkhumā? Maṃsacakkhumhi bhagavato pañca vaṇṇā saṃvijjanti – nīlo ca vaṇṇo, pītako ca vaṇṇo, lohitako ca vaṇṇo, kaṇho ca vaṇṇo, odāto ca vaṇṇo. Akkhilomāni ca bhagavato. Yattha ca akkhilomāni patiṭṭhitāni taṃ nīlaṃ hoti sunīlaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ umāpupphasamānaṃ. Tassa parato pītakaṃ hoti supītakaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ kaṇikārapupphasamānaṃ. Ubhato akkhikūṭāni bhagavato lohitakāni honti sulohitakāni pāsādikāni dassaneyyāni indagopakasamānāni. Majjhe kaṇhaṃ hoti sukaṇhaṃ alūkhaṃ suddhaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ addāriṭṭhakasamānaṃ. Tassa parato odātaṃ hoti suodātaṃ setaṃ paṇḍaraṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ osadhitārakasamānaṃ . Tena bhagavā pākatikena maṃsacakkhunā attabhāvapariyāpannena purimasucaritakammābhinibbattena samantā yojanaṃ passati divā ceva rattiñca. Yadāpi caturaṅgasamannāgato andhakāro hoti sūriyo ca atthaṅgato hoti ; kāḷapakkho ca uposatho hoti, tibbo ca vanasaṇḍo hoti, mahā ca kāḷamegho abbhuṭṭhito hoti. Evarūpepi caturaṅgasamannāgate andhakāre samantā yojanaṃ passati. Natthi so kuṭṭo vā kavāṭaṃ vā pākāro vā pabbato vā gaccho vā latā vā āvaraṇaṃ rūpānaṃ dassanāya. Ekañce tilaphalaṃ nimittaṃ katvā tilavāhe pakkhipeyya, taññeva tilaphalaṃ uddhareyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato pākatikamaṃsacakkhu. Evaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi cakkhumā.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ? ಭಗವಾ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ; ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ – ‘‘ಇಮೇ ವತ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಉಪವಾದಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪನ್ನಾ; ಇಮೇ ವಾ ಪನ ಭೋನ್ತೋ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಚೀಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಮನೋಸುಚರಿತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅರಿಯಾನಂ ಅನುಪವಾದಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾ, ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ’’ತಿ। ಇತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಹೀನೇ ಪಣೀತೇ ಸುವಣ್ಣೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಸುಗತೇ ದುಗ್ಗತೇ; ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ। ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ಚ ಭಗವಾ ಏಕಮ್ಪಿ ಲೋಕಧಾತುಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ದ್ವೇಪಿ ಲೋಕಧಾತುಯೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಲೋಕಧಾತುಯೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಲೋಕಧಾತುಯೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಪಞ್ಚಪಿ ಲೋಕಧಾತುಯೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ದಸಪಿ ಲೋಕಧಾತುಯೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ವೀಸಮ್ಪಿ ¹⁷ ಲೋಕಧಾತುಯೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ತಿಂಸಮ್ಪಿ ಲೋಕಧಾತುಯೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಚತ್ತಾಲೀಸಮ್ಪಿ ಲೋಕಧಾತುಯೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ಲೋಕಧಾತುಯೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಸತಮ್ಪಿ ಲೋಕಧಾತುಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಸಹಸ್ಸಿಮ್ಪಿ ಚೂಳನಿಕಂ ಲೋಕಧಾತುಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ದ್ವಿಸಹಸ್ಸಿಮ್ಪಿ ಮಜ್ಝಿಮಿಕಂ ಲೋಕಧಾತುಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ತಿಸಹಸ್ಸಿಮ್ಪಿ ಲೋಕಧಾತುಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಮಹಾಸಹಸ್ಸಿಮ್ಪಿ ಲೋಕಧಾತುಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಯಾವತಕಂ ಪನ ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯ ತಾವತಕಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ। ಏವಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಭಗವತೋ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು। ಏವಂ ಭಗವಾ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

Kathaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate; yathākammūpage satte pajānāti – ‘‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā; ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate; yathākammūpage satte pajānāti. Ākaṅkhamāno ca bhagavā ekampi lokadhātuṃ passeyya, dvepi lokadhātuyo passeyya, tissopi lokadhātuyo passeyya, catassopi lokadhātuyo passeyya, pañcapi lokadhātuyo passeyya, dasapi lokadhātuyo passeyya, vīsampi ¹⁸ lokadhātuyo passeyya, tiṃsampi lokadhātuyo passeyya, cattālīsampi lokadhātuyo passeyya, paññāsampi lokadhātuyo passeyya, satampi lokadhātuṃ passeyya, sahassimpi cūḷanikaṃ lokadhātuṃ passeyya, dvisahassimpi majjhimikaṃ lokadhātuṃ passeyya, tisahassimpi lokadhātuṃ passeyya, mahāsahassimpi lokadhātuṃ passeyya, yāvatakaṃ pana ākaṅkheyya tāvatakaṃ passeyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato dibbacakkhu. Evaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi cakkhumā.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ? ಭಗವಾ ಮಹಾಪಞ್ಞೋ ಪುಥುಪಞ್ಞೋ ಹಾಸಪಞ್ಞೋ ಜವನಪಞ್ಞೋ ತಿಕ್ಖಪಞ್ಞೋ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞೋ ಪಞ್ಞಾಪಭೇದಕುಸಲೋ ಪಭಿನ್ನಞಾಣೋ ಅಧಿಗತಪಟಿಸಮ್ಭಿದೋ ಚತುವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ದಸಬಲಧಾರೀ ಪುರಿಸಾಸಭೋ ಪುರಿಸಸೀಹೋ ಪುರಿಸನಾಗೋ ಪುರಿಸಾಜಞ್ಞೋ ಪುರಿಸಧೋರಯ್ಹೋ ಅನನ್ತಞಾಣೋ ಅನನ್ತತೇಜೋ ಅನನ್ತಯಸೋ ಅಡ್ಢೋ ಮಹದ್ಧನೋ ಧನವಾ ನೇತಾ ವಿನೇತಾ ಅನುನೇತಾ ಪಞ್ಞಪೇತಾ ನಿಜ್ಝಾಪೇತಾ ಪೇಕ್ಖೇತಾ ಪಸಾದೇತಾ। ಸೋ ಹಿ ಭಗವಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇತಾ, ಅಸಞ್ಜಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಞ್ಜನೇತಾ, ಅನಕ್ಖಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಕ್ಖಾತಾ, ಮಗ್ಗಞ್ಞೂ ಮಗ್ಗವಿದೂ ಮಗ್ಗಕೋವಿದೋ ಮಗ್ಗಾನುಗಾ ಚ ಪನ ಏತರಹಿ ಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತಿ ಪಚ್ಛಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾ।

Kathaṃ bhagavā paññācakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño paññāpabhedakusalo pabhinnañāṇo adhigatapaṭisambhido catuvesārajjappatto dasabaladhārī purisāsabho purisasīho purisanāgo purisājañño purisadhorayho anantañāṇo anantatejo anantayaso aḍḍho mahaddhano dhanavā netā vinetā anunetā paññapetā nijjhāpetā pekkhetā pasādetā. So hi bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā.

ಸೋ ಹಿ ಭಗವಾ ಜಾನಂ ಜಾನಾತಿ, ಪಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಚಕ್ಖುಭೂತೋ ಞಾಣಭೂತೋ ಧಮ್ಮಭೂತೋ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೋ ವತ್ತಾ ಪವತ್ತಾ ಅತ್ಥಸ್ಸ ನಿನ್ನೇತಾ ಅಮತಸ್ಸ ದಾತಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸಾಮೀ ತಥಾಗತೋ। ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅಞ್ಞಾತಂ ಅದಿಟ್ಠಂ ಅವಿದಿತಂ ಅಸಚ್ಛಿಕತಂ ಅಫಸ್ಸಿತಂ ಪಞ್ಞಾಯ। ಅತೀತಂ ಅನಾಗತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಉಪಾದಾಯ ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಮುಖೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ನೇಯ್ಯಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ ¹⁹ ಅತ್ತತ್ಥೋ ವಾ, ಪರತ್ಥೋ ವಾ, ಉಭಯತ್ಥೋ ವಾ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಉತ್ತಾನೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಗಮ್ಭೀರೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಗೂಳ್ಹೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ನೇಯ್ಯೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ನೀತೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಅನವಜ್ಜೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ವೋದಾನೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಪರಮತ್ಥೋ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಅನ್ತೋಬುದ್ಧಞಾಣೇ ಪರಿವತ್ತತಿ।

So hi bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. Natthi tassa bhagavato aññātaṃ adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ paññāya. Atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ upādāya sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchanti. Yaṃ kiñci neyyaṃ nāma atthi jānitabbaṃ ²⁰ attattho vā, parattho vā, ubhayattho vā, diṭṭhadhammiko vā attho, samparāyiko vā attho, uttāno vā attho, gambhīro vā attho, gūḷho vā attho, paṭicchanno vā attho, neyyo vā attho, nīto vā attho, anavajjo vā attho, nikkileso vā attho, vodāno vā attho, paramattho vā attho, sabbaṃ taṃ antobuddhañāṇe parivattati.

ಅತೀತೇ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅಪ್ಪಟಿಹತಂ ಞಾಣಂ, ಅನಾಗತೇ ಅಪ್ಪಟಿಹತಂ ಞಾಣಂ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಅಪ್ಪಟಿಹತಂ ಞಾಣಂ। ಸಬ್ಬಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಾನುಪರಿವತ್ತಿ। ಸಬ್ಬಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ… ಸಬ್ಬಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಾನುಪರಿವತ್ತಿ। ಯಾವತಕಂ ನೇಯ್ಯಂ ತಾವತಕಂ ಞಾಣಂ, ಯಾವತಕಂ ಞಾಣಂ ತಾವತಕಂ ನೇಯ್ಯಂ; ನೇಯ್ಯಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ಞಾಣಂ, ಞಾಣಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ನೇಯ್ಯಂ; ನೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಞಾಣಂ ನಪ್ಪವತ್ತತಿ, ಞಾಣಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ನೇಯ್ಯಪಥೋ ನತ್ಥಿ; ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪರಿಯನ್ತಟ್ಠಾಯಿನೋ ತೇ ಧಮ್ಮಾ। ಯಥಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸಮುಗ್ಗಪಟಲಾನಂ ಸಮ್ಮಾಫುಸಿತಾನಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಸಮುಗ್ಗಪಟಲಂ ಉಪರಿಮಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ, ಉಪರಿಮಂ ಸಮುಗ್ಗಪಟಲಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪರಿಯನ್ತಟ್ಠಾಯಿನೋ; ಏವಮೇವಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ನೇಯ್ಯಞ್ಚ ಞಾಣಞ್ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪರಿಯನ್ತಟ್ಠಾಯಿನೋ । ಯಾವತಕಂ ನೇಯ್ಯಂ ತಾವತಕಂ ಞಾಣಂ, ಯಾವತಕಂ ಞಾಣಂ ತಾವತಕಂ ನೇಯ್ಯಂ, ನೇಯ್ಯಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ಞಾಣಂ, ಞಾಣಪರಿಯನ್ತಿಕಂ ನೇಯ್ಯಂ; ನೇಯ್ಯಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಞಾಣಂ ನ ಪವತ್ತತಿ, ಞಾಣಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ನೇಯ್ಯಪಥೋ ನತ್ಥಿ; ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪರಿಯನ್ತಟ್ಠಾಯಿನೋ ತೇ ಧಮ್ಮಾ।

Atīte buddhassa bhagavato appaṭihataṃ ñāṇaṃ, anāgate appaṭihataṃ ñāṇaṃ, paccuppanne appaṭihataṃ ñāṇaṃ. Sabbaṃ kāyakammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti. Sabbaṃ vacīkammaṃ… sabbaṃ manokammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti. Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ; neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ; neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi; aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā. Yathā dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ sammāphusitānaṃ heṭṭhimaṃ samuggapaṭalaṃ uparimaṃ nātivattati, uparimaṃ samuggapaṭalaṃ heṭṭhimaṃ nātivattati, aññamaññapariyantaṭṭhāyino; evamevaṃ buddhassa bhagavato neyyañca ñāṇañca aññamaññapariyantaṭṭhāyino . Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ, neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ; neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ na pavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi; aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā.

ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಂ ಪವತ್ತತಿ। ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಆವಜ್ಜನಪಟಿಬದ್ಧಾ ಆಕಙ್ಖಪಟಿಬದ್ಧಾ ಮನಸಿಕಾರಪಟಿಬದ್ಧಾ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಪಟಿಬದ್ಧಾ। ಸಬ್ಬಸತ್ತೇಸು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಂ ಪವತ್ತತಿ। ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಭಗವಾ ಆಸಯಂ ಜಾನಾತಿ, ಅನುಸಯಂ ಜಾನಾತಿ, ಚರಿತಂ ಜಾನಾತಿ, ಅಧಿಮುತ್ತಿಂ ಜಾನಾತಿ, ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖೇ ಮಹಾರಜಕ್ಖೇ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಸ್ವಾಕಾರೇ ದ್ವಾಕಾರೇ ಸುವಿಞ್ಞಾಪಯೇ ದುವಿಞ್ಞಾಪಯೇ ಭಬ್ಬಾಭಬ್ಬೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತಿ। ಸದೇವಕೋ ಲೋಕೋ ಸಮಾರಕೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೋ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಪಜಾ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಅನ್ತೋಬುದ್ಧಞಾಣೇ ಪರಿವತ್ತತಿ।

Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbesaṃ sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃ jānāti, apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti. Sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati.

ಯಥಾ ಯೇ ಕೇಚಿ ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಾ ಅನ್ತಮಸೋ ತಿಮಿತಿಮಿಙ್ಗಲಂ ಉಪಾದಾಯ ಅನ್ತೋಮಹಾಸಮುದ್ದೇ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ; ಏವಮೇವ ಸದೇವಕೋ ಲೋಕೋ ಸಮಾರಕೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೋ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಪಜಾ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಅನ್ತೋಬುದ್ಧಞಾಣೇ ಪರಿವತ್ತತಿ। ಯಥಾ ಯೇ ಕೇಚಿ ಪಕ್ಖೀ ಅನ್ತಮಸೋ ಗರುಳಂ ವೇನತೇಯ್ಯಂ ಉಪಾದಾಯ ಆಕಾಸಸ್ಸ ಪದೇಸೇ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ; ಏವಮೇವ ಯೇಪಿ ತೇ ಸಾರಿಪುತ್ತಸಮಾ ಪಞ್ಞಾಯ ತೇಪಿ ಬುದ್ಧಞಾಣಸ್ಸ ಪದೇಸೇ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ; ಬುದ್ಧಞಾಣಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪಞ್ಞಂ ಫರಿತ್ವಾ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ಯೇಪಿ ತೇ ಖತ್ತಿಯಪಣ್ಡಿತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಣ್ಡಿತಾ ಗಹಪತಿಪಣ್ಡಿತಾ ಸಮಣಪಣ್ಡಿತಾ ನಿಪುಣಾ ಕತಪರಪ್ಪವಾದಾ ವಾಲವೇಧಿರೂಪಾ ವೋಭಿನ್ದನ್ತಾ ಮಞ್ಞೇ ಚರನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಗತೇನ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ, ತೇ ಪಞ್ಹೇ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ತಥಾಗತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ ಗೂಳ್ಹಾನಿ ಚ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾನಿ ಚ। ಕಥಿತಾ ವಿಸಜ್ಜಿತಾವ ತೇ ಪಞ್ಹಾ ಭಗವತಾ ಹೋನ್ತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಕಾರಣಾ ಉಪಕ್ಖಿತ್ತಕಾ ಚ। ತೇ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾವ ತತ್ಥ ಅತಿರೋಚತಿ , ಯದಿದಂ ಪಞ್ಞಾಯಾತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

Yathā ye keci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya antomahāsamudde parivattanti; evameva sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati. Yathā ye keci pakkhī antamaso garuḷaṃ venateyyaṃ upādāya ākāsassa padese parivattanti; evameva yepi te sāriputtasamā paññāya tepi buddhañāṇassa padese parivattanti; buddhañāṇaṃ devamanussānaṃ paññaṃ pharitvā abhibhavitvā tiṭṭhati. Yepi te khattiyapaṇḍitā brāhmaṇapaṇḍitā gahapatipaṇḍitā samaṇapaṇḍitā nipuṇā kataparappavādā vālavedhirūpā vobhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni, te pañhe abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti gūḷhāni ca paṭicchannāni ca. Kathitā visajjitāva te pañhā bhagavatā honti niddiṭṭhakāraṇā upakkhittakā ca. Te bhagavato sampajjanti. Atha kho bhagavāva tattha atirocati , yadidaṃ paññāyāti. Evaṃ bhagavā paññācakkhunāpi cakkhumā.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ? ಭಗವಾ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾ ಲೋಕಂ ವೋಲೋಕೇನ್ತೋ ²¹ ಅದ್ದಸ ಸತ್ತೇ ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖೇ ಮಹಾರಜಕ್ಖೇ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಸ್ವಾಕಾರೇ ದ್ವಾಕಾರೇ ಸುವಿಞ್ಞಾಪಯೇ ದುವಿಞ್ಞಾಪಯೇ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಪರಲೋಕವಜ್ಜಭಯದಸ್ಸಾವಿನೋ ವಿಹರನ್ತೇ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ನಪರಲೋಕವಜ್ಜಭಯದಸ್ಸಾವಿನೋ ವಿಹರನ್ತೇ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಉಪ್ಪಲಿನಿಯಂ ವಾ ಪದುಮಿನಿಯಂ ವಾ ಪುಣ್ಡರೀಕಿನಿಯಂ ವಾ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚಾನಿ ಉಪ್ಪಲಾನಿ ವಾ ಪದುಮಾನಿ ವಾ ಪುಣ್ಡರೀಕಾನಿ ವಾ ಉದಕೇ ಜಾತಾನಿ ಉದಕೇ ಸಂವಡ್ಢಾನಿ ಉದಕಾನುಗ್ಗತಾನಿ ಅನ್ತೋನಿಮುಗ್ಗಪೋಸೀನಿ, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚಾನಿ ಉಪ್ಪಲಾನಿ ವಾ ಪದುಮಾನಿ ವಾ ಪುಣ್ಡರೀಕಾನಿ ವಾ ಉದಕೇ ಜಾತಾನಿ ಉದಕೇ ಸಂವಡ್ಢಾನಿ ಸಮೋದಕಂ ಠಿತಾನಿ, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚಾನಿ ಉಪ್ಪಲಾನಿ ವಾ ಪದುಮಾನಿ ವಾ ಪುಣ್ಡರೀಕಾನಿ ವಾ ಉದಕೇ ಜಾತಾನಿ ಉದಕೇ ಸಂವಡ್ಢಾನಿ ಉದಕಂ ಅಚ್ಚುಗ್ಗಮ್ಮ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಅನುಪಲಿತ್ತಾನಿ ಉದಕೇನ; ಏವಮೇವಂ ಭಗವಾ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾ ಲೋಕಂ ವೋಲೋಕೇನ್ತೋ ಅದ್ದಸ ಸತ್ತೇ ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖೇ ಮಹಾರಜಕ್ಖೇ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಸ್ವಾಕಾರೇ ದ್ವಾಕಾರೇ ಸುವಿಞ್ಞಾಪಯೇ ದುವಿಞ್ಞಾಪಯೇ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಪರಲೋಕವಜ್ಜಭಯದಸ್ಸಾವಿನೋ ವಿಹರನ್ತೇ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ನಪರಲೋಕವಜ್ಜಭಯದಸ್ಸಾವಿನೋ ವಿಹರನ್ತೇ। ಜಾನಾತಿ ಭಗವಾ – ‘‘ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ರಾಗಚರಿತೋ, ಅಯಂ ದೋಸಚರಿತೋ, ಅಯಂ ಮೋಹಚರಿತೋ, ಅಯಂ ವಿತಕ್ಕಚರಿತೋ, ಅಯಂ ಸದ್ಧಾಚರಿತೋ, ಅಯಂ ಞಾಣಚರಿತೋ’’ತಿ। ರಾಗಚರಿತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಸುಭಕಥಂ ಕಥೇತಿ; ದೋಸಚರಿತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಂ ಆಚಿಕ್ಖತಿ; ಮೋಹಚರಿತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಉದ್ದೇಸೇ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಯ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸಾಕಚ್ಛಾಯ ಗರುಸಂವಾಸೇ ನಿವೇಸೇತಿ; ವಿತಕ್ಕಚರಿತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಂ ಆಚಿಕ್ಖತಿ; ಸದ್ಧಾಚರಿತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಸಾದನೀಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆಚಿಕ್ಖತಿ ಬುದ್ಧಸುಬೋಧಿಂ ಧಮ್ಮಸುಧಮ್ಮತಂ ಸಙ್ಘಸುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಸೀಲಾನಿ ಚ ಅತ್ತನೋ; ಞಾಣಚರಿತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾನಿಮಿತ್ತಂ ಆಚಿಕ್ಖತಿ ಅನಿಚ್ಚಾಕಾರಂ ದುಕ್ಖಾಕಾರಂ ಅನತ್ತಾಕಾರಂ।

Kathaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento ²² addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante appekacce naparalokavajjabhayadassāvino viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni samodakaṃ ṭhitāni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakaṃ accuggamma tiṭṭhanti anupalittāni udakena; evamevaṃ bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante appekacce naparalokavajjabhayadassāvino viharante. Jānāti bhagavā – ‘‘ayaṃ puggalo rāgacarito, ayaṃ dosacarito, ayaṃ mohacarito, ayaṃ vitakkacarito, ayaṃ saddhācarito, ayaṃ ñāṇacarito’’ti. Rāgacaritassa bhagavā puggalassa asubhakathaṃ katheti; dosacaritassa bhagavā puggalassa mettābhāvanaṃ ācikkhati; mohacaritassa bhagavā puggalassa uddese paripucchāya kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya garusaṃvāse niveseti; vitakkacaritassa bhagavā puggalassa ānāpānassatiṃ ācikkhati; saddhācaritassa bhagavā puggalassa pasādanīyaṃ nimittaṃ ācikkhati buddhasubodhiṃ dhammasudhammataṃ saṅghasuppaṭipattiṃ sīlāni ca attano; ñāṇacaritassa bhagavā puggalassa vipassanānimittaṃ ācikkhati aniccākāraṃ dukkhākāraṃ anattākāraṃ.

‘‘ಸೇಲೇ ಯಥಾ ಪಬ್ಬತಮುದ್ಧನಿಟ್ಠಿತೋ, ಯಥಾಪಿ ಪಸ್ಸೇ ಜನತಂ ಸಮನ್ತತೋ।

‘‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito, yathāpi passe janataṃ samantato;

ತಥೂಪಮಂ ಧಮ್ಮಮಯಂ ಸುಮೇಧ, ಪಾಸಾದಮಾರುಯ್ಹ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು।

Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhu;

ಸೋಕಾವತಿಣ್ಣಂ ಜನತಮಪೇತಸೋಕೋ, ಅವೇಕ್ಖಸ್ಸು ಜಾತಿಜರಾಭಿಭೂತ’’ನ್ತಿ॥

Sokāvatiṇṇaṃ janatamapetasoko, avekkhassu jātijarābhibhūta’’nti.

ಏವಂ ಭಗವಾ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

Evaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi cakkhumā.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾ? ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು ವುಚ್ಚತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಂ। ಭಗವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣೇನ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಗತೋ ಸಮುಪಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ।

Kathaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumā? Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ. Bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato.

‘‘ನ ತಸ್ಸ ಅದಿಟ್ಠಮಿಧತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ, ಅಥೋ ಅವಿಞ್ಞಾತಮಜಾನಿತಬ್ಬಂ।

‘‘Na tassa adiṭṭhamidhatthi kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ;

ಸಬ್ಬಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಿ ಯದತ್ಥಿ ನೇಯ್ಯಂ, ತಥಾಗತೋ ತೇನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂ’’ತಿ॥

Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhū’’ti.

ಏವಂ ಭಗವಾ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುನಾಪಿ ಚಕ್ಖುಮಾತಿ – ಯಥಾ ದಿಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

Evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumāti – yathā dissati cakkhumā.

ಸಬ್ಬಂ ತಮಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾತಿ ಸಬ್ಬಂ ರಾಗತಮಂ ದೋಸತಮಂ ಮೋಹತಮಂ ಮಾನತಮಂ ದಿಟ್ಠಿತಮಂ ಕಿಲೇಸತಮಂ ದುಚ್ಚರಿತತಮಂ ಅನ್ಧಕರಣಂ ಅಚಕ್ಖುಕರಣಂ ಅಞ್ಞಾಣಕರಣಂ ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕಂ ವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕಂ ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕಂ ನುದಿತ್ವಾ ಪನುದಿತ್ವಾ ಜಹಿತ್ವಾ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾತಿ – ಸಬ್ಬಂ ತಮಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾ।

Sabbaṃtamaṃ vinodetvāti sabbaṃ rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ mānatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ nuditvā panuditvā jahitvā pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – sabbaṃ tamaṃ vinodetvā.

ಏಕೋವ ರತಿಮಜ್ಝಗಾತಿ। ಏಕೋತಿ ಭಗವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಏಕೋ, ಅದುತಿಯಟ್ಠೇನ ಏಕೋ, ತಣ್ಹಾಯ ಪಹಾನಟ್ಠೇನ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತವೀತದೋಸೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತವೀತಮೋಹೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಏಕೋ, ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಏಕೋ।

Ekova ratimajjhagāti. Ekoti bhagavā pabbajjāsaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಏಕೋ? ಭಗವಾ ದಹರೋವ ಸಮಾನೋ ಸುಸು ಕಾಳಕೇಸೋ ಭದ್ರೇನ ²³ ಯೋಬ್ಬನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪಠಮೇನ ವಯಸಾ ಅಕಾಮಕಾನಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಅಸ್ಸುಮುಖಾನಂ ರುದನ್ತಾನಂ ವಿಲಪನ್ತಾನಂ ಞಾತಿಸಙ್ಘಂ ಪಹಾಯ ಸಬ್ಬಂ ಘರಾವಾಸಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪುತ್ತದಾರಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಞಾತಿಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸನ್ನಿಧಿಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಕಿಞ್ಚನಭಾವಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಏಕೋ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ – ಏವಂ ಭಗವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಏಕೋ।

Kathaṃ bhagavā pabbajjāsaṅkhātena eko? Bhagavā daharova samāno susu kāḷakeso bhadrena ²⁴ yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ vilapantānaṃ ñātisaṅghaṃ pahāya sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā sannidhipalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti – evaṃ bhagavā pabbajjāsaṅkhātena eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಅದುತಿಯಟ್ಠೇನ ಏಕೋ? ಸೋ ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಏಕೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವತಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ ವಿಜನವಾತಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನಿ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನಿ। ಸೋ ಏಕೋ ಚರತಿ, ಏಕೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಏಕೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏಕೋ ನಿಸೀದತಿ, ಏಕೋ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ಏಕೋ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸತಿ, ಏಕೋ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ, ಏಕೋ ರಹೋ ನಿಸೀದತಿ, ಏಕೋ ಚಙ್ಕಮಂ ಅಧಿಟ್ಠಾತಿ, ಏಕೋ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ – ಏವಂ ಭಗವಾ ಅದುತಿಯಟ್ಠೇನ ಏಕೋ।

Kathaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko? So evaṃ pabbajito samāno eko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko carati, eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti – evaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ತಣ್ಹಾಯ ಪಹಾನಟ್ಠೇನ ಏಕೋ? ಸೋ ಏವಂ ಏಕೋ ಅದುತಿಯೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ನಜ್ಜಾ ನೇರಞ್ಜರಾಯ ತೀರೇ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಮಹಾಪಧಾನಂ ಪದಹನ್ತೋ ಮಾರಂ ಸಸೇನಂ ಕಣ್ಹಂ ನಮುಚಿಂ ಪಮತ್ತಬನ್ಧುಂ ವಿಧಮಿತ್ವಾ ತಣ್ಹಾಜಾಲಿನಿಂ ವಿಸರಿತಂ ವಿಸತ್ತಿಕಂ ಪಜಹಸಿ ವಿನೋದೇಸಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಅಕಾಸಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಸಿ।

Kathaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahitatto viharanto najjā nerañjarāya tīre bodhirukkhamūle mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenaṃ kaṇhaṃ namuciṃ pamattabandhuṃ vidhamitvā taṇhājāliniṃ visaritaṃ visattikaṃ pajahasi vinodesi byantiṃ akāsi anabhāvaṃ gamesi.

‘‘ತಣ್ಹಾದುತಿಯೋ ಪುರಿಸೋ, ದೀಘಮದ್ಧಾನಸಂಸರಂ।

‘‘Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhānasaṃsaraṃ;

ಇತ್ಥಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವಂ ²⁵, ಸಂಸಾರಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ॥

Itthabhāvaññathābhāvaṃ ²⁶, saṃsāraṃ nātivattati.

‘‘ಏತಮಾದೀನವಂ ಞತ್ವಾ, ತಣ್ಹಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮ್ಭವಂ।

‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, taṇhaṃ dukkhassa sambhavaṃ;

ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನಾದಾನೋ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ’’ತಿ॥

Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.

ಏವಂ ಭಗವಾ ತಣ್ಹಾಯ ಪಹಾನಟ್ಠೇನ ಏಕೋ।

Evaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಏಕೋ? ರಾಗಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಏಕೋ, ದೋಸಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತವೀತದೋಸೋತಿ ಏಕೋ, ಮೋಹಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತವೀತಮೋಹೋತಿ ಏಕೋ, ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ ಏಕೋ।

Kathaṃ bhagavā ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಏಕೋ? ಏಕಾಯನಮಗ್ಗೋ ವುಚ್ಚತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನಿ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ।

Kathaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

‘‘ಏಕಾಯನಂ ಜಾತಿಖಯನ್ತದಸ್ಸೀ, ಮಗ್ಗಂ ಪಜಾನಾತಿ ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ।

‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;

ಏತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ತರಿಂಸು ²⁷ ಪುಬ್ಬೇ, ತರಿಸ್ಸನ್ತಿ ಯೇ ಚ ತರನ್ತಿ ಓಘ’’ನ್ತಿ॥

Etena maggena tariṃsu ²⁸ pubbe, tarissanti ye ca taranti ogha’’nti.

ಏವಂ ಭಗವಾ ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಏಕೋ।

Evaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಏಕೋ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಏಕೋ? ಬೋಧಿ ವುಚ್ಚತಿ ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಞಾಣಂ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ವೀಮಂಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಭಗವಾ ತೇನ ಬೋಧಿಞಾಣೇನ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’ನ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ; ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ; ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ; ‘‘ಇಮೇ ಆಸವಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ; ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ… ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ… ಭಾವೇತಬ್ಬಾತಿ… ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಬುಜ್ಝಿ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಬುಜ್ಝಿ, ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತ್ನ್ತ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ।

Kathaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko? Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. Bhagavā tena bodhiñāṇena ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bujjhi, ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti bujjhi…pe… ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti bujjhi; ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti bujjhi…pe… ‘‘jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti bujjhi; ‘‘idaṃ dukkha’’nti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime āsavā’’ti bujjhi…pe… ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime dhammā pariññeyyā’’ti bujjhi… pahātabbāti… bhāvetabbāti… sacchikātabbāti bujjhi, channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’ntntti bujjhi.

ಅಥ ವಾ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಅನುಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಸಮ್ಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ ಫಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತೇನ ಬೋಧಿಞಾಣೇನ ಬುಜ್ಝಿ ಅನುಬುಜ್ಝಿ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿ ಸಮ್ಬುಜ್ಝಿ ಸಮ್ಮಾಬುಜ್ಝಿ ಅಧಿಗಚ್ಛಿ ಫಸ್ಸೇಸಿ ಸಚ್ಛಾಕಾಸಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಏಕೋ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಏಕೋ।

Atha vā yaṃ kiñci bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ, sabbaṃ taṃ tena bodhiñāṇena bujjhi anubujjhi paṭibujjhi sambujjhi sammābujjhi adhigacchi phassesi sacchākāsi. Evaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.

ರತಿಮಜ್ಝಗಾತಿ। ರತಿನ್ತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮರತಿಂ ವಿವೇಕರತಿಂ ಉಪಸಮರತಿಂ ಸಮ್ಬೋಧಿರತಿಂ ಅಜ್ಝಗಾ ಸಮಜ್ಝಗಾ ಅಧಿಗಚ್ಛಿ ಫಸ್ಸೇಸಿ ಸಚ್ಛಾಕಾಸೀತಿ – ಏಕೋವ ರತಿಮಜ್ಝಗಾ।

Ratimajjhagāti. Ratinti nekkhammaratiṃ vivekaratiṃ upasamaratiṃ sambodhiratiṃ ajjhagā samajjhagā adhigacchi phassesi sacchākāsīti – ekova ratimajjhagā.

ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ –

Tenāha thero sāriputto –

‘‘ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ, ಯಥಾ ದಿಸ್ಸತಿ ಚಕ್ಖುಮಾ।

‘‘Sadevakassa lokassa, yathā dissati cakkhumā;

ಸಬ್ಬಂ ತಮಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾ, ಏಕೋವ ರತಿಮಜ್ಝಗಾ’’ತಿ॥

Sabbaṃ tamaṃ vinodetvā, ekova ratimajjhagā’’ti.

೧೯೨.

192.

ತಂ ಬುದ್ಧಂ ಅಸಿತಂ ತಾದಿಂ, ಅಕುಹಂ ಗಣಿಮಾಗತಂ।

Taṃ buddhaṃ asitaṃ tādiṃ, akuhaṃ gaṇimāgataṃ;

ಬಹೂನಮಿಧ ಬದ್ಧಾನಂ, ಅತ್ಥಿ ಪಞ್ಹೇನ ಆಗಮಂ॥

Bahūnamidha baddhānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ.

ತಂ ಬುದ್ಧಂ ಅಸಿತಂ ತಾದಿನ್ತಿ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಸಯಮ್ಭೂ ಅನಾಚರಿಯಕೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಾಮಂ ಸಚ್ಚಾನಿ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝಿ, ತತ್ಥ ಚ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪಾಪುಣಿ ²⁹, ಬಲೇಸು ಚ ವಸೀಭಾವಂ ಪಾಪುಣಿ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಬುದ್ಧೋ? ಬುಜ್ಝಿತಾ ಸಚ್ಚಾನೀತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಬೋಧೇತಾ ಪಜಾಯಾತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾಯ ಬುದ್ಧೋ, ಸಬ್ಬದಸ್ಸಾವಿತಾಯ ಬುದ್ಧೋ, ಅನಞ್ಞನೇಯ್ಯತಾಯ ಬುದ್ಧೋ, ವಿಸವಿತಾಯ ಬುದ್ಧೋ, ಖೀಣಾಸವಸಙ್ಖಾತೇನ ಬುದ್ಧೋ, ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸಸಙ್ಖಾತೇನ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕನ್ತವೀತದೋಸೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕನ್ತವೀತಮೋಹೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕನ್ತನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಏಕೋ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಬುದ್ಧೋ, ಅಬುದ್ಧಿವಿಹತತ್ತಾ ಬುದ್ಧಿಪಟಿಲಾಭತ್ತಾ ಬುದ್ಧೋ। ಬುದ್ಧೋತಿ ನೇತಂ ಮಾತರಾ ಕತಂ ನ ಪಿತರಾ ಕತಂ, ನ ಭಾತರಾ ಕತಂ, ನ ಭಗಿನಿಯಾ ಕತಂ, ನ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇಹಿ ಕತಂ, ನ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತೇಹಿ ಕತಂ, ನ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಕತಂ, ನ ದೇವತಾಹಿ ಕತಂ। ವಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿಕಮೇತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಬೋಧಿಯಾ ಮೂಲೇ ಸಹ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾ ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಬುದ್ಧೋತಿ – ತಂ ಬುದ್ಧಂ। ಅಸಿತನ್ತಿ ದ್ವೇ ನಿಸ್ಸಯಾ – ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ ಚ। ಕತಮೋ ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ? ಯಾವ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಸೀಮಕತಂ ಓಧಿಕತಂ ³⁰ ಪರಿಯನ್ತಕತಂ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಮಮಾಯಿತಂ – ಇದಂ ಮಮ, ಏತಂ ಮಮ, ಏತ್ತಕಂ ಮಮ, ಏತ್ತಾವತಾ ಮಮ, ಮಮ ರೂಪಾ ಸದ್ದಾ ಗನ್ಧಾ ರಸಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥರಣಾ ಪಾವುರಣಾ ದಾಸಿದಾಸಾ ಅಜೇಳಕಾ ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಾ ಹತ್ಥಿಗವಾಸ್ಸವಳವಾ, ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥುಂ ಹಿರಞ್ಞಂ ಸುವಣ್ಣಂ, ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನಿಯೋ ರಟ್ಠಞ್ಚ ಜನಪದೋ ಚ ಕೋಸೋ ಚ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಞ್ಚ, ಕೇವಲಮ್ಪಿ ಮಹಾಪಥವಿಂ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಮಮಾಯತಿ, ಯಾವತಾ ಅಟ್ಠಸತಂ ತಣ್ಹಾವಿಚರಿತಂ – ಅಯಂ ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ।

Taṃ buddhaṃ asitaṃ tādinti. Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ pāpuṇi ³¹, balesu ca vasībhāvaṃ pāpuṇi. Buddhoti kenaṭṭhena buddho? Bujjhitā saccānīti buddho, bodhetā pajāyāti buddho, sabbaññutāya buddho, sabbadassāvitāya buddho, anaññaneyyatāya buddho, visavitāya buddho, khīṇāsavasaṅkhātena buddho, nirupakkilesasaṅkhātena buddho, ekantavītarāgoti buddho, ekantavītadosoti buddho, ekantavītamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho, ekāyanamaggaṃ gatoti buddho, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti buddho, abuddhivihatattā buddhipaṭilābhattā buddho. Buddhoti netaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ. Vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti – taṃ buddhaṃ. Asitanti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca. Katamo taṇhānissayo? Yāva taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ odhikataṃ ³² pariyantakataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ – idaṃ mama, etaṃ mama, ettakaṃ mama, ettāvatā mama, mama rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā, khettaṃ vatthuṃ hiraññaṃ suvaṇṇaṃ, gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, kevalampi mahāpathaviṃ taṇhāvasena mamāyati, yāvatā aṭṭhasataṃ taṇhāvicaritaṃ – ayaṃ taṇhānissayo.

ಕತಮೋ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ? ವೀಸತಿವತ್ಥುಕಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ, ದಸವತ್ಥುಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ದಸವತ್ಥುಕಾ ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕಾ ದಿಟ್ಠಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ದಿಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ದಿಟ್ಠಿಗಹನಂ ದಿಟ್ಠಿಕನ್ತಾರೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಾಯಿಕಂ ದಿಟ್ಠಿವಿಪ್ಫನ್ದಿತಂ ದಿಟ್ಠಿಸಞ್ಞೋಜನಂ ಗಾಹೋ ಪಟಿಗ್ಗಾಹೋ ಅಭಿನಿವೇಸೋ ಪರಾಮಾಸೋ ಕುಮ್ಮಗ್ಗೋ ಮಿಚ್ಛಾಪಥೋ ಮಿಚ್ಛತ್ತಂ ತಿತ್ಥಾಯತನಂ ವಿಪರಿಯಾಸಗ್ಗಾಹೋ ವಿಪರೀತಗ್ಗಾಹೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸಗ್ಗಾಹೋ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹೋ ‘‘ಅಯಾಥಾವಕಸ್ಮಿಂ ಯಾಥಾವಕ’’ನ್ತಿ ಗಾಹೋ ಯಾವತಾ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ – ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ।

Katamo diṭṭhinissayo? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikā diṭṭhi. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaññojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho ‘‘ayāthāvakasmiṃ yāthāvaka’’nti gāho yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – ayaṃ diṭṭhinissayo.

ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ ಪಹೀನೋ, ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ; ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ಭಗವಾ ಚಕ್ಖುಂ ಅಸಿತೋ, ಸೋತಂ… ಘಾನಂ… ಜಿವ್ಹಂ… ಕಾಯಂ… ಮನಂ ಅಸಿತೋ, ರೂಪೇ… ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ… ಕುಲಂ… ಗಣಂ… ಆವಾಸಂ… ಲಾಭಂ… ಯಸಂ… ಪಸಂಸಂ… ಸುಖಂ… ಚೀವರಂ… ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ… ಸೇನಾಸನಂ… ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ… ಕಾಮಧಾತುಂ… ರೂಪಧಾತುಂ… ಅರೂಪಧಾತುಂ … ಕಾಮಭವಂ… ರೂಪಭವಂ… ಅರೂಪಭವಂ… ಸಞ್ಞಾಭವಂ… ಅಸಞ್ಞಾಭವಂ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಭವಂ… ಏಕವೋಕಾರಭವಂ… ಚತುವೋಕಾರಭವಂ… ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವಂ… ಅತೀತಂ… ಅನಾಗತಂ… ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ… ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಸಿತೋ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಅನಲ್ಲೀನೋ ಅನುಪಗತೋ ಅನಜ್ಝೋಸಿತೋ ಅನಧಿಮುತ್ತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ತಂ ಬುದ್ಧಂ ಅಸಿತಂ।

Buddhassa bhagavato taṇhānissayo pahīno, diṭṭhinissayo paṭinissaṭṭho; taṇhānissayassa pahīnattā diṭṭhinissayassa paṭinissaṭṭhattā bhagavā cakkhuṃ asito, sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ asito, rūpe… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ… rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ … kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ… ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ… atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme asito anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – taṃ buddhaṃ asitaṃ.

ತಾದಿನ್ತಿ ಭಗವಾ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ತಾದೀ – ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠೇ ತಾದೀ, ಚತ್ತಾವೀತಿ ತಾದೀ, ತಿಣ್ಣಾವೀತಿ ತಾದೀ, ಮುತ್ತಾವೀತಿ ತಾದೀ, ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ।

Tādinti bhagavā pañcahākārehi tādī – iṭṭhāniṭṭhe tādī, cattāvīti tādī, tiṇṇāvīti tādī, muttāvīti tādī, taṃniddesā tādī.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠೇ ತಾದೀ? ಭಗವಾ ಲಾಭೇಪಿ ತಾದೀ, ಅಲಾಭೇಪಿ ತಾದೀ, ಯಸೇಪಿ ತಾದೀ, ಅಯಸೇಪಿ ತಾದೀ, ಪಸಂಸಾಯಪಿ ತಾದೀ ನಿನ್ದಾಯಪಿ ತಾದೀ, ಸುಖೇಪಿ ತಾದೀ, ದುಕ್ಖೇಪಿ ತಾದೀ; ಏಕಚ್ಚೇ ಬಾಹಂ ಗನ್ಧೇನ ಲಿಮ್ಪೇಯ್ಯುಂ, ಏಕಚ್ಚೇ ಬಾಹಂ ವಾಸಿಯಾ ತಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ, ಅಮುಕಸ್ಮಿಂ ನತ್ಥಿ ರಾಗೋ , ಅಮುಕಸ್ಮಿಂ ನತ್ಥಿ ಪಟಿಘಂ, ಅನುನಯಪಟಿಘವಿಪ್ಪಹೀನೋ ಉಗ್ಘಾತಿನಿಗ್ಘಾತಿವೀತಿವತ್ತೋ ಅನುರೋಧವಿರೋಧಂ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠೇ ತಾದೀ।

Kathaṃ bhagavā iṭṭhāniṭṭhe tādī? Bhagavā lābhepi tādī, alābhepi tādī, yasepi tādī, ayasepi tādī, pasaṃsāyapi tādī nindāyapi tādī, sukhepi tādī, dukkhepi tādī; ekacce bāhaṃ gandhena limpeyyuṃ, ekacce bāhaṃ vāsiyā taccheyyuṃ, amukasmiṃ natthi rāgo , amukasmiṃ natthi paṭighaṃ, anunayapaṭighavippahīno ugghātinigghātivītivatto anurodhavirodhaṃ samatikkanto. Evaṃ bhagavā iṭṭhāniṭṭhe tādī.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಚತ್ತಾವೀತಿ ತಾದೀ? ಭಗವತಾ ³³ ರಾಗೋ ಚತ್ತೋ ವನ್ತೋ ಮುತ್ತೋ ಪಹೀನೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ, ದೋಸೋ…ಪೇ॰… ಮೋಹೋ… ಕೋಧೋ… ಉಪನಾಹೋ… ಮಕ್ಖೋ… ಪಳಾಸೋ… ಇಸ್ಸಾ… ಮಚ್ಛರಿಯಂ… ಮಾಯಾ… ಸಾಠೇಯ್ಯಂ… ಥಮ್ಭೋ… ಸಾರಮ್ಭೋ… ಮಾನೋ… ಅತಿಮಾನೋ… ಮದೋ… ಪಮಾದೋ… ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸಾ… ಸಬ್ಬೇ ದುಚ್ಚರಿತಾ… ಸಬ್ಬೇ ದರಥಾ… ಸಬ್ಬೇ ಪರಿಳಾಹಾ… ಸಬ್ಬೇ ಸನ್ತಾಪಾ … ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಚತ್ತಾ ವನ್ತಾ ಮುತ್ತಾ ಪಹೀನಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಾ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಚತ್ತಾವೀತಿ ತಾದೀ।

Kathaṃ bhagavā cattāvīti tādī? Bhagavatā ³⁴ rāgo catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho, doso…pe… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso… issā… macchariyaṃ… māyā… sāṭheyyaṃ… thambho… sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo… sabbe kilesā… sabbe duccaritā… sabbe darathā… sabbe pariḷāhā… sabbe santāpā … sabbākusalābhisaṅkhārā cattā vantā muttā pahīnā paṭinissaṭṭhā. Evaṃ bhagavā cattāvīti tādī.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ತಿಣ್ಣಾವೀತಿ ತಾದೀ? ಭಗವಾ ಕಾಮೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ಭವೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ದಿಟ್ಠೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ಅವಿಜ್ಜೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ಸಬ್ಬಂ ಸಂಸಾರಪಥಂ ತಿಣ್ಣೋ ಉತ್ತಿಣ್ಣೋ ನಿತ್ತಿಣ್ಣೋ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ ವೀತಿವತ್ತೋ। ಸೋ ವುಟ್ಠವಾಸೋ ಚಿಣ್ಣಚರಣೋ ಗತದ್ಧೋ ಗತದಿಸೋ ಗತಕೋಟಿಯೋ ಪಾಲಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋ ಉತ್ತಮದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತೋ ಭಾವಿತಮಗ್ಗೋ ಪಹೀನಕಿಲೇಸೋ ಪಟಿವಿದ್ಧಾಕುಪ್ಪೋ ಸಚ್ಛಿಕತನಿರೋಧೋ। ದುಕ್ಖಂ ತಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ, ಸಮುದಯೋ ಪಹೀನೋ, ಮಗ್ಗೋ ಭಾವಿತೋ, ನಿರೋಧೋ ಸಚ್ಛಿಕತೋ, ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾತಂ , ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ, ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಹೀನಂ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಭಾವಿತಂ, ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕತಂ। ಸೋ ಉಕ್ಖಿತ್ತಪಳಿಘೋ ³⁵ ಸಂಕಿಣ್ಣಪರಿಕ್ಖೋ ಅಬ್ಬೂಳ್ಹೇಸಿಕೋ ನಿರಗ್ಗಳೋ ಅರಿಯೋ ಪನ್ನದ್ಧಜೋ ಪನ್ನಭಾರೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ಪಞ್ಚಙ್ಗವಿಪ್ಪಹೀನೋ ಛಳಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ ಏಕಾರಕ್ಖೋ ಚತುರಾಪಸ್ಸೇನೋ ಪನುಣ್ಣಪಚ್ಚೇಕಸಚ್ಚೋ ಸಮವಯಸಟ್ಠೇಸನೋ ಅನಾವಿಲಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಸುವಿಮುತ್ತಪಞ್ಞೋ ಕೇವಲೀ ವುಸಿತವಾ ಉತ್ತಮಪುರಿಸೋ ಪರಮಪುರಿಸೋ ಪರಮಪತ್ತಿಪ್ಪತ್ತೋ। ಸೋ ನೇವಾಚಿನತಿ, ನಾಪಚಿನತಿ; ಅಪಚಿನಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ನೇವ ಪಜಹತಿ, ನ ಉಪಾದಿಯತಿ; ಪಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ನೇವ ಸಂಸಿಬ್ಬತಿ, ನ ಉಸಿನೇತಿ; ವಿಸಿನೇತ್ವಾ ಠಿತೋ ನೇವ ವಿಧೂಪೇತಿ, ನ ಸನ್ಧೂಪೇತಿ; ವಿಧೂಪೇತ್ವಾ ಠಿತೋ, ಅಸೇಖೇನ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಠಿತೋ, ಅಸೇಖೇನ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಠಿತೋ, ಅಸೇಖೇನ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಠಿತೋ, ಅಸೇಖೇನ ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಠಿತೋ, ಅಸೇಖೇನ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಠಿತೋ, ಸಚ್ಚಂ ಸಮ್ಪಟಿಪಾದಿಯಿತ್ವಾ ಠಿತೋ, ಏಜಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತೋ, ಕಿಲೇಸಗ್ಗಿಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಠಿತೋ, ಅಪರಿಗಮನತಾಯ ಠಿತೋ, ಕಟಂ ಸಮಾದಾಯ ಠಿತೋ, ಮುತ್ತಪಟಿಸೇವನತಾಯ ಠಿತೋ, ಮೇತ್ತಾಯ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಠಿತೋ, ಕರುಣಾಯ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಠಿತೋ, ಮುದಿತಾಯ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಠಿತೋ, ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಠಿತೋ, ಅಚ್ಚನ್ತಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಠಿತೋ, ಅತಮ್ಮಯತಾಯ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಠಿತೋ, ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಠಿತೋ, ಸನ್ತುಸಿತತ್ತಾ ಠಿತೋ, ಖನ್ಧಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ, ಧಾತುಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ, ಆಯತನಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ, ಗತಿಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ, ಉಪಪತ್ತಿಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ, ಭವಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ, ಸಂಸಾರಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ, ವಟ್ಟಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ, ಅನ್ತಿಮೇ ಭವೇ ಠಿತೋ, ಅನ್ತಿಮೇ ಸಮುಸ್ಸಯೇ ಠಿತೋ, ಅನ್ತಿಮದೇಹಧರೋ ಭಗವಾ।

Kathaṃ bhagavā tiṇṇāvīti tādī? Bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo, bhavoghaṃ tiṇṇo, diṭṭhoghaṃ tiṇṇo, avijjoghaṃ tiṇṇo, sabbaṃ saṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nittiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto. So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo gataddho gatadiso gatakoṭiyo pālitabrahmacariyo uttamadiṭṭhippatto bhāvitamaggo pahīnakileso paṭividdhākuppo sacchikatanirodho. Dukkhaṃ tassa pariññātaṃ, samudayo pahīno, maggo bhāvito, nirodho sacchikato, abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ , pariññeyyaṃ pariññātaṃ, pahātabbaṃ pahīnaṃ, bhāvetabbaṃ bhāvitaṃ, sacchikātabbaṃ sacchikataṃ. So ukkhittapaḷigho ³⁶ saṃkiṇṇaparikkho abbūḷhesiko niraggaḷo ariyo pannaddhajo pannabhāro visaññutto pañcaṅgavippahīno chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño kevalī vusitavā uttamapuriso paramapuriso paramapattippatto. So nevācinati, nāpacinati; apacinitvā ṭhito neva pajahati, na upādiyati; pajahitvā ṭhito neva saṃsibbati, na usineti; visinetvā ṭhito neva vidhūpeti, na sandhūpeti; vidhūpetvā ṭhito, asekhena sīlakkhandhena samannāgatattā ṭhito, asekhena samādhikkhandhena samannāgatattā ṭhito, asekhena paññākkhandhena samannāgatattā ṭhito, asekhena vimuttikkhandhena samannāgatattā ṭhito, asekhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgatattā ṭhito, saccaṃ sampaṭipādiyitvā ṭhito, ejaṃ samatikkamitvā ṭhito, kilesaggiṃ pariyādiyitvā ṭhito, aparigamanatāya ṭhito, kaṭaṃ samādāya ṭhito, muttapaṭisevanatāya ṭhito, mettāya pārisuddhiyā ṭhito, karuṇāya pārisuddhiyā ṭhito, muditāya pārisuddhiyā ṭhito, upekkhāya pārisuddhiyā ṭhito, accantapārisuddhiyā ṭhito, atammayatāya pārisuddhiyā ṭhito, vimuttattā ṭhito, santusitattā ṭhito, khandhapariyante ṭhito, dhātupariyante ṭhito, āyatanapariyante ṭhito, gatipariyante ṭhito, upapattipariyante ṭhito, paṭisandhipariyante ṭhito, bhavapariyante ṭhito, saṃsārapariyante ṭhito, vaṭṭapariyante ṭhito, antime bhave ṭhito, antime samussaye ṭhito, antimadehadharo bhagavā.

‘‘ತಸ್ಸಾಯಂ ಪಚ್ಛಿಮಕೋ ಭವೋ, ಚರಿಮೋಯಂ ಸಮುಸ್ಸಯೋ।

‘‘Tassāyaṃ pacchimako bhavo, carimoyaṃ samussayo;

ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ॥

Jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavo’’ti.

ಏವಂ ಭಗವಾ ತಿಣ್ಣಾವೀತಿ ತಾದೀ।

Evaṃ bhagavā tiṇṇāvīti tādī.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ಮುತ್ತಾವೀತಿ ತಾದೀ? ಭಗವತೋ ರಾಗಾ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ, ದೋಸಾ ಚಿತ್ತಂ… ಮೋಹಾ ಚಿತ್ತಂ… ಕೋಧಾ… ಉಪನಾಹಾ… ಮಕ್ಖಾ… ಪಳಾಸಾ… ಇಸ್ಸಾಯ… ಮಚ್ಛರಿಯಾ… ಮಾಯಾಯ… ಸಾಠೇಯ್ಯಾ… ಥಮ್ಭಾ… ಸಾರಮ್ಭಾ… ಮಾನಾ… ಅತಿಮಾನಾ… ಮದಾ… ಪಮಾದಾ… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಹಿ… ಸಬ್ಬದುಚ್ಚರಿತೇಹಿ… ಸಬ್ಬದರಥೇಹಿ… ಸಬ್ಬಪರಿಳಾಹೇಹಿ… ಸಬ್ಬಸನ್ತಾಪೇಹಿ… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಮುತ್ತಾವೀತಿ ತಾದೀ।

Kathaṃ bhagavā muttāvīti tādī? Bhagavato rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dosā cittaṃ… mohā cittaṃ… kodhā… upanāhā… makkhā… paḷāsā… issāya… macchariyā… māyāya… sāṭheyyā… thambhā… sārambhā… mānā… atimānā… madā… pamādā… sabbakilesehi… sabbaduccaritehi… sabbadarathehi… sabbapariḷāhehi… sabbasantāpehi… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ. Evaṃ bhagavā muttāvīti tādī.

ಕಥಂ ಭಗವಾ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ? ಭಗವಾ ಸೀಲೇ ಸತಿ ಸೀಲವಾತಿ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ, ಸದ್ಧಾಯ ಸತಿ ಸದ್ಧೋತಿ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ, ವೀರಿಯೇ ಸತಿ ವೀರಿಯವಾತಿ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ, ಸತಿಯಾ ಸತಿ ಸತಿಮಾತಿ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ, ಸಮಾಧಿಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಸಮಾಹಿತೋತಿ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ, ಪಞ್ಞಾಯ ಸತಿ ಪಞ್ಞವಾತಿ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ, ವಿಜ್ಜಾಯ ಸತಿ ತೇವಿಜ್ಜೋತಿ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ, ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸತಿ ಛಳಭಿಞ್ಞೋತಿ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ, ದಸಬಲೇ ಸತಿ ದಸಬಲೋತಿ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀ। ಏವಂ ಭಗವಾ ತಂನಿದ್ದೇಸಾ ತಾದೀತಿ – ತಂ ಬುದ್ಧಂ ಅಸಿತಂ ತಾದಿಂ।

Kathaṃ bhagavā taṃniddesā tādī? Bhagavā sīle sati sīlavāti taṃniddesā tādī, saddhāya sati saddhoti taṃniddesā tādī, vīriye sati vīriyavāti taṃniddesā tādī, satiyā sati satimāti taṃniddesā tādī, samādhismiṃ sati samāhitoti taṃniddesā tādī, paññāya sati paññavāti taṃniddesā tādī, vijjāya sati tevijjoti taṃniddesā tādī, abhiññāya sati chaḷabhiññoti taṃniddesā tādī, dasabale sati dasabaloti taṃniddesā tādī. Evaṃ bhagavā taṃniddesā tādīti – taṃ buddhaṃ asitaṃ tādiṃ.

ಅಕುಹಂ ಗಣಿಮಾಗತನ್ತಿ। ಅಕುಹೋತಿ ತೀಣಿ ಕುಹನವತ್ಥೂನಿ – ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು, ಇರಿಯಾಪಥಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು, ಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು।

Akuhaṃ gaṇimāgatanti. Akuhoti tīṇi kuhanavatthūni – paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

ಕತಮಂ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು? ಇಧ ಗಹಪತಿಕಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ನಿಮನ್ತೇನ್ತಿ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇಹಿ। ಸೋ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಇಚ್ಛಾಪಕತೋ ಅತ್ಥಿಕೋ ³⁷ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ ಭಿಯ್ಯೋಕಮ್ಯತಂ ಉಪಾದಾಯ ಚೀವರಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಸೇನಾಸನಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ। ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘‘ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಚೀವರೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ, ಯಂ ಸಮಣೋ ಸುಸಾನಾ ವಾ ಸಙ್ಕಾರಕೂಟಾ ವಾ ಪಾಪಣಿಕಾ ವಾ ನನ್ತಕಾನಿ ಉಚ್ಚಿನಿತ್ವಾ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಧಾರೇಯ್ಯ। ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ, ಯಂ ಸಮಣೋ ಉಞ್ಛಾಚರಿಯಾಯ ಪಿಣ್ಡಿಯಾಲೋಪೇನ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯ । ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಸೇನಾಸನೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ, ಯಂ ಸಮಣೋ ರುಕ್ಖಮೂಲಿಕೋ ವಾ ಅಸ್ಸ ಸೋಸಾನಿಕೋ ವಾ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಿಕೋ ವಾ। ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ, ಯಂ ಸಮಣೋ ಪೂತಿಮುತ್ತೇನ ಹರಿತಕೀಖಣ್ಡೇನ ಓಸಧಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ತದುಪಾದಾಯ ಲೂಖಂ ಚೀವರಂ ಧಾರೇತಿ, ಲೂಖಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಲೂಖಂ ಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಸೇವತಿ, ಲೂಖಂ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಟಿಸೇವತಿ। ತಮೇನಂ ಗಹಪತಿಕಾ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಪವಿವಿತ್ತೋ ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಧುತವಾದೋ’’ತಿ ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ನಿಮನ್ತೇನ್ತಿ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇಹಿ । ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘‘ತಿಣ್ಣಂ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ, ಸದ್ಧಾಯ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ, ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚೇವಾಯಂ ಸದ್ಧಾ ಅತ್ಥಿ, ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೋ ಚ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ, ಅಹಞ್ಚ ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕೋ। ಸಚೇ ಅಹಂ ನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮಿ , ಏವಂ ತುಮ್ಹೇ ಪುಞ್ಞೇನ ಪರಿಬಾಹಿರಾ ³⁸ ಭವಿಸ್ಸಥ, ನ ಮಯ್ಹಂ ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥೋ, ಅಪಿ ಚ ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ। ತದುಪಾದಾಯ ಬಹುಮ್ಪಿ ಚೀವರಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ³⁹, ಬಹುಮ್ಪಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಬಹುಮ್ಪಿ ಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಬಹುಮ್ಪಿ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಭಾಕುಟಿಕಾ ಭಾಕುಟಿಯಂ ಕುಹನಾ ಕುಹಾಯನಾ ಕುಹಿತತ್ತಂ – ಇದಂ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು।

Katamaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idha gahapatikā bhikkhuṃ nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. So pāpiccho icchāpakato atthiko ⁴⁰ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ bhiyyokamyataṃ upādāya cīvaraṃ paccakkhāti, piṇḍapātaṃ paccakkhāti, senāsanaṃ paccakkhāti, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paccakkhāti. So evamāha – ‘‘kiṃ samaṇassa mahagghena cīvarena! Etaṃ sāruppaṃ, yaṃ samaṇo susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭiṃ karitvā dhāreyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena piṇḍapātena! Etaṃ sāruppaṃ, yaṃ samaṇo uñchācariyāya piṇḍiyālopena jīvitaṃ kappeyya . Kiṃ samaṇassa mahagghena senāsanena! Etaṃ sāruppaṃ, yaṃ samaṇo rukkhamūliko vā assa sosāniko vā abbhokāsiko vā. Kiṃ samaṇassa mahagghena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena! Etaṃ sāruppaṃ, yaṃ samaṇo pūtimuttena haritakīkhaṇḍena osadhaṃ kareyyā’’ti tadupādāya lūkhaṃ cīvaraṃ dhāreti, lūkhaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati, lūkhaṃ senāsanaṃ paṭisevati, lūkhaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati. Tamenaṃ gahapatikā evaṃ jānanti – ‘‘ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo dhutavādo’’ti bhiyyo bhiyyo nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi . So evamāha – ‘‘tiṇṇaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, saddhāya sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, deyyadhammassa sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, dakkhiṇeyyānaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati. Tumhākañcevāyaṃ saddhā atthi, deyyadhammo ca saṃvijjati, ahañca paṭiggāhako. Sace ahaṃ na paṭiggahessāmi , evaṃ tumhe puññena paribāhirā ⁴¹ bhavissatha, na mayhaṃ iminā attho, api ca tumhākaṃyeva anukampāya paṭiggaṇhāmī’’ti. Tadupādāya bahumpi cīvaraṃ paṭiggaṇhāti ⁴², bahumpi piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi senāsanaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭiggaṇhāti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

ಕತಮಂ ಇರಿಯಾಪಥಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಇಚ್ಛಾಪಕತೋ ಸಮ್ಭಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ‘‘ಏವಂ ಮಂ ಜನೋ ಸಮ್ಭಾವೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಗಮನಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ, ಠಾನಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ, ನಿಸಜ್ಜಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ, ಸಯನಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ, ಪಣಿಧಾಯ ಗಚ್ಛತಿ, ಪಣಿಧಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪಣಿಧಾಯ ನಿಸೀದತಿ, ಪಣಿಧಾಯ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ಗಚ್ಛತಿ, ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ನಿಸೀದತಿ, ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ಆಪಾಥಕಜ್ಝಾಯೀವ ಹೋತಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಇರಿಯಾಪಥಸ್ಸ ಆಠಪನಾ ಠಪನಾ ಸಣ್ಠಪನಾ ಭಾಕುಟಿಕಾ ಭಾಕುಟಿಯಂ ಕುಹನಾ ಕುಹಾಯನಾ ಕುಹಿತತ್ತಂ – ಇದಂ ಇರಿಯಾಪಥಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು।

Katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo, ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti gamanaṃ saṇṭhapeti, ṭhānaṃ saṇṭhapeti, nisajjaṃ saṇṭhapeti, sayanaṃ saṇṭhapeti, paṇidhāya gacchati, paṇidhāya tiṭṭhati, paṇidhāya nisīdati, paṇidhāya seyyaṃ kappeti, samāhito viya gacchati, samāhito viya tiṭṭhati, samāhito viya nisīdati, samāhito viya seyyaṃ kappeti, āpāthakajjhāyīva hoti. Yā evarūpā iriyāpathassa āṭhapanā ṭhapanā saṇṭhapanā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

ಕತಮಂ ಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಇಚ್ಛಾಪಕತೋ ಸಮ್ಭಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ‘‘ಏವಂ ಮಂ ಜನೋ ಸಮ್ಭಾವೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ, ಅರಿಯಧಮ್ಮಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ವಾಚಂ ಭಾಸತಿ। ‘‘ಯೋ ಏವರೂಪಂ ಚೀವರಂ ಧಾರೇತಿ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯೋ ಏವರೂಪಂ ಪತ್ತಂ ಧಾರೇತಿ… ಲೋಹಥಾಲಕಂ ಧಾರೇತಿ… ಧಮ್ಮಕರಣಂ ⁴³ ಧಾರೇತಿ… ಪರಿಸ್ಸಾವನಂ ಧಾರೇತಿ… ಕುಞ್ಚಿಕಂ ಧಾರೇತಿ… ಉಪಾಹನಂ ಧಾರೇತಿ… ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ಧಾರೇತಿ… ಆಯೋಗಂ ಧಾರೇತಿ, ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಆಚರಿಯೋ… ಏವರೂಪಾ ಸಮಾನುಪಜ್ಝಾಯಕಾ… ಸಮಾನಾಚರಿಯಕಾ… ಮಿತ್ತಾ… ಸನ್ದಿಟ್ಠಾ… ಸಮ್ಭತ್ತಾ… ಸಹಾಯಾ, ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯೋ ಏವರೂಪೇ ವಿಹಾರೇ ವಸತಿ, ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯೋ ಏವರೂಪೇ ಅಡ್ಢಯೋಗೇ ವಸತಿ… ಪಾಸಾದೇ ವಸತಿ… ಹಮ್ಮಿಯೇ ವಸತಿ… ಗುಹಾಯಂ ವಸತಿ… ಲೇಣೇ ವಸತಿ… ಕುಟಿಯಾ ವಸತಿ… ಕೂಟಾಗಾರೇ ವಸತಿ… ಅಟ್ಟೇ ವಸತಿ … ಮಾಳೇ ವಸತಿ… ಉದ್ದಣ್ಡೇ ವಸತಿ… ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾಯಂ ವಸತಿ… ಮಣ್ಡಪೇ ವಸತಿ… ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ವಸತಿ, ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ।

Katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti, ariyadhammasannissitaṃ vācaṃ bhāsati. ‘‘Yo evarūpaṃ cīvaraṃ dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yo evarūpaṃ pattaṃ dhāreti… lohathālakaṃ dhāreti… dhammakaraṇaṃ ⁴⁴ dhāreti… parissāvanaṃ dhāreti… kuñcikaṃ dhāreti… upāhanaṃ dhāreti… kāyabandhanaṃ dhāreti… āyogaṃ dhāreti, so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yassa evarūpo upajjhāyo so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yassa evarūpo ācariyo… evarūpā samānupajjhāyakā… samānācariyakā… mittā… sandiṭṭhā… sambhattā… sahāyā, so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yo evarūpe vihāre vasati, so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yo evarūpe aḍḍhayoge vasati… pāsāde vasati… hammiye vasati… guhāyaṃ vasati… leṇe vasati… kuṭiyā vasati… kūṭāgāre vasati… aṭṭe vasati … māḷe vasati… uddaṇḍe vasati… upaṭṭhānasālāyaṃ vasati… maṇḍape vasati… rukkhamūle vasati, so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati.

ಅಥ ವಾ ಕೋರಜಿಕಕೋರಜಿಕೋ, ಭಾಕುಟಿಕಭಾಕುಟಿಕೋ, ಕುಹಕಕುಹಕೋ, ಲಪಕಲಪಕೋ, ಮುಖಸಮ್ಭಾವಿತೋ ‘‘ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಇಮಾಸಂ ಏವರೂಪಾನಂ ವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಲಾಭೀ’’ತಿ। ತಾದಿಸಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ಗೂಳ್ಹಂ ನಿಪುಣಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುಞ್ಞತಾಪಟಿಸಞ್ಞುತ್ತಂ ಕಥಂ ಕಥೇತಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಭಾಕುಟಿಕಾ ಭಾಕುಟಿಯಂ ಕುಹನಾ ಕುಹಾಯನಾ ಕುಹಿತತ್ತಂ – ಇದಂ ಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು। ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ಕುಹನವತ್ಥೂನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾನಿ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾನಿ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಅಕುಹೋತಿ – ಅಕುಹಂ।

Atha vā korajikakorajiko, bhākuṭikabhākuṭiko, kuhakakuhako, lapakalapako, mukhasambhāvito ‘‘ayaṃ samaṇo imāsaṃ evarūpānaṃ vihārasamāpattīnaṃ lābhī’’ti. Tādisaṃ gambhīraṃ gūḷhaṃ nipuṇaṃ paṭicchannaṃ lokuttaraṃ suññatāpaṭisaññuttaṃ kathaṃ katheti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu. Buddhassa bhagavato imāni tīṇi kuhanavatthūni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. Tasmā buddho akuhoti – akuhaṃ.

ಗಣಿಮಾಗತನ್ತಿ। ಗಣೀತಿ ಗಣೀ ಭಗವಾ। ಗಣಾಚರಿಯೋತಿ ಗಣೀ, ಗಣಸ್ಸ ಸತ್ಥಾತಿ ಗಣೀ, ಗಣಂ ಪರಿಹರತೀತಿ ಗಣೀ, ಗಣಂ ಓವದತೀತಿ ಗಣೀ, ಗಣಂ ಅನುಸಾಸತೀತಿ ಗಣೀ, ವಿಸಾರದೋ ಗಣಂ ಉಪಸಙ್ಕಮತೀತಿ ಗಣೀ, ಗಣಸ್ಸ ಸುಸ್ಸೂಸತಿ ಸೋತಂ ಓದಹತಿ ಅಞ್ಞಾ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತೀತಿ ಗಣೀ, ಗಣಂ ಅಕುಸಲಾ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಕುಸಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತೀತಿ ಗಣೀ, ಭಿಕ್ಖುಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಭಿಕ್ಖುನೀಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಉಪಾಸಕಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಉಪಾಸಿಕಾಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ರಾಜಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಖತ್ತಿಯಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ವೇಸ್ಸಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಸುದ್ದಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಬ್ರಹ್ಮಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ದೇವಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ, ಸಙ್ಘಿಂ ⁴⁵ ಗಣಿಂ ಗಣಾಚರಿಯಂ। ಆಗತನ್ತಿ ಉಪಗತಂ ಸಮುಪಗತಂ ಸಮುಪಪನ್ನಂ ⁴⁶ ಸಙ್ಕಸ್ಸನಗರನ್ತಿ – ಅಕುಹಂ ಗಣಿಮಾಗತಂ।

Gaṇimāgatanti. Gaṇīti gaṇī bhagavā. Gaṇācariyoti gaṇī, gaṇassa satthāti gaṇī, gaṇaṃ pariharatīti gaṇī, gaṇaṃ ovadatīti gaṇī, gaṇaṃ anusāsatīti gaṇī, visārado gaṇaṃ upasaṅkamatīti gaṇī, gaṇassa sussūsati sotaṃ odahati aññā cittaṃ upaṭṭhapetīti gaṇī, gaṇaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetīti gaṇī, bhikkhugaṇassa gaṇī, bhikkhunīgaṇassa gaṇī, upāsakagaṇassa gaṇī, upāsikāgaṇassa gaṇī, rājagaṇassa gaṇī, khattiyagaṇassa gaṇī, brāhmaṇagaṇassa gaṇī, vessagaṇassa gaṇī, suddagaṇassa gaṇī, brahmagaṇassa gaṇī, devagaṇassa gaṇī, saṅghiṃ ⁴⁷ gaṇiṃ gaṇācariyaṃ. Āgatanti upagataṃ samupagataṃ samupapannaṃ ⁴⁸ saṅkassanagaranti – akuhaṃ gaṇimāgataṃ.

ಬಹೂನಮಿಧ ಬದ್ಧಾನನ್ತಿ। ಬಹೂನಂ ಖತ್ತಿಯಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ವೇಸ್ಸಾನಂ ಸುದ್ದಾನಂ ಗಹಟ್ಠಾನಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ದೇವಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ। ಬದ್ಧಾನನ್ತಿ ಬದ್ಧಾನಂ ಬದ್ಧಚರಾನಂ ಪರಿಚಾರಕಾನಂ ಸಿಸ್ಸಾನನ್ತಿ – ಬಹೂನಮಿಧ ಬದ್ಧಾನಂ।

Bahūnamidha baddhānanti. Bahūnaṃ khattiyānaṃ brāhmaṇānaṃ vessānaṃ suddānaṃ gahaṭṭhānaṃ pabbajitānaṃ devānaṃ manussānaṃ. Baddhānanti baddhānaṃ baddhacarānaṃ paricārakānaṃ sissānanti – bahūnamidha baddhānaṃ.

ಅತ್ಥಿ ಪಞ್ಹೇನ ಆಗಮನ್ತಿ। ಪಞ್ಹೇನ ಅತ್ಥಿಕೋ ಆಗತೋಮ್ಹಿ ⁴⁹, ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತುಕಾಮೋ ಆಗತೋಮ್ಹಿ, ಪಞ್ಹಂ ಸೋತುಕಾಮೋ ಆಗತೋಮ್ಹೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ ಪಞ್ಹೇನ ಆಗಮಂ। ಅಥ ವಾ ಪಞ್ಹತ್ಥಿಕಾನಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತುಕಾಮಾನಂ ಪಞ್ಹಂ ಸೋತುಕಾಮಾನಂ ಆಗಮನಂ ಅಭಿಕ್ಕಮನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನಂ ಪಯಿರುಪಾಸನಂ ⁵⁰ ಸಿಯಾ ಅತ್ಥೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ ಪಞ್ಹೇನ ಆಗಮಂ। ಅಥ ವಾ ಪಞ್ಹಾಗಮೋ ತುಯ್ಹಂ ಅತ್ಥಿ, ತ್ವಮ್ಪಿ ಪಹು ⁵¹, ತ್ವಮಸಿ ಅಲಮತ್ಥೋ ಮಯಾ ಪುಚ್ಛಿತಂ ಕಥೇತುಂ ವಿಸಜ್ಜೇತುಂ ‘‘ವಹಸ್ಸೇತಂ ಭಾರ’’ನ್ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ ಪಞ್ಹೇನ ಆಗಮಂ।

Atthi pañhena āgamanti. Pañhena atthiko āgatomhi ⁵², pañhaṃ pucchitukāmo āgatomhi, pañhaṃ sotukāmo āgatomhīti. Evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamanaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ ⁵³ siyā atthīti. Evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā pañhāgamo tuyhaṃ atthi, tvampi pahu ⁵⁴, tvamasi alamattho mayā pucchitaṃ kathetuṃ visajjetuṃ ‘‘vahassetaṃ bhāra’’nti. Evampi atthi pañhena āgamaṃ.

ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ –

Tenāha thero sāriputto –

‘‘ತಂ ಬುದ್ಧಂ ಅಸಿತಂ ತಾದಿಂ, ಅಕುಹಂ ಗಣಿಮಾಗತಂ।

‘‘Taṃ buddhaṃ asitaṃ tādiṃ, akuhaṃ gaṇimāgataṃ;

ಬಹೂನಮಿಧ ಬದ್ಧಾನಂ, ಅತ್ಥಿ ಪಞ್ಹೇನ ಆಗಮ’’ನ್ತಿ॥

Bahūnamidha baddhānaṃ, atthi pañhena āgama’’nti.

೧೯೩.

193.

ಭಿಕ್ಖುನೋ ವಿಜಿಗುಚ್ಛತೋ, ಭಜತೋ ರಿತ್ತಮಾಸನಂ।

Bhikkhuno vijigucchato, bhajato rittamāsanaṃ;

ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಸುಸಾನಂ ವಾ, ಪಬ್ಬತಾನಂ ಗುಹಾಸು ವಾ॥

Rukkhamūlaṃ susānaṃ vā, pabbatānaṃ guhāsu vā.

ಭಿಕ್ಖುನೋ ವಿಜಿಗುಚ್ಛತೋತಿ। ಭಿಕ್ಖುನೋತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಸ್ಸ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸೇಕ್ಖಸ್ಸ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೋ। ವಿಜಿಗುಚ್ಛತೋತಿ ಜಾತಿಯಾ ವಿಜಿಗುಚ್ಛತೋ, ಜರಾಯ… ಬ್ಯಾಧಿನಾ… ಮರಣೇನ… ಸೋಕೇಹಿ… ಪರಿದೇವೇಹಿ… ದುಕ್ಖೇಹಿ… ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ… ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ ವಿಜಿಗುಚ್ಛತೋ, ನೇರಯಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಿಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಮಾನುಸಿಕೇನ ⁵⁵ ದುಕ್ಖೇನ… ಗಬ್ಭೋಕ್ಕನ್ತಿಮೂಲಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಗಬ್ಭಟ್ಠಿತಿಮೂಲಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಗಬ್ಭವುಟ್ಠಾನಮೂಲಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಜಾತಸ್ಸೂಪನಿಬನ್ಧಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಜಾತಸ್ಸ ಪರಾಧೇಯ್ಯಕೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಅತ್ತೂಪಕ್ಕಮೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಪರೂಪಕ್ಕಮೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ದುಕ್ಖದುಕ್ಖೇನ… ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖೇನ … ವಿಪರಿಣಾಮದುಕ್ಖೇನ… ಚಕ್ಖುರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಸೋತರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಘಾನರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಜಿವ್ಹಾರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಕಾಯರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಸೀಸರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಕಣ್ಣರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಮುಖರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ದನ್ತರೋಗೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಕಾಸೇನ… ಸಾಸೇನ… ಪಿನಾಸೇನ… ಡಾಹೇನ… ಜರೇನ… ಕುಚ್ಛಿರೋಗೇನ… ಮುಚ್ಛಾಯ… ಪಕ್ಖನ್ದಿಕಾಯ… ಸೂಲಾಯ… ವಿಸೂಚಿಕಾಯ… ಕುಟ್ಠೇನ… ಗಣ್ಡೇನ… ಕಿಲಾಸೇನ… ಸೋಸೇನ… ಅಪಮಾರೇನ… ದದ್ದುಯಾ… ಕಣ್ಡುಯಾ… ಕಚ್ಛುಯಾ… ರಖಸಾಯ… ವಿತಚ್ಛಿಕಾಯ… ಲೋಹಿತೇನ… ಪಿತ್ತೇನ… ಮಧುಮೇಹೇನ… ಅಂಸಾಯ… ಪಿಳಕಾಯ… ಭಗನ್ದಲೇನ… ಪಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸೇಮ್ಹಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ವಾತಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸನ್ನಿಪಾತಿಕೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಉತುಪರಿಣಾಮಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ವಿಸಮಪರಿಹಾರಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಓಪಕ್ಕಮಿಕೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸೀತೇನ… ಉಣ್ಹೇನ… ಜಿಘಚ್ಛಾಯ… ಪಿಪಾಸಾಯ… ಉಚ್ಚಾರೇನ … ಪಸ್ಸಾವೇನ… ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಮಾತುಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಪಿತುಮರಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ… ಭಾತುಮರಣೇನ… ಭಗಿನಿಮರಣೇನ… ಪುತ್ತಮರಣೇನ … ಧೀತುಮರಣೇನ… ಞಾತಿಬ್ಯಸನೇನ… ಭೋಗಬ್ಯಸನೇನ… ರೋಗಬ್ಯಸನೇನ… ಸೀಲಬ್ಯಸನೇನ… ದಿಟ್ಠಿಬ್ಯಸನೇನ ದುಕ್ಖೇನ ವಿಜಿಗುಚ್ಛತೋ ಅಟ್ಟೀಯತೋ ಹರಾಯತೋ ಜಿಗುಚ್ಛತೋತಿ – ಭಿಕ್ಖುನೋ ವಿಜಿಗುಚ್ಛತೋ।

Bhikkhuno vijigucchatoti. Bhikkhunoti puthujjanakalyāṇassa vā bhikkhuno sekkhassa vā bhikkhuno. Vijigucchatoti jātiyā vijigucchato, jarāya… byādhinā… maraṇena… sokehi… paridevehi… dukkhehi… domanassehi… upāyāsehi vijigucchato, nerayikena dukkhena… tiracchānayonikena dukkhena… pettivisayikena dukkhena… mānusikena ⁵⁶ dukkhena… gabbhokkantimūlakena dukkhena… gabbhaṭṭhitimūlakena dukkhena… gabbhavuṭṭhānamūlakena dukkhena… jātassūpanibandhakena dukkhena… jātassa parādheyyakena dukkhena… attūpakkamena dukkhena… parūpakkamena dukkhena… dukkhadukkhena… saṅkhāradukkhena … vipariṇāmadukkhena… cakkhurogena dukkhena… sotarogena dukkhena… ghānarogena dukkhena… jivhārogena dukkhena… kāyarogena dukkhena… sīsarogena dukkhena… kaṇṇarogena dukkhena… mukharogena dukkhena… dantarogena dukkhena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena… jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena… dadduyā… kaṇḍuyā… kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitena… pittena… madhumehena… aṃsāya… piḷakāya… bhagandalena… pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena… opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya… pipāsāya… uccārena … passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena dukkhena… mātumaraṇena dukkhena… pitumaraṇena dukkhena… bhātumaraṇena… bhaginimaraṇena… puttamaraṇena … dhītumaraṇena… ñātibyasanena… bhogabyasanena… rogabyasanena… sīlabyasanena… diṭṭhibyasanena dukkhena vijigucchato aṭṭīyato harāyato jigucchatoti – bhikkhuno vijigucchato.

ಭಜತೋ ರಿತ್ತಮಾಸನನ್ತಿ। ಆಸನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಯತ್ಥ ನಿಸೀದತಿ – ಮಞ್ಚೋ ಪೀಠಂ ಭಿಸಿ ತಟ್ಟಿಕಾ ಚಮ್ಮಖಣ್ಡೋ ತಿಣಸನ್ಥಾರೋ ಪಣ್ಣಸನ್ಥಾರೋ ಪಲಾಲಸನ್ಥಾರೋ ⁵⁷। ತಂ ಆಸನಂ ಅಸಪ್ಪಾಯರೂಪದಸ್ಸನೇನ ರಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪವಿವಿತ್ತಂ , ಅಸಪ್ಪಾಯಸದ್ದಸ್ಸವನೇನ ರಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪವಿವಿತ್ತಂ, ಅಸಪ್ಪಾಯೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ರಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪವಿವಿತ್ತಂ। ತಂ ಪವಿವಿತ್ತಂ ಆಸನಂ ಭಜತೋ ಸಮ್ಭಜತೋ ಸೇವತೋ ನಿಸೇವತೋ ಸಂಸೇವತೋ ಪಟಿಸೇವತೋತಿ – ಭಜತೋ ರಿತ್ತಮಾಸನಂ।

Bhajato rittamāsananti. Āsanaṃ vuccati yattha nisīdati – mañco pīṭhaṃ bhisi taṭṭikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasanthāro palālasanthāro ⁵⁸. Taṃ āsanaṃ asappāyarūpadassanena rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ , asappāyasaddassavanena rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ, asappāyehi pañcahi kāmaguṇehi rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ. Taṃ pavivittaṃ āsanaṃ bhajato sambhajato sevato nisevato saṃsevato paṭisevatoti – bhajato rittamāsanaṃ.

ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಸುಸಾನಂ ವಾತಿ। ರುಕ್ಖಮೂಲಂಯೇವ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ, ಸುಸಾನಂಯೇವ ಸುಸಾನನ್ತಿ – ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಸುಸಾನಂ ವಾ। ಪಬ್ಬತಾನಂ ಗುಹಾಸು ವಾತಿ। ಪಬ್ಬತಾಯೇವ ಪಬ್ಬತಾ, ಕನ್ದರಾಯೇವ ಕನ್ದರಾ, ಗಿರಿಗುಹಾಯೇವ ಗಿರಿಗುಹಾ। ಪಬ್ಬತನ್ತರಿಕಾಯೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಬ್ಬತಪಬ್ಭಾರಾತಿ – ಪಬ್ಬತಾನಂ ಗುಹಾಸು ವಾ।

Rukkhamūlaṃ susānaṃ vāti. Rukkhamūlaṃyeva rukkhamūlaṃ, susānaṃyeva susānanti – rukkhamūlaṃ susānaṃ vā. Pabbatānaṃ guhāsu vāti. Pabbatāyeva pabbatā, kandarāyeva kandarā, giriguhāyeva giriguhā. Pabbatantarikāyo vuccanti pabbatapabbhārāti – pabbatānaṃ guhāsu vā.

ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ –

Tenāha thero sāriputto –

‘‘ಭಿಕ್ಖುನೋ ವಿಜಿಗುಚ್ಛತೋ, ಭಜತೋ ರಿತ್ತಮಾಸನಂ।

‘‘Bhikkhuno vijigucchato, bhajato rittamāsanaṃ;

ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಸುಸಾನಂ ವಾ, ಪಬ್ಬತಾನಂ ಗುಹಾಸು ವಾ’’ತಿ॥

Rukkhamūlaṃ susānaṃ vā, pabbatānaṃ guhāsu vā’’ti.

೧೯೪.

194.

ಉಚ್ಚಾವಚೇಸು ಸಯನೇಸು, ಕಿವನ್ತೋ ⁵⁹ ತತ್ಥ ಭೇರವಾ।

Uccāvacesu sayanesu, kivanto⁶⁰tattha bheravā;

ಯೇ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ನ ವೇಧೇಯ್ಯ, ನಿಗ್ಘೋಸೇ ಸಯನಾಸನೇ॥

Ye hi bhikkhu na vedheyya, nigghose sayanāsane.

ಉಚ್ಚಾವಚೇಸು ಸಯನೇಸೂತಿ। ಉಚ್ಚಾವಚೇಸೂತಿ ಉಚ್ಚಾವಚೇಸು ಹೀನಪ್ಪಣೀತೇಸು ಛೇಕಪಾಪಕೇಸು। ಸಯನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸೇನಾಸನಂ ವಿಹಾರೋ ಅಡ್ಢಯೋಗೋ ಪಾಸಾದೋ ಹಮ್ಮಿಯಂ ಗುಹಾತಿ – ಉಚ್ಚಾವಚೇಸು ಸಯನೇಸು। ಕಿವನ್ತೋ ತತ್ಥ ಭೇರವಾತಿ। ಕಿವನ್ತೋತಿ ಕಿವನ್ತೋ ⁶¹ ಕೂಜನ್ತೋ ನದನ್ತೋ ಸದ್ದಂ ಕರೋನ್ತೋ। ಅಥ ವಾ ಕಿವನ್ತೋತಿ ಕತಿ ಕಿತ್ತಕಾ ಕೀವತಕಾ ಕೀವಬಹುಕಾ ತೇ। ಭೇರವಾತಿ ಸೀಹಾ ಬ್ಯಗ್ಘಾ ದೀಪೀ ಅಚ್ಛಾ ತರಚ್ಛಾ ಕೋಕಾ ಮಹಿಂಸಾ ಹತ್ಥೀ ಅಹಿ ವಿಚ್ಛಿಕಾ ಸತಪದೀ, ಚೋರಾ ವಾ ಅಸ್ಸು ಮಾನವಾ ವಾ ಕತಕಮ್ಮಾ ವಾ ಅಕತಕಮ್ಮಾ ವಾತಿ – ಕಿವನ್ತೋ ತತ್ಥ ಭೇರವಾ।

Uccāvacesusayanesūti. Uccāvacesūti uccāvacesu hīnappaṇītesu chekapāpakesu. Sayanaṃ vuccati senāsanaṃ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhāti – uccāvacesu sayanesu. Kivanto tattha bheravāti. Kivantoti kivanto ⁶² kūjanto nadanto saddaṃ karonto. Atha vā kivantoti kati kittakā kīvatakā kīvabahukā te. Bheravāti sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā hatthī ahi vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vāti – kivanto tattha bheravā.

ಯೇ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ನ ವೇಧೇಯ್ಯಾತಿ। ಯೇ ಹೀತಿ ಯೇ ಹಿ ಭೇರವೇ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ವಾ ಸುಣಿತ್ವಾ ವಾ ನ ವೇಧೇಯ್ಯ ನಪ್ಪವೇಧೇಯ್ಯ ನ ಸಮ್ಪವೇಧೇಯ್ಯ ನ ತಸೇಯ್ಯ ನ ಉತ್ತಸೇಯ್ಯ ನ ಪರಿತ್ತಸೇಯ್ಯ ನ ಭಾಯೇಯ್ಯ ನ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಅಭೀರೂ ಅಸ್ಸ ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಅಪಲಾಯೀ, ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ ವಿಗತಲೋಮಹಂಸೋ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಯೇ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ನ ವೇಧೇಯ್ಯ।

Ye hi bhikkhu na vedheyyāti. Ye hīti ye hi bherave passitvā vā suṇitvā vā na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya, abhīrū assa acchambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – ye hi bhikkhu na vedheyya.

ನಿಗ್ಘೋಸೇ ಸಯನಾಸನೇತಿ। ಅಪ್ಪಸದ್ದೇ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸೇ ವಿಜನವಾತೇ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕೇ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪೇ ಸೇನಾಸನೇತಿ – ನಿಗ್ಘೋಸೇ ಸಯನಾಸನೇ।

Nigghose sayanāsaneti. Appasadde appanigghose vijanavāte manussarāhasseyyake paṭisallānasāruppe senāsaneti – nigghose sayanāsane.

ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ –

Tenāha thero sāriputto –

‘‘ಉಚ್ಚಾವಚೇಸು ಸಯನೇಸು, ಕಿವನ್ತೋ ತತ್ಥ ಭೇರವಾ।

‘‘Uccāvacesu sayanesu, kivanto tattha bheravā;

ಯೇ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ನ ವೇಧೇಯ್ಯ, ನಿಗ್ಘೋಸೇ ಸಯನಾಸನೇ’’ತಿ॥

Ye hi bhikkhu na vedheyya, nigghose sayanāsane’’ti.

೧೯೫.

195.

ಕತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ಲೋಕೇ, ಗಚ್ಛತೋ ಅಗತಂ ದಿಸಂ।

Kati parissayā loke, gacchato agataṃ disaṃ;

ಯೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿಸಮ್ಭವೇ, ಪನ್ತಮ್ಹಿ ಸಯನಾಸನೇ॥

Ye bhikkhu abhisambhave, pantamhi sayanāsane.

ಕತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ಲೋಕೇತಿ। ಕತೀತಿ ಕತಿ ಕಿತ್ತಕಾ ಕೀವತಕಾ ಕೀವಬಹುಕಾ। ಪರಿಸ್ಸಯಾತಿ ದ್ವೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ – ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚ। ಕತಮೇ ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯಾ? ಸೀಹಾ ಬ್ಯಗ್ಘಾ ದೀಪೀ ಅಚ್ಛಾ ತರಚ್ಛಾ ಕೋಕಾ ಮಹಿಂಸಾ ಹತ್ಥೀ ಅಹಿ ವಿಚ್ಛಿಕಾ ಸತಪದೀ, ಚೋರಾ ವಾ ಅಸ್ಸು ಮಾನವಾ ವಾ ಕತಕಮ್ಮಾ ವಾ ಅಕತಕಮ್ಮಾ ವಾ, ಚಕ್ಖುರೋಗೋ ಸೋತರೋಗೋ ಘಾನರೋಗೋ ಜಿವ್ಹಾರೋಗೋ ಕಾಯರೋಗೋ ಸೀಸರೋಗೋ ಕಣ್ಣರೋಗೋ ಮುಖರೋಗೋ ದನ್ತರೋಗೋ ಕಾಸೋ ಸಾಸೋ ಪಿನಾಸೋ ಡಾಹೋ ಜರೋ ಕುಚ್ಛಿರೋಗೋ ಮುಚ್ಛಾ ಪಕ್ಖನ್ದಿಕಾ ಸೂಲಾ ವಿಸೂಚಿಕಾ ಕುಟ್ಠಂ ಗಣ್ಡೋ ಕಿಲಾಸೋ ಸೋಸೋ ಅಪಮಾರೋ ದದ್ದು ಕಣ್ಡು ಕಚ್ಛು ರಖಸಾ ವಿತಚ್ಛಿಕಾ ಲೋಹಿತಂ ಪಿತ್ತಂ ಮಧುಮೇಹೋ ಅಂಸಾ ಪಿಳಕಾ ಭಗನ್ದಲಾ, ಪಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಆಬಾಧಾ…ಪೇ॰… ಸೀತಂ ಉಣ್ಹಂ ಜಿಘಚ್ಛಾ ಪಿಪಾಸಾ ಉಚ್ಚಾರೋ ಪಸ್ಸಾವೋ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾ – ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯಾ।

Kati parissayā loketi. Katīti kati kittakā kīvatakā kīvabahukā. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā hatthī ahi vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitaṃ pittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā, pittasamuṭṭhānā ābādhā…pe… sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassā – ime vuccanti pākaṭaparissayā.

ಕತಮೇ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಾ? ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ ಬ್ಯಾಪಾದನೀವರಣಂ ಥಿನಮಿದ್ಧನೀವರಣಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚನೀವರಣಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನೀವರಣಂ ರಾಗೋ ದೋಸೋ ಮೋಹೋ ಕೋಧೋ ಉಪನಾಹೋ ಮಕ್ಖೋ ಪಳಾಸೋ ಇಸ್ಸಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಮಾಯಾ ಸಾಠೇಯ್ಯಂ ಥಮ್ಭೋ ಸಾರಮ್ಭೋ ಮಾನೋ ಅತಿಮಾನೋ ಮದೋ ಪಮಾದೋ, ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸಾ ಸಬ್ಬೇ ದುಚ್ಚರಿತಾ ಸಬ್ಬೇ ದರಥಾ ಸಬ್ಬೇ ಪರಿಳಾಹಾ ಸಬ್ಬೇ ಸನ್ತಾಪಾ ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ – ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಾ।

Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā – ime vuccanti paṭicchannaparissayā.

ಪರಿಸ್ಸಯಾತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಪರಿಸ್ಸಯಾ? ಪರಿಸಹನ್ತೀತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ, ಪರಿಹಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ, ತತ್ರಾಸಯಾತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ।

Parissayāti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā.

ಕಥಂ ಪರಿಸಹನ್ತೀತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ? ತೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಸಹನ್ತಿ ಪರಿಸಹನ್ತಿ ಅಭಿಭವನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರನ್ತಿ ಪರಿಯಾದಿಯನ್ತಿ ಮದ್ದನ್ತಿ। ಏವಂ ಪರಿಸಹನ್ತೀತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।

Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti – parissayā.

ಕಥಂ ಪರಿಹಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ? ತೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯ ಪರಿಹಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಕತಮೇಸಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ? ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಾಯ ಅನುಲೋಮಪಟಿಪದಾಯ ಅಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಪದಾಯ ಅವಿರುದ್ಧಪಟಿಪದಾಯ ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪದಾಯ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪದಾಯ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿತಾಯ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾಯ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾಯ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಸ್ಸ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಸ್ಸ ಚತುನ್ನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾನಂ ಭಾವನಾನುಯೋಗಸ್ಸ ಚತುನ್ನಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಬಲಾನಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಅರಿಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾನುಯೋಗಸ್ಸ – ಇಮೇಸಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯ ಪರಿಹಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಏವಂ ಪರಿಹಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।

Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya aviruddhapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrakāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa – imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Evaṃ parihānāya saṃvattantīti – parissayā.

ಕಥಂ ತತ್ರಾಸಯಾತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ? ತತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅತ್ತಭಾವಸನ್ನಿಸ್ಸಯಾ। ಯಥಾ ಬಿಲೇ ಬಿಲಾಸಯಾ ಪಾಣಾ ಸಯನ್ತಿ, ದಕೇ ದಕಾಸಯಾ ಪಾಣಾ ಸಯನ್ತಿ, ವನೇ ವನಾಸಯಾ ಪಾಣಾ ಸಯನ್ತಿ, ರುಕ್ಖೇ ರುಕ್ಖಾಸಯಾ ಪಾಣಾ ಸಯನ್ತಿ; ಏವಮೇವ ತತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅತ್ತಭಾವಸನ್ನಿಸ್ಸಯಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।

Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti, rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti; evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.

ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

Vuttañhetaṃ bhagavatā –

‘‘ಸಾನ್ತೇವಾಸಿಕೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಾಚರಿಯಕೋ ದುಕ್ಖಂ ನ ಫಾಸು ವಿಹರತಿ। ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಾನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಸಾಚರಿಯಕೋ ದುಕ್ಖಂ ನ ಫಾಸು ವಿಹರತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸರಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಸಞ್ಞೋಜನಿಯಾ, ತ್ಯಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ವಸನ್ತಿ ಅನ್ವಾಸ್ಸವನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಾನ್ತೇವಾಸಿಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇ ನಂ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ, ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ನಂ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಾಚರಿಯಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।

‘‘Sāntevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati.

‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ… ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ… ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸಿತ್ವಾ… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸರಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಸಞ್ಞೋಜನಿಯಾ, ತ್ಯಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ವಸನ್ತಿ ಅನ್ವಾಸ್ಸವನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಾನ್ತೇವಾಸಿಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇ ನಂ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ, ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ನಂ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಾಚರಿಯಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಾನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಸಾಚರಿಯಕೋ ದುಕ್ಖಂ ನ ಫಾಸು ವಿಹರತೀ’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।

‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī’’ti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.

ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

Vuttañhetaṃ bhagavatā –

‘‘ತಯೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನ್ತರಾಮಲಾ ಅನ್ತರಾಅಮಿತ್ತಾ ಅನ್ತರಾಸಪತ್ತಾ ಅನ್ತರಾವಧಕಾ ಅನ್ತರಾಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ। ಕತಮೇ ತಯೋ? ಲೋಭೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನ್ತರಾಮಲೋ ಅನ್ತರಾಅಮಿತ್ತೋ ಅನ್ತರಾಸಪತ್ತೋ ಅನ್ತರಾವಧಕೋ ಅನ್ತರಾಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೋ, ದೋಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಮೋಹೋ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನ್ತರಾಮಲೋ ಅನ್ತರಾಅಮಿತ್ತೋ ಅನ್ತರಾಸಪತ್ತೋ ಅನ್ತರಾವಧಕೋ ಅನ್ತರಾಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಯೋ ಅನ್ತರಾಮಲಾ ಅನ್ತರಾಅಮಿತ್ತಾ ಅನ್ತರಾಸಪತ್ತಾ ಅನ್ತರಾವಧಕಾ ಅನ್ತರಾಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ’’।

‘‘Tayome, bhikkhave, antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo? Lobho, bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko, doso, bhikkhave…pe… moho , bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā’’.

‘‘ಅನತ್ಥಜನನೋ ಲೋಭೋ, ಲೋಭೋ ಚಿತ್ತಪ್ಪಕೋಪನೋ।

‘‘Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;

ಭಯಮನ್ತರತೋ ಜಾತಂ, ತಂ ಜನೋ ನಾವಬುಜ್ಝತಿ॥

Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

‘‘ಲುದ್ಧೋ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಲುದ್ಧೋ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ।

‘‘Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;

ಅನ್ಧನ್ತಮಂ ⁶³ ತದಾ ಹೋತಿ, ಯಂ ಲೋಭೋ ಸಹತೇ ನರಂ॥

Andhantamaṃ ⁶⁴ tadā hoti, yaṃ lobho sahate naraṃ.

‘‘ಅನತ್ಥಜನನೋ ದೋಸೋ, ದೋಸೋ ಚಿತ್ತಪ್ಪಕೋಪನೋ।

‘‘Anatthajanano doso, doso cittappakopano;

ಭಯಮನ್ತರತೋ ಜಾತಂ, ತಂ ಜನೋ ನಾವಬುಜ್ಝತಿ॥

Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

‘‘ಕುದ್ಧೋ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಕುದ್ಧೋ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ।

‘‘Kuddho atthaṃ na jānāti, kuddho dhammaṃ na passati;

ಅನ್ಧನ್ತಮಂ ತದಾ ಹೋತಿ, ಯಂ ದೋಸೋ ಸಹತೇ ನರಂ॥

Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ doso sahate naraṃ.

‘‘ಅನತ್ಥಜನನೋ ಮೋಹೋ, ಮೋಹೋ ಚಿತ್ತಪ್ಪಕೋಪನೋ।

‘‘Anatthajanano moho, moho cittappakopano;

ಭಯಮನ್ತರತೋ ಜಾತಂ, ತಂ ಜನೋ ನಾವಬುಜ್ಝತಿ॥

Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

‘‘ಮೂಳ್ಹೋ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಮೂಳ್ಹೋ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ।

‘‘Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;

ಅನ್ಧನ್ತಮಂ ತದಾ ಹೋತಿ, ಯಂ ಮೋಹೋ ಸಹತೇ ನರ’’ನ್ತಿ॥

Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate nara’’nti.

ಏವಮ್ಪಿ ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

Evampi tatrāsayāti – parissayā. Vuttañhetaṃ bhagavatā –

‘‘ತಯೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ। ಕತಮೇ ತಯೋ ? ಲೋಭೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ; ದೋಸೋ ಖೋ , ಮಹಾರಾಜ…ಪೇ॰… ಮೋಹೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ। ಇಮೇ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತಯೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯಾ’’ತಿ।

‘‘Tayo kho, mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Katame tayo ? Lobho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya; doso kho , mahārāja…pe… moho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho, mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāyā’’ti.

‘‘ಲೋಭೋ ದೋಸೋ ಚ ಮೋಹೋ ಚ, ಪುರಿಸಂ ಪಾಪಚೇತಸಂ।

‘‘Lobho doso ca moho ca, purisaṃ pāpacetasaṃ;

ಹಿಂಸನ್ತಿ ಅತ್ತಸಮ್ಭೂತಾ, ತಚಸಾರಂವ ಸಮ್ಫಲ’’ನ್ತಿ॥

Hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva samphala’’nti.

ಏವಮ್ಪಿ ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।

Evampi tatrāsayāti – parissayā.

ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

Vuttañhetaṃ bhagavatā –

‘‘ರಾಗೋ ಚ ದೋಸೋ ಚ ಇತೋನಿದಾನಾ, ಅರತೀ ರತೀ ಲೋಮಹಂಸೋ ಇತೋಜಾ।

‘‘Rāgo ca doso ca itonidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;

ಇತೋ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ಮನೋವಿತಕ್ಕಾ, ಕುಮಾರಕಾ ಧಙ್ಕಮಿವೋಸ್ಸಜನ್ತೀ’’ತಿ॥

Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajantī’’ti.

ಏವಮ್ಪಿ ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ। ಲೋಕೇತಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇತಿ – ಕತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ಲೋಕೇ।

Evampi tatrāsayāti – parissayā. Loketi manussaloketi – kati parissayā loke.

ಗಚ್ಛತೋ ಅಗತಂ ದಿಸನ್ತಿ। ಅಗತಾ ದಿಸಾ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಯೋ ಸೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಅಗತಪುಬ್ಬಾ ಸಾ ದಿಸಾ ನ ಸಾ ದಿಸಾ ಗತಪುಬ್ಬಾ ಇಮಿನಾ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ।

Gacchato agataṃ disanti. Agatā disā vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Agatapubbā sā disā na sā disā gatapubbā iminā dīghena addhunā.

‘‘ಸಮತಿತ್ತಿಕಂ ಅನವಸೇಸಂ, ತೇಲಪತ್ತಂ ಯಥಾ ಪರಿಹರೇಯ್ಯ।

‘‘Samatittikaṃ anavasesaṃ, telapattaṃ yathā parihareyya;

ಏವಂ ಸಚಿತ್ತಮನುರಕ್ಖೇ, ಪತ್ಥಯಾನೋ ⁶⁵ ದಿಸಂ ಅಗತಪುಬ್ಬಂ’’॥

Evaṃ sacittamanurakkhe, patthayāno ⁶⁶ disaṃ agatapubbaṃ’’.

ಅಗತಪುಬ್ಬಂ ದಿಸಂ ವಜತೋ ಗಚ್ಛತೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತೋತಿ – ಗಚ್ಛತೋ ಅಗತಂ ದಿಸಂ।

Agatapubbaṃ disaṃ vajato gacchato abhikkamatoti – gacchato agataṃ disaṃ.

ಯೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿಸಮ್ಭವೇತಿ। ಯೇತಿ ಯೇ ಪರಿಸ್ಸಯೇ ಅಭಿಸಮ್ಭವೇಯ್ಯ ಅಭಿಭವೇಯ್ಯ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರೇಯ್ಯ ಪರಿಯಾದಿಯೇಯ್ಯ ಮದ್ದೇಯ್ಯಾತಿ – ಯೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿಸಮ್ಭವೇ।

Ye bhikkhu abhisambhaveti. Yeti ye parissaye abhisambhaveyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – ye bhikkhu abhisambhave.

ಪನ್ತಮ್ಹಿ ಸಯನಾಸನೇತಿ। ಅನ್ತೇ ಪನ್ತೇ ಪರಿಯನ್ತೇ ಸೇಲನ್ತೇ ವಾ ವನನ್ತೇ ವಾ ನದನ್ತೇ ವಾ ಉದಕನ್ತೇ ವಾ ಯತ್ಥ ನ ಕಸೀಯತಿ ನ ವಪೀಯತಿ, ಜನನ್ತಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅನುಪಚಾರೇ ಸೇನಾಸನೇತಿ – ಪನ್ತಮ್ಹಿ ಸಯನಾಸನೇ।

Pantamhisayanāsaneti. Ante pante pariyante selante vā vanante vā nadante vā udakante vā yattha na kasīyati na vapīyati, janantaṃ atikkamitvā manussānaṃ anupacāre senāsaneti – pantamhi sayanāsane.

ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ –

Tenāha thero sāriputto –

‘‘ಕತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ಲೋಕೇ, ಗಚ್ಛತೋ ಅಗತಂ ದಿಸಂ।

‘‘Kati parissayā loke, gacchato agataṃ disaṃ;

ಯೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿಸಮ್ಭವೇ, ಪನ್ತಮ್ಹಿ ಸಯನಾಸನೇ’’ತಿ॥

Ye bhikkhu abhisambhave, pantamhi sayanāsane’’ti.

೧೯೬.

196.

ಕ್ಯಾಸ್ಸ ಬ್ಯಪ್ಪಥಯೋ ಅಸ್ಸು, ಕ್ಯಾಸ್ಸಸ್ಸು ಇಧ ಗೋಚರಾ।

Kyāssa byappathayo assu, kyāssassu idha gocarā;

ಕಾನಿ ಸೀಲಬ್ಬತಾನಾಸ್ಸು, ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ॥

Kāni sīlabbatānāssu, pahitattassa bhikkhuno.

ಕ್ಯಾಸ್ಸ ಬ್ಯಪ್ಪಥಯೋ ಅಸ್ಸೂತಿ। ಕೀದಿಸೇನ ಬ್ಯಪ್ಪಥೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸ ಕಿಂಸಣ್ಠಿತೇನ ಕಿಂಪಕಾರೇನ ಕಿಂಪಟಿಭಾಗೇನಾತಿ ವಚೀಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಕತಮಾ ವಚೀಪಾರಿಸುದ್ಧಿ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಮುಸಾವಾದಂ ಪಹಾಯ ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ಸಚ್ಚವಾದೀ ಸಚ್ಚಸನ್ಧೋ ಥೇತೋ ಪಚ್ಚಯಿಕೋ ಅವಿಸಂವಾದಕೋ ಲೋಕಸ್ಸ। ಪಿಸುಣಂ ವಾಚಂ ಪಹಾಯ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ, ಇತೋ ಸುತ್ವಾ ನ ಅಮುತ್ರ ಅಕ್ಖಾತಾ ಇಮೇಸಂ ಭೇದಾಯ, ಅಮುತ್ರ ವಾ ಸುತ್ವಾ ನ ಇಮೇಸಂ ಅಕ್ಖಾತಾ ಅಮೂಸಂ ಭೇದಾಯ, ಇತಿ ಭಿನ್ನಾನಂ ವಾ ಸನ್ಧಾತಾ, ಸಹಿತಾನಂ ವಾ ಅನುಪ್ಪದಾತಾ ಸಮಗ್ಗಾರಾಮೋ ಸಮಗ್ಗರತೋ ಸಮಗ್ಗನನ್ದೀ ಸಮಗ್ಗಕರಣಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ। ಫರುಸಂ ವಾಚಂ ಪಹಾಯ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ; ಯಾ ಸಾ ವಾಚಾ ನೇಲಾ ಕಣ್ಣಸುಖಾ ಪೇಮನೀಯಾ ಹದಯಙ್ಗಮಾ ಪೋರೀ ಬಹುಜನಕನ್ತಾ ಬಹುಜನಮನಾಪಾ ತಥಾರೂಪಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ। ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಂ ಪಹಾಯ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ಕಾಲವಾದೀ ಭೂತವಾದೀ ಅತ್ಥವಾದೀ ಧಮ್ಮವಾದೀ ವಿನಯವಾದೀ, ನಿಧಾನವತಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ ಕಾಲೇನ ಸಾಪದೇಸಂ ಪರಿಯನ್ತವತಿಂ ಅತ್ಥಸಂಹಿತಂ। ಚತೂಹಿ ವಚೀಸುಚರಿತೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಚತುದೋಸಾಪಗತಂ ವಾಚಂ ಭಾಸತಿ, ಬಾತ್ತಿಂಸಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಾಯ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತಿ। ದಸ ಕಥಾವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಂ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಕಥಂ ಪವಿವೇಕಕಥಂ ಅಸಂಸಗ್ಗಕಥಂ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಕಥಂ ಸೀಲಕಥಂ ಸಮಾಧಿಕಥಂ ಪಞ್ಞಾಕಥಂ ವಿಮುತ್ತಿಕಥಂ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕಥಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಕಥಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಕಥಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಕಥಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಕಥಂ ಬಲಕಥಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಕಥಂ ಮಗ್ಗಕಥಂ ಫಲಕಥಂ ನಿಬ್ಬಾನಕಥಂ ಕಥೇತಿ । ವಾಚಾಯ ಯತೋ ಯತ್ತೋ ಪಟಿಯತ್ತೋ ಗುತ್ತೋ ಗೋಪಿತೋ ರಕ್ಖಿತೋ ಸಂವುತೋ – ಅಯಂ ವಚೀಪಾರಿಸುದ್ಧಿ। ಏದಿಸಾಯ ವಚೀಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ – ಕ್ಯಾಸ್ಸ ಬ್ಯಪ್ಪಥಯೋ ಅಸ್ಸು।

Kyāssa byappathayo assūti. Kīdisena byappathena samannāgato assa kiṃsaṇṭhitena kiṃpakārena kiṃpaṭibhāgenāti vacīpārisuddhiṃ pucchati. Katamā vacīpārisuddhi? Idha bhikkhu musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya, iti bhinnānaṃ vā sandhātā, sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti; yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ. Catūhi vacīsucaritehi samannāgato catudosāpagataṃ vācaṃ bhāsati, bāttiṃsāya tiracchānakathāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati. Dasa kathāvatthūni katheti, seyyathidaṃ – appicchakathaṃ santuṭṭhikathaṃ pavivekakathaṃ asaṃsaggakathaṃ vīriyārambhakathaṃ sīlakathaṃ samādhikathaṃ paññākathaṃ vimuttikathaṃ vimuttiñāṇadassanakathaṃ satipaṭṭhānakathaṃ sammappadhānakathaṃ iddhipādakathaṃ indriyakathaṃ balakathaṃ bojjhaṅgakathaṃ maggakathaṃ phalakathaṃ nibbānakathaṃ katheti . Vācāya yato yatto paṭiyatto gutto gopito rakkhito saṃvuto – ayaṃ vacīpārisuddhi. Edisāya vacīpārisuddhiyā samannāgato assāti – kyāssa byappathayo assu.

ಕ್ಯಾಸ್ಸಸ್ಸು ಇಧ ಗೋಚರಾತಿ। ಕೀದಿಸೇನ ಗೋಚರೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸ ಕಿಂಸಣ್ಠಿತೇನ ಕಿಂಪಕಾರೇನ ಕಿಂಪಟಿಭಾಗೇನಾತಿ ಗೋಚರಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಅತ್ಥಿ ಗೋಚರೋ, ಅತ್ಥಿ ಅಗೋಚರೋ।

Kyāssassu idha gocarāti. Kīdisena gocarena samannāgato assa kiṃsaṇṭhitena kiṃpakārena kiṃpaṭibhāgenāti gocaraṃ pucchati. Atthi gocaro, atthi agocaro.

ಕತಮೋ ಅಗೋಚರೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ವೇಸಿಯಾಗೋಚರೋ ವಾ ಹೋತಿ, ವಿಧವಾಗೋಚರೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಥುಲ್ಲಕುಮಾರೀಗೋಚರೋ ⁶⁷ ವಾ ಹೋತಿ, ಪಣ್ಡಕಗೋಚರೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಭಿಕ್ಖುನೀಗೋಚರೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಪಾನಾಗಾರಗೋಚರೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರತಿ ರಾಜೂಹಿ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇಹಿ ಅನನುಲೋಮಿಕೇನ ಸಂಸಗ್ಗೇನ। ಯಾನಿ ವಾ ಪನ ತಾನಿ ಕುಲಾನಿ ಅಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾನಿ ಅನೋಪಾನಭೂತಾನಿ ಅಕ್ಕೋಸಕಪರಿಭಾಸಕಾನಿ ಅನತ್ಥಕಾಮಾನಿ ಅಹಿತಕಾಮಾನಿ ಅಫಾಸುಕಾಮಾನಿ ಅಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮಾನಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ, ತಥಾರೂಪಾನಿ ಕುಲಾನಿ ಸೇವತಿ ಭಜತಿ ಪಯಿರುಪಾಸತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಗೋಚರೋ।

Katamo agocaro? Idhekacco vesiyāgocaro vā hoti, vidhavāgocaro vā hoti, thullakumārīgocaro ⁶⁸ vā hoti, paṇḍakagocaro vā hoti, bhikkhunīgocaro vā hoti, pānāgāragocaro vā hoti, saṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena. Yāni vā pana tāni kulāni assaddhāni appasannāni anopānabhūtāni akkosakaparibhāsakāni anatthakāmāni ahitakāmāni aphāsukāmāni ayogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati agocaro.

ಅಥ ವಾ ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ವೀಥಿಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಅಸಂವುತೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಹತ್ಥಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಅಸ್ಸಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ರಥಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಇತ್ಥಿಯೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಪುರಿಸೇ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಕುಮಾರಿಕಾಯೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಕುಮಾರಕೇ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಅನ್ತರಾಪಣಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಘರಮುಖಾನಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಉದ್ಧಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ⁶⁹, ಅಧೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ದಿಸಾವಿದಿಸಂ ವಿಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಗಚ್ಛತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ಅಗೋಚರೋ।

Atha vā antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati, hatthiṃ olokento, assaṃ olokento, rathaṃ olokento, pattiṃ olokento, itthiyo olokento, purise olokento, kumārikāyo olokento, kumārake olokento, antarāpaṇaṃ olokento, gharamukhāni olokento, uddhaṃ olokento ⁷⁰, adho olokento, disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati – ayampi vuccati agocaro.

ಅಥ ವಾ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ…ಪೇ॰… ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾ ದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ನ ಸಂವರಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ನ ರಕ್ಖತಿ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯೇ ನ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ಅಗೋಚರೋ।

Atha vā cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ…pe… manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa na saṃvarāya paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṃ manindriye na saṃvaraṃ āpajjati – ayampi vuccati agocaro.

ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಂ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ನಚ್ಚಂ ಗೀತಂ ವಾದಿತಂ ಪೇಕ್ಖಂ ಅಕ್ಖಾನಂ ಪಾಣಿಸ್ಸರಂ ವೇತಾಳಂ ಕುಮ್ಭಥೂಣಂ ಸೋಭನಕಂ ಚಣ್ಡಾಲಂ ವಂಸಂ ಧೋವನಂ ಹತ್ಥಿಯುದ್ಧಂ ಅಸ್ಸಯುದ್ಧಂ ಮಹಿಂಸಯುದ್ಧಂ ಉಸಭಯುದ್ಧಂ ಅಜಯುದ್ಧಂ ಮೇಣ್ಡಯುದ್ಧಂ ಕುಕ್ಕುಟಯುದ್ಧಂ ವಟ್ಟಕಯುದ್ಧಂ ದಣ್ಡಯುದ್ಧಂ ಮುಟ್ಠಿಯುದ್ಧಂ ನಿಬ್ಬುದ್ಧಂ ಉಯ್ಯೋಧಿಕಂ ಬಲಗ್ಗಂ ಸೇನಾಬ್ಯೂಹಂ ಅನೀಕದಸ್ಸನಂ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ, ಏವರೂಪಂ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ಅಗೋಚರೋ।

Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā iti, evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyutto hoti – ayampi vuccati agocaro.

ಪಞ್ಚಪಿ ಕಾಮಗುಣಾ ಅಗೋಚರಾ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಗೋಚರೇ ಚರಥ ಪರವಿಸಯೇ। ಅಗೋಚರೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚರತಂ ಪರವಿಸಯೇ ಲಚ್ಛತಿ ಮಾರೋ ಓತಾರಂ, ಲಚ್ಛತಿ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ। ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಗೋಚರೋ ಪರವಿಸಯೋ? ಯದಿದಂ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ… ಘಾನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಗನ್ಧಾ… ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರಸಾ… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಗೋಚರೋ ಪರವಿಸಯೋ’’ – ಅಯಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ಅಗೋಚರೋ।

Pañcapi kāmaguṇā agocarā. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘mā, bhikkhave, agocare caratha paravisaye. Agocare, bhikkhave, carataṃ paravisaye lacchati māro otāraṃ, lacchati māro ārammaṇaṃ. Ko ca, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo? Yadidaṃ pañca kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo’’ – ayampi vuccati agocaro.

ಕತಮೋ ಗೋಚರೋ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ನ ವೇಸಿಯಾಗೋಚರೋ ಹೋತಿ, ನ ವಿಧವಾಗೋಚರೋ ಹೋತಿ, ನ ಥುಲ್ಲಕುಮಾರೀಗೋಚರೋ ಹೋತಿ, ನ ಪಣ್ಡಕಗೋಚರೋ ಹೋತಿ, ನ ಭಿಕ್ಖುನೀಗೋಚರೋ ಹೋತಿ, ನ ಪಾನಾಗಾರಗೋಚರೋ ಹೋತಿ, ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರತಿ ರಾಜೂಹಿ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇಹಿ ಅನನುಲೋಮಿಕೇನ ಸಂಸಗ್ಗೇನ। ಯಾನಿ ವಾ ಪನ ತಾನಿ ಕುಲಾನಿ ಸದ್ಧಾನಿ ಪಸನ್ನಾನಿ ಓಪಾನಭೂತಾನಿ ಕಾಸಾವಪಜ್ಜೋತಾನಿ ಇಸಿವಾತಪಟಿವಾತಾನಿ ಅತ್ಥಕಾಮಾನಿ ಹಿತಕಾಮಾನಿ ಫಾಸುಕಾಮಾನಿ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮಾನಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ, ತಥಾರೂಪಾನಿ ಕುಲಾನಿ ಸೇವತಿ ಭಜತಿ ಪಯಿರುಪಾಸತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ಗೋಚರೋ।

Katamo gocaro? Idha bhikkhu na vesiyāgocaro hoti, na vidhavāgocaro hoti, na thullakumārīgocaro hoti, na paṇḍakagocaro hoti, na bhikkhunīgocaro hoti, na pānāgāragocaro hoti, asaṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena. Yāni vā pana tāni kulāni saddhāni pasannāni opānabhūtāni kāsāvapajjotāni isivātapaṭivātāni atthakāmāni hitakāmāni phāsukāmāni yogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati – ayampi vuccati gocaro.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ವೀಥಿಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಂವುತೋ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಹತ್ಥಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ನ ಅಸ್ಸಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ನ ರಥಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ನ ಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ…ಪೇ॰… ನ ದಿಸಾವಿದಿಸಂ ವಿಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಗಚ್ಛತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ಗೋಚರೋ।

Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati, na hatthiṃ olokento, na assaṃ olokento, na rathaṃ olokento, na pattiṃ olokento…pe… na disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati – ayampi vuccati gocaro.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಮನಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ಗೋಚರೋ।

Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti…pe… manindriye saṃvaraṃ āpajjati – ayampi vuccati gocaro.

ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಂ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಂ ಅನನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ನಚ್ಚಂ ಗೀತಂ ವಾದಿತಂ…ಪೇ॰… ಅನೀಕದಸ್ಸನಂ ಇತಿ ವಾ ಇತಿ, ಏವರೂಪಾ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ – ಅಯಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ಗೋಚರೋ।

Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ ananuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ…pe… anīkadassanaṃ iti vā iti, evarūpā visūkadassanā paṭivirato hoti – ayampi vuccati gocaro.

ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಗೋಚರೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಗೋಚರೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚರಥ ಸಕೇ ಪೇತ್ತಿಕೇ ವಿಸಯೇ। ಗೋಚರೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚರತಂ ಸಕೇ ಪೇತ್ತಿಕೇ ವಿಸಯೇ ನ ಲಚ್ಛತಿ ಮಾರೋ ಓತಾರಂ, ನ ಲಚ್ಛತಿ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣಂ। ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಗೋಚರೋ ಸಕೋ ಪೇತ್ತಿಕೋ ವಿಸಯೋ? ಯದಿದಂ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ವೇದನಾಸು…ಪೇ॰ … ಚಿತ್ತೇ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಆತಾಪೀ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಮಾ ವಿನೇಯ್ಯ ಲೋಕೇ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಂ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಗೋಚರೋ ಸಕೋ ಪೇತ್ತಿಕೋ ವಿಸಯೋ – ಅಯಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ಗೋಚರೋ। ಏದಿಸೇನ ಗೋಚರೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ – ಕ್ಯಾಸ್ಸಸ್ಸು ಇಧ ಗೋಚರಾ।

Cattāropi satipaṭṭhānā gocaro. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘gocare, bhikkhave, caratha sake pettike visaye. Gocare, bhikkhave, carataṃ sake pettike visaye na lacchati māro otāraṃ, na lacchati māro ārammaṇaṃ. Ko ca, bhikkhave, bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo? Yadidaṃ cattāro satipaṭṭhānā. Katame cattāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati, vedanāsu…pe. … citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo – ayampi vuccati gocaro. Edisena gocarena samannāgato assā’’ti – kyāssassu idha gocarā.

ಕಾನಿ ಸೀಲಬ್ಬತಾನಾಸ್ಸೂತಿ। ಕೀದಿಸೇನ ಸೀಲಬ್ಬತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸ ಕಿಂಸಣ್ಠಿತೇನ ಕಿಂಪಕಾರೇನ ಕಿಂಪಟಿಭಾಗೇನಾತಿ ಸೀಲಬ್ಬತಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಕತಮಾ ಸೀಲಬ್ಬತಪಾರಿಸುದ್ಧಿ? ಅತ್ಥಿ ಸೀಲಞ್ಚೇವ ವತಞ್ಚ, ಅತ್ಥಿ ವತಂ ನ ಸೀಲಂ। ಕತಮಂ ಸೀಲಞ್ಚೇವ ವತಞ್ಚ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲವಾ ಹೋತಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು। ಯೋ ತತ್ಥ ಸಞ್ಞಮೋ ಸಂವರೋ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ – ಇದಂ ಸೀಲಂ। ಯಂ ಸಮಾದಾನಂ – ತಂ ವತಂ । ಸಂವರಟ್ಠೇನ ಸೀಲಂ, ಸಮಾದಾನಟ್ಠೇನ ವತಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸೀಲಞ್ಚೇವ ವತಞ್ಚ।

Kānisīlabbatānāssūti. Kīdisena sīlabbatena samannāgato assa kiṃsaṇṭhitena kiṃpakārena kiṃpaṭibhāgenāti sīlabbatapārisuddhiṃ pucchati. Katamā sīlabbatapārisuddhi? Atthi sīlañceva vatañca, atthi vataṃ na sīlaṃ. Katamaṃ sīlañceva vatañca? Idha bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Yo tattha saññamo saṃvaro avītikkamo – idaṃ sīlaṃ. Yaṃ samādānaṃ – taṃ vataṃ . Saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, samādānaṭṭhena vataṃ – idaṃ vuccati sīlañceva vatañca.

ಕತಮಂ ವತಂ ನ ಸೀಲಂ? ಅಟ್ಠ ಧುತಙ್ಗಾನಿ – ಆರಞ್ಞಿಕಙ್ಗಂ, ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಙ್ಗಂ, ಪಂಸುಕೂಲಿಕಙ್ಗಂ, ತೇಚೀವರಿಕಙ್ಗಂ, ಸಪದಾನಚಾರಿಕಙ್ಗಂ, ಖಲುಪಚ್ಛಾಭತ್ತಿಕಙ್ಗಂ, ನೇಸಜ್ಜಿಕಙ್ಗಂ, ಯಥಾಸನ್ಥತಿಕಙ್ಗಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ವತಂ ನ ಸೀಲಂ। ವೀರಿಯಸಮಾದಾನಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ವತಂ ನ ಸೀಲಂ। ಕಾಮಂ ತಚೋ ಚ ನ್ಹಾರು ಚ ಅಟ್ಠಿ ಚ ಅವಸಿಸ್ಸತು, ಸರೀರೇ ಉಪಸುಸ್ಸತು ಮಂಸಲೋಹಿತಂ, ಯಂ ತಂ ಪುರಿಸಥಾಮೇನ ಪುರಿಸಬಲೇನ ಪುರಿಸವೀರಿಯೇನ ಪುರಿಸಪರಕ್ಕಮೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಂ ನ ತಂ ಅಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಸಣ್ಠಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ – ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಏವರೂಪಮ್ಪಿ ವೀರಿಯಸಮಾದಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ವತಂ ನ ಸೀಲಂ।

Katamaṃ vataṃ na sīlaṃ? Aṭṭha dhutaṅgāni – āraññikaṅgaṃ, piṇḍapātikaṅgaṃ, paṃsukūlikaṅgaṃ, tecīvarikaṅgaṃ, sapadānacārikaṅgaṃ, khalupacchābhattikaṅgaṃ, nesajjikaṅgaṃ, yathāsanthatikaṅgaṃ – idaṃ vuccati vataṃ na sīlaṃ. Vīriyasamādānampi vuccati vataṃ na sīlaṃ. Kāmaṃ taco ca nhāru ca aṭṭhi ca avasissatu, sarīre upasussatu maṃsalohitaṃ, yaṃ taṃ purisathāmena purisabalena purisavīriyena purisaparakkamena pattabbaṃ na taṃ apāpuṇitvā vīriyassa saṇṭhānaṃ bhavissatīti – cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ na sīlaṃ.

‘‘ನಾಸಿಸ್ಸಂ ನ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮಿ, ವಿಹಾರತೋ ನ ನಿಕ್ಖಮೇ ⁷¹।

‘‘Nāsissaṃ na pivissāmi, vihārato na nikkhame ⁷²;

ನಪಿ ಪಸ್ಸಂ ನಿಪಾತೇಸ್ಸಂ, ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇ ಅನೂಹತೇ’’ತಿ॥

Napi passaṃ nipātessaṃ, taṇhāsalle anūhate’’ti.

ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಏವರೂಪಮ್ಪಿ ವೀರಿಯಸಮಾದಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ವತಂ ನ ಸೀಲಂ। ನ ತಾವಾಹಂ ಇಮಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಭಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮಿ ಯಾವ ಮೇ ನ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿಸ್ಸತೀತಿ – ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಏವರೂಪಮ್ಪಿ ವೀರಿಯಸಮಾದಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ವತಂ, ನ ಸೀಲಂ। ನ ತಾವಾಹಂ ಇಮಮ್ಹಾ ಆಸನಾ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮಿ… ನ ತಾವಾಹಂ ಇಮಮ್ಹಾ ಚಙ್ಕಮಾ ಓರೋಹಿಸ್ಸಾಮಿ… ವಿಹಾರಾ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸಾಮಿ… ಅಡ್ಢಯೋಗಾ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸಾಮಿ… ಪಾಸಾದಾ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸಾಮಿ… ಹಮ್ಮಿಯಾ… ಗುಹಾಯ… ಲೇಣಾ… ಕುಟಿಯಾ… ಕೂಟಾಗಾರಾ… ಅಟ್ಟಾ… ಮಾಳಾ… ಉದ್ದಣ್ಡಾ… ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾಯ… ಮಣ್ಡಪಾ… ರುಕ್ಖಮೂಲಾ ನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸಾಮಿ ಯಾವ ಮೇ ನ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿಸ್ಸತೀತಿ – ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಏವರೂಪಮ್ಪಿ ವೀರಿಯಸಮಾದಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ವತಂ, ನ ಸೀಲಂ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ಅರಿಯಧಮ್ಮಂ ಆಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಸಮಾಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಅಧಿಗಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ ಫಸ್ಸಯಿಸ್ಸಾಮಿ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ – ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಏವರೂಪಮ್ಪಿ ವೀರಿಯಸಮಾದಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ವತಂ, ನ ಸೀಲಂ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸಮಯಂ… ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ … ಪುರೇಭತ್ತಂ… ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ… ಪುರಿಮಯಾಮಂ… ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮಂ… ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಂ… ಕಾಳೇ… ಜುಣ್ಹೇ… ವಸ್ಸೇ… ಹೇಮನ್ತೇ… ಗಿಮ್ಹೇ… ಪುರಿಮೇ ವಯೋಖನ್ಧೇ… ಮಜ್ಝಿಮೇ ವಯೋಖನ್ಧೇ… ಪಚ್ಛಿಮೇ ವಯೋಖನ್ಧೇ ಅರಿಯಧಮ್ಮಂ ಆಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಸಮಾಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಅಧಿಗಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ ಫಸ್ಸಯಿಸ್ಸಾಮಿ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ – ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಏವರೂಪಮ್ಪಿ ವೀರಿಯಸಮಾದಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ವತಂ, ನ ಸೀಲಂ – ಅಯಂ ಸೀಲಬ್ಬತಪಾರಿಸುದ್ಧಿ। ಏದಿಸಾಯ ⁷³ ಸೀಲಬ್ಬತಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ – ಕಾನಿ ಸೀಲಬ್ಬತಾನಾಸ್ಸು।

Cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ na sīlaṃ. Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatīti – cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ. Na tāvāhaṃ imamhā āsanā vuṭṭhahissāmi… na tāvāhaṃ imamhā caṅkamā orohissāmi… vihārā nikkhamissāmi… aḍḍhayogā nikkhamissāmi… pāsādā nikkhamissāmi… hammiyā… guhāya… leṇā… kuṭiyā… kūṭāgārā… aṭṭā… māḷā… uddaṇḍā… upaṭṭhānasālāya… maṇḍapā… rukkhamūlā nikkhamissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatīti – cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ. Imasmiññeva pubbaṇhasamayaṃ ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmīti – cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ. Imasmiññeva majjhanhikasamayaṃ… sāyanhasamayaṃ … purebhattaṃ… pacchābhattaṃ… purimayāmaṃ… majjhimayāmaṃ… pacchimayāmaṃ… kāḷe… juṇhe… vasse… hemante… gimhe… purime vayokhandhe… majjhime vayokhandhe… pacchime vayokhandhe ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmīti – cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ – ayaṃ sīlabbatapārisuddhi. Edisāya ⁷⁴ sīlabbatapārisuddhiyā samannāgato assāti – kāni sīlabbatānāssu.

ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋತಿ। ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಆರದ್ಧವೀರಿಯಸ್ಸ ಥಾಮಗತಸ್ಸ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮಸ್ಸ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಸ್ಸ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ಅಥ ವಾ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಪೇಸಿತೋ ಅತ್ತತ್ಥೇ ಚ ಞಾಯೇ ಚ ಲಕ್ಖಣೇ ಚ ಕಾರಣೇ ಚ ಠಾನಾಠಾನೇ ಚ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ, ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ …ಪೇ॰… ‘‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’ನ್ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ, ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ‘‘ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ, ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ, ‘‘ಇಮೇ ಆಸವಾ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ‘‘ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ, ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ, ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾನಂ… ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ, ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತ್ನ್ತ್ತಿ ಪೇಸಿತತ್ತಸ್ಸ। ಭಿಕ್ಖುನೋತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕಸ್ಸ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸೇಕ್ಖಸ್ಸ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೋತಿ – ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ।

Pahitattassa bhikkhunoti. Pahitattassāti āraddhavīriyassa thāmagatassa daḷhaparakkamassa anikkhittacchandassa anikkhittadhurassa kusalesu dhammesu. Atha vā pesitattassa yassatthāya pesito attatthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭhāne ca. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti pesitattassa, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti pesitattassa, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti pesitattassa, ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti pesitattassa …pe… ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti pesitattassa, ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti pesitattassa…pe… ‘‘jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti pesitattassa, ‘‘idaṃ dukkha’’nti pesitattassa…pe… ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti pesitattassa, ‘‘ime āsavā’’ti pesitattassa…pe… ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti pesitattassa, ‘‘ime dhammā abhiññeyyā’’ti pesitattassa…pe… ‘‘ime dhammā sacchikātabbā’’ti pesitattassa, channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca pesitattassa, pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ… catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca pesitattassa, ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’ntntti pesitattassa. Bhikkhunoti puthujjanakalyāṇakassa vā bhikkhuno sekkhassa vā bhikkhunoti – pahitattassa bhikkhuno.

ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ –

Tenāha thero sāriputto –

‘‘ಕ್ಯಾಸ್ಸ ಬ್ಯಪ್ಪಥಯೋ ಅಸ್ಸು, ಕ್ಯಾಸ್ಸಸ್ಸು ಇಧ ಗೋಚರಾ।

‘‘Kyāssa byappathayo assu, kyāssassu idha gocarā;

ಕಾನಿ ಸೀಲಬ್ಬತಾನಾಸ್ಸು, ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ’’ತಿ॥

Kāni sīlabbatānāssu, pahitattassa bhikkhuno’’ti.

೧೯೭.

197.

ಕಂ ಸೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಸಮಾದಾಯ, ಏಕೋದಿ ನಿಪಕೋ ಸತೋ।

Kaṃ so sikkhaṃ samādāya, ekodi nipako sato;

ಕಮ್ಮಾರೋ ರಜತಸ್ಸೇವ, ನಿದ್ಧಮೇ ಮಲಮತ್ತನೋ॥

Kammāro rajatasseva, niddhame malamattano.

ಕಂ ಸೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಸಮಾದಾಯಾತಿ ಕಂ ಸೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಆದಾಯ ಸಮಾದಾಯ ಆದಿಯಿತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾತಿ – ಕಂ ಸೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಸಮಾದಾಯ।

Kaṃso sikkhaṃ samādāyāti kaṃ so sikkhaṃ ādāya samādāya ādiyitvā samādiyitvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti – kaṃ so sikkhaṃ samādāya.

ಏಕೋದಿ ನಿಪಕೋ ಸತೋತಿ। ಏಕೋದೀತಿ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಅವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅವಿಸಾಹಟಮಾನಸೋ ಸಮಥೋ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮಾಧಿಬಲಂ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ನಿಪಕೋತಿ ನಿಪಕೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪಞ್ಞವಾ ಬುದ್ಧಿಮಾ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ। ಸತೋತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸತೋ – ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತೋ, ವೇದನಾಸು…ಪೇ॰… ಚಿತ್ತೇ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತೋ। ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸತೋತಿ – ಸತೋ। ಕಂ ಸೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಸಮಾದಾಯಾತಿ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಏಕೋದೀತಿ ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ನಿಪಕೋತಿ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಸತೋತಿ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಪುಚ್ಛತೀತಿ – ಕಂ ಸೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಸಮಾದಾಯ, ಏಕೋದಿ ನಿಪಕೋ ಸತೋ।

Ekodi nipako satoti. Ekodīti ekaggacitto avikkhittacitto avisāhaṭamānaso samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ…pe… sammāsamādhi. Nipakoti nipako paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato. So vuccati satoti – sato. Kaṃ so sikkhaṃ samādāyāti adhisīlasikkhaṃ pucchati. Ekodīti adhicittasikkhaṃ pucchati. Nipakoti adhipaññāsikkhaṃ pucchati. Satoti pārisuddhiṃ pucchatīti – kaṃ so sikkhaṃ samādāya, ekodi nipako sato.

ಕಮ್ಮಾರೋ ರಜತಸ್ಸೇವ, ನಿದ್ಧಮೇ ಮಲಮತ್ತನೋತಿ। ಕಮ್ಮಾರೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸುವಣ್ಣಕಾರೋ, ರಜತಂ ವುಚ್ಚತಿ ಜಾತರೂಪಂ। ಯಥಾ ಸುವಣ್ಣಕಾರೋ ಜಾತರೂಪಸ್ಸ ಓಳಾರಿಕಮ್ಪಿ ಮಲಂ ಧಮತಿ ಸನ್ಧಮತಿ ನಿದ್ಧಮತಿ, ಮಜ್ಝಿಮಕಮ್ಪಿ ಮಲಂ ಧಮತಿ ಸನ್ಧಮತಿ ನಿದ್ಧಮತಿ, ಸುಖುಮಕಮ್ಪಿ ಮಲಂ ಧಮತಿ ಸನ್ಧಮತಿ ನಿದ್ಧಮತಿ; ಏವಮೇವ ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ತನೋ ಓಳಾರಿಕೇಪಿ ಕಿಲೇಸೇ ಧಮತಿ ಸನ್ಧಮತಿ ನಿದ್ಧಮತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ, ಮಜ್ಝಿಮಕೇಪಿ ಕಿಲೇಸೇ… ಸುಖುಮಕೇಪಿ ಕಿಲೇಸೇ ಧಮತಿ ಸನ್ಧಮತಿ ನಿದ್ಧಮತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ।

Kammārorajatasseva, niddhame malamattanoti. Kammāro vuccati suvaṇṇakāro, rajataṃ vuccati jātarūpaṃ. Yathā suvaṇṇakāro jātarūpassa oḷārikampi malaṃ dhamati sandhamati niddhamati, majjhimakampi malaṃ dhamati sandhamati niddhamati, sukhumakampi malaṃ dhamati sandhamati niddhamati; evameva bhikkhu attano oḷārikepi kilese dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti, majjhimakepi kilese… sukhumakepi kilese dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ತನೋ ರಾಗಮಲಂ ದೋಸಮಲಂ ಮೋಹಮಲಂ ಮಾನಮಲಂ ದಿಟ್ಠಿಮಲಂ ಕಿಲೇಸಮಲಂ ದುಚ್ಚರಿತಮಲಂ ಅನ್ಧಕರಣಂ ಅಚಕ್ಖುಕರಣಂ ಅಞ್ಞಾಣಕರಣಂ ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕಂ ವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕಂ ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕಂ ಧಮತಿ ಸನ್ಧಮತಿ ನಿದ್ಧಮತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ।

Atha vā bhikkhu attano rāgamalaṃ dosamalaṃ mohamalaṃ mānamalaṃ diṭṭhimalaṃ kilesamalaṃ duccaritamalaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti.

ಅಥ ವಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ಧಮತಿ ಸನ್ಧಮತಿ ನಿದ್ಧಮತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ। ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೇನ ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪಂ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾವಾಚಾಯ ಮಿಚ್ಛಾವಾಚಂ… ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೇನ ಮಿಚ್ಛಾಕಮ್ಮನ್ತಂ… ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೇನ ಮಿಚ್ಛಾಆಜೀವಂ… ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೇನ ಮಿಚ್ಛಾವಾಯಾಮಂ… ಸಮ್ಮಾಸತಿಯಾ ಮಿಚ್ಛಾಸತಿಂ… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿನಾ ಮಿಚ್ಛಾಸಮಾಧಿಂ… ಸಮ್ಮಾಞಾಣೇನ ಮಿಚ್ಛಾಞಾಣಂ… ಸಮ್ಮಾವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಮಿಚ್ಛಾವಿಮುತ್ತಿಂ ಧಮತಿ ಸನ್ಧಮತಿ ನಿದ್ಧಮತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ।

Atha vā sammādiṭṭhiyā micchādiṭṭhiṃ dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti. Sammāsaṅkappena micchāsaṅkappaṃ…pe… sammāvācāya micchāvācaṃ… sammākammantena micchākammantaṃ… sammāājīvena micchāājīvaṃ… sammāvāyāmena micchāvāyāmaṃ… sammāsatiyā micchāsatiṃ… sammāsamādhinā micchāsamādhiṃ… sammāñāṇena micchāñāṇaṃ… sammāvimuttiyā micchāvimuttiṃ dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti.

ಅಥ ವಾ ಅರಿಯೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸೇ ಸಬ್ಬೇ ದುಚ್ಚರಿತೇ ಸಬ್ಬೇ ದರಥೇ ಸಬ್ಬೇ ಪರಿಳಾಹೇ ಸಬ್ಬೇ ಸನ್ತಾಪೇ ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇ ಧಮತಿ ಸನ್ಧಮತಿ ನಿದ್ಧಮತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತೀತಿ – ಕಮ್ಮಾರೋ ರಜತಸ್ಸೇವ ನಿದ್ಧಮೇ ಮಲಮತ್ತನೋ।

Atha vā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena sabbe kilese sabbe duccarite sabbe darathe sabbe pariḷāhe sabbe santāpe sabbākusalābhisaṅkhāre dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gametīti – kammāro rajatasseva niddhame malamattano.

ತೇನಾಹ ಥೇರೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ –

Tenāha thero sāriputto –

‘‘ಕಂ ಸೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಸಮಾದಾಯ, ಏಕೋದಿ ನಿಪಕೋ ಸತೋ।

‘‘Kaṃ so sikkhaṃ samādāya, ekodi nipako sato;

ಕಮ್ಮಾರೋ ರಜತಸ್ಸೇವ, ನಿದ್ಧಮೇ ಮಲಮತ್ತನೋ’’ತಿ॥

Kammāro rajatasseva, niddhame malamattano’’ti.

೧೯೮.

198.

ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಸ್ಸ ಯದಿದಂ ಫಾಸು, [ಸಾರಿಪುತ್ತಾತಿ ಭಗವಾ]

Vijigucchamānassa yadidaṃ phāsu, [sāriputtāti bhagavā]

ರಿತ್ತಾಸನಂ ಸಯನಂ ಸೇವತೋ ವೇ।

Rittāsanaṃ sayanaṃ sevato ve;

ಸಮ್ಬೋಧಿಕಾಮಸ್ಸ ಯಥಾನುಧಮ್ಮಂ, ತಂ ತೇ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಯಥಾ ಪಜಾನಂ॥

Sambodhikāmassa yathānudhammaṃ, taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ.

ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಸ್ಸ ಯದಿದಂ ಫಾಸೂತಿ। ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಸ್ಸಾತಿ ಜಾತಿಯಾ ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಸ್ಸ, ಜರಾಯ… ಬ್ಯಾಧಿನಾ… ಮರಣೇನ… ಸೋಕೇಹಿ … ಪರಿದೇವೇಹಿ… ದುಕ್ಖೇಹಿ… ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ… ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಿಬ್ಯಸನೇನ ದುಕ್ಖೇನ ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಸ್ಸ ಅಟ್ಟೀಯಮಾನಸ್ಸ ⁷⁵ ಹರಾಯಮಾನಸ್ಸಾತಿ – ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಸ್ಸ। ಯದಿದಂ ಫಾಸೂತಿ ಯಂ ಫಾಸುವಿಹಾರಂ ತಂ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮಿ। ಕತಮೋ ಫಾಸುವಿಹಾರೋ? ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಾ ಅನುಲೋಮಪಟಿಪದಾ ಅಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಪದಾ ಅವಿರುದ್ಧಪಟಿಪದಾ ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪದಾ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪದಾ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿತಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗೋ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನಿ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನೀ ಚ ಪಟಿಪದಾ – ಅಯಂ ಫಾಸುವಿಹಾರೋತಿ – ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಸ್ಸ ಯದಿದಂ ಫಾಸು।

Vijigucchamānassayadidaṃ phāsūti. Vijigucchamānassāti jātiyā vijigucchamānassa, jarāya… byādhinā… maraṇena… sokehi … paridevehi… dukkhehi… domanassehi… upāyāsehi…pe… diṭṭhibyasanena dukkhena vijigucchamānassa aṭṭīyamānassa ⁷⁶ harāyamānassāti – vijigucchamānassa. Yadidaṃ phāsūti yaṃ phāsuvihāraṃ taṃ kathayissāmi. Katamo phāsuvihāro? Sammāpaṭipadā anulomapaṭipadā apaccanīkapaṭipadā aviruddhapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo nibbānañca nibbānagāminī ca paṭipadā – ayaṃ phāsuvihāroti – vijigucchamānassa yadidaṃ phāsu.

ಸಾರಿಪುತ್ತಾತಿ ಭಗವಾತಿ। ತಂ ಥೇರಂ ನಾಮೇನಾಲಪತಿ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಂ। ಅಪಿ ಚ ಭಗ್ಗರಾಗೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗದೋಸೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಮೋಹೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಮಾನೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗದಿಟ್ಠೀತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಕಣ್ಡಕೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಕಿಲೇಸೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಜಿ ವಿಭಜಿ ಪವಿಭಜಿ ⁷⁷ ಧಮ್ಮರತನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭವಾನಂ ಅನ್ತಕರೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಾವಿತಕಾಯೋ ಭಾವಿತಸೀಲೋ ಭಾವಿತಚಿತ್ತೋ ಭಾವಿತಪಞ್ಞೋತಿ ಭಗವಾ; ಭಜಿ ವಾ ಭಗವಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ ವಿಜನವಾತಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನಿ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನೀತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಅತ್ಥರಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮರಸಸ್ಸ ವಿಮುತ್ತಿರಸಸ್ಸ ಅಧಿಸೀಲಸ್ಸ ಅಧಿಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚತುನ್ನಂ ಝಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಆರುಪ್ಪಸಮಾಪತ್ತೀನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ವಿಮೋಕ್ಖಾನಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯತನಾನಂ ನವನ್ನಂ ಅನುಪುಬ್ಬವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತೀನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ದಸನ್ನಂ ಸಞ್ಞಾಭಾವನಾನಂ ದಸನ್ನಂ ಕಸಿಣಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಅಸುಭಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚತುನ್ನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಬಲಾನಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಅರಿಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ದಸನ್ನಂ ತಥಾಗತಬಲಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ವೇಸಾರಜ್ಜಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾನಂ ಛನ್ನಂ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ ಛನ್ನಂ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಭಗವಾ ; ಭಗವಾತಿ ನೇತಂ ನಾಮಂ ಮಾತರಾ ಕತಂ, ನ ಪಿತರಾ ಕತಂ, ನ ಭಾತರಾ ಕತಂ, ನ ಭಗಿನಿಯಾ ಕತಂ, ನ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇಹಿ ಕತಂ, ನ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತೇಹಿ ಕತಂ, ನ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಕತಂ, ನ ದೇವತಾಹಿ ಕತಂ; ವಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿಕಮೇತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಬೋಧಿಯಾ ಮೂಲೇ ಸಹ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾ ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ಸಾರಿಪುತ್ತಾತಿ ಭಗವಾ।

Sāriputtāti bhagavāti. Taṃ theraṃ nāmenālapati. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ. Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggakaṇḍakoti bhagavā, bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji ⁷⁸ dhammaratananti bhagavā, bhavānaṃ antakaroti bhagavā, bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā; bhaji vā bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā, bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ āruppasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhiññāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā ; bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ; vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – sāriputtāti bhagavā.

ರಿತ್ತಾಸನಂ ಸಯನಂ ಸೇವತೋ ವೇತಿ। ಆಸನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಯತ್ಥ ನಿಸೀದತಿ – ಮಞ್ಚೋ ಪೀಠಂ ಭಿಸಿ ತಟ್ಟಿಕಾ ಚಮ್ಮಖಣ್ಡೋ ತಿಣಸನ್ಥಾರೋ ಪಣ್ಣಸನ್ಥಾರೋ ಪಲಾಲಸನ್ಥಾರೋ। ಸಯನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸೇನಾಸನಂ ವಿಹಾರೋ ಅಡ್ಢಯೋಗೋ ಪಾಸಾದೋ ಹಮ್ಮಿಯಂ ಗುಹಾ। ತಂ ಸಯನಾಸನಂ ಅಸಪ್ಪಾಯರೂಪದಸ್ಸನೇನ ರಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪವಿವಿತ್ತಂ, ಅಸಪ್ಪಾಯಸದ್ದಸ್ಸವನೇನ…ಪೇ॰… ಅಸಪ್ಪಾಯೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ರಿತ್ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪವಿವಿತ್ತಂ। ತಂ ಸಯನಾಸನಂ ಸೇವತೋ ನಿಸೇವತೋ ಸಂಸೇವತೋ ಪಟಿಸೇವತೋತಿ – ರಿತ್ತಾಸನಂ ಸಯನಂ ಸೇವತೋ ವೇ।

Rittāsanaṃ sayanaṃ sevato veti. Āsanaṃ vuccati yattha nisīdati – mañco pīṭhaṃ bhisi taṭṭikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasanthāro palālasanthāro. Sayanaṃ vuccati senāsanaṃ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhā. Taṃ sayanāsanaṃ asappāyarūpadassanena rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ, asappāyasaddassavanena…pe… asappāyehi pañcahi kāmaguṇehi rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ. Taṃ sayanāsanaṃ sevato nisevato saṃsevato paṭisevatoti – rittāsanaṃ sayanaṃ sevato ve.

ಸಮ್ಬೋಧಿಕಾಮಸ್ಸ ಯಥಾನುಧಮ್ಮನ್ತಿ। ಸಮ್ಬೋಧಿ ವುಚ್ಚತಿ ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಞಾಣಂ ಪಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ವೀಮಂಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ತಂ ಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಬುಜ್ಝಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಅನುಬುಜ್ಝಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಸಮ್ಬುಜ್ಝಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಅಧಿಗನ್ತುಕಾಮಸ್ಸ ಫಸ್ಸಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಾತುಕಾಮಸ್ಸಾತಿ – ಸಮ್ಬೋಧಿಕಾಮಸ್ಸ।

Sambodhikāmassa yathānudhammanti. Sambodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ…pe… dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. Taṃ sambodhiṃ bujjhitukāmassa anubujjhitukāmassa paṭibujjhitukāmassa sambujjhitukāmassa adhigantukāmassa phassitukāmassa sacchikātukāmassāti – sambodhikāmassa.

ಯಥಾನುಧಮ್ಮನ್ತಿ ಕತಮೇ ಬೋಧಿಯಾ ಅನುಧಮ್ಮಾ? ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಾ ಅನುಲೋಮಪಟಿಪದಾ ಅಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಪದಾ ಅವಿರುದ್ಧಪಟಿಪದಾ ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪದಾ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪದಾ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿತಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗೋ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ – ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಬೋಧಿಯಾ ಅನುಧಮ್ಮಾ। ಅಥ ವಾ ಚತುನ್ನಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ವಿಪಸ್ಸನಾ – ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಬೋಧಿಯಾ ಅನುಧಮ್ಮಾತಿ – ಸಮ್ಬೋಧಿಕಾಮಸ್ಸ ಯಥಾನುಧಮ್ಮಂ।

Yathānudhammanti katame bodhiyā anudhammā? Sammāpaṭipadā anulomapaṭipadā apaccanīkapaṭipadā aviruddhapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ – ime vuccanti bodhiyā anudhammā. Atha vā catunnaṃ maggānaṃ pubbabhāge vipassanā – ime vuccanti bodhiyā anudhammāti – sambodhikāmassa yathānudhammaṃ.

ತಂ ತೇ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಯಥಾ ಪಜಾನನ್ತಿ। ತನ್ತಿ ಬೋಧಿಯಾ ಅನುಧಮ್ಮಂ। ಪವಕ್ಖಾಮೀತಿ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಆಚಿಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಠಪೇಸ್ಸಾಮಿ ವಿವರಿಸ್ಸಾಮಿ ವಿಭಜಿಸ್ಸಾಮಿ ಉತ್ತಾನೀಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಪಕಾಸಿಸ್ಸಾಮಿ। ಯಥಾ ಪಜಾನನ್ತಿ ಯಥಾ ಪಜಾನಂ ಯಥಾ ಪಜಾನನ್ತೋ ಆಜಾನನ್ತೋ ವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತೋ ನ ಇತಿಹಿತಿಹಂ ನ ಇತಿಕಿರಾಯ ನ ಪರಮ್ಪರಾಯ ನ ಪಿಟಕಸಮ್ಪದಾಯ ನ ತಕ್ಕಹೇತು ನ ನಯಹೇತು ನ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕೇನ ನ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಸಾಮಂ ಸಯಮಭಿಞ್ಞಾತಂ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಧಮ್ಮಂ, ತಂ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ – ತಂ ತೇ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಯಥಾ ಪಜಾನಂ।

Taṃte pavakkhāmi yathā pajānanti. Tanti bodhiyā anudhammaṃ. Pavakkhāmīti pavakkhāmi ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsissāmi. Yathā pajānanti yathā pajānaṃ yathā pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto na itihitihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhaṃ dhammaṃ, taṃ kathayissāmīti – taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಸ್ಸ ಯದಿದಂ ಫಾಸು, [ಸಾರಿಪುತ್ತಾತಿ ಭಗವಾ]

‘‘Vijigucchamānassa yadidaṃ phāsu, [sāriputtāti bhagavā]

ರಿತ್ತಾಸನಂ ಸಯನಂ ಸೇವತೋ ವೇ।

Rittāsanaṃ sayanaṃ sevato ve;

ಸಮ್ಬೋಧಿಕಾಮಸ್ಸ ಯಥಾನುಧಮ್ಮಂ, ತಂ ತೇ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಯಥಾ ಪಜಾನ’’ನ್ತಿ॥

Sambodhikāmassa yathānudhammaṃ, taṃ te pavakkhāmi yathā pajāna’’nti.

೧೯೯.

199.

ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಧೀರೋ ಭಯಾನಂ ನ ಭಾಯೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸತೋ ಸಪರಿಯನ್ತಚಾರೀ।

Pañcannaṃ dhīro bhayānaṃ na bhāye, bhikkhu sato sapariyantacārī;

ಡಂಸಾಧಿಪಾತಾನಂ ಸರೀಸಪಾನಂ ⁷⁹, ಮನುಸ್ಸಫಸ್ಸಾನಂ ಚತುಪ್ಪದಾನಂ॥

Ḍaṃsādhipātānaṃ sarīsapānaṃ⁸⁰, manussaphassānaṃ catuppadānaṃ.

ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಧೀರೋ ಭಯಾನಂ ನ ಭಾಯೇತಿ। ಧೀರೋತಿ ಧೀರೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪಞ್ಞವಾ ಬುದ್ಧಿಮಾ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ। ಧೀರೋ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭಯಾನಂ ನ ಭಾಯೇಯ್ಯ ನ ತಸೇಯ್ಯ ನ ಸನ್ತಸೇಯ್ಯ ನ ಉತ್ತಸೇಯ್ಯ ನ ಪರಿತ್ತಸೇಯ್ಯ ನ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ , ಅಭೀರೂ ಅಸ್ಸ ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಅಪಲಾಯೀ ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ ವಿಗತಲೋಮಹಂಸೋ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಧೀರೋ ಭಯಾನಂ ನ ಭಾಯೇ।

Pañcannaṃ dhīro bhayānaṃ na bhāyeti. Dhīroti dhīro paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Dhīro pañcannaṃ bhayānaṃ na bhāyeyya na taseyya na santaseyya na uttaseyya na parittaseyya na santāsaṃ āpajjeyya , abhīrū assa acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – pañcannaṃ dhīro bhayānaṃ na bhāye.

ಭಿಕ್ಖು ಸತೋ ಸಪರಿಯನ್ತಚಾರೀತಿ। ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕೋ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಸೇಕ್ಖೋ ವಾ ಭಿಕ್ಖು। ಸತೋತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸತೋ – ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತೋ, ವೇದನಾಸು…ಪೇ॰… ಚಿತ್ತೇ… ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತೋ – ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸತೋ। ಸಪರಿಯನ್ತಚಾರೀತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪರಿಯನ್ತಾ – ಸೀಲಸಂವರಪರಿಯನ್ತೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಪರಿಯನ್ತೋ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾಪರಿಯನ್ತೋ, ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಪರಿಯನ್ತೋ।

Bhikkhu sato sapariyantacārīti. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu sekkho vā bhikkhu. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato – so vuccati sato. Sapariyantacārīti cattāro pariyantā – sīlasaṃvarapariyanto, indriyasaṃvarapariyanto, bhojane mattaññutāpariyanto, jāgariyānuyogapariyanto.

ಕತಮೋ ಸೀಲಸಂವರಪರಿಯನ್ತೋ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲವಾ ಹೋತಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು । ಅನ್ತೋಪೂತಿಭಾವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಅನ್ತೋ ಸೀಲಸಂವರಪರಿಯನ್ತೇ ಚರತಿ, ಮರಿಯಾದಂ ನ ಭಿನ್ದತಿ – ಅಯಂ ಸೀಲಸಂವರಪರಿಯನ್ತೋ।

Katamo sīlasaṃvarapariyanto? Idha bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu . Antopūtibhāvaṃ paccavekkhamāno anto sīlasaṃvarapariyante carati, mariyādaṃ na bhindati – ayaṃ sīlasaṃvarapariyanto.

ಕತಮೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಪರಿಯನ್ತೋ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ನಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ…ಪೇ॰… ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ… ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ… ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ… ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸಿತ್ವಾ… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ನಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸುಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ನಾನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ರಕ್ಖತಿ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಮನಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಆದಿತ್ತಪರಿಯಾಯಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಅನ್ತೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಪರಿಯನ್ತೇ ಚರತಿ, ಮರಿಯಾದಂ ನ ಭಿನ್ದತಿ – ಅಯಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಪರಿಯನ್ತೋ।

Katamo indriyasaṃvarapariyanto? Idha bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ…pe… cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ susaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā nānvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Ādittapariyāyaṃ paccavekkhamāno anto indriyasaṃvarapariyante carati, mariyādaṃ na bhindati – ayaṃ indriyasaṃvarapariyanto.

ಕತಮೋ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾಪರಿಯನ್ತೋ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇತಿ ನೇವ ದವಾಯ ನ ಮದಾಯ ನ ಮಣ್ಡನಾಯ ನ ವಿಭೂಸನಾಯ, ಯಾವದೇವ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಯಾಪನಾಯ ವಿಹಿಂಸೂಪರತಿಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನುಗ್ಗಹಾಯ। ಇತಿ ಪುರಾಣಞ್ಚ ವೇದನಂ ಪಟಿಹಙ್ಖಾಮಿ ನವಞ್ಚ ವೇದನಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸಾಮಿ, ಯಾತ್ರಾ ಚ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅನವಜ್ಜತಾ ಚ ಫಾಸುವಿಹಾರೋ ಚಾತಿ। ಅಕ್ಖಬ್ಭಞ್ಜನವಣಪಟಿಚ್ಛಾದನಪುತ್ತಮಂಸೂಪಮಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಅನ್ತೋ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾಪರಿಯನ್ತೇ ಚರತಿ, ಮರಿಯಾದಂ ನ ಭಿನ್ದತಿ – ಅಯಂ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾಪರಿಯನ್ತೋ।

Katamo bhojane mattaññutāpariyanto? Idha bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti. Akkhabbhañjanavaṇapaṭicchādanaputtamaṃsūpamaṃ paccavekkhamāno anto bhojane mattaññutāpariyante carati, mariyādaṃ na bhindati – ayaṃ bhojane mattaññutāpariyanto.

ಕತಮೋ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಪರಿಯನ್ತೋ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ದಿವಸಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ, ರತ್ತಿಯಾ ಪಠಮಂ ಯಾಮಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ, ರತ್ತಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮಂ ಯಾಮಂ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ ಪಾದೇ ಪಾದಂ ಅಚ್ಚಾಧಾಯ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಉಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಂ ಮನಸಿ ಕರಿತ್ವಾ, ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಛಿಮಂ ಯಾಮಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಯ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ಭದ್ದೇಕರತ್ತವಿಹಾರಂ ⁸¹ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಮಾನೋ ಅನ್ತೋ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಪರಿಯನ್ತೇ ಚರತಿ, ಮರಿಯಾದಂ ನ ಭಿನ್ದತಿ – ಅಯಂ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಪರಿಯನ್ತೋತಿ – ಭಿಕ್ಖು ಸತೋ ಸಪರಿಯನ್ತಚಾರೀ।

Katamo jāgariyānuyogapariyanto? Idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti. Bhaddekarattavihāraṃ ⁸² paccavekkhamāno anto jāgariyānuyogapariyante carati, mariyādaṃ na bhindati – ayaṃ jāgariyānuyogapariyantoti – bhikkhu sato sapariyantacārī.

ಡಂಸಾಧಿಪಾತಾನಂ ಸರೀಸಪಾನನ್ತಿ। ಡಂಸಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಿಙ್ಗಲಮಕ್ಖಿಕಾಯೋ। ಅಧಿಪಾತಕಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಮಕ್ಖಿಕಾಯೋ। ಕಿಂಕಾರಣಾ ಅಧಿಪಾತಕಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಮಕ್ಖಿಕಾಯೋ? ತಾ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಖಾದನ್ತಿ; ತಂಕಾರಣಾ ಅಧಿಪಾತಕಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಮಕ್ಖಿಕಾಯೋ। ಸರೀಸಪಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಅಹೀತಿ – ಡಂಸಾಧಿಪಾತಾನಂ ಸರೀಸಪಾನಂ।

Ḍaṃsādhipātānaṃ sarīsapānanti. Ḍaṃsā vuccanti piṅgalamakkhikāyo. Adhipātakā vuccanti sabbāpi makkhikāyo. Kiṃkāraṇā adhipātakā vuccanti sabbāpi makkhikāyo? Tā uppatitvā uppatitvā khādanti; taṃkāraṇā adhipātakā vuccanti sabbāpi makkhikāyo. Sarīsapā vuccanti ahīti – ḍaṃsādhipātānaṃ sarīsapānaṃ.

ಮನುಸ್ಸಫಸ್ಸಾನಂ ಚತುಪ್ಪದಾನನ್ತಿ। ಮನುಸ್ಸಫಸ್ಸಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಚೋರಾ ವಾ ಅಸ್ಸು ಮಾನವಾ ವಾ ಕತಕಮ್ಮಾ ವಾ ಅಕತಕಮ್ಮಾ ವಾ। ತೇ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಞ್ಹಂ ವಾ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ ವಾದಂ ವಾ ಆರೋಪೇಯ್ಯುಂ ಅಕ್ಕೋಸೇಯ್ಯುಂ ಪರಿಭಾಸೇಯ್ಯುಂ ರೋಸೇಯ್ಯುಂ ವಿರೋಸೇಯ್ಯುಂ ಹಿಂಸೇಯ್ಯುಂ ವಿಹಿಂಸೇಯ್ಯುಂ ಹೇಠೇಯ್ಯುಂ ವಿಹೇಠೇಯ್ಯುಂ ಘಾತೇಯ್ಯುಂ ಉಪಘಾತೇಯ್ಯುಂ ಉಪಘಾತಂ ವಾ ಕರೇಯ್ಯುಂ। ಯೋ ಕೋಚಿ ಮನುಸ್ಸತೋ ಉಪಘಾತೋ – ಮನುಸ್ಸಫಸ್ಸೋ। ಚತುಪ್ಪದಾನನ್ತಿ ಸೀಹಾ ಬ್ಯಗ್ಘಾ ದೀಪಿ ಅಚ್ಛಾ ತರಚ್ಛಾ ಕೋಕಾ ಮಹಿಂಸಾ ಹತ್ಥೀ। ತೇ ಭಿಕ್ಖುಂ ಮದ್ದೇಯ್ಯುಂ ಖಾದೇಯ್ಯುಂ ಹಿಂಸೇಯ್ಯುಂ ವಿಹಿಂಸೇಯ್ಯುಂ ಹೇಠೇಯ್ಯುಂ ವಿಹೇಠೇಯ್ಯುಂ ಘಾತೇಯ್ಯುಂ ಉಪಘಾತೇಯ್ಯುಂ ಉಪಘಾತಂ ವಾ ಕರೇಯ್ಯುಂ। ಚತುಪ್ಪದತೋ ಉಪಘಾತೋ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಚತುಪ್ಪದಭಯನ್ತಿ – ಮನುಸ್ಸಫಸ್ಸಾನಂ ಚತುಪ್ಪದಾನಂ।

Manussaphassānaṃcatuppadānanti. Manussaphassā vuccanti corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā. Te bhikkhuṃ pañhaṃ vā puccheyyuṃ vādaṃ vā āropeyyuṃ akkoseyyuṃ paribhāseyyuṃ roseyyuṃ viroseyyuṃ hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ heṭheyyuṃ viheṭheyyuṃ ghāteyyuṃ upaghāteyyuṃ upaghātaṃ vā kareyyuṃ. Yo koci manussato upaghāto – manussaphasso. Catuppadānanti sīhā byagghā dīpi acchā taracchā kokā mahiṃsā hatthī. Te bhikkhuṃ maddeyyuṃ khādeyyuṃ hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ heṭheyyuṃ viheṭheyyuṃ ghāteyyuṃ upaghāteyyuṃ upaghātaṃ vā kareyyuṃ. Catuppadato upaghāto yaṃ kiñci catuppadabhayanti – manussaphassānaṃ catuppadānaṃ.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಧೀರೋ ಭಯಾನಂ ನ ಭಾಯೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸತೋ ಸಪರಿಯನ್ತಚಾರೀ।

‘‘Pañcannaṃ dhīro bhayānaṃ na bhāye, bhikkhu sato sapariyantacārī;

ಡಂಸಾಧಿಪಾತಾನಂ ಸರೀಸಪಾನಂ, ಮನುಸ್ಸಫಸ್ಸಾನಂ ಚತುಪ್ಪದಾನ’’ನ್ತಿ॥

Ḍaṃsādhipātānaṃ sarīsapānaṃ, manussaphassānaṃ catuppadāna’’nti.

೨೦೦.

200.

ಪರಧಮ್ಮಿಕಾನಮ್ಪಿ ನ ಸನ್ತಸೇಯ್ಯ, ದಿಸ್ವಾಪಿ ತೇಸಂ ಬಹುಭೇರವಾನಿ।

Paradhammikānampi na santaseyya, disvāpi tesaṃ bahubheravāni;

ಅಥಾಪರಾನಿ ಅಭಿಸಮ್ಭವೇಯ್ಯ, ಪರಿಸ್ಸಯಾನಿ ಕುಸಲಾನುಏಸೀ॥

Athāparāni abhisambhaveyya, parissayāni kusalānuesī.

ಪರಧಮ್ಮಿಕಾನಮ್ಪಿ ನ ಸನ್ತಸೇಯ್ಯ, ದಿಸ್ವಾಪಿ ತೇಸಂ ಬಹುಭೇರವಾನೀತಿ। ಪರಧಮ್ಮಿಕಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಸತ್ತ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಯೇ ಕೇಚಿ ಬುದ್ಧೇ ಧಮ್ಮೇ ಸಙ್ಘೇ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾ । ತೇ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಞ್ಹಂ ವಾ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ ವಾದಂ ವಾ ಆರೋಪೇಯ್ಯುಂ ಅಕ್ಕೋಸೇಯ್ಯುಂ ಪರಿಭಾಸೇಯ್ಯುಂ ರೋಸೇಯ್ಯುಂ ವಿರೋಸೇಯ್ಯುಂ ಹಿಂಸೇಯ್ಯುಂ ವಿಹಿಂಸೇಯ್ಯುಂ ಹೇಠೇಯ್ಯುಂ ವಿಹೇಠೇಯ್ಯುಂ ಘಾತೇಯ್ಯುಂ ಉಪಘಾತೇಯ್ಯುಂ ಉಪಘಾತಂ ವಾ ಕರೇಯ್ಯುಂ। ತೇಸಂ ಬಹುಭೇರವೇ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ವಾ ಸುಣಿತ್ವಾ ವಾ ನ ವೇಧೇಯ್ಯ ನ ಪವೇಧೇಯ್ಯ ನ ಸಮ್ಪವೇಧೇಯ್ಯ ನ ತಸೇಯ್ಯ ನ ಸನ್ತಸೇಯ್ಯ ನ ಉತ್ತಸೇಯ್ಯ ನ ಪರಿತ್ತಸೇಯ್ಯ ನ ಭಾಯೇಯ್ಯ ನ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಅಭೀರೂ ಅಸ್ಸ ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಅಪಲಾಯೀ ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ ವಿಗತಲೋಮಹಂಸೋ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಪರಧಮ್ಮಿಕಾನಮ್ಪಿ ನ ಸನ್ತಸೇಯ್ಯ ದಿಸ್ವಾಪಿ ತೇಸಂ ಬಹುಭೇರವಾನಿ।

Paradhammikānampi na santaseyya, disvāpi tesaṃ bahubheravānīti. Paradhammikā vuccanti satta sahadhammike ṭhapetvā ye keci buddhe dhamme saṅghe appasannā . Te bhikkhuṃ pañhaṃ vā puccheyyuṃ vādaṃ vā āropeyyuṃ akkoseyyuṃ paribhāseyyuṃ roseyyuṃ viroseyyuṃ hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ heṭheyyuṃ viheṭheyyuṃ ghāteyyuṃ upaghāteyyuṃ upaghātaṃ vā kareyyuṃ. Tesaṃ bahubherave passitvā vā suṇitvā vā na vedheyya na pavedheyya na sampavedheyya na taseyya na santaseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya, abhīrū assa acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – paradhammikānampi na santaseyya disvāpi tesaṃ bahubheravāni.

ಅಥಾಪರಾನಿ ಅಭಿಸಮ್ಭವೇಯ್ಯ, ಪರಿಸ್ಸಯಾನಿ ಕುಸಲಾನುಏಸೀತಿ। ಅಥಾಪರಾನಿಪಿ ಅತ್ಥಿ ಅಭಿಸಮ್ಭೋತಬ್ಬಾನಿ ಅಭಿಭವಿತಬ್ಬಾನಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತಬ್ಬಾನಿ ಪರಿಯಾದಿಯಿತಬ್ಬಾನಿ ಮದ್ದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಪರಿಸ್ಸಯಾತಿ ದ್ವೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ – ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚ…ಪೇ॰… ಏವಮ್ಪಿ ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ। ಕುಸಲಾನುಏಸೀತಿ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಂ ಅನುಲೋಮಪಟಿಪದಂ ಅಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಪದಂ ಅವಿರುದ್ಧಪಟಿಪದಂ ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪದಂ…ಪೇ॰… ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ ಏಸನ್ತೇನ ಗವೇಸನ್ತೇನ ಪರಿಯೇಸನ್ತೇನ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ಅಭಿಸಮ್ಭೋತಬ್ಬಾ ಅಭಿಭವಿತಬ್ಬಾ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತಬ್ಬಾ ಪರಿಯಾದಿಯಿತಬ್ಬಾ ಮದ್ದಿತಬ್ಬಾತಿ – ಅಥಾಪರಾನಿ ಅಭಿಸಮ್ಭವೇಯ್ಯ ಪರಿಸ್ಸಯಾನಿ ಕುಸಲಾನುಏಸೀ।

Athāparāni abhisambhaveyya, parissayāni kusalānuesīti. Athāparānipi atthi abhisambhotabbāni abhibhavitabbāni ajjhottharitabbāni pariyādiyitabbāni madditabbāni. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca…pe… evampi tatrāsayāti – parissayā. Kusalānuesīti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ aviruddhapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ…pe… ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ esantena gavesantena pariyesantena parissayā abhisambhotabbā abhibhavitabbā ajjhottharitabbā pariyādiyitabbā madditabbāti – athāparāni abhisambhaveyya parissayāni kusalānuesī.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಪರಧಮ್ಮಿಕಾನಮ್ಪಿ ನ ಸನ್ತಸೇಯ್ಯ, ದಿಸ್ವಾಪಿ ತೇಸಂ ಬಹುಭೇರವಾನಿ।

‘‘Paradhammikānampi na santaseyya, disvāpi tesaṃ bahubheravāni;

ಅಥಾಪರಾನಿ ಅಭಿಸಮ್ಭವೇಯ್ಯ, ಪರಿಸ್ಸಯಾನಿ ಕುಸಲಾನುಏಸೀ’’ತಿ॥

Athāparāni abhisambhaveyya, parissayāni kusalānuesī’’ti.

೨೦೧.

201.

ಆತಙ್ಕಫಸ್ಸೇನ ಖುದಾಯ ಫುಟ್ಠೋ, ಸೀತಂ ಅಥುಣ್ಹಂ ⁸³ ಅಧಿವಾಸಯೇಯ್ಯ।

Ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭho, sītaṃ athuṇhaṃ⁸⁴adhivāsayeyya;

ಸೋ ತೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ ಬಹುಧಾ ಅನೋಕೋ, ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮಂ ದಳ್ಹಂ ಕರೇಯ್ಯ॥

So tehi phuṭṭho bahudhā anoko, vīriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyya.

ಆತಙ್ಕಫಸ್ಸೇನ ಖುದಾಯ ಫುಟ್ಠೋತಿ। ಆತಙ್ಕಫಸ್ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ರೋಗಫಸ್ಸೋ। ರೋಗಫಸ್ಸೇನ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸ; ಚಕ್ಖುರೋಗೇನ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸ, ಸೋತರೋಗೇನ… ಘಾನರೋಗೇನ… ಜಿವ್ಹಾರೋಗೇನ… ಕಾಯರೋಗೇನ…ಪೇ॰… ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸೇನ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸ। ಖುದಾ ವುಚ್ಚತಿ ಛಾತಕೋ। ಛಾತಕೇನ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ – ಆತಙ್ಕಫಸ್ಸೇನ ಖುದಾಯ ಫುಟ್ಠೋ।

Ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭhoti. Ātaṅkaphasso vuccati rogaphasso. Rogaphassena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa; cakkhurogena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa, sotarogena… ghānarogena… jivhārogena… kāyarogena…pe… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa. Khudā vuccati chātako. Chātakena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assāti – ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭho.

ಸೀತಂ ಅಥುಣ್ಹಂ ಅಧಿವಾಸಯೇಯ್ಯಾತಿ। ಸೀತನ್ತಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸೀತಂ ಹೋತಿ – ಅಬ್ಭನ್ತರಧಾತುಪ್ಪಕೋಪವಸೇನ ⁸⁵ ವಾ ಸೀತಂ ಹೋತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಉತುವಸೇನ ವಾ ಸೀತಂ ಹೋತಿ। ಉಣ್ಹನ್ತಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಉಣ್ಹಂ ಹೋತಿ – ಅಬ್ಭನ್ತರಧಾತುಪ್ಪಕೋಪವಸೇನ ವಾ ಉಣ್ಹಂ ಹೋತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಉತುವಸೇನ ವಾ ಉಣ್ಹಂ ಹೋತೀತಿ – ಸೀತಂ ಅಥುಣ್ಹಂ । ಅಧಿವಾಸಯೇಯ್ಯಾತಿ ಖಮೋ ಅಸ್ಸ ಸೀತಸ್ಸ ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಜಿಘಚ್ಛಾಯ ಪಿಪಾಸಾಯ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾನಂ ದುರುತ್ತಾನಂ ದುರಾಗತಾನಂ ವಚನಪಥಾನಂ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಸಾರೀರಿಕಾನಂ ವೇದನಾನಂ ದುಕ್ಖಾನಂ ತಿಬ್ಬಾನಂ ⁸⁶ ಖರಾನಂ ಕಟುಕಾನಂ ಅಸಾತಾನಂ ಅಮನಾಪಾನಂ ಪಾಣಹರಾನಂ ಅಧಿವಾಸಕಜಾತಿಕೋ ಅಸ್ಸಾತಿ – ಸೀತಂ ಅಥುಣ್ಹಂ ಅಧಿವಾಸಯೇಯ್ಯ।

Sītaṃ athuṇhaṃ adhivāsayeyyāti. Sītanti dvīhi kāraṇehi sītaṃ hoti – abbhantaradhātuppakopavasena ⁸⁷ vā sītaṃ hoti, bahiddhā utuvasena vā sītaṃ hoti. Uṇhanti dvīhi kāraṇehi uṇhaṃ hoti – abbhantaradhātuppakopavasena vā uṇhaṃ hoti, bahiddhā utuvasena vā uṇhaṃ hotīti – sītaṃ athuṇhaṃ . Adhivāsayeyyāti khamo assa sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ ⁸⁸ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko assāti – sītaṃ athuṇhaṃ adhivāsayeyya.

ಸೋ ತೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ ಬಹುಧಾ ಅನೋಕೋತಿ। ಸೋ ತೇಹೀತಿ ಆತಙ್ಕಫಸ್ಸೇನ ಚ ಖುದಾಯ ಚ ಸೀತೇನ ಚ ಉಣ್ಹೇನ ಚ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ – ಸೋ ತೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ। ಬಹುಧಾತಿ ಅನೇಕವಿಧೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ – ಸೋ ತೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ ಬಹುಧಾ । ಅನೋಕೋತಿ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸಹಗತವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ನ ಕರೋತೀತಿಪಿ – ಅನೋಕೋ। ಅಥ ವಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಸ್ಸ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಸ್ಸ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ನ ಕರೋತೀತಿಪಿ – ಅನೋಕೋತಿ – ಸೋ ತೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ ಬಹುಧಾ ಅನೋಕೋ।

So tehi phuṭṭho bahudhā anokoti. So tehīti ātaṅkaphassena ca khudāya ca sītena ca uṇhena ca phuṭṭho pareto samohito samannāgato assāti – so tehi phuṭṭho. Bahudhāti anekavidhehi ākārehi phuṭṭho pareto samohito samannāgato assāti – so tehi phuṭṭho bahudhā . Anokoti abhisaṅkhārasahagataviññāṇassa okāsaṃ na karotītipi – anoko. Atha vā kāyaduccaritassa vacīduccaritassa manoduccaritassa okāsaṃ na karotītipi – anokoti – so tehi phuṭṭho bahudhā anoko.

ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮಂ ದಳ್ಹಂ ಕರೇಯ್ಯಾತಿ। ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮೋ ವುಚ್ಚತಿ ಯೋ ಚೇತಸಿಕೋ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೋ ನಿಕ್ಕಮೋ ಪರಕ್ಕಮೋ ಉಯ್ಯಾಮೋ ವಾಯಾಮೋ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀ ಅಪ್ಪಟಿವಾನೀ ಥಾಮೋ ಧಿತಿ ಅಸಿಥಿಲಪರಕ್ಕಮತಾ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಚ್ಛನ್ದತಾ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರತಾ ಧುರಸಮ್ಪಗ್ಗಾಹೋ ವೀರಿಯಂ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ವೀರಿಯಬಲಂ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ। ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮಂ ದಳ್ಹಂ ಕರೇಯ್ಯಾತಿ। ವೀರಿಯಂ ಪರಕ್ಕಮಂ ದಳ್ಹಂ ಕರೇಯ್ಯ ಥಿರಂ ಕರೇಯ್ಯ, ದಳ್ಹಸಮಾದಾನೋ ಅಸ್ಸ ಅವತ್ಥಿತಸಮಾದಾನೋತಿ – ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮಂ ದಳ್ಹಂ ಕರೇಯ್ಯ।

Vīriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyyāti. Vīriyaparakkamo vuccati yo cetasiko vīriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhī appaṭivānī thāmo dhiti asithilaparakkamatā anikkhittacchandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho vīriyaṃ vīriyindriyaṃ vīriyabalaṃ sammāvāyāmo. Vīriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyyāti. Vīriyaṃ parakkamaṃ daḷhaṃ kareyya thiraṃ kareyya, daḷhasamādāno assa avatthitasamādānoti – vīriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyya.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಆತಙ್ಕಫಸ್ಸೇನ ಖುದಾಯ ಫುಟ್ಠೋ, ಸೀತಂ ಅಥುಣ್ಹಂ ಅಧಿವಾಸಯೇಯ್ಯ।

‘‘Ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭho, sītaṃ athuṇhaṃ adhivāsayeyya;

ಸೋ ತೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ ಬಹುಧಾ ಅನೋಕೋ, ವೀರಿಯಪರಕ್ಕಮಂ ದಳ್ಹಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ॥

So tehi phuṭṭho bahudhā anoko, vīriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyyā’’ti.

೨೦೨.

202.

ಥೇಯ್ಯಂ ನ ಕಾರೇ ನ ಮುಸಾ ಭಣೇಯ್ಯ, ಮೇತ್ತಾಯ ಫಸ್ಸೇ ತಸಥಾವರಾನಿ।

Theyyaṃ na kāre na musā bhaṇeyya, mettāya phasse tasathāvarāni;

ಯದಾವಿಲತ್ತಂ ಮನಸೋ ವಿಜಞ್ಞಾ, ಕಣ್ಹಸ್ಸ ಪಕ್ಖೋತಿ ವಿನೋದಯೇಯ್ಯ॥

Yadāvilattaṃ manaso vijaññā, kaṇhassa pakkhoti vinodayeyya.

ಥೇಯ್ಯಂ ನ ಕಾರೇ ನ ಮುಸಾ ಭಣೇಯ್ಯಾತಿ। ಥೇಯ್ಯಂ ನ ಕಾರೇತಿ ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪಹಾಯ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಅಸ್ಸ ದಿನ್ನಾದಾಯೀ ದಿನ್ನಪಾಟಿಕಙ್ಖೀ, ಅಥೇನೇನ ಸುಚಿಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಥೇಯ್ಯಂ ನ ಕಾರೇ। ನ ಮುಸಾ ಭಣೇಯ್ಯಾತಿ ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಮುಸಾವಾದಂ ಪಹಾಯ ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಅಸ್ಸ ಸಚ್ಚವಾದೀ ಸಚ್ಚಸನ್ಧೋ ಥೇತೋ ಪಚ್ಚಯಿಕೋ ಅವಿಸಂವಾದಕೋ ಲೋಕಸ್ಸಾತಿ – ಥೇಯ್ಯಂ ನ ಕಾರೇ ನ ಮುಸಾ ಭಣೇಯ್ಯ।

Theyyaṃna kāre na musā bhaṇeyyāti. Theyyaṃ na kāreti idha bhikkhu adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato assa dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā vihareyyāti – theyyaṃ na kāre. Na musā bhaṇeyyāti idha bhikkhu musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato assa saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassāti – theyyaṃ na kāre na musā bhaṇeyya.

ಮೇತ್ತಾಯ ಫಸ್ಸೇ ತಸಥಾವರಾನೀತಿ। ಮೇತ್ತಾತಿ ಯಾ ಸತ್ತೇಸು ಮೇತ್ತಿ ಮೇತ್ತಾಯನಾ ಮೇತ್ತಾಯಿತತ್ತಂ ಅನುದಯಾ ಅನುದಯನಾ ಅನುದಯಿತತ್ತಂ ⁸⁹ ಹಿತೇಸಿತಾ ಅನುಕಮ್ಪಾ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜೋ ⁹⁰ ಅದೋಸೋ ಕುಸಲಮೂಲಂ। ತಸಾತಿ ಯೇಸಂ ತಸಿತಾ ತಣ್ಹಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ, ಯೇಸಞ್ಚ ಭಯಭೇರವಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ। ಕಿಂಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತಸಾ? ತೇ ತಸನ್ತಿ ಉತ್ತಸನ್ತಿ ಪರಿತಸನ್ತಿ ಭಾಯನ್ತಿ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ; ತಂಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತಸಾ। ಥಾವರಾತಿ ಯೇಸಂ ತಸಿತಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ, ಯೇಸಞ್ಚ ಭಯಭೇರವಾ ಪಹೀನಾ। ಕಿಂಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಥಾವರಾ? ತೇ ನ ತಸನ್ತಿ ನ ಉತ್ತಸನ್ತಿ ನ ಪರಿತಸನ್ತಿ ನ ಭಾಯನ್ತಿ ಸನ್ತಾಸಂ ನ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ; ತಂಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಥಾವರಾ। ಮೇತ್ತಾಯ ಫಸ್ಸೇ ತಸಥಾವರಾನೀತಿ। ತಸೇ ಚ ಥಾವರೇ ಚ ಮೇತ್ತಾಯ ಫಸ್ಸೇಯ್ಯ ಫರೇಯ್ಯ, ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಮೇತ್ತಾಯ ಫಸ್ಸೇ ತಸಥಾವರಾನಿ।

Mettāya phasse tasathāvarānīti. Mettāti yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṃ anudayā anudayanā anudayitattaṃ ⁹¹ hitesitā anukampā abyāpādo abyāpajjo ⁹² adoso kusalamūlaṃ. Tasāti yesaṃ tasitā taṇhā appahīnā, yesañca bhayabheravā appahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti tasā? Te tasanti uttasanti paritasanti bhāyanti santāsaṃ āpajjanti; taṃkāraṇā vuccanti tasā. Thāvarāti yesaṃ tasitā taṇhā pahīnā, yesañca bhayabheravā pahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti thāvarā? Te na tasanti na uttasanti na paritasanti na bhāyanti santāsaṃ na āpajjanti; taṃkāraṇā vuccanti thāvarā. Mettāya phasse tasathāvarānīti. Tase ca thāvare ca mettāya phasseyya phareyya, mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā vihareyyāti – mettāya phasse tasathāvarāni.

ಯದಾವಿಲತ್ತಂ ಮನಸೋ ವಿಜಞ್ಞಾತಿ। ಯದಾತಿ ಯದಾ। ಮನಸೋತಿ ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ ಹದಯಂ ಪಣ್ಡರಂ ಮನೋ ಮನಾಯತನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ ತಜ್ಜಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು। ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ಚಿತ್ತಂ ಆವಿಲಂ ಹೋತಿ ಲುಳಿತಂ ಏರಿತಂ ಘಟ್ಟಿತಂ ಚಲಿತಂ ಭನ್ತಂ ಅವೂಪಸನ್ತಂ। ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ…ಪೇ॰… ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇನ… ರಾಗೇನ… ದೋಸೇನ… ಮೋಹೇನ… ಕೋಧೇನ… ಉಪನಾಹೇನ… ಮಕ್ಖೇನ… ಪಳಾಸೇನ… ಇಸ್ಸಾಯ… ಮಚ್ಛರಿಯೇನ… ಮಾಯಾಯ… ಸಾಠೇಯ್ಯೇನ… ಥಮ್ಭೇನ… ಸಾರಮ್ಭೇನ… ಮಾನೇನ… ಅತಿಮಾನೇನ… ಮದೇನ… ಪಮಾದೇನ… ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಹಿ… ಸಬ್ಬದುಚ್ಚರಿತೇಹಿ… ಸಬ್ಬದರಥೇಹಿ… ಸಬ್ಬಪರಿಳಾಹೇಹಿ… ಸಬ್ಬಸನ್ತಾಪೇಹಿ… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಆವಿಲಂ ಹೋತಿ ಲುಳಿತಂ ಏರಿತಂ ಘಟ್ಟಿತಂ ಚಲಿತಂ ಭನ್ತಂ ಅವೂಪಸನ್ತಂ। ಯದಾವಿಲತ್ತಂ ಮನಸೋ ವಿಜಞ್ಞಾತಿ। ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆವಿಲಭಾವಂ ಜಾನೇಯ್ಯ ಆಜಾನೇಯ್ಯ ವಿಜಾನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿಜಾನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿಜ್ಝೇಯ್ಯಾತಿ – ಯದಾವಿಲತ್ತಂ ಮನಸೋ ವಿಜಞ್ಞಾ।

Yadāvilattaṃ manaso vijaññāti. Yadāti yadā. Manasoti yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Kāyaduccaritena cittaṃ āvilaṃ hoti luḷitaṃ eritaṃ ghaṭṭitaṃ calitaṃ bhantaṃ avūpasantaṃ. Vacīduccaritena…pe… manoduccaritena… rāgena… dosena… mohena… kodhena… upanāhena… makkhena… paḷāsena… issāya… macchariyena… māyāya… sāṭheyyena… thambhena… sārambhena… mānena… atimānena… madena… pamādena… sabbakilesehi… sabbaduccaritehi… sabbadarathehi… sabbapariḷāhehi… sabbasantāpehi… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ āvilaṃ hoti luḷitaṃ eritaṃ ghaṭṭitaṃ calitaṃ bhantaṃ avūpasantaṃ. Yadāvilattaṃ manaso vijaññāti. Cittassa āvilabhāvaṃ jāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – yadāvilattaṃ manaso vijaññā.

ಕಣ್ಹಸ್ಸ ಪಕ್ಖೋತಿ ವಿನೋದಯೇಯ್ಯಾತಿ। ಕಣ್ಹೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಮಾರೋ ಕಣ್ಹೋ ಅಧಿಪತಿ ಅನ್ತಗು ನಮುಚಿ ಪಮತ್ತಬನ್ಧು। ಕಣ್ಹಸ್ಸ ಪಕ್ಖೋ ಮಾರಪಕ್ಖೋ ಮಾರಪಾಸೋ ಮಾರಬಳಿಸಂ ಮಾರಾಮಿಸಂ ಮಾರವಿಸಯೋ ಮಾರನಿವಾಸೋ ಮಾರಗೋಚರೋ ಮಾರಬನ್ಧನನ್ತಿ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಕಣ್ಹಸ್ಸ ಪಕ್ಖೋತಿ ವಿನೋದಯೇಯ್ಯ। ಅಥ ವಾ ಕಣ್ಹಸ್ಸ ಪಕ್ಖೋ ಮಾರಪಕ್ಖೋ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖೋ ದುಕ್ಖುದ್ದಯೋ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕೋ ನಿರಯಸಂವತ್ತನಿಕೋ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಸಂವತ್ತನಿಕೋ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಸಂವತ್ತನಿಕೋತಿ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಕಣ್ಹಸ್ಸ ಪಕ್ಖೋತಿ ವಿನೋದಯೇಯ್ಯ।

Kaṇhassa pakkhoti vinodayeyyāti. Kaṇhoti yo so māro kaṇho adhipati antagu namuci pamattabandhu. Kaṇhassa pakkho mārapakkho mārapāso mārabaḷisaṃ mārāmisaṃ māravisayo māranivāso māragocaro mārabandhananti pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti. Evampi kaṇhassa pakkhoti vinodayeyya. Atha vā kaṇhassa pakkho mārapakkho akusalapakkho dukkhuddayo dukkhavipāko nirayasaṃvattaniko tiracchānayonisaṃvattaniko pettivisayasaṃvattanikoti pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti. Evampi kaṇhassa pakkhoti vinodayeyya.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಥೇಯ್ಯಂ ನ ಕಾರೇ ನ ಮುಸಾ ಭಣೇಯ್ಯ, ಮೇತ್ತಾಯ ಫಸ್ಸೇ ತಸಥಾವರಾನಿ।

‘‘Theyyaṃ na kāre na musā bhaṇeyya, mettāya phasse tasathāvarāni;

ಯದಾವಿಲತ್ತಂ ಮನಸೋ ವಿಜಞ್ಞಾ, ಕಣ್ಹಸ್ಸ ಪಕ್ಖೋತಿ ವಿನೋದಯೇಯ್ಯಾ’’ತಿ॥

Yadāvilattaṃ manaso vijaññā, kaṇhassa pakkhoti vinodayeyyā’’ti.

೨೦೩.

203.

ಕೋಧಾತಿಮಾನಸ್ಸ ವಸಂ ನ ಗಚ್ಛೇ, ಮೂಲಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಪಲಿಖಞ್ಞ ತಿಟ್ಠೇ।

Kodhātimānassa vasaṃ na gacche, mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe;

ಅಥಪ್ಪಿಯಂ ವಾ ಪನ ಅಪ್ಪಿಯಂ ವಾ, ಅದ್ಧಾ ಭವನ್ತೋ ಅಭಿಸಮ್ಭವೇಯ್ಯ॥

Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhaveyya.

ಕೋಧಾತಿಮಾನಸ್ಸ ವಸಂ ನ ಗಚ್ಛೇತಿ। ಕೋಧೋತಿ ಯೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆಘಾತೋ ಪಟಿಘಾತೋ…ಪೇ॰… ಚಣ್ಡಿಕ್ಕಂ ಅಸುರೋಪೋ ಅನತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ। ಅತಿಮಾನೋತಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪರಂ ಅತಿಮಞ್ಞತಿ ಜಾತಿಯಾ ವಾ ಗೋತ್ತೇನ ವಾ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವಾ ವತ್ಥುನಾ। ಕೋಧಾತಿಮಾನಸ್ಸ ವಸಂ ನ ಗಚ್ಛೇತಿ। ಕೋಧಸ್ಸ ಚ ಅತಿಮಾನಸ್ಸ ಚ ವಸಂ ನ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಕೋಧಞ್ಚ ಅತಿಮಾನಞ್ಚ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯಾತಿ – ಕೋಧಾತಿಮಾನಸ್ಸ ವಸಂ ನ ಗಚ್ಛೇ।

Kodhātimānassa vasaṃ na gaccheti. Kodhoti yo cittassa āghāto paṭighāto…pe… caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa. Atimānoti idhekacco paraṃ atimaññati jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā. Kodhātimānassa vasaṃ na gaccheti. Kodhassa ca atimānassa ca vasaṃ na gaccheyya, kodhañca atimānañca pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – kodhātimānassa vasaṃ na gacche.

ಮೂಲಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಪಲಿಖಞ್ಞ ತಿಟ್ಠೇತಿ। ಕತಮಂ ಕೋಧಸ್ಸ ಮೂಲಂ? ಅವಿಜ್ಜಾ ಮೂಲಂ, ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋ ಮೂಲಂ, ಅಸ್ಮಿಮಾನೋ ಮೂಲಂ, ಅಹಿರಿಕಂ ಮೂಲಂ, ಅನೋತ್ತಪ್ಪಂ ಮೂಲಂ, ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಮೂಲಂ – ಇದಂ ಕೋಧಸ್ಸ ಮೂಲಂ। ಕತಮಂ ಅತಿಮಾನಸ್ಸ ಮೂಲಂ? ಅವಿಜ್ಜಾ ಮೂಲಂ, ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋ ಮೂಲಂ, ಅಸ್ಮಿಮಾನೋ ಮೂಲಂ, ಅಹಿರಿಕಂ ಮೂಲಂ , ಅನೋತ್ತಪ್ಪಂ ಮೂಲಂ, ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಮೂಲಂ – ಇದಂ ಅತಿಮಾನಸ್ಸ ಮೂಲಂ। ಮೂಲಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಪಲಿಖಞ್ಞ ತಿಟ್ಠೇತಿ। ಕೋಧಸ್ಸ ಚ ಅತಿಮಾನಸ್ಸ ಚ ಮೂಲಂ ಪಲಿಖಣಿತ್ವಾ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಸಮುದ್ಧರಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪಾಟಯಿತ್ವಾ ಸಮುಪ್ಪಾಟಯಿತ್ವಾ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ಸನ್ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾತಿ – ಮೂಲಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಪಲಿಖಞ್ಞ ತಿಟ್ಠೇ।

Mūlampitesaṃ palikhañña tiṭṭheti. Katamaṃ kodhassa mūlaṃ? Avijjā mūlaṃ, ayoniso manasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ, anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ kodhassa mūlaṃ. Katamaṃ atimānassa mūlaṃ? Avijjā mūlaṃ, ayoniso manasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ , anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ atimānassa mūlaṃ. Mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭheti. Kodhassa ca atimānassa ca mūlaṃ palikhaṇitvā uddharitvā samuddharitvā uppāṭayitvā samuppāṭayitvā pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā tiṭṭheyya santiṭṭheyyāti – mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe.

ಅಥಪ್ಪಿಯಂ ವಾ ಪನ ಅಪ್ಪಿಯಂ ವಾ, ಅದ್ಧಾ ಭವನ್ತೋ ಅಭಿಸಮ್ಭವೈಯ್ಯಾತಿ। ಅಥಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ ಪದಸಂಸಗ್ಗೋ ಪದಪಾರಿಪೂರೀ ಅಕ್ಖರಸಮವಾಯೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾ ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ – ಅಥಾತಿ। ಪಿಯಾತಿ ದ್ವೇ ಪಿಯಾ – ಸತ್ತಾ ವಾ ಸಙ್ಖಾರಾ ವಾ। ಕತಮೇ ಸತ್ತಾ ಪಿಯಾ? ಇಧ ಯಾಸ್ಸ ⁹³ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ಅತ್ಥಕಾಮಾ ಹಿತಕಾಮಾ ಫಾಸುಕಾಮಾ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮಾ ಮಾತಾ ವಾ ಪಿತಾ ವಾ ಭಾತಾ ವಾ ಭಗಿನೀ ವಾ ಪುತ್ತಾ ವಾ ಧೀತಾ ವಾ ಮಿತ್ತಾ ವಾ ಅಮಚ್ಚಾ ವಾ ಞಾತೀ ವಾ ಸಾಲೋಹಿತಾ ವಾ – ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಪಿಯಾ। ಕತಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಪಿಯಾ? ಮನಾಪಿಕಾ ರೂಪಾ ಮನಾಪಿಕಾ ಸದ್ದಾ… ಗನ್ಧಾ… ರಸಾ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ – ಇಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಪಿಯಾ। ಅಪ್ಪಿಯಾತಿ ದ್ವೇ ಅಪ್ಪಿಯಾ – ಸತ್ತಾ ವಾ ಸಙ್ಖಾರಾ ವಾ। ಕತಮೇ ಸತ್ತಾ ಅಪ್ಪಿಯಾ? ಇಧ ಯಾಸ್ಸ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ಅನತ್ಥಕಾಮಾ ಅಹಿತಕಾಮಾ ಅಫಾಸುಕಾಮಾ ಅಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮಾ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತುಕಾಮಾ – ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಅಪ್ಪಿಯಾ। ಕತಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅಪ್ಪಿಯಾ? ಅಮನಾಪಿಕಾ ರೂಪಾ ಅಮನಾಪಿಕಾ ಸದ್ದಾ, ಗನ್ಧಾ… ರಸಾ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ – ಇಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅಪ್ಪಿಯಾ। ಅದ್ಧಾತಿ ಏಕಂಸವಚನಂ ನಿಸ್ಸಂಸಯವಚನಂ ನಿಕ್ಕಙ್ಖವಚನಂ ಅದ್ವೇಜ್ಝವಚನಂ ಅದ್ವೇಳ್ಹಕವಚನಂ ನಿಯ್ಯಾನಿಕವಚನಂ ಅಪಣ್ಣಕವಚನಂ ಅವತ್ಥಾಪನವಚನಮೇತಂ – ಅದ್ಧಾತಿ। ಅಥಪ್ಪಿಯಂ ವಾ ಪನ ಅಪ್ಪಿಯಂ ವಾ, ಅದ್ಧಾ ಭವನ್ತೋ ಅಭಿಸಮ್ಭವೇಯ್ಯಾತಿ। ಪಿಯಾಪ್ಪಿಯಂ ಸಾತಾಸಾತಂ ಸುಖದುಕ್ಖಂ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಂ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಂ ಅಭಿಸಮ್ಭವನ್ತೋ ವಾ ಅಭಿಭವೇಯ್ಯ ಅಧಿಭವನ್ತೋ ವಾ ಅಭಿಸಮ್ಭವೇಯ್ಯಾತಿ – ಅಥಪ್ಪಿಯಂ ವಾ ಪನ ಅಪ್ಪಿಯಂ ವಾ ಅದ್ಧಾ ಭವನ್ತೋ ಅಭಿಸಮ್ಭವೇಯ್ಯ।

Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhavैyyāti. Athāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – athāti. Piyāti dve piyā – sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā piyā? Idha yāssa ⁹⁴ te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā puttā vā dhītā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā – ime sattā piyā. Katame saṅkhārā piyā? Manāpikā rūpā manāpikā saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā – ime saṅkhārā piyā. Appiyāti dve appiyā – sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā appiyā? Idha yāssa te honti anatthakāmā ahitakāmā aphāsukāmā ayogakkhemakāmā jīvitā voropetukāmā – ime sattā appiyā. Katame saṅkhārā appiyā? Amanāpikā rūpā amanāpikā saddā, gandhā… rasā… phoṭṭhabbā – ime saṅkhārā appiyā. Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhavacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyyānikavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhaveyyāti. Piyāppiyaṃ sātāsātaṃ sukhadukkhaṃ somanassadomanassaṃ iṭṭhāniṭṭhaṃ abhisambhavanto vā abhibhaveyya adhibhavanto vā abhisambhaveyyāti – athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā addhā bhavanto abhisambhaveyya.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಕೋಧಾತಿಮಾನಸ್ಸ ವಸಂ ನ ಗಚ್ಛೇ, ಮೂಲಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಪಲಿಖಞ್ಞ ತಿಟ್ಠೇ।

‘‘Kodhātimānassa vasaṃ na gacche, mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe;

ಅಥಪ್ಪಿಯಂ ವಾ ಪನ ಅಪ್ಪಿಯಂ ವಾ, ಅದ್ಧಾ ಭವನ್ತೋ ಅಭಿಸಮ್ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ॥

Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhaveyyā’’ti.

೨೦೪.

204.

ಪಞ್ಞಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಕಲ್ಯಾಣಪೀತಿ, ವಿಕ್ಖಮ್ಭಯೇ ತಾನಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾನಿ।

Paññaṃpurakkhatvā kalyāṇapīti, vikkhambhaye tāni parissayāni;

ಅರತಿಂ ಸಹೇಥ ಸಯನಮ್ಹಿ ಪನ್ತೇ, ಚತುರೋ ಸಹೇಥ ಪರಿದೇವಧಮ್ಮೇ॥

Aratiṃ sahetha sayanamhi pante, caturo sahetha paridevadhamme.

ಪಞ್ಞಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಕಲ್ಯಾಣಪೀತೀತಿ। ಪಞ್ಞಾತಿ ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ ವಿಚಯೋ ಪವಿಚಯೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಪಞ್ಞಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾತಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಞ್ಞಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ಚರತಿ ಪಞ್ಞಾಧಜೋ ಪಞ್ಞಾಕೇತು ಪಞ್ಞಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ವಿಚಯಬಹುಲೋ ಪವಿಚಯಬಹುಲೋ ಪೇಕ್ಖಾಯನಬಹುಲೋ ⁹⁵ ಸಮ್ಪೇಕ್ಖಾಯನಬಹುಲೋ ⁹⁶ ವಿಭೂತವಿಹಾರೀ ತಚ್ಚರಿತೋ ತಬ್ಬಹುಲೋ ತಗ್ಗರುಕೋ ತನ್ನಿನ್ನೋ ತಪ್ಪೋಣೋ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ ತದಧಿಮುತ್ತೋ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪಞ್ಞಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ।

Paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapītīti. Paññāti yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo…pe… amoho sammādiṭṭhi. Paññaṃ purakkhatvāti idhekacco paññaṃ purato katvā carati paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo pekkhāyanabahulo ⁹⁷ sampekkhāyanabahulo ⁹⁸ vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyoti. Evampi paññaṃ purakkhatvā.

ಅಥ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ವಾ ‘‘ಗಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಠಿತೋ ವಾ ‘‘ಠಿತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ನಿಸಿನ್ನೋ ವಾ ‘‘ನಿಸಿನ್ನೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಯಾನೋ ವಾ ‘‘ಸಯಾನೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ಯಥಾ ಯಥಾ ವಾ ಪನಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಪಣಿಹಿತೋ ಹೋತಿ ತಥಾ ತಥಾ ನಂ ಪಜಾನಾತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪಞ್ಞಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ।

Atha vā gacchanto vā ‘‘gacchāmī’’ti pajānāti, ṭhito vā ‘‘ṭhitomhī’’ti pajānāti, nisinno vā ‘‘nisinnomhī’’ti pajānāti, sayāno vā ‘‘sayānomhī’’ti pajānāti, yathā yathā vā panassa kāyo paṇihito hoti tathā tathā naṃ pajānātīti. Evampi paññaṃ purakkhatvā.

ಅಥ ವಾ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಆಲೋಕಿತೇ ವಿಲೋಕಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಮಿಞ್ಜಿತೇ ಪಸಾರಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಘಾಟಿಪತ್ತಚೀವರಧಾರಣೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಅಸಿತೇ ಪೀತೇ ಖಾಯಿತೇ ಸಾಯಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಗತೇ ಠಿತೇ ನಿಸಿನ್ನೇ ಸುತ್ತೇ ಜಾಗರಿತೇ ಭಾಸಿತೇ ತುಣ್ಹಿಭಾವೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪಞ್ಞಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ।

Atha vā abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhibhāve sampajānakārī hotīti. Evampi paññaṃ purakkhatvā.

ಕಲ್ಯಾಣಪೀತೀತಿ ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪೀತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ⁹⁹ – ಕಲ್ಯಾಣಪೀತೀತಿ। ಧಮ್ಮಾನುಸ್ಸತಿ ಸಙ್ಘಾನುಸ್ಸತಿ ಸೀಲಾನುಸ್ಸತಿ ಚಾಗಾನುಸ್ಸತಿ ದೇವತಾನುಸ್ಸತಿ ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿ ಮರಣಸ್ಸತಿ ಕಾಯಗತಾಸತಿವಸೇನ ಉಪಸಮಾನುಸ್ಸತಿವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪೀತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ – ಕಲ್ಯಾಣಪೀತೀತಿ – ಪಞ್ಞಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಕಲ್ಯಾಣಪೀತಿ।

Kalyāṇapītīti buddhānussativasena uppajjati pīti pāmojjaṃ ¹⁰⁰ – kalyāṇapītīti. Dhammānussati saṅghānussati sīlānussati cāgānussati devatānussati ānāpānassati maraṇassati kāyagatāsativasena upasamānussativasena uppajjati pīti pāmojjaṃ – kalyāṇapītīti – paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapīti.

ವಿಕ್ಖಮ್ಭಯೇ ತಾನಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾನೀತಿ। ಪರಿಸ್ಸಯಾತಿ ದ್ವೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ – ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯಾ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಾ…ಪೇ॰… ಏವಮ್ಪಿ ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ। ವಿಕ್ಖಮ್ಭಯೇ ತಾನಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾನೀತಿ। ತಾನಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾನಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇಯ್ಯ ಅಭಿಭವೇಯ್ಯ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರೇಯ್ಯ ಪರಿಯಾದಿಯೇಯ್ಯ ಮದ್ದೇಯ್ಯಾತಿ – ವಿಕ್ಖಮ್ಭಯೇ ತಾನಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾನಿ।

Vikkhambhaye tāni parissayānīti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca…pe… ime vuccanti pākaṭaparissayā…pe… ime vuccanti paṭicchannaparissayā…pe… evampi tatrāsayāti – parissayā. Vikkhambhaye tāni parissayānīti. Tāni parissayāni vikkhambheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – vikkhambhaye tāni parissayāni.

ಅರತಿಂ ಸಹೇಥ ಸಯನಮ್ಹಿ ಪನ್ತೇತಿ। ಅರತೀತಿ ಯಾ ಅರತಿ ಅರತಿತಾ ಅನಭಿರತಿ ಅನಭಿರಮಣಾ ¹⁰¹ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಾ ಪರಿತಸ್ಸಿತಾ। ಸಯನಮ್ಹಿ ಪನ್ತೇತಿ ಪನ್ತೇಸು ವಾ ಸೇನಾಸನೇಸು ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇಸು ವಾ ಅಧಿಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅರತಿಂ ಸಹೇಯ್ಯ ಅಭಿಭವೇಯ್ಯ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರೇಯ್ಯ ಪರಿಯಾದಿಯೇಯ್ಯ ಮದ್ದೇಯ್ಯಾತಿ – ಅರತಿಂ ಸಹೇಥ ಸಯನಮ್ಹಿ ಪನ್ತೇ।

Aratiṃ sahetha sayanamhi panteti. Aratīti yā arati aratitā anabhirati anabhiramaṇā ¹⁰² ukkaṇṭhitā paritassitā. Sayanamhi panteti pantesu vā senāsanesu aññataraññataresu vā adhikusalesu dhammesu aratiṃ saheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – aratiṃ sahetha sayanamhi pante.

ಚತುರೋ ಸಹೇಥ ಪರಿದೇವಧಮ್ಮೇತಿ। ಚತ್ತಾರೋ ಪರಿದೇವನೀಯೇ ಧಮ್ಮೇ ಸಹೇಯ್ಯ ಪರಿಸಹೇಯ್ಯ ಅಭಿಭವೇಯ್ಯ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರೇಯ್ಯ ಪರಿಯಾದಿಯೇಯ್ಯ ಮದ್ದೇಯ್ಯಾತಿ – ಚತುರೋ ಸಹೇಥ ಪರಿದೇವಧಮ್ಮೇ।

Caturo sahetha paridevadhammeti. Cattāro paridevanīye dhamme saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – caturo sahetha paridevadhamme.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಪಞ್ಞಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಕಲ್ಯಾಣಪೀತಿ, ವಿಕ್ಖಮ್ಭಯೇ ತಾನಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾನಿ।

‘‘Paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapīti, vikkhambhaye tāni parissayāni;

ಅರತಿಂ ಸಹೇಥ ಸಯನಮ್ಹಿ ಪನ್ತೇ, ಚತುರೋ ಸಹೇಥ ಪರಿದೇವಧಮ್ಮೇ’’ತಿ॥

Aratiṃ sahetha sayanamhi pante, caturo sahetha paridevadhamme’’ti.

೨೦೫.

205.

ಕಿಂಸೂ ಅಸಿಸ್ಸಂ ಕುವ ವಾ ¹⁰³ ಅಸಿಸ್ಸಂ, ದುಕ್ಖಂ ವತ ಸೇತ್ಥ ಕುವಜ್ಜ ಸೇಸ್ಸಂ।

Kiṃsū asissaṃ kuva vā¹⁰⁴asissaṃ, dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ;

ಏತೇ ವಿತಕ್ಕೇ ಪರಿದೇವನೇಯ್ಯೇ, ವಿನಯೇಥ ಸೇಖೋ ಅನಿಕೇತಚಾರೀ ¹⁰⁵ ॥

Ete vitakke paridevaneyye, vinayetha sekho aniketacārī¹⁰⁶.

ಕಿಂಸೂ ಅಸಿಸ್ಸಂ ಕುವ ವಾ ಅಸಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಕಿಂಸೂ ಅಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಕಿಂ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ ಓದನಂ ವಾ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ವಾ ಸತ್ತುಂ ವಾ ಮಚ್ಛಂ ವಾ ಮಂಸಂ ವಾತಿ – ಕಿಂಸೂ ಅಸಿಸ್ಸಂ। ಕುವ ವಾ ಅಸಿಸ್ಸನ್ತಿ ಕತ್ಥ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ ಖತ್ತಿಯಕುಲೇ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ವಾ ವೇಸ್ಸಕುಲೇ ವಾ ಸುದ್ದಕುಲೇ ವಾತಿ – ಕಿಂಸೂ ಅಸಿಸ್ಸಂ ಕುವ ವಾ ಅಸಿಸ್ಸಂ।

Kiṃsūasissaṃ kuva vā asissanti. Kiṃsū asissāmīti kiṃ bhuñjissāmi odanaṃ vā kummāsaṃ vā sattuṃ vā macchaṃ vā maṃsaṃ vāti – kiṃsū asissaṃ. Kuva vā asissanti kattha bhuñjissāmi khattiyakule vā brāhmaṇakule vā vessakule vā suddakule vāti – kiṃsū asissaṃ kuva vā asissaṃ.

ದುಕ್ಖಂ ವತ ಸೇತ್ಥ ಕುವಜ್ಜ ಸೇಸ್ಸನ್ತಿ ಇಮಂ ರತ್ತಿಂ ದುಕ್ಖಂ ಸಯಿತ್ಥ ಫಲಕೇ ವಾ ತಟ್ಟಿಕಾಯ ವಾ ಚಮ್ಮಖಣ್ಡೇ ವಾ ತಿಣಸನ್ಥಾರೇ ವಾ ಪಣ್ಣಸನ್ಥಾರೇ ವಾ ಪಲಾಲಸನ್ಥಾರೇ ವಾ। ಆಗಾಮಿರತ್ತಿಂ ¹⁰⁷ ಕತ್ಥ ಸುಖಂ ಸಯಿಸ್ಸಾಮಿ ಮಞ್ಚೇ ವಾ ಪೀಠೇ ವಾ ಭಿಸಿಯಾ ವಾ ಬಿಮ್ಬೋಹನೇ ವಾ ವಿಹಾರೇ ವಾ ಅಡ್ಢಯೋಗೇ ವಾ ಪಾಸಾದೇ ವಾ ಹಮ್ಮಿಯೇ ವಾ ಗುಹಾಯ ವಾತಿ – ದುಕ್ಖಂ ವತ ಸೇತ್ಥ ಕುವಜ್ಜ ಸೇಸ್ಸಂ।

Dukkhaṃ vata settha kuvajja sessanti imaṃ rattiṃ dukkhaṃ sayittha phalake vā taṭṭikāya vā cammakhaṇḍe vā tiṇasanthāre vā paṇṇasanthāre vā palālasanthāre vā. Āgāmirattiṃ ¹⁰⁸ kattha sukhaṃ sayissāmi mañce vā pīṭhe vā bhisiyā vā bimbohane vā vihāre vā aḍḍhayoge vā pāsāde vā hammiye vā guhāya vāti – dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ.

ಏತೇ ವಿತಕ್ಕೇ ಪರಿದೇವನೇಯ್ಯೇತಿ। ಏತೇ ವಿತಕ್ಕೇತಿ ದ್ವೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಸಞ್ಞುತ್ತೇ ವಿತಕ್ಕೇ, ದ್ವೇ ಸೇನಾಸನಪಟಿಸಞ್ಞುತ್ತೇ ವಿತಕ್ಕೇ। ಪರಿದೇವನೇಯ್ಯೇತಿ ಆದೇವನೇಯ್ಯೇ ಪರಿದೇವನೇಯ್ಯೇತಿ – ಏತೇ ವಿತಕ್ಕೇ ಪರಿದೇವನೇಯ್ಯೇ।

Etevitakke paridevaneyyeti. Ete vitakketi dve piṇḍapātapaṭisaññutte vitakke, dve senāsanapaṭisaññutte vitakke. Paridevaneyyeti ādevaneyye paridevaneyyeti – ete vitakke paridevaneyye.

ವಿನಯೇಥ ಸೇಖೋ ಅನಿಕೇತಚಾರೀತಿ। ಸೇಖೋತಿ ಕಿಂಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚತಿ ಸೇಖೋ? ಸಿಕ್ಖತೀತಿ – ಸೇಖೋ। ಕಿಞ್ಚ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಅಧಿಸೀಲಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಅಧಿಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಅಧಿಪಞ್ಞಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಕತಮಾ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ। ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾಯೋ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಜಾನನ್ತೋ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ವೀರಿಯಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ, ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇನ್ತೋ, ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹನ್ತೋ, ಪಞ್ಞಾಯ ಪಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಪರಿಜಾನನ್ತೋ, ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಜಹನ್ತೋ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಭಾವೇನ್ತೋ, ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ ಆಚರತಿ ಸಮಾಚರತಿ ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ। ತಂಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚತಿ – ಸೇಖೋ। ವಿನಯಾಯ ಪಟಿವಿನಯಾಯ ಪಹಾನಾಯ ವೂಪಸಮಾಯ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾಯ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ಅಧಿಸೀಲಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅಧಿಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅಧಿಪಞ್ಞಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ। ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾಯೋ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ ಜಾನನ್ತೋ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ ಆಚರೇಯ್ಯ ಸಮಾಚರೇಯ್ಯ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ – ವಿನಯೇಥ ಸೇಖೋ।

Vinayetha sekho aniketacārīti. Sekhoti kiṃkāraṇā vuccati sekho? Sikkhatīti – sekho. Kiñca sikkhati? Adhisīlampi sikkhati, adhicittampi sikkhati, adhipaññampi sikkhati. Katamā adhisīlasikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto passanto paccavekkhanto cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto, satiṃ upaṭṭhapento, cittaṃ samādahanto, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto, pahātabbaṃ pajahanto, bhāvetabbaṃ bhāvento, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati ācarati samācarati samādāya sikkhati. Taṃkāraṇā vuccati – sekho. Vinayāya paṭivinayāya pahānāya vūpasamāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya jānanto…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – vinayetha sekho.

ಅನಿಕೇತಚಾರೀತಿ । ಕಥಂ ನಿಕೇತಚಾರೀ ಹೋತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಕುಲಪಲಿಬೋಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಗಣಪಲಿಬೋಧೇನ… ಆವಾಸಪಲಿಬೋಧೇನ… ಚೀವರಪಲಿಬೋಧೇನ… ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಲಿಬೋಧೇನ… ಸೇನಾಸನಪಲಿಬೋಧೇನ… ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಪಲಿಬೋಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ನಿಕೇತಚಾರೀ ಹೋತಿ। ಕಥಂ ಅನಿಕೇತಚಾರೀ ಹೋತಿ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ನ ಕುಲಪಲಿಬೋಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ನ ಗಣಪಲಿಬೋಧೇನ… ನ ಆವಾಸಪಲಿಬೋಧೇನ… ನ ಚೀವರಪಲಿಬೋಧೇನ… ನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಲಿಬೋಧೇನ… ನ ಸೇನಾಸನಪಲಿಬೋಧೇನ… ನ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಪಲಿಬೋಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಅನಿಕೇತಚಾರೀ ಹೋತಿ।

Aniketacārīti . Kathaṃ niketacārī hoti? Idhekacco kulapalibodhena samannāgato hoti, gaṇapalibodhena… āvāsapalibodhena… cīvarapalibodhena… piṇḍapātapalibodhena… senāsanapalibodhena… gilānapaccayabhesajjaparikkhārapalibodhena samannāgato hoti. Evaṃ niketacārī hoti. Kathaṃ aniketacārī hoti? Idha bhikkhu na kulapalibodhena samannāgato hoti, na gaṇapalibodhena… na āvāsapalibodhena… na cīvarapalibodhena… na piṇḍapātapalibodhena… na senāsanapalibodhena… na gilānapaccayabhesajjaparikkhārapalibodhena samannāgato hoti. Evaṃ aniketacārī hoti.

‘‘ಮಗಧಂ ಗತಾ ಕೋಸಲಂ ಗತಾ, ಏಕಚ್ಚಿಯಾ ಪನ ವಜ್ಜಿಭೂಮಿಯಾ।

‘‘Magadhaṃ gatā kosalaṃ gatā, ekacciyā pana vajjibhūmiyā;

ಮಿಗಾ ವಿಯ ಅಸಙ್ಘಚಾರಿನೋ ¹⁰⁹, ಅನಿಕೇತಾ ವಿಹರನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖವೋ॥

Migā viya asaṅghacārino ¹¹⁰, aniketā viharanti bhikkhavo.

‘‘ಸಾಧು ಚರಿತಕಂ ಸಾಧು ಸುಚರಿತಂ, ಸಾಧು ಸದಾ ಅನಿಕೇತವಿಹಾರೋ।

‘‘Sādhu caritakaṃ sādhu sucaritaṃ, sādhu sadā aniketavihāro;

ಅತ್ಥಪುಚ್ಛನಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕಮ್ಮಂ, ಏತಂ ಸಾಮಞ್ಞಂ ಅಕಿಞ್ಚನಸ್ಸಾ’’ತಿ॥

Atthapucchanaṃ padakkhiṇaṃ kammaṃ, etaṃ sāmaññaṃ akiñcanassā’’ti.

ವಿನಯೇಥ ಸೇಖೋ ಅನಿಕೇತಚಾರೀ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Vinayetha sekho aniketacārī. Tenāha bhagavā –

‘‘ಕಿಂಸೂ ಅಸಿಸ್ಸಂ ಕುವ ವಾ ಅಸಿಸ್ಸಂ, ದುಕ್ಖಂ ವತ ಸೇತ್ಥ ಕುವಜ್ಜ ಸೇಸ್ಸಂ।

‘‘Kiṃsū asissaṃ kuva vā asissaṃ, dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ;

ಏತೇ ವಿತಕ್ಕೇ ಪರಿದೇವನೇಯ್ಯೇ, ವಿನಯೇಥ ಸೇಖೋ ಅನಿಕೇತಚಾರೀ’’ತಿ॥

Ete vitakke paridevaneyye, vinayetha sekho aniketacārī’’ti.

೨೦೬.

206.

ಅನ್ನಞ್ಚ ಲದ್ಧಾ ವಸನಞ್ಚ ಕಾಲೇ, ಮತ್ತಂ ಸ ಜಞ್ಞಾ ¹¹¹ ಇಧ ತೋಸನತ್ಥಂ।

Annañca laddhā vasanañca kāle, mattaṃ sa jaññā¹¹²idha tosanatthaṃ;

ಸೋ ತೇಸು ಗುತ್ತೋ ಯತಚಾರಿ ಗಾಮೇ, ರುಸಿತೋಪಿ ¹¹³ ವಾಚಂ ಫರುಸಂ ನ ವಜ್ಜಾ॥

So tesu gutto yatacāri gāme, rusitopi¹¹⁴vācaṃ pharusaṃ na vajjā.

ಅನ್ನಞ್ಚ ಲದ್ಧಾ ವಸನಞ್ಚ ಕಾಲೇತಿ। ಅನ್ನನ್ತಿ ಓದನೋ ಕುಮ್ಮಾಸೋ ಸತ್ತು ಮಚ್ಛೋ ಮಂಸಂ। ವಸನನ್ತಿ ಛ ಚೀವರಾನಿ – ಖೋಮಂ, ಕಪ್ಪಾಸಿಕಂ, ಕೋಸೇಯ್ಯಂ, ಕಮ್ಬಲಂ, ಸಾಣಂ, ಭಙ್ಗಂ। ಅನ್ನಞ್ಚ ಲದ್ಧಾ ವಸನಞ್ಚ ಕಾಲೇತಿ। ಚೀವರಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಲಭಿತ್ವಾ ನ ಕುಹನಾಯ, ನ ಲಪನಾಯ, ನ ನೇಮಿತ್ತಿಕತಾಯ, ನ ನಿಪ್ಪೇಸಿಕತಾಯ, ನ ಲಾಭೇನ ಲಾಭಂ ನಿಜಿಗೀಸನತಾಯ, ನ ದಾರುದಾನೇನ, ನ ವೇಳುದಾನೇನ, ನ ಪತ್ತದಾನೇನ, ನ ಪುಪ್ಫದಾನೇನ, ನ ಫಲದಾನೇನ, ನ ಸಿನಾನದಾನೇನ, ನ ಚುಣ್ಣದಾನೇನ, ನ ಮತ್ತಿಕಾದಾನೇನ, ನ ದನ್ತಕಟ್ಠದಾನೇನ, ನ ಮುಖೋದಕದಾನೇನ, ನ ಚಾತುಕಮ್ಯತಾಯ, ನ ಮುಗ್ಗಸೂಪ್ಯತಾಯ, ನ ಪಾರಿಭಟ್ಯತಾಯ, ನ ಪೀಠಮದ್ದಿಕತಾಯ, ನ ವತ್ಥುವಿಜ್ಜಾಯ, ನ ತಿರಚ್ಛಾನವಿಜ್ಜಾಯ, ನ ಅಙ್ಗವಿಜ್ಜಾಯ, ನ ನಕ್ಖತ್ತವಿಜ್ಜಾಯ, ನ ದೂತಗಮನೇನ, ನ ಪಹಿಣಗಮನೇನ, ನ ಜಙ್ಘಪೇಸನಿಕೇನ, ನ ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮೇನ, ನ ಪಿಣ್ಡಪಟಿಪಿಣ್ಡಕೇನ, ನ ದಾನಾನುಪ್ಪದಾನೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮೇನ ಲದ್ಧಾ ಲಭಿತ್ವಾ ಅಧಿಗನ್ತ್ವಾ ವಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾತಿ – ಅನ್ನಞ್ಚ ಲದ್ಧಾ ವಸನಞ್ಚ ಕಾಲೇ।

Annañca laddhā vasanañca kāleti. Annanti odano kummāso sattu maccho maṃsaṃ. Vasananti cha cīvarāni – khomaṃ, kappāsikaṃ, koseyyaṃ, kambalaṃ, sāṇaṃ, bhaṅgaṃ. Annañca laddhā vasanañca kāleti. Cīvaraṃ labhitvā piṇḍapātaṃ labhitvā na kuhanāya, na lapanāya, na nemittikatāya, na nippesikatāya, na lābhena lābhaṃ nijigīsanatāya, na dārudānena, na veḷudānena, na pattadānena, na pupphadānena, na phaladānena, na sinānadānena, na cuṇṇadānena, na mattikādānena, na dantakaṭṭhadānena, na mukhodakadānena, na cātukamyatāya, na muggasūpyatāya, na pāribhaṭyatāya, na pīṭhamaddikatāya, na vatthuvijjāya, na tiracchānavijjāya, na aṅgavijjāya, na nakkhattavijjāya, na dūtagamanena, na pahiṇagamanena, na jaṅghapesanikena, na vejjakammena, na piṇḍapaṭipiṇḍakena, na dānānuppadānena dhammena samena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvāti – annañca laddhā vasanañca kāle.

ಮತ್ತಂ ಸ ಜಞ್ಞಾ ಇಧ ತೋಸನತ್ಥನ್ತಿ। ಮತ್ತಂ ಸ ಜಞ್ಞಾತಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಮತ್ತಂ ಜಾನೇಯ್ಯ – ಪಟಿಗ್ಗಹಣತೋ ವಾ ಪರಿಭೋಗತೋ ವಾ। ಕಥಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣತೋ ಮತ್ತಂ ಜಾನಾತಿ? ಥೋಕೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಕುಲಾನುದಯಾಯ ¹¹⁵ ಕುಲಾನುರಕ್ಖಾಯ ಕುಲಾನುಕಮ್ಪಾಯ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಬಹುಕೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಕಾಯಪರಿಹಾರಿಕಂ ಚೀವರಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಕುಚ್ಛಿಪರಿಹಾರಿಕಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಏವಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣತೋ ಮತ್ತಂ ಜಾನಾತಿ। ಕಥಂ ಪರಿಭೋಗತೋ ಮತ್ತಂ ಜಾನಾತಿ?

Mattaṃsa jaññā idha tosanatthanti. Mattaṃ sa jaññāti dvīhi kāraṇehi mattaṃ jāneyya – paṭiggahaṇato vā paribhogato vā. Kathaṃ paṭiggahaṇato mattaṃ jānāti? Thokepi diyyamāne kulānudayāya ¹¹⁶ kulānurakkhāya kulānukampāya paṭiggaṇhāti, bahukepi diyyamāne kāyaparihārikaṃ cīvaraṃ paṭiggaṇhāti kucchiparihārikaṃ piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti. Evaṃ paṭiggahaṇato mattaṃ jānāti. Kathaṃ paribhogato mattaṃ jānāti?

ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಚೀವರಂ ಪಟಿಸೇವತಿ ಯಾವದೇವ ಸೀತಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತಾಯ ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತಾಯ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯ, ಯಾವದೇವ ಹಿರಿಕೋಪೀನಪಟಿಚ್ಛಾದನತ್ಥಂ।

Paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevati yāvadeva sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ paṭighātāya, yāvadeva hirikopīnapaṭicchādanatthaṃ.

ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಟಿಸೇವತಿ ನೇವ ದವಾಯ ನ ಮದಾಯ ನ ಮಣ್ಡನಾಯ ನ ವಿಭೂಸನಾಯ, ಯಾವದೇವ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಯಾಪನಾಯ ವಿಹಿಂಸೂಪರತಿಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನುಗ್ಗಹಾಯ। ಇತಿ ಪುರಾಣಞ್ಚ ವೇದನಂ ಪಟಿಹಙ್ಖಾಮಿ ನವಞ್ಚ ವೇದನಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸಾಮಿ, ಯಾತ್ರಾ ಚ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅನವಜ್ಜತಾ ಚ ಫಾಸುವಿಹಾರೋ ಚ।

Paṭisaṅkhā yoniso piṇḍapātaṃ paṭisevati neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro ca.

ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಸೇವತಿ ಯಾವದೇವ ಸೀತಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತಾಯ ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತಾಯ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯ, ಯಾವದೇವ ಉತುಪರಿಸ್ಸಯವಿನೋದನಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾರಾಮತ್ಥಂ।

Paṭisaṅkhā yoniso senāsanaṃ paṭisevati yāvadeva sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ paṭighātāya, yāvadeva utuparissayavinodanapaṭisallānārāmatthaṃ.

ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಟಿಸೇವತಿ ಯಾವದೇವ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ವೇಯ್ಯಾಬ್ಯಾಧಿಕಾನಂ ¹¹⁷ ವೇದನಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜಪರಮತಾಯ।

Paṭisaṅkhā yoniso gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati yāvadeva uppannānaṃ veyyābyādhikānaṃ ¹¹⁸ vedanānaṃ paṭighātāya abyāpajjaparamatāya.

ಏವಂ ಪರಿಭೋಗತೋ ಮತ್ತಂ ಜಾನಾತಿ। ಮತ್ತಂ ಸ ಜಞ್ಞಾತಿ। ಇಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಮತ್ತಂ ಜಾನೇಯ್ಯ ಆಜಾನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿಜಾನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿಜ್ಝೇಯ್ಯಾತಿ – ಮತ್ತಂ ಸ ಜಞ್ಞಾ।

Evaṃ paribhogato mattaṃ jānāti. Mattaṃ sa jaññāti. Imehi dvīhi kāraṇehi mattaṃ jāneyya ājāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – mattaṃ sa jaññā.

ಇಧ ತೋಸನತ್ಥನ್ತಿ। ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಇತರೀತರೇನ ಚೀವರೇನ ಇತರೀತರಚೀವರಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ಚ ವಣ್ಣವಾದೀ, ನ ಚ ಚೀವರಹೇತು ಅನೇಸನಂ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಂ ಆಪಜ್ಜತಿ; ಅಲದ್ಧಾ ಚ ಚೀವರಂ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ, ಲದ್ಧಾ ಚ ಚೀವರಂ ಅಗಧಿತೋ ಅಮುಚ್ಛಿತೋ ಅನಜ್ಝಾಪನ್ನೋ, ಆದೀನವದಸ್ಸಾವೀ ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ; ತಾಯ ಚ ಪನ ಇತರೀತರಚೀವರಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ನೇವತ್ತಾನುಕ್ಕಂಸೇತಿ, ನ ಪರಂ ವಮ್ಭೇತಿ। ಯೋ ಹಿ ತತ್ಥ ದಕ್ಖೋ ಅನಲಸೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಭಿಕ್ಖು ಪೋರಾಣೇ ಅಗ್ಗಞ್ಞೇ ಅರಿಯವಂಸೇ ಠಿತೋ।

Idha tosanatthanti. Idha bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca cīvarahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati; aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati, laddhā ca cīvaraṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.

ಪುನ ಚಪರಂ ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಇತರೀತರೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ ಇತರೀತರಪಿಣ್ಡಪಾತಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ಚ ವಣ್ಣವಾದೀ, ನ ಚ ಪಿಣ್ಡಪಾತಹೇತು ಅನೇಸನಂ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಅಲದ್ಧಾ ಚ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ, ಲದ್ಧಾ ಚ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಅಗಧಿತೋ ಅಮುಚ್ಛಿತೋ ಅನಜ್ಝಾಪನ್ನೋ, ಆದೀನವದಸ್ಸಾವೀ ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ; ತಾಯ ಚ ಪನ ಇತರೀತರಪಿಣ್ಡಪಾತಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ನೇವತ್ತಾನುಕ್ಕಂಸೇತಿ, ನ ಪರಂ ವಮ್ಭೇತಿ। ಯೋ ಹಿ ತತ್ಥ ದಕ್ಖೋ ಅನಲಸೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಭಿಕ್ಖು ಪೋರಾಣೇ ಅಗ್ಗಞ್ಞೇ ಅರಿಯವಂಸೇ ಠಿತೋ।

Puna caparaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca piṇḍapātahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati, aladdhā ca piṇḍapātaṃ na paritassati, laddhā ca piṇḍapātaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.

ಪುನ ಚಪರಂ ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಇತರೀತರೇನ ಸೇನಾಸನೇನ ಇತರೀತರಸೇನಾಸನಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ಚ ವಣ್ಣವಾದೀ, ನ ಚ ಸೇನಾಸನಹೇತು ಅನೇಸನಂ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಂ ಆಪಜ್ಜತಿ , ಅಲದ್ಧಾ ಚ ಸೇನಾಸನಂ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ, ಲದ್ಧಾ ಚ ಸೇನಾಸನಂ ಅಗಧಿತೋ ಅಮುಚ್ಛಿತೋ ಅನಜ್ಝಾಪನ್ನೋ, ಆದೀನವದಸ್ಸಾವೀ ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ; ತಾಯ ಚ ಪನ ಇತರೀತರಸೇನಾಸನಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ನೇವತ್ತಾನುಕ್ಕಂಸೇತಿ, ನ ಪರಂ ವಮ್ಭೇತಿ। ಯೋ ಹಿ ತತ್ಥ ದಕ್ಖೋ ಅನಲಸೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಭಿಕ್ಖು ಪೋರಾಣೇ ಅಗ್ಗಞ್ಞೇ ಅರಿಯವಂಸೇ ಠಿತೋ।

Puna caparaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca senāsanahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati , aladdhā ca senāsanaṃ na paritassati, laddhā ca senāsanaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.

ಪುನ ಚಪರಂ ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಇತರೀತರೇನ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇನ, ಇತರೀತರಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ಚ ವಣ್ಣವಾದೀ, ನ ಚ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಹೇತು ಅನೇಸನಂ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಅಲದ್ಧಾ ಚ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ, ಲದ್ಧಾ ಚ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಅಗಧಿತೋ ಅಮುಚ್ಛಿತೋ ಅನಜ್ಝಾಪನ್ನೋ, ಆದೀನವದಸ್ಸಾವೀ ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ; ತಾಯ ಚ ಪನ ಇತರೀತರಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ನೇವತ್ತಾನುಕ್ಕಂಸೇತಿ, ನ ಪರಂ ವಮ್ಭೇತಿ। ಯೋ ಹಿ ತತ್ಥ ದಕ್ಖೋ ಅನಲಸೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಭಿಕ್ಖು ಪೋರಾಣೇ ಅಗ್ಗಞ್ಞೇ ಅರಿಯವಂಸೇ ಠಿತೋತಿ – ಮತ್ತಂ ಸ ಜಞ್ಞಾ ಇಧ ತೋಸನತ್ಥಂ।

Puna caparaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena, itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati, aladdhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ na paritassati, laddhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhitoti – mattaṃ sa jaññā idha tosanatthaṃ.

ಸೋ ತೇಸು ಗುತ್ತೋ ಯತಚಾರಿ ಗಾಮೇತಿ। ಸೋ ತೇಸು ಗುತ್ತೋತಿ ಚೀವರೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಸೇನಾಸನೇ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಗುತ್ತೋ ಗೋಪಿತೋ ರಕ್ಖಿತೋ ಸಂವುತೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಸೋ ತೇಸು ಗುತ್ತೋ। ಅಥ ವಾ ಆಯತನೇಸು ಗುತ್ತೋ ಗೋಪಿತೋ ರಕ್ಖಿತೋ ಸಂವುತೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಸೋ ತೇಸು ಗುತ್ತೋ।

Sotesu gutto yatacāri gāmeti. So tesu guttoti cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre gutto gopito rakkhito saṃvutoti. Evampi so tesu gutto. Atha vā āyatanesu gutto gopito rakkhito saṃvutoti. Evampi so tesu gutto.

ಯತಚಾರಿ ಗಾಮೇತಿ ಗಾಮೇ ಯತೋ ಯತ್ತೋ ಪಟಿಯತ್ತೋ ಗುತ್ತೋ ಗೋಪಿತೋ ರಕ್ಖಿತೋ ಸಂವುತೋತಿ – ಸೋ ತೇಸು ಗುತ್ತೋ ಯತಚಾರಿ ಗಾಮೇ।

Yatacāri gāmeti gāme yato yatto paṭiyatto gutto gopito rakkhito saṃvutoti – so tesu gutto yatacāri gāme.

ರುಸಿತೋಪಿ ವಾಚಂ ಫರುಸಂ ನ ವಜ್ಜಾತಿ। ದೂಸಿತೋ ಖುಂಸಿತೋ ವಮ್ಭಿತೋ ಘಟ್ಟಿತೋ ಗರಹಿತೋ ಉಪವದಿತೋ ಫರುಸೇನ ಕಕ್ಖಳೇನ ನಪ್ಪಟಿವಜ್ಜಾ ನಪ್ಪಟಿಭಣೇಯ್ಯ, ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಂ ನ ಪಚ್ಚಕ್ಕೋಸೇಯ್ಯ, ರೋಸನ್ತಂ ನಪ್ಪಟಿರೋಸೇಯ್ಯ, ಭಣ್ಡನ್ತಂ ನ ಪಟಿಭಣ್ಡೇಯ್ಯ, ನ ಕಲಹಂ ಕರೇಯ್ಯ, ನ ಭಣ್ಡನಂ ಕರೇಯ್ಯ, ನ ವಿಗ್ಗಹಂ ಕರೇಯ್ಯ, ನ ವಿವಾದಂ ಕರೇಯ್ಯ, ನ ಮೇಧಗಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಕಲಹಂ ಭಣ್ಡನಂ ವಿಗ್ಗಹಂ ವಿವಾದಂ ಮೇಧಗಂ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯ, ಕಲಹಭಣ್ಡನವಿಗ್ಗಹವಿವಾದಮೇಧಗಾ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ರುಸಿತೋಪಿ ವಾಚಂ ಫರುಸಂ ನ ವಜ್ಜಾ।

Rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjāti. Dūsito khuṃsito vambhito ghaṭṭito garahito upavadito pharusena kakkhaḷena nappaṭivajjā nappaṭibhaṇeyya, akkosantaṃ na paccakkoseyya, rosantaṃ nappaṭiroseyya, bhaṇḍantaṃ na paṭibhaṇḍeyya, na kalahaṃ kareyya, na bhaṇḍanaṃ kareyya, na viggahaṃ kareyya, na vivādaṃ kareyya, na medhagaṃ kareyya, kalahaṃ bhaṇḍanaṃ viggahaṃ vivādaṃ medhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjā.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಅನ್ನಞ್ಚ ಲದ್ಧಾ ವಸನಞ್ಚ ಕಾಲೇ, ಮತ್ತಂ ಸ ಜಞ್ಞಾ ಇಧ ತೋಸನತ್ಥಂ।

‘‘Annañca laddhā vasanañca kāle, mattaṃ sa jaññā idha tosanatthaṃ;

ಸೋ ತೇಸು ಗುತ್ತೋ ಯತಚಾರಿ ಗಾಮೇ, ರುಸಿತೋಪಿ ವಾಚಂ ಫರುಸಂ ನ ವಜ್ಜಾ’’ತಿ॥

So tesu gutto yatacāri gāme, rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjā’’ti.

೨೦೭.

207.

ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋ, ಝಾನಾನುಯುತ್ತೋ ಬಹುಜಾಗರಸ್ಸ।

Okkhittacakkhu na ca pādalolo, jhānānuyutto bahujāgarassa;

ಉಪೇಕ್ಖಮಾರಬ್ಭ ಸಮಾಹಿತತ್ತೋ, ತಕ್ಕಾಸಯಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಞ್ಚುಪಚ್ಛಿನ್ದೇ ¹¹⁹ ॥

Upekkhamārabbha samāhitatto, takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde¹²⁰.

ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋತಿ। ಕಥಂ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುಲೋಲೋ, ಚಕ್ಖುಲೋಲಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ‘‘ಅದಿಟ್ಠಂ ದಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ, ದಿಟ್ಠಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಆರಾಮೇನ ಆರಾಮಂ ಉಯ್ಯಾನೇನ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗಾಮೇನ ಗಾಮಂ ನಿಗಮೇನ ನಿಗಮಂ ನಗರೇನ ನಗರಂ ರಟ್ಠೇನ ರಟ್ಠಂ ಜನಪದೇನ ಜನಪದಂ ದೀಘಚಾರಿಕಂ ಅನವಟ್ಠಿತಚಾರಿಕಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಚ ಹೋತಿ ರೂಪದಸ್ಸನಾಯ। ಏವಮ್ಪಿ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।

Okkhittacakkhu na ca pādaloloti. Kathaṃ khittacakkhu hoti ? Idhekacco bhikkhu cakkhulolo, cakkhuloliyena samannāgato hoti, ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ, diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto ca hoti rūpadassanāya. Evampi khittacakkhu hoti.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ವೀಥಿಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಅಸಂವುತೋ ಗಚ್ಛತಿ ಹತ್ಥಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಅಸ್ಸಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ರಥಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಇತ್ಥಿಯೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಪುರಿಸೇ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಕುಮಾರಕೇ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಕುಮಾರಿಕಾಯೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಅನ್ತರಾಪಣಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಘರಮುಖಾನಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಉದ್ಧಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ಅಧೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ, ದಿಸಾವಿದಿಸಂ ವಿಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ¹²¹ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।

Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati hatthiṃ olokento, assaṃ olokento, rathaṃ olokento, pattiṃ olokento, itthiyo olokento, purise olokento, kumārake olokento, kumārikāyo olokento, antarāpaṇaṃ olokento, gharamukhāni olokento, uddhaṃ olokento, adho olokento, disāvidisaṃ vipekkhamāno ¹²² gacchati. Evampi khittacakkhu hoti.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ನಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ನ ರಕ್ಖತಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ, ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ನ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।

Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya nappaṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Evampi khittacakkhu hoti.

ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ಏವರೂಪಂ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ನಚ್ಚಂ ಗೀತಂ ವಾದಿತಂ ಪೇಕ್ಖಂ ಅಕ್ಖಾನಂ ಪಾಣಿಸ್ಸರಂ ವೇತಾಳಂ ಕುಮ್ಭಥೂಣಂ ಸೋಭನಕಂ ಚಣ್ಡಾಲಂ ವಂಸಂ ಧೋವನಂ ಹತ್ಥಿಯುದ್ಧಂ ಅಸ್ಸಯುದ್ಧಂ ಮಹಿಂಸಯುದ್ಧಂ ಉಸಭಯುದ್ಧಂ ಅಜಯುದ್ಧಂ ಮೇಣ್ಡಯುದ್ಧಂ ಕುಕ್ಕುಟಯುದ್ಧಂ ವಟ್ಟಕಯುದ್ಧಂ ದಣ್ಡಯುದ್ಧಂ ಮುಟ್ಠಿಯುದ್ಧಂ ನಿಬ್ಬುದ್ಧಂ ಉಯ್ಯೋಧಿಕಂ ಬಲಗ್ಗಂ ಸೇನಾಬ್ಯೂಹಂ ಅನೀಕದಸ್ಸನಂ ಇತಿ ವಾ। ಏವಮ್ಪಿ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।

ಕಥಂ ನ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ನ ಚಕ್ಖುಲೋಲೋ ನ ಚಕ್ಖುಲೋಲಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ ‘‘ಅದಿಟ್ಠಂ ದಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ದಿಟ್ಠಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ನ ಆರಾಮೇನ ಆರಾಮಂ ನ ಉಯ್ಯಾನೇನ ಉಯ್ಯಾನಂ ನ ಗಾಮೇನ ಗಾಮಂ ನ ನಿಗಮೇನ ನಿಗಮಂ ನ ನಗರೇನ ನಗರಂ ನ ರಟ್ಠೇನ ರಟ್ಠಂ ನ ಜನಪದೇನ ಜನಪದಂ ದೀಘಚಾರಿಕಂ ಅನವಟ್ಠಿತಚಾರಿಕಂ ಅನನುಯುತ್ತೋ ಚ ಹೋತಿ ರೂಪದಸ್ಸನಾಯ । ಏವಮ್ಪಿ ನ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।

Kathaṃ na khittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu na cakkhulolo na cakkhuloliyena samannāgato hoti ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti na ārāmena ārāmaṃ na uyyānena uyyānaṃ na gāmena gāmaṃ na nigamena nigamaṃ na nagarena nagaraṃ na raṭṭhena raṭṭhaṃ na janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ ananuyutto ca hoti rūpadassanāya . Evampi na khittacakkhu hoti.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ವೀಥಿಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಂವುತೋ ಗಚ್ಛತಿ ನ ಹತ್ಥಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ…ಪೇ॰… ನ ದಿಸಾವಿದಿಸಂ ವಿಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।

Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati na hatthiṃ olokento…pe… na disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati. Evampi na khittacakkhu hoti.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತಿ।

Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti…pe… cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Evampi na khittacakkhu hoti.

ಯಥಾ ವಾ ಪನೇಕೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಅನೀಕದಸ್ಸನಂ ಇತಿ ವಾ। ಏವರೂಪಾ ವಿಸೂಕದಸ್ಸನಾನುಯೋಗಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹೋತೀತಿ – ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು।

Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā…pe… anīkadassanaṃ iti vā. Evarūpā visūkadassanānuyogā paṭivirato hoti. Evampi na khittacakkhu hotīti – okkhittacakkhu.

ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋತಿ। ಕಥಂ ಪಾದಲೋಲೋ ಹೋತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಾದಲೋಲೋ ಪಾದಲೋಲಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಆರಾಮೇನ ಆರಾಮಂ…ಪೇ॰… ದೀಘಚಾರಿಕಂ ಅನವಟ್ಠಿತಚಾರಿಕಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ ರೂಪದಸ್ಸನಾಯ। ಏವಮ್ಪಿ ಪಾದಲೋಲೋ ಹೋತಿ।

Na ca pādaloloti. Kathaṃ pādalolo hoti? Idhekacco bhikkhu pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, ārāmena ārāmaṃ…pe… dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti rūpadassanāya. Evampi pādalolo hoti.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ತೋಪಿ ಸಙ್ಘಾರಾಮೇ ಪಾದಲೋಲೋ ಪಾದಲೋಲಿಯೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ನ ಅತ್ಥಹೇತು ನ ಕಾರಣಹೇತು ಉದ್ಧತೋ ಅವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತೋ ಪರಿವೇಣತೋ ಪರಿವೇಣಂ ಗಚ್ಛತಿ। ವಿಹಾರತೋ…ಪೇ॰… ಇತಿ ಭವಾಭವಕಥಂ ಕಥೇತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪಾದಲೋಲೋ ಹೋತಿ।

Atha vā bhikkhu antopi saṅghārāme pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati. Vihārato…pe… iti bhavābhavakathaṃ katheti. Evampi pādalolo hoti.

ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋತಿ। ಪಾದಲೋಲಿಯಂ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯ, ಪಾದಲೋಲಿಯಾ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರೇಯ್ಯ, ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾರಾಮೋ ಅಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನರತೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಥಮನುಯುತ್ತೋ ಅನಿರಾಕತಜ್ಝಾನೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಬ್ರೂಹೇತಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಂ ಝಾಯೀ ಝಾನರತೋ ಏಕತ್ತಮನುಯುತ್ತೋ ಸದತ್ಥಗರುಕೋತಿ – ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋ।

Na ca pādaloloti. Pādaloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pādaloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya, paṭisallānārāmo assa paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgāraṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – okkhittacakkhu na ca pādalolo.

ಝಾನಾನುಯುತ್ತೋ ಬಹುಜಾಗರಸ್ಸಾತಿ। ಝಾನಾನುಯುತ್ತೋತಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಝಾನಾನುಯುತ್ತೋ – ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ಪಠಮಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಾಯ ಯುತ್ತೋ ಪಯುತ್ತೋ ಆಯುತ್ತೋ ಸಮಾಯುತ್ತೋ, ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ದುತಿಯಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ… ತತಿಯಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ… ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಾಯ ಯುತ್ತೋ ಪಯುತ್ತೋ ಆಯುತ್ತೋ ಸಮಾಯುತ್ತೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಝಾನಾನುಯುತ್ತೋ। ಅಥ ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವಾ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಆಸೇವತಿ ಭಾವೇತಿ ಬಹುಲೀಕರೋತಿ ¹²³, ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವಾ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ … ತತಿಯಂ ಝಾನಂ… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಆಸೇವತಿ ಭಾವೇತಿ ಬಹುಲೀಕರೋತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಝಾನಾನುಯುತ್ತೋ।

Jhānānuyutto bahujāgarassāti. Jhānānuyuttoti dvīhi kāraṇehi jhānānuyutto – anuppannassa vā paṭhamassa jhānassa uppādāya yutto payutto āyutto samāyutto, anuppannassa vā dutiyassa jhānassa… tatiyassa jhānassa… catutthassa jhānassa uppādāya yutto payutto āyutto samāyuttoti. Evampi jhānānuyutto. Atha vā uppannaṃ vā paṭhamaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti ¹²⁴, uppannaṃ vā dutiyaṃ jhānaṃ … tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkarotīti. Evampi jhānānuyutto.

ಬಹುಜಾಗರಸ್ಸಾತಿ ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ದಿವಸಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ, ರತ್ತಿಯಾ ಪಠಮಂ ಯಾಮಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ, ರತ್ತಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮಂ ಯಾಮಂ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ ಪಾದೇ ಪಾದಂ ಅಚ್ಚಾಧಾಯ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಉಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಂ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ, ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಛಿಮಂ ಯಾಮಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಯ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀತಿ – ಝಾನಾನುಯುತ್ತೋ ಬಹುಜಾಗರಸ್ಸ।

Bahujāgarassāti idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi katvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhetīti – jhānānuyutto bahujāgarassa.

ಉಪೇಕ್ಖಮಾರಬ್ಭ ಸಮಾಹಿತತ್ತೋತಿ। ಉಪೇಕ್ಖಾತಿ ಯಾ ಚತುತ್ಥೇ ಝಾನೇ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಉಪೇಕ್ಖನಾ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖನಾ ಚಿತ್ತಸಮತಾ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧತಾ ಮಜ್ಝತ್ತತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ। ಸಮಾಹಿತತ್ತೋತಿ ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಠಿತಿ ಸಣ್ಠಿತಿ ಅವಟ್ಠಿತಿ ಅವಿಸಾಹಾರೋ ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಅವಿಸಾಹಟಮಾನಸತಾ ಸಮಥೋ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮಾಧಿಬಲಂ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಉಪೇಕ್ಖಮಾರಬ್ಭ ಸಮಾಹಿತತ್ತೋತಿ। ಚತುತ್ಥೇ ಝಾನೇ ಉಪೇಕ್ಖಂ ಆರಬ್ಭ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಅವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅವಿಸಾಹಟಮಾನಸೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಮಾರಬ್ಭ ಸಮಾಹಿತತ್ತೋ।

Upekkhamārabbha samāhitattoti. Upekkhāti yā catutthe jhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatā cittappassaddhatā majjhattatā cittassa. Samāhitattoti yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi. Upekkhamārabbha samāhitattoti. Catutthe jhāne upekkhaṃ ārabbha ekaggacitto avikkhittacitto avisāhaṭamānasoti – upekkhamārabbha samāhitatto.

ತಕ್ಕಾಸಯಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಞ್ಚುಪಚ್ಛಿನ್ದೇತಿ। ತಕ್ಕಾತಿ ನವ ವಿತಕ್ಕಾ – ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋ, ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ, ಞಾತಿವಿತಕ್ಕೋ, ಜನಪದವಿತಕ್ಕೋ, ಅಮರವಿತಕ್ಕೋ, ಪರಾನುದಯತಾಪಟಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ, ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಪಟಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ, ಅನವಞ್ಞತ್ತಿಪಟಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ – ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ನವ ವಿತಕ್ಕಾ। ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾನಂ ಕಾಮಸಞ್ಞಾಸಯೋ, ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕಾನಂ ಬ್ಯಾಪಾದಸಞ್ಞಾಸಯೋ, ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿಹಿಂಸಾಸಞ್ಞಾಸಯೋ। ಅಥ ವಾ ತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಸಙ್ಕಪ್ಪಾನಂ ಅವಿಜ್ಜಾಸಯೋ, ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋ ಆಸಯೋ, ಅಸ್ಮಿಮಾನೋ ಆಸಯೋ, ಅನೋತ್ತಪ್ಪಂ ಆಸಯೋ, ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಆಸಯೋ।

Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchindeti. Takkāti nava vitakkā – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko, ñātivitakko, janapadavitakko, amaravitakko, parānudayatāpaṭisaññutto vitakko, lābhasakkārasilokapaṭisaññutto vitakko, anavaññattipaṭisaññutto vitakko – ime vuccanti nava vitakkā. Kāmavitakkānaṃ kāmasaññāsayo, byāpādavitakkānaṃ byāpādasaññāsayo, vihiṃsāvitakkānaṃ vihiṃsāsaññāsayo. Atha vā takkānaṃ vitakkānaṃ saṅkappānaṃ avijjāsayo, ayoniso manasikāro āsayo, asmimāno āsayo, anottappaṃ āsayo, uddhaccaṃ āsayo.

ಕುಕ್ಕುಚ್ಚನ್ತಿ ಹತ್ಥಕುಕ್ಕುಚ್ಚಮ್ಪಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪಾದಕುಕ್ಕುಚ್ಚಮ್ಪಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಹತ್ಥಪಾದಕುಕ್ಕುಚ್ಚಮ್ಪಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ, ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾ ಕಪ್ಪಿಯೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾ, ಅವಜ್ಜೇ ವಜ್ಜಸಞ್ಞಿತಾ, ವಜ್ಜೇ ಅವಜ್ಜಸಞ್ಞಿತಾ। ಯಂ ಏವರೂಪಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯನಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯಿತತ್ತಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ।

Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ pādakukkuccampi kukkuccaṃ hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ, akappiye kappiyasaññitā kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā. Yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – idaṃ vuccati kukkuccaṃ.

ಅಪಿ ಚ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ – ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ। ಕಥಂ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ? ‘‘ಕತಂ ಮೇ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅಕತಂ ಮೇ ಕಾಯಸುಚರಿತ’’ನ್ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ। ‘‘ಕತಂ ಮೇ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ… ಕತಂ ಮೇ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ… ಕತೋ ಮೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ, ಅಕತಾ ಮೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ। ‘‘ಕತಂ ಮೇ ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ… ಕತೋ ಮೇ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋ… ಕತೋ ಮೇ ಮುಸಾವಾದೋ… ಕತಾ ಮೇ ಪಿಸುಣವಾಚಾ… ಕತಾ ಮೇ ಫರುಸವಾಚಾ… ಕತೋ ಮೇ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೋ… ಕತಾ ಮೇ ಅಭಿಜ್ಝಾ… ಕತೋ ಮೇ ಬ್ಯಾಪಾದೋ… ಕತಾ ಮೇ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ಅಕತಾ ಮೇ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ। ಏವಂ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ।

Api ca dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. ‘‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ… kataṃ me manoduccaritaṃ… kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. ‘‘Kataṃ me adinnādānaṃ… kato me kāmesumicchācāro… kato me musāvādo… katā me pisuṇavācā… katā me pharusavācā… kato me samphappalāpo… katā me abhijjhā… kato me byāpādo… katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

ಅಥ ವಾ ‘‘ಸೀಲೇಸುಮ್ಹಿ ನ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ; ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸುಮ್ಹಿ ಅಗುತ್ತದ್ವಾರೋ’’ತಿ… ‘‘ಭೋಜನೇ ಅಮತ್ತಞ್ಞೂಮ್ಹೀ’’ತಿ… ‘‘ಜಾಗರಿಯಂ ಅನನುಯುತ್ತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ… ‘‘ನ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾನಿ ಮೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾನಿ ಮೇ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನೀ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತೋ ಮೇ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ… ‘‘ದುಕ್ಖಂ ಮೇ ಅಪರಿಞ್ಞಾತ’’ನ್ತಿ… ‘‘ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ ಮೇ ಅಪ್ಪಹೀನೋ’’ತಿ… ‘‘ಮಗ್ಗೋ ಮೇ ಅಭಾವಿತೋ’’ತಿ… ‘‘ನಿರೋಧೋ ಮೇ ಅಸಚ್ಛಿಕತೋ’’ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ। ತಕ್ಕಾಸಯಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಞ್ಚುಪಚ್ಛಿನ್ದೇತಿ। ತಕ್ಕಞ್ಚ ತಕ್ಕಾಸಯಞ್ಚ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಞ್ಚ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ ಉಚ್ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯಾತಿ – ತಕ್ಕಾಸಯಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಞ್ಚುಪಚ್ಛಿನ್ದೇ।

Atha vā ‘‘sīlesumhi na paripūrakārī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti… ‘‘bhojane amattaññūmhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro sammappadhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro iddhipādā’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañcindriyānī’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañca balānī’’ti… ‘‘abhāvitā me satta bojjhaṅgā’’ti… ‘‘abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññāta’’nti… ‘‘dukkhasamudayo me appahīno’’ti… ‘‘maggo me abhāvito’’ti… ‘‘nirodho me asacchikato’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchindeti. Takkañca takkāsayañca kukkuccañca upacchindeyya chindeyya ucchindeyya samucchindeyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ನ ಚ ಪಾದಲೋಲೋ, ಝಾನಾನುಯುತ್ತೋ ಬಹುಜಾಗರಸ್ಸ।

‘‘Okkhittacakkhu na ca pādalolo, jhānānuyutto bahujāgarassa;

ಉಪೇಕ್ಖಮಾರಬ್ಭ ಸಮಾಹಿತತ್ತೋ, ತಕ್ಕಾಸಯಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಞ್ಚುಪಚ್ಛಿನ್ದೇ’’ತಿ॥

Upekkhamārabbha samāhitatto, takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde’’ti.

೨೦೮.

208.

ಚುದಿತೋ ವಚೀಭಿ ಸತಿಮಾಭಿನನ್ದೇ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಖಿಲಂ ಪಭಿನ್ದೇ।

Cuditovacībhi satimābhinande, sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde;

ವಾಚಂ ಪಮುಞ್ಚೇ ಕುಸಲಂ ನಾತಿವೇಲಂ, ಜನವಾದಧಮ್ಮಾಯ ನ ಚೇತಯೇಯ್ಯ॥

Vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ, janavādadhammāya na cetayeyya.

ಚುದಿತೋ ವಚೀಭಿ ಸತಿಮಾಭಿನನ್ದೇತಿ। ಚುದಿತೋತಿ ಉಪಜ್ಝಾಯಾ ವಾ ಆಚರಿಯಾ ವಾ ಸಮಾನುಪಜ್ಝಾಯಕಾ ವಾ ಸಮಾನಾಚರಿಯಕಾ ವಾ ಮಿತ್ತಾ ವಾ ಸನ್ದಿಟ್ಠಾ ವಾ ಸಮ್ಭತ್ತಾ ವಾ ಸಹಾಯಾ ವಾ ಚೋದೇನ್ತಿ – ‘‘ಇದಂ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಅಯುತ್ತಂ, ಇದಂ ತೇ ಅಪ್ಪತ್ತಂ, ಇದಂ ತೇ ಅಸಾರುಪ್ಪಂ, ಇದಂ ತೇ ಅಸೀಲಟ್ಠ’’ನ್ತಿ। ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ತಂ ಚೋದನಂ ನನ್ದೇಯ್ಯ ಅಭಿನನ್ದೇಯ್ಯ ಮೋದೇಯ್ಯ ಅನುಮೋದೇಯ್ಯ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸಾದಿಯೇಯ್ಯ ಪತ್ಥಯೇಯ್ಯ ಪಿಹಯೇಯ್ಯ ಅಭಿಜಪ್ಪೇಯ್ಯ। ಯಥಾ ಇತ್ಥೀ ವಾ ಪುರಿಸೋ ವಾ ದಹರೋ ಯುವಾ ಮಣ್ಡನಜಾತಿಕೋ ಸೀಸಂನ್ಹಾತೋ ಉಪ್ಪಲಮಾಲಂ ವಾ ವಸ್ಸಿಕಮಾಲಂ ವಾ ಅಧಿಮುತ್ತಕಮಾಲಂ ವಾ ಲಭಿತ್ವಾ ಉಭೋಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಉತ್ತಮಙ್ಗೇ ಸಿರಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ನನ್ದೇಯ್ಯ ಅಭಿನನ್ದೇಯ್ಯ ಮೋದೇಯ್ಯ ಅನುಮೋದೇಯ್ಯ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸಾದಿಯೇಯ್ಯ ಪತ್ಥಯೇಯ್ಯ ಪಿಹಯೇಯ್ಯ ಅಭಿಜಪ್ಪೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ತಂ ಚೋದನಂ ನನ್ದೇಯ್ಯ ಅಭಿನನ್ದೇಯ್ಯ ಮೋದೇಯ್ಯ ಅನುಮೋದೇಯ್ಯ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯ ಸಾದಿಯೇಯ್ಯ ಪತ್ಥಯೇಯ್ಯ ಪಿಹಯೇಯ್ಯ ಅಭಿಜಪ್ಪೇಯ್ಯ।

Cudito vacībhi satimābhinandeti. Cuditoti upajjhāyā vā ācariyā vā samānupajjhāyakā vā samānācariyakā vā mittā vā sandiṭṭhā vā sambhattā vā sahāyā vā codenti – ‘‘idaṃ te, āvuso, ayuttaṃ, idaṃ te appattaṃ, idaṃ te asāruppaṃ, idaṃ te asīlaṭṭha’’nti. Satiṃ upaṭṭhapetvā taṃ codanaṃ nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyya. Yathā itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanajātiko sīsaṃnhāto uppalamālaṃ vā vassikamālaṃ vā adhimuttakamālaṃ vā labhitvā ubhohi hatthehi paṭiggahetvā uttamaṅge sirasmiṃ patiṭṭhāpetvā nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyya; evameva satiṃ upaṭṭhapetvā taṃ codanaṃ nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyya.

‘‘ನಿಧೀನಂವ ¹²⁵ ಪವತ್ತಾರಂ, ಯಂ ಪಸ್ಸೇ ವಜ್ಜದಸ್ಸಿನಂ।

‘‘Nidhīnaṃva ¹²⁶ pavattāraṃ, yaṃ passe vajjadassinaṃ;

ನಿಗ್ಗಯ್ಹವಾದಿಂ ಮೇಧಾವಿಂ, ತಾದಿಸಂ ಪಣ್ಡಿತಂ ಭಜೇ॥

Niggayhavādiṃ medhāviṃ, tādisaṃ paṇḍitaṃ bhaje.

‘‘ತಾದಿಸಂ ಭಜಮಾನಸ್ಸ, ಸೇಯ್ಯೋ ಹೋತಿ ನ ಪಾಪಿಯೋ।

‘‘Tādisaṃ bhajamānassa, seyyo hoti na pāpiyo;

ಓವದೇಯ್ಯಾನುಸಾಸೇಯ್ಯ, ಅಸಬ್ಭಾ ಚ ನಿವಾರಯೇ।

Ovadeyyānusāseyya, asabbhā ca nivāraye;

ಸತಞ್ಹಿ ಸೋ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ, ಅಸತಂ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಿಯೋ’’ತಿ॥

Satañhi so piyo hoti, asataṃ hoti appiyo’’ti.

ಚುದಿತೋ ವಚೀಭಿ ಸತಿಮಾಭಿನನ್ದೇ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಖಿಲಂ ಪಭಿನ್ದೇತಿ। ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀತಿ ಏಕಕಮ್ಮಂ ಏಕುದ್ದೇಸೋ ಸಮಸಿಕ್ಖತಾ। ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಖಿಲಂ ಪಭಿನ್ದೇತಿ। ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಆಹತಚಿತ್ತತಂ ಖಿಲಜಾತತಂ ಪಭಿನ್ದೇಯ್ಯ , ಪಞ್ಚಪಿ ಚೇತೋಖಿಲೇ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯ, ತಯೋಪಿ ಚೇತೋಖಿಲೇ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯ, ರಾಗಖಿಲಂ ದೋಸಖಿಲಂ ಮೋಹಖಿಲಂ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯ ಪಭಿನ್ದೇಯ್ಯ ಸಮ್ಭಿನ್ದೇಯ್ಯಾತಿ – ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಖಿಲಂ ಪಭಿನ್ದೇ।

Cudito vacībhi satimābhinande, sabrahmacārīsu khilaṃ pabhindeti. Sabrahmacārīti ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā. Sabrahmacārīsu khilaṃ pabhindeti. Sabrahmacārīsu āhatacittataṃ khilajātataṃ pabhindeyya , pañcapi cetokhile bhindeyya, tayopi cetokhile bhindeyya, rāgakhilaṃ dosakhilaṃ mohakhilaṃ bhindeyya pabhindeyya sambhindeyyāti – sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde.

ವಾಚಂ ಪಮುಞ್ಚೇ ಕುಸಲಂ ನಾತಿವೇಲನ್ತಿ। ಞಾಣಸಮುಟ್ಠಿತಂ ವಾಚಂ ಮುಞ್ಚೇಯ್ಯ, ಅತ್ಥೂಪಸಂಹಿತಂ ಧಮ್ಮೂಪಸಂಹಿತಂ ಕಾಲೇನ ಸಾಪದೇಸಂ ಪರಿಯನ್ತವತಿಂ ವಾಚಂ ಮುಞ್ಚೇಯ್ಯ ಪಮುಞ್ಚೇಯ್ಯಾತಿ – ವಾಚಂ ಪಮುಞ್ಚೇ ಕುಸಲಂ। ನಾತಿವೇಲನ್ತಿ। ವೇಲಾತಿ ದ್ವೇ ವೇಲಾ – ಕಾಲವೇಲಾ ಚ ಸೀಲವೇಲಾ ಚ। ಕತಮಾ ಕಾಲವೇಲಾ? ಕಾಲಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ ವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ವೇಲಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ ವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಕಾಲವೇಲಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ ವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಕಾಲಂ ಅಸಮ್ಪತ್ತಂ ವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ವೇಲಂ ಅಸಮ್ಪತ್ತಂ ವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಕಾಲವೇಲಂ ಅಸಮ್ಪತ್ತಂ ವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ।

Vācaṃpamuñce kusalaṃ nātivelanti. Ñāṇasamuṭṭhitaṃ vācaṃ muñceyya, atthūpasaṃhitaṃ dhammūpasaṃhitaṃ kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ vācaṃ muñceyya pamuñceyyāti – vācaṃ pamuñce kusalaṃ. Nātivelanti. Velāti dve velā – kālavelā ca sīlavelā ca. Katamā kālavelā? Kālātikkantaṃ vācaṃ na bhāseyya, velātikkantaṃ vācaṃ na bhāseyya, kālavelātikkantaṃ vācaṃ na bhāseyya, kālaṃ asampattaṃ vācaṃ na bhāseyya, velaṃ asampattaṃ vācaṃ na bhāseyya, kālavelaṃ asampattaṃ vācaṃ na bhāseyya.

‘‘ಯೋ ವೇ ¹²⁷ ಕಾಲೇ ಅಸಮ್ಪತ್ತೇ, ಅತಿವೇಲಞ್ಚ ಭಾಸತಿ।

‘‘Yo ve ¹²⁸ kāle asampatte, ativelañca bhāsati;

ಏವಂ ಸೋ ನಿಹತೋ ಸೇತಿ, ಕೋಕಿಲಾಯೇವ ¹²⁹ ಅತ್ರಜೋ’’ತಿ॥

Evaṃ so nihato seti, kokilāyeva ¹³⁰ atrajo’’ti.

ಅಯಂ ಕಾಲವೇಲಾ। ಕತಮಾ ಸೀಲವೇಲಾ? ರತ್ತೋ ವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ದುಟ್ಠೋ ವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹೋ ವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಮುಸಾವಾದಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಪಿಸುಣವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಫರುಸವಾಚಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಂ ನ ಭಾಸೇಯ್ಯ ನ ಕಥೇಯ್ಯ ನ ಭಣೇಯ್ಯ ನ ದೀಪಯೇಯ್ಯ ನ ವೋಹರೇಯ್ಯ। ಅಯಂ ಸೀಲವೇಲಾತಿ – ವಾಚಂ ಪಮುಞ್ಚೇ ಕುಸಲಂ ನಾತಿವೇಲಂ।

Ayaṃ kālavelā. Katamā sīlavelā? Ratto vācaṃ na bhāseyya, duṭṭho vācaṃ na bhāseyya, mūḷho vācaṃ na bhāseyya, musāvādaṃ na bhāseyya, pisuṇavācaṃ na bhāseyya, pharusavācaṃ na bhāseyya, samphappalāpaṃ na bhāseyya na katheyya na bhaṇeyya na dīpayeyya na vohareyya. Ayaṃ sīlavelāti – vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ.

ಜನವಾದಧಮ್ಮಾಯ ನ ಚೇತಯೇಯ್ಯಾತಿ। ಜನಾತಿ ಖತ್ತಿಯಾ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚ ವೇಸ್ಸಾ ಚ ಸುದ್ದಾ ಚ ಗಹಟ್ಠಾ ಚ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಚ ದೇವಾ ಚ ಮನುಸ್ಸಾ ಚ। ಜನಸ್ಸ ವಾದಾಯ ಉಪವಾದಾಯ ನಿನ್ದಾಯ ಗರಹಾಯ ಅಕಿತ್ತಿಯಾ ಅವಣ್ಣಹಾರಿಕಾಯ ಸೀಲವಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ಆಚಾರವಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ದಿಟ್ಠಿವಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ಆಜೀವವಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ನ ಚೇತಯೇಯ್ಯ ಚೇತನಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯ ಚಿತ್ತಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯ ಸಙ್ಕಪ್ಪಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯ ಮನಸಿಕಾರಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯಾತಿ – ಜನವಾದಧಮ್ಮಾಯ ನ ಚೇತಯೇಯ್ಯ।

Janavādadhammāya na cetayeyyāti. Janāti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca. Janassa vādāya upavādāya nindāya garahāya akittiyā avaṇṇahārikāya sīlavipattiyā vā ācāravipattiyā vā diṭṭhivipattiyā vā ājīvavipattiyā vā na cetayeyya cetanaṃ na uppādeyya cittaṃ na uppādeyya saṅkappaṃ na uppādeyya manasikāraṃ na uppādeyyāti – janavādadhammāya na cetayeyya.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಚುದಿತೋ ವಚೀಭಿ ಸತಿಮಾಭಿನನ್ದೇ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಖಿಲಂ ಪಭಿನ್ದೇ।

‘‘Cudito vacībhi satimābhinande, sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde;

ವಾಚಂ ಪಮುಞ್ಚೇ ಕುಸಲಂ ನಾತಿವೇಲಂ, ಜನವಾದಧಮ್ಮಾಯ ನ ಚೇತಯೇಯ್ಯಾ’’ತಿ॥

Vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ, janavādadhammāya na cetayeyyā’’ti.

೨೦೯.

209.

ಅಥಾಪರಂ ಪಞ್ಚ ರಜಾನಿ ಲೋಕೇ, ಯೇಸಂ ಸತೀಮಾ ವಿನಯಾಯ ಸಿಕ್ಖೇ।

Athāparaṃ pañca rajāni loke, yesaṃ satīmā vinayāya sikkhe;

ರೂಪೇಸು ಸದ್ದೇಸು ಅಥೋ ರಸೇಸು, ಗನ್ಧೇಸು ಫಸ್ಸೇಸು ಸಹೇಥ ರಾಗಂ॥

Rūpesu saddesu atho rasesu, gandhesu phassesu sahetha rāgaṃ.

ಅಥಾಪರಂ ಪಞ್ಚ ರಜಾನಿ ಲೋಕೇತಿ। ಅಥಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ ಪದಸಂಸಗ್ಗೋ ಪದಪಾರಿಪೂರೀ ಅಕ್ಖರಸಮವಾಯೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾ ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ – ಅಥಾತಿ। ಪಞ್ಚ ರಜಾನೀತಿ ರೂಪರಜೋ, ಸದ್ದರಜೋ, ಗನ್ಧರಜೋ, ರಸರಜೋ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬರಜೋ।

Athāparaṃpañca rajāni loketi. Athāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – athāti. Pañca rajānīti rūparajo, saddarajo, gandharajo, rasarajo, phoṭṭhabbarajo.

‘‘ರಾಗೋ ರಜೋ ನ ಚ ಪನ ರೇಣು ವುಚ್ಚತಿ, ರಾಗಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ರಜೋತಿ।

‘‘Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati, rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

ಏತಂ ರಜಂ ವಿಪ್ಪಜಹಿತ್ವಾ ¹³¹ ಪಣ್ಡಿತಾ, ವಿಹರನ್ತಿ ತೇ ವಿಗತರಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ॥

Etaṃ rajaṃ vippajahitvā ¹³² paṇḍitā, viharanti te vigatarajassa sāsane.

‘‘ದೋಸೋ ರಜೋ ನ ಚ ಪನ ರೇಣು ವುಚ್ಚತಿ…ಪೇ॰…।

‘‘Doso rajo na ca pana reṇu vuccati…pe…;

ವಿಹರನ್ತಿ ತೇ ವಿಗತರಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ॥

Viharanti te vigatarajassa sāsane.

‘‘ಮೋಹೋ ರಜೋ ನ ಚ ಪನ ರೇಣು ವುಚ್ಚತಿ…ಪೇ॰…।

‘‘Moho rajo na ca pana reṇu vuccati…pe…;

ವಿಹರನ್ತಿ ತೇ ವಿಗತರಜಸ್ಸ ಸಾಸನೇ’’॥

Viharanti te vigatarajassa sāsane’’.

ಲೋಕೇತಿ ಅಪಾಯಲೋಕೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ದೇವಲೋಕೇ ಖನ್ಧಲೋಕೇ ಧಾತುಲೋಕೇ ಆಯತನಲೋಕೇತಿ – ಅಥಾಪರಂ ಪಞ್ಚ ರಜಾನಿ ಲೋಕೇ।

Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloketi – athāparaṃ pañca rajāni loke.

ಯೇಸಂ ಸತೀಮಾ ವಿನಯಾಯ ಸಿಕ್ಖೇತಿ। ಯೇಸನ್ತಿ ರೂಪರಾಗಸ್ಸ ಸದ್ದರಾಗಸ್ಸ ಗನ್ಧರಾಗಸ್ಸ ರಸರಾಗಸ್ಸ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬರಾಗಸ್ಸ। ಸತೀಮಾತಿ ಯಾ ಸತಿ ಅನುಸ್ಸತಿ ಪಟಿಸ್ಸತಿ ಸತಿ ಸರಣತಾ ಧಾರಣತಾ ಅಪಿಲಾಪನತಾ ಅಸಮ್ಮುಸ್ಸನತಾ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸತಿಬಲಂ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಏಕಾಯನಮಗ್ಗೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸತಿ। ಇಮಾಯ ಸತಿಯಾ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಗತೋ ಸಮುಪಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸತಿಮಾ । ಸಿಕ್ಖೇತಿ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ – ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ, ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾ, ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ। ಕತಮಾ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ। ಯೇಸಂ ಸತೀಮಾ ವಿನಯಾಯ ಸಿಕ್ಖೇತಿ। ಸತಿಮಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯೇಸಂ ರೂಪರಾಗಸ್ಸ ಸದ್ದರಾಗಸ್ಸ ಗನ್ಧರಾಗಸ್ಸ ರಸರಾಗಸ್ಸ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬರಾಗಸ್ಸ ವಿನಯಾಯ ಪಟಿವಿನಯಾಯ ಪಹಾನಾಯ ವೂಪಸಮಾಯ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾಯ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ಅಧಿಸೀಲಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ ಅಧಿಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ ಅಧಿಪಞ್ಞಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾಯೋ ಆವಜ್ಜನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಜಾನನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ ಆಚರೇಯ್ಯ ಸಮಾಚರೇಯ್ಯ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ – ಯೇಸಂ ಸತೀಮಾ ವಿನಯಾಯ ಸಿಕ್ಖೇ।

Yesaṃ satīmā vinayāya sikkheti. Yesanti rūparāgassa saddarāgassa gandharāgassa rasarāgassa phoṭṭhabbarāgassa. Satīmāti yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammussanatā satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo – ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato. So vuccati satimā . Sikkheti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā. Katamā adhisīlasikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Yesaṃ satīmā vinayāya sikkheti. Satimā puggalo yesaṃ rūparāgassa saddarāgassa gandharāgassa rasarāgassa phoṭṭhabbarāgassa vinayāya paṭivinayāya pahānāya vūpasamāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipaññampi sikkheyya, imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – yesaṃ satīmā vinayāya sikkhe.

ರೂಪೇಸು ಸದ್ದೇಸು ಅಥೋ ರಸೇಸು, ಗನ್ಧೇಸು ಫಸ್ಸೇಸು ಸಹೇಥ ರಾಗನ್ತಿ। ರೂಪೇಸು ಸದ್ದೇಸು ಗನ್ಧೇಸು ರಸೇಸು ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಸು ರಾಗಂ ಸಹೇಯ್ಯ ಪರಿಸಹೇಯ್ಯ ಅಭಿಭವೇಯ್ಯ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರೇಯ್ಯ ಪರಿಯಾದಿಯೇಯ್ಯ ಮದ್ದೇಯ್ಯಾತಿ – ರೂಪೇಸು ಸದ್ದೇಸು ಅಥೋ ರಸೇಸು ಗನ್ಧೇಸು ಫಸ್ಸೇಸು ಸಹೇಥ ರಾಗಂ।

Rūpesusaddesu atho rasesu, gandhesu phassesu sahetha rāganti. Rūpesu saddesu gandhesu rasesu phoṭṭhabbesu rāgaṃ saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – rūpesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha rāgaṃ.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಅಥಾಪರಂ ಪಞ್ಚ ರಜಾನಿ ಲೋಕೇ, ಯೇಸಂ ಸತೀಮಾ ವಿನಯಾಯ ಸಿಕ್ಖೇ।

‘‘Athāparaṃ pañca rajāni loke, yesaṃ satīmā vinayāya sikkhe;

ರೂಪೇಸು ಸದ್ದೇಸು ಅಥೋ ರಸೇಸು, ಗನ್ಧೇಸು ಫಸ್ಸೇಸು ಸಹೇಥ ರಾಗ’’ನ್ತಿ॥

Rūpesu saddesu atho rasesu, gandhesu phassesu sahetha rāga’’nti.

೨೧೦.

210.

ಏತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿನೇಯ್ಯ ಛನ್ದಂ, ಭಿಕ್ಖು ಸತಿಮಾ ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ।

Etesu dhammesu vineyya chandaṃ, bhikkhu satimā suvimuttacitto;

ಕಾಲೇ ಸೋ ಸಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ, ಏಕೋದಿಭೂತೋ ವಿಹನೇ ತಮಂ ಸೋ॥ [ಇತಿ ಭಗವಾ]

Kāle so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno, ekodibhūto vihane tamaṃ so. [iti bhagavā]

ಏತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿನೇಯ್ಯ ಛನ್ದನ್ತಿ। ಏತೇಸೂತಿ ರೂಪೇಸು ಸದ್ದೇಸು ಗನ್ಧೇಸು ರಸೇಸು ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇಸು। ಛನ್ದೋತಿ ಯೋ ಕಾಮೇಸು ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಕಾಮರಾಗೋ ಕಾಮನನ್ದೀ ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಕಾಮಸ್ನೇಹೋ ಕಾಮಪರಿಳಾಹೋ ಕಾಮಮುಚ್ಛಾ ಕಾಮಜ್ಝೋಸಾನಂ ಕಾಮೋಘೋ ಕಾಮಯೋಗೋ ಕಾಮುಪಾದಾನಂ…ಪೇ॰… ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ। ಏತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿನೇಯ್ಯ ಛನ್ದನ್ತಿ। ಏತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಛನ್ದಂ ವಿನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿನೇಯ್ಯ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯಾತಿ – ಏತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿನೇಯ್ಯ ಛನ್ದಂ।

Etesu dhammesu vineyya chandanti. Etesūti rūpesu saddesu gandhesu rasesu phoṭṭhabbesu. Chandoti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasneho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ…pe… kāmacchandanīvaraṇaṃ. Etesu dhammesu vineyya chandanti. Etesu dhammesu chandaṃ vineyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – etesu dhammesu vineyya chandaṃ.

ಭಿಕ್ಖು ಸತಿಮಾ ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋತಿ। ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕೋ ವಾ ಭಿಕ್ಖು, ಸೇಖೋ ವಾ ಭಿಕ್ಖು। ಸತಿಮಾತಿ ಯಾ ಸತಿ ಅನುಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಏಕಾಯನಮಗ್ಗೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸತಿ। ಇಮಾಯ ಸತಿಯಾ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ…ಪೇ॰… ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸತಿಮಾ।

Bhikkhu satimā suvimuttacittoti. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu, sekho vā bhikkhu. Satimāti yā sati anussati…pe… sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo – ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto samupeto…pe… so vuccati satimā.

ಭಿಕ್ಖು ಸತಿಮಾ ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋತಿ। ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ನೀವರಣೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ, ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ, ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಪೀತಿಯಾ ಚ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಸುಖದುಕ್ಖೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ; ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ರೂಪಸಞ್ಞಾಯ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾಯ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾಯ ಚಿತ್ತಂ… ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸಞ್ಞಾಯ ಚಿತ್ತಂ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ; ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸಾ ದಿಟ್ಠಾನುಸಯಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನುಸಯಾ ತದೇಕಟ್ಠೇಹಿ ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ, ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಓಳಾರಿಕಾ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯಾ ಪಟಿಘಾನುಸಯಾ ತದೇಕಟ್ಠೇಹಿ ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ , ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಅನುಸಹಗತಾ ಕಾಮರಾಗಸಞ್ಞೋಜನಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞೋಜನಾ ಅನುಸಹಗತಾ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯಾ ಪಟಿಘಾನುಸಯಾ ತದೇಕಟ್ಠೇಹಿ ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ, ಅರಹತೋ ರೂಪರಾಗಾ ಅರೂಪರಾಗಾ ಮಾನಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಾ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಮಾನಾನುಸಯಾ ಭವರಾಗಾನುಸಯಾ ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಾ ತದೇಕಟ್ಠೇಹಿ ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಸಬ್ಬನಿಮಿತ್ತೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಸುವಿಮುತ್ತನ್ತಿ – ಭಿಕ್ಖು ಸತಿಮಾ ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ।

Bhikkhu satimā suvimuttacittoti. Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa nīvaraṇehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pītiyā ca cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa sukhadukkhehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ; ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ… nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ; sotāpannassa sakkāyadiṭṭhiyā vicikicchāya sīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, sakadāgāmissa oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ , anāgāmissa anusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, arahato rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi bahiddhā ca sabbanimittehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttanti – bhikkhu satimā suvimuttacitto.

ಕಾಲೇನ ಸೋ ಸಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋತಿ। ಕಾಲೇನಾತಿ ಉದ್ಧತೇ ಚಿತ್ತೇ ಸಮಥಸ್ಸ ¹³³ ಕಾಲೋ, ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಾಲೋ।

Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamānoti. Kālenāti uddhate citte samathassa ¹³⁴ kālo, samāhite citte vipassanāya kālo.

‘‘ಕಾಲೇ ಪಗ್ಗಣ್ಹತಿ ಚಿತ್ತಂ, ನಿಗ್ಗಣ್ಹತಿ ಪುನಾಪರೇ ¹³⁵।

‘‘Kāle paggaṇhati cittaṃ, niggaṇhati punāpare ¹³⁶;

ಸಮ್ಪಹಂಸತಿ ಕಾಲೇನ, ಕಾಲೇ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹೇ॥

Sampahaṃsati kālena, kāle cittaṃ samādahe.

‘‘ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖತಿ ಕಾಲೇನ, ಸೋ ಯೋಗೀ ಕಾಲಕೋವಿದೋ।

‘‘Ajjhupekkhati kālena, so yogī kālakovido;

ಕಿಮ್ಹಿ ಕಾಲಮ್ಹಿ ಪಗ್ಗಾಹೋ, ಕಿಮ್ಹಿ ಕಾಲೇ ವಿನಿಗ್ಗಹೋ॥

Kimhi kālamhi paggāho, kimhi kāle viniggaho.

‘‘ಕಿಮ್ಹಿ ಪಹಂಸನಾಕಾಲೋ, ಸಮಥಕಾಲೋ ಚ ಕೀದಿಸೋ।

‘‘Kimhi pahaṃsanākālo, samathakālo ca kīdiso;

ಉಪೇಕ್ಖಾಕಾಲಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಕಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ ಯೋಗಿನೋ॥

Upekkhākālaṃ cittassa, kathaṃ dasseti yogino.

‘‘ಲೀನೇ ಚಿತ್ತಮ್ಹಿ ಪಗ್ಗಾಹೋ, ಉದ್ಧತಸ್ಮಿಂ ವಿನಿಗ್ಗಹೋ।

‘‘Līne cittamhi paggāho, uddhatasmiṃ viniggaho;

ನಿರಸ್ಸಾದಗತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಸಮ್ಪಹಂಸೇಯ್ಯ ತಾವದೇ॥

Nirassādagataṃ cittaṃ, sampahaṃseyya tāvade.

‘‘ಸಮ್ಪಹಟ್ಠಂ ಯದಾ ಚಿತ್ತಂ, ಅಲೀನಂ ಭವತಿನುದ್ಧತಂ।

‘‘Sampahaṭṭhaṃ yadā cittaṃ, alīnaṃ bhavatinuddhataṃ;

ಸಮಥಸ್ಸ ಚ ಸೋ ¹³⁷ ಕಾಲೋ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ರಮಯೇ ಮನೋ॥

Samathassa ca so ¹³⁸ kālo, ajjhattaṃ ramaye mano.

‘‘ಏತೇನ ಮೇವುಪಾಯೇನ, ಯದಾ ಹೋತಿ ಸಮಾಹಿತಂ।

‘‘Etena mevupāyena, yadā hoti samāhitaṃ;

ಸಮಾಹಿತಚಿತ್ತಮಞ್ಞಾಯ, ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖೇಯ್ಯ ತಾವದೇ॥

Samāhitacittamaññāya, ajjhupekkheyya tāvade.

‘‘ಏವಂ ಕಾಲವಿದೂ ಧೀರೋ, ಕಾಲಞ್ಞೂ ಕಾಲಕೋವಿದೋ।

‘‘Evaṃ kālavidū dhīro, kālaññū kālakovido;

ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ, ನಿಮಿತ್ತಮುಪಲಕ್ಖಯೇ’’ತಿ॥

Kālena kālaṃ cittassa, nimittamupalakkhaye’’ti.

ಕಾಲೇನ ಸೋ ಸಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋತಿ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಸಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಸಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಸಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ – ಸಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ।

Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamānoti. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti – sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno.

ಏಕೋದಿಭೂತೋ ವಿಹನೇ ತಮಂ ಸೋ, ಇತಿ ಭಗವಾತಿ। ಏಕೋದೀತಿ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಅವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅವಿಸಾಹಟಮಾನಸೋ ಸಮಥೋ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮಾಧಿಬಲಂ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧೀತಿ – ಏಕೋದಿಭೂತೋ। ವಿಹನೇ ತಮಂ ಸೋತಿ ರಾಗತಮಂ ದೋಸತಮಂ ಮೋಹತಮಂ ದಿಟ್ಠಿತಮಂ ಮಾನತಮಂ ಕಿಲೇಸತಮಂ ದುಚ್ಚರಿತತಮಂ ಅನ್ಧಕರಣಂ ಅಚಕ್ಖುಕರಣಂ ಅಞ್ಞಾಣಕರಣಂ ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕಂ ವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕಂ ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕಂ ಹನೇಯ್ಯ ವಿಹನೇಯ್ಯ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯ।

Ekodibhūto vihane tamaṃ so, iti bhagavāti. Ekodīti ekaggacitto avikkhittacitto avisāhaṭamānaso samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhīti – ekodibhūto. Vihane tamaṃ soti rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ diṭṭhitamaṃ mānatamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ haneyya vihaneyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya.

ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಂ। ಅಪಿ ಚ ಭಗ್ಗರಾಗೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗದೋಸೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಮೋಹೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಮಾನೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗದಿಟ್ಠೀತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಕಣ್ಡಕೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಕಿಲೇಸೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಜಿ ವಿಭಜಿ ಪವಿಭಜಿ ಧಮ್ಮರತನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭವಾನಂ ಅನ್ತಕರೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಾವಿತಕಾಯೋ ಭಾವಿತಸೀಲೋ ಭಾವಿತಚಿತ್ತೋ ಭಾವಿತಪಞ್ಞೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಜಿ ವಾ ಭಗವಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ ವಿಜನವಾತಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನಿ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನೀತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಅತ್ಥರಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮರಸಸ್ಸ ವಿಮುತ್ತಿರಸಸ್ಸ ಅಧಿಸೀಲಸ್ಸ ಅಧಿಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚತುನ್ನಂ ಝಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತೀನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ವಿಮೋಕ್ಖಾನಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಭಿಭಾಯತನಾನಂ ನವನ್ನಂ ಅನುಪುಬ್ಬವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತೀನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ದಸನ್ನಂ ಸಞ್ಞಾಭಾವನಾನಂ ದಸನ್ನಂ ಕಸಿಣಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಅಸುಭಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚತುನ್ನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಬಲಾನಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಅರಿಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ದಸನ್ನಂ ತಥಾಗತಬಲಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ವೇಸಾರಜ್ಜಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾನಂ ಛನ್ನಂ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ ಛನ್ನಂ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಭಗವಾ , ಭಗವಾತಿ ನೇತಂ ನಾಮಂ ಮಾತರಾ ಕತಂ ನ ಪಿತರಾ ಕತಂ ನ ಭಾತರಾ ಕತಂ ನ ಭಗಿನಿಯಾ ಕತಂ ನ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇಹಿ ಕತಂ ನ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತೇಹಿ ಕತಂ ನ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಕತಂ ನ ದೇವತಾಹಿ ಕತಂ; ವಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿಕಮೇತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಬೋಧಿಯಾ ಮೂಲೇ ಸಹ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾ ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ಏಕೋದಿಭೂತೋ ವಿಹನೇ ತಮಂ ಸೋ ಇತಿ ಭಗವಾ।

Bhagavāti gāravādhivacanaṃ. Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggakaṇḍakoti bhagavā, bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavā, bhavānaṃ antakaroti bhagavā, bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā, bhaji vā bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā, bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā , bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi kataṃ na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ na devatāhi kataṃ; vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – ekodibhūto vihane tamaṃ so iti bhagavā.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಏತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿನೇಯ್ಯ ಛನ್ದಂ, ಭಿಕ್ಖು ಸತಿಮಾ ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ।

‘‘Etesu dhammesu vineyya chandaṃ, bhikkhu satimā suvimuttacitto;

ಕಾಲೇನ ಸೋ ಸಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿವೀಮಂಸಮಾನೋ, ಏಕೋದಿಭೂತೋ ವಿಹನೇ ತಮಂ ಸೋ’’॥ [ಇತಿ ಭಗವಾತಿ]

Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno, ekodibhūto vihane tamaṃ so’’. [iti bhagavāti]

ಸಾರಿಪುತ್ತಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ ಸೋಳಸಮೋ।

Sāriputtasuttaniddeso soḷasamo.

ಅಟ್ಠಕವಗ್ಗಮ್ಹಿ ಸೋಳಸ ಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸಾ ಸಮತ್ತಾ।

Aṭṭhakavaggamhi soḷasa suttaniddesā samattā.

ಮಹಾನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Mahāniddesapāḷi niṭṭhitā.

Footnotes:

1. ವಸ್ಸಂವುಟ್ಠೋ (ಸ್ಯಾ॰)

2. vassaṃvuṭṭho (syā.)

3. ಕರವಿಕರುದಮಞ್ಜುಸ್ಸರೋ (ಸ್ಯಾ॰)

4. karavikarudamañjussaro (syā.)

5. ಗಣೋಸ್ಸ (ಸೀ॰)

6. ಸಮ್ಪತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

7. gaṇossa (sī.)

8. sampatto (syā. ka.)

9. ಲೋಹಮಾಸೋವ (ಸ್ಯಾ॰)

10. lohamāsova (syā.)

11. ಅಯಂ ಗಾಥಾ ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೨೨ ದಿಸ್ಸತಿ

12. ayaṃ gāthā saṃ. ni. 1.122 dissati

13. ಭಟಕಿತ್ತಿಸದ್ದಸಿಲೋಕೋ (ಸ್ಯಾ॰)

14. bhaṭakittisaddasiloko (syā.)

15. ರತ್ತಿಖಿತ್ತಾ (ಸೀ॰) ಧ॰ ಪ॰ ೩೦೪

16. rattikhittā (sī.) dha. pa. 304

17. ವೀಸತಿಮ್ಪಿ (ಸೀ॰)

18. vīsatimpi (sī.)

19. ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಂ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ (ಕ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೧೫೬

20. atthi dhammaṃ jānitabbaṃ (ka.) mahāni. 156

21. ಓಲೋಕೇನ್ತೋ (ಸೀ॰)

22. olokento (sī.)

23. ಭದ್ದೇನ (ಸ್ಯಾ॰)

24. bhaddena (syā.)

25. ಇತ್ಥಂ ಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವಂ (ಕ॰) ಇತಿವು॰ ೧೫, ೧೦೫

26. itthaṃ bhāvaññathābhāvaṃ (ka.) itivu. 15, 105

27. ಅತರಿಂಸು (ಸ್ಯಾ॰)

28. atariṃsu (syā.)

29. ಪತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰)

30. ಪರಿಯಾದಿಕತಂ (ಸ್ಯಾ॰)

31. patto (syā.)

32. pariyādikataṃ (syā.)

33. ಭಗವತೋ (ಸ್ಯಾ॰)

34. bhagavato (syā.)

35. ಉಕ್ಖಿತ್ತಪಲಿಘೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೬

36. ukkhittapaligho (syā. ka.) mahāni. 6

37. ಅತಿತ್ತಿಕೋ (ಸೀ॰), ಇತ್ಥಿಕೋ (ಸ್ಯಾ॰), ಪುರಾಭೇದಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೇ ಪಾಠನಾನತ್ತಂ ನತ್ಥಿ

38. ಪಟಿಬಾಹಿರಾ (ಕ॰)

39. ಪಟಿಗಣ್ಹತಿ (ಸೀ॰)

40. atittiko (sī.), itthiko (syā.), purābhedasuttaniddese pāṭhanānattaṃ natthi

41. paṭibāhirā (ka.)

42. paṭigaṇhati (sī.)

43. ಧಮ್ಮಕರಕಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰) ಅಭಿಧಾನಪ್ಪದೀಪಿಕಾಭಿನವನಿಸ್ಸಯಂ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಂ

44. dhammakarakaṃ (sī. syā.) abhidhānappadīpikābhinavanissayaṃ oloketabbaṃ

45. ಸಂಘಗಣಸ್ಸ ಗಣೀ (ಸೀ॰)

46. ಸಮ್ಪತ್ತಂ (ಬಹೂಸು)

47. saṃghagaṇassa gaṇī (sī.)

48. sampattaṃ (bahūsu)

49. ಅತ್ಥಿಕಾಮ್ಹ ಆಗತಾ (ಸೀ॰ ಕ॰) ಏವಮೀದಿಸೇಸು ದ್ವೀಸು ಪದೇಸುಪಿ ಬಹುವಚನೇನ

50. ಪಯಿರುಪಾಸನಾ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

51. ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ಪದಾನಿ ನತ್ಥಿ ಸ್ಯಾ॰ ಪೋತ್ಥಕೇ

52. atthikāmha āgatā (sī. ka.) evamīdisesu dvīsu padesupi bahuvacanena

53. payirupāsanā (syā. ka.)

54. imāni tīṇi padāni natthi syā. potthake

55. ಮಾನುಸಕೇನ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೧೭೧

56. mānusakena (sī. syā.) mahāni. 171

57. ಪಲಾಸಸನ್ಥಾರೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

58. palāsasanthāro (sī. syā.)

59. ಗೀವನ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰) ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಬ್ಯಾಕರಣಂ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಂ

60. gīvanto (syā.) moggallānabyākaraṇaṃ oloketabbaṃ

61. ಕುವನ್ತೋ (ಸೀ॰), ಗೀವನ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰)

62. kuvanto (sī.), gīvanto (syā.)

63. ಅನ್ಧತಮಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೧೫೬; ಇತಿವು॰ ೮೮

64. andhatamaṃ (syā. ka.) mahāni. 156; itivu. 88

65. ಪತ್ಥಯಮಾನೋ (ಸ್ಯಾ॰)

66. patthayamāno (syā.)

67. ಥೂಲಕುಮಾರೀಗೋಚರೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

68. thūlakumārīgocaro (syā. ka.)

69. ಉಲ್ಲೋಕೇನ್ತೋ (ಸೀ॰ ಕ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೧೫೭ ನತ್ಥಿ ಪಾಠನಾನತ್ತಂ

70. ullokento (sī. ka.) mahāni. 157 natthi pāṭhanānattaṃ

71. ನ ನಿಕ್ಖಮಿಂ (ಸ್ಯಾ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೧೭

72. na nikkhamiṃ (syā.) mahāni. 17

73. ಕೀದಿಸಾಯ (ಸೀ॰), ಈದಿಸಾಯ (ಸ್ಯಾ॰)

74. kīdisāya (sī.), īdisāya (syā.)

75. ಅಟ್ಟಿಯಮಾನಸ್ಸ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

76. aṭṭiyamānassa (syā. ka.)

77. ಪಟಿಭಜಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰) ಮಹಾನಿ॰ ೫೦ ನತ್ಥಿ ಪಾಠನಾನತ್ತಂ

78. paṭibhaji (sī. syā.) mahāni. 50 natthi pāṭhanānattaṃ

79. ಸಿರಿಂಸಪಾನಂ (ಸೀ॰ ಕ॰)

80. siriṃsapānaṃ (sī. ka.)

81. ಭದ್ದೇಕರತ್ತಿವಿಹಾರಂ (ಸೀ॰ ಕ॰)

82. bhaddekarattivihāraṃ (sī. ka.)

83. ಅತುಣ್ಹಂ (ಸೀ॰ ಕ॰)

84. atuṇhaṃ (sī. ka.)

85. ಅಬ್ಭನ್ತರಧಾತುಸಙ್ಕೋಪವಸೇನ (ಸ್ಯಾ॰)

86. ತಿಪ್ಪಾನಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

87. abbhantaradhātusaṅkopavasena (syā.)

88. tippānaṃ (sī. syā.)

89. ಅನುದ್ದಯಾ (ಸೀ॰) ಏವಮೀದಿಸೇಸು ದ್ವೀಸು ಪದೇಸುಪಿ ದ್ವಿಭಾವವಸೇನ। ಅನುದಾ ಅನುದಾಯನಾ ಅನುದಾಯಿತತ್ತಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

90. ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

91. anuddayā (sī.) evamīdisesu dvīsu padesupi dvibhāvavasena. anudā anudāyanā anudāyitattaṃ (syā. ka.)

92. abyāpajjho (syā. ka.)

93. ಯಸ್ಸ (ಸ್ಯಾ॰) ಸುತ್ತಮಾಲಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ

94. yassa (syā.) suttamālā oloketabbā

95. ಓಕ್ಖಾಯನಬಹುಲೋ (ಬಹೂಸು)

96. ಸಮೋಕ್ಖಾಯನಬಹುಲೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

97. okkhāyanabahulo (bahūsu)

98. samokkhāyanabahulo (sī. syā.)

99. ಪಾಮುಜ್ಜಂ (ಸ್ಯಾ॰)

100. pāmujjaṃ (syā.)

101. ಅನಭಿರಮನಾ (ಬಹೂಸು) ವಿಭ॰ ೮೫೬

102. anabhiramanā (bahūsu) vibha. 856

103. ಕುಹಿಂ ವಾ (ಸೀ॰), ಕುವಂ ವಾ (ಸ್ಯಾ॰), ಕುಥ ವಾ (ಕ॰)

104. kuhiṃ vā (sī.), kuvaṃ vā (syā.), kutha vā (ka.)

105. ಅನಿಕೇತಸಾರೀ (ಸ್ಯಾ॰)

106. aniketasārī (syā.)

107. ಆಗಮನರತ್ತಿಂ (ಸ್ಯಾ॰)

108. āgamanarattiṃ (syā.)

109. ಮಾಗಧಾ ವಿಸಙ್ಘಚಾರಿನೋ (ಸ್ಯಾ॰)

110. māgadhā visaṅghacārino (syā.)

111. ಮತ್ತಂ ಸೋ ಜಞ್ಞಾ (ಸ್ಯಾ॰)

112. mattaṃ so jaññā (syā.)

113. ದೂಸಿತೋಪಿ (ಕ॰)

114. dūsitopi (ka.)

115. ಕುಲಾನುದ್ದಯಾಯ (ಸೀ॰ ಕ॰)

116. kulānuddayāya (sī. ka.)

117. ವೇಯ್ಯಾಬಾಧಿಕಾನಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

118. veyyābādhikānaṃ (sī. syā.)

119. ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಿಯೂಪಚ್ಛಿನ್ದೇ (ಸ್ಯಾ॰)

120. kukkucciyūpacchinde (syā.)

121. ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ (ಬಹೂಸು)

122. pekkhamāno (bahūsu)

123. ಬಹುಲಿಂ ಕರೋತಿ (ಕ॰)

124. bahuliṃ karoti (ka.)

125. ನಿಧಿನಂವ (ಕ॰) ಧ॰ ಪ॰ ೭೬

126. nidhinaṃva (ka.) dha. pa. 76

127. ಚ (ಸ್ಯಾ॰)

128. ca (syā.)

129. ಕೋಕಿಲಿಯಾವ (ಸ್ಯಾ॰)

130. kokiliyāva (syā.)

131. ಪಟಿವಿನೋದಿತ್ವಾ (ಕ॰)

132. paṭivinoditvā (ka.)

133. ಸಮಾಧಿಸ್ಸ (ಸೀ॰)

134. samādhissa (sī.)

135. ಅಥಾಪರೇ (ಸ್ಯಾ॰)

136. athāpare (syā.)

137. ಸಮಥನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಸೋ (ಸೀ॰ ಕ॰)

138. samathanimittassa so (sī. ka.)

Related texts:

ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ೧೬. ಸಾರಿಪುತ್ತಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 16. Sāriputtasuttaniddesavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact