Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മഹാനിദ്ദേസപാളി • Mahāniddesapāḷi |
൧൬. സാരിപുത്തസുത്തനിദ്ദേസോ
16. Sāriputtasuttaniddeso
അഥ സാരിപുത്തസുത്തനിദ്ദേസം വക്ഖതി –
Atha sāriputtasuttaniddesaṃ vakkhati –
൧൯൦.
190.
ന മേ ദിട്ഠോ ഇതോ പുബ്ബേ, [ഇച്ചായസ്മാ സാരിപുത്തോ]
Name diṭṭho ito pubbe, [iccāyasmā sāriputto]
ന സുതോ ഉദ കസ്സചി;
Na suto uda kassaci;
ഏവം വഗ്ഗുവദോ സത്ഥാ, തുസിതാ ഗണിമാഗതോ.
Evaṃ vagguvado satthā, tusitā gaṇimāgato.
ന മേ ദിട്ഠോ ഇതോ പുബ്ബേതി. ഇതോ പുബ്ബേ മേ മയാ ന ദിട്ഠപുബ്ബോ സോ ഭഗവാ ഇമിനാ ചക്ഖുനാ ഇമിനാ അത്തഭാവേന. യദാ ഭഗവാ താവതിംസഭവനേ പാരിച്ഛത്തകമൂലേ പണ്ഡുകമ്ബലസിലായം വസ്സംവുത്ഥോ 1 ദേവഗണപരിവുതോ മജ്ഝേ മണിമയേന സോപാണേന സങ്കസ്സനഗരം ഓതിണ്ണോ ഇമം ദസ്സനം പുബ്ബേ ന ദിട്ഠോതി – ന മേ ദിട്ഠോ ഇതോ പുബ്ബേ.
Na me diṭṭho ito pubbeti. Ito pubbe me mayā na diṭṭhapubbo so bhagavā iminā cakkhunā iminā attabhāvena. Yadā bhagavā tāvatiṃsabhavane pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṃ vassaṃvuttho 2 devagaṇaparivuto majjhe maṇimayena sopāṇena saṅkassanagaraṃ otiṇṇo imaṃ dassanaṃ pubbe na diṭṭhoti – na me diṭṭho ito pubbe.
ഇച്ചായസ്മാ സാരിപുത്തോതി. ഇച്ചാതി പദസന്ധി പദസംസഗ്ഗോ പദപാരിപൂരീ അക്ഖരസമവായോ ബ്യഞ്ജനസിലിട്ഠതാ പദാനുപുബ്ബതാപേതം – ഇച്ചാതി. ആയസ്മാതി പിയവചനം ഗരുവചനം സഗാരവസപ്പതിസ്സവചനമേതം – ആയസ്മാതി. സാരിപുത്തോതി തസ്സ ഥേരസ്സ നാമം സങ്ഖാ സമഞ്ഞാ പഞ്ഞത്തി വോഹാരോ നാമം നാമകമ്മം നാമധേയ്യം നിരുത്തി ബ്യഞ്ജനം അഭിലാപോതി – ഇച്ചായസ്മാ സാരിപുത്തോ.
Iccāyasmā sāriputtoti. Iccāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – iccāti. Āyasmāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissavacanametaṃ – āyasmāti. Sāriputtoti tassa therassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpoti – iccāyasmā sāriputto.
ന സുതോ ഉദ കസ്സചീതി. നാതി പടിക്ഖേപോ. ഉദാതി പദസന്ധി പദസംസഗ്ഗോ പദപാരിപൂരീ അക്ഖരസമവായോ ബ്യഞ്ജനസിലിട്ഠതാ പദാനുപുബ്ബതാപേതം – ഉദാതി. കസ്സചീതി ഖത്തിയസ്സ വാ ബ്രാഹ്മണസ്സ വാ വേസ്സസ്സ വാ സുദ്ദസ്സ വാ ഗഹട്ഠസ്സ വാ പബ്ബജിതസ്സ വാ ദേവസ്സ വാ മനുസ്സസ്സ വാതി – ന സുതോ ഉദ കസ്സചി.
Na suto uda kassacīti. Nāti paṭikkhepo. Udāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – udāti. Kassacīti khattiyassa vā brāhmaṇassa vā vessassa vā suddassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā devassa vā manussassa vāti – na suto uda kassaci.
ഏവം വഗ്ഗുവദോ സത്ഥാതി. ഏവം വഗ്ഗുവദോ മധുരവദോ പേമനീയവദോ ഹദയങ്ഗമവദോ കരവീകരുതമഞ്ജുഘോസോ 3. അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതോ ഖോ പന തസ്സ ഭഗവതോ മുഖതോ ഘോസോ നിച്ഛരതി – വിസട്ഠോ ച വിഞ്ഞേയ്യോ ച മഞ്ജു ച സവനീയോ ച ബിന്ദു ച അവിസാരീ ച ഗമ്ഭീരോ ച നിന്നാദി ച. യഥാ പരിസം ഖോ പന സോ ഭഗവാ സരേന വിഞ്ഞാപേതി, ന അസ്സ ബഹിദ്ധാ പരിസായ ഘോസോ നിച്ഛരതി, ബ്രഹ്മസ്സരോ ഖോ പന സോ ഭഗവാ കരവീകഭാണീതി – ഏവം വഗ്ഗുവദോ.
Evaṃvagguvado satthāti. Evaṃ vagguvado madhuravado pemanīyavado hadayaṅgamavado karavīkarutamañjughoso 4. Aṭṭhaṅgasamannāgato kho pana tassa bhagavato mukhato ghoso niccharati – visaṭṭho ca viññeyyo ca mañju ca savanīyo ca bindu ca avisārī ca gambhīro ca ninnādi ca. Yathā parisaṃ kho pana so bhagavā sarena viññāpeti, na assa bahiddhā parisāya ghoso niccharati, brahmassaro kho pana so bhagavā karavīkabhāṇīti – evaṃ vagguvado.
സത്ഥാതി സത്ഥാ ഭഗവാ സത്ഥവാഹോ. യഥാ സത്ഥവാഹോ സത്തേ കന്താരം താരേതി, ചോരകന്താരം താരേതി, വാളകന്താരം താരേതി, ദുബ്ഭിക്ഖകന്താരം താരേതി, നിരുദകകന്താരം താരേതി ഉത്താരേതി നിത്താരേതി പതാരേതി ഖേമന്തഭൂമിം സമ്പാപേതി; ഏവമേവ ഭഗവാ സത്ഥവാഹോ സത്തേ കന്താരം താരേതി, ജാതികന്താരം താരേതി, ജരാകന്താരം താരേതി, ബ്യാധികന്താരം…പേ॰… മരണകന്താരം… സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസകന്താരം താരേതി രാഗകന്താരം താരേതി ദോസകന്താരം… മോഹകന്താരം… മാനകന്താരം… ദിട്ഠികന്താരം… കിലേസകന്താരം… ദുച്ചരിതകന്താരം താരേതി, രാഗഗഹനം താരേതി, ദോസഗഹനം… മോഹഗഹനം… മാനഗഹനം… ദിട്ഠിഗഹനം… കിലേസഗഹനം… ദുച്ചരിതഗഹനം താരേതി ഉത്താരേതി നിത്താരേതി പതാരേതി ഖേമന്തം അമതം നിബ്ബാനം സമ്പാപേതീതി . ഏവമ്പി ഭഗവാ സത്ഥവാഹോ.
Satthāti satthā bhagavā satthavāho. Yathā satthavāho satte kantāraṃ tāreti, corakantāraṃ tāreti, vāḷakantāraṃ tāreti, dubbhikkhakantāraṃ tāreti, nirudakakantāraṃ tāreti uttāreti nittāreti patāreti khemantabhūmiṃ sampāpeti; evameva bhagavā satthavāho satte kantāraṃ tāreti, jātikantāraṃ tāreti, jarākantāraṃ tāreti, byādhikantāraṃ…pe… maraṇakantāraṃ… sokaparidevadukkhadomanassupāyāsakantāraṃ tāreti rāgakantāraṃ tāreti dosakantāraṃ… mohakantāraṃ… mānakantāraṃ… diṭṭhikantāraṃ… kilesakantāraṃ… duccaritakantāraṃ tāreti, rāgagahanaṃ tāreti, dosagahanaṃ… mohagahanaṃ… mānagahanaṃ… diṭṭhigahanaṃ… kilesagahanaṃ… duccaritagahanaṃ tāreti uttāreti nittāreti patāreti khemantaṃ amataṃ nibbānaṃ sampāpetīti . Evampi bhagavā satthavāho.
അഥ വാ ഭഗവാ നേതാ വിനേതാ അനുനേതാ പഞ്ഞപേതാ നിജ്ഝാപേതാ പേക്ഖേതാ പസാദേതാതി. ഏവമ്പി ഭഗവാ സത്ഥവാഹോ.
Atha vā bhagavā netā vinetā anunetā paññapetā nijjhāpetā pekkhetā pasādetāti. Evampi bhagavā satthavāho.
അഥ വാ ഭഗവാ അനുപ്പന്നസ്സ മഗ്ഗസ്സ ഉപ്പാദേതാ, അസഞ്ജാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ സഞ്ജനേതാ, അനക്ഖാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ അക്ഖാതാ, മഗ്ഗഞ്ഞൂ മഗ്ഗവിദൂ മഗ്ഗകോവിദോ മഗ്ഗാനുഗാ ച പന ഏതരഹി സാവകാ വിഹരന്തി പച്ഛാ സമന്നാഗതാതി. ഏവമ്പി ഭഗവാ സത്ഥവാഹോതി – ഏവം വഗ്ഗുവദോ സത്ഥാ.
Atha vā bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatāti. Evampi bhagavā satthavāhoti – evaṃ vagguvado satthā.
തുസിതാ ഗണിമാഗതോതി. ഭഗവാ തുസിതകായാ ചവിത്വാ സതോ സമ്പജാനോ മാതുകുച്ഛിം ഓക്കന്തോതി. ഏവമ്പി തുസിതാ ഗണിമാഗതോ.
Tusitā gaṇimāgatoti. Bhagavā tusitakāyā cavitvā sato sampajāno mātukucchiṃ okkantoti. Evampi tusitā gaṇimāgato.
അഥ വാ ദേവാ വുച്ചന്തി തുസിതാ. തേ തുട്ഠാ സന്തുട്ഠാ അത്തമനാ പമുദിതാ പീതിസോമനസ്സജാതാ ദേവലോകതോ ഗണിം ആഗതോതി. ഏവമ്പി തുസിതാ ഗണിമാഗതോ. അഥ വാ അരഹന്തോ വുച്ചന്തി തുസിതാ. തേ തുട്ഠാ സന്തുട്ഠാ അത്തമനാ പരിപുണ്ണസങ്കപ്പാ അരഹന്താനം ഗണിം ആഗതോതി. ഏവമ്പി തുസിതാ ഗണിമാഗതോ. ഗണീതി ഗണീ ഭഗവാ. ഗണാചരിയോതി ഗണീ, ഗണസ്സ സത്ഥാതി ഗണീ, ഗണം പരിഹരതീതി ഗണീ, ഗണം ഓവദതീതി ഗണീ, ഗണമനുസാസതീതി ഗണീ, വിസാരദോ ഗണം ഉപസങ്കമതീതി ഗണീ, ഗണസ്സ 5 സുസ്സൂസതി സോതം ഓദഹതി അഞ്ഞാ ചിത്തം ഉപട്ഠപേതീതി ഗണീ, ഗണം അകുസലാ വുട്ഠാപേത്വാ കുസലേ പതിട്ഠാപേതീതി ഗണീ, ഭിക്ഖുഗണസ്സ ഗണീ, ഭിക്ഖുനിഗണസ്സ ഗണീ, ഉപാസകഗണസ്സ ഗണീ, ഉപാസികാഗണസ്സ ഗണീ , രാജഗണസ്സ ഗണീ, ഖത്തിയഗണസ്സ… ബ്രാഹ്മണഗണസ്സ… വേസ്സഗണസ്സ… സുദ്ദഗണസ്സ… ദേവഗണസ്സ… ബ്രഹ്മഗണസ്സ ഗണീ, സങ്ഘീ ഗണീ ഗണാചരിയോ. ആഗതോതി ഉപഗതോ സമുപഗതോ സമുപപന്നോ 6 സങ്കസ്സനഗരന്തി – തുസിതാ ഗണിമാഗതോ.
Atha vā devā vuccanti tusitā. Te tuṭṭhā santuṭṭhā attamanā pamuditā pītisomanassajātā devalokato gaṇiṃ āgatoti. Evampi tusitā gaṇimāgato. Atha vā arahanto vuccanti tusitā. Te tuṭṭhā santuṭṭhā attamanā paripuṇṇasaṅkappā arahantānaṃ gaṇiṃ āgatoti. Evampi tusitā gaṇimāgato. Gaṇīti gaṇī bhagavā. Gaṇācariyoti gaṇī, gaṇassa satthāti gaṇī, gaṇaṃ pariharatīti gaṇī, gaṇaṃ ovadatīti gaṇī, gaṇamanusāsatīti gaṇī, visārado gaṇaṃ upasaṅkamatīti gaṇī, gaṇassa 7 sussūsati sotaṃ odahati aññā cittaṃ upaṭṭhapetīti gaṇī, gaṇaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetīti gaṇī, bhikkhugaṇassa gaṇī, bhikkhunigaṇassa gaṇī, upāsakagaṇassa gaṇī, upāsikāgaṇassa gaṇī , rājagaṇassa gaṇī, khattiyagaṇassa… brāhmaṇagaṇassa… vessagaṇassa… suddagaṇassa… devagaṇassa… brahmagaṇassa gaṇī, saṅghī gaṇī gaṇācariyo. Āgatoti upagato samupagato samupapanno 8 saṅkassanagaranti – tusitā gaṇimāgato.
തേനാഹ ഥേരോ സാരിപുത്തോ –
Tenāha thero sāriputto –
‘‘ന മേ ദിട്ഠോ ഇതോ പുബ്ബേ, [ഇച്ചായസ്മാ സാരിപുത്തോ]
‘‘Na me diṭṭho ito pubbe, [iccāyasmā sāriputto]
ന സുതോ ഉദ കസ്സചി;
Na suto uda kassaci;
ഏവം വഗ്ഗുവദോ സത്ഥാ, തുസിതാ ഗണിമാഗതോ’’തി.
Evaṃ vagguvado satthā, tusitā gaṇimāgato’’ti.
൧൯൧.
191.
സദേവകസ്സ ലോകസ്സ, യഥാ ദിസ്സതി ചക്ഖുമാ;
Sadevakassa lokassa, yathā dissati cakkhumā;
സബ്ബം തമം വിനോദേത്വാ, ഏകോവ രതിമജ്ഝഗാ.
Sabbaṃ tamaṃ vinodetvā, ekova ratimajjhagā.
സദേവകസ്സ ലോകസ്സാതി സദേവകസ്സ ലോകസ്സ സമാരകസ്സ സബ്രഹ്മകസ്സ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായാതി – സദേവകസ്സ ലോകസ്സ.
Sadevakassalokassāti sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāyāti – sadevakassa lokassa.
യഥാ ദിസ്സതി ചക്ഖുമാതി യഥാ ഭഗവന്തം താവതിംസഭവനേ പാരിച്ഛത്തകമൂലേ പണ്ഡുകമ്ബലസിലായം നിസിന്നം ധമ്മം ദേസേന്തം ദേവതാ പസ്സന്തി തഥാ മനുസ്സാ പസ്സന്തി . യഥാ മനുസ്സാ പസ്സന്തി തഥാ ദേവതാ പസ്സന്തി. യഥാ ദേവാനം ദിസ്സതി തഥാ മനുസ്സാനം ദിസ്സതി. യഥാ മനുസ്സാനം ദിസ്സതി തഥാ ദേവാനം ദിസ്സതീതി. ഏവമ്പി യഥാ ദിസ്സതി ചക്ഖുമാ. യഥാ വാ പനേകേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ അദന്താ ദന്തവണ്ണേന ദിസ്സന്തി, അസന്താ സന്തവണ്ണേന ദിസ്സന്തി, അനുപസന്താ ഉപസന്തവണ്ണേന ദിസ്സന്തി, അനിബ്ബുതാ നിബ്ബുതവണ്ണേന ദിസ്സന്തി.
Yathā dissati cakkhumāti yathā bhagavantaṃ tāvatiṃsabhavane pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṃ nisinnaṃ dhammaṃ desentaṃ devatā passanti tathā manussā passanti . Yathā manussā passanti tathā devatā passanti. Yathā devānaṃ dissati tathā manussānaṃ dissati. Yathā manussānaṃ dissati tathā devānaṃ dissatīti. Evampi yathā dissati cakkhumā. Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā adantā dantavaṇṇena dissanti, asantā santavaṇṇena dissanti, anupasantā upasantavaṇṇena dissanti, anibbutā nibbutavaṇṇena dissanti.
‘‘പതിരൂപകോ മത്തികാകുണ്ഡലോവ, ലോഹഡ്ഢമാസോവ 9 സുവണ്ണഛന്നോ;
‘‘Patirūpako mattikākuṇḍalova, lohaḍḍhamāsova 10 suvaṇṇachanno;
ചരന്തി ലോകേ പരിവാരഛന്നാ, അന്തോ അസുദ്ധാ ബഹി സോഭമാനാ’’തി 11.
Caranti loke parivārachannā, anto asuddhā bahi sobhamānā’’ti 12.
ന ഭഗവാ ഏവം ദിസ്സതി. ഭഗവാ ഭൂതേന തച്ഛേന തഥേന യാഥാവേന അവിപരീതേന സഭാവേന ദന്തോ ദന്തവണ്ണേന ദിസ്സതി, സന്തോ സന്തവണ്ണേന ദിസ്സതി, ഉപസന്തോ ഉപസന്തവണ്ണേന ദിസ്സതി, നിബ്ബുതോ നിബ്ബുതവണ്ണേന ദിസ്സതി, അകപ്പിതഇരിയാപഥാ ച ബുദ്ധാ ഭഗവന്തോ പണിധിസമ്പന്നാതി. ഏവമ്പി യഥാ ദിസ്സതി ചക്ഖുമാ.
Na bhagavā evaṃ dissati. Bhagavā bhūtena tacchena tathena yāthāvena aviparītena sabhāvena danto dantavaṇṇena dissati, santo santavaṇṇena dissati, upasanto upasantavaṇṇena dissati, nibbuto nibbutavaṇṇena dissati, akappitairiyāpathā ca buddhā bhagavanto paṇidhisampannāti. Evampi yathā dissati cakkhumā.
അഥ വാ ഭഗവാ വിസുദ്ധസദ്ദോ ഗതകിത്തിസദ്ദസിലോകോ 13 നാഗഭവനേ ച സുപണ്ണഭവനേ ച യക്ഖഭവനേ ച അസുരഭവനേ ച ഗന്ധബ്ബഭവനേ ച മഹാരാജഭവനേ ച ഇന്ദഭവനേ ച ബ്രഹ്മഭവനേ ച ദേവഭവനേ ച ഏദിസോ ച താദിസോ ച തതോ ച ഭിയ്യോതി. ഏവമ്പി യഥാ ദിസ്സതി ചക്ഖുമാ.
Atha vā bhagavā visuddhasaddo gatakittisaddasiloko 14 nāgabhavane ca supaṇṇabhavane ca yakkhabhavane ca asurabhavane ca gandhabbabhavane ca mahārājabhavane ca indabhavane ca brahmabhavane ca devabhavane ca ediso ca tādiso ca tato ca bhiyyoti. Evampi yathā dissati cakkhumā.
അഥ വാ ഭഗവാ ദസഹി ബലേഹി സമന്നാഗതോ, ചതൂഹി വേസാരജ്ജേഹി, ചതൂഹി പടിസമ്ഭിദാഹി, ഛഹി അഭിഞ്ഞാഹി, ഛഹി ബുദ്ധധമ്മേഹി, തേജേന ച ബലേന ച ഗുണേന ച വീരിയേന ച പഞ്ഞായ ച ദിസ്സതി ഞായതി പഞ്ഞായതി.
Atha vā bhagavā dasahi balehi samannāgato, catūhi vesārajjehi, catūhi paṭisambhidāhi, chahi abhiññāhi, chahi buddhadhammehi, tejena ca balena ca guṇena ca vīriyena ca paññāya ca dissati ñāyati paññāyati.
‘‘ദൂരേ സന്തോ പകാസേന്തി, ഹിമവന്തോവ പബ്ബതോ;
‘‘Dūre santo pakāsenti, himavantova pabbato;
അസന്തേത്ഥ ന ദിസ്സന്തി, രത്തിം ഖിത്താ 15 യഥാ സരാ’’തി.
Asantettha na dissanti, rattiṃ khittā 16 yathā sarā’’ti.
ഏവമ്പി യഥാ ദിസ്സതി ചക്ഖുമാ.
Evampi yathā dissati cakkhumā.
ചക്ഖുമാതി ഭഗവാ പഞ്ചഹി ചക്ഖൂഹി ചക്ഖുമാ – മംസചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ, ദിബ്ബചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ, പഞ്ഞാചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ, ബുദ്ധചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ, സമന്തചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ.
Cakkhumāti bhagavā pañcahi cakkhūhi cakkhumā – maṃsacakkhunāpi cakkhumā, dibbacakkhunāpi cakkhumā, paññācakkhunāpi cakkhumā, buddhacakkhunāpi cakkhumā, samantacakkhunāpi cakkhumā.
കഥം ഭഗവാ മംസചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ? മംസചക്ഖുമ്ഹി ഭഗവതോ പഞ്ച വണ്ണാ സംവിജ്ജന്തി – നീലോ ച വണ്ണോ, പീതകോ ച വണ്ണോ, ലോഹിതകോ ച വണ്ണോ, കണ്ഹോ ച വണ്ണോ, ഓദാതോ ച വണ്ണോ. അക്ഖിലോമാനി ച ഭഗവതോ. യത്ഥ ച അക്ഖിലോമാനി പതിട്ഠിതാനി തം നീലം ഹോതി സുനീലം പാസാദികം ദസ്സനേയ്യം ഉമാപുപ്ഫസമാനം. തസ്സ പരതോ പീതകം ഹോതി സുപീതകം സുവണ്ണവണ്ണം പാസാദികം ദസ്സനേയ്യം കണികാരപുപ്ഫസമാനം. ഉഭതോ അക്ഖികൂടാനി ഭഗവതോ ലോഹിതകാനി ഹോന്തി സുലോഹിതകാനി പാസാദികാനി ദസ്സനേയ്യാനി ഇന്ദഗോപകസമാനാനി. മജ്ഝേ കണ്ഹം ഹോതി സുകണ്ഹം അലൂഖം സുദ്ധം പാസാദികം ദസ്സനേയ്യം അദ്ദാരിട്ഠകസമാനം. തസ്സ പരതോ ഓദാതം ഹോതി സുഓദാതം സേതം പണ്ഡരം പാസാദികം ദസ്സനേയ്യം ഓസധിതാരകസമാനം . തേന ഭഗവാ പാകതികേന മംസചക്ഖുനാ അത്തഭാവപരിയാപന്നേന പുരിമസുചരിതകമ്മാഭിനിബ്ബത്തേന സമന്താ യോജനം പസ്സതി ദിവാ ചേവ രത്തിഞ്ച. യദാപി ചതുരങ്ഗസമന്നാഗതോ അന്ധകാരോ ഹോതി സൂരിയോ ച അത്ഥങ്ഗതോ ഹോതി ; കാളപക്ഖോ ച ഉപോസഥോ ഹോതി, തിബ്ബോ ച വനസണ്ഡോ ഹോതി, മഹാ ച കാളമേഘോ അബ്ഭുട്ഠിതോ ഹോതി. ഏവരൂപേപി ചതുരങ്ഗസമന്നാഗതേ അന്ധകാരേ സമന്താ യോജനം പസ്സതി. നത്ഥി സോ കുട്ടോ വാ കവാടം വാ പാകാരോ വാ പബ്ബതോ വാ ഗച്ഛോ വാ ലതാ വാ ആവരണം രൂപാനം ദസ്സനായ. ഏകഞ്ചേ തിലഫലം നിമിത്തം കത്വാ തിലവാഹേ പക്ഖിപേയ്യ, തഞ്ഞേവ തിലഫലം ഉദ്ധരേയ്യ. ഏവം പരിസുദ്ധം ഭഗവതോ പാകതികമംസചക്ഖു. ഏവം ഭഗവാ മംസചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ.
Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi cakkhumā? Maṃsacakkhumhi bhagavato pañca vaṇṇā saṃvijjanti – nīlo ca vaṇṇo, pītako ca vaṇṇo, lohitako ca vaṇṇo, kaṇho ca vaṇṇo, odāto ca vaṇṇo. Akkhilomāni ca bhagavato. Yattha ca akkhilomāni patiṭṭhitāni taṃ nīlaṃ hoti sunīlaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ umāpupphasamānaṃ. Tassa parato pītakaṃ hoti supītakaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ kaṇikārapupphasamānaṃ. Ubhato akkhikūṭāni bhagavato lohitakāni honti sulohitakāni pāsādikāni dassaneyyāni indagopakasamānāni. Majjhe kaṇhaṃ hoti sukaṇhaṃ alūkhaṃ suddhaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ addāriṭṭhakasamānaṃ. Tassa parato odātaṃ hoti suodātaṃ setaṃ paṇḍaraṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ osadhitārakasamānaṃ . Tena bhagavā pākatikena maṃsacakkhunā attabhāvapariyāpannena purimasucaritakammābhinibbattena samantā yojanaṃ passati divā ceva rattiñca. Yadāpi caturaṅgasamannāgato andhakāro hoti sūriyo ca atthaṅgato hoti ; kāḷapakkho ca uposatho hoti, tibbo ca vanasaṇḍo hoti, mahā ca kāḷamegho abbhuṭṭhito hoti. Evarūpepi caturaṅgasamannāgate andhakāre samantā yojanaṃ passati. Natthi so kuṭṭo vā kavāṭaṃ vā pākāro vā pabbato vā gaccho vā latā vā āvaraṇaṃ rūpānaṃ dassanāya. Ekañce tilaphalaṃ nimittaṃ katvā tilavāhe pakkhipeyya, taññeva tilaphalaṃ uddhareyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato pākatikamaṃsacakkhu. Evaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi cakkhumā.
കഥം ഭഗവാ ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ? ഭഗവാ ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ; യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതി – ‘‘ഇമേ വത ഭോന്തോ സത്താ കായദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ വചീദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ മനോദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ അരിയാനം ഉപവാദകാ മിച്ഛാദിട്ഠികാ മിച്ഛാദിട്ഠികമ്മസമാദാനാ, തേ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപന്നാ; ഇമേ വാ പന ഭോന്തോ സത്താ കായസുചരിതേന സമന്നാഗതാ വചീസുചരിതേന സമന്നാഗതാ മനോസുചരിതേന സമന്നാഗതാ അരിയാനം അനുപവാദകാ സമ്മാദിട്ഠികാ സമ്മാദിട്ഠികമ്മസമാദാനാ, തേ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപന്നാ’’തി. ഇതി ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ; യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതി. ആകങ്ഖമാനോ ച ഭഗവാ ഏകമ്പി ലോകധാതും പസ്സേയ്യ, ദ്വേപി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, തിസ്സോപി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, ചതസ്സോപി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, പഞ്ചപി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, ദസപി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, വീസമ്പി 17 ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, തിംസമ്പി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, ചത്താലീസമ്പി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, പഞ്ഞാസമ്പി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, സതമ്പി ലോകധാതും പസ്സേയ്യ, സഹസ്സിമ്പി ചൂളനികം ലോകധാതും പസ്സേയ്യ, ദ്വിസഹസ്സിമ്പി മജ്ഝിമികം ലോകധാതും പസ്സേയ്യ, തിസഹസ്സിമ്പി ലോകധാതും പസ്സേയ്യ, മഹാസഹസ്സിമ്പി ലോകധാതും പസ്സേയ്യ, യാവതകം പന ആകങ്ഖേയ്യ താവതകം പസ്സേയ്യ. ഏവം പരിസുദ്ധം ഭഗവതോ ദിബ്ബചക്ഖു. ഏവം ഭഗവാ ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ.
Kathaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate; yathākammūpage satte pajānāti – ‘‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā; ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate; yathākammūpage satte pajānāti. Ākaṅkhamāno ca bhagavā ekampi lokadhātuṃ passeyya, dvepi lokadhātuyo passeyya, tissopi lokadhātuyo passeyya, catassopi lokadhātuyo passeyya, pañcapi lokadhātuyo passeyya, dasapi lokadhātuyo passeyya, vīsampi 18 lokadhātuyo passeyya, tiṃsampi lokadhātuyo passeyya, cattālīsampi lokadhātuyo passeyya, paññāsampi lokadhātuyo passeyya, satampi lokadhātuṃ passeyya, sahassimpi cūḷanikaṃ lokadhātuṃ passeyya, dvisahassimpi majjhimikaṃ lokadhātuṃ passeyya, tisahassimpi lokadhātuṃ passeyya, mahāsahassimpi lokadhātuṃ passeyya, yāvatakaṃ pana ākaṅkheyya tāvatakaṃ passeyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato dibbacakkhu. Evaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi cakkhumā.
കഥം ഭഗവാ പഞ്ഞാചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ? ഭഗവാ മഹാപഞ്ഞോ പുഥുപഞ്ഞോ ഹാസപഞ്ഞോ ജവനപഞ്ഞോ തിക്ഖപഞ്ഞോ നിബ്ബേധികപഞ്ഞോ പഞ്ഞാപഭേദകുസലോ പഭിന്നഞാണോ അധിഗതപടിസമ്ഭിദോ ചതുവേസാരജ്ജപ്പത്തോ ദസബലധാരീ പുരിസാസഭോ പുരിസസീഹോ പുരിസനാഗോ പുരിസാജഞ്ഞോ പുരിസധോരയ്ഹോ അനന്തഞാണോ അനന്തതേജോ അനന്തയസോ അഡ്ഢോ മഹദ്ധനോ ധനവാ നേതാ വിനേതാ അനുനേതാ പഞ്ഞപേതാ നിജ്ഝാപേതാ പേക്ഖേതാ പസാദേതാ. സോ ഹി ഭഗവാ അനുപ്പന്നസ്സ മഗ്ഗസ്സ ഉപ്പാദേതാ, അസഞ്ജാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ സഞ്ജനേതാ, അനക്ഖാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ അക്ഖാതാ, മഗ്ഗഞ്ഞൂ മഗ്ഗവിദൂ മഗ്ഗകോവിദോ മഗ്ഗാനുഗാ ച പന ഏതരഹി സാവകാ വിഹരന്തി പച്ഛാ സമന്നാഗതാ.
Kathaṃ bhagavā paññācakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño paññāpabhedakusalo pabhinnañāṇo adhigatapaṭisambhido catuvesārajjappatto dasabaladhārī purisāsabho purisasīho purisanāgo purisājañño purisadhorayho anantañāṇo anantatejo anantayaso aḍḍho mahaddhano dhanavā netā vinetā anunetā paññapetā nijjhāpetā pekkhetā pasādetā. So hi bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā.
സോ ഹി ഭഗവാ ജാനം ജാനാതി, പസ്സം പസ്സതി, ചക്ഖുഭൂതോ ഞാണഭൂതോ ധമ്മഭൂതോ ബ്രഹ്മഭൂതോ വത്താ പവത്താ അത്ഥസ്സ നിന്നേതാ അമതസ്സ ദാതാ ധമ്മസ്സാമീ തഥാഗതോ. നത്ഥി തസ്സ ഭഗവതോ അഞ്ഞാതം അദിട്ഠം അവിദിതം അസച്ഛികതം അഫസ്സിതം പഞ്ഞായ. അതീതം അനാഗതം പച്ചുപ്പന്നം ഉപാദായ സബ്ബേ ധമ്മാ സബ്ബാകാരേന ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ഞാണമുഖേ ആപാഥം ആഗച്ഛന്തി. യം കിഞ്ചി നേയ്യം നാമ അത്ഥി ജാനിതബ്ബം 19 അത്തത്ഥോ വാ, പരത്ഥോ വാ, ഉഭയത്ഥോ വാ, ദിട്ഠധമ്മികോ വാ അത്ഥോ, സമ്പരായികോ വാ അത്ഥോ, ഉത്താനോ വാ അത്ഥോ, ഗമ്ഭീരോ വാ അത്ഥോ, ഗൂള്ഹോ വാ അത്ഥോ, പടിച്ഛന്നോ വാ അത്ഥോ, നേയ്യോ വാ അത്ഥോ, നീതോ വാ അത്ഥോ, അനവജ്ജോ വാ അത്ഥോ, നിക്കിലേസോ വാ അത്ഥോ, വോദാനോ വാ അത്ഥോ, പരമത്ഥോ വാ അത്ഥോ, സബ്ബം തം അന്തോബുദ്ധഞാണേ പരിവത്തതി.
So hi bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. Natthi tassa bhagavato aññātaṃ adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ paññāya. Atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ upādāya sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchanti. Yaṃ kiñci neyyaṃ nāma atthi jānitabbaṃ 20 attattho vā, parattho vā, ubhayattho vā, diṭṭhadhammiko vā attho, samparāyiko vā attho, uttāno vā attho, gambhīro vā attho, gūḷho vā attho, paṭicchanno vā attho, neyyo vā attho, nīto vā attho, anavajjo vā attho, nikkileso vā attho, vodāno vā attho, paramattho vā attho, sabbaṃ taṃ antobuddhañāṇe parivattati.
അതീതേ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ അപ്പടിഹതം ഞാണം, അനാഗതേ അപ്പടിഹതം ഞാണം, പച്ചുപ്പന്നേ അപ്പടിഹതം ഞാണം. സബ്ബം കായകമ്മം ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ഞാണാനുപരിവത്തി. സബ്ബം വചീകമ്മം… സബ്ബം മനോകമ്മം ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ഞാണാനുപരിവത്തി. യാവതകം നേയ്യം താവതകം ഞാണം, യാവതകം ഞാണം താവതകം നേയ്യം; നേയ്യപരിയന്തികം ഞാണം, ഞാണപരിയന്തികം നേയ്യം; നേയ്യം അതിക്കമിത്വാ ഞാണം നപ്പവത്തതി, ഞാണം അതിക്കമിത്വാ നേയ്യപഥോ നത്ഥി; അഞ്ഞമഞ്ഞപരിയന്തട്ഠായിനോ തേ ധമ്മാ. യഥാ ദ്വിന്നം സമുഗ്ഗപടലാനം സമ്മാഫുസിതാനം ഹേട്ഠിമം സമുഗ്ഗപടലം ഉപരിമം നാതിവത്തതി, ഉപരിമം സമുഗ്ഗപടലം ഹേട്ഠിമം നാതിവത്തതി, അഞ്ഞമഞ്ഞപരിയന്തട്ഠായിനോ; ഏവമേവം ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ നേയ്യഞ്ച ഞാണഞ്ച അഞ്ഞമഞ്ഞപരിയന്തട്ഠായിനോ . യാവതകം നേയ്യം താവതകം ഞാണം, യാവതകം ഞാണം താവതകം നേയ്യം, നേയ്യപരിയന്തികം ഞാണം, ഞാണപരിയന്തികം നേയ്യം; നേയ്യം അതിക്കമിത്വാ ഞാണം ന പവത്തതി, ഞാണം അതിക്കമിത്വാ നേയ്യപഥോ നത്ഥി; അഞ്ഞമഞ്ഞപരിയന്തട്ഠായിനോ തേ ധമ്മാ.
Atīte buddhassa bhagavato appaṭihataṃ ñāṇaṃ, anāgate appaṭihataṃ ñāṇaṃ, paccuppanne appaṭihataṃ ñāṇaṃ. Sabbaṃ kāyakammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti. Sabbaṃ vacīkammaṃ… sabbaṃ manokammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti. Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ; neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ; neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi; aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā. Yathā dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ sammāphusitānaṃ heṭṭhimaṃ samuggapaṭalaṃ uparimaṃ nātivattati, uparimaṃ samuggapaṭalaṃ heṭṭhimaṃ nātivattati, aññamaññapariyantaṭṭhāyino; evamevaṃ buddhassa bhagavato neyyañca ñāṇañca aññamaññapariyantaṭṭhāyino . Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ, neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ, ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ; neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ na pavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi; aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā.
സബ്ബധമ്മേസു ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ഞാണം പവത്തതി. സബ്ബേ ധമ്മാ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ആവജ്ജനപടിബദ്ധാ ആകങ്ഖപടിബദ്ധാ മനസികാരപടിബദ്ധാ ചിത്തുപ്പാദപടിബദ്ധാ. സബ്ബസത്തേസു ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ഞാണം പവത്തതി. സബ്ബേസം സത്താനം ഭഗവാ ആസയം ജാനാതി, അനുസയം ജാനാതി, ചരിതം ജാനാതി, അധിമുത്തിം ജാനാതി, അപ്പരജക്ഖേ മഹാരജക്ഖേ തിക്ഖിന്ദ്രിയേ മുദിന്ദ്രിയേ സ്വാകാരേ ദ്വാകാരേ സുവിഞ്ഞാപയേ ദുവിഞ്ഞാപയേ ഭബ്ബാഭബ്ബേ സത്തേ പജാനാതി. സദേവകോ ലോകോ സമാരകോ സബ്രഹ്മകോ സസ്സമണബ്രാഹ്മണീ പജാ സദേവമനുസ്സാ അന്തോബുദ്ധഞാണേ പരിവത്തതി.
Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbesaṃ sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃ jānāti, apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti. Sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati.
യഥാ യേ കേചി മച്ഛകച്ഛപാ അന്തമസോ തിമിതിമിങ്ഗലം ഉപാദായ അന്തോമഹാസമുദ്ദേ പരിവത്തന്തി; ഏവമേവ സദേവകോ ലോകോ സമാരകോ സബ്രഹ്മകോ സസ്സമണബ്രാഹ്മണീ പജാ സദേവമനുസ്സാ അന്തോബുദ്ധഞാണേ പരിവത്തതി. യഥാ യേ കേചി പക്ഖീ അന്തമസോ ഗരുളം വേനതേയ്യം ഉപാദായ ആകാസസ്സ പദേസേ പരിവത്തന്തി; ഏവമേവ യേപി തേ സാരിപുത്തസമാ പഞ്ഞായ തേപി ബുദ്ധഞാണസ്സ പദേസേ പരിവത്തന്തി; ബുദ്ധഞാണം ദേവമനുസ്സാനം പഞ്ഞം ഫരിത്വാ അഭിഭവിത്വാ തിട്ഠതി. യേപി തേ ഖത്തിയപണ്ഡിതാ ബ്രാഹ്മണപണ്ഡിതാ ഗഹപതിപണ്ഡിതാ സമണപണ്ഡിതാ നിപുണാ കതപരപ്പവാദാ വാലവേധിരൂപാ വോഭിന്ദന്താ മഞ്ഞേ ചരന്തി പഞ്ഞാഗതേന ദിട്ഠിഗതാനി, തേ പഞ്ഹേ അഭിസങ്ഖരിത്വാ അഭിസങ്ഖരിത്വാ തഥാഗതം ഉപസങ്കമിത്വാ പുച്ഛന്തി ഗൂള്ഹാനി ച പടിച്ഛന്നാനി ച. കഥിതാ വിസജ്ജിതാവ തേ പഞ്ഹാ ഭഗവതാ ഹോന്തി നിദ്ദിട്ഠകാരണാ ഉപക്ഖിത്തകാ ച. തേ ഭഗവതോ സമ്പജ്ജന്തി. അഥ ഖോ ഭഗവാവ തത്ഥ അതിരോചതി , യദിദം പഞ്ഞായാതി. ഏവം ഭഗവാ പഞ്ഞാചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ.
Yathā ye keci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya antomahāsamudde parivattanti; evameva sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati. Yathā ye keci pakkhī antamaso garuḷaṃ venateyyaṃ upādāya ākāsassa padese parivattanti; evameva yepi te sāriputtasamā paññāya tepi buddhañāṇassa padese parivattanti; buddhañāṇaṃ devamanussānaṃ paññaṃ pharitvā abhibhavitvā tiṭṭhati. Yepi te khattiyapaṇḍitā brāhmaṇapaṇḍitā gahapatipaṇḍitā samaṇapaṇḍitā nipuṇā kataparappavādā vālavedhirūpā vobhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni, te pañhe abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti gūḷhāni ca paṭicchannāni ca. Kathitā visajjitāva te pañhā bhagavatā honti niddiṭṭhakāraṇā upakkhittakā ca. Te bhagavato sampajjanti. Atha kho bhagavāva tattha atirocati , yadidaṃ paññāyāti. Evaṃ bhagavā paññācakkhunāpi cakkhumā.
കഥം ഭഗവാ ബുദ്ധചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ? ഭഗവാ ബുദ്ധചക്ഖുനാ ലോകം വോലോകേന്തോ 21 അദ്ദസ സത്തേ അപ്പരജക്ഖേ മഹാരജക്ഖേ തിക്ഖിന്ദ്രിയേ മുദിന്ദ്രിയേ സ്വാകാരേ ദ്വാകാരേ സുവിഞ്ഞാപയേ ദുവിഞ്ഞാപയേ അപ്പേകച്ചേ പരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനോ വിഹരന്തേ അപ്പേകച്ചേ നപരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനോ വിഹരന്തേ. സേയ്യഥാപി നാമ ഉപ്പലിനിയം വാ പദുമിനിയം വാ പുണ്ഡരീകിനിയം വാ അപ്പേകച്ചാനി ഉപ്പലാനി വാ പദുമാനി വാ പുണ്ഡരീകാനി വാ ഉദകേ ജാതാനി ഉദകേ സംവഡ്ഢാനി ഉദകാനുഗ്ഗതാനി അന്തോനിമുഗ്ഗപോസീനി, അപ്പേകച്ചാനി ഉപ്പലാനി വാ പദുമാനി വാ പുണ്ഡരീകാനി വാ ഉദകേ ജാതാനി ഉദകേ സംവഡ്ഢാനി സമോദകം ഠിതാനി, അപ്പേകച്ചാനി ഉപ്പലാനി വാ പദുമാനി വാ പുണ്ഡരീകാനി വാ ഉദകേ ജാതാനി ഉദകേ സംവഡ്ഢാനി ഉദകം അച്ചുഗ്ഗമ്മ തിട്ഠന്തി അനുപലിത്താനി ഉദകേന; ഏവമേവം ഭഗവാ ബുദ്ധചക്ഖുനാ ലോകം വോലോകേന്തോ അദ്ദസ സത്തേ അപ്പരജക്ഖേ മഹാരജക്ഖേ തിക്ഖിന്ദ്രിയേ മുദിന്ദ്രിയേ സ്വാകാരേ ദ്വാകാരേ സുവിഞ്ഞാപയേ ദുവിഞ്ഞാപയേ അപ്പേകച്ചേ പരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനോ വിഹരന്തേ അപ്പേകച്ചേ നപരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനോ വിഹരന്തേ. ജാനാതി ഭഗവാ – ‘‘അയം പുഗ്ഗലോ രാഗചരിതോ, അയം ദോസചരിതോ, അയം മോഹചരിതോ, അയം വിതക്കചരിതോ, അയം സദ്ധാചരിതോ, അയം ഞാണചരിതോ’’തി. രാഗചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ അസുഭകഥം കഥേതി; ദോസചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ മേത്താഭാവനം ആചിക്ഖതി; മോഹചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ ഉദ്ദേസേ പരിപുച്ഛായ കാലേന ധമ്മസ്സവനേ കാലേന ധമ്മസാകച്ഛായ ഗരുസംവാസേ നിവേസേതി; വിതക്കചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ ആനാപാനസ്സതിം ആചിക്ഖതി; സദ്ധാചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ പസാദനീയം നിമിത്തം ആചിക്ഖതി ബുദ്ധസുബോധിം ധമ്മസുധമ്മതം സങ്ഘസുപ്പടിപത്തിം സീലാനി ച അത്തനോ; ഞാണചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ വിപസ്സനാനിമിത്തം ആചിക്ഖതി അനിച്ചാകാരം ദുക്ഖാകാരം അനത്താകാരം.
Kathaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi cakkhumā? Bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento 22 addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante appekacce naparalokavajjabhayadassāvino viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni samodakaṃ ṭhitāni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakaṃ accuggamma tiṭṭhanti anupalittāni udakena; evamevaṃ bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante appekacce naparalokavajjabhayadassāvino viharante. Jānāti bhagavā – ‘‘ayaṃ puggalo rāgacarito, ayaṃ dosacarito, ayaṃ mohacarito, ayaṃ vitakkacarito, ayaṃ saddhācarito, ayaṃ ñāṇacarito’’ti. Rāgacaritassa bhagavā puggalassa asubhakathaṃ katheti; dosacaritassa bhagavā puggalassa mettābhāvanaṃ ācikkhati; mohacaritassa bhagavā puggalassa uddese paripucchāya kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya garusaṃvāse niveseti; vitakkacaritassa bhagavā puggalassa ānāpānassatiṃ ācikkhati; saddhācaritassa bhagavā puggalassa pasādanīyaṃ nimittaṃ ācikkhati buddhasubodhiṃ dhammasudhammataṃ saṅghasuppaṭipattiṃ sīlāni ca attano; ñāṇacaritassa bhagavā puggalassa vipassanānimittaṃ ācikkhati aniccākāraṃ dukkhākāraṃ anattākāraṃ.
‘‘സേലേ യഥാ പബ്ബതമുദ്ധനിട്ഠിതോ, യഥാപി പസ്സേ ജനതം സമന്തതോ;
‘‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito, yathāpi passe janataṃ samantato;
തഥൂപമം ധമ്മമയം സുമേധ, പാസാദമാരുയ്ഹ സമന്തചക്ഖു;
Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhu;
സോകാവതിണ്ണം ജനതമപേതസോകോ, അവേക്ഖസ്സു ജാതിജരാഭിഭൂത’’ന്തി.
Sokāvatiṇṇaṃ janatamapetasoko, avekkhassu jātijarābhibhūta’’nti.
ഏവം ഭഗവാ ബുദ്ധചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ.
Evaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi cakkhumā.
കഥം ഭഗവാ സമന്തചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാ? സമന്തചക്ഖു വുച്ചതി സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം. ഭഗവാ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണേന ഉപേതോ സമുപേതോ ഉപഗതോ സമുപഗതോ ഉപപന്നോ സമുപപന്നോ സമന്നാഗതോ.
Kathaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumā? Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ. Bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato.
‘‘ന തസ്സ അദിട്ഠമിധത്ഥി കിഞ്ചി, അഥോ അവിഞ്ഞാതമജാനിതബ്ബം;
‘‘Na tassa adiṭṭhamidhatthi kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ;
സബ്ബം അഭിഞ്ഞാസി യദത്ഥി നേയ്യം, തഥാഗതോ തേന സമന്തചക്ഖൂ’’തി.
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhū’’ti.
ഏവം ഭഗവാ സമന്തചക്ഖുനാപി ചക്ഖുമാതി – യഥാ ദിസ്സതി ചക്ഖുമാ.
Evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumāti – yathā dissati cakkhumā.
സബ്ബം തമം വിനോദേത്വാതി സബ്ബം രാഗതമം ദോസതമം മോഹതമം മാനതമം ദിട്ഠിതമം കിലേസതമം ദുച്ചരിതതമം അന്ധകരണം അചക്ഖുകരണം അഞ്ഞാണകരണം പഞ്ഞാനിരോധികം വിഘാതപക്ഖികം അനിബ്ബാനസംവത്തനികം നുദിത്വാ പനുദിത്വാ ജഹിത്വാ പജഹിത്വാ വിനോദേത്വാ ബ്യന്തിം കരിത്വാ അനഭാവം ഗമേത്വാതി – സബ്ബം തമം വിനോദേത്വാ.
Sabbaṃtamaṃ vinodetvāti sabbaṃ rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ mānatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ nuditvā panuditvā jahitvā pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvāti – sabbaṃ tamaṃ vinodetvā.
ഏകോവ രതിമജ്ഝഗാതി. ഏകോതി ഭഗവാ പബ്ബജ്ജാസങ്ഖാതേന ഏകോ, അദുതിയട്ഠേന ഏകോ, തണ്ഹായ പഹാനട്ഠേന ഏകോ, ഏകന്തവീതരാഗോതി ഏകോ, ഏകന്തവീതദോസോതി ഏകോ, ഏകന്തവീതമോഹോതി ഏകോ, ഏകന്തനിക്കിലേസോതി ഏകോ, ഏകായനമഗ്ഗം ഗതോതി ഏകോ, അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോതി ഏകോ.
Ekova ratimajjhagāti. Ekoti bhagavā pabbajjāsaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.
കഥം ഭഗവാ പബ്ബജ്ജാസങ്ഖാതേന ഏകോ? ഭഗവാ ദഹരോവ സമാനോ സുസു കാളകേസോ ഭദ്രേന 23 യോബ്ബനേന സമന്നാഗതോ പഠമേന വയസാ അകാമകാനം മാതാപിതൂനം അസ്സുമുഖാനം രുദന്താനം വിലപന്താനം ഞാതിസങ്ഘം പഹായ സബ്ബം ഘരാവാസപലിബോധം ഛിന്ദിത്വാ പുത്തദാരപലിബോധം ഛിന്ദിത്വാ ഞാതിപലിബോധം ഛിന്ദിത്വാ മിത്താമച്ചപലിബോധം ഛിന്ദിത്വാ സന്നിധിപലിബോധം ഛിന്ദിത്വാ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിത്വാ അകിഞ്ചനഭാവം ഉപഗന്ത്വാ ഏകോ ചരതി വിഹരതി ഇരിയതി വത്തതി പാലേതി യപേതി യാപേതി – ഏവം ഭഗവാ പബ്ബജ്ജാസങ്ഖാതേന ഏകോ.
Kathaṃ bhagavā pabbajjāsaṅkhātena eko? Bhagavā daharova samāno susu kāḷakeso bhadrena 24 yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ vilapantānaṃ ñātisaṅghaṃ pahāya sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā sannidhipalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti – evaṃ bhagavā pabbajjāsaṅkhātena eko.
കഥം ഭഗവാ അദുതിയട്ഠേന ഏകോ? സോ ഏവം പബ്ബജിതോ സമാനോ ഏകോ അരഞ്ഞവനപത്ഥാനി പന്താനി സേനാസനാനി പടിസേവതി അപ്പസദ്ദാനി അപ്പനിഗ്ഘോസാനി വിജനവാതാനി മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകാനി പടിസല്ലാനസാരുപ്പാനി. സോ ഏകോ ചരതി, ഏകോ ഗച്ഛതി, ഏകോ തിട്ഠതി, ഏകോ നിസീദതി, ഏകോ സേയ്യം കപ്പേതി, ഏകോ ഗാമം പിണ്ഡായ പവിസതി, ഏകോ പടിക്കമതി, ഏകോ രഹോ നിസീദതി, ഏകോ ചങ്കമം അധിട്ഠാതി, ഏകോ ചരതി വിഹരതി ഇരിയതി വത്തതി പാലേതി യപേതി യാപേതി – ഏവം ഭഗവാ അദുതിയട്ഠേന ഏകോ.
Kathaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko? So evaṃ pabbajito samāno eko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko carati, eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti – evaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko.
കഥം ഭഗവാ തണ്ഹായ പഹാനട്ഠേന ഏകോ? സോ ഏവം ഏകോ അദുതിയോ അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരന്തോ നജ്ജാ നേരഞ്ജരായ തീരേ ബോധിരുക്ഖമൂലേ മഹാപധാനം പദഹന്തോ മാരം സസേനം കണ്ഹം നമുചിം പമത്തബന്ധും വിധമിത്വാ തണ്ഹാജാലിനിം വിസരിതം വിസത്തികം പജഹസി വിനോദേസി ബ്യന്തിം അകാസി അനഭാവം ഗമേസി.
Kathaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahitatto viharanto najjā nerañjarāya tīre bodhirukkhamūle mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenaṃ kaṇhaṃ namuciṃ pamattabandhuṃ vidhamitvā taṇhājāliniṃ visaritaṃ visattikaṃ pajahasi vinodesi byantiṃ akāsi anabhāvaṃ gamesi.
‘‘തണ്ഹാദുതിയോ പുരിസോ, ദീഘമദ്ധാനസംസരം;
‘‘Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhānasaṃsaraṃ;
‘‘ഏതമാദീനവം ഞത്വാ, തണ്ഹം ദുക്ഖസ്സ സമ്ഭവം;
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, taṇhaṃ dukkhassa sambhavaṃ;
വീതതണ്ഹോ അനാദാനോ, സതോ ഭിക്ഖു പരിബ്ബജേ’’തി.
Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.
ഏവം ഭഗവാ തണ്ഹായ പഹാനട്ഠേന ഏകോ.
Evaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko.
കഥം ഭഗവാ ഏകന്തവീതരാഗോതി ഏകോ? രാഗസ്സ പഹീനത്താ ഏകന്തവീതരാഗോതി ഏകോ, ദോസസ്സ പഹീനത്താ ഏകന്തവീതദോസോതി ഏകോ, മോഹസ്സ പഹീനത്താ ഏകന്തവീതമോഹോതി ഏകോ, കിലേസാനം പഹീനത്താ ഏകന്തനിക്കിലേസോതി ഏകോ.
Kathaṃ bhagavā ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko.
കഥം ഭഗവാ ഏകായനമഗ്ഗം ഗതോതി ഏകോ? ഏകായനമഗ്ഗോ വുച്ചതി ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാ പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി പഞ്ച ബലാനി സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാ അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ.
Kathaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
‘‘ഏകായനം ജാതിഖയന്തദസ്സീ, മഗ്ഗം പജാനാതി ഹിതാനുകമ്പീ;
‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;
ഏതേന മഗ്ഗേന തരിംസു 27 പുബ്ബേ, തരിസ്സന്തി യേ ച തരന്തി ഓഘ’’ന്തി.
Etena maggena tariṃsu 28 pubbe, tarissanti ye ca taranti ogha’’nti.
ഏവം ഭഗവാ ഏകായനമഗ്ഗം ഗതോതി ഏകോ.
Evaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko.
കഥം ഭഗവാ ഏകോ അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോതി ഏകോ? ബോധി വുച്ചതി ചതൂസു മഗ്ഗേസു ഞാണം പഞ്ഞിന്ദ്രിയം പഞ്ഞാബലം ധമ്മവിചയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ വീമംസാ വിപസ്സനാ സമ്മാദിട്ഠി. ഭഗവാ തേന ബോധിഞാണേന ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ’’തി ബുജ്ഝി, ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ ദുക്ഖാ’’തി ബുജ്ഝി, ‘‘സബ്ബേ ധമ്മാ അനത്താ’’തി ബുജ്ഝി, ‘‘അവിജ്ജാപച്ചയാ സങ്ഖാരാ’’തി ബുജ്ഝി…പേ॰… ‘‘ജാതിപച്ചയാ ജരാമരണ’’ന്തി ബുജ്ഝി; ‘‘അവിജ്ജാനിരോധാ സങ്ഖാരനിരോധോ’’തി ബുജ്ഝി…പേ॰… ‘‘ജാതിനിരോധാ ജരാമരണനിരോധോ’’തി ബുജ്ഝി; ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി ബുജ്ഝി, ‘‘അയം ദുക്ഖസമുദയോ’’തി ബുജ്ഝി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധോ’’തി ബുജ്ഝി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി ബുജ്ഝി; ‘‘ഇമേ ആസവാ’’തി ബുജ്ഝി…പേ॰… ‘‘അയം ആസവനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി ബുജ്ഝി; ‘‘ഇമേ ധമ്മാ പരിഞ്ഞേയ്യാ’’തി ബുജ്ഝി… പഹാതബ്ബാതി… ഭാവേതബ്ബാതി… സച്ഛികാതബ്ബാതി ബുജ്ഝി, ഛന്നം ഫസ്സായതനാനം സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച അസ്സാദഞ്ച ആദീനവഞ്ച നിസ്സരണഞ്ച ബുജ്ഝി, പഞ്ചന്നം ഉപാദാനക്ഖന്ധാനം സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച അസ്സാദഞ്ച ആദീനവഞ്ച നിസ്സരണഞ്ച ബുജ്ഝി, ചതുന്നം മഹാഭൂതാനം സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച അസ്സാദഞ്ച ആദീനവഞ്ച നിസ്സരണഞ്ച ബുജ്ഝി, ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം, സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്ത്ന്ത്തി ബുജ്ഝി.
Kathaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko? Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. Bhagavā tena bodhiñāṇena ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bujjhi, ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti bujjhi…pe… ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti bujjhi; ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti bujjhi…pe… ‘‘jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti bujjhi; ‘‘idaṃ dukkha’’nti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime āsavā’’ti bujjhi…pe… ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime dhammā pariññeyyā’’ti bujjhi… pahātabbāti… bhāvetabbāti… sacchikātabbāti bujjhi, channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’ntntti bujjhi.
അഥ വാ യം കിഞ്ചി ബുജ്ഝിതബ്ബം അനുബുജ്ഝിതബ്ബം പടിബുജ്ഝിതബ്ബം സമ്ബുജ്ഝിതബ്ബം അധിഗന്തബ്ബം ഫസ്സിതബ്ബം സച്ഛികാതബ്ബം, സബ്ബം തം തേന ബോധിഞാണേന ബുജ്ഝി അനുബുജ്ഝി പടിബുജ്ഝി സമ്ബുജ്ഝി സമ്മാബുജ്ഝി അധിഗച്ഛി ഫസ്സേസി സച്ഛാകാസി. ഏവം ഭഗവാ ഏകോ അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോതി ഏകോ.
Atha vā yaṃ kiñci bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ, sabbaṃ taṃ tena bodhiñāṇena bujjhi anubujjhi paṭibujjhi sambujjhi sammābujjhi adhigacchi phassesi sacchākāsi. Evaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.
രതിമജ്ഝഗാതി. രതിന്തി നേക്ഖമ്മരതിം വിവേകരതിം ഉപസമരതിം സമ്ബോധിരതിം അജ്ഝഗാ സമജ്ഝഗാ അധിഗച്ഛി ഫസ്സേസി സച്ഛാകാസീതി – ഏകോവ രതിമജ്ഝഗാ.
Ratimajjhagāti. Ratinti nekkhammaratiṃ vivekaratiṃ upasamaratiṃ sambodhiratiṃ ajjhagā samajjhagā adhigacchi phassesi sacchākāsīti – ekova ratimajjhagā.
തേനാഹ ഥേരോ സാരിപുത്തോ –
Tenāha thero sāriputto –
‘‘സദേവകസ്സ ലോകസ്സ, യഥാ ദിസ്സതി ചക്ഖുമാ;
‘‘Sadevakassa lokassa, yathā dissati cakkhumā;
സബ്ബം തമം വിനോദേത്വാ, ഏകോവ രതിമജ്ഝഗാ’’തി.
Sabbaṃ tamaṃ vinodetvā, ekova ratimajjhagā’’ti.
൧൯൨.
192.
തം ബുദ്ധം അസിതം താദിം, അകുഹം ഗണിമാഗതം;
Taṃ buddhaṃ asitaṃ tādiṃ, akuhaṃ gaṇimāgataṃ;
ബഹൂനമിധ ബദ്ധാനം, അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമം.
Bahūnamidha baddhānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ.
തം ബുദ്ധം അസിതം താദിന്തി. ബുദ്ധോതി യോ സോ ഭഗവാ സയമ്ഭൂ അനാചരിയകോ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു സാമം സച്ചാനി അഭിസമ്ബുജ്ഝി, തത്ഥ ച സബ്ബഞ്ഞുതം പാപുണി 29, ബലേസു ച വസീഭാവം പാപുണി. ബുദ്ധോതി കേനട്ഠേന ബുദ്ധോ? ബുജ്ഝിതാ സച്ചാനീതി ബുദ്ധോ, ബോധേതാ പജായാതി ബുദ്ധോ, സബ്ബഞ്ഞുതായ ബുദ്ധോ, സബ്ബദസ്സാവിതായ ബുദ്ധോ, അനഞ്ഞനേയ്യതായ ബുദ്ധോ, വിസവിതായ ബുദ്ധോ, ഖീണാസവസങ്ഖാതേന ബുദ്ധോ, നിരുപക്കിലേസസങ്ഖാതേന ബുദ്ധോ, ഏകന്തവീതരാഗോതി ബുദ്ധോ, ഏകന്തവീതദോസോതി ബുദ്ധോ, ഏകന്തവീതമോഹോതി ബുദ്ധോ, ഏകന്തനിക്കിലേസോതി ബുദ്ധോ, ഏകായനമഗ്ഗം ഗതോതി ബുദ്ധോ, ഏകോ അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോതി ബുദ്ധോ, അബുദ്ധിവിഹതത്താ ബുദ്ധിപടിലാഭത്താ ബുദ്ധോ. ബുദ്ധോതി നേതം മാതരാ കതം ന പിതരാ കതം, ന ഭാതരാ കതം, ന ഭഗിനിയാ കതം, ന മിത്താമച്ചേഹി കതം, ന ഞാതിസാലോഹിതേഹി കതം, ന സമണബ്രാഹ്മണേഹി കതം, ന ദേവതാഹി കതം. വിമോക്ഖന്തികമേതം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബോധിയാ മൂലേ സഹ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണസ്സ പടിലാഭാ സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ബുദ്ധോതി – തം ബുദ്ധം. അസിതന്തി ദ്വേ നിസ്സയാ – തണ്ഹാനിസ്സയോ ച ദിട്ഠിനിസ്സയോ ച. കതമോ തണ്ഹാനിസ്സയോ? യാവ തണ്ഹാസങ്ഖാതേന സീമകതം ഓധികതം 30 പരിയന്തകതം പരിഗ്ഗഹിതം മമായിതം – ഇദം മമ, ഏതം മമ, ഏത്തകം മമ, ഏത്താവതാ മമ, മമ രൂപാ സദ്ദാ ഗന്ധാ രസാ ഫോട്ഠബ്ബാ, അത്ഥരണാ പാവുരണാ ദാസിദാസാ അജേളകാ കുക്കുടസൂകരാ ഹത്ഥിഗവാസ്സവളവാ, ഖേത്തം വത്ഥും ഹിരഞ്ഞം സുവണ്ണം, ഗാമനിഗമരാജധാനിയോ രട്ഠഞ്ച ജനപദോ ച കോസോ ച കോട്ഠാഗാരഞ്ച, കേവലമ്പി മഹാപഥവിം തണ്ഹാവസേന മമായതി, യാവതാ അട്ഠസതം തണ്ഹാവിചരിതം – അയം തണ്ഹാനിസ്സയോ.
Taṃ buddhaṃ asitaṃ tādinti. Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ pāpuṇi 31, balesu ca vasībhāvaṃ pāpuṇi. Buddhoti kenaṭṭhena buddho? Bujjhitā saccānīti buddho, bodhetā pajāyāti buddho, sabbaññutāya buddho, sabbadassāvitāya buddho, anaññaneyyatāya buddho, visavitāya buddho, khīṇāsavasaṅkhātena buddho, nirupakkilesasaṅkhātena buddho, ekantavītarāgoti buddho, ekantavītadosoti buddho, ekantavītamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho, ekāyanamaggaṃ gatoti buddho, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti buddho, abuddhivihatattā buddhipaṭilābhattā buddho. Buddhoti netaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ. Vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti – taṃ buddhaṃ. Asitanti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca. Katamo taṇhānissayo? Yāva taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ odhikataṃ 32 pariyantakataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ – idaṃ mama, etaṃ mama, ettakaṃ mama, ettāvatā mama, mama rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā, khettaṃ vatthuṃ hiraññaṃ suvaṇṇaṃ, gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, kevalampi mahāpathaviṃ taṇhāvasena mamāyati, yāvatā aṭṭhasataṃ taṇhāvicaritaṃ – ayaṃ taṇhānissayo.
കതമോ ദിട്ഠിനിസ്സയോ? വീസതിവത്ഥുകാ സക്കായദിട്ഠി, ദസവത്ഥുകാ മിച്ഛാദിട്ഠി, ദസവത്ഥുകാ അന്തഗ്ഗാഹികാ ദിട്ഠി. യാ ഏവരൂപാ ദിട്ഠി ദിട്ഠിഗതം ദിട്ഠിഗഹനം ദിട്ഠികന്താരോ ദിട്ഠിവിസൂകായികം ദിട്ഠിവിപ്ഫന്ദിതം ദിട്ഠിസഞ്ഞോജനം ഗാഹോ പടിഗ്ഗാഹോ അഭിനിവേസോ പരാമാസോ കുമ്മഗ്ഗോ മിച്ഛാപഥോ മിച്ഛത്തം തിത്ഥായതനം വിപരിയാസഗ്ഗാഹോ വിപരീതഗ്ഗാഹോ വിപല്ലാസഗ്ഗാഹോ മിച്ഛാഗാഹോ ‘‘അയാഥാവകസ്മിം യാഥാവക’’ന്തി ഗാഹോ യാവതാ ദ്വാസട്ഠി ദിട്ഠിഗതാനി – അയം ദിട്ഠിനിസ്സയോ.
Katamo diṭṭhinissayo? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikā diṭṭhi. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaññojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho ‘‘ayāthāvakasmiṃ yāthāvaka’’nti gāho yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – ayaṃ diṭṭhinissayo.
ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ തണ്ഹാനിസ്സയോ പഹീനോ, ദിട്ഠിനിസ്സയോ പടിനിസ്സട്ഠോ; തണ്ഹാനിസ്സയസ്സ പഹീനത്താ ദിട്ഠിനിസ്സയസ്സ പടിനിസ്സട്ഠത്താ ഭഗവാ ചക്ഖും അസിതോ, സോതം… ഘാനം… ജിവ്ഹം… കായം… മനം അസിതോ, രൂപേ… സദ്ദേ… ഗന്ധേ… രസേ… ഫോട്ഠബ്ബേ… കുലം… ഗണം… ആവാസം… ലാഭം… യസം… പസംസം… സുഖം… ചീവരം… പിണ്ഡപാതം… സേനാസനം… ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം… കാമധാതും… രൂപധാതും… അരൂപധാതും … കാമഭവം… രൂപഭവം… അരൂപഭവം… സഞ്ഞാഭവം… അസഞ്ഞാഭവം… നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞാഭവം… ഏകവോകാരഭവം… ചതുവോകാരഭവം… പഞ്ചവോകാരഭവം… അതീതം… അനാഗതം… പച്ചുപ്പന്നം… ദിട്ഠസുതമുതവിഞ്ഞാതബ്ബേ ധമ്മേ അസിതോ അനിസ്സിതോ അനല്ലീനോ അനുപഗതോ അനജ്ഝോസിതോ അനധിമുത്തോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരതീതി – തം ബുദ്ധം അസിതം.
Buddhassa bhagavato taṇhānissayo pahīno, diṭṭhinissayo paṭinissaṭṭho; taṇhānissayassa pahīnattā diṭṭhinissayassa paṭinissaṭṭhattā bhagavā cakkhuṃ asito, sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ asito, rūpe… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ… rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ … kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ… ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ… atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme asito anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – taṃ buddhaṃ asitaṃ.
താദിന്തി ഭഗവാ പഞ്ചഹാകാരേഹി താദീ – ഇട്ഠാനിട്ഠേ താദീ, ചത്താവീതി താദീ, തിണ്ണാവീതി താദീ, മുത്താവീതി താദീ, തംനിദ്ദേസാ താദീ.
Tādinti bhagavā pañcahākārehi tādī – iṭṭhāniṭṭhe tādī, cattāvīti tādī, tiṇṇāvīti tādī, muttāvīti tādī, taṃniddesā tādī.
കഥം ഭഗവാ ഇട്ഠാനിട്ഠേ താദീ? ഭഗവാ ലാഭേപി താദീ, അലാഭേപി താദീ, യസേപി താദീ, അയസേപി താദീ, പസംസായപി താദീ നിന്ദായപി താദീ, സുഖേപി താദീ, ദുക്ഖേപി താദീ; ഏകച്ചേ ബാഹം ഗന്ധേന ലിമ്പേയ്യും, ഏകച്ചേ ബാഹം വാസിയാ തച്ഛേയ്യും, അമുകസ്മിം നത്ഥി രാഗോ , അമുകസ്മിം നത്ഥി പടിഘം, അനുനയപടിഘവിപ്പഹീനോ ഉഗ്ഘാതിനിഗ്ഘാതിവീതിവത്തോ അനുരോധവിരോധം സമതിക്കന്തോ. ഏവം ഭഗവാ ഇട്ഠാനിട്ഠേ താദീ.
Kathaṃ bhagavā iṭṭhāniṭṭhe tādī? Bhagavā lābhepi tādī, alābhepi tādī, yasepi tādī, ayasepi tādī, pasaṃsāyapi tādī nindāyapi tādī, sukhepi tādī, dukkhepi tādī; ekacce bāhaṃ gandhena limpeyyuṃ, ekacce bāhaṃ vāsiyā taccheyyuṃ, amukasmiṃ natthi rāgo , amukasmiṃ natthi paṭighaṃ, anunayapaṭighavippahīno ugghātinigghātivītivatto anurodhavirodhaṃ samatikkanto. Evaṃ bhagavā iṭṭhāniṭṭhe tādī.
കഥം ഭഗവാ ചത്താവീതി താദീ? ഭഗവതാ 33 രാഗോ ചത്തോ വന്തോ മുത്തോ പഹീനോ പടിനിസ്സട്ഠോ, ദോസോ…പേ॰… മോഹോ… കോധോ… ഉപനാഹോ… മക്ഖോ… പളാസോ… ഇസ്സാ… മച്ഛരിയം… മായാ… സാഠേയ്യം… ഥമ്ഭോ… സാരമ്ഭോ… മാനോ… അതിമാനോ… മദോ… പമാദോ… സബ്ബേ കിലേസാ… സബ്ബേ ദുച്ചരിതാ… സബ്ബേ ദരഥാ… സബ്ബേ പരിളാഹാ… സബ്ബേ സന്താപാ … സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാ ചത്താ വന്താ മുത്താ പഹീനാ പടിനിസ്സട്ഠാ. ഏവം ഭഗവാ ചത്താവീതി താദീ.
Kathaṃ bhagavā cattāvīti tādī? Bhagavatā 34 rāgo catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho, doso…pe… moho… kodho… upanāho… makkho… paḷāso… issā… macchariyaṃ… māyā… sāṭheyyaṃ… thambho… sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo… sabbe kilesā… sabbe duccaritā… sabbe darathā… sabbe pariḷāhā… sabbe santāpā … sabbākusalābhisaṅkhārā cattā vantā muttā pahīnā paṭinissaṭṭhā. Evaṃ bhagavā cattāvīti tādī.
കഥം ഭഗവാ തിണ്ണാവീതി താദീ? ഭഗവാ കാമോഘം തിണ്ണോ, ഭവോഘം തിണ്ണോ, ദിട്ഠോഘം തിണ്ണോ, അവിജ്ജോഘം തിണ്ണോ, സബ്ബം സംസാരപഥം തിണ്ണോ ഉത്തിണ്ണോ നിത്തിണ്ണോ അതിക്കന്തോ സമതിക്കന്തോ വീതിവത്തോ. സോ വുട്ഠവാസോ ചിണ്ണചരണോ ഗതദ്ധോ ഗതദിസോ ഗതകോടിയോ പാലിതബ്രഹ്മചരിയോ ഉത്തമദിട്ഠിപ്പത്തോ ഭാവിതമഗ്ഗോ പഹീനകിലേസോ പടിവിദ്ധാകുപ്പോ സച്ഛികതനിരോധോ. ദുക്ഖം തസ്സ പരിഞ്ഞാതം, സമുദയോ പഹീനോ, മഗ്ഗോ ഭാവിതോ, നിരോധോ സച്ഛികതോ, അഭിഞ്ഞേയ്യം അഭിഞ്ഞാതം , പരിഞ്ഞേയ്യം പരിഞ്ഞാതം, പഹാതബ്ബം പഹീനം, ഭാവേതബ്ബം ഭാവിതം, സച്ഛികാതബ്ബം സച്ഛികതം. സോ ഉക്ഖിത്തപളിഘോ 35 സംകിണ്ണപരിക്ഖോ അബ്ബൂള്ഹേസികോ നിരഗ്ഗളോ അരിയോ പന്നദ്ധജോ പന്നഭാരോ വിസഞ്ഞുത്തോ പഞ്ചങ്ഗവിപ്പഹീനോ ഛളങ്ഗസമന്നാഗതോ ഏകാരക്ഖോ ചതുരാപസ്സേനോ പനുണ്ണപച്ചേകസച്ചോ സമവയസട്ഠേസനോ അനാവിലസങ്കപ്പോ പസ്സദ്ധകായസങ്ഖാരോ സുവിമുത്തചിത്തോ സുവിമുത്തപഞ്ഞോ കേവലീ വുസിതവാ ഉത്തമപുരിസോ പരമപുരിസോ പരമപത്തിപ്പത്തോ. സോ നേവാചിനതി, നാപചിനതി; അപചിനിത്വാ ഠിതോ നേവ പജഹതി, ന ഉപാദിയതി; പജഹിത്വാ ഠിതോ നേവ സംസിബ്ബതി, ന ഉസിനേതി; വിസിനേത്വാ ഠിതോ നേവ വിധൂപേതി, ന സന്ധൂപേതി; വിധൂപേത്വാ ഠിതോ, അസേഖേന സീലക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതത്താ ഠിതോ, അസേഖേന സമാധിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതത്താ ഠിതോ, അസേഖേന പഞ്ഞാക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതത്താ ഠിതോ, അസേഖേന വിമുത്തിക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതത്താ ഠിതോ, അസേഖേന വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതത്താ ഠിതോ, സച്ചം സമ്പടിപാദിയിത്വാ ഠിതോ, ഏജം സമതിക്കമിത്വാ ഠിതോ, കിലേസഗ്ഗിം പരിയാദിയിത്വാ ഠിതോ, അപരിഗമനതായ ഠിതോ, കടം സമാദായ ഠിതോ, മുത്തപടിസേവനതായ ഠിതോ, മേത്തായ പാരിസുദ്ധിയാ ഠിതോ, കരുണായ പാരിസുദ്ധിയാ ഠിതോ, മുദിതായ പാരിസുദ്ധിയാ ഠിതോ, ഉപേക്ഖായ പാരിസുദ്ധിയാ ഠിതോ, അച്ചന്തപാരിസുദ്ധിയാ ഠിതോ, അതമ്മയതായ പാരിസുദ്ധിയാ ഠിതോ, വിമുത്തത്താ ഠിതോ, സന്തുസിതത്താ ഠിതോ, ഖന്ധപരിയന്തേ ഠിതോ, ധാതുപരിയന്തേ ഠിതോ, ആയതനപരിയന്തേ ഠിതോ, ഗതിപരിയന്തേ ഠിതോ, ഉപപത്തിപരിയന്തേ ഠിതോ, പടിസന്ധിപരിയന്തേ ഠിതോ, ഭവപരിയന്തേ ഠിതോ, സംസാരപരിയന്തേ ഠിതോ, വട്ടപരിയന്തേ ഠിതോ, അന്തിമേ ഭവേ ഠിതോ, അന്തിമേ സമുസ്സയേ ഠിതോ, അന്തിമദേഹധരോ ഭഗവാ.
Kathaṃ bhagavā tiṇṇāvīti tādī? Bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo, bhavoghaṃ tiṇṇo, diṭṭhoghaṃ tiṇṇo, avijjoghaṃ tiṇṇo, sabbaṃ saṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nittiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto. So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo gataddho gatadiso gatakoṭiyo pālitabrahmacariyo uttamadiṭṭhippatto bhāvitamaggo pahīnakileso paṭividdhākuppo sacchikatanirodho. Dukkhaṃ tassa pariññātaṃ, samudayo pahīno, maggo bhāvito, nirodho sacchikato, abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ , pariññeyyaṃ pariññātaṃ, pahātabbaṃ pahīnaṃ, bhāvetabbaṃ bhāvitaṃ, sacchikātabbaṃ sacchikataṃ. So ukkhittapaḷigho 36 saṃkiṇṇaparikkho abbūḷhesiko niraggaḷo ariyo pannaddhajo pannabhāro visaññutto pañcaṅgavippahīno chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño kevalī vusitavā uttamapuriso paramapuriso paramapattippatto. So nevācinati, nāpacinati; apacinitvā ṭhito neva pajahati, na upādiyati; pajahitvā ṭhito neva saṃsibbati, na usineti; visinetvā ṭhito neva vidhūpeti, na sandhūpeti; vidhūpetvā ṭhito, asekhena sīlakkhandhena samannāgatattā ṭhito, asekhena samādhikkhandhena samannāgatattā ṭhito, asekhena paññākkhandhena samannāgatattā ṭhito, asekhena vimuttikkhandhena samannāgatattā ṭhito, asekhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgatattā ṭhito, saccaṃ sampaṭipādiyitvā ṭhito, ejaṃ samatikkamitvā ṭhito, kilesaggiṃ pariyādiyitvā ṭhito, aparigamanatāya ṭhito, kaṭaṃ samādāya ṭhito, muttapaṭisevanatāya ṭhito, mettāya pārisuddhiyā ṭhito, karuṇāya pārisuddhiyā ṭhito, muditāya pārisuddhiyā ṭhito, upekkhāya pārisuddhiyā ṭhito, accantapārisuddhiyā ṭhito, atammayatāya pārisuddhiyā ṭhito, vimuttattā ṭhito, santusitattā ṭhito, khandhapariyante ṭhito, dhātupariyante ṭhito, āyatanapariyante ṭhito, gatipariyante ṭhito, upapattipariyante ṭhito, paṭisandhipariyante ṭhito, bhavapariyante ṭhito, saṃsārapariyante ṭhito, vaṭṭapariyante ṭhito, antime bhave ṭhito, antime samussaye ṭhito, antimadehadharo bhagavā.
‘‘തസ്സായം പച്ഛിമകോ ഭവോ, ചരിമോയം സമുസ്സയോ;
‘‘Tassāyaṃ pacchimako bhavo, carimoyaṃ samussayo;
ജാതിമരണസംസാരോ, നത്ഥി തസ്സ പുനബ്ഭവോ’’തി.
Jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavo’’ti.
ഏവം ഭഗവാ തിണ്ണാവീതി താദീ.
Evaṃ bhagavā tiṇṇāvīti tādī.
കഥം ഭഗവാ മുത്താവീതി താദീ? ഭഗവതോ രാഗാ ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം, ദോസാ ചിത്തം… മോഹാ ചിത്തം… കോധാ… ഉപനാഹാ… മക്ഖാ… പളാസാ… ഇസ്സായ… മച്ഛരിയാ… മായായ… സാഠേയ്യാ… ഥമ്ഭാ… സാരമ്ഭാ… മാനാ… അതിമാനാ… മദാ… പമാദാ… സബ്ബകിലേസേഹി… സബ്ബദുച്ചരിതേഹി… സബ്ബദരഥേഹി… സബ്ബപരിളാഹേഹി… സബ്ബസന്താപേഹി… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരേഹി ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം. ഏവം ഭഗവാ മുത്താവീതി താദീ.
Kathaṃ bhagavā muttāvīti tādī? Bhagavato rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dosā cittaṃ… mohā cittaṃ… kodhā… upanāhā… makkhā… paḷāsā… issāya… macchariyā… māyāya… sāṭheyyā… thambhā… sārambhā… mānā… atimānā… madā… pamādā… sabbakilesehi… sabbaduccaritehi… sabbadarathehi… sabbapariḷāhehi… sabbasantāpehi… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ. Evaṃ bhagavā muttāvīti tādī.
കഥം ഭഗവാ തംനിദ്ദേസാ താദീ? ഭഗവാ സീലേ സതി സീലവാതി തംനിദ്ദേസാ താദീ, സദ്ധായ സതി സദ്ധോതി തംനിദ്ദേസാ താദീ, വീരിയേ സതി വീരിയവാതി തംനിദ്ദേസാ താദീ, സതിയാ സതി സതിമാതി തംനിദ്ദേസാ താദീ, സമാധിസ്മിം സതി സമാഹിതോതി തംനിദ്ദേസാ താദീ, പഞ്ഞായ സതി പഞ്ഞവാതി തംനിദ്ദേസാ താദീ, വിജ്ജായ സതി തേവിജ്ജോതി തംനിദ്ദേസാ താദീ, അഭിഞ്ഞായ സതി ഛളഭിഞ്ഞോതി തംനിദ്ദേസാ താദീ, ദസബലേ സതി ദസബലോതി തംനിദ്ദേസാ താദീ. ഏവം ഭഗവാ തംനിദ്ദേസാ താദീതി – തം ബുദ്ധം അസിതം താദിം.
Kathaṃ bhagavā taṃniddesā tādī? Bhagavā sīle sati sīlavāti taṃniddesā tādī, saddhāya sati saddhoti taṃniddesā tādī, vīriye sati vīriyavāti taṃniddesā tādī, satiyā sati satimāti taṃniddesā tādī, samādhismiṃ sati samāhitoti taṃniddesā tādī, paññāya sati paññavāti taṃniddesā tādī, vijjāya sati tevijjoti taṃniddesā tādī, abhiññāya sati chaḷabhiññoti taṃniddesā tādī, dasabale sati dasabaloti taṃniddesā tādī. Evaṃ bhagavā taṃniddesā tādīti – taṃ buddhaṃ asitaṃ tādiṃ.
അകുഹം ഗണിമാഗതന്തി. അകുഹോതി തീണി കുഹനവത്ഥൂനി – പച്ചയപടിസേവനസങ്ഖാതം കുഹനവത്ഥു, ഇരിയാപഥസങ്ഖാതം കുഹനവത്ഥു, സാമന്തജപ്പനസങ്ഖാതം കുഹനവത്ഥു.
Akuhaṃ gaṇimāgatanti. Akuhoti tīṇi kuhanavatthūni – paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
കതമം പച്ചയപടിസേവനസങ്ഖാതം കുഹനവത്ഥു? ഇധ ഗഹപതികാ ഭിക്ഖും നിമന്തേന്തി ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേഹി. സോ പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ അത്ഥികോ 37 ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാനം ഭിയ്യോകമ്യതം ഉപാദായ ചീവരം പച്ചക്ഖാതി, പിണ്ഡപാതം പച്ചക്ഖാതി, സേനാസനം പച്ചക്ഖാതി, ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം പച്ചക്ഖാതി. സോ ഏവമാഹ – ‘‘കിം സമണസ്സ മഹഗ്ഘേന ചീവരേന! ഏതം സാരുപ്പം, യം സമണോ സുസാനാ വാ സങ്കാരകൂടാ വാ പാപണികാ വാ നന്തകാനി ഉച്ചിനിത്വാ സങ്ഘാടിം കരിത്വാ ധാരേയ്യ. കിം സമണസ്സ മഹഗ്ഘേന പിണ്ഡപാതേന! ഏതം സാരുപ്പം, യം സമണോ ഉഞ്ഛാചരിയായ പിണ്ഡിയാലോപേന ജീവിതം കപ്പേയ്യ . കിം സമണസ്സ മഹഗ്ഘേന സേനാസനേന! ഏതം സാരുപ്പം, യം സമണോ രുക്ഖമൂലികോ വാ അസ്സ സോസാനികോ വാ അബ്ഭോകാസികോ വാ. കിം സമണസ്സ മഹഗ്ഘേന ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേന! ഏതം സാരുപ്പം, യം സമണോ പൂതിമുത്തേന ഹരിതകീഖണ്ഡേന ഓസധം കരേയ്യാ’’തി തദുപാദായ ലൂഖം ചീവരം ധാരേതി, ലൂഖം പിണ്ഡപാതം പരിഭുഞ്ജതി, ലൂഖം സേനാസനം പടിസേവതി, ലൂഖം ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം പടിസേവതി. തമേനം ഗഹപതികാ ഏവം ജാനന്തി – ‘‘അയം സമണോ അപ്പിച്ഛോ സന്തുട്ഠോ പവിവിത്തോ അസംസട്ഠോ ആരദ്ധവീരിയോ ധുതവാദോ’’തി ഭിയ്യോ ഭിയ്യോ നിമന്തേന്തി ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേഹി . സോ ഏവമാഹ – ‘‘തിണ്ണം സമ്മുഖീഭാവാ സദ്ധോ കുലപുത്തോ ബഹും പുഞ്ഞം പസവതി, സദ്ധായ സമ്മുഖീഭാവാ സദ്ധോ കുലപുത്തോ ബഹും പുഞ്ഞം പസവതി, ദേയ്യധമ്മസ്സ സമ്മുഖീഭാവാ സദ്ധോ കുലപുത്തോ ബഹും പുഞ്ഞം പസവതി, ദക്ഖിണേയ്യാനം സമ്മുഖീഭാവാ സദ്ധോ കുലപുത്തോ ബഹും പുഞ്ഞം പസവതി. തുമ്ഹാകഞ്ചേവായം സദ്ധാ അത്ഥി, ദേയ്യധമ്മോ ച സംവിജ്ജതി, അഹഞ്ച പടിഗ്ഗാഹകോ. സചേ അഹം ന പടിഗ്ഗഹേസ്സാമി , ഏവം തുമ്ഹേ പുഞ്ഞേന പരിബാഹിരാ 38 ഭവിസ്സഥ, ന മയ്ഹം ഇമിനാ അത്ഥോ, അപി ച തുമ്ഹാകംയേവ അനുകമ്പായ പടിഗ്ഗണ്ഹാമീ’’തി. തദുപാദായ ബഹുമ്പി ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി 39, ബഹുമ്പി പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ബഹുമ്പി സേനാസനം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ബഹുമ്പി ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി. യാ ഏവരൂപാ ഭാകുടികാ ഭാകുടിയം കുഹനാ കുഹായനാ കുഹിതത്തം – ഇദം പച്ചയപടിസേവനസങ്ഖാതം കുഹനവത്ഥു.
Katamaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idha gahapatikā bhikkhuṃ nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. So pāpiccho icchāpakato atthiko 40 cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ bhiyyokamyataṃ upādāya cīvaraṃ paccakkhāti, piṇḍapātaṃ paccakkhāti, senāsanaṃ paccakkhāti, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paccakkhāti. So evamāha – ‘‘kiṃ samaṇassa mahagghena cīvarena! Etaṃ sāruppaṃ, yaṃ samaṇo susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭiṃ karitvā dhāreyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena piṇḍapātena! Etaṃ sāruppaṃ, yaṃ samaṇo uñchācariyāya piṇḍiyālopena jīvitaṃ kappeyya . Kiṃ samaṇassa mahagghena senāsanena! Etaṃ sāruppaṃ, yaṃ samaṇo rukkhamūliko vā assa sosāniko vā abbhokāsiko vā. Kiṃ samaṇassa mahagghena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena! Etaṃ sāruppaṃ, yaṃ samaṇo pūtimuttena haritakīkhaṇḍena osadhaṃ kareyyā’’ti tadupādāya lūkhaṃ cīvaraṃ dhāreti, lūkhaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati, lūkhaṃ senāsanaṃ paṭisevati, lūkhaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati. Tamenaṃ gahapatikā evaṃ jānanti – ‘‘ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo dhutavādo’’ti bhiyyo bhiyyo nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi . So evamāha – ‘‘tiṇṇaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, saddhāya sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, deyyadhammassa sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, dakkhiṇeyyānaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati. Tumhākañcevāyaṃ saddhā atthi, deyyadhammo ca saṃvijjati, ahañca paṭiggāhako. Sace ahaṃ na paṭiggahessāmi , evaṃ tumhe puññena paribāhirā 41 bhavissatha, na mayhaṃ iminā attho, api ca tumhākaṃyeva anukampāya paṭiggaṇhāmī’’ti. Tadupādāya bahumpi cīvaraṃ paṭiggaṇhāti 42, bahumpi piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi senāsanaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭiggaṇhāti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
കതമം ഇരിയാപഥസങ്ഖാതം കുഹനവത്ഥു? ഇധേകച്ചോ പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ സമ്ഭാവനാധിപ്പായോ, ‘‘ഏവം മം ജനോ സമ്ഭാവേസ്സതീ’’തി ഗമനം സണ്ഠപേതി, ഠാനം സണ്ഠപേതി, നിസജ്ജം സണ്ഠപേതി, സയനം സണ്ഠപേതി, പണിധായ ഗച്ഛതി, പണിധായ തിട്ഠതി, പണിധായ നിസീദതി, പണിധായ സേയ്യം കപ്പേതി, സമാഹിതോ വിയ ഗച്ഛതി, സമാഹിതോ വിയ തിട്ഠതി, സമാഹിതോ വിയ നിസീദതി, സമാഹിതോ വിയ സേയ്യം കപ്പേതി, ആപാഥകജ്ഝായീവ ഹോതി. യാ ഏവരൂപാ ഇരിയാപഥസ്സ ആഠപനാ ഠപനാ സണ്ഠപനാ ഭാകുടികാ ഭാകുടിയം കുഹനാ കുഹായനാ കുഹിതത്തം – ഇദം ഇരിയാപഥസങ്ഖാതം കുഹനവത്ഥു.
Katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo, ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti gamanaṃ saṇṭhapeti, ṭhānaṃ saṇṭhapeti, nisajjaṃ saṇṭhapeti, sayanaṃ saṇṭhapeti, paṇidhāya gacchati, paṇidhāya tiṭṭhati, paṇidhāya nisīdati, paṇidhāya seyyaṃ kappeti, samāhito viya gacchati, samāhito viya tiṭṭhati, samāhito viya nisīdati, samāhito viya seyyaṃ kappeti, āpāthakajjhāyīva hoti. Yā evarūpā iriyāpathassa āṭhapanā ṭhapanā saṇṭhapanā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.
കതമം സാമന്തജപ്പനസങ്ഖാതം കുഹനവത്ഥു? ഇധേകച്ചോ പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ സമ്ഭാവനാധിപ്പായോ ‘‘ഏവം മം ജനോ സമ്ഭാവേസ്സതീ’’തി, അരിയധമ്മസന്നിസ്സിതം വാചം ഭാസതി. ‘‘യോ ഏവരൂപം ചീവരം ധാരേതി സോ സമണോ മഹേസക്ഖോ’’തി ഭണതി; ‘‘യോ ഏവരൂപം പത്തം ധാരേതി… ലോഹഥാലകം ധാരേതി… ധമ്മകരണം 43 ധാരേതി… പരിസ്സാവനം ധാരേതി… കുഞ്ചികം ധാരേതി… ഉപാഹനം ധാരേതി… കായബന്ധനം ധാരേതി… ആയോഗം ധാരേതി, സോ സമണോ മഹേസക്ഖോ’’തി ഭണതി; ‘‘യസ്സ ഏവരൂപോ ഉപജ്ഝായോ സോ സമണോ മഹേസക്ഖോ’’തി ഭണതി; ‘‘യസ്സ ഏവരൂപോ ആചരിയോ… ഏവരൂപാ സമാനുപജ്ഝായകാ… സമാനാചരിയകാ… മിത്താ… സന്ദിട്ഠാ… സമ്ഭത്താ… സഹായാ, സോ സമണോ മഹേസക്ഖോ’’തി ഭണതി; ‘‘യോ ഏവരൂപേ വിഹാരേ വസതി, സോ സമണോ മഹേസക്ഖോ’’തി ഭണതി; ‘‘യോ ഏവരൂപേ അഡ്ഢയോഗേ വസതി… പാസാദേ വസതി… ഹമ്മിയേ വസതി… ഗുഹായം വസതി… ലേണേ വസതി… കുടിയാ വസതി… കൂടാഗാരേ വസതി… അട്ടേ വസതി … മാളേ വസതി… ഉദ്ദണ്ഡേ വസതി… ഉപട്ഠാനസാലായം വസതി… മണ്ഡപേ വസതി… രുക്ഖമൂലേ വസതി, സോ സമണോ മഹേസക്ഖോ’’തി ഭണതി.
Katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti, ariyadhammasannissitaṃ vācaṃ bhāsati. ‘‘Yo evarūpaṃ cīvaraṃ dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yo evarūpaṃ pattaṃ dhāreti… lohathālakaṃ dhāreti… dhammakaraṇaṃ 44 dhāreti… parissāvanaṃ dhāreti… kuñcikaṃ dhāreti… upāhanaṃ dhāreti… kāyabandhanaṃ dhāreti… āyogaṃ dhāreti, so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yassa evarūpo upajjhāyo so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yassa evarūpo ācariyo… evarūpā samānupajjhāyakā… samānācariyakā… mittā… sandiṭṭhā… sambhattā… sahāyā, so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yo evarūpe vihāre vasati, so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yo evarūpe aḍḍhayoge vasati… pāsāde vasati… hammiye vasati… guhāyaṃ vasati… leṇe vasati… kuṭiyā vasati… kūṭāgāre vasati… aṭṭe vasati … māḷe vasati… uddaṇḍe vasati… upaṭṭhānasālāyaṃ vasati… maṇḍape vasati… rukkhamūle vasati, so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati.
അഥ വാ കോരജികകോരജികോ, ഭാകുടികഭാകുടികോ, കുഹകകുഹകോ, ലപകലപകോ, മുഖസമ്ഭാവിതോ ‘‘അയം സമണോ ഇമാസം ഏവരൂപാനം വിഹാരസമാപത്തീനം ലാഭീ’’തി. താദിസം ഗമ്ഭീരം ഗൂള്ഹം നിപുണം പടിച്ഛന്നം ലോകുത്തരം സുഞ്ഞതാപടിസഞ്ഞുത്തം കഥം കഥേതി. യാ ഏവരൂപാ ഭാകുടികാ ഭാകുടിയം കുഹനാ കുഹായനാ കുഹിതത്തം – ഇദം സാമന്തജപ്പനസങ്ഖാതം കുഹനവത്ഥു. ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ഇമാനി തീണി കുഹനവത്ഥൂനി പഹീനാനി സമുച്ഛിന്നാനി വൂപസന്താനി പടിപസ്സദ്ധാനി അഭബ്ബുപ്പത്തികാനി ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാനി. തസ്മാ ബുദ്ധോ അകുഹോതി – അകുഹം.
Atha vā korajikakorajiko, bhākuṭikabhākuṭiko, kuhakakuhako, lapakalapako, mukhasambhāvito ‘‘ayaṃ samaṇo imāsaṃ evarūpānaṃ vihārasamāpattīnaṃ lābhī’’ti. Tādisaṃ gambhīraṃ gūḷhaṃ nipuṇaṃ paṭicchannaṃ lokuttaraṃ suññatāpaṭisaññuttaṃ kathaṃ katheti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu. Buddhassa bhagavato imāni tīṇi kuhanavatthūni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. Tasmā buddho akuhoti – akuhaṃ.
ഗണിമാഗതന്തി. ഗണീതി ഗണീ ഭഗവാ. ഗണാചരിയോതി ഗണീ, ഗണസ്സ സത്ഥാതി ഗണീ, ഗണം പരിഹരതീതി ഗണീ, ഗണം ഓവദതീതി ഗണീ, ഗണം അനുസാസതീതി ഗണീ, വിസാരദോ ഗണം ഉപസങ്കമതീതി ഗണീ, ഗണസ്സ സുസ്സൂസതി സോതം ഓദഹതി അഞ്ഞാ ചിത്തം ഉപട്ഠപേതീതി ഗണീ, ഗണം അകുസലാ വുട്ഠാപേത്വാ കുസലേ പതിട്ഠാപേതീതി ഗണീ, ഭിക്ഖുഗണസ്സ ഗണീ, ഭിക്ഖുനീഗണസ്സ ഗണീ, ഉപാസകഗണസ്സ ഗണീ, ഉപാസികാഗണസ്സ ഗണീ, രാജഗണസ്സ ഗണീ, ഖത്തിയഗണസ്സ ഗണീ, ബ്രാഹ്മണഗണസ്സ ഗണീ, വേസ്സഗണസ്സ ഗണീ, സുദ്ദഗണസ്സ ഗണീ, ബ്രഹ്മഗണസ്സ ഗണീ, ദേവഗണസ്സ ഗണീ, സങ്ഘിം 45 ഗണിം ഗണാചരിയം. ആഗതന്തി ഉപഗതം സമുപഗതം സമുപപന്നം 46 സങ്കസ്സനഗരന്തി – അകുഹം ഗണിമാഗതം.
Gaṇimāgatanti. Gaṇīti gaṇī bhagavā. Gaṇācariyoti gaṇī, gaṇassa satthāti gaṇī, gaṇaṃ pariharatīti gaṇī, gaṇaṃ ovadatīti gaṇī, gaṇaṃ anusāsatīti gaṇī, visārado gaṇaṃ upasaṅkamatīti gaṇī, gaṇassa sussūsati sotaṃ odahati aññā cittaṃ upaṭṭhapetīti gaṇī, gaṇaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetīti gaṇī, bhikkhugaṇassa gaṇī, bhikkhunīgaṇassa gaṇī, upāsakagaṇassa gaṇī, upāsikāgaṇassa gaṇī, rājagaṇassa gaṇī, khattiyagaṇassa gaṇī, brāhmaṇagaṇassa gaṇī, vessagaṇassa gaṇī, suddagaṇassa gaṇī, brahmagaṇassa gaṇī, devagaṇassa gaṇī, saṅghiṃ 47 gaṇiṃ gaṇācariyaṃ. Āgatanti upagataṃ samupagataṃ samupapannaṃ 48 saṅkassanagaranti – akuhaṃ gaṇimāgataṃ.
ബഹൂനമിധ ബദ്ധാനന്തി. ബഹൂനം ഖത്തിയാനം ബ്രാഹ്മണാനം വേസ്സാനം സുദ്ദാനം ഗഹട്ഠാനം പബ്ബജിതാനം ദേവാനം മനുസ്സാനം. ബദ്ധാനന്തി ബദ്ധാനം ബദ്ധചരാനം പരിചാരകാനം സിസ്സാനന്തി – ബഹൂനമിധ ബദ്ധാനം.
Bahūnamidha baddhānanti. Bahūnaṃ khattiyānaṃ brāhmaṇānaṃ vessānaṃ suddānaṃ gahaṭṭhānaṃ pabbajitānaṃ devānaṃ manussānaṃ. Baddhānanti baddhānaṃ baddhacarānaṃ paricārakānaṃ sissānanti – bahūnamidha baddhānaṃ.
അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമന്തി. പഞ്ഹേന അത്ഥികോ ആഗതോമ്ഹി 49, പഞ്ഹം പുച്ഛിതുകാമോ ആഗതോമ്ഹി, പഞ്ഹം സോതുകാമോ ആഗതോമ്ഹീതി. ഏവമ്പി അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമം. അഥ വാ പഞ്ഹത്ഥികാനം പഞ്ഹം പുച്ഛിതുകാമാനം പഞ്ഹം സോതുകാമാനം ആഗമനം അഭിക്കമനം ഉപസങ്കമനം പയിരുപാസനം 50 സിയാ അത്ഥീതി. ഏവമ്പി അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമം. അഥ വാ പഞ്ഹാഗമോ തുയ്ഹം അത്ഥി, ത്വമ്പി പഹു 51, ത്വമസി അലമത്ഥോ മയാ പുച്ഛിതം കഥേതും വിസജ്ജേതും ‘‘വഹസ്സേതം ഭാര’’ന്തി. ഏവമ്പി അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമം.
Atthi pañhena āgamanti. Pañhena atthiko āgatomhi 52, pañhaṃ pucchitukāmo āgatomhi, pañhaṃ sotukāmo āgatomhīti. Evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamanaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ 53 siyā atthīti. Evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā pañhāgamo tuyhaṃ atthi, tvampi pahu 54, tvamasi alamattho mayā pucchitaṃ kathetuṃ visajjetuṃ ‘‘vahassetaṃ bhāra’’nti. Evampi atthi pañhena āgamaṃ.
തേനാഹ ഥേരോ സാരിപുത്തോ –
Tenāha thero sāriputto –
‘‘തം ബുദ്ധം അസിതം താദിം, അകുഹം ഗണിമാഗതം;
‘‘Taṃ buddhaṃ asitaṃ tādiṃ, akuhaṃ gaṇimāgataṃ;
ബഹൂനമിധ ബദ്ധാനം, അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമ’’ന്തി.
Bahūnamidha baddhānaṃ, atthi pañhena āgama’’nti.
൧൯൩.
193.
ഭിക്ഖുനോ വിജിഗുച്ഛതോ, ഭജതോ രിത്തമാസനം;
Bhikkhuno vijigucchato, bhajato rittamāsanaṃ;
രുക്ഖമൂലം സുസാനം വാ, പബ്ബതാനം ഗുഹാസു വാ.
Rukkhamūlaṃ susānaṃ vā, pabbatānaṃ guhāsu vā.
ഭിക്ഖുനോ വിജിഗുച്ഛതോതി. ഭിക്ഖുനോതി പുഥുജ്ജനകല്യാണസ്സ വാ ഭിക്ഖുനോ സേക്ഖസ്സ വാ ഭിക്ഖുനോ. വിജിഗുച്ഛതോതി ജാതിയാ വിജിഗുച്ഛതോ, ജരായ… ബ്യാധിനാ… മരണേന… സോകേഹി… പരിദേവേഹി… ദുക്ഖേഹി… ദോമനസ്സേഹി… ഉപായാസേഹി വിജിഗുച്ഛതോ, നേരയികേന ദുക്ഖേന… തിരച്ഛാനയോനികേന ദുക്ഖേന… പേത്തിവിസയികേന ദുക്ഖേന… മാനുസികേന 55 ദുക്ഖേന… ഗബ്ഭോക്കന്തിമൂലകേന ദുക്ഖേന… ഗബ്ഭട്ഠിതിമൂലകേന ദുക്ഖേന… ഗബ്ഭവുട്ഠാനമൂലകേന ദുക്ഖേന… ജാതസ്സൂപനിബന്ധകേന ദുക്ഖേന… ജാതസ്സ പരാധേയ്യകേന ദുക്ഖേന… അത്തൂപക്കമേന ദുക്ഖേന… പരൂപക്കമേന ദുക്ഖേന… ദുക്ഖദുക്ഖേന… സങ്ഖാരദുക്ഖേന … വിപരിണാമദുക്ഖേന… ചക്ഖുരോഗേന ദുക്ഖേന… സോതരോഗേന ദുക്ഖേന… ഘാനരോഗേന ദുക്ഖേന… ജിവ്ഹാരോഗേന ദുക്ഖേന… കായരോഗേന ദുക്ഖേന… സീസരോഗേന ദുക്ഖേന… കണ്ണരോഗേന ദുക്ഖേന… മുഖരോഗേന ദുക്ഖേന… ദന്തരോഗേന ദുക്ഖേന… കാസേന… സാസേന… പിനാസേന… ഡാഹേന… ജരേന… കുച്ഛിരോഗേന… മുച്ഛായ… പക്ഖന്ദികായ… സൂലായ… വിസൂചികായ… കുട്ഠേന… ഗണ്ഡേന… കിലാസേന… സോസേന… അപമാരേന… ദദ്ദുയാ… കണ്ഡുയാ… കച്ഛുയാ… രഖസായ… വിതച്ഛികായ… ലോഹിതേന… പിത്തേന… മധുമേഹേന… അംസായ… പിളകായ… ഭഗന്ദലേന… പിത്തസമുട്ഠാനേന ആബാധേന… സേമ്ഹസമുട്ഠാനേന ആബാധേന… വാതസമുട്ഠാനേന ആബാധേന… സന്നിപാതികേന ആബാധേന… ഉതുപരിണാമജേന ആബാധേന… വിസമപരിഹാരജേന ആബാധേന… ഓപക്കമികേന ആബാധേന… കമ്മവിപാകജേന ആബാധേന… സീതേന… ഉണ്ഹേന… ജിഘച്ഛായ… പിപാസായ… ഉച്ചാരേന … പസ്സാവേന… ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സേന ദുക്ഖേന… മാതുമരണേന ദുക്ഖേന… പിതുമരണേന ദുക്ഖേന… ഭാതുമരണേന… ഭഗിനിമരണേന… പുത്തമരണേന … ധീതുമരണേന… ഞാതിബ്യസനേന… ഭോഗബ്യസനേന… രോഗബ്യസനേന… സീലബ്യസനേന… ദിട്ഠിബ്യസനേന ദുക്ഖേന വിജിഗുച്ഛതോ അട്ടീയതോ ഹരായതോ ജിഗുച്ഛതോതി – ഭിക്ഖുനോ വിജിഗുച്ഛതോ.
Bhikkhuno vijigucchatoti. Bhikkhunoti puthujjanakalyāṇassa vā bhikkhuno sekkhassa vā bhikkhuno. Vijigucchatoti jātiyā vijigucchato, jarāya… byādhinā… maraṇena… sokehi… paridevehi… dukkhehi… domanassehi… upāyāsehi vijigucchato, nerayikena dukkhena… tiracchānayonikena dukkhena… pettivisayikena dukkhena… mānusikena 56 dukkhena… gabbhokkantimūlakena dukkhena… gabbhaṭṭhitimūlakena dukkhena… gabbhavuṭṭhānamūlakena dukkhena… jātassūpanibandhakena dukkhena… jātassa parādheyyakena dukkhena… attūpakkamena dukkhena… parūpakkamena dukkhena… dukkhadukkhena… saṅkhāradukkhena … vipariṇāmadukkhena… cakkhurogena dukkhena… sotarogena dukkhena… ghānarogena dukkhena… jivhārogena dukkhena… kāyarogena dukkhena… sīsarogena dukkhena… kaṇṇarogena dukkhena… mukharogena dukkhena… dantarogena dukkhena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena… jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena… dadduyā… kaṇḍuyā… kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitena… pittena… madhumehena… aṃsāya… piḷakāya… bhagandalena… pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena… opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya… pipāsāya… uccārena … passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena dukkhena… mātumaraṇena dukkhena… pitumaraṇena dukkhena… bhātumaraṇena… bhaginimaraṇena… puttamaraṇena … dhītumaraṇena… ñātibyasanena… bhogabyasanena… rogabyasanena… sīlabyasanena… diṭṭhibyasanena dukkhena vijigucchato aṭṭīyato harāyato jigucchatoti – bhikkhuno vijigucchato.
ഭജതോ രിത്തമാസനന്തി. ആസനം വുച്ചതി യത്ഥ നിസീദതി – മഞ്ചോ പീഠം ഭിസി തട്ടികാ ചമ്മഖണ്ഡോ തിണസന്ഥാരോ പണ്ണസന്ഥാരോ പലാലസന്ഥാരോ 57. തം ആസനം അസപ്പായരൂപദസ്സനേന രിത്തം വിവിത്തം പവിവിത്തം , അസപ്പായസദ്ദസ്സവനേന രിത്തം വിവിത്തം പവിവിത്തം, അസപ്പായേഹി പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി രിത്തം വിവിത്തം പവിവിത്തം. തം പവിവിത്തം ആസനം ഭജതോ സമ്ഭജതോ സേവതോ നിസേവതോ സംസേവതോ പടിസേവതോതി – ഭജതോ രിത്തമാസനം.
Bhajato rittamāsananti. Āsanaṃ vuccati yattha nisīdati – mañco pīṭhaṃ bhisi taṭṭikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasanthāro palālasanthāro 58. Taṃ āsanaṃ asappāyarūpadassanena rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ , asappāyasaddassavanena rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ, asappāyehi pañcahi kāmaguṇehi rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ. Taṃ pavivittaṃ āsanaṃ bhajato sambhajato sevato nisevato saṃsevato paṭisevatoti – bhajato rittamāsanaṃ.
രുക്ഖമൂലം സുസാനം വാതി. രുക്ഖമൂലംയേവ രുക്ഖമൂലം, സുസാനംയേവ സുസാനന്തി – രുക്ഖമൂലം സുസാനം വാ. പബ്ബതാനം ഗുഹാസു വാതി. പബ്ബതായേവ പബ്ബതാ, കന്ദരായേവ കന്ദരാ, ഗിരിഗുഹായേവ ഗിരിഗുഹാ. പബ്ബതന്തരികായോ വുച്ചന്തി പബ്ബതപബ്ഭാരാതി – പബ്ബതാനം ഗുഹാസു വാ.
Rukkhamūlaṃ susānaṃ vāti. Rukkhamūlaṃyeva rukkhamūlaṃ, susānaṃyeva susānanti – rukkhamūlaṃ susānaṃ vā. Pabbatānaṃ guhāsu vāti. Pabbatāyeva pabbatā, kandarāyeva kandarā, giriguhāyeva giriguhā. Pabbatantarikāyo vuccanti pabbatapabbhārāti – pabbatānaṃ guhāsu vā.
തേനാഹ ഥേരോ സാരിപുത്തോ –
Tenāha thero sāriputto –
‘‘ഭിക്ഖുനോ വിജിഗുച്ഛതോ, ഭജതോ രിത്തമാസനം;
‘‘Bhikkhuno vijigucchato, bhajato rittamāsanaṃ;
രുക്ഖമൂലം സുസാനം വാ, പബ്ബതാനം ഗുഹാസു വാ’’തി.
Rukkhamūlaṃ susānaṃ vā, pabbatānaṃ guhāsu vā’’ti.
൧൯൪.
194.
യേ ഹി ഭിക്ഖു ന വേധേയ്യ, നിഗ്ഘോസേ സയനാസനേ.
Ye hi bhikkhu na vedheyya, nigghose sayanāsane.
ഉച്ചാവചേസു സയനേസൂതി. ഉച്ചാവചേസൂതി ഉച്ചാവചേസു ഹീനപ്പണീതേസു ഛേകപാപകേസു. സയനം വുച്ചതി സേനാസനം വിഹാരോ അഡ്ഢയോഗോ പാസാദോ ഹമ്മിയം ഗുഹാതി – ഉച്ചാവചേസു സയനേസു. കിവന്തോ തത്ഥ ഭേരവാതി. കിവന്തോതി കിവന്തോ 61 കൂജന്തോ നദന്തോ സദ്ദം കരോന്തോ. അഥ വാ കിവന്തോതി കതി കിത്തകാ കീവതകാ കീവബഹുകാ തേ. ഭേരവാതി സീഹാ ബ്യഗ്ഘാ ദീപീ അച്ഛാ തരച്ഛാ കോകാ മഹിംസാ ഹത്ഥീ അഹി വിച്ഛികാ സതപദീ, ചോരാ വാ അസ്സു മാനവാ വാ കതകമ്മാ വാ അകതകമ്മാ വാതി – കിവന്തോ തത്ഥ ഭേരവാ.
Uccāvacesusayanesūti. Uccāvacesūti uccāvacesu hīnappaṇītesu chekapāpakesu. Sayanaṃ vuccati senāsanaṃ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhāti – uccāvacesu sayanesu. Kivanto tattha bheravāti. Kivantoti kivanto 62 kūjanto nadanto saddaṃ karonto. Atha vā kivantoti kati kittakā kīvatakā kīvabahukā te. Bheravāti sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā hatthī ahi vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vāti – kivanto tattha bheravā.
യേ ഹി ഭിക്ഖു ന വേധേയ്യാതി. യേ ഹീതി യേ ഹി ഭേരവേ പസ്സിത്വാ വാ സുണിത്വാ വാ ന വേധേയ്യ നപ്പവേധേയ്യ ന സമ്പവേധേയ്യ ന തസേയ്യ ന ഉത്തസേയ്യ ന പരിത്തസേയ്യ ന ഭായേയ്യ ന സന്താസം ആപജ്ജേയ്യ, അഭീരൂ അസ്സ അച്ഛമ്ഭീ അനുത്രാസീ അപലായീ, പഹീനഭയഭേരവോ വിഗതലോമഹംസോ വിഹരേയ്യാതി – യേ ഹി ഭിക്ഖു ന വേധേയ്യ.
Ye hi bhikkhu na vedheyyāti. Ye hīti ye hi bherave passitvā vā suṇitvā vā na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya, abhīrū assa acchambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – ye hi bhikkhu na vedheyya.
നിഗ്ഘോസേ സയനാസനേതി. അപ്പസദ്ദേ അപ്പനിഗ്ഘോസേ വിജനവാതേ മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകേ പടിസല്ലാനസാരുപ്പേ സേനാസനേതി – നിഗ്ഘോസേ സയനാസനേ.
Nigghose sayanāsaneti. Appasadde appanigghose vijanavāte manussarāhasseyyake paṭisallānasāruppe senāsaneti – nigghose sayanāsane.
തേനാഹ ഥേരോ സാരിപുത്തോ –
Tenāha thero sāriputto –
‘‘ഉച്ചാവചേസു സയനേസു, കിവന്തോ തത്ഥ ഭേരവാ;
‘‘Uccāvacesu sayanesu, kivanto tattha bheravā;
യേ ഹി ഭിക്ഖു ന വേധേയ്യ, നിഗ്ഘോസേ സയനാസനേ’’തി.
Ye hi bhikkhu na vedheyya, nigghose sayanāsane’’ti.
൧൯൫.
195.
കതി പരിസ്സയാ ലോകേ, ഗച്ഛതോ അഗതം ദിസം;
Kati parissayā loke, gacchato agataṃ disaṃ;
യേ ഭിക്ഖു അഭിസമ്ഭവേ, പന്തമ്ഹി സയനാസനേ.
Ye bhikkhu abhisambhave, pantamhi sayanāsane.
കതി പരിസ്സയാ ലോകേതി. കതീതി കതി കിത്തകാ കീവതകാ കീവബഹുകാ. പരിസ്സയാതി ദ്വേ പരിസ്സയാ – പാകടപരിസ്സയാ ച പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ ച. കതമേ പാകടപരിസ്സയാ? സീഹാ ബ്യഗ്ഘാ ദീപീ അച്ഛാ തരച്ഛാ കോകാ മഹിംസാ ഹത്ഥീ അഹി വിച്ഛികാ സതപദീ, ചോരാ വാ അസ്സു മാനവാ വാ കതകമ്മാ വാ അകതകമ്മാ വാ, ചക്ഖുരോഗോ സോതരോഗോ ഘാനരോഗോ ജിവ്ഹാരോഗോ കായരോഗോ സീസരോഗോ കണ്ണരോഗോ മുഖരോഗോ ദന്തരോഗോ കാസോ സാസോ പിനാസോ ഡാഹോ ജരോ കുച്ഛിരോഗോ മുച്ഛാ പക്ഖന്ദികാ സൂലാ വിസൂചികാ കുട്ഠം ഗണ്ഡോ കിലാസോ സോസോ അപമാരോ ദദ്ദു കണ്ഡു കച്ഛു രഖസാ വിതച്ഛികാ ലോഹിതം പിത്തം മധുമേഹോ അംസാ പിളകാ ഭഗന്ദലാ, പിത്തസമുട്ഠാനാ ആബാധാ…പേ॰… സീതം ഉണ്ഹം ജിഘച്ഛാ പിപാസാ ഉച്ചാരോ പസ്സാവോ ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സാ – ഇമേ വുച്ചന്തി പാകടപരിസ്സയാ.
Kati parissayā loketi. Katīti kati kittakā kīvatakā kīvabahukā. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā hatthī ahi vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitaṃ pittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā, pittasamuṭṭhānā ābādhā…pe… sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassā – ime vuccanti pākaṭaparissayā.
കതമേ പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ? കായദുച്ചരിതം വചീദുച്ചരിതം മനോദുച്ചരിതം കാമച്ഛന്ദനീവരണം ബ്യാപാദനീവരണം ഥിനമിദ്ധനീവരണം ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചനീവരണം വിചികിച്ഛാനീവരണം രാഗോ ദോസോ മോഹോ കോധോ ഉപനാഹോ മക്ഖോ പളാസോ ഇസ്സാ മച്ഛരിയം മായാ സാഠേയ്യം ഥമ്ഭോ സാരമ്ഭോ മാനോ അതിമാനോ മദോ പമാദോ, സബ്ബേ കിലേസാ സബ്ബേ ദുച്ചരിതാ സബ്ബേ ദരഥാ സബ്ബേ പരിളാഹാ സബ്ബേ സന്താപാ സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാ – ഇമേ വുച്ചന്തി പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ.
Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā – ime vuccanti paṭicchannaparissayā.
പരിസ്സയാതി കേനട്ഠേന പരിസ്സയാ? പരിസഹന്തീതി പരിസ്സയാ, പരിഹാനായ സംവത്തന്തീതി പരിസ്സയാ, തത്രാസയാതി പരിസ്സയാ.
Parissayāti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā.
കഥം പരിസഹന്തീതി പരിസ്സയാ? തേ പരിസ്സയാ തം പുഗ്ഗലം സഹന്തി പരിസഹന്തി അഭിഭവന്തി അജ്ഝോത്ഥരന്തി പരിയാദിയന്തി മദ്ദന്തി. ഏവം പരിസഹന്തീതി – പരിസ്സയാ.
Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti – parissayā.
കഥം പരിഹാനായ സംവത്തന്തീതി പരിസ്സയാ? തേ പരിസ്സയാ കുസലാനം ധമ്മാനം അന്തരായായ പരിഹാനായ സംവത്തന്തി. കതമേസം കുസലാനം ധമ്മാനം? സമ്മാപടിപദായ അനുലോമപടിപദായ അപച്ചനീകപടിപദായ അവിരുദ്ധപടിപദായ അന്വത്ഥപടിപദായ ധമ്മാനുധമ്മപടിപദായ സീലേസു പരിപൂരകാരിതായ ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരതായ ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതായ ജാഗരിയാനുയോഗസ്സ സതിസമ്പജഞ്ഞസ്സ ചതുന്നം സതിപട്ഠാനാനം ഭാവനാനുയോഗസ്സ ചതുന്നം സമ്മപ്പധാനാനം ചതുന്നം ഇദ്ധിപാദാനം പഞ്ചന്നം ഇന്ദ്രിയാനം പഞ്ചന്നം ബലാനം സത്തന്നം ബോജ്ഝങ്ഗാനം അരിയസ്സ അട്ഠങ്ഗികസ്സ മഗ്ഗസ്സ ഭാവനാനുയോഗസ്സ – ഇമേസം കുസലാനം ധമ്മാനം അന്തരായായ പരിഹാനായ സംവത്തന്തി. ഏവം പരിഹാനായ സംവത്തന്തീതി – പരിസ്സയാ.
Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya aviruddhapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrakāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa – imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Evaṃ parihānāya saṃvattantīti – parissayā.
കഥം തത്രാസയാതി പരിസ്സയാ? തത്ഥേതേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ ഉപ്പജ്ജന്തി അത്തഭാവസന്നിസ്സയാ. യഥാ ബിലേ ബിലാസയാ പാണാ സയന്തി, ദകേ ദകാസയാ പാണാ സയന്തി, വനേ വനാസയാ പാണാ സയന്തി, രുക്ഖേ രുക്ഖാസയാ പാണാ സയന്തി; ഏവമേവ തത്ഥേതേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ ഉപ്പജ്ജന്തി അത്തഭാവസന്നിസ്സയാതി. ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ.
Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti, rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti; evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.
വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘സാന്തേവാസികോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സാചരിയകോ ദുക്ഖം ന ഫാസു വിഹരതി. കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സാന്തേവാസികോ സാചരിയകോ ദുക്ഖം ന ഫാസു വിഹരതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ ഉപ്പജ്ജന്തി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ സരസങ്കപ്പാ സഞ്ഞോജനിയാ, ത്യസ്സ അന്തോ വസന്തി അന്വാസ്സവന്തി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാതി. തസ്മാ സാന്തേവാസികോതി വുച്ചതി. തേ നം സമുദാചരന്തി, സമുദാചരന്തി നം പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാതി. തസ്മാ സാചരിയകോതി വുച്ചതി.
‘‘Sāntevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ സോതേന സദ്ദം സുത്വാ…പേ॰… ഘാനേന ഗന്ധം ഘായിത്വാ… ജിവ്ഹായ രസം സായിത്വാ… കായേന ഫോട്ഠബ്ബം ഫുസിത്വാ… മനസാ ധമ്മം വിഞ്ഞായ ഉപ്പജ്ജന്തി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ സരസങ്കപ്പാ സഞ്ഞോജനിയാ, ത്യസ്സ അന്തോ വസന്തി അന്വാസ്സവന്തി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാതി. തസ്മാ സാന്തേവാസികോതി വുച്ചതി. തേ നം സമുദാചരന്തി, സമുദാചരന്തി നം പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാതി. തസ്മാ സാചരിയകോതി വുച്ചതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സാന്തേവാസികോ സാചരിയകോ ദുക്ഖം ന ഫാസു വിഹരതീ’’തി. ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī’’ti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.
വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘തയോമേ, ഭിക്ഖവേ, അന്തരാമലാ അന്തരാഅമിത്താ അന്തരാസപത്താ അന്തരാവധകാ അന്തരാപച്ചത്ഥികാ. കതമേ തയോ? ലോഭോ, ഭിക്ഖവേ, അന്തരാമലോ അന്തരാഅമിത്തോ അന്തരാസപത്തോ അന്തരാവധകോ അന്തരാപച്ചത്ഥികോ, ദോസോ, ഭിക്ഖവേ…പേ॰… മോഹോ , ഭിക്ഖവേ, അന്തരാമലോ അന്തരാഅമിത്തോ അന്തരാസപത്തോ അന്തരാവധകോ അന്തരാപച്ചത്ഥികോ. ഇമേ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, തയോ അന്തരാമലാ അന്തരാഅമിത്താ അന്തരാസപത്താ അന്തരാവധകാ അന്തരാപച്ചത്ഥികാ’’.
‘‘Tayome, bhikkhave, antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo? Lobho, bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko, doso, bhikkhave…pe… moho , bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā’’.
‘‘അനത്ഥജനനോ ലോഭോ, ലോഭോ ചിത്തപ്പകോപനോ;
‘‘Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;
ഭയമന്തരതോ ജാതം, തം ജനോ നാവബുജ്ഝതി.
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘ലുദ്ധോ അത്ഥം ന ജാനാതി, ലുദ്ധോ ധമ്മം ന പസ്സതി;
‘‘Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;
‘‘അനത്ഥജനനോ ദോസോ, ദോസോ ചിത്തപ്പകോപനോ;
‘‘Anatthajanano doso, doso cittappakopano;
ഭയമന്തരതോ ജാതം, തം ജനോ നാവബുജ്ഝതി.
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘കുദ്ധോ അത്ഥം ന ജാനാതി, കുദ്ധോ ധമ്മം ന പസ്സതി;
‘‘Kuddho atthaṃ na jānāti, kuddho dhammaṃ na passati;
അന്ധന്തമം തദാ ഹോതി, യം ദോസോ സഹതേ നരം.
Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ doso sahate naraṃ.
‘‘അനത്ഥജനനോ മോഹോ, മോഹോ ചിത്തപ്പകോപനോ;
‘‘Anatthajanano moho, moho cittappakopano;
ഭയമന്തരതോ ജാതം, തം ജനോ നാവബുജ്ഝതി.
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘മൂള്ഹോ അത്ഥം ന ജാനാതി, മൂള്ഹോ ധമ്മം ന പസ്സതി;
‘‘Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;
അന്ധന്തമം തദാ ഹോതി, യം മോഹോ സഹതേ നര’’ന്തി.
Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate nara’’nti.
ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –
Evampi tatrāsayāti – parissayā. Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘തയോ ഖോ, മഹാരാജ, പുരിസസ്സ ധമ്മാ അജ്ഝത്തം ഉപ്പജ്ജമാനാ ഉപ്പജ്ജന്തി അഹിതായ ദുക്ഖായ അഫാസുവിഹാരായ. കതമേ തയോ ? ലോഭോ ഖോ, മഹാരാജ, പുരിസസ്സ ധമ്മോ അജ്ഝത്തം ഉപ്പജ്ജമാനോ ഉപ്പജ്ജതി അഹിതായ ദുക്ഖായ അഫാസുവിഹാരായ; ദോസോ ഖോ , മഹാരാജ…പേ॰… മോഹോ ഖോ, മഹാരാജ, പുരിസസ്സ ധമ്മോ അജ്ഝത്തം ഉപ്പജ്ജമാനോ ഉപ്പജ്ജതി അഹിതായ ദുക്ഖായ അഫാസുവിഹാരായ. ഇമേ ഖോ, മഹാരാജ, തയോ പുരിസസ്സ ധമ്മാ അജ്ഝത്തം ഉപ്പജ്ജമാനാ ഉപ്പജ്ജന്തി അഹിതായ ദുക്ഖായ അഫാസുവിഹാരായാ’’തി.
‘‘Tayo kho, mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Katame tayo ? Lobho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya; doso kho , mahārāja…pe… moho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho, mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāyā’’ti.
‘‘ലോഭോ ദോസോ ച മോഹോ ച, പുരിസം പാപചേതസം;
‘‘Lobho doso ca moho ca, purisaṃ pāpacetasaṃ;
ഹിംസന്തി അത്തസമ്ഭൂതാ, തചസാരംവ സമ്ഫല’’ന്തി.
Hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva samphala’’nti.
ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ.
Evampi tatrāsayāti – parissayā.
വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘രാഗോ ച ദോസോ ച ഇതോനിദാനാ, അരതീ രതീ ലോമഹംസോ ഇതോജാ;
‘‘Rāgo ca doso ca itonidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;
ഇതോ സമുട്ഠായ മനോവിതക്കാ, കുമാരകാ ധങ്കമിവോസ്സജന്തീ’’തി.
Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajantī’’ti.
ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ. ലോകേതി മനുസ്സലോകേതി – കതി പരിസ്സയാ ലോകേ.
Evampi tatrāsayāti – parissayā. Loketi manussaloketi – kati parissayā loke.
ഗച്ഛതോ അഗതം ദിസന്തി. അഗതാ ദിസാ വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം. യോ സോ സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം. അഗതപുബ്ബാ സാ ദിസാ ന സാ ദിസാ ഗതപുബ്ബാ ഇമിനാ ദീഘേന അദ്ധുനാ.
Gacchato agataṃ disanti. Agatā disā vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Agatapubbā sā disā na sā disā gatapubbā iminā dīghena addhunā.
‘‘സമതിത്തികം അനവസേസം, തേലപത്തം യഥാ പരിഹരേയ്യ;
‘‘Samatittikaṃ anavasesaṃ, telapattaṃ yathā parihareyya;
ഏവം സചിത്തമനുരക്ഖേ, പത്ഥയാനോ 65 ദിസം അഗതപുബ്ബം’’.
Evaṃ sacittamanurakkhe, patthayāno 66 disaṃ agatapubbaṃ’’.
അഗതപുബ്ബം ദിസം വജതോ ഗച്ഛതോ അഭിക്കമതോതി – ഗച്ഛതോ അഗതം ദിസം.
Agatapubbaṃ disaṃ vajato gacchato abhikkamatoti – gacchato agataṃ disaṃ.
യേ ഭിക്ഖു അഭിസമ്ഭവേതി. യേതി യേ പരിസ്സയേ അഭിസമ്ഭവേയ്യ അഭിഭവേയ്യ അജ്ഝോത്ഥരേയ്യ പരിയാദിയേയ്യ മദ്ദേയ്യാതി – യേ ഭിക്ഖു അഭിസമ്ഭവേ.
Ye bhikkhu abhisambhaveti. Yeti ye parissaye abhisambhaveyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – ye bhikkhu abhisambhave.
പന്തമ്ഹി സയനാസനേതി. അന്തേ പന്തേ പരിയന്തേ സേലന്തേ വാ വനന്തേ വാ നദന്തേ വാ ഉദകന്തേ വാ യത്ഥ ന കസീയതി ന വപീയതി, ജനന്തം അതിക്കമിത്വാ മനുസ്സാനം അനുപചാരേ സേനാസനേതി – പന്തമ്ഹി സയനാസനേ.
Pantamhisayanāsaneti. Ante pante pariyante selante vā vanante vā nadante vā udakante vā yattha na kasīyati na vapīyati, janantaṃ atikkamitvā manussānaṃ anupacāre senāsaneti – pantamhi sayanāsane.
തേനാഹ ഥേരോ സാരിപുത്തോ –
Tenāha thero sāriputto –
‘‘കതി പരിസ്സയാ ലോകേ, ഗച്ഛതോ അഗതം ദിസം;
‘‘Kati parissayā loke, gacchato agataṃ disaṃ;
യേ ഭിക്ഖു അഭിസമ്ഭവേ, പന്തമ്ഹി സയനാസനേ’’തി.
Ye bhikkhu abhisambhave, pantamhi sayanāsane’’ti.
൧൯൬.
196.
ക്യാസ്സ ബ്യപ്പഥയോ അസ്സു, ക്യാസ്സസ്സു ഇധ ഗോചരാ;
Kyāssa byappathayo assu, kyāssassu idha gocarā;
കാനി സീലബ്ബതാനാസ്സു, പഹിതത്തസ്സ ഭിക്ഖുനോ.
Kāni sīlabbatānāssu, pahitattassa bhikkhuno.
ക്യാസ്സ ബ്യപ്പഥയോ അസ്സൂതി. കീദിസേന ബ്യപ്പഥേന സമന്നാഗതോ അസ്സ കിംസണ്ഠിതേന കിംപകാരേന കിംപടിഭാഗേനാതി വചീപാരിസുദ്ധിം പുച്ഛതി. കതമാ വചീപാരിസുദ്ധി? ഇധ ഭിക്ഖു മുസാവാദം പഹായ മുസാവാദാ പടിവിരതോ ഹോതി സച്ചവാദീ സച്ചസന്ധോ ഥേതോ പച്ചയികോ അവിസംവാദകോ ലോകസ്സ. പിസുണം വാചം പഹായ പിസുണായ വാചായ പടിവിരതോ ഹോതി, ഇതോ സുത്വാ ന അമുത്ര അക്ഖാതാ ഇമേസം ഭേദായ, അമുത്ര വാ സുത്വാ ന ഇമേസം അക്ഖാതാ അമൂസം ഭേദായ, ഇതി ഭിന്നാനം വാ സന്ധാതാ, സഹിതാനം വാ അനുപ്പദാതാ സമഗ്ഗാരാമോ സമഗ്ഗരതോ സമഗ്ഗനന്ദീ സമഗ്ഗകരണിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി. ഫരുസം വാചം പഹായ ഫരുസായ വാചായ പടിവിരതോ ഹോതി; യാ സാ വാചാ നേലാ കണ്ണസുഖാ പേമനീയാ ഹദയങ്ഗമാ പോരീ ബഹുജനകന്താ ബഹുജനമനാപാ തഥാരൂപിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി. സമ്ഫപ്പലാപം പഹായ സമ്ഫപ്പലാപാ പടിവിരതോ ഹോതി കാലവാദീ ഭൂതവാദീ അത്ഥവാദീ ധമ്മവാദീ വിനയവാദീ, നിധാനവതിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി കാലേന സാപദേസം പരിയന്തവതിം അത്ഥസംഹിതം. ചതൂഹി വചീസുചരിതേഹി സമന്നാഗതോ ചതുദോസാപഗതം വാചം ഭാസതി, ബാത്തിംസായ തിരച്ഛാനകഥായ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരതി. ദസ കഥാവത്ഥൂനി കഥേതി, സേയ്യഥിദം – അപ്പിച്ഛകഥം സന്തുട്ഠികഥം പവിവേകകഥം അസംസഗ്ഗകഥം വീരിയാരമ്ഭകഥം സീലകഥം സമാധികഥം പഞ്ഞാകഥം വിമുത്തികഥം വിമുത്തിഞാണദസ്സനകഥം സതിപട്ഠാനകഥം സമ്മപ്പധാനകഥം ഇദ്ധിപാദകഥം ഇന്ദ്രിയകഥം ബലകഥം ബോജ്ഝങ്ഗകഥം മഗ്ഗകഥം ഫലകഥം നിബ്ബാനകഥം കഥേതി . വാചായ യതോ യത്തോ പടിയത്തോ ഗുത്തോ ഗോപിതോ രക്ഖിതോ സംവുതോ – അയം വചീപാരിസുദ്ധി. ഏദിസായ വചീപാരിസുദ്ധിയാ സമന്നാഗതോ അസ്സാതി – ക്യാസ്സ ബ്യപ്പഥയോ അസ്സു.
Kyāssa byappathayo assūti. Kīdisena byappathena samannāgato assa kiṃsaṇṭhitena kiṃpakārena kiṃpaṭibhāgenāti vacīpārisuddhiṃ pucchati. Katamā vacīpārisuddhi? Idha bhikkhu musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya, iti bhinnānaṃ vā sandhātā, sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti; yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ. Catūhi vacīsucaritehi samannāgato catudosāpagataṃ vācaṃ bhāsati, bāttiṃsāya tiracchānakathāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati. Dasa kathāvatthūni katheti, seyyathidaṃ – appicchakathaṃ santuṭṭhikathaṃ pavivekakathaṃ asaṃsaggakathaṃ vīriyārambhakathaṃ sīlakathaṃ samādhikathaṃ paññākathaṃ vimuttikathaṃ vimuttiñāṇadassanakathaṃ satipaṭṭhānakathaṃ sammappadhānakathaṃ iddhipādakathaṃ indriyakathaṃ balakathaṃ bojjhaṅgakathaṃ maggakathaṃ phalakathaṃ nibbānakathaṃ katheti . Vācāya yato yatto paṭiyatto gutto gopito rakkhito saṃvuto – ayaṃ vacīpārisuddhi. Edisāya vacīpārisuddhiyā samannāgato assāti – kyāssa byappathayo assu.
ക്യാസ്സസ്സു ഇധ ഗോചരാതി. കീദിസേന ഗോചരേന സമന്നാഗതോ അസ്സ കിംസണ്ഠിതേന കിംപകാരേന കിംപടിഭാഗേനാതി ഗോചരം പുച്ഛതി. അത്ഥി ഗോചരോ, അത്ഥി അഗോചരോ.
Kyāssassu idha gocarāti. Kīdisena gocarena samannāgato assa kiṃsaṇṭhitena kiṃpakārena kiṃpaṭibhāgenāti gocaraṃ pucchati. Atthi gocaro, atthi agocaro.
കതമോ അഗോചരോ? ഇധേകച്ചോ വേസിയാഗോചരോ വാ ഹോതി, വിധവാഗോചരോ വാ ഹോതി, ഥുല്ലകുമാരീഗോചരോ 67 വാ ഹോതി, പണ്ഡകഗോചരോ വാ ഹോതി, ഭിക്ഖുനീഗോചരോ വാ ഹോതി, പാനാഗാരഗോചരോ വാ ഹോതി, സംസട്ഠോ വിഹരതി രാജൂഹി രാജമഹാമത്തേഹി തിത്ഥിയേഹി തിത്ഥിയസാവകേഹി അനനുലോമികേന സംസഗ്ഗേന. യാനി വാ പന താനി കുലാനി അസ്സദ്ധാനി അപ്പസന്നാനി അനോപാനഭൂതാനി അക്കോസകപരിഭാസകാനി അനത്ഥകാമാനി അഹിതകാമാനി അഫാസുകാമാനി അയോഗക്ഖേമകാമാനി ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീനം ഉപാസകാനം ഉപാസികാനം, തഥാരൂപാനി കുലാനി സേവതി ഭജതി പയിരുപാസതി – അയം വുച്ചതി അഗോചരോ.
Katamo agocaro? Idhekacco vesiyāgocaro vā hoti, vidhavāgocaro vā hoti, thullakumārīgocaro 68 vā hoti, paṇḍakagocaro vā hoti, bhikkhunīgocaro vā hoti, pānāgāragocaro vā hoti, saṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena. Yāni vā pana tāni kulāni assaddhāni appasannāni anopānabhūtāni akkosakaparibhāsakāni anatthakāmāni ahitakāmāni aphāsukāmāni ayogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati agocaro.
അഥ വാ അന്തരഘരം പവിട്ഠോ വീഥിം പടിപന്നോ അസംവുതോ ഗച്ഛതി, ഹത്ഥിം ഓലോകേന്തോ, അസ്സം ഓലോകേന്തോ, രഥം ഓലോകേന്തോ, പത്തിം ഓലോകേന്തോ, ഇത്ഥിയോ ഓലോകേന്തോ, പുരിസേ ഓലോകേന്തോ, കുമാരികായോ ഓലോകേന്തോ, കുമാരകേ ഓലോകേന്തോ, അന്തരാപണം ഓലോകേന്തോ, ഘരമുഖാനി ഓലോകേന്തോ, ഉദ്ധം ഓലോകേന്തോ 69, അധോ ഓലോകേന്തോ, ദിസാവിദിസം വിപേക്ഖമാനോ ഗച്ഛതി – അയമ്പി വുച്ചതി അഗോചരോ.
Atha vā antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati, hatthiṃ olokento, assaṃ olokento, rathaṃ olokento, pattiṃ olokento, itthiyo olokento, purise olokento, kumārikāyo olokento, kumārake olokento, antarāpaṇaṃ olokento, gharamukhāni olokento, uddhaṃ olokento 70, adho olokento, disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati – ayampi vuccati agocaro.
അഥ വാ ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി അനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ. യത്വാധികരണമേനം…പേ॰… മനിന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാ ദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവേയ്യും, തസ്സ ന സംവരായ പടിപജ്ജതി, ന രക്ഖതി മനിന്ദ്രിയം മനിന്ദ്രിയേ ന സംവരം ആപജ്ജതി – അയമ്പി വുച്ചതി അഗോചരോ.
Atha vā cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ…pe… manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa na saṃvarāya paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṃ manindriye na saṃvaraṃ āpajjati – ayampi vuccati agocaro.
യഥാ വാ പനേകേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ സദ്ധാദേയ്യാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജിത്വാ തേ ഏവരൂപം വിസൂകദസ്സനം അനുയുത്താ വിഹരന്തി, സേയ്യഥിദം – നച്ചം ഗീതം വാദിതം പേക്ഖം അക്ഖാനം പാണിസ്സരം വേതാളം കുമ്ഭഥൂണം സോഭനകം ചണ്ഡാലം വംസം ധോവനം ഹത്ഥിയുദ്ധം അസ്സയുദ്ധം മഹിംസയുദ്ധം ഉസഭയുദ്ധം അജയുദ്ധം മേണ്ഡയുദ്ധം കുക്കുടയുദ്ധം വട്ടകയുദ്ധം ദണ്ഡയുദ്ധം മുട്ഠിയുദ്ധം നിബ്ബുദ്ധം ഉയ്യോധികം ബലഗ്ഗം സേനാബ്യൂഹം അനീകദസ്സനം ഇതി വാ ഇതി, ഏവരൂപം വിസൂകദസ്സനം അനുയുത്തോ ഹോതി – അയമ്പി വുച്ചതി അഗോചരോ.
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā iti, evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyutto hoti – ayampi vuccati agocaro.
പഞ്ചപി കാമഗുണാ അഗോചരാ. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘മാ, ഭിക്ഖവേ, അഗോചരേ ചരഥ പരവിസയേ. അഗോചരേ, ഭിക്ഖവേ, ചരതം പരവിസയേ ലച്ഛതി മാരോ ഓതാരം, ലച്ഛതി മാരോ ആരമ്മണം. കോ ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ അഗോചരോ പരവിസയോ? യദിദം പഞ്ച കാമഗുണാ. കതമേ പഞ്ച? ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യാ രൂപാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ, സോതവിഞ്ഞേയ്യാ സദ്ദാ… ഘാനവിഞ്ഞേയ്യാ ഗന്ധാ… ജിവ്ഹാവിഞ്ഞേയ്യാ രസാ… കായവിഞ്ഞേയ്യാ ഫോട്ഠബ്ബാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ അഗോചരോ പരവിസയോ’’ – അയമ്പി വുച്ചതി അഗോചരോ.
Pañcapi kāmaguṇā agocarā. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘mā, bhikkhave, agocare caratha paravisaye. Agocare, bhikkhave, carataṃ paravisaye lacchati māro otāraṃ, lacchati māro ārammaṇaṃ. Ko ca, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo? Yadidaṃ pañca kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo’’ – ayampi vuccati agocaro.
കതമോ ഗോചരോ? ഇധ ഭിക്ഖു ന വേസിയാഗോചരോ ഹോതി, ന വിധവാഗോചരോ ഹോതി, ന ഥുല്ലകുമാരീഗോചരോ ഹോതി, ന പണ്ഡകഗോചരോ ഹോതി, ന ഭിക്ഖുനീഗോചരോ ഹോതി, ന പാനാഗാരഗോചരോ ഹോതി, അസംസട്ഠോ വിഹരതി രാജൂഹി രാജമഹാമത്തേഹി തിത്ഥിയേഹി തിത്ഥിയസാവകേഹി അനനുലോമികേന സംസഗ്ഗേന. യാനി വാ പന താനി കുലാനി സദ്ധാനി പസന്നാനി ഓപാനഭൂതാനി കാസാവപജ്ജോതാനി ഇസിവാതപടിവാതാനി അത്ഥകാമാനി ഹിതകാമാനി ഫാസുകാമാനി യോഗക്ഖേമകാമാനി ഭിക്ഖൂനം ഭിക്ഖുനീനം ഉപാസകാനം ഉപാസികാനം, തഥാരൂപാനി കുലാനി സേവതി ഭജതി പയിരുപാസതി – അയമ്പി വുച്ചതി ഗോചരോ.
Katamo gocaro? Idha bhikkhu na vesiyāgocaro hoti, na vidhavāgocaro hoti, na thullakumārīgocaro hoti, na paṇḍakagocaro hoti, na bhikkhunīgocaro hoti, na pānāgāragocaro hoti, asaṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena. Yāni vā pana tāni kulāni saddhāni pasannāni opānabhūtāni kāsāvapajjotāni isivātapaṭivātāni atthakāmāni hitakāmāni phāsukāmāni yogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati – ayampi vuccati gocaro.
അഥ വാ ഭിക്ഖു അന്തരഘരം പവിട്ഠോ വീഥിം പടിപന്നോ സംവുതോ ഗച്ഛതി, ന ഹത്ഥിം ഓലോകേന്തോ, ന അസ്സം ഓലോകേന്തോ, ന രഥം ഓലോകേന്തോ, ന പത്തിം ഓലോകേന്തോ…പേ॰… ന ദിസാവിദിസം വിപേക്ഖമാനോ ഗച്ഛതി – അയമ്പി വുച്ചതി ഗോചരോ.
Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati, na hatthiṃ olokento, na assaṃ olokento, na rathaṃ olokento, na pattiṃ olokento…pe… na disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati – ayampi vuccati gocaro.
അഥ വാ ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ ന നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി…പേ॰… മനിന്ദ്രിയേ സംവരം ആപജ്ജതി – അയമ്പി വുച്ചതി ഗോചരോ.
Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti…pe… manindriye saṃvaraṃ āpajjati – ayampi vuccati gocaro.
യഥാ വാ പനേകേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ സദ്ധാദേയ്യാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജിത്വാ തേ ഏവരൂപം വിസൂകദസ്സനം അനനുയുത്താ വിഹരന്തി, സേയ്യഥിദം – നച്ചം ഗീതം വാദിതം…പേ॰… അനീകദസ്സനം ഇതി വാ ഇതി, ഏവരൂപാ വിസൂകദസ്സനാ പടിവിരതോ ഹോതി – അയമ്പി വുച്ചതി ഗോചരോ.
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ ananuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ…pe… anīkadassanaṃ iti vā iti, evarūpā visūkadassanā paṭivirato hoti – ayampi vuccati gocaro.
ചത്താരോപി സതിപട്ഠാനാ ഗോചരോ. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘ഗോചരേ, ഭിക്ഖവേ, ചരഥ സകേ പേത്തികേ വിസയേ. ഗോചരേ, ഭിക്ഖവേ, ചരതം സകേ പേത്തികേ വിസയേ ന ലച്ഛതി മാരോ ഓതാരം, ന ലച്ഛതി മാരോ ആരമ്മണം. കോ ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ ഗോചരോ സകോ പേത്തികോ വിസയോ? യദിദം ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ. കതമേ ചത്താരോ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു കായേ കായാനുപസ്സീ വിഹരതി, വേദനാസു…പേ॰ … ചിത്തേ…പേ॰… ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സീ വിഹരതി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ വിനേയ്യ ലോകേ അഭിജ്ഝാദോമനസ്സം. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ ഗോചരോ സകോ പേത്തികോ വിസയോ – അയമ്പി വുച്ചതി ഗോചരോ. ഏദിസേന ഗോചരേന സമന്നാഗതോ അസ്സാ’’തി – ക്യാസ്സസ്സു ഇധ ഗോചരാ.
Cattāropi satipaṭṭhānā gocaro. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘gocare, bhikkhave, caratha sake pettike visaye. Gocare, bhikkhave, carataṃ sake pettike visaye na lacchati māro otāraṃ, na lacchati māro ārammaṇaṃ. Ko ca, bhikkhave, bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo? Yadidaṃ cattāro satipaṭṭhānā. Katame cattāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati, vedanāsu…pe. … citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo – ayampi vuccati gocaro. Edisena gocarena samannāgato assā’’ti – kyāssassu idha gocarā.
കാനി സീലബ്ബതാനാസ്സൂതി. കീദിസേന സീലബ്ബതേന സമന്നാഗതോ അസ്സ കിംസണ്ഠിതേന കിംപകാരേന കിംപടിഭാഗേനാതി സീലബ്ബതപാരിസുദ്ധിം പുച്ഛതി. കതമാ സീലബ്ബതപാരിസുദ്ധി? അത്ഥി സീലഞ്ചേവ വതഞ്ച, അത്ഥി വതം ന സീലം. കതമം സീലഞ്ചേവ വതഞ്ച? ഇധ ഭിക്ഖു സീലവാ ഹോതി, പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരതി ആചാരഗോചരസമ്പന്നോ, അണുമത്തേസു വജ്ജേസു ഭയദസ്സാവീ, സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു. യോ തത്ഥ സഞ്ഞമോ സംവരോ അവീതിക്കമോ – ഇദം സീലം. യം സമാദാനം – തം വതം . സംവരട്ഠേന സീലം, സമാദാനട്ഠേന വതം – ഇദം വുച്ചതി സീലഞ്ചേവ വതഞ്ച.
Kānisīlabbatānāssūti. Kīdisena sīlabbatena samannāgato assa kiṃsaṇṭhitena kiṃpakārena kiṃpaṭibhāgenāti sīlabbatapārisuddhiṃ pucchati. Katamā sīlabbatapārisuddhi? Atthi sīlañceva vatañca, atthi vataṃ na sīlaṃ. Katamaṃ sīlañceva vatañca? Idha bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Yo tattha saññamo saṃvaro avītikkamo – idaṃ sīlaṃ. Yaṃ samādānaṃ – taṃ vataṃ . Saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, samādānaṭṭhena vataṃ – idaṃ vuccati sīlañceva vatañca.
കതമം വതം ന സീലം? അട്ഠ ധുതങ്ഗാനി – ആരഞ്ഞികങ്ഗം, പിണ്ഡപാതികങ്ഗം, പംസുകൂലികങ്ഗം, തേചീവരികങ്ഗം, സപദാനചാരികങ്ഗം, ഖലുപച്ഛാഭത്തികങ്ഗം, നേസജ്ജികങ്ഗം, യഥാസന്ഥതികങ്ഗം – ഇദം വുച്ചതി വതം ന സീലം. വീരിയസമാദാനമ്പി വുച്ചതി വതം ന സീലം. കാമം തചോ ച ന്ഹാരു ച അട്ഠി ച അവസിസ്സതു, സരീരേ ഉപസുസ്സതു മംസലോഹിതം, യം തം പുരിസഥാമേന പുരിസബലേന പുരിസവീരിയേന പുരിസപരക്കമേന പത്തബ്ബം ന തം അപാപുണിത്വാ വീരിയസ്സ സണ്ഠാനം ഭവിസ്സതീതി – ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി. ഏവരൂപമ്പി വീരിയസമാദാനം വുച്ചതി വതം ന സീലം.
Katamaṃ vataṃ na sīlaṃ? Aṭṭha dhutaṅgāni – āraññikaṅgaṃ, piṇḍapātikaṅgaṃ, paṃsukūlikaṅgaṃ, tecīvarikaṅgaṃ, sapadānacārikaṅgaṃ, khalupacchābhattikaṅgaṃ, nesajjikaṅgaṃ, yathāsanthatikaṅgaṃ – idaṃ vuccati vataṃ na sīlaṃ. Vīriyasamādānampi vuccati vataṃ na sīlaṃ. Kāmaṃ taco ca nhāru ca aṭṭhi ca avasissatu, sarīre upasussatu maṃsalohitaṃ, yaṃ taṃ purisathāmena purisabalena purisavīriyena purisaparakkamena pattabbaṃ na taṃ apāpuṇitvā vīriyassa saṇṭhānaṃ bhavissatīti – cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ na sīlaṃ.
നപി പസ്സം നിപാതേസ്സം, തണ്ഹാസല്ലേ അനൂഹതേ’’തി.
Napi passaṃ nipātessaṃ, taṇhāsalle anūhate’’ti.
ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി. ഏവരൂപമ്പി വീരിയസമാദാനം വുച്ചതി വതം ന സീലം. ന താവാഹം ഇമം പല്ലങ്കം ഭിന്ദിസ്സാമി യാവ മേ ന അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്തം വിമുച്ചിസ്സതീതി – ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി. ഏവരൂപമ്പി വീരിയസമാദാനം വുച്ചതി വതം, ന സീലം. ന താവാഹം ഇമമ്ഹാ ആസനാ വുട്ഠഹിസ്സാമി… ന താവാഹം ഇമമ്ഹാ ചങ്കമാ ഓരോഹിസ്സാമി… വിഹാരാ നിക്ഖമിസ്സാമി… അഡ്ഢയോഗാ നിക്ഖമിസ്സാമി… പാസാദാ നിക്ഖമിസ്സാമി… ഹമ്മിയാ… ഗുഹായ… ലേണാ… കുടിയാ… കൂടാഗാരാ… അട്ടാ… മാളാ… ഉദ്ദണ്ഡാ… ഉപട്ഠാനസാലായ… മണ്ഡപാ… രുക്ഖമൂലാ നിക്ഖമിസ്സാമി യാവ മേ ന അനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്തം വിമുച്ചിസ്സതീതി – ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി. ഏവരൂപമ്പി വീരിയസമാദാനം വുച്ചതി വതം, ന സീലം. ഇമസ്മിഞ്ഞേവ പുബ്ബണ്ഹസമയം അരിയധമ്മം ആഹരിസ്സാമി സമാഹരിസ്സാമി അധിഗച്ഛിസ്സാമി ഫസ്സയിസ്സാമി സച്ഛികരിസ്സാമീതി – ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി. ഏവരൂപമ്പി വീരിയസമാദാനം വുച്ചതി വതം, ന സീലം. ഇമസ്മിഞ്ഞേവ മജ്ഝന്ഹികസമയം… സായന്ഹസമയം … പുരേഭത്തം… പച്ഛാഭത്തം… പുരിമയാമം… മജ്ഝിമയാമം… പച്ഛിമയാമം… കാളേ… ജുണ്ഹേ… വസ്സേ… ഹേമന്തേ… ഗിമ്ഹേ… പുരിമേ വയോഖന്ധേ… മജ്ഝിമേ വയോഖന്ധേ… പച്ഛിമേ വയോഖന്ധേ അരിയധമ്മം ആഹരിസ്സാമി സമാഹരിസ്സാമി അധിഗച്ഛിസ്സാമി ഫസ്സയിസ്സാമി സച്ഛികരിസ്സാമീതി – ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി. ഏവരൂപമ്പി വീരിയസമാദാനം വുച്ചതി വതം, ന സീലം – അയം സീലബ്ബതപാരിസുദ്ധി. ഏദിസായ 73 സീലബ്ബതപാരിസുദ്ധിയാ സമന്നാഗതോ അസ്സാതി – കാനി സീലബ്ബതാനാസ്സു.
Cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ na sīlaṃ. Na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatīti – cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ. Na tāvāhaṃ imamhā āsanā vuṭṭhahissāmi… na tāvāhaṃ imamhā caṅkamā orohissāmi… vihārā nikkhamissāmi… aḍḍhayogā nikkhamissāmi… pāsādā nikkhamissāmi… hammiyā… guhāya… leṇā… kuṭiyā… kūṭāgārā… aṭṭā… māḷā… uddaṇḍā… upaṭṭhānasālāya… maṇḍapā… rukkhamūlā nikkhamissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatīti – cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ. Imasmiññeva pubbaṇhasamayaṃ ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmīti – cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ. Imasmiññeva majjhanhikasamayaṃ… sāyanhasamayaṃ … purebhattaṃ… pacchābhattaṃ… purimayāmaṃ… majjhimayāmaṃ… pacchimayāmaṃ… kāḷe… juṇhe… vasse… hemante… gimhe… purime vayokhandhe… majjhime vayokhandhe… pacchime vayokhandhe ariyadhammaṃ āharissāmi samāharissāmi adhigacchissāmi phassayissāmi sacchikarissāmīti – cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evarūpampi vīriyasamādānaṃ vuccati vataṃ, na sīlaṃ – ayaṃ sīlabbatapārisuddhi. Edisāya 74 sīlabbatapārisuddhiyā samannāgato assāti – kāni sīlabbatānāssu.
പഹിതത്തസ്സ ഭിക്ഖുനോതി. പഹിതത്തസ്സാതി ആരദ്ധവീരിയസ്സ ഥാമഗതസ്സ ദള്ഹപരക്കമസ്സ അനിക്ഖിത്തച്ഛന്ദസ്സ അനിക്ഖിത്തധുരസ്സ കുസലേസു ധമ്മേസു. അഥ വാ പേസിതത്തസ്സ യസ്സത്ഥായ പേസിതോ അത്തത്ഥേ ച ഞായേ ച ലക്ഖണേ ച കാരണേ ച ഠാനാഠാനേ ച. ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ’’തി പേസിതത്തസ്സ, ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ ദുക്ഖാ’’തി പേസിതത്തസ്സ, ‘‘സബ്ബേ ധമ്മാ അനത്താ’’തി പേസിതത്തസ്സ, ‘‘അവിജ്ജാപച്ചയാ സങ്ഖാരാ’’തി പേസിതത്തസ്സ …പേ॰… ‘‘ജാതിപച്ചയാ ജരാമരണ’’ന്തി പേസിതത്തസ്സ, ‘‘അവിജ്ജാനിരോധാ സങ്ഖാരനിരോധോ’’തി പേസിതത്തസ്സ…പേ॰… ‘‘ജാതിനിരോധാ ജരാമരണനിരോധോ’’തി പേസിതത്തസ്സ, ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി പേസിതത്തസ്സ…പേ॰… ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി പേസിതത്തസ്സ, ‘‘ഇമേ ആസവാ’’തി പേസിതത്തസ്സ…പേ॰… ‘‘അയം ആസവനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി പേസിതത്തസ്സ, ‘‘ഇമേ ധമ്മാ അഭിഞ്ഞേയ്യാ’’തി പേസിതത്തസ്സ…പേ॰… ‘‘ഇമേ ധമ്മാ സച്ഛികാതബ്ബാ’’തി പേസിതത്തസ്സ, ഛന്നം ഫസ്സായതനാനം സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച അസ്സാദഞ്ച ആദീനവഞ്ച നിസ്സരണഞ്ച പേസിതത്തസ്സ, പഞ്ചന്നം ഉപാദാനക്ഖന്ധാനം… ചതുന്നം മഹാഭൂതാനം സമുദയഞ്ച അത്ഥങ്ഗമഞ്ച അസ്സാദഞ്ച ആദീനവഞ്ച നിസ്സരണഞ്ച പേസിതത്തസ്സ, ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം, സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്ത്ന്ത്തി പേസിതത്തസ്സ. ഭിക്ഖുനോതി പുഥുജ്ജനകല്യാണകസ്സ വാ ഭിക്ഖുനോ സേക്ഖസ്സ വാ ഭിക്ഖുനോതി – പഹിതത്തസ്സ ഭിക്ഖുനോ.
Pahitattassa bhikkhunoti. Pahitattassāti āraddhavīriyassa thāmagatassa daḷhaparakkamassa anikkhittacchandassa anikkhittadhurassa kusalesu dhammesu. Atha vā pesitattassa yassatthāya pesito attatthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭhāne ca. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti pesitattassa, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti pesitattassa, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti pesitattassa, ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti pesitattassa …pe… ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti pesitattassa, ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti pesitattassa…pe… ‘‘jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti pesitattassa, ‘‘idaṃ dukkha’’nti pesitattassa…pe… ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti pesitattassa, ‘‘ime āsavā’’ti pesitattassa…pe… ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti pesitattassa, ‘‘ime dhammā abhiññeyyā’’ti pesitattassa…pe… ‘‘ime dhammā sacchikātabbā’’ti pesitattassa, channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca pesitattassa, pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ… catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca pesitattassa, ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’ntntti pesitattassa. Bhikkhunoti puthujjanakalyāṇakassa vā bhikkhuno sekkhassa vā bhikkhunoti – pahitattassa bhikkhuno.
തേനാഹ ഥേരോ സാരിപുത്തോ –
Tenāha thero sāriputto –
‘‘ക്യാസ്സ ബ്യപ്പഥയോ അസ്സു, ക്യാസ്സസ്സു ഇധ ഗോചരാ;
‘‘Kyāssa byappathayo assu, kyāssassu idha gocarā;
കാനി സീലബ്ബതാനാസ്സു, പഹിതത്തസ്സ ഭിക്ഖുനോ’’തി.
Kāni sīlabbatānāssu, pahitattassa bhikkhuno’’ti.
൧൯൭.
197.
കം സോ സിക്ഖം സമാദായ, ഏകോദി നിപകോ സതോ;
Kaṃ so sikkhaṃ samādāya, ekodi nipako sato;
കമ്മാരോ രജതസ്സേവ, നിദ്ധമേ മലമത്തനോ.
Kammāro rajatasseva, niddhame malamattano.
കം സോ സിക്ഖം സമാദായാതി കം സോ സിക്ഖം ആദായ സമാദായ ആദിയിത്വാ സമാദിയിത്വാ ഗണ്ഹിത്വാ പരാമസിത്വാ അഭിനിവിസിത്വാതി – കം സോ സിക്ഖം സമാദായ.
Kaṃso sikkhaṃ samādāyāti kaṃ so sikkhaṃ ādāya samādāya ādiyitvā samādiyitvā gaṇhitvā parāmasitvā abhinivisitvāti – kaṃ so sikkhaṃ samādāya.
ഏകോദി നിപകോ സതോതി. ഏകോദീതി ഏകഗ്ഗചിത്തോ അവിക്ഖിത്തചിത്തോ അവിസാഹടമാനസോ സമഥോ സമാധിന്ദ്രിയം സമാധിബലം…പേ॰… സമ്മാസമാധി. നിപകോതി നിപകോ പണ്ഡിതോ പഞ്ഞവാ ബുദ്ധിമാ ഞാണീ വിഭാവീ മേധാവീ. സതോതി ചതൂഹി കാരണേഹി സതോ – കായേ കായാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം ഭാവേന്തോ സതോ, വേദനാസു…പേ॰… ചിത്തേ…പേ॰… ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം ഭാവേന്തോ സതോ. സോ വുച്ചതി സതോതി – സതോ. കം സോ സിക്ഖം സമാദായാതി അധിസീലസിക്ഖം പുച്ഛതി. ഏകോദീതി അധിചിത്തസിക്ഖം പുച്ഛതി. നിപകോതി അധിപഞ്ഞാസിക്ഖം പുച്ഛതി. സതോതി പാരിസുദ്ധിം പുച്ഛതീതി – കം സോ സിക്ഖം സമാദായ, ഏകോദി നിപകോ സതോ.
Ekodi nipako satoti. Ekodīti ekaggacitto avikkhittacitto avisāhaṭamānaso samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ…pe… sammāsamādhi. Nipakoti nipako paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato. So vuccati satoti – sato. Kaṃ so sikkhaṃ samādāyāti adhisīlasikkhaṃ pucchati. Ekodīti adhicittasikkhaṃ pucchati. Nipakoti adhipaññāsikkhaṃ pucchati. Satoti pārisuddhiṃ pucchatīti – kaṃ so sikkhaṃ samādāya, ekodi nipako sato.
കമ്മാരോ രജതസ്സേവ, നിദ്ധമേ മലമത്തനോതി. കമ്മാരോ വുച്ചതി സുവണ്ണകാരോ, രജതം വുച്ചതി ജാതരൂപം. യഥാ സുവണ്ണകാരോ ജാതരൂപസ്സ ഓളാരികമ്പി മലം ധമതി സന്ധമതി നിദ്ധമതി, മജ്ഝിമകമ്പി മലം ധമതി സന്ധമതി നിദ്ധമതി, സുഖുമകമ്പി മലം ധമതി സന്ധമതി നിദ്ധമതി; ഏവമേവ ഭിക്ഖു അത്തനോ ഓളാരികേപി കിലേസേ ധമതി സന്ധമതി നിദ്ധമതി പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തിം കരോതി അനഭാവം ഗമേതി, മജ്ഝിമകേപി കിലേസേ… സുഖുമകേപി കിലേസേ ധമതി സന്ധമതി നിദ്ധമതി പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തിം കരോതി അനഭാവം ഗമേതി.
Kammārorajatasseva, niddhame malamattanoti. Kammāro vuccati suvaṇṇakāro, rajataṃ vuccati jātarūpaṃ. Yathā suvaṇṇakāro jātarūpassa oḷārikampi malaṃ dhamati sandhamati niddhamati, majjhimakampi malaṃ dhamati sandhamati niddhamati, sukhumakampi malaṃ dhamati sandhamati niddhamati; evameva bhikkhu attano oḷārikepi kilese dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti, majjhimakepi kilese… sukhumakepi kilese dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti.
അഥ വാ ഭിക്ഖു അത്തനോ രാഗമലം ദോസമലം മോഹമലം മാനമലം ദിട്ഠിമലം കിലേസമലം ദുച്ചരിതമലം അന്ധകരണം അചക്ഖുകരണം അഞ്ഞാണകരണം പഞ്ഞാനിരോധികം വിഘാതപക്ഖികം അനിബ്ബാനസംവത്തനികം ധമതി സന്ധമതി നിദ്ധമതി പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തിം കരോതി അനഭാവം ഗമേതി.
Atha vā bhikkhu attano rāgamalaṃ dosamalaṃ mohamalaṃ mānamalaṃ diṭṭhimalaṃ kilesamalaṃ duccaritamalaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti.
അഥ വാ സമ്മാദിട്ഠിയാ മിച്ഛാദിട്ഠിം ധമതി സന്ധമതി നിദ്ധമതി പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തിം കരോതി അനഭാവം ഗമേതി. സമ്മാസങ്കപ്പേന മിച്ഛാസങ്കപ്പം…പേ॰… സമ്മാവാചായ മിച്ഛാവാചം… സമ്മാകമ്മന്തേന മിച്ഛാകമ്മന്തം… സമ്മാആജീവേന മിച്ഛാആജീവം… സമ്മാവായാമേന മിച്ഛാവായാമം… സമ്മാസതിയാ മിച്ഛാസതിം… സമ്മാസമാധിനാ മിച്ഛാസമാധിം… സമ്മാഞാണേന മിച്ഛാഞാണം… സമ്മാവിമുത്തിയാ മിച്ഛാവിമുത്തിം ധമതി സന്ധമതി നിദ്ധമതി പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തിം കരോതി അനഭാവം ഗമേതി.
Atha vā sammādiṭṭhiyā micchādiṭṭhiṃ dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti. Sammāsaṅkappena micchāsaṅkappaṃ…pe… sammāvācāya micchāvācaṃ… sammākammantena micchākammantaṃ… sammāājīvena micchāājīvaṃ… sammāvāyāmena micchāvāyāmaṃ… sammāsatiyā micchāsatiṃ… sammāsamādhinā micchāsamādhiṃ… sammāñāṇena micchāñāṇaṃ… sammāvimuttiyā micchāvimuttiṃ dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti.
അഥ വാ അരിയേന അട്ഠങ്ഗികേന മഗ്ഗേന സബ്ബേ കിലേസേ സബ്ബേ ദുച്ചരിതേ സബ്ബേ ദരഥേ സബ്ബേ പരിളാഹേ സബ്ബേ സന്താപേ സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരേ ധമതി സന്ധമതി നിദ്ധമതി പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തിം കരോതി അനഭാവം ഗമേതീതി – കമ്മാരോ രജതസ്സേവ നിദ്ധമേ മലമത്തനോ.
Atha vā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena sabbe kilese sabbe duccarite sabbe darathe sabbe pariḷāhe sabbe santāpe sabbākusalābhisaṅkhāre dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gametīti – kammāro rajatasseva niddhame malamattano.
തേനാഹ ഥേരോ സാരിപുത്തോ –
Tenāha thero sāriputto –
‘‘കം സോ സിക്ഖം സമാദായ, ഏകോദി നിപകോ സതോ;
‘‘Kaṃ so sikkhaṃ samādāya, ekodi nipako sato;
കമ്മാരോ രജതസ്സേവ, നിദ്ധമേ മലമത്തനോ’’തി.
Kammāro rajatasseva, niddhame malamattano’’ti.
൧൯൮.
198.
വിജിഗുച്ഛമാനസ്സ യദിദം ഫാസു, [സാരിപുത്താതി ഭഗവാ]
Vijigucchamānassa yadidaṃ phāsu, [sāriputtāti bhagavā]
രിത്താസനം സയനം സേവതോ വേ;
Rittāsanaṃ sayanaṃ sevato ve;
സമ്ബോധികാമസ്സ യഥാനുധമ്മം, തം തേ പവക്ഖാമി യഥാ പജാനം.
Sambodhikāmassa yathānudhammaṃ, taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ.
വിജിഗുച്ഛമാനസ്സ യദിദം ഫാസൂതി. വിജിഗുച്ഛമാനസ്സാതി ജാതിയാ വിജിഗുച്ഛമാനസ്സ, ജരായ… ബ്യാധിനാ… മരണേന… സോകേഹി … പരിദേവേഹി… ദുക്ഖേഹി… ദോമനസ്സേഹി… ഉപായാസേഹി…പേ॰… ദിട്ഠിബ്യസനേന ദുക്ഖേന വിജിഗുച്ഛമാനസ്സ അട്ടീയമാനസ്സ 75 ഹരായമാനസ്സാതി – വിജിഗുച്ഛമാനസ്സ. യദിദം ഫാസൂതി യം ഫാസുവിഹാരം തം കഥയിസ്സാമി. കതമോ ഫാസുവിഹാരോ? സമ്മാപടിപദാ അനുലോമപടിപദാ അപച്ചനീകപടിപദാ അവിരുദ്ധപടിപദാ അന്വത്ഥപടിപദാ ധമ്മാനുധമ്മപടിപദാ സീലേസു പരിപൂരകാരിതാ ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരതാ ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതാ ജാഗരിയാനുയോഗോ സതിസമ്പജഞ്ഞം ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാ പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി പഞ്ച ബലാനി സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാ അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ നിബ്ബാനഞ്ച നിബ്ബാനഗാമിനീ ച പടിപദാ – അയം ഫാസുവിഹാരോതി – വിജിഗുച്ഛമാനസ്സ യദിദം ഫാസു.
Vijigucchamānassayadidaṃ phāsūti. Vijigucchamānassāti jātiyā vijigucchamānassa, jarāya… byādhinā… maraṇena… sokehi … paridevehi… dukkhehi… domanassehi… upāyāsehi…pe… diṭṭhibyasanena dukkhena vijigucchamānassa aṭṭīyamānassa 76 harāyamānassāti – vijigucchamānassa. Yadidaṃ phāsūti yaṃ phāsuvihāraṃ taṃ kathayissāmi. Katamo phāsuvihāro? Sammāpaṭipadā anulomapaṭipadā apaccanīkapaṭipadā aviruddhapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo nibbānañca nibbānagāminī ca paṭipadā – ayaṃ phāsuvihāroti – vijigucchamānassa yadidaṃ phāsu.
സാരിപുത്താതി ഭഗവാതി. തം ഥേരം നാമേനാലപതി. ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനം. അപി ച ഭഗ്ഗരാഗോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗദോസോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗമോഹോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗമാനോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗദിട്ഠീതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗകണ്ഡകോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗകിലേസോതി ഭഗവാ, ഭജി വിഭജി പവിഭജി 77 ധമ്മരതനന്തി ഭഗവാ, ഭവാനം അന്തകരോതി ഭഗവാ, ഭാവിതകായോ ഭാവിതസീലോ ഭാവിതചിത്തോ ഭാവിതപഞ്ഞോതി ഭഗവാ; ഭജി വാ ഭഗവാ അരഞ്ഞവനപത്ഥാനി പന്താനി സേനാസനാനി അപ്പസദ്ദാനി അപ്പനിഗ്ഘോസാനി വിജനവാതാനി മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകാനി പടിസല്ലാനസാരുപ്പാനീതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാനന്തി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ അത്ഥരസസ്സ ധമ്മരസസ്സ വിമുത്തിരസസ്സ അധിസീലസ്സ അധിചിത്തസ്സ അധിപഞ്ഞായാതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ചതുന്നം ഝാനാനം ചതുന്നം അപ്പമഞ്ഞാനം ചതുന്നം ആരുപ്പസമാപത്തീനന്തി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ അട്ഠന്നം വിമോക്ഖാനം അട്ഠന്നം അഭിഞ്ഞായതനാനം നവന്നം അനുപുബ്ബവിഹാരസമാപത്തീനന്തി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ദസന്നം സഞ്ഞാഭാവനാനം ദസന്നം കസിണസമാപത്തീനം ആനാപാനസ്സതിസമാധിസ്സ അസുഭസമാപത്തിയാതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ചതുന്നം സതിപട്ഠാനാനം ചതുന്നം സമ്മപ്പധാനാനം ചതുന്നം ഇദ്ധിപാദാനം പഞ്ചന്നം ഇന്ദ്രിയാനം പഞ്ചന്നം ബലാനം സത്തന്നം ബോജ്ഝങ്ഗാനം അരിയസ്സ അട്ഠങ്ഗികസ്സ മഗ്ഗസ്സാതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ദസന്നം തഥാഗതബലാനം ചതുന്നം വേസാരജ്ജാനം ചതുന്നം പടിസമ്ഭിദാനം ഛന്നം അഭിഞ്ഞാനം ഛന്നം ബുദ്ധധമ്മാനന്തി ഭഗവാ ; ഭഗവാതി നേതം നാമം മാതരാ കതം, ന പിതരാ കതം, ന ഭാതരാ കതം, ന ഭഗിനിയാ കതം, ന മിത്താമച്ചേഹി കതം, ന ഞാതിസാലോഹിതേഹി കതം, ന സമണബ്രാഹ്മണേഹി കതം, ന ദേവതാഹി കതം; വിമോക്ഖന്തികമേതം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബോധിയാ മൂലേ സഹ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണസ്സ പടിലാഭാ സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി യദിദം ഭഗവാതി – സാരിപുത്താതി ഭഗവാ.
Sāriputtāti bhagavāti. Taṃ theraṃ nāmenālapati. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ. Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggakaṇḍakoti bhagavā, bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji 78 dhammaratananti bhagavā, bhavānaṃ antakaroti bhagavā, bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā; bhaji vā bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā, bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ āruppasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhiññāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā ; bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ; vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – sāriputtāti bhagavā.
രിത്താസനം സയനം സേവതോ വേതി. ആസനം വുച്ചതി യത്ഥ നിസീദതി – മഞ്ചോ പീഠം ഭിസി തട്ടികാ ചമ്മഖണ്ഡോ തിണസന്ഥാരോ പണ്ണസന്ഥാരോ പലാലസന്ഥാരോ. സയനം വുച്ചതി സേനാസനം വിഹാരോ അഡ്ഢയോഗോ പാസാദോ ഹമ്മിയം ഗുഹാ. തം സയനാസനം അസപ്പായരൂപദസ്സനേന രിത്തം വിവിത്തം പവിവിത്തം, അസപ്പായസദ്ദസ്സവനേന…പേ॰… അസപ്പായേഹി പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി രിത്തം വിവിത്തം പവിവിത്തം. തം സയനാസനം സേവതോ നിസേവതോ സംസേവതോ പടിസേവതോതി – രിത്താസനം സയനം സേവതോ വേ.
Rittāsanaṃ sayanaṃ sevato veti. Āsanaṃ vuccati yattha nisīdati – mañco pīṭhaṃ bhisi taṭṭikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasanthāro palālasanthāro. Sayanaṃ vuccati senāsanaṃ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhā. Taṃ sayanāsanaṃ asappāyarūpadassanena rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ, asappāyasaddassavanena…pe… asappāyehi pañcahi kāmaguṇehi rittaṃ vivittaṃ pavivittaṃ. Taṃ sayanāsanaṃ sevato nisevato saṃsevato paṭisevatoti – rittāsanaṃ sayanaṃ sevato ve.
സമ്ബോധികാമസ്സ യഥാനുധമ്മന്തി. സമ്ബോധി വുച്ചതി ചതൂസു മഗ്ഗേസു ഞാണം പഞ്ഞാ പഞ്ഞിന്ദ്രിയം പഞ്ഞാബലം…പേ॰… ധമ്മവിചയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ വീമംസാ വിപസ്സനാ സമ്മാദിട്ഠി. തം സമ്ബോധിം ബുജ്ഝിതുകാമസ്സ അനുബുജ്ഝിതുകാമസ്സ പടിബുജ്ഝിതുകാമസ്സ സമ്ബുജ്ഝിതുകാമസ്സ അധിഗന്തുകാമസ്സ ഫസ്സിതുകാമസ്സ സച്ഛികാതുകാമസ്സാതി – സമ്ബോധികാമസ്സ.
Sambodhikāmassa yathānudhammanti. Sambodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ…pe… dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. Taṃ sambodhiṃ bujjhitukāmassa anubujjhitukāmassa paṭibujjhitukāmassa sambujjhitukāmassa adhigantukāmassa phassitukāmassa sacchikātukāmassāti – sambodhikāmassa.
യഥാനുധമ്മന്തി കതമേ ബോധിയാ അനുധമ്മാ? സമ്മാപടിപദാ അനുലോമപടിപദാ അപച്ചനീകപടിപദാ അവിരുദ്ധപടിപദാ അന്വത്ഥപടിപദാ ധമ്മാനുധമ്മപടിപദാ സീലേസു പരിപൂരകാരിതാ ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരതാ ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതാ ജാഗരിയാനുയോഗോ സതിസമ്പജഞ്ഞം – ഇമേ വുച്ചന്തി ബോധിയാ അനുധമ്മാ. അഥ വാ ചതുന്നം മഗ്ഗാനം പുബ്ബഭാഗേ വിപസ്സനാ – ഇമേ വുച്ചന്തി ബോധിയാ അനുധമ്മാതി – സമ്ബോധികാമസ്സ യഥാനുധമ്മം.
Yathānudhammanti katame bodhiyā anudhammā? Sammāpaṭipadā anulomapaṭipadā apaccanīkapaṭipadā aviruddhapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ – ime vuccanti bodhiyā anudhammā. Atha vā catunnaṃ maggānaṃ pubbabhāge vipassanā – ime vuccanti bodhiyā anudhammāti – sambodhikāmassa yathānudhammaṃ.
തം തേ പവക്ഖാമി യഥാ പജാനന്തി. തന്തി ബോധിയാ അനുധമ്മം. പവക്ഖാമീതി പവക്ഖാമി ആചിക്ഖിസ്സാമി ദേസേസ്സാമി പഞ്ഞപേസ്സാമി പഠപേസ്സാമി വിവരിസ്സാമി വിഭജിസ്സാമി ഉത്താനീകരിസ്സാമി പകാസിസ്സാമി. യഥാ പജാനന്തി യഥാ പജാനം യഥാ പജാനന്തോ ആജാനന്തോ വിജാനന്തോ പടിവിജാനന്തോ പടിവിജ്ഝന്തോ ന ഇതിഹിതിഹം ന ഇതികിരായ ന പരമ്പരായ ന പിടകസമ്പദായ ന തക്കഹേതു ന നയഹേതു ന ആകാരപരിവിതക്കേന ന ദിട്ഠിനിജ്ഝാനക്ഖന്തിയാ സാമം സയമഭിഞ്ഞാതം അത്തപച്ചക്ഖം ധമ്മം, തം കഥയിസ്സാമീതി – തം തേ പവക്ഖാമി യഥാ പജാനം.
Taṃte pavakkhāmi yathā pajānanti. Tanti bodhiyā anudhammaṃ. Pavakkhāmīti pavakkhāmi ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsissāmi. Yathā pajānanti yathā pajānaṃ yathā pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto na itihitihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhaṃ dhammaṃ, taṃ kathayissāmīti – taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘വിജിഗുച്ഛമാനസ്സ യദിദം ഫാസു, [സാരിപുത്താതി ഭഗവാ]
‘‘Vijigucchamānassa yadidaṃ phāsu, [sāriputtāti bhagavā]
രിത്താസനം സയനം സേവതോ വേ;
Rittāsanaṃ sayanaṃ sevato ve;
സമ്ബോധികാമസ്സ യഥാനുധമ്മം, തം തേ പവക്ഖാമി യഥാ പജാന’’ന്തി.
Sambodhikāmassa yathānudhammaṃ, taṃ te pavakkhāmi yathā pajāna’’nti.
൧൯൯.
199.
പഞ്ചന്നം ധീരോ ഭയാനം ന ഭായേ, ഭിക്ഖു സതോ സപരിയന്തചാരീ;
Pañcannaṃ dhīro bhayānaṃ na bhāye, bhikkhu sato sapariyantacārī;
ഡംസാധിപാതാനം സരീസപാനം 79, മനുസ്സഫസ്സാനം ചതുപ്പദാനം.
Ḍaṃsādhipātānaṃ sarīsapānaṃ80, manussaphassānaṃ catuppadānaṃ.
പഞ്ചന്നം ധീരോ ഭയാനം ന ഭായേതി. ധീരോതി ധീരോ പണ്ഡിതോ പഞ്ഞവാ ബുദ്ധിമാ ഞാണീ വിഭാവീ മേധാവീ. ധീരോ പഞ്ചന്നം ഭയാനം ന ഭായേയ്യ ന തസേയ്യ ന സന്തസേയ്യ ന ഉത്തസേയ്യ ന പരിത്തസേയ്യ ന സന്താസം ആപജ്ജേയ്യ , അഭീരൂ അസ്സ അച്ഛമ്ഭീ അനുത്രാസീ അപലായീ പഹീനഭയഭേരവോ വിഗതലോമഹംസോ വിഹരേയ്യാതി – പഞ്ചന്നം ധീരോ ഭയാനം ന ഭായേ.
Pañcannaṃ dhīro bhayānaṃ na bhāyeti. Dhīroti dhīro paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Dhīro pañcannaṃ bhayānaṃ na bhāyeyya na taseyya na santaseyya na uttaseyya na parittaseyya na santāsaṃ āpajjeyya , abhīrū assa acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – pañcannaṃ dhīro bhayānaṃ na bhāye.
ഭിക്ഖു സതോ സപരിയന്തചാരീതി. ഭിക്ഖൂതി പുഥുജ്ജനകല്യാണകോ വാ ഭിക്ഖു സേക്ഖോ വാ ഭിക്ഖു. സതോതി ചതൂഹി കാരണേഹി സതോ – കായേ കായാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം ഭാവേന്തോ സതോ, വേദനാസു…പേ॰… ചിത്തേ… ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം ഭാവേന്തോ സതോ – സോ വുച്ചതി സതോ. സപരിയന്തചാരീതി ചത്താരോ പരിയന്താ – സീലസംവരപരിയന്തോ, ഇന്ദ്രിയസംവരപരിയന്തോ, ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതാപരിയന്തോ, ജാഗരിയാനുയോഗപരിയന്തോ.
Bhikkhu sato sapariyantacārīti. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu sekkho vā bhikkhu. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato – so vuccati sato. Sapariyantacārīti cattāro pariyantā – sīlasaṃvarapariyanto, indriyasaṃvarapariyanto, bhojane mattaññutāpariyanto, jāgariyānuyogapariyanto.
കതമോ സീലസംവരപരിയന്തോ? ഇധ ഭിക്ഖു സീലവാ ഹോതി, പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരതി ആചാരഗോചരസമ്പന്നോ, അണുമത്തേസു വജ്ജേസു ഭയദസ്സാവീ, സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു . അന്തോപൂതിഭാവം പച്ചവേക്ഖമാനോ അന്തോ സീലസംവരപരിയന്തേ ചരതി, മരിയാദം ന ഭിന്ദതി – അയം സീലസംവരപരിയന്തോ.
Katamo sīlasaṃvarapariyanto? Idha bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu . Antopūtibhāvaṃ paccavekkhamāno anto sīlasaṃvarapariyante carati, mariyādaṃ na bhindati – ayaṃ sīlasaṃvarapariyanto.
കതമോ ഇന്ദ്രിയസംവരപരിയന്തോ? ഇധ ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ ന നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി നാനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ. യത്വാധികരണമേനം…പേ॰… ചക്ഖുന്ദ്രിയേ സംവരം ആപജ്ജതി. സോതേന സദ്ദം സുത്വാ… ഘാനേന ഗന്ധം ഘായിത്വാ… ജിവ്ഹായ രസം സായിത്വാ… കായേന ഫോട്ഠബ്ബം ഫുസിത്വാ… മനസാ ധമ്മം വിഞ്ഞായ ന നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി നാനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ. യത്വാധികരണമേനം മനിന്ദ്രിയം സുസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ നാന്വാസ്സവേയ്യും, തസ്സ സംവരായ പടിപജ്ജതി, രക്ഖതി മനിന്ദ്രിയം, മനിന്ദ്രിയേ സംവരം ആപജ്ജതി. ആദിത്തപരിയായം പച്ചവേക്ഖമാനോ അന്തോ ഇന്ദ്രിയസംവരപരിയന്തേ ചരതി, മരിയാദം ന ഭിന്ദതി – അയം ഇന്ദ്രിയസംവരപരിയന്തോ.
Katamo indriyasaṃvarapariyanto? Idha bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ…pe… cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ susaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā nānvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Ādittapariyāyaṃ paccavekkhamāno anto indriyasaṃvarapariyante carati, mariyādaṃ na bhindati – ayaṃ indriyasaṃvarapariyanto.
കതമോ ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതാപരിയന്തോ? ഇധ ഭിക്ഖു പടിസങ്ഖാ യോനിസോ ആഹാരം ആഹാരേതി നേവ ദവായ ന മദായ ന മണ്ഡനായ ന വിഭൂസനായ, യാവദേവ ഇമസ്സ കായസ്സ ഠിതിയാ യാപനായ വിഹിംസൂപരതിയാ ബ്രഹ്മചരിയാനുഗ്ഗഹായ. ഇതി പുരാണഞ്ച വേദനം പടിഹങ്ഖാമി നവഞ്ച വേദനം ന ഉപ്പാദേസ്സാമി, യാത്രാ ച മേ ഭവിസ്സതി അനവജ്ജതാ ച ഫാസുവിഹാരോ ചാതി. അക്ഖബ്ഭഞ്ജനവണപടിച്ഛാദനപുത്തമംസൂപമം പച്ചവേക്ഖമാനോ അന്തോ ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതാപരിയന്തേ ചരതി, മരിയാദം ന ഭിന്ദതി – അയം ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതാപരിയന്തോ.
Katamo bhojane mattaññutāpariyanto? Idha bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti. Akkhabbhañjanavaṇapaṭicchādanaputtamaṃsūpamaṃ paccavekkhamāno anto bhojane mattaññutāpariyante carati, mariyādaṃ na bhindati – ayaṃ bhojane mattaññutāpariyanto.
കതമോ ജാഗരിയാനുയോഗപരിയന്തോ? ഇധ ഭിക്ഖു ദിവസം ചങ്കമേന നിസജ്ജായ ആവരണീയേഹി ധമ്മേഹി ചിത്തം പരിസോധേതി, രത്തിയാ പഠമം യാമം ചങ്കമേന നിസജ്ജായ ആവരണീയേഹി ധമ്മേഹി ചിത്തം പരിസോധേതി, രത്തിയാ മജ്ഝിമം യാമം ദക്ഖിണേന പസ്സേന സീഹസേയ്യം കപ്പേതി പാദേ പാദം അച്ചാധായ സതോ സമ്പജാനോ ഉട്ഠാനസഞ്ഞം മനസി കരിത്വാ, രത്തിയാ പച്ഛിമം യാമം പച്ചുട്ഠായ ചങ്കമേന നിസജ്ജായ ആവരണീയേഹി ധമ്മേഹി ചിത്തം പരിസോധേതി. ഭദ്ദേകരത്തവിഹാരം 81 പച്ചവേക്ഖമാനോ അന്തോ ജാഗരിയാനുയോഗപരിയന്തേ ചരതി, മരിയാദം ന ഭിന്ദതി – അയം ജാഗരിയാനുയോഗപരിയന്തോതി – ഭിക്ഖു സതോ സപരിയന്തചാരീ.
Katamo jāgariyānuyogapariyanto? Idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti. Bhaddekarattavihāraṃ 82 paccavekkhamāno anto jāgariyānuyogapariyante carati, mariyādaṃ na bhindati – ayaṃ jāgariyānuyogapariyantoti – bhikkhu sato sapariyantacārī.
ഡംസാധിപാതാനം സരീസപാനന്തി. ഡംസാ വുച്ചന്തി പിങ്ഗലമക്ഖികായോ. അധിപാതകാ വുച്ചന്തി സബ്ബാപി മക്ഖികായോ. കിംകാരണാ അധിപാതകാ വുച്ചന്തി സബ്ബാപി മക്ഖികായോ? താ ഉപ്പതിത്വാ ഉപ്പതിത്വാ ഖാദന്തി; തംകാരണാ അധിപാതകാ വുച്ചന്തി സബ്ബാപി മക്ഖികായോ. സരീസപാ വുച്ചന്തി അഹീതി – ഡംസാധിപാതാനം സരീസപാനം.
Ḍaṃsādhipātānaṃ sarīsapānanti. Ḍaṃsā vuccanti piṅgalamakkhikāyo. Adhipātakā vuccanti sabbāpi makkhikāyo. Kiṃkāraṇā adhipātakā vuccanti sabbāpi makkhikāyo? Tā uppatitvā uppatitvā khādanti; taṃkāraṇā adhipātakā vuccanti sabbāpi makkhikāyo. Sarīsapā vuccanti ahīti – ḍaṃsādhipātānaṃ sarīsapānaṃ.
മനുസ്സഫസ്സാനം ചതുപ്പദാനന്തി. മനുസ്സഫസ്സാ വുച്ചന്തി ചോരാ വാ അസ്സു മാനവാ വാ കതകമ്മാ വാ അകതകമ്മാ വാ. തേ ഭിക്ഖും പഞ്ഹം വാ പുച്ഛേയ്യും വാദം വാ ആരോപേയ്യും അക്കോസേയ്യും പരിഭാസേയ്യും രോസേയ്യും വിരോസേയ്യും ഹിംസേയ്യും വിഹിംസേയ്യും ഹേഠേയ്യും വിഹേഠേയ്യും ഘാതേയ്യും ഉപഘാതേയ്യും ഉപഘാതം വാ കരേയ്യും. യോ കോചി മനുസ്സതോ ഉപഘാതോ – മനുസ്സഫസ്സോ. ചതുപ്പദാനന്തി സീഹാ ബ്യഗ്ഘാ ദീപി അച്ഛാ തരച്ഛാ കോകാ മഹിംസാ ഹത്ഥീ. തേ ഭിക്ഖും മദ്ദേയ്യും ഖാദേയ്യും ഹിംസേയ്യും വിഹിംസേയ്യും ഹേഠേയ്യും വിഹേഠേയ്യും ഘാതേയ്യും ഉപഘാതേയ്യും ഉപഘാതം വാ കരേയ്യും. ചതുപ്പദതോ ഉപഘാതോ യം കിഞ്ചി ചതുപ്പദഭയന്തി – മനുസ്സഫസ്സാനം ചതുപ്പദാനം.
Manussaphassānaṃcatuppadānanti. Manussaphassā vuccanti corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā. Te bhikkhuṃ pañhaṃ vā puccheyyuṃ vādaṃ vā āropeyyuṃ akkoseyyuṃ paribhāseyyuṃ roseyyuṃ viroseyyuṃ hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ heṭheyyuṃ viheṭheyyuṃ ghāteyyuṃ upaghāteyyuṃ upaghātaṃ vā kareyyuṃ. Yo koci manussato upaghāto – manussaphasso. Catuppadānanti sīhā byagghā dīpi acchā taracchā kokā mahiṃsā hatthī. Te bhikkhuṃ maddeyyuṃ khādeyyuṃ hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ heṭheyyuṃ viheṭheyyuṃ ghāteyyuṃ upaghāteyyuṃ upaghātaṃ vā kareyyuṃ. Catuppadato upaghāto yaṃ kiñci catuppadabhayanti – manussaphassānaṃ catuppadānaṃ.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘പഞ്ചന്നം ധീരോ ഭയാനം ന ഭായേ, ഭിക്ഖു സതോ സപരിയന്തചാരീ;
‘‘Pañcannaṃ dhīro bhayānaṃ na bhāye, bhikkhu sato sapariyantacārī;
ഡംസാധിപാതാനം സരീസപാനം, മനുസ്സഫസ്സാനം ചതുപ്പദാന’’ന്തി.
Ḍaṃsādhipātānaṃ sarīsapānaṃ, manussaphassānaṃ catuppadāna’’nti.
൨൦൦.
200.
പരധമ്മികാനമ്പി ന സന്തസേയ്യ, ദിസ്വാപി തേസം ബഹുഭേരവാനി;
Paradhammikānampi na santaseyya, disvāpi tesaṃ bahubheravāni;
അഥാപരാനി അഭിസമ്ഭവേയ്യ, പരിസ്സയാനി കുസലാനുഏസീ.
Athāparāni abhisambhaveyya, parissayāni kusalānuesī.
പരധമ്മികാനമ്പി ന സന്തസേയ്യ, ദിസ്വാപി തേസം ബഹുഭേരവാനീതി. പരധമ്മികാ വുച്ചന്തി സത്ത സഹധമ്മികേ ഠപേത്വാ യേ കേചി ബുദ്ധേ ധമ്മേ സങ്ഘേ അപ്പസന്നാ . തേ ഭിക്ഖും പഞ്ഹം വാ പുച്ഛേയ്യും വാദം വാ ആരോപേയ്യും അക്കോസേയ്യും പരിഭാസേയ്യും രോസേയ്യും വിരോസേയ്യും ഹിംസേയ്യും വിഹിംസേയ്യും ഹേഠേയ്യും വിഹേഠേയ്യും ഘാതേയ്യും ഉപഘാതേയ്യും ഉപഘാതം വാ കരേയ്യും. തേസം ബഹുഭേരവേ പസ്സിത്വാ വാ സുണിത്വാ വാ ന വേധേയ്യ ന പവേധേയ്യ ന സമ്പവേധേയ്യ ന തസേയ്യ ന സന്തസേയ്യ ന ഉത്തസേയ്യ ന പരിത്തസേയ്യ ന ഭായേയ്യ ന സന്താസം ആപജ്ജേയ്യ, അഭീരൂ അസ്സ അച്ഛമ്ഭീ അനുത്രാസീ അപലായീ പഹീനഭയഭേരവോ വിഗതലോമഹംസോ വിഹരേയ്യാതി – പരധമ്മികാനമ്പി ന സന്തസേയ്യ ദിസ്വാപി തേസം ബഹുഭേരവാനി.
Paradhammikānampi na santaseyya, disvāpi tesaṃ bahubheravānīti. Paradhammikā vuccanti satta sahadhammike ṭhapetvā ye keci buddhe dhamme saṅghe appasannā . Te bhikkhuṃ pañhaṃ vā puccheyyuṃ vādaṃ vā āropeyyuṃ akkoseyyuṃ paribhāseyyuṃ roseyyuṃ viroseyyuṃ hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ heṭheyyuṃ viheṭheyyuṃ ghāteyyuṃ upaghāteyyuṃ upaghātaṃ vā kareyyuṃ. Tesaṃ bahubherave passitvā vā suṇitvā vā na vedheyya na pavedheyya na sampavedheyya na taseyya na santaseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya, abhīrū assa acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – paradhammikānampi na santaseyya disvāpi tesaṃ bahubheravāni.
അഥാപരാനി അഭിസമ്ഭവേയ്യ, പരിസ്സയാനി കുസലാനുഏസീതി. അഥാപരാനിപി അത്ഥി അഭിസമ്ഭോതബ്ബാനി അഭിഭവിതബ്ബാനി അജ്ഝോത്ഥരിതബ്ബാനി പരിയാദിയിതബ്ബാനി മദ്ദിതബ്ബാനി. പരിസ്സയാതി ദ്വേ പരിസ്സയാ – പാകടപരിസ്സയാ ച പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ ച…പേ॰… ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ. കുസലാനുഏസീതി സമ്മാപടിപദം അനുലോമപടിപദം അപച്ചനീകപടിപദം അവിരുദ്ധപടിപദം അന്വത്ഥപടിപദം…പേ॰… അരിയം അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം നിബ്ബാനഞ്ച നിബ്ബാനഗാമിനിഞ്ച പടിപദം ഏസന്തേന ഗവേസന്തേന പരിയേസന്തേന പരിസ്സയാ അഭിസമ്ഭോതബ്ബാ അഭിഭവിതബ്ബാ അജ്ഝോത്ഥരിതബ്ബാ പരിയാദിയിതബ്ബാ മദ്ദിതബ്ബാതി – അഥാപരാനി അഭിസമ്ഭവേയ്യ പരിസ്സയാനി കുസലാനുഏസീ.
Athāparāni abhisambhaveyya, parissayāni kusalānuesīti. Athāparānipi atthi abhisambhotabbāni abhibhavitabbāni ajjhottharitabbāni pariyādiyitabbāni madditabbāni. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca…pe… evampi tatrāsayāti – parissayā. Kusalānuesīti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ aviruddhapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ…pe… ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ esantena gavesantena pariyesantena parissayā abhisambhotabbā abhibhavitabbā ajjhottharitabbā pariyādiyitabbā madditabbāti – athāparāni abhisambhaveyya parissayāni kusalānuesī.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘പരധമ്മികാനമ്പി ന സന്തസേയ്യ, ദിസ്വാപി തേസം ബഹുഭേരവാനി;
‘‘Paradhammikānampi na santaseyya, disvāpi tesaṃ bahubheravāni;
അഥാപരാനി അഭിസമ്ഭവേയ്യ, പരിസ്സയാനി കുസലാനുഏസീ’’തി.
Athāparāni abhisambhaveyya, parissayāni kusalānuesī’’ti.
൨൦൧.
201.
ആതങ്കഫസ്സേന ഖുദായ ഫുട്ഠോ, സീതം അഥുണ്ഹം 83 അധിവാസയേയ്യ;
Ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭho, sītaṃ athuṇhaṃ84adhivāsayeyya;
സോ തേഹി ഫുട്ഠോ ബഹുധാ അനോകോ, വീരിയപരക്കമം ദള്ഹം കരേയ്യ.
So tehi phuṭṭho bahudhā anoko, vīriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyya.
ആതങ്കഫസ്സേന ഖുദായ ഫുട്ഠോതി. ആതങ്കഫസ്സോ വുച്ചതി രോഗഫസ്സോ. രോഗഫസ്സേന ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ അസ്സ; ചക്ഖുരോഗേന ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ അസ്സ, സോതരോഗേന… ഘാനരോഗേന… ജിവ്ഹാരോഗേന… കായരോഗേന…പേ॰… ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സേന ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ അസ്സ. ഖുദാ വുച്ചതി ഛാതകോ. ഛാതകേന ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ അസ്സാതി – ആതങ്കഫസ്സേന ഖുദായ ഫുട്ഠോ.
Ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭhoti. Ātaṅkaphasso vuccati rogaphasso. Rogaphassena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa; cakkhurogena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa, sotarogena… ghānarogena… jivhārogena… kāyarogena…pe… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa. Khudā vuccati chātako. Chātakena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assāti – ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭho.
സീതം അഥുണ്ഹം അധിവാസയേയ്യാതി. സീതന്തി ദ്വീഹി കാരണേഹി സീതം ഹോതി – അബ്ഭന്തരധാതുപ്പകോപവസേന 85 വാ സീതം ഹോതി, ബഹിദ്ധാ ഉതുവസേന വാ സീതം ഹോതി. ഉണ്ഹന്തി ദ്വീഹി കാരണേഹി ഉണ്ഹം ഹോതി – അബ്ഭന്തരധാതുപ്പകോപവസേന വാ ഉണ്ഹം ഹോതി, ബഹിദ്ധാ ഉതുവസേന വാ ഉണ്ഹം ഹോതീതി – സീതം അഥുണ്ഹം . അധിവാസയേയ്യാതി ഖമോ അസ്സ സീതസ്സ ഉണ്ഹസ്സ ജിഘച്ഛായ പിപാസായ ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സാനം ദുരുത്താനം ദുരാഗതാനം വചനപഥാനം ഉപ്പന്നാനം സാരീരികാനം വേദനാനം ദുക്ഖാനം തിബ്ബാനം 86 ഖരാനം കടുകാനം അസാതാനം അമനാപാനം പാണഹരാനം അധിവാസകജാതികോ അസ്സാതി – സീതം അഥുണ്ഹം അധിവാസയേയ്യ.
Sītaṃ athuṇhaṃ adhivāsayeyyāti. Sītanti dvīhi kāraṇehi sītaṃ hoti – abbhantaradhātuppakopavasena 87 vā sītaṃ hoti, bahiddhā utuvasena vā sītaṃ hoti. Uṇhanti dvīhi kāraṇehi uṇhaṃ hoti – abbhantaradhātuppakopavasena vā uṇhaṃ hoti, bahiddhā utuvasena vā uṇhaṃ hotīti – sītaṃ athuṇhaṃ . Adhivāsayeyyāti khamo assa sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ 88 kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko assāti – sītaṃ athuṇhaṃ adhivāsayeyya.
സോ തേഹി ഫുട്ഠോ ബഹുധാ അനോകോതി. സോ തേഹീതി ആതങ്കഫസ്സേന ച ഖുദായ ച സീതേന ച ഉണ്ഹേന ച ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ അസ്സാതി – സോ തേഹി ഫുട്ഠോ. ബഹുധാതി അനേകവിധേഹി ആകാരേഹി ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ അസ്സാതി – സോ തേഹി ഫുട്ഠോ ബഹുധാ . അനോകോതി അഭിസങ്ഖാരസഹഗതവിഞ്ഞാണസ്സ ഓകാസം ന കരോതീതിപി – അനോകോ. അഥ വാ കായദുച്ചരിതസ്സ വചീദുച്ചരിതസ്സ മനോദുച്ചരിതസ്സ ഓകാസം ന കരോതീതിപി – അനോകോതി – സോ തേഹി ഫുട്ഠോ ബഹുധാ അനോകോ.
So tehi phuṭṭho bahudhā anokoti. So tehīti ātaṅkaphassena ca khudāya ca sītena ca uṇhena ca phuṭṭho pareto samohito samannāgato assāti – so tehi phuṭṭho. Bahudhāti anekavidhehi ākārehi phuṭṭho pareto samohito samannāgato assāti – so tehi phuṭṭho bahudhā . Anokoti abhisaṅkhārasahagataviññāṇassa okāsaṃ na karotītipi – anoko. Atha vā kāyaduccaritassa vacīduccaritassa manoduccaritassa okāsaṃ na karotītipi – anokoti – so tehi phuṭṭho bahudhā anoko.
വീരിയപരക്കമം ദള്ഹം കരേയ്യാതി. വീരിയപരക്കമോ വുച്ചതി യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ നിക്കമോ പരക്കമോ ഉയ്യാമോ വായാമോ ഉസ്സാഹോ ഉസ്സോള്ഹീ അപ്പടിവാനീ ഥാമോ ധിതി അസിഥിലപരക്കമതാ അനിക്ഖിത്തച്ഛന്ദതാ അനിക്ഖിത്തധുരതാ ധുരസമ്പഗ്ഗാഹോ വീരിയം വീരിയിന്ദ്രിയം വീരിയബലം സമ്മാവായാമോ. വീരിയപരക്കമം ദള്ഹം കരേയ്യാതി. വീരിയം പരക്കമം ദള്ഹം കരേയ്യ ഥിരം കരേയ്യ, ദള്ഹസമാദാനോ അസ്സ അവത്ഥിതസമാദാനോതി – വീരിയപരക്കമം ദള്ഹം കരേയ്യ.
Vīriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyyāti. Vīriyaparakkamo vuccati yo cetasiko vīriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhī appaṭivānī thāmo dhiti asithilaparakkamatā anikkhittacchandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggāho vīriyaṃ vīriyindriyaṃ vīriyabalaṃ sammāvāyāmo. Vīriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyyāti. Vīriyaṃ parakkamaṃ daḷhaṃ kareyya thiraṃ kareyya, daḷhasamādāno assa avatthitasamādānoti – vīriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyya.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ആതങ്കഫസ്സേന ഖുദായ ഫുട്ഠോ, സീതം അഥുണ്ഹം അധിവാസയേയ്യ;
‘‘Ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭho, sītaṃ athuṇhaṃ adhivāsayeyya;
സോ തേഹി ഫുട്ഠോ ബഹുധാ അനോകോ, വീരിയപരക്കമം ദള്ഹം കരേയ്യാ’’തി.
So tehi phuṭṭho bahudhā anoko, vīriyaparakkamaṃ daḷhaṃ kareyyā’’ti.
൨൦൨.
202.
ഥേയ്യം ന കാരേ ന മുസാ ഭണേയ്യ, മേത്തായ ഫസ്സേ തസഥാവരാനി;
Theyyaṃ na kāre na musā bhaṇeyya, mettāya phasse tasathāvarāni;
യദാവിലത്തം മനസോ വിജഞ്ഞാ, കണ്ഹസ്സ പക്ഖോതി വിനോദയേയ്യ.
Yadāvilattaṃ manaso vijaññā, kaṇhassa pakkhoti vinodayeyya.
ഥേയ്യം ന കാരേ ന മുസാ ഭണേയ്യാതി. ഥേയ്യം ന കാരേതി ഇധ ഭിക്ഖു അദിന്നാദാനം പഹായ അദിന്നാദാനാ പടിവിരതോ അസ്സ ദിന്നാദായീ ദിന്നപാടികങ്ഖീ, അഥേനേന സുചിഭൂതേന അത്തനാ വിഹരേയ്യാതി – ഥേയ്യം ന കാരേ. ന മുസാ ഭണേയ്യാതി ഇധ ഭിക്ഖു മുസാവാദം പഹായ മുസാവാദാ പടിവിരതോ അസ്സ സച്ചവാദീ സച്ചസന്ധോ ഥേതോ പച്ചയികോ അവിസംവാദകോ ലോകസ്സാതി – ഥേയ്യം ന കാരേ ന മുസാ ഭണേയ്യ.
Theyyaṃna kāre na musā bhaṇeyyāti. Theyyaṃ na kāreti idha bhikkhu adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato assa dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā vihareyyāti – theyyaṃ na kāre. Na musā bhaṇeyyāti idha bhikkhu musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato assa saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassāti – theyyaṃ na kāre na musā bhaṇeyya.
മേത്തായ ഫസ്സേ തസഥാവരാനീതി. മേത്താതി യാ സത്തേസു മേത്തി മേത്തായനാ മേത്തായിതത്തം അനുദയാ അനുദയനാ അനുദയിതത്തം 89 ഹിതേസിതാ അനുകമ്പാ അബ്യാപാദോ അബ്യാപജ്ജോ 90 അദോസോ കുസലമൂലം. തസാതി യേസം തസിതാ തണ്ഹാ അപ്പഹീനാ, യേസഞ്ച ഭയഭേരവാ അപ്പഹീനാ. കിംകാരണാ വുച്ചന്തി തസാ? തേ തസന്തി ഉത്തസന്തി പരിതസന്തി ഭായന്തി സന്താസം ആപജ്ജന്തി; തംകാരണാ വുച്ചന്തി തസാ. ഥാവരാതി യേസം തസിതാ തണ്ഹാ പഹീനാ, യേസഞ്ച ഭയഭേരവാ പഹീനാ. കിംകാരണാ വുച്ചന്തി ഥാവരാ? തേ ന തസന്തി ന ഉത്തസന്തി ന പരിതസന്തി ന ഭായന്തി സന്താസം ന ആപജ്ജന്തി; തംകാരണാ വുച്ചന്തി ഥാവരാ. മേത്തായ ഫസ്സേ തസഥാവരാനീതി. തസേ ച ഥാവരേ ച മേത്തായ ഫസ്സേയ്യ ഫരേയ്യ, മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാപജ്ജേന ഫരിത്വാ വിഹരേയ്യാതി – മേത്തായ ഫസ്സേ തസഥാവരാനി.
Mettāya phasse tasathāvarānīti. Mettāti yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṃ anudayā anudayanā anudayitattaṃ 91 hitesitā anukampā abyāpādo abyāpajjo 92 adoso kusalamūlaṃ. Tasāti yesaṃ tasitā taṇhā appahīnā, yesañca bhayabheravā appahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti tasā? Te tasanti uttasanti paritasanti bhāyanti santāsaṃ āpajjanti; taṃkāraṇā vuccanti tasā. Thāvarāti yesaṃ tasitā taṇhā pahīnā, yesañca bhayabheravā pahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti thāvarā? Te na tasanti na uttasanti na paritasanti na bhāyanti santāsaṃ na āpajjanti; taṃkāraṇā vuccanti thāvarā. Mettāya phasse tasathāvarānīti. Tase ca thāvare ca mettāya phasseyya phareyya, mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā vihareyyāti – mettāya phasse tasathāvarāni.
യദാവിലത്തം മനസോ വിജഞ്ഞാതി. യദാതി യദാ. മനസോതി യം ചിത്തം മനോ മാനസം ഹദയം പണ്ഡരം മനോ മനായതനം മനിന്ദ്രിയം വിഞ്ഞാണം വിഞ്ഞാണക്ഖന്ധോ തജ്ജാ മനോവിഞ്ഞാണധാതു. കായദുച്ചരിതേന ചിത്തം ആവിലം ഹോതി ലുളിതം ഏരിതം ഘട്ടിതം ചലിതം ഭന്തം അവൂപസന്തം. വചീദുച്ചരിതേന…പേ॰… മനോദുച്ചരിതേന… രാഗേന… ദോസേന… മോഹേന… കോധേന… ഉപനാഹേന… മക്ഖേന… പളാസേന… ഇസ്സായ… മച്ഛരിയേന… മായായ… സാഠേയ്യേന… ഥമ്ഭേന… സാരമ്ഭേന… മാനേന… അതിമാനേന… മദേന… പമാദേന… സബ്ബകിലേസേഹി… സബ്ബദുച്ചരിതേഹി… സബ്ബദരഥേഹി… സബ്ബപരിളാഹേഹി… സബ്ബസന്താപേഹി… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരേഹി ചിത്തം ആവിലം ഹോതി ലുളിതം ഏരിതം ഘട്ടിതം ചലിതം ഭന്തം അവൂപസന്തം. യദാവിലത്തം മനസോ വിജഞ്ഞാതി. ചിത്തസ്സ ആവിലഭാവം ജാനേയ്യ ആജാനേയ്യ വിജാനേയ്യ പടിവിജാനേയ്യ പടിവിജ്ഝേയ്യാതി – യദാവിലത്തം മനസോ വിജഞ്ഞാ.
Yadāvilattaṃ manaso vijaññāti. Yadāti yadā. Manasoti yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Kāyaduccaritena cittaṃ āvilaṃ hoti luḷitaṃ eritaṃ ghaṭṭitaṃ calitaṃ bhantaṃ avūpasantaṃ. Vacīduccaritena…pe… manoduccaritena… rāgena… dosena… mohena… kodhena… upanāhena… makkhena… paḷāsena… issāya… macchariyena… māyāya… sāṭheyyena… thambhena… sārambhena… mānena… atimānena… madena… pamādena… sabbakilesehi… sabbaduccaritehi… sabbadarathehi… sabbapariḷāhehi… sabbasantāpehi… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ āvilaṃ hoti luḷitaṃ eritaṃ ghaṭṭitaṃ calitaṃ bhantaṃ avūpasantaṃ. Yadāvilattaṃ manaso vijaññāti. Cittassa āvilabhāvaṃ jāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – yadāvilattaṃ manaso vijaññā.
കണ്ഹസ്സ പക്ഖോതി വിനോദയേയ്യാതി. കണ്ഹോതി യോ സോ മാരോ കണ്ഹോ അധിപതി അന്തഗു നമുചി പമത്തബന്ധു. കണ്ഹസ്സ പക്ഖോ മാരപക്ഖോ മാരപാസോ മാരബളിസം മാരാമിസം മാരവിസയോ മാരനിവാസോ മാരഗോചരോ മാരബന്ധനന്തി പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യാതി. ഏവമ്പി കണ്ഹസ്സ പക്ഖോതി വിനോദയേയ്യ. അഥ വാ കണ്ഹസ്സ പക്ഖോ മാരപക്ഖോ അകുസലപക്ഖോ ദുക്ഖുദ്ദയോ ദുക്ഖവിപാകോ നിരയസംവത്തനികോ തിരച്ഛാനയോനിസംവത്തനികോ പേത്തിവിസയസംവത്തനികോതി പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യാതി. ഏവമ്പി കണ്ഹസ്സ പക്ഖോതി വിനോദയേയ്യ.
Kaṇhassa pakkhoti vinodayeyyāti. Kaṇhoti yo so māro kaṇho adhipati antagu namuci pamattabandhu. Kaṇhassa pakkho mārapakkho mārapāso mārabaḷisaṃ mārāmisaṃ māravisayo māranivāso māragocaro mārabandhananti pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti. Evampi kaṇhassa pakkhoti vinodayeyya. Atha vā kaṇhassa pakkho mārapakkho akusalapakkho dukkhuddayo dukkhavipāko nirayasaṃvattaniko tiracchānayonisaṃvattaniko pettivisayasaṃvattanikoti pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti. Evampi kaṇhassa pakkhoti vinodayeyya.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ഥേയ്യം ന കാരേ ന മുസാ ഭണേയ്യ, മേത്തായ ഫസ്സേ തസഥാവരാനി;
‘‘Theyyaṃ na kāre na musā bhaṇeyya, mettāya phasse tasathāvarāni;
യദാവിലത്തം മനസോ വിജഞ്ഞാ, കണ്ഹസ്സ പക്ഖോതി വിനോദയേയ്യാ’’തി.
Yadāvilattaṃ manaso vijaññā, kaṇhassa pakkhoti vinodayeyyā’’ti.
൨൦൩.
203.
കോധാതിമാനസ്സ വസം ന ഗച്ഛേ, മൂലമ്പി തേസം പലിഖഞ്ഞ തിട്ഠേ;
Kodhātimānassa vasaṃ na gacche, mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe;
അഥപ്പിയം വാ പന അപ്പിയം വാ, അദ്ധാ ഭവന്തോ അഭിസമ്ഭവേയ്യ.
Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhaveyya.
കോധാതിമാനസ്സ വസം ന ഗച്ഛേതി. കോധോതി യോ ചിത്തസ്സ ആഘാതോ പടിഘാതോ…പേ॰… ചണ്ഡിക്കം അസുരോപോ അനത്തമനതാ ചിത്തസ്സ. അതിമാനോതി ഇധേകച്ചോ പരം അതിമഞ്ഞതി ജാതിയാ വാ ഗോത്തേന വാ…പേ॰… അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന വാ വത്ഥുനാ. കോധാതിമാനസ്സ വസം ന ഗച്ഛേതി. കോധസ്സ ച അതിമാനസ്സ ച വസം ന ഗച്ഛേയ്യ, കോധഞ്ച അതിമാനഞ്ച പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യാതി – കോധാതിമാനസ്സ വസം ന ഗച്ഛേ.
Kodhātimānassa vasaṃ na gaccheti. Kodhoti yo cittassa āghāto paṭighāto…pe… caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa. Atimānoti idhekacco paraṃ atimaññati jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā. Kodhātimānassa vasaṃ na gaccheti. Kodhassa ca atimānassa ca vasaṃ na gaccheyya, kodhañca atimānañca pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – kodhātimānassa vasaṃ na gacche.
മൂലമ്പി തേസം പലിഖഞ്ഞ തിട്ഠേതി. കതമം കോധസ്സ മൂലം? അവിജ്ജാ മൂലം, അയോനിസോ മനസികാരോ മൂലം, അസ്മിമാനോ മൂലം, അഹിരികം മൂലം, അനോത്തപ്പം മൂലം, ഉദ്ധച്ചം മൂലം – ഇദം കോധസ്സ മൂലം. കതമം അതിമാനസ്സ മൂലം? അവിജ്ജാ മൂലം, അയോനിസോ മനസികാരോ മൂലം, അസ്മിമാനോ മൂലം, അഹിരികം മൂലം , അനോത്തപ്പം മൂലം, ഉദ്ധച്ചം മൂലം – ഇദം അതിമാനസ്സ മൂലം. മൂലമ്പി തേസം പലിഖഞ്ഞ തിട്ഠേതി. കോധസ്സ ച അതിമാനസ്സ ച മൂലം പലിഖണിത്വാ ഉദ്ധരിത്വാ സമുദ്ധരിത്വാ ഉപ്പാടയിത്വാ സമുപ്പാടയിത്വാ പജഹിത്വാ വിനോദേത്വാ ബ്യന്തിം കരിത്വാ അനഭാവം ഗമേത്വാ തിട്ഠേയ്യ സന്തിട്ഠേയ്യാതി – മൂലമ്പി തേസം പലിഖഞ്ഞ തിട്ഠേ.
Mūlampitesaṃ palikhañña tiṭṭheti. Katamaṃ kodhassa mūlaṃ? Avijjā mūlaṃ, ayoniso manasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ, anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ kodhassa mūlaṃ. Katamaṃ atimānassa mūlaṃ? Avijjā mūlaṃ, ayoniso manasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ , anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ atimānassa mūlaṃ. Mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭheti. Kodhassa ca atimānassa ca mūlaṃ palikhaṇitvā uddharitvā samuddharitvā uppāṭayitvā samuppāṭayitvā pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā tiṭṭheyya santiṭṭheyyāti – mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe.
അഥപ്പിയം വാ പന അപ്പിയം വാ, അദ്ധാ ഭവന്തോ അഭിസമ്ഭവൈയ്യാതി. അഥാതി പദസന്ധി പദസംസഗ്ഗോ പദപാരിപൂരീ അക്ഖരസമവായോ ബ്യഞ്ജനസിലിട്ഠതാ പദാനുപുബ്ബതാപേതം – അഥാതി. പിയാതി ദ്വേ പിയാ – സത്താ വാ സങ്ഖാരാ വാ. കതമേ സത്താ പിയാ? ഇധ യാസ്സ 93 തേ ഹോന്തി അത്ഥകാമാ ഹിതകാമാ ഫാസുകാമാ യോഗക്ഖേമകാമാ മാതാ വാ പിതാ വാ ഭാതാ വാ ഭഗിനീ വാ പുത്താ വാ ധീതാ വാ മിത്താ വാ അമച്ചാ വാ ഞാതീ വാ സാലോഹിതാ വാ – ഇമേ സത്താ പിയാ. കതമേ സങ്ഖാരാ പിയാ? മനാപികാ രൂപാ മനാപികാ സദ്ദാ… ഗന്ധാ… രസാ… ഫോട്ഠബ്ബാ – ഇമേ സങ്ഖാരാ പിയാ. അപ്പിയാതി ദ്വേ അപ്പിയാ – സത്താ വാ സങ്ഖാരാ വാ. കതമേ സത്താ അപ്പിയാ? ഇധ യാസ്സ തേ ഹോന്തി അനത്ഥകാമാ അഹിതകാമാ അഫാസുകാമാ അയോഗക്ഖേമകാമാ ജീവിതാ വോരോപേതുകാമാ – ഇമേ സത്താ അപ്പിയാ. കതമേ സങ്ഖാരാ അപ്പിയാ? അമനാപികാ രൂപാ അമനാപികാ സദ്ദാ, ഗന്ധാ… രസാ… ഫോട്ഠബ്ബാ – ഇമേ സങ്ഖാരാ അപ്പിയാ. അദ്ധാതി ഏകംസവചനം നിസ്സംസയവചനം നിക്കങ്ഖവചനം അദ്വേജ്ഝവചനം അദ്വേള്ഹകവചനം നിയ്യാനികവചനം അപണ്ണകവചനം അവത്ഥാപനവചനമേതം – അദ്ധാതി. അഥപ്പിയം വാ പന അപ്പിയം വാ, അദ്ധാ ഭവന്തോ അഭിസമ്ഭവേയ്യാതി. പിയാപ്പിയം സാതാസാതം സുഖദുക്ഖം സോമനസ്സദോമനസ്സം ഇട്ഠാനിട്ഠം അഭിസമ്ഭവന്തോ വാ അഭിഭവേയ്യ അധിഭവന്തോ വാ അഭിസമ്ഭവേയ്യാതി – അഥപ്പിയം വാ പന അപ്പിയം വാ അദ്ധാ ഭവന്തോ അഭിസമ്ഭവേയ്യ.
Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhavैyyāti. Athāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – athāti. Piyāti dve piyā – sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā piyā? Idha yāssa 94 te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā puttā vā dhītā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā – ime sattā piyā. Katame saṅkhārā piyā? Manāpikā rūpā manāpikā saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā – ime saṅkhārā piyā. Appiyāti dve appiyā – sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā appiyā? Idha yāssa te honti anatthakāmā ahitakāmā aphāsukāmā ayogakkhemakāmā jīvitā voropetukāmā – ime sattā appiyā. Katame saṅkhārā appiyā? Amanāpikā rūpā amanāpikā saddā, gandhā… rasā… phoṭṭhabbā – ime saṅkhārā appiyā. Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhavacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyyānikavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhaveyyāti. Piyāppiyaṃ sātāsātaṃ sukhadukkhaṃ somanassadomanassaṃ iṭṭhāniṭṭhaṃ abhisambhavanto vā abhibhaveyya adhibhavanto vā abhisambhaveyyāti – athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā addhā bhavanto abhisambhaveyya.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘കോധാതിമാനസ്സ വസം ന ഗച്ഛേ, മൂലമ്പി തേസം പലിഖഞ്ഞ തിട്ഠേ;
‘‘Kodhātimānassa vasaṃ na gacche, mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe;
അഥപ്പിയം വാ പന അപ്പിയം വാ, അദ്ധാ ഭവന്തോ അഭിസമ്ഭവേയ്യാ’’തി.
Athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā, addhā bhavanto abhisambhaveyyā’’ti.
൨൦൪.
204.
പഞ്ഞം പുരക്ഖത്വാ കല്യാണപീതി, വിക്ഖമ്ഭയേ താനി പരിസ്സയാനി;
Paññaṃpurakkhatvā kalyāṇapīti, vikkhambhaye tāni parissayāni;
അരതിം സഹേഥ സയനമ്ഹി പന്തേ, ചതുരോ സഹേഥ പരിദേവധമ്മേ.
Aratiṃ sahetha sayanamhi pante, caturo sahetha paridevadhamme.
പഞ്ഞം പുരക്ഖത്വാ കല്യാണപീതീതി. പഞ്ഞാതി യാ പഞ്ഞാ പജാനനാ വിചയോ പവിചയോ ധമ്മവിചയോ…പേ॰… അമോഹോ സമ്മാദിട്ഠി. പഞ്ഞം പുരക്ഖത്വാതി ഇധേകച്ചോ പഞ്ഞം പുരതോ കത്വാ ചരതി പഞ്ഞാധജോ പഞ്ഞാകേതു പഞ്ഞാധിപതേയ്യോ വിചയബഹുലോ പവിചയബഹുലോ പേക്ഖായനബഹുലോ 95 സമ്പേക്ഖായനബഹുലോ 96 വിഭൂതവിഹാരീ തച്ചരിതോ തബ്ബഹുലോ തഗ്ഗരുകോ തന്നിന്നോ തപ്പോണോ തപ്പബ്ഭാരോ തദധിമുത്തോ തദധിപതേയ്യോതി. ഏവമ്പി പഞ്ഞം പുരക്ഖത്വാ.
Paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapītīti. Paññāti yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo…pe… amoho sammādiṭṭhi. Paññaṃ purakkhatvāti idhekacco paññaṃ purato katvā carati paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo pekkhāyanabahulo 97 sampekkhāyanabahulo 98 vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyoti. Evampi paññaṃ purakkhatvā.
അഥ വാ ഗച്ഛന്തോ വാ ‘‘ഗച്ഛാമീ’’തി പജാനാതി, ഠിതോ വാ ‘‘ഠിതോമ്ഹീ’’തി പജാനാതി, നിസിന്നോ വാ ‘‘നിസിന്നോമ്ഹീ’’തി പജാനാതി, സയാനോ വാ ‘‘സയാനോമ്ഹീ’’തി പജാനാതി, യഥാ യഥാ വാ പനസ്സ കായോ പണിഹിതോ ഹോതി തഥാ തഥാ നം പജാനാതീതി. ഏവമ്പി പഞ്ഞം പുരക്ഖത്വാ.
Atha vā gacchanto vā ‘‘gacchāmī’’ti pajānāti, ṭhito vā ‘‘ṭhitomhī’’ti pajānāti, nisinno vā ‘‘nisinnomhī’’ti pajānāti, sayāno vā ‘‘sayānomhī’’ti pajānāti, yathā yathā vā panassa kāyo paṇihito hoti tathā tathā naṃ pajānātīti. Evampi paññaṃ purakkhatvā.
അഥ വാ അഭിക്കന്തേ പടിക്കന്തേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, ആലോകിതേ വിലോകിതേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, സമിഞ്ജിതേ പസാരിതേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, സങ്ഘാടിപത്തചീവരധാരണേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, അസിതേ പീതേ ഖായിതേ സായിതേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, ഉച്ചാരപസ്സാവകമ്മേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, ഗതേ ഠിതേ നിസിന്നേ സുത്തേ ജാഗരിതേ ഭാസിതേ തുണ്ഹിഭാവേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതീതി. ഏവമ്പി പഞ്ഞം പുരക്ഖത്വാ.
Atha vā abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhibhāve sampajānakārī hotīti. Evampi paññaṃ purakkhatvā.
കല്യാണപീതീതി ബുദ്ധാനുസ്സതിവസേന ഉപ്പജ്ജതി പീതി പാമോജ്ജം 99 – കല്യാണപീതീതി. ധമ്മാനുസ്സതി സങ്ഘാനുസ്സതി സീലാനുസ്സതി ചാഗാനുസ്സതി ദേവതാനുസ്സതി ആനാപാനസ്സതി മരണസ്സതി കായഗതാസതിവസേന ഉപസമാനുസ്സതിവസേന ഉപ്പജ്ജതി പീതി പാമോജ്ജം – കല്യാണപീതീതി – പഞ്ഞം പുരക്ഖത്വാ കല്യാണപീതി.
Kalyāṇapītīti buddhānussativasena uppajjati pīti pāmojjaṃ 100 – kalyāṇapītīti. Dhammānussati saṅghānussati sīlānussati cāgānussati devatānussati ānāpānassati maraṇassati kāyagatāsativasena upasamānussativasena uppajjati pīti pāmojjaṃ – kalyāṇapītīti – paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapīti.
വിക്ഖമ്ഭയേ താനി പരിസ്സയാനീതി. പരിസ്സയാതി ദ്വേ പരിസ്സയാ – പാകടപരിസ്സയാ ച പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ ച…പേ॰… ഇമേ വുച്ചന്തി പാകടപരിസ്സയാ…പേ॰… ഇമേ വുച്ചന്തി പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ…പേ॰… ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ. വിക്ഖമ്ഭയേ താനി പരിസ്സയാനീതി. താനി പരിസ്സയാനി വിക്ഖമ്ഭേയ്യ അഭിഭവേയ്യ അജ്ഝോത്ഥരേയ്യ പരിയാദിയേയ്യ മദ്ദേയ്യാതി – വിക്ഖമ്ഭയേ താനി പരിസ്സയാനി.
Vikkhambhaye tāni parissayānīti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca…pe… ime vuccanti pākaṭaparissayā…pe… ime vuccanti paṭicchannaparissayā…pe… evampi tatrāsayāti – parissayā. Vikkhambhaye tāni parissayānīti. Tāni parissayāni vikkhambheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – vikkhambhaye tāni parissayāni.
അരതിം സഹേഥ സയനമ്ഹി പന്തേതി. അരതീതി യാ അരതി അരതിതാ അനഭിരതി അനഭിരമണാ 101 ഉക്കണ്ഠിതാ പരിതസ്സിതാ. സയനമ്ഹി പന്തേതി പന്തേസു വാ സേനാസനേസു അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേസു വാ അധികുസലേസു ധമ്മേസു അരതിം സഹേയ്യ അഭിഭവേയ്യ അജ്ഝോത്ഥരേയ്യ പരിയാദിയേയ്യ മദ്ദേയ്യാതി – അരതിം സഹേഥ സയനമ്ഹി പന്തേ.
Aratiṃ sahetha sayanamhi panteti. Aratīti yā arati aratitā anabhirati anabhiramaṇā 102 ukkaṇṭhitā paritassitā. Sayanamhi panteti pantesu vā senāsanesu aññataraññataresu vā adhikusalesu dhammesu aratiṃ saheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – aratiṃ sahetha sayanamhi pante.
ചതുരോ സഹേഥ പരിദേവധമ്മേതി. ചത്താരോ പരിദേവനീയേ ധമ്മേ സഹേയ്യ പരിസഹേയ്യ അഭിഭവേയ്യ അജ്ഝോത്ഥരേയ്യ പരിയാദിയേയ്യ മദ്ദേയ്യാതി – ചതുരോ സഹേഥ പരിദേവധമ്മേ.
Caturo sahetha paridevadhammeti. Cattāro paridevanīye dhamme saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – caturo sahetha paridevadhamme.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘പഞ്ഞം പുരക്ഖത്വാ കല്യാണപീതി, വിക്ഖമ്ഭയേ താനി പരിസ്സയാനി;
‘‘Paññaṃ purakkhatvā kalyāṇapīti, vikkhambhaye tāni parissayāni;
അരതിം സഹേഥ സയനമ്ഹി പന്തേ, ചതുരോ സഹേഥ പരിദേവധമ്മേ’’തി.
Aratiṃ sahetha sayanamhi pante, caturo sahetha paridevadhamme’’ti.
൨൦൫.
205.
കിംസൂ അസിസ്സം കുവ വാ 103 അസിസ്സം, ദുക്ഖം വത സേത്ഥ കുവജ്ജ സേസ്സം;
Kiṃsū asissaṃ kuva vā104asissaṃ, dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ;
ഏതേ വിതക്കേ പരിദേവനേയ്യേ, വിനയേഥ സേഖോ അനികേതചാരീ 105 .
Ete vitakke paridevaneyye, vinayetha sekho aniketacārī106.
കിംസൂ അസിസ്സം കുവ വാ അസിസ്സന്തി. കിംസൂ അസിസ്സാമീതി കിം ഭുഞ്ജിസ്സാമി ഓദനം വാ കുമ്മാസം വാ സത്തും വാ മച്ഛം വാ മംസം വാതി – കിംസൂ അസിസ്സം. കുവ വാ അസിസ്സന്തി കത്ഥ ഭുഞ്ജിസ്സാമി ഖത്തിയകുലേ വാ ബ്രാഹ്മണകുലേ വാ വേസ്സകുലേ വാ സുദ്ദകുലേ വാതി – കിംസൂ അസിസ്സം കുവ വാ അസിസ്സം.
Kiṃsūasissaṃ kuva vā asissanti. Kiṃsū asissāmīti kiṃ bhuñjissāmi odanaṃ vā kummāsaṃ vā sattuṃ vā macchaṃ vā maṃsaṃ vāti – kiṃsū asissaṃ. Kuva vā asissanti kattha bhuñjissāmi khattiyakule vā brāhmaṇakule vā vessakule vā suddakule vāti – kiṃsū asissaṃ kuva vā asissaṃ.
ദുക്ഖം വത സേത്ഥ കുവജ്ജ സേസ്സന്തി ഇമം രത്തിം ദുക്ഖം സയിത്ഥ ഫലകേ വാ തട്ടികായ വാ ചമ്മഖണ്ഡേ വാ തിണസന്ഥാരേ വാ പണ്ണസന്ഥാരേ വാ പലാലസന്ഥാരേ വാ. ആഗാമിരത്തിം 107 കത്ഥ സുഖം സയിസ്സാമി മഞ്ചേ വാ പീഠേ വാ ഭിസിയാ വാ ബിമ്ബോഹനേ വാ വിഹാരേ വാ അഡ്ഢയോഗേ വാ പാസാദേ വാ ഹമ്മിയേ വാ ഗുഹായ വാതി – ദുക്ഖം വത സേത്ഥ കുവജ്ജ സേസ്സം.
Dukkhaṃ vata settha kuvajja sessanti imaṃ rattiṃ dukkhaṃ sayittha phalake vā taṭṭikāya vā cammakhaṇḍe vā tiṇasanthāre vā paṇṇasanthāre vā palālasanthāre vā. Āgāmirattiṃ 108 kattha sukhaṃ sayissāmi mañce vā pīṭhe vā bhisiyā vā bimbohane vā vihāre vā aḍḍhayoge vā pāsāde vā hammiye vā guhāya vāti – dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ.
ഏതേ വിതക്കേ പരിദേവനേയ്യേതി. ഏതേ വിതക്കേതി ദ്വേ പിണ്ഡപാതപടിസഞ്ഞുത്തേ വിതക്കേ, ദ്വേ സേനാസനപടിസഞ്ഞുത്തേ വിതക്കേ. പരിദേവനേയ്യേതി ആദേവനേയ്യേ പരിദേവനേയ്യേതി – ഏതേ വിതക്കേ പരിദേവനേയ്യേ.
Etevitakke paridevaneyyeti. Ete vitakketi dve piṇḍapātapaṭisaññutte vitakke, dve senāsanapaṭisaññutte vitakke. Paridevaneyyeti ādevaneyye paridevaneyyeti – ete vitakke paridevaneyye.
വിനയേഥ സേഖോ അനികേതചാരീതി. സേഖോതി കിംകാരണാ വുച്ചതി സേഖോ? സിക്ഖതീതി – സേഖോ. കിഞ്ച സിക്ഖതി? അധിസീലമ്പി സിക്ഖതി, അധിചിത്തമ്പി സിക്ഖതി, അധിപഞ്ഞമ്പി സിക്ഖതി. കതമാ അധിസീലസിക്ഖാ…പേ॰… അയം അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. ഇമാ തിസ്സോ സിക്ഖായോ ആവജ്ജന്തോ സിക്ഖതി, ജാനന്തോ പസ്സന്തോ പച്ചവേക്ഖന്തോ ചിത്തം അധിട്ഠഹന്തോ സിക്ഖതി, സദ്ധായ അധിമുച്ചന്തോ സിക്ഖതി, വീരിയം പഗ്ഗണ്ഹന്തോ, സതിം ഉപട്ഠപേന്തോ, ചിത്തം സമാദഹന്തോ, പഞ്ഞായ പജാനന്തോ സിക്ഖതി, അഭിഞ്ഞേയ്യം അഭിജാനന്തോ സിക്ഖതി, പരിഞ്ഞേയ്യം പരിജാനന്തോ, പഹാതബ്ബം പജഹന്തോ, ഭാവേതബ്ബം ഭാവേന്തോ, സച്ഛികാതബ്ബം സച്ഛികരോന്തോ സിക്ഖതി ആചരതി സമാചരതി സമാദായ സിക്ഖതി. തംകാരണാ വുച്ചതി – സേഖോ. വിനയായ പടിവിനയായ പഹാനായ വൂപസമായ പടിനിസ്സഗ്ഗായ പടിപസ്സദ്ധിയാ അധിസീലമ്പി സിക്ഖേയ്യ, അധിചിത്തമ്പി സിക്ഖേയ്യ, അധിപഞ്ഞമ്പി സിക്ഖേയ്യ. ഇമാ തിസ്സോ സിക്ഖായോ ആവജ്ജന്തോ സിക്ഖേയ്യ ജാനന്തോ…പേ॰… സച്ഛികാതബ്ബം സച്ഛികരോന്തോ സിക്ഖേയ്യ ആചരേയ്യ സമാചരേയ്യ സമാദായ വത്തേയ്യാതി – വിനയേഥ സേഖോ.
Vinayetha sekho aniketacārīti. Sekhoti kiṃkāraṇā vuccati sekho? Sikkhatīti – sekho. Kiñca sikkhati? Adhisīlampi sikkhati, adhicittampi sikkhati, adhipaññampi sikkhati. Katamā adhisīlasikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto passanto paccavekkhanto cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto, satiṃ upaṭṭhapento, cittaṃ samādahanto, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto, pahātabbaṃ pajahanto, bhāvetabbaṃ bhāvento, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati ācarati samācarati samādāya sikkhati. Taṃkāraṇā vuccati – sekho. Vinayāya paṭivinayāya pahānāya vūpasamāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya jānanto…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – vinayetha sekho.
അനികേതചാരീതി . കഥം നികേതചാരീ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ കുലപലിബോധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ഗണപലിബോധേന… ആവാസപലിബോധേന… ചീവരപലിബോധേന… പിണ്ഡപാതപലിബോധേന… സേനാസനപലിബോധേന… ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരപലിബോധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. ഏവം നികേതചാരീ ഹോതി. കഥം അനികേതചാരീ ഹോതി? ഇധ ഭിക്ഖു ന കുലപലിബോധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ന ഗണപലിബോധേന… ന ആവാസപലിബോധേന… ന ചീവരപലിബോധേന… ന പിണ്ഡപാതപലിബോധേന… ന സേനാസനപലിബോധേന… ന ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരപലിബോധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. ഏവം അനികേതചാരീ ഹോതി.
Aniketacārīti . Kathaṃ niketacārī hoti? Idhekacco kulapalibodhena samannāgato hoti, gaṇapalibodhena… āvāsapalibodhena… cīvarapalibodhena… piṇḍapātapalibodhena… senāsanapalibodhena… gilānapaccayabhesajjaparikkhārapalibodhena samannāgato hoti. Evaṃ niketacārī hoti. Kathaṃ aniketacārī hoti? Idha bhikkhu na kulapalibodhena samannāgato hoti, na gaṇapalibodhena… na āvāsapalibodhena… na cīvarapalibodhena… na piṇḍapātapalibodhena… na senāsanapalibodhena… na gilānapaccayabhesajjaparikkhārapalibodhena samannāgato hoti. Evaṃ aniketacārī hoti.
‘‘മഗധം ഗതാ കോസലം ഗതാ, ഏകച്ചിയാ പന വജ്ജിഭൂമിയാ;
‘‘Magadhaṃ gatā kosalaṃ gatā, ekacciyā pana vajjibhūmiyā;
മിഗാ വിയ അസങ്ഘചാരിനോ 109, അനികേതാ വിഹരന്തി ഭിക്ഖവോ.
Migā viya asaṅghacārino 110, aniketā viharanti bhikkhavo.
‘‘സാധു ചരിതകം സാധു സുചരിതം, സാധു സദാ അനികേതവിഹാരോ;
‘‘Sādhu caritakaṃ sādhu sucaritaṃ, sādhu sadā aniketavihāro;
അത്ഥപുച്ഛനം പദക്ഖിണം കമ്മം, ഏതം സാമഞ്ഞം അകിഞ്ചനസ്സാ’’തി.
Atthapucchanaṃ padakkhiṇaṃ kammaṃ, etaṃ sāmaññaṃ akiñcanassā’’ti.
വിനയേഥ സേഖോ അനികേതചാരീ. തേനാഹ ഭഗവാ –
Vinayetha sekho aniketacārī. Tenāha bhagavā –
‘‘കിംസൂ അസിസ്സം കുവ വാ അസിസ്സം, ദുക്ഖം വത സേത്ഥ കുവജ്ജ സേസ്സം;
‘‘Kiṃsū asissaṃ kuva vā asissaṃ, dukkhaṃ vata settha kuvajja sessaṃ;
ഏതേ വിതക്കേ പരിദേവനേയ്യേ, വിനയേഥ സേഖോ അനികേതചാരീ’’തി.
Ete vitakke paridevaneyye, vinayetha sekho aniketacārī’’ti.
൨൦൬.
206.
അന്നഞ്ച ലദ്ധാ വസനഞ്ച കാലേ, മത്തം സ ജഞ്ഞാ 111 ഇധ തോസനത്ഥം;
Annañca laddhā vasanañca kāle, mattaṃ sa jaññā112idha tosanatthaṃ;
സോ തേസു ഗുത്തോ യതചാരി ഗാമേ, രുസിതോപി 113 വാചം ഫരുസം ന വജ്ജാ.
So tesu gutto yatacāri gāme, rusitopi114vācaṃ pharusaṃ na vajjā.
അന്നഞ്ച ലദ്ധാ വസനഞ്ച കാലേതി. അന്നന്തി ഓദനോ കുമ്മാസോ സത്തു മച്ഛോ മംസം. വസനന്തി ഛ ചീവരാനി – ഖോമം, കപ്പാസികം, കോസേയ്യം, കമ്ബലം, സാണം, ഭങ്ഗം. അന്നഞ്ച ലദ്ധാ വസനഞ്ച കാലേതി. ചീവരം ലഭിത്വാ പിണ്ഡപാതം ലഭിത്വാ ന കുഹനായ, ന ലപനായ, ന നേമിത്തികതായ, ന നിപ്പേസികതായ, ന ലാഭേന ലാഭം നിജിഗീസനതായ, ന ദാരുദാനേന, ന വേളുദാനേന, ന പത്തദാനേന, ന പുപ്ഫദാനേന, ന ഫലദാനേന, ന സിനാനദാനേന, ന ചുണ്ണദാനേന, ന മത്തികാദാനേന, ന ദന്തകട്ഠദാനേന, ന മുഖോദകദാനേന, ന ചാതുകമ്യതായ, ന മുഗ്ഗസൂപ്യതായ, ന പാരിഭട്യതായ, ന പീഠമദ്ദികതായ, ന വത്ഥുവിജ്ജായ, ന തിരച്ഛാനവിജ്ജായ, ന അങ്ഗവിജ്ജായ, ന നക്ഖത്തവിജ്ജായ, ന ദൂതഗമനേന, ന പഹിണഗമനേന, ന ജങ്ഘപേസനികേന, ന വേജ്ജകമ്മേന, ന പിണ്ഡപടിപിണ്ഡകേന, ന ദാനാനുപ്പദാനേന ധമ്മേന സമേന ലദ്ധാ ലഭിത്വാ അധിഗന്ത്വാ വിന്ദിത്വാ പടിലഭിത്വാതി – അന്നഞ്ച ലദ്ധാ വസനഞ്ച കാലേ.
Annañca laddhā vasanañca kāleti. Annanti odano kummāso sattu maccho maṃsaṃ. Vasananti cha cīvarāni – khomaṃ, kappāsikaṃ, koseyyaṃ, kambalaṃ, sāṇaṃ, bhaṅgaṃ. Annañca laddhā vasanañca kāleti. Cīvaraṃ labhitvā piṇḍapātaṃ labhitvā na kuhanāya, na lapanāya, na nemittikatāya, na nippesikatāya, na lābhena lābhaṃ nijigīsanatāya, na dārudānena, na veḷudānena, na pattadānena, na pupphadānena, na phaladānena, na sinānadānena, na cuṇṇadānena, na mattikādānena, na dantakaṭṭhadānena, na mukhodakadānena, na cātukamyatāya, na muggasūpyatāya, na pāribhaṭyatāya, na pīṭhamaddikatāya, na vatthuvijjāya, na tiracchānavijjāya, na aṅgavijjāya, na nakkhattavijjāya, na dūtagamanena, na pahiṇagamanena, na jaṅghapesanikena, na vejjakammena, na piṇḍapaṭipiṇḍakena, na dānānuppadānena dhammena samena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvāti – annañca laddhā vasanañca kāle.
മത്തം സ ജഞ്ഞാ ഇധ തോസനത്ഥന്തി. മത്തം സ ജഞ്ഞാതി ദ്വീഹി കാരണേഹി മത്തം ജാനേയ്യ – പടിഗ്ഗഹണതോ വാ പരിഭോഗതോ വാ. കഥം പടിഗ്ഗഹണതോ മത്തം ജാനാതി? ഥോകേപി ദിയ്യമാനേ കുലാനുദയായ 115 കുലാനുരക്ഖായ കുലാനുകമ്പായ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ബഹുകേപി ദിയ്യമാനേ കായപരിഹാരികം ചീവരം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി കുച്ഛിപരിഹാരികം പിണ്ഡപാതം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി. ഏവം പടിഗ്ഗഹണതോ മത്തം ജാനാതി. കഥം പരിഭോഗതോ മത്തം ജാനാതി?
Mattaṃsa jaññā idha tosanatthanti. Mattaṃ sa jaññāti dvīhi kāraṇehi mattaṃ jāneyya – paṭiggahaṇato vā paribhogato vā. Kathaṃ paṭiggahaṇato mattaṃ jānāti? Thokepi diyyamāne kulānudayāya 116 kulānurakkhāya kulānukampāya paṭiggaṇhāti, bahukepi diyyamāne kāyaparihārikaṃ cīvaraṃ paṭiggaṇhāti kucchiparihārikaṃ piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti. Evaṃ paṭiggahaṇato mattaṃ jānāti. Kathaṃ paribhogato mattaṃ jānāti?
പടിസങ്ഖാ യോനിസോ ചീവരം പടിസേവതി യാവദേവ സീതസ്സ പടിഘാതായ ഉണ്ഹസ്സ പടിഘാതായ ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സാനം പടിഘാതായ, യാവദേവ ഹിരികോപീനപടിച്ഛാദനത്ഥം.
Paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevati yāvadeva sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ paṭighātāya, yāvadeva hirikopīnapaṭicchādanatthaṃ.
പടിസങ്ഖാ യോനിസോ പിണ്ഡപാതം പടിസേവതി നേവ ദവായ ന മദായ ന മണ്ഡനായ ന വിഭൂസനായ, യാവദേവ ഇമസ്സ കായസ്സ ഠിതിയാ യാപനായ വിഹിംസൂപരതിയാ ബ്രഹ്മചരിയാനുഗ്ഗഹായ. ഇതി പുരാണഞ്ച വേദനം പടിഹങ്ഖാമി നവഞ്ച വേദനം ന ഉപ്പാദേസ്സാമി, യാത്രാ ച മേ ഭവിസ്സതി അനവജ്ജതാ ച ഫാസുവിഹാരോ ച.
Paṭisaṅkhā yoniso piṇḍapātaṃ paṭisevati neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro ca.
പടിസങ്ഖാ യോനിസോ സേനാസനം പടിസേവതി യാവദേവ സീതസ്സ പടിഘാതായ ഉണ്ഹസ്സ പടിഘാതായ ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സാനം പടിഘാതായ, യാവദേവ ഉതുപരിസ്സയവിനോദനപടിസല്ലാനാരാമത്ഥം.
Paṭisaṅkhā yoniso senāsanaṃ paṭisevati yāvadeva sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ paṭighātāya, yāvadeva utuparissayavinodanapaṭisallānārāmatthaṃ.
പടിസങ്ഖാ യോനിസോ ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം പടിസേവതി യാവദേവ ഉപ്പന്നാനം വേയ്യാബ്യാധികാനം 117 വേദനാനം പടിഘാതായ അബ്യാപജ്ജപരമതായ.
Paṭisaṅkhā yoniso gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati yāvadeva uppannānaṃ veyyābyādhikānaṃ 118 vedanānaṃ paṭighātāya abyāpajjaparamatāya.
ഏവം പരിഭോഗതോ മത്തം ജാനാതി. മത്തം സ ജഞ്ഞാതി. ഇമേഹി ദ്വീഹി കാരണേഹി മത്തം ജാനേയ്യ ആജാനേയ്യ പടിവിജാനേയ്യ പടിവിജ്ഝേയ്യാതി – മത്തം സ ജഞ്ഞാ.
Evaṃ paribhogato mattaṃ jānāti. Mattaṃ sa jaññāti. Imehi dvīhi kāraṇehi mattaṃ jāneyya ājāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – mattaṃ sa jaññā.
ഇധ തോസനത്ഥന്തി. ഇധ ഭിക്ഖു സന്തുട്ഠോ ഹോതി ഇതരീതരേന ചീവരേന ഇതരീതരചീവരസന്തുട്ഠിയാ ച വണ്ണവാദീ, ന ച ചീവരഹേതു അനേസനം അപ്പതിരൂപം ആപജ്ജതി; അലദ്ധാ ച ചീവരം ന പരിതസ്സതി, ലദ്ധാ ച ചീവരം അഗധിതോ അമുച്ഛിതോ അനജ്ഝാപന്നോ, ആദീനവദസ്സാവീ നിസ്സരണപഞ്ഞോ പരിഭുഞ്ജതി; തായ ച പന ഇതരീതരചീവരസന്തുട്ഠിയാ നേവത്താനുക്കംസേതി, ന പരം വമ്ഭേതി. യോ ഹി തത്ഥ ദക്ഖോ അനലസോ സമ്പജാനോ പടിസ്സതോ – അയം വുച്ചതി ഭിക്ഖു പോരാണേ അഗ്ഗഞ്ഞേ അരിയവംസേ ഠിതോ.
Idha tosanatthanti. Idha bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca cīvarahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati; aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati, laddhā ca cīvaraṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.
പുന ചപരം ഭിക്ഖു സന്തുട്ഠോ ഹോതി ഇതരീതരേന പിണ്ഡപാതേന ഇതരീതരപിണ്ഡപാതസന്തുട്ഠിയാ ച വണ്ണവാദീ, ന ച പിണ്ഡപാതഹേതു അനേസനം അപ്പതിരൂപം ആപജ്ജതി, അലദ്ധാ ച പിണ്ഡപാതം ന പരിതസ്സതി, ലദ്ധാ ച പിണ്ഡപാതം അഗധിതോ അമുച്ഛിതോ അനജ്ഝാപന്നോ, ആദീനവദസ്സാവീ നിസ്സരണപഞ്ഞോ പരിഭുഞ്ജതി; തായ ച പന ഇതരീതരപിണ്ഡപാതസന്തുട്ഠിയാ നേവത്താനുക്കംസേതി, ന പരം വമ്ഭേതി. യോ ഹി തത്ഥ ദക്ഖോ അനലസോ സമ്പജാനോ പടിസ്സതോ – അയം വുച്ചതി ഭിക്ഖു പോരാണേ അഗ്ഗഞ്ഞേ അരിയവംസേ ഠിതോ.
Puna caparaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca piṇḍapātahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati, aladdhā ca piṇḍapātaṃ na paritassati, laddhā ca piṇḍapātaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.
പുന ചപരം ഭിക്ഖു സന്തുട്ഠോ ഹോതി ഇതരീതരേന സേനാസനേന ഇതരീതരസേനാസനസന്തുട്ഠിയാ ച വണ്ണവാദീ, ന ച സേനാസനഹേതു അനേസനം അപ്പതിരൂപം ആപജ്ജതി , അലദ്ധാ ച സേനാസനം ന പരിതസ്സതി, ലദ്ധാ ച സേനാസനം അഗധിതോ അമുച്ഛിതോ അനജ്ഝാപന്നോ, ആദീനവദസ്സാവീ നിസ്സരണപഞ്ഞോ പരിഭുഞ്ജതി; തായ ച പന ഇതരീതരസേനാസനസന്തുട്ഠിയാ നേവത്താനുക്കംസേതി, ന പരം വമ്ഭേതി. യോ ഹി തത്ഥ ദക്ഖോ അനലസോ സമ്പജാനോ പടിസ്സതോ – അയം വുച്ചതി ഭിക്ഖു പോരാണേ അഗ്ഗഞ്ഞേ അരിയവംസേ ഠിതോ.
Puna caparaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca senāsanahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati , aladdhā ca senāsanaṃ na paritassati, laddhā ca senāsanaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.
പുന ചപരം ഭിക്ഖു സന്തുട്ഠോ ഹോതി ഇതരീതരേന ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേന, ഇതരീതരഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരസന്തുട്ഠിയാ ച വണ്ണവാദീ, ന ച ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരഹേതു അനേസനം അപ്പതിരൂപം ആപജ്ജതി, അലദ്ധാ ച ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം ന പരിതസ്സതി, ലദ്ധാ ച ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം അഗധിതോ അമുച്ഛിതോ അനജ്ഝാപന്നോ, ആദീനവദസ്സാവീ നിസ്സരണപഞ്ഞോ പരിഭുഞ്ജതി; തായ ച പന ഇതരീതരഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരസന്തുട്ഠിയാ നേവത്താനുക്കംസേതി, ന പരം വമ്ഭേതി. യോ ഹി തത്ഥ ദക്ഖോ അനലസോ സമ്പജാനോ പടിസ്സതോ – അയം വുച്ചതി ഭിക്ഖു പോരാണേ അഗ്ഗഞ്ഞേ അരിയവംസേ ഠിതോതി – മത്തം സ ജഞ്ഞാ ഇധ തോസനത്ഥം.
Puna caparaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena, itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati, aladdhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ na paritassati, laddhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ agadhito amucchito anajjhāpanno, ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato – ayaṃ vuccati bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhitoti – mattaṃ sa jaññā idha tosanatthaṃ.
സോ തേസു ഗുത്തോ യതചാരി ഗാമേതി. സോ തേസു ഗുത്തോതി ചീവരേ പിണ്ഡപാതേ സേനാസനേ ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേ ഗുത്തോ ഗോപിതോ രക്ഖിതോ സംവുതോതി. ഏവമ്പി സോ തേസു ഗുത്തോ. അഥ വാ ആയതനേസു ഗുത്തോ ഗോപിതോ രക്ഖിതോ സംവുതോതി. ഏവമ്പി സോ തേസു ഗുത്തോ.
Sotesu gutto yatacāri gāmeti. So tesu guttoti cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre gutto gopito rakkhito saṃvutoti. Evampi so tesu gutto. Atha vā āyatanesu gutto gopito rakkhito saṃvutoti. Evampi so tesu gutto.
യതചാരി ഗാമേതി ഗാമേ യതോ യത്തോ പടിയത്തോ ഗുത്തോ ഗോപിതോ രക്ഖിതോ സംവുതോതി – സോ തേസു ഗുത്തോ യതചാരി ഗാമേ.
Yatacāri gāmeti gāme yato yatto paṭiyatto gutto gopito rakkhito saṃvutoti – so tesu gutto yatacāri gāme.
രുസിതോപി വാചം ഫരുസം ന വജ്ജാതി. ദൂസിതോ ഖുംസിതോ വമ്ഭിതോ ഘട്ടിതോ ഗരഹിതോ ഉപവദിതോ ഫരുസേന കക്ഖളേന നപ്പടിവജ്ജാ നപ്പടിഭണേയ്യ, അക്കോസന്തം ന പച്ചക്കോസേയ്യ, രോസന്തം നപ്പടിരോസേയ്യ, ഭണ്ഡന്തം ന പടിഭണ്ഡേയ്യ, ന കലഹം കരേയ്യ, ന ഭണ്ഡനം കരേയ്യ, ന വിഗ്ഗഹം കരേയ്യ, ന വിവാദം കരേയ്യ, ന മേധഗം കരേയ്യ, കലഹം ഭണ്ഡനം വിഗ്ഗഹം വിവാദം മേധഗം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, കലഹഭണ്ഡനവിഗ്ഗഹവിവാദമേധഗാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – രുസിതോപി വാചം ഫരുസം ന വജ്ജാ.
Rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjāti. Dūsito khuṃsito vambhito ghaṭṭito garahito upavadito pharusena kakkhaḷena nappaṭivajjā nappaṭibhaṇeyya, akkosantaṃ na paccakkoseyya, rosantaṃ nappaṭiroseyya, bhaṇḍantaṃ na paṭibhaṇḍeyya, na kalahaṃ kareyya, na bhaṇḍanaṃ kareyya, na viggahaṃ kareyya, na vivādaṃ kareyya, na medhagaṃ kareyya, kalahaṃ bhaṇḍanaṃ viggahaṃ vivādaṃ medhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjā.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘അന്നഞ്ച ലദ്ധാ വസനഞ്ച കാലേ, മത്തം സ ജഞ്ഞാ ഇധ തോസനത്ഥം;
‘‘Annañca laddhā vasanañca kāle, mattaṃ sa jaññā idha tosanatthaṃ;
സോ തേസു ഗുത്തോ യതചാരി ഗാമേ, രുസിതോപി വാചം ഫരുസം ന വജ്ജാ’’തി.
So tesu gutto yatacāri gāme, rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjā’’ti.
൨൦൭.
207.
ഓക്ഖിത്തചക്ഖു ന ച പാദലോലോ, ഝാനാനുയുത്തോ ബഹുജാഗരസ്സ;
Okkhittacakkhu na ca pādalolo, jhānānuyutto bahujāgarassa;
ഉപേക്ഖമാരബ്ഭ സമാഹിതത്തോ, തക്കാസയം കുക്കുച്ചഞ്ചുപച്ഛിന്ദേ 119 .
Upekkhamārabbha samāhitatto, takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde120.
ഓക്ഖിത്തചക്ഖു ന ച പാദലോലോതി. കഥം ഖിത്തചക്ഖു ഹോതി ? ഇധേകച്ചോ ഭിക്ഖു ചക്ഖുലോലോ, ചക്ഖുലോലിയേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ‘‘അദിട്ഠം ദക്ഖിതബ്ബം, ദിട്ഠം സമതിക്കമിതബ്ബ’’ന്തി ആരാമേന ആരാമം ഉയ്യാനേന ഉയ്യാനം ഗാമേന ഗാമം നിഗമേന നിഗമം നഗരേന നഗരം രട്ഠേന രട്ഠം ജനപദേന ജനപദം ദീഘചാരികം അനവട്ഠിതചാരികം അനുയുത്തോ ച ഹോതി രൂപദസ്സനായ. ഏവമ്പി ഖിത്തചക്ഖു ഹോതി.
Okkhittacakkhu na ca pādaloloti. Kathaṃ khittacakkhu hoti ? Idhekacco bhikkhu cakkhulolo, cakkhuloliyena samannāgato hoti, ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ, diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto ca hoti rūpadassanāya. Evampi khittacakkhu hoti.
അഥ വാ ഭിക്ഖു അന്തരഘരം പവിട്ഠോ വീഥിം പടിപന്നോ അസംവുതോ ഗച്ഛതി ഹത്ഥിം ഓലോകേന്തോ, അസ്സം ഓലോകേന്തോ, രഥം ഓലോകേന്തോ, പത്തിം ഓലോകേന്തോ, ഇത്ഥിയോ ഓലോകേന്തോ, പുരിസേ ഓലോകേന്തോ, കുമാരകേ ഓലോകേന്തോ, കുമാരികായോ ഓലോകേന്തോ, അന്തരാപണം ഓലോകേന്തോ, ഘരമുഖാനി ഓലോകേന്തോ, ഉദ്ധം ഓലോകേന്തോ, അധോ ഓലോകേന്തോ, ദിസാവിദിസം വിപേക്ഖമാനോ 121 ഗച്ഛതി. ഏവമ്പി ഖിത്തചക്ഖു ഹോതി.
Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati hatthiṃ olokento, assaṃ olokento, rathaṃ olokento, pattiṃ olokento, itthiyo olokento, purise olokento, kumārake olokento, kumārikāyo olokento, antarāpaṇaṃ olokento, gharamukhāni olokento, uddhaṃ olokento, adho olokento, disāvidisaṃ vipekkhamāno 122 gacchati. Evampi khittacakkhu hoti.
അഥ വാ ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി അനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ. യത്വാധികരണമേനം ചക്ഖുന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവേയ്യും, തസ്സ സംവരായ നപ്പടിപജ്ജതി, ന രക്ഖതി ചക്ഖുന്ദ്രിയം, ചക്ഖുന്ദ്രിയേ ന സംവരം ആപജ്ജതി. ഏവമ്പി ഖിത്തചക്ഖു ഹോതി.
Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya nappaṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Evampi khittacakkhu hoti.
യഥാ വാ പനേകേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ സദ്ധാദേയ്യാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജിത്വാ തേ ഏവരൂപം വിസൂകദസ്സനം അനുയുത്താ വിഹരന്തി, സേയ്യഥിദം – നച്ചം ഗീതം വാദിതം പേക്ഖം അക്ഖാനം പാണിസ്സരം വേതാളം കുമ്ഭഥൂണം സോഭനകം ചണ്ഡാലം വംസം ധോവനം ഹത്ഥിയുദ്ധം അസ്സയുദ്ധം മഹിംസയുദ്ധം ഉസഭയുദ്ധം അജയുദ്ധം മേണ്ഡയുദ്ധം കുക്കുടയുദ്ധം വട്ടകയുദ്ധം ദണ്ഡയുദ്ധം മുട്ഠിയുദ്ധം നിബ്ബുദ്ധം ഉയ്യോധികം ബലഗ്ഗം സേനാബ്യൂഹം അനീകദസ്സനം ഇതി വാ. ഏവമ്പി ഖിത്തചക്ഖു ഹോതി.
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā. Evampi khittacakkhu hoti.
കഥം ന ഖിത്തചക്ഖു ഹോതി? ഇധേകച്ചോ ഭിക്ഖു ന ചക്ഖുലോലോ ന ചക്ഖുലോലിയേന സമന്നാഗതോ ഹോതി ‘‘അദിട്ഠം ദക്ഖിതബ്ബം ദിട്ഠം സമതിക്കമിതബ്ബ’’ന്തി ന ആരാമേന ആരാമം ന ഉയ്യാനേന ഉയ്യാനം ന ഗാമേന ഗാമം ന നിഗമേന നിഗമം ന നഗരേന നഗരം ന രട്ഠേന രട്ഠം ന ജനപദേന ജനപദം ദീഘചാരികം അനവട്ഠിതചാരികം അനനുയുത്തോ ച ഹോതി രൂപദസ്സനായ . ഏവമ്പി ന ഖിത്തചക്ഖു ഹോതി.
Kathaṃ na khittacakkhu hoti? Idhekacco bhikkhu na cakkhulolo na cakkhuloliyena samannāgato hoti ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti na ārāmena ārāmaṃ na uyyānena uyyānaṃ na gāmena gāmaṃ na nigamena nigamaṃ na nagarena nagaraṃ na raṭṭhena raṭṭhaṃ na janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ ananuyutto ca hoti rūpadassanāya . Evampi na khittacakkhu hoti.
അഥ വാ ഭിക്ഖു അന്തരഘരം പവിട്ഠോ വീഥിം പടിപന്നോ സംവുതോ ഗച്ഛതി ന ഹത്ഥിം ഓലോകേന്തോ…പേ॰… ന ദിസാവിദിസം വിപേക്ഖമാനോ ഗച്ഛതി. ഏവമ്പി ന ഖിത്തചക്ഖു ഹോതി.
Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati na hatthiṃ olokento…pe… na disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati. Evampi na khittacakkhu hoti.
അഥ വാ ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ ന നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി…പേ॰… ചക്ഖുന്ദ്രിയേ സംവരം ആപജ്ജതി. ഏവമ്പി ന ഖിത്തചക്ഖു ഹോതി.
Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti…pe… cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Evampi na khittacakkhu hoti.
യഥാ വാ പനേകേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ സദ്ധാദേയ്യാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജിത്വാ…പേ॰… അനീകദസ്സനം ഇതി വാ. ഏവരൂപാ വിസൂകദസ്സനാനുയോഗാ പടിവിരതോ ഹോതി. ഏവമ്പി ന ഖിത്തചക്ഖു ഹോതീതി – ഓക്ഖിത്തചക്ഖു.
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā…pe… anīkadassanaṃ iti vā. Evarūpā visūkadassanānuyogā paṭivirato hoti. Evampi na khittacakkhu hotīti – okkhittacakkhu.
ന ച പാദലോലോതി. കഥം പാദലോലോ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ ഭിക്ഖു പാദലോലോ പാദലോലിയേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ആരാമേന ആരാമം…പേ॰… ദീഘചാരികം അനവട്ഠിതചാരികം അനുയുത്തോ ഹോതി രൂപദസ്സനായ. ഏവമ്പി പാദലോലോ ഹോതി.
Na ca pādaloloti. Kathaṃ pādalolo hoti? Idhekacco bhikkhu pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, ārāmena ārāmaṃ…pe… dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto hoti rūpadassanāya. Evampi pādalolo hoti.
അഥ വാ ഭിക്ഖു അന്തോപി സങ്ഘാരാമേ പാദലോലോ പാദലോലിയേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, ന അത്ഥഹേതു ന കാരണഹേതു ഉദ്ധതോ അവൂപസന്തചിത്തോ പരിവേണതോ പരിവേണം ഗച്ഛതി. വിഹാരതോ…പേ॰… ഇതി ഭവാഭവകഥം കഥേതി. ഏവമ്പി പാദലോലോ ഹോതി.
Atha vā bhikkhu antopi saṅghārāme pādalolo pādaloliyena samannāgato hoti, na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati. Vihārato…pe… iti bhavābhavakathaṃ katheti. Evampi pādalolo hoti.
ന ച പാദലോലോതി. പാദലോലിയം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, പാദലോലിയാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യ, പടിസല്ലാനാരാമോ അസ്സ പടിസല്ലാനരതോ അജ്ഝത്തം ചേതോസമഥമനുയുത്തോ അനിരാകതജ്ഝാനോ വിപസ്സനായ സമന്നാഗതോ ബ്രൂഹേതാ സുഞ്ഞാഗാരം ഝായീ ഝാനരതോ ഏകത്തമനുയുത്തോ സദത്ഥഗരുകോതി – ഓക്ഖിത്തചക്ഖു ന ച പാദലോലോ.
Na ca pādaloloti. Pādaloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pādaloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya, paṭisallānārāmo assa paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgāraṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – okkhittacakkhu na ca pādalolo.
ഝാനാനുയുത്തോ ബഹുജാഗരസ്സാതി. ഝാനാനുയുത്തോതി ദ്വീഹി കാരണേഹി ഝാനാനുയുത്തോ – അനുപ്പന്നസ്സ വാ പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ഉപ്പാദായ യുത്തോ പയുത്തോ ആയുത്തോ സമായുത്തോ, അനുപ്പന്നസ്സ വാ ദുതിയസ്സ ഝാനസ്സ… തതിയസ്സ ഝാനസ്സ… ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ഉപ്പാദായ യുത്തോ പയുത്തോ ആയുത്തോ സമായുത്തോതി. ഏവമ്പി ഝാനാനുയുത്തോ. അഥ വാ ഉപ്പന്നം വാ പഠമം ഝാനം ആസേവതി ഭാവേതി ബഹുലീകരോതി 123, ഉപ്പന്നം വാ ദുതിയം ഝാനം … തതിയം ഝാനം… ചതുത്ഥം ഝാനം ആസേവതി ഭാവേതി ബഹുലീകരോതീതി. ഏവമ്പി ഝാനാനുയുത്തോ.
Jhānānuyutto bahujāgarassāti. Jhānānuyuttoti dvīhi kāraṇehi jhānānuyutto – anuppannassa vā paṭhamassa jhānassa uppādāya yutto payutto āyutto samāyutto, anuppannassa vā dutiyassa jhānassa… tatiyassa jhānassa… catutthassa jhānassa uppādāya yutto payutto āyutto samāyuttoti. Evampi jhānānuyutto. Atha vā uppannaṃ vā paṭhamaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti 124, uppannaṃ vā dutiyaṃ jhānaṃ … tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ āsevati bhāveti bahulīkarotīti. Evampi jhānānuyutto.
ബഹുജാഗരസ്സാതി ഇധ ഭിക്ഖു ദിവസം ചങ്കമേന നിസജ്ജായ ആവരണീയേഹി ധമ്മേഹി ചിത്തം പരിസോധേതി, രത്തിയാ പഠമം യാമം ചങ്കമേന നിസജ്ജായ ആവരണീയേഹി ധമ്മേഹി ചിത്തം പരിസോധേതി, രത്തിയാ മജ്ഝിമം യാമം ദക്ഖിണേന പസ്സേന സീഹസേയ്യം കപ്പേതി പാദേ പാദം അച്ചാധായ സതോ സമ്പജാനോ ഉട്ഠാനസഞ്ഞം മനസി കത്വാ, രത്തിയാ പച്ഛിമം യാമം പച്ചുട്ഠായ ചങ്കമേന നിസജ്ജായ ആവരണീയേഹി ധമ്മേഹി ചിത്തം പരിസോധേതീതി – ഝാനാനുയുത്തോ ബഹുജാഗരസ്സ.
Bahujāgarassāti idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi katvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhetīti – jhānānuyutto bahujāgarassa.
ഉപേക്ഖമാരബ്ഭ സമാഹിതത്തോതി. ഉപേക്ഖാതി യാ ചതുത്ഥേ ഝാനേ ഉപേക്ഖാ ഉപേക്ഖനാ അജ്ഝുപേക്ഖനാ ചിത്തസമതാ ചിത്തപ്പസ്സദ്ധതാ മജ്ഝത്തതാ ചിത്തസ്സ. സമാഹിതത്തോതി യാ ചിത്തസ്സ ഠിതി സണ്ഠിതി അവട്ഠിതി അവിസാഹാരോ അവിക്ഖേപോ അവിസാഹടമാനസതാ സമഥോ സമാധിന്ദ്രിയം സമാധിബലം സമ്മാസമാധി. ഉപേക്ഖമാരബ്ഭ സമാഹിതത്തോതി. ചതുത്ഥേ ഝാനേ ഉപേക്ഖം ആരബ്ഭ ഏകഗ്ഗചിത്തോ അവിക്ഖിത്തചിത്തോ അവിസാഹടമാനസോതി – ഉപേക്ഖമാരബ്ഭ സമാഹിതത്തോ.
Upekkhamārabbha samāhitattoti. Upekkhāti yā catutthe jhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatā cittappassaddhatā majjhattatā cittassa. Samāhitattoti yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi. Upekkhamārabbha samāhitattoti. Catutthe jhāne upekkhaṃ ārabbha ekaggacitto avikkhittacitto avisāhaṭamānasoti – upekkhamārabbha samāhitatto.
തക്കാസയം കുക്കുച്ചഞ്ചുപച്ഛിന്ദേതി. തക്കാതി നവ വിതക്കാ – കാമവിതക്കോ, ബ്യാപാദവിതക്കോ, വിഹിംസാവിതക്കോ, ഞാതിവിതക്കോ, ജനപദവിതക്കോ, അമരവിതക്കോ, പരാനുദയതാപടിസഞ്ഞുത്തോ വിതക്കോ, ലാഭസക്കാരസിലോകപടിസഞ്ഞുത്തോ വിതക്കോ, അനവഞ്ഞത്തിപടിസഞ്ഞുത്തോ വിതക്കോ – ഇമേ വുച്ചന്തി നവ വിതക്കാ. കാമവിതക്കാനം കാമസഞ്ഞാസയോ, ബ്യാപാദവിതക്കാനം ബ്യാപാദസഞ്ഞാസയോ, വിഹിംസാവിതക്കാനം വിഹിംസാസഞ്ഞാസയോ. അഥ വാ തക്കാനം വിതക്കാനം സങ്കപ്പാനം അവിജ്ജാസയോ, അയോനിസോ മനസികാരോ ആസയോ, അസ്മിമാനോ ആസയോ, അനോത്തപ്പം ആസയോ, ഉദ്ധച്ചം ആസയോ.
Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchindeti. Takkāti nava vitakkā – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko, ñātivitakko, janapadavitakko, amaravitakko, parānudayatāpaṭisaññutto vitakko, lābhasakkārasilokapaṭisaññutto vitakko, anavaññattipaṭisaññutto vitakko – ime vuccanti nava vitakkā. Kāmavitakkānaṃ kāmasaññāsayo, byāpādavitakkānaṃ byāpādasaññāsayo, vihiṃsāvitakkānaṃ vihiṃsāsaññāsayo. Atha vā takkānaṃ vitakkānaṃ saṅkappānaṃ avijjāsayo, ayoniso manasikāro āsayo, asmimāno āsayo, anottappaṃ āsayo, uddhaccaṃ āsayo.
കുക്കുച്ചന്തി ഹത്ഥകുക്കുച്ചമ്പി കുക്കുച്ചം പാദകുക്കുച്ചമ്പി കുക്കുച്ചം ഹത്ഥപാദകുക്കുച്ചമ്പി കുക്കുച്ചം, അകപ്പിയേ കപ്പിയസഞ്ഞിതാ കപ്പിയേ അകപ്പിയസഞ്ഞിതാ, അവജ്ജേ വജ്ജസഞ്ഞിതാ, വജ്ജേ അവജ്ജസഞ്ഞിതാ. യം ഏവരൂപം കുക്കുച്ചം കുക്കുച്ചായനാ കുക്കുച്ചായിതത്തം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ – ഇദം വുച്ചതി കുക്കുച്ചം.
Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ pādakukkuccampi kukkuccaṃ hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ, akappiye kappiyasaññitā kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā. Yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – idaṃ vuccati kukkuccaṃ.
അപി ച ദ്വീഹി കാരണേഹി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ – കതത്താ ച അകതത്താ ച. കഥം കതത്താ ച അകതത്താ ച ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ? ‘‘കതം മേ കായദുച്ചരിതം, അകതം മേ കായസുചരിത’’ന്തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ. ‘‘കതം മേ വചീദുച്ചരിതം… കതം മേ മനോദുച്ചരിതം… കതോ മേ പാണാതിപാതോ, അകതാ മേ പാണാതിപാതാ വേരമണീ’’തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ. ‘‘കതം മേ അദിന്നാദാനം… കതോ മേ കാമേസുമിച്ഛാചാരോ… കതോ മേ മുസാവാദോ… കതാ മേ പിസുണവാചാ… കതാ മേ ഫരുസവാചാ… കതോ മേ സമ്ഫപ്പലാപോ… കതാ മേ അഭിജ്ഝാ… കതോ മേ ബ്യാപാദോ… കതാ മേ മിച്ഛാദിട്ഠി, അകതാ മേ സമ്മാദിട്ഠീ’’തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ. ഏവം കതത്താ ച അകതത്താ ച ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ.
Api ca dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. ‘‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ… kataṃ me manoduccaritaṃ… kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. ‘‘Kataṃ me adinnādānaṃ… kato me kāmesumicchācāro… kato me musāvādo… katā me pisuṇavācā… katā me pharusavācā… kato me samphappalāpo… katā me abhijjhā… kato me byāpādo… katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.
അഥ വാ ‘‘സീലേസുമ്ഹി ന പരിപൂരകാരീ’’തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ; ‘‘ഇന്ദ്രിയേസുമ്ഹി അഗുത്തദ്വാരോ’’തി… ‘‘ഭോജനേ അമത്തഞ്ഞൂമ്ഹീ’’തി… ‘‘ജാഗരിയം അനനുയുത്തോമ്ഹീ’’തി… ‘‘ന സതിസമ്പജഞ്ഞേന സമന്നാഗതോമ്ഹീ’’തി… ‘‘അഭാവിതാ മേ ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ’’തി… ‘‘അഭാവിതാ മേ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ’’തി… ‘‘അഭാവിതാ മേ ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാ’’തി… ‘‘അഭാവിതാനി മേ പഞ്ചിന്ദ്രിയാനീ’’തി… ‘‘അഭാവിതാനി മേ പഞ്ച ബലാനീ’’തി… ‘‘അഭാവിതാ മേ സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാ’’തി… ‘‘അഭാവിതോ മേ അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ’’തി… ‘‘ദുക്ഖം മേ അപരിഞ്ഞാത’’ന്തി… ‘‘ദുക്ഖസമുദയോ മേ അപ്പഹീനോ’’തി… ‘‘മഗ്ഗോ മേ അഭാവിതോ’’തി… ‘‘നിരോധോ മേ അസച്ഛികതോ’’തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ. തക്കാസയം കുക്കുച്ചഞ്ചുപച്ഛിന്ദേതി. തക്കഞ്ച തക്കാസയഞ്ച കുക്കുച്ചഞ്ച ഉപച്ഛിന്ദേയ്യ ഛിന്ദേയ്യ ഉച്ഛിന്ദേയ്യ സമുച്ഛിന്ദേയ്യ പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യാതി – തക്കാസയം കുക്കുച്ചഞ്ചുപച്ഛിന്ദേ.
Atha vā ‘‘sīlesumhi na paripūrakārī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti… ‘‘bhojane amattaññūmhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro sammappadhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro iddhipādā’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañcindriyānī’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañca balānī’’ti… ‘‘abhāvitā me satta bojjhaṅgā’’ti… ‘‘abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññāta’’nti… ‘‘dukkhasamudayo me appahīno’’ti… ‘‘maggo me abhāvito’’ti… ‘‘nirodho me asacchikato’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Takkāsayaṃ kukkuccañcupacchindeti. Takkañca takkāsayañca kukkuccañca upacchindeyya chindeyya ucchindeyya samucchindeyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ഓക്ഖിത്തചക്ഖു ന ച പാദലോലോ, ഝാനാനുയുത്തോ ബഹുജാഗരസ്സ;
‘‘Okkhittacakkhu na ca pādalolo, jhānānuyutto bahujāgarassa;
ഉപേക്ഖമാരബ്ഭ സമാഹിതത്തോ, തക്കാസയം കുക്കുച്ചഞ്ചുപച്ഛിന്ദേ’’തി.
Upekkhamārabbha samāhitatto, takkāsayaṃ kukkuccañcupacchinde’’ti.
൨൦൮.
208.
ചുദിതോ വചീഭി സതിമാഭിനന്ദേ, സബ്രഹ്മചാരീസു ഖിലം പഭിന്ദേ;
Cuditovacībhi satimābhinande, sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde;
വാചം പമുഞ്ചേ കുസലം നാതിവേലം, ജനവാദധമ്മായ ന ചേതയേയ്യ.
Vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ, janavādadhammāya na cetayeyya.
ചുദിതോ വചീഭി സതിമാഭിനന്ദേതി. ചുദിതോതി ഉപജ്ഝായാ വാ ആചരിയാ വാ സമാനുപജ്ഝായകാ വാ സമാനാചരിയകാ വാ മിത്താ വാ സന്ദിട്ഠാ വാ സമ്ഭത്താ വാ സഹായാ വാ ചോദേന്തി – ‘‘ഇദം തേ, ആവുസോ, അയുത്തം, ഇദം തേ അപ്പത്തം, ഇദം തേ അസാരുപ്പം, ഇദം തേ അസീലട്ഠ’’ന്തി. സതിം ഉപട്ഠപേത്വാ തം ചോദനം നന്ദേയ്യ അഭിനന്ദേയ്യ മോദേയ്യ അനുമോദേയ്യ ഇച്ഛേയ്യ സാദിയേയ്യ പത്ഥയേയ്യ പിഹയേയ്യ അഭിജപ്പേയ്യ. യഥാ ഇത്ഥീ വാ പുരിസോ വാ ദഹരോ യുവാ മണ്ഡനജാതികോ സീസംന്ഹാതോ ഉപ്പലമാലം വാ വസ്സികമാലം വാ അധിമുത്തകമാലം വാ ലഭിത്വാ ഉഭോഹി ഹത്ഥേഹി പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഉത്തമങ്ഗേ സിരസ്മിം പതിട്ഠാപേത്വാ നന്ദേയ്യ അഭിനന്ദേയ്യ മോദേയ്യ അനുമോദേയ്യ ഇച്ഛേയ്യ സാദിയേയ്യ പത്ഥയേയ്യ പിഹയേയ്യ അഭിജപ്പേയ്യ; ഏവമേവ സതിം ഉപട്ഠപേത്വാ തം ചോദനം നന്ദേയ്യ അഭിനന്ദേയ്യ മോദേയ്യ അനുമോദേയ്യ ഇച്ഛേയ്യ സാദിയേയ്യ പത്ഥയേയ്യ പിഹയേയ്യ അഭിജപ്പേയ്യ.
Cudito vacībhi satimābhinandeti. Cuditoti upajjhāyā vā ācariyā vā samānupajjhāyakā vā samānācariyakā vā mittā vā sandiṭṭhā vā sambhattā vā sahāyā vā codenti – ‘‘idaṃ te, āvuso, ayuttaṃ, idaṃ te appattaṃ, idaṃ te asāruppaṃ, idaṃ te asīlaṭṭha’’nti. Satiṃ upaṭṭhapetvā taṃ codanaṃ nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyya. Yathā itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanajātiko sīsaṃnhāto uppalamālaṃ vā vassikamālaṃ vā adhimuttakamālaṃ vā labhitvā ubhohi hatthehi paṭiggahetvā uttamaṅge sirasmiṃ patiṭṭhāpetvā nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyya; evameva satiṃ upaṭṭhapetvā taṃ codanaṃ nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyya.
നിഗ്ഗയ്ഹവാദിം മേധാവിം, താദിസം പണ്ഡിതം ഭജേ.
Niggayhavādiṃ medhāviṃ, tādisaṃ paṇḍitaṃ bhaje.
‘‘താദിസം ഭജമാനസ്സ, സേയ്യോ ഹോതി ന പാപിയോ;
‘‘Tādisaṃ bhajamānassa, seyyo hoti na pāpiyo;
ഓവദേയ്യാനുസാസേയ്യ, അസബ്ഭാ ച നിവാരയേ;
Ovadeyyānusāseyya, asabbhā ca nivāraye;
സതഞ്ഹി സോ പിയോ ഹോതി, അസതം ഹോതി അപ്പിയോ’’തി.
Satañhi so piyo hoti, asataṃ hoti appiyo’’ti.
ചുദിതോ വചീഭി സതിമാഭിനന്ദേ, സബ്രഹ്മചാരീസു ഖിലം പഭിന്ദേതി. സബ്രഹ്മചാരീതി ഏകകമ്മം ഏകുദ്ദേസോ സമസിക്ഖതാ. സബ്രഹ്മചാരീസു ഖിലം പഭിന്ദേതി. സബ്രഹ്മചാരീസു ആഹതചിത്തതം ഖിലജാതതം പഭിന്ദേയ്യ , പഞ്ചപി ചേതോഖിലേ ഭിന്ദേയ്യ, തയോപി ചേതോഖിലേ ഭിന്ദേയ്യ, രാഗഖിലം ദോസഖിലം മോഹഖിലം ഭിന്ദേയ്യ പഭിന്ദേയ്യ സമ്ഭിന്ദേയ്യാതി – സബ്രഹ്മചാരീസു ഖിലം പഭിന്ദേ.
Cudito vacībhi satimābhinande, sabrahmacārīsu khilaṃ pabhindeti. Sabrahmacārīti ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā. Sabrahmacārīsu khilaṃ pabhindeti. Sabrahmacārīsu āhatacittataṃ khilajātataṃ pabhindeyya , pañcapi cetokhile bhindeyya, tayopi cetokhile bhindeyya, rāgakhilaṃ dosakhilaṃ mohakhilaṃ bhindeyya pabhindeyya sambhindeyyāti – sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde.
വാചം പമുഞ്ചേ കുസലം നാതിവേലന്തി. ഞാണസമുട്ഠിതം വാചം മുഞ്ചേയ്യ, അത്ഥൂപസംഹിതം ധമ്മൂപസംഹിതം കാലേന സാപദേസം പരിയന്തവതിം വാചം മുഞ്ചേയ്യ പമുഞ്ചേയ്യാതി – വാചം പമുഞ്ചേ കുസലം. നാതിവേലന്തി. വേലാതി ദ്വേ വേലാ – കാലവേലാ ച സീലവേലാ ച. കതമാ കാലവേലാ? കാലാതിക്കന്തം വാചം ന ഭാസേയ്യ, വേലാതിക്കന്തം വാചം ന ഭാസേയ്യ, കാലവേലാതിക്കന്തം വാചം ന ഭാസേയ്യ, കാലം അസമ്പത്തം വാചം ന ഭാസേയ്യ, വേലം അസമ്പത്തം വാചം ന ഭാസേയ്യ, കാലവേലം അസമ്പത്തം വാചം ന ഭാസേയ്യ.
Vācaṃpamuñce kusalaṃ nātivelanti. Ñāṇasamuṭṭhitaṃ vācaṃ muñceyya, atthūpasaṃhitaṃ dhammūpasaṃhitaṃ kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ vācaṃ muñceyya pamuñceyyāti – vācaṃ pamuñce kusalaṃ. Nātivelanti. Velāti dve velā – kālavelā ca sīlavelā ca. Katamā kālavelā? Kālātikkantaṃ vācaṃ na bhāseyya, velātikkantaṃ vācaṃ na bhāseyya, kālavelātikkantaṃ vācaṃ na bhāseyya, kālaṃ asampattaṃ vācaṃ na bhāseyya, velaṃ asampattaṃ vācaṃ na bhāseyya, kālavelaṃ asampattaṃ vācaṃ na bhāseyya.
അയം കാലവേലാ. കതമാ സീലവേലാ? രത്തോ വാചം ന ഭാസേയ്യ, ദുട്ഠോ വാചം ന ഭാസേയ്യ, മൂള്ഹോ വാചം ന ഭാസേയ്യ, മുസാവാദം ന ഭാസേയ്യ, പിസുണവാചം ന ഭാസേയ്യ, ഫരുസവാചം ന ഭാസേയ്യ, സമ്ഫപ്പലാപം ന ഭാസേയ്യ ന കഥേയ്യ ന ഭണേയ്യ ന ദീപയേയ്യ ന വോഹരേയ്യ. അയം സീലവേലാതി – വാചം പമുഞ്ചേ കുസലം നാതിവേലം.
Ayaṃ kālavelā. Katamā sīlavelā? Ratto vācaṃ na bhāseyya, duṭṭho vācaṃ na bhāseyya, mūḷho vācaṃ na bhāseyya, musāvādaṃ na bhāseyya, pisuṇavācaṃ na bhāseyya, pharusavācaṃ na bhāseyya, samphappalāpaṃ na bhāseyya na katheyya na bhaṇeyya na dīpayeyya na vohareyya. Ayaṃ sīlavelāti – vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ.
ജനവാദധമ്മായ ന ചേതയേയ്യാതി. ജനാതി ഖത്തിയാ ച ബ്രാഹ്മണാ ച വേസ്സാ ച സുദ്ദാ ച ഗഹട്ഠാ ച പബ്ബജിതാ ച ദേവാ ച മനുസ്സാ ച. ജനസ്സ വാദായ ഉപവാദായ നിന്ദായ ഗരഹായ അകിത്തിയാ അവണ്ണഹാരികായ സീലവിപത്തിയാ വാ ആചാരവിപത്തിയാ വാ ദിട്ഠിവിപത്തിയാ വാ ആജീവവിപത്തിയാ വാ ന ചേതയേയ്യ ചേതനം ന ഉപ്പാദേയ്യ ചിത്തം ന ഉപ്പാദേയ്യ സങ്കപ്പം ന ഉപ്പാദേയ്യ മനസികാരം ന ഉപ്പാദേയ്യാതി – ജനവാദധമ്മായ ന ചേതയേയ്യ.
Janavādadhammāya na cetayeyyāti. Janāti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca. Janassa vādāya upavādāya nindāya garahāya akittiyā avaṇṇahārikāya sīlavipattiyā vā ācāravipattiyā vā diṭṭhivipattiyā vā ājīvavipattiyā vā na cetayeyya cetanaṃ na uppādeyya cittaṃ na uppādeyya saṅkappaṃ na uppādeyya manasikāraṃ na uppādeyyāti – janavādadhammāya na cetayeyya.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ചുദിതോ വചീഭി സതിമാഭിനന്ദേ, സബ്രഹ്മചാരീസു ഖിലം പഭിന്ദേ;
‘‘Cudito vacībhi satimābhinande, sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde;
വാചം പമുഞ്ചേ കുസലം നാതിവേലം, ജനവാദധമ്മായ ന ചേതയേയ്യാ’’തി.
Vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ, janavādadhammāya na cetayeyyā’’ti.
൨൦൯.
209.
അഥാപരം പഞ്ച രജാനി ലോകേ, യേസം സതീമാ വിനയായ സിക്ഖേ;
Athāparaṃ pañca rajāni loke, yesaṃ satīmā vinayāya sikkhe;
രൂപേസു സദ്ദേസു അഥോ രസേസു, ഗന്ധേസു ഫസ്സേസു സഹേഥ രാഗം.
Rūpesu saddesu atho rasesu, gandhesu phassesu sahetha rāgaṃ.
അഥാപരം പഞ്ച രജാനി ലോകേതി. അഥാതി പദസന്ധി പദസംസഗ്ഗോ പദപാരിപൂരീ അക്ഖരസമവായോ ബ്യഞ്ജനസിലിട്ഠതാ പദാനുപുബ്ബതാപേതം – അഥാതി. പഞ്ച രജാനീതി രൂപരജോ, സദ്ദരജോ, ഗന്ധരജോ, രസരജോ, ഫോട്ഠബ്ബരജോ.
Athāparaṃpañca rajāni loketi. Athāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – athāti. Pañca rajānīti rūparajo, saddarajo, gandharajo, rasarajo, phoṭṭhabbarajo.
‘‘രാഗോ രജോ ന ച പന രേണു വുച്ചതി, രാഗസ്സേതം അധിവചനം രജോതി;
‘‘Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati, rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;
ഏതം രജം വിപ്പജഹിത്വാ 131 പണ്ഡിതാ, വിഹരന്തി തേ വിഗതരജസ്സ സാസനേ.
Etaṃ rajaṃ vippajahitvā 132 paṇḍitā, viharanti te vigatarajassa sāsane.
‘‘ദോസോ രജോ ന ച പന രേണു വുച്ചതി…പേ॰…;
‘‘Doso rajo na ca pana reṇu vuccati…pe…;
വിഹരന്തി തേ വിഗതരജസ്സ സാസനേ.
Viharanti te vigatarajassa sāsane.
‘‘മോഹോ രജോ ന ച പന രേണു വുച്ചതി…പേ॰…;
‘‘Moho rajo na ca pana reṇu vuccati…pe…;
വിഹരന്തി തേ വിഗതരജസ്സ സാസനേ’’.
Viharanti te vigatarajassa sāsane’’.
ലോകേതി അപായലോകേ മനുസ്സലോകേ ദേവലോകേ ഖന്ധലോകേ ധാതുലോകേ ആയതനലോകേതി – അഥാപരം പഞ്ച രജാനി ലോകേ.
Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloketi – athāparaṃ pañca rajāni loke.
യേസം സതീമാ വിനയായ സിക്ഖേതി. യേസന്തി രൂപരാഗസ്സ സദ്ദരാഗസ്സ ഗന്ധരാഗസ്സ രസരാഗസ്സ ഫോട്ഠബ്ബരാഗസ്സ. സതീമാതി യാ സതി അനുസ്സതി പടിസ്സതി സതി സരണതാ ധാരണതാ അപിലാപനതാ അസമ്മുസ്സനതാ സതിന്ദ്രിയം സതിബലം സമ്മാസതി സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ ഏകായനമഗ്ഗോ – അയം വുച്ചതി സതി. ഇമായ സതിയാ ഉപേതോ സമുപേതോ ഉപഗതോ സമുപഗതോ ഉപപന്നോ സമുപപന്നോ സമന്നാഗതോ. സോ വുച്ചതി സതിമാ . സിക്ഖേതി തിസ്സോ സിക്ഖാ – അധിസീലസിക്ഖാ, അധിചിത്തസിക്ഖാ, അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. കതമാ അധിസീലസിക്ഖാ…പേ॰… അയം അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. യേസം സതീമാ വിനയായ സിക്ഖേതി. സതിമാ പുഗ്ഗലോ യേസം രൂപരാഗസ്സ സദ്ദരാഗസ്സ ഗന്ധരാഗസ്സ രസരാഗസ്സ ഫോട്ഠബ്ബരാഗസ്സ വിനയായ പടിവിനയായ പഹാനായ വൂപസമായ പടിനിസ്സഗ്ഗായ പടിപസ്സദ്ധിയാ അധിസീലമ്പി സിക്ഖേയ്യ അധിചിത്തമ്പി സിക്ഖേയ്യ അധിപഞ്ഞമ്പി സിക്ഖേയ്യ, ഇമാ തിസ്സോ സിക്ഖായോ ആവജ്ജന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ…പേ॰… സച്ഛികാതബ്ബം സച്ഛികരോന്തോ സിക്ഖേയ്യ ആചരേയ്യ സമാചരേയ്യ സമാദായ വത്തേയ്യാതി – യേസം സതീമാ വിനയായ സിക്ഖേ.
Yesaṃ satīmā vinayāya sikkheti. Yesanti rūparāgassa saddarāgassa gandharāgassa rasarāgassa phoṭṭhabbarāgassa. Satīmāti yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammussanatā satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo – ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato. So vuccati satimā . Sikkheti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā. Katamā adhisīlasikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Yesaṃ satīmā vinayāya sikkheti. Satimā puggalo yesaṃ rūparāgassa saddarāgassa gandharāgassa rasarāgassa phoṭṭhabbarāgassa vinayāya paṭivinayāya pahānāya vūpasamāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipaññampi sikkheyya, imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, jānanto sikkheyya…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – yesaṃ satīmā vinayāya sikkhe.
രൂപേസു സദ്ദേസു അഥോ രസേസു, ഗന്ധേസു ഫസ്സേസു സഹേഥ രാഗന്തി. രൂപേസു സദ്ദേസു ഗന്ധേസു രസേസു ഫോട്ഠബ്ബേസു രാഗം സഹേയ്യ പരിസഹേയ്യ അഭിഭവേയ്യ അജ്ഝോത്ഥരേയ്യ പരിയാദിയേയ്യ മദ്ദേയ്യാതി – രൂപേസു സദ്ദേസു അഥോ രസേസു ഗന്ധേസു ഫസ്സേസു സഹേഥ രാഗം.
Rūpesusaddesu atho rasesu, gandhesu phassesu sahetha rāganti. Rūpesu saddesu gandhesu rasesu phoṭṭhabbesu rāgaṃ saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – rūpesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha rāgaṃ.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘അഥാപരം പഞ്ച രജാനി ലോകേ, യേസം സതീമാ വിനയായ സിക്ഖേ;
‘‘Athāparaṃ pañca rajāni loke, yesaṃ satīmā vinayāya sikkhe;
രൂപേസു സദ്ദേസു അഥോ രസേസു, ഗന്ധേസു ഫസ്സേസു സഹേഥ രാഗ’’ന്തി.
Rūpesu saddesu atho rasesu, gandhesu phassesu sahetha rāga’’nti.
൨൧൦.
210.
ഏതേസു ധമ്മേസു വിനേയ്യ ഛന്ദം, ഭിക്ഖു സതിമാ സുവിമുത്തചിത്തോ;
Etesu dhammesu vineyya chandaṃ, bhikkhu satimā suvimuttacitto;
കാലേ സോ സമ്മാ ധമ്മം പരിവീമംസമാനോ, ഏകോദിഭൂതോ വിഹനേ തമം സോ. [ഇതി ഭഗവാ]
Kāle so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno, ekodibhūto vihane tamaṃ so. [iti bhagavā]
ഏതേസു ധമ്മേസു വിനേയ്യ ഛന്ദന്തി. ഏതേസൂതി രൂപേസു സദ്ദേസു ഗന്ധേസു രസേസു ഫോട്ഠബ്ബേസു. ഛന്ദോതി യോ കാമേസു കാമച്ഛന്ദോ കാമരാഗോ കാമനന്ദീ കാമതണ്ഹാ കാമസ്നേഹോ കാമപരിളാഹോ കാമമുച്ഛാ കാമജ്ഝോസാനം കാമോഘോ കാമയോഗോ കാമുപാദാനം…പേ॰… കാമച്ഛന്ദനീവരണം. ഏതേസു ധമ്മേസു വിനേയ്യ ഛന്ദന്തി. ഏതേസു ധമ്മേസു ഛന്ദം വിനേയ്യ പടിവിനേയ്യ പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യാതി – ഏതേസു ധമ്മേസു വിനേയ്യ ഛന്ദം.
Etesu dhammesu vineyya chandanti. Etesūti rūpesu saddesu gandhesu rasesu phoṭṭhabbesu. Chandoti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasneho kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ…pe… kāmacchandanīvaraṇaṃ. Etesu dhammesu vineyya chandanti. Etesu dhammesu chandaṃ vineyya paṭivineyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – etesu dhammesu vineyya chandaṃ.
ഭിക്ഖു സതിമാ സുവിമുത്തചിത്തോതി. ഭിക്ഖൂതി പുഥുജ്ജനകല്യാണകോ വാ ഭിക്ഖു, സേഖോ വാ ഭിക്ഖു. സതിമാതി യാ സതി അനുസ്സതി…പേ॰… സമ്മാസതി സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ ഏകായനമഗ്ഗോ – അയം വുച്ചതി സതി. ഇമായ സതിയാ ഉപേതോ സമുപേതോ…പേ॰… സോ വുച്ചതി സതിമാ.
Bhikkhu satimā suvimuttacittoti. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu, sekho vā bhikkhu. Satimāti yā sati anussati…pe… sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo – ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto samupeto…pe… so vuccati satimā.
ഭിക്ഖു സതിമാ സുവിമുത്തചിത്തോതി. പഠമം ഝാനം സമാപന്നസ്സ നീവരണേഹി ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം, ദുതിയം ഝാനം സമാപന്നസ്സ വിതക്കവിചാരേഹി ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം, തതിയം ഝാനം സമാപന്നസ്സ പീതിയാ ച ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം, ചതുത്ഥം ഝാനം സമാപന്നസ്സ സുഖദുക്ഖേഹി ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം; ആകാസാനഞ്ചായതനം സമാപന്നസ്സ രൂപസഞ്ഞായ പടിഘസഞ്ഞായ നാനത്തസഞ്ഞായ ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം, വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം സമാപന്നസ്സ ആകാസാനഞ്ചായതനസഞ്ഞായ ചിത്തം… ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനം സമാപന്നസ്സ വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസഞ്ഞായ ചിത്തം… നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനം സമാപന്നസ്സ ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസഞ്ഞായ ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം; സോതാപന്നസ്സ സക്കായദിട്ഠിയാ വിചികിച്ഛായ സീലബ്ബതപരാമാസാ ദിട്ഠാനുസയാ വിചികിച്ഛാനുസയാ തദേകട്ഠേഹി ച കിലേസേഹി ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം, സകദാഗാമിസ്സ ഓളാരികാ കാമരാഗാനുസയാ പടിഘാനുസയാ തദേകട്ഠേഹി ച കിലേസേഹി ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം , അനാഗാമിസ്സ അനുസഹഗതാ കാമരാഗസഞ്ഞോജനാ പടിഘസഞ്ഞോജനാ അനുസഹഗതാ കാമരാഗാനുസയാ പടിഘാനുസയാ തദേകട്ഠേഹി ച കിലേസേഹി ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തം, അരഹതോ രൂപരാഗാ അരൂപരാഗാ മാനാ ഉദ്ധച്ചാ അവിജ്ജായ മാനാനുസയാ ഭവരാഗാനുസയാ അവിജ്ജാനുസയാ തദേകട്ഠേഹി ച കിലേസേഹി ബഹിദ്ധാ ച സബ്ബനിമിത്തേഹി ചിത്തം മുത്തം വിമുത്തം സുവിമുത്തന്തി – ഭിക്ഖു സതിമാ സുവിമുത്തചിത്തോ.
Bhikkhu satimā suvimuttacittoti. Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa nīvaraṇehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pītiyā ca cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa sukhadukkhehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ; ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ… nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ; sotāpannassa sakkāyadiṭṭhiyā vicikicchāya sīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, sakadāgāmissa oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ , anāgāmissa anusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, arahato rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā tadekaṭṭhehi ca kilesehi bahiddhā ca sabbanimittehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttanti – bhikkhu satimā suvimuttacitto.
കാലേന സോ സമ്മാ ധമ്മം പരിവീമംസമാനോതി. കാലേനാതി ഉദ്ധതേ ചിത്തേ സമഥസ്സ 133 കാലോ, സമാഹിതേ ചിത്തേ വിപസ്സനായ കാലോ.
Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamānoti. Kālenāti uddhate citte samathassa 134 kālo, samāhite citte vipassanāya kālo.
സമ്പഹംസതി കാലേന, കാലേ ചിത്തം സമാദഹേ.
Sampahaṃsati kālena, kāle cittaṃ samādahe.
‘‘അജ്ഝുപേക്ഖതി കാലേന, സോ യോഗീ കാലകോവിദോ;
‘‘Ajjhupekkhati kālena, so yogī kālakovido;
കിമ്ഹി കാലമ്ഹി പഗ്ഗാഹോ, കിമ്ഹി കാലേ വിനിഗ്ഗഹോ.
Kimhi kālamhi paggāho, kimhi kāle viniggaho.
‘‘കിമ്ഹി പഹംസനാകാലോ, സമഥകാലോ ച കീദിസോ;
‘‘Kimhi pahaṃsanākālo, samathakālo ca kīdiso;
ഉപേക്ഖാകാലം ചിത്തസ്സ, കഥം ദസ്സേതി യോഗിനോ.
Upekkhākālaṃ cittassa, kathaṃ dasseti yogino.
‘‘ലീനേ ചിത്തമ്ഹി പഗ്ഗാഹോ, ഉദ്ധതസ്മിം വിനിഗ്ഗഹോ;
‘‘Līne cittamhi paggāho, uddhatasmiṃ viniggaho;
നിരസ്സാദഗതം ചിത്തം, സമ്പഹംസേയ്യ താവദേ.
Nirassādagataṃ cittaṃ, sampahaṃseyya tāvade.
‘‘സമ്പഹട്ഠം യദാ ചിത്തം, അലീനം ഭവതിനുദ്ധതം;
‘‘Sampahaṭṭhaṃ yadā cittaṃ, alīnaṃ bhavatinuddhataṃ;
‘‘ഏതേന മേവുപായേന, യദാ ഹോതി സമാഹിതം;
‘‘Etena mevupāyena, yadā hoti samāhitaṃ;
സമാഹിതചിത്തമഞ്ഞായ, അജ്ഝുപേക്ഖേയ്യ താവദേ.
Samāhitacittamaññāya, ajjhupekkheyya tāvade.
‘‘ഏവം കാലവിദൂ ധീരോ, കാലഞ്ഞൂ കാലകോവിദോ;
‘‘Evaṃ kālavidū dhīro, kālaññū kālakovido;
കാലേന കാലം ചിത്തസ്സ, നിമിത്തമുപലക്ഖയേ’’തി.
Kālena kālaṃ cittassa, nimittamupalakkhaye’’ti.
കാലേന സോ സമ്മാ ധമ്മം പരിവീമംസമാനോതി. ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ’’തി സമ്മാ ധമ്മം പരിവീമംസമാനോ, ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ ദുക്ഖാ’’തി സമ്മാ ധമ്മം പരിവീമംസമാനോ, ‘‘സബ്ബേ ധമ്മാ അനത്താ’’തി സമ്മാ ധമ്മം പരിവീമംസമാനോ…പേ॰… ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്തി – സമ്മാ ധമ്മം പരിവീമംസമാനോ.
Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamānoti. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti – sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno.
ഏകോദിഭൂതോ വിഹനേ തമം സോ, ഇതി ഭഗവാതി. ഏകോദീതി ഏകഗ്ഗചിത്തോ അവിക്ഖിത്തചിത്തോ അവിസാഹടമാനസോ സമഥോ സമാധിന്ദ്രിയം സമാധിബലം സമ്മാസമാധീതി – ഏകോദിഭൂതോ. വിഹനേ തമം സോതി രാഗതമം ദോസതമം മോഹതമം ദിട്ഠിതമം മാനതമം കിലേസതമം ദുച്ചരിതതമം അന്ധകരണം അചക്ഖുകരണം അഞ്ഞാണകരണം പഞ്ഞാനിരോധികം വിഘാതപക്ഖികം അനിബ്ബാനസംവത്തനികം ഹനേയ്യ വിഹനേയ്യ പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ.
Ekodibhūto vihane tamaṃ so, iti bhagavāti. Ekodīti ekaggacitto avikkhittacitto avisāhaṭamānaso samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhīti – ekodibhūto. Vihane tamaṃ soti rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ diṭṭhitamaṃ mānatamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ haneyya vihaneyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya.
ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനം. അപി ച ഭഗ്ഗരാഗോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗദോസോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗമോഹോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗമാനോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗദിട്ഠീതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗകണ്ഡകോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗകിലേസോതി ഭഗവാ, ഭജി വിഭജി പവിഭജി ധമ്മരതനന്തി ഭഗവാ, ഭവാനം അന്തകരോതി ഭഗവാ, ഭാവിതകായോ ഭാവിതസീലോ ഭാവിതചിത്തോ ഭാവിതപഞ്ഞോതി ഭഗവാ, ഭജി വാ ഭഗവാ അരഞ്ഞവനപത്ഥാനി പന്താനി സേനാസനാനി അപ്പസദ്ദാനി അപ്പനിഗ്ഘോസാനി വിജനവാതാനി മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകാനി പടിസല്ലാനസാരുപ്പാനീതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാനന്തി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ അത്ഥരസസ്സ ധമ്മരസസ്സ വിമുത്തിരസസ്സ അധിസീലസ്സ അധിചിത്തസ്സ അധിപഞ്ഞായാതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ചതുന്നം ഝാനാനം ചതുന്നം അപ്പമഞ്ഞാനം ചതുന്നം അരൂപസമാപത്തീനന്തി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ അട്ഠന്നം വിമോക്ഖാനം അട്ഠന്നം അഭിഭായതനാനം നവന്നം അനുപുബ്ബവിഹാരസമാപത്തീനന്തി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ദസന്നം സഞ്ഞാഭാവനാനം ദസന്നം കസിണസമാപത്തീനം ആനാപാനസ്സതിസമാധിസ്സ അസുഭസമാപത്തിയാതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ചതുന്നം സതിപട്ഠാനാനം ചതുന്നം സമ്മപ്പധാനാനം ചതുന്നം ഇദ്ധിപാദാനം പഞ്ചന്നം ഇന്ദ്രിയാനം പഞ്ചന്നം ബലാനം സത്തന്നം ബോജ്ഝങ്ഗാനം അരിയസ്സ അട്ഠങ്ഗികസ്സ മഗ്ഗസ്സാതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ദസന്നം തഥാഗതബലാനം ചതുന്നം വേസാരജ്ജാനം ചതുന്നം പടിസമ്ഭിദാനം ഛന്നം അഭിഞ്ഞാനം ഛന്നം ബുദ്ധധമ്മാനന്തി ഭഗവാ , ഭഗവാതി നേതം നാമം മാതരാ കതം ന പിതരാ കതം ന ഭാതരാ കതം ന ഭഗിനിയാ കതം ന മിത്താമച്ചേഹി കതം ന ഞാതിസാലോഹിതേഹി കതം ന സമണബ്രാഹ്മണേഹി കതം ന ദേവതാഹി കതം; വിമോക്ഖന്തികമേതം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബോധിയാ മൂലേ സഹ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണസ്സ പടിലാഭാ സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി യദിദം ഭഗവാതി – ഏകോദിഭൂതോ വിഹനേ തമം സോ ഇതി ഭഗവാ.
Bhagavāti gāravādhivacanaṃ. Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggakaṇḍakoti bhagavā, bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavā, bhavānaṃ antakaroti bhagavā, bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā, bhaji vā bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā, bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā , bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi kataṃ na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ na devatāhi kataṃ; vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – ekodibhūto vihane tamaṃ so iti bhagavā.
തേനാഹ ഭഗവാ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ഏതേസു ധമ്മേസു വിനേയ്യ ഛന്ദം, ഭിക്ഖു സതിമാ സുവിമുത്തചിത്തോ;
‘‘Etesu dhammesu vineyya chandaṃ, bhikkhu satimā suvimuttacitto;
കാലേന സോ സമ്മാ ധമ്മം പരിവീമംസമാനോ, ഏകോദിഭൂതോ വിഹനേ തമം സോ’’. [ഇതി ഭഗവാതി]
Kālena so sammā dhammaṃ parivīmaṃsamāno, ekodibhūto vihane tamaṃ so’’. [iti bhagavāti]
സാരിപുത്തസുത്തനിദ്ദേസോ സോളസമോ.
Sāriputtasuttaniddeso soḷasamo.
അട്ഠകവഗ്ഗമ്ഹി സോളസ സുത്തനിദ്ദേസാ സമത്താ.
Aṭṭhakavaggamhi soḷasa suttaniddesā samattā.
മഹാനിദ്ദേസപാളി നിട്ഠിതാ.
Mahāniddesapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / മഹാനിദ്ദേസ-അട്ഠകഥാ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ൧൬. സാരിപുത്തസുത്തനിദ്ദേസവണ്ണനാ • 16. Sāriputtasuttaniddesavaṇṇanā