| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๖. สาริปุตฺตสุตฺตวณฺณนา
6. Sāriputtasuttavaṇṇanā
๒๑๔. วากฺกรณจาตุริยโต วจนคุณเหตูนํ ปูริยา ปูเร ภวาติ โปรี, ตาย โปริยาฯ เตนาห ‘‘อกฺขราทิปริปุณฺณายา’’ติฯ อวิพทฺธายาติ ปิตฺตาทีหิ น วิพทฺธาย อนุปทฺทุตายฯ เตนาห ‘‘อปลิพุทฺธายา’’ติอาทิฯ นิโทฺทสายาติ อตฺถโต พฺยญฺชนโต วิคตโทสายฯ อกฺขลิตปทพฺยญฺชนายาติ อคลิตปทพฺยญฺชนาย, อตฺถสฺส วิญฺญาปนิยาติ ทิฎฺฐธมฺมิกาทิอตฺถสฺส โพธเน ปริยตฺตายฯ ภิกฺขุนนฺติ คาถาสุขตฺถํ รสฺสํ กตฺวา วุตฺตํฯ
214. Vākkaraṇacāturiyato vacanaguṇahetūnaṃ pūriyā pūre bhavāti porī, tāya poriyā. Tenāha ‘‘akkharādiparipuṇṇāyā’’ti. Avibaddhāyāti pittādīhi na vibaddhāya anupaddutāya. Tenāha ‘‘apalibuddhāyā’’tiādi. Niddosāyāti atthato byañjanato vigatadosāya. Akkhalitapadabyañjanāyāti agalitapadabyañjanāya, atthassa viññāpaniyāti diṭṭhadhammikādiatthassa bodhane pariyattāya. Bhikkhunanti gāthāsukhatthaṃ rassaṃ katvā vuttaṃ.
‘‘สํขิเตฺตนปิ เทเสติ, วิตฺถาเรนปิ ภาสตี’’ติ นยิทํ ปฐมํ อุทฺทิสิตฺวา ตสฺส อตฺถสฺส กิตฺตนวเสน ปวตฺติตํ วจนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ สา หิ วิตฺถารเทสนา เอว โหติฯ ยา ปน เทสนา กทาจิ ธมฺมปฎิคฺคาหกานํ อชฺฌาสยวเสน สํขิเตฺตเนว ทเสฺสตฺวา นิกฺขิปติ, ยา จ กทาจิ วิตฺถาเรน, ตทุภยํ สนฺธาย วุตฺตํฯ เตนาห ‘‘จตฺตาริมานี’’ติอาทิฯ สภาวมธุโร ปจฺจยวเสน มธุรตโร โหตีติ ทเสฺสตุํ ‘‘ยถา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ วิวิธาการํ กตฺวา ธมฺมํ กเถตุํ ปฎิภาตีติ ปฎิภานํ, เทสนาปการญาณํฯ เตนาห ‘‘สมุทฺทโต’’ติอาทิฯ โอทหนฺตีติ อวชานนวเสน คเมนฺติฯ
‘‘Saṃkhittenapi deseti, vitthārenapi bhāsatī’’ti nayidaṃ paṭhamaṃ uddisitvā tassa atthassa kittanavasena pavattitaṃ vacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Sā hi vitthāradesanā eva hoti. Yā pana desanā kadāci dhammapaṭiggāhakānaṃ ajjhāsayavasena saṃkhitteneva dassetvā nikkhipati, yā ca kadāci vitthārena, tadubhayaṃ sandhāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘cattārimānī’’tiādi. Sabhāvamadhuro paccayavasena madhurataro hotīti dassetuṃ ‘‘yathā’’tiādi vuttaṃ. Vividhākāraṃ katvā dhammaṃ kathetuṃ paṭibhātīti paṭibhānaṃ, desanāpakārañāṇaṃ. Tenāha ‘‘samuddato’’tiādi. Odahantīti avajānanavasena gamenti.
สาริปุตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Sāriputtasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๖. สาริปุตฺตสุตฺตํ • 6. Sāriputtasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๖. สาริปุตฺตสุตฺตวณฺณนา • 6. Sāriputtasuttavaṇṇanā
