| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៣. សារិបុត្តសុត្តវណ្ណនា
3. Sāriputtasuttavaṇṇanā
៣៣. តតិយេ សំខិត្តេនាតិ មាតិកាឋបនេន។ វិត្ថារេនាតិ ឋបិតមាតិកាវិភជនេន។ សំខិត្តវិត្ថារេនាតិ កាលេ សំខិត្តេន កាលេ វិត្ថារេន។ អញ្ញាតារោ ច ទុល្លភាតិ បដិវិជ្ឈនកបុគ្គលា បន ទុល្លភា។ ឥទំ ភគវា ‘‘សារិបុត្តត្ថេរស្ស ញាណំ ឃដ្ដេមី’’តិ អធិប្បាយេន កថេសិ។ តំ សុត្វា ថេរោ កិញ្ចាបិ ‘‘អហំ, ភន្តេ, អាជានិស្សាមី’’តិ ន វទតិ, អធិប្បាយេន បន ‘‘វិស្សត្ថា តុម្ហេ, ភន្តេ, ទេសេថ, អហំ តុម្ហេហិ ទេសិតំ ធម្មំ នយសតេន នយសហស្សេន បដិវិជ្ឈិស្សាមិ, មមេស ភារោ ហោតូ’’តិ សត្ថារំ ទេសនាយ ឧស្សាហេន្តោ ឯតស្ស ភគវា កាលោតិអាទិមាហ។
33. Tatiye saṃkhittenāti mātikāṭhapanena. Vitthārenāti ṭhapitamātikāvibhajanena. Saṃkhittavitthārenāti kāle saṃkhittena kāle vitthārena. Aññātāro ca dullabhāti paṭivijjhanakapuggalā pana dullabhā. Idaṃ bhagavā ‘‘sāriputtattherassa ñāṇaṃ ghaṭṭemī’’ti adhippāyena kathesi. Taṃ sutvā thero kiñcāpi ‘‘ahaṃ, bhante, ājānissāmī’’ti na vadati, adhippāyena pana ‘‘vissatthā tumhe, bhante, desetha, ahaṃ tumhehi desitaṃ dhammaṃ nayasatena nayasahassena paṭivijjhissāmi, mamesa bhāro hotū’’ti satthāraṃ desanāya ussāhento etassa bhagavā kālotiādimāha.
អថស្ស សត្ថា តស្មាតិហាតិ ទេសនំ អារភិ។ តត្ថ ឥមស្មិញ្ច សវិញ្ញាណកេតិអាទិ វុត្តនយមេវ។ អច្ឆេច្ឆិ តណ្ហន្តិ មគ្គញាណសត្ថេន តណ្ហំ ឆិន្ទិ។ វិវត្តយិ សំយោជនន្តិ ទសវិធម្បិ សំយោជនំ សមូលកំ ឧព្ពត្តេត្វា ឆឌ្ឌេសិ។ សម្មា មានាភិសមយា អន្តមកាសិ ទុក្ខស្សាតិ សម្មា ឧបាយេន សម្មា បដិបត្តិយា នវវិធស្ស មានស្ស បហានាភិសមយេន វដ្ដទុក្ខស្ស អន្តមកាសិ។ ឥទញ្ច បន មេតំ, សារិបុត្ត, សន្ធាយ ភាសិតន្តិ, សារិបុត្ត, មយា បារាយនេ ឧទយបញ្ហេ ឥទំ ផលសមាបត្តិមេវ សន្ធាយ ឯតំ ភាសិតំ។
Athassa satthā tasmātihāti desanaṃ ārabhi. Tattha imasmiñca saviññāṇaketiādi vuttanayameva. Acchecchitaṇhanti maggañāṇasatthena taṇhaṃ chindi. Vivattayi saṃyojananti dasavidhampi saṃyojanaṃ samūlakaṃ ubbattetvā chaḍḍesi. Sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassāti sammā upāyena sammā paṭipattiyā navavidhassa mānassa pahānābhisamayena vaṭṭadukkhassa antamakāsi. Idañca pana metaṃ, sāriputta, sandhāya bhāsitanti, sāriputta, mayā pārāyane udayapañhe idaṃ phalasamāpattimeva sandhāya etaṃ bhāsitaṃ.
ឥទានិ យំ តំ ភគវតា ភាសិតំ, តំ ទស្សេន្តោ បហានំ កាមសញ្ញានន្តិអាទិ អារទ្ធំ។ ឧទយបញ្ហេ ច ឯតំ បទំ ‘‘បហានំ កាមច្ឆន្ទាន’’ន្តិ (សុ. និ. ១១១២; ចូឡនិ. ឧទយមាណវបុច្ឆានិទ្ទេសោ ៧៥) អាគតំ, ឥធ បន អង្គុត្តរភាណកេហិ ‘‘កាមសញ្ញាន’’ន្តិ អារោបិតំ។ តត្ថ ព្យញ្ជនមេវ នានំ, អត្ថោ បន ឯកោយេវ។ កាមសញ្ញានន្តិ កាមេ អារព្ភ ឧប្បន្នសញ្ញានំ, អដ្ឋហិ វា លោភសហគតចិត្តេហិ សហជាតសញ្ញានំ។ ទោមនស្សាន ចូភយន្តិ ឯតាសញ្ច កាមសញ្ញានំ ចេតសិកទោមនស្សានញ្ចាតិ ឧភិន្នម្បិ បហានំ បដិប្បស្សទ្ធិបហានសង្ខាតំ អរហត្តផលំ អញ្ញាវិមោក្ខំ បព្រូមីតិ អត្ថោ។ និទ្ទេសេ បន ‘‘កាមច្ឆន្ទស្ស ច ទោមនស្សស្ស ច ឧភិន្នំ បហានំ វូបសមំ បដិនិស្សគ្គំ បដិប្បស្សទ្ធិំ អមតំ និព្ពាន’’ន្តិ (ចូឡនិ. ឧទយមាណវបុច្ឆានិទ្ទេសោ ៧៥) វុត្តំ, តំ អត្ថុទ្ធារវសេន វុត្តំ។ បហានន្តិ ហិ ខីណាការសង្ខាតោ វូបសមោបិ វុច្ចតិ, កិលេសេ បដិនិស្សជ្ជន្តោ មគ្គោបិ, កិលេសបដិប្បស្សទ្ធិសង្ខាតំ ផលម្បិ , យំ អាគម្ម កិលេសា បហីយន្តិ, តំ អមតំ និព្ពានម្បិ។ តស្មា តត្ថ តានិ បទានិ អាគតានិ។ ‘‘អញ្ញាវិមោក្ខំ បព្រូមី’’តិ វចនតោ បន អរហត្តផលមេវ អធិប្បេតំ។ ថិនស្ស ច បនូទនន្តិបិ ថិនស្ស ច បនូទនន្តេ ឧប្បន្នត្តា អរហត្តផលមេវ អធិប្បេតំ ។ កុក្កុច្ចានំ និវារណន្តិ កុក្កុច្ចនិវារណស្ស មគ្គស្ស អនន្តរំ ឧប្បន្នត្តា ផលមេវ អធិប្បេតំ។
Idāni yaṃ taṃ bhagavatā bhāsitaṃ, taṃ dassento pahānaṃ kāmasaññānantiādi āraddhaṃ. Udayapañhe ca etaṃ padaṃ ‘‘pahānaṃ kāmacchandāna’’nti (su. ni. 1112; cūḷani. udayamāṇavapucchāniddeso 75) āgataṃ, idha pana aṅguttarabhāṇakehi ‘‘kāmasaññāna’’nti āropitaṃ. Tattha byañjanameva nānaṃ, attho pana ekoyeva. Kāmasaññānanti kāme ārabbha uppannasaññānaṃ, aṭṭhahi vā lobhasahagatacittehi sahajātasaññānaṃ. Domanassāna cūbhayanti etāsañca kāmasaññānaṃ cetasikadomanassānañcāti ubhinnampi pahānaṃ paṭippassaddhipahānasaṅkhātaṃ arahattaphalaṃ aññāvimokkhaṃ pabrūmīti attho. Niddese pana ‘‘kāmacchandassa ca domanassassa ca ubhinnaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbāna’’nti (cūḷani. udayamāṇavapucchāniddeso 75) vuttaṃ, taṃ atthuddhāravasena vuttaṃ. Pahānanti hi khīṇākārasaṅkhāto vūpasamopi vuccati, kilese paṭinissajjanto maggopi, kilesapaṭippassaddhisaṅkhātaṃ phalampi , yaṃ āgamma kilesā pahīyanti, taṃ amataṃ nibbānampi. Tasmā tattha tāni padāni āgatāni. ‘‘Aññāvimokkhaṃ pabrūmī’’ti vacanato pana arahattaphalameva adhippetaṃ. Thinassaca panūdanantipi thinassa ca panūdanante uppannattā arahattaphalameva adhippetaṃ . Kukkuccānaṃ nivāraṇanti kukkuccanivāraṇassa maggassa anantaraṃ uppannattā phalameva adhippetaṃ.
ឧបេក្ខាសតិសំសុទ្ធន្តិ ចតុត្ថជ្ឈានិកេ ផលេ ឧប្បន្នាយ ឧបេក្ខាយ ច សតិយា ច សំសុទ្ធំ។ ធម្មតក្កបុរេជវន្តិ ធម្មតក្កោ វុច្ចតិ សម្មាសង្កប្បោ, សោ អាទិតោ ហោតិ, បុរតោ ហោតិ, បុព្ពង្គមោ ហោតិ អញ្ញាវិមោក្ខស្សាតិ ធម្មតក្កបុរេជវោ។ តំ ធម្មតក្កបុរេជវំ។ អញ្ញាវិមោក្ខន្តិ អញ្ញិន្ទ្រិយបរិយោសានេ ឧប្បន្នំ វិមោក្ខំ, អញ្ញាយ វា វិមោក្ខំ អញ្ញាវិមោក្ខំ, បញ្ញាវិមុត្តន្តិ អត្ថោ។ អវិជ្ជាយ បភេទនន្តិ អវិជ្ជាយ បភេទនន្តេ ឧប្បន្នត្តា, អវិជ្ជាយ បភេទនសង្ខាតំ វា និព្ពានំ អារព្ភ ឧប្បន្នត្តា ឯវំលទ្ធនាមំ អរហត្តផលមេវ។ ឥតិ សព្ពេហិបិ ឥមេហិ បហានន្តិអាទីហិ បទេហិ អរហត្តផលមេវ បកាសិតន្តិ វេទិតព្ពំ។
Upekkhāsatisaṃsuddhanti catutthajjhānike phale uppannāya upekkhāya ca satiyā ca saṃsuddhaṃ. Dhammatakkapurejavanti dhammatakko vuccati sammāsaṅkappo, so ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti dhammatakkapurejavo. Taṃ dhammatakkapurejavaṃ. Aññāvimokkhanti aññindriyapariyosāne uppannaṃ vimokkhaṃ, aññāya vā vimokkhaṃ aññāvimokkhaṃ, paññāvimuttanti attho. Avijjāya pabhedananti avijjāya pabhedanante uppannattā, avijjāya pabhedanasaṅkhātaṃ vā nibbānaṃ ārabbha uppannattā evaṃladdhanāmaṃ arahattaphalameva. Iti sabbehipi imehi pahānantiādīhi padehi arahattaphalameva pakāsitanti veditabbaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៣. សារិបុត្តសុត្តំ • 3. Sāriputtasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៣. សារិបុត្តសុត្តវណ្ណនា • 3. Sāriputtasuttavaṇṇanā
