Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဥဒာန-အဋ္ဌကထာ • Udāna-aṭṭhakathā |
၄. သာရိပုတ္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ
4. Sāriputtasuttavaṇṇanā
၂၄. စတုတ္ထေ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာတိ အာရမ္မဏာဘိမုခံ သတိံ ဌပယိတ္ဝာ မုခသမီပေ ကတ္ဝာ။ တထာ ဟိ ဝိဘင္ဂေ ဝုတ္တံ –
24. Catutthe parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti ārammaṇābhimukhaṃ satiṃ ṭhapayitvā mukhasamīpe katvā. Tathā hi vibhaṅge vuttaṃ –
‘‘အယံ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ သုပဋ္ဌိတာ နာသိကဂ္ဂေ ဝာ မုခနိမိတ္တေ ဝာ, တေန ဝုစ္စတိ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ’’တိ (ဝိဘ. ၅၃၇)။
‘‘Ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti supaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā, tena vuccati parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti (vibha. 537).
အထ ဝာ ‘‘ပရီတိ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌော, မုခန္တိ နိယ္ယာနဋ္ဌော, သတီတိ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌော, တေန ဝုစ္စတိ ‘ပရိမုခံ သတိ’’’န္တိ။ ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒာယံ (ပဋိ. မ. ၁.၁၆၄) ဝုတ္တနယေနပေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ရာယံ သင္ခေပတ္ထော – ပရိဂ္ဂဟိတနိယ္ယာနသတိံ ကတ္ဝာတိ။ နိယ္ယာနန္တိ စ သတိယာ ဩဂာဟိတဗ္ဗံ အာရမ္မဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ ပုရိမော ပစ္ဆိမော စ အတ္ထော သဗ္ဗသင္ဂာဟကဝသေန, ဣတရော သမာပတ္တိယာ ပုဗ္ဗဘာဂသမန္နာဟာရဝသေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သတီတိ ဝာ သတိသီသေန ဈာနံ ဝုတ္တံ ‘‘ယေ ကာယဂတာသတိံ ပရိဘုဉ္ဇန္တီ’’တိအာဒီသု (အ. နိ. ၁.၆၀၀) ဝိယ။ ကတမံ ပန တံ ဈာနန္တိ? ရူပာဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ သမာပန္နံ အရဟတ္တဖလဇ္ဈာနံ။ ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ? အာနေဉ္ဇသမာဓိယောဂေန ထေရသ္သ သဝိသေသံ နိစ္စလဘာဝံ ကေနစိ အကမ္ပနီယတဉ္စ ပဗ္ဗတောပမာယ ပကာသေန္တော ဘဂဝာ ဣမံ ဥဒာနံ အဘာသီတိ ဂာထာယ ဧဝ အယမတ္ထော ဝိညာယတိ။ န စာယံ နိသဇ္ဇာ ထေရသ္သ သစ္စပ္ပဋိဝေဓာယ, အထ ခော ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာယ။ ပုဗ္ဗေယေဝ ဟိ သူကရခတလေဏေ (မ. နိ. ၂.၂၀၁) အတ္တနော ဘာဂိနေယ္ယသ္သ ဒီဃနခပရိဗ္ဗာဇကသ္သ ဘဂဝတိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တေ အယံ မဟာထေရော သစ္စပ္ပဋိဝေဓကိစ္စံ မတ္ထကံ ပာပေသီတိ။
Atha vā ‘‘parīti pariggahaṭṭho, mukhanti niyyānaṭṭho, satīti upaṭṭhānaṭṭho, tena vuccati ‘parimukhaṃ sati’’’nti. Evaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.164) vuttanayenapettha attho veditabbo. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – pariggahitaniyyānasatiṃ katvāti. Niyyānanti ca satiyā ogāhitabbaṃ ārammaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Ettha ca purimo pacchimo ca attho sabbasaṅgāhakavasena, itaro samāpattiyā pubbabhāgasamannāhāravasena daṭṭhabbo. Satīti vā satisīsena jhānaṃ vuttaṃ ‘‘ye kāyagatāsatiṃ paribhuñjantī’’tiādīsu (a. ni. 1.600) viya. Katamaṃ pana taṃ jhānanti? Rūpāvacaracatutthajjhānaṃ pādakaṃ katvā samāpannaṃ arahattaphalajjhānaṃ. Kathaṃ panetaṃ jānitabbanti? Āneñjasamādhiyogena therassa savisesaṃ niccalabhāvaṃ kenaci akampanīyatañca pabbatopamāya pakāsento bhagavā imaṃ udānaṃ abhāsīti gāthāya eva ayamattho viññāyati. Na cāyaṃ nisajjā therassa saccappaṭivedhāya, atha kho diṭṭhadhammasukhavihārāya. Pubbeyeva hi sūkarakhataleṇe (ma. ni. 2.201) attano bhāgineyyassa dīghanakhaparibbājakassa bhagavati dhammaṃ desente ayaṃ mahāthero saccappaṭivedhakiccaṃ matthakaṃ pāpesīti.
ဧတမတ္ထန္တိ ဧတံ ထေရသ္သ အာနေဉ္ဇသမာဓိယောဂေန တာဒိဘာဝပ္ပတ္တိယာ စ ကေနစိ အကမ္ပနီယတာသင္ခာတံ အတ္ထံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတ္ဝာ တဒတ္ထဝိဘာဝနံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ။
Etamatthanti etaṃ therassa āneñjasamādhiyogena tādibhāvappattiyā ca kenaci akampanīyatāsaṅkhātaṃ atthaṃ sabbākārato viditvā tadatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
တတ္ထ ယထာပိ ပဗ္ဗတော သေလောတိ ယထာ သိလာမယော ဧကဂ္ဃနသိလာပဗ္ဗတော, န ပံသုပဗ္ဗတော န မိသ္သကပဗ္ဗတောတိ အတ္ထော။ အစလော သုပ္ပတိဋ္ဌိတောတိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတမူလော ပကတိဝာတေဟိ အစလော အကမ္ပနီယော ဟောတိ။ ဧဝံ မောဟက္ခယာ ဘိက္ခု, ပဗ္ဗတောဝ န ဝေဓတီတိ မောဟသ္သ အနဝသေသပ္ပဟာနာ မောဟမူလကတ္တာ စ သဗ္ဗာကုသလာနံ ပဟီနသဗ္ဗာကုသလော ဘိက္ခု, ယထာ သော ပဗ္ဗတော ပကတိဝာတေဟိ, ဧဝံ လောကဓမ္မေဟိ န ဝေဓတိ န ကမ္ပတိ။ မောဟက္ခယောတိ ဝာ ယသ္မာ နိဗ္ဗာနံ အရဟတ္တဉ္စ ဝုစ္စတိ, တသ္မာ မောဟက္ခယသ္သ ဟေတု နိဗ္ဗာနသ္သ အရဟတ္တသ္သ ဝာ အဓိဂတတ္တာ စတူသု အရိယသစ္စေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတော အသမာပန္နကာလေပိ ယထာဝုတ္တပဗ္ဗတော ဝိယ န ကေနစိ ဝေဓတိ, ပဂေဝ သမာပန္နကာလေတိ အဓိပ္ပာယော။
Tattha yathāpi pabbato seloti yathā silāmayo ekagghanasilāpabbato, na paṃsupabbato na missakapabbatoti attho. Acalo suppatiṭṭhitoti suppatiṭṭhitamūlo pakativātehi acalo akampanīyo hoti. Evaṃ mohakkhayā bhikkhu, pabbatova na vedhatīti mohassa anavasesappahānā mohamūlakattā ca sabbākusalānaṃ pahīnasabbākusalo bhikkhu, yathā so pabbato pakativātehi, evaṃ lokadhammehi na vedhati na kampati. Mohakkhayoti vā yasmā nibbānaṃ arahattañca vuccati, tasmā mohakkhayassa hetu nibbānassa arahattassa vā adhigatattā catūsu ariyasaccesu suppatiṭṭhito asamāpannakālepi yathāvuttapabbato viya na kenaci vedhati, pageva samāpannakāleti adhippāyo.
စတုတ္ထသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဥဒာနပာဠိ • Udānapāḷi / ၄. သာရိပုတ္တသုတ္တံ • 4. Sāriputtasuttaṃ