| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / උදාන-අට්‌ඨකථා • Udāna-aṭṭhakathā |
4. සාරිපුත්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා
4. Sāriputtasuttavaṇṇanā
24. චතුත්‌ථෙ පරිමුඛං සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වාති ආරම්‌මණාභිමුඛං සතිං ඨපයිත්‌වා මුඛසමීපෙ කත්‌වා. තථා හි විභඞ්‌ගෙ වුත්‌තං –
24. Catutthe parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti ārammaṇābhimukhaṃ satiṃ ṭhapayitvā mukhasamīpe katvā. Tathā hi vibhaṅge vuttaṃ –
‘‘අයං සති උපට්‌ඨිතා හොති සුපට්‌ඨිතා නාසිකග්‌ගෙ වා මුඛනිමිත්‌තෙ වා, තෙන වුච්‌චති පරිමුඛං සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වා’’ති (විභ. 537).
‘‘Ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti supaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā, tena vuccati parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti (vibha. 537).
අථ වා ‘‘පරීති පරිග්‌ගහට්‌ඨො, මුඛන්‌ති නිය්‍යානට්‌ඨො, සතීති උපට්‌ඨානට්‌ඨො, තෙන වුච්‌චති ‘පරිමුඛං සති’’’න්‌ති. එවං පටිසම්‌භිදායං (පටි. ම. 1.164) වුත්‌තනයෙනපෙත්‌ථ අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. තත්‍රායං සඞ්‌ඛෙපත්‌ථො – පරිග්‌ගහිතනිය්‍යානසතිං කත්‌වාති. නිය්‍යානන්‌ති ච සතියා ඔගාහිතබ්‌බං ආරම්‌මණං දට්‌ඨබ්‌බං. එත්‌ථ ච පුරිමො පච්‌ඡිමො ච අත්‌ථො සබ්‌බසඞ්‌ගාහකවසෙන, ඉතරො සමාපත්‌තියා පුබ්‌බභාගසමන්‌නාහාරවසෙන දට්‌ඨබ්‌බො. සතීති වා සතිසීසෙන ඣානං වුත්‌තං ‘‘යෙ කායගතාසතිං පරිභුඤ්‌ජන්‌තී’’තිආදීසු (අ. නි. 1.600) විය. කතමං පන තං ඣානන්‌ති? රූපාවචරචතුත්‌ථජ්‌ඣානං පාදකං කත්‌වා සමාපන්‌නං අරහත්‌තඵලජ්‌ඣානං. කථං පනෙතං ජානිතබ්‌බන්‌ති? ආනෙඤ්‌ජසමාධියොගෙන ථෙරස්‌ස සවිසෙසං නිච්‌චලභාවං කෙනචි අකම්‌පනීයතඤ්‌ච පබ්‌බතොපමාය පකාසෙන්‌තො භගවා ඉමං උදානං අභාසීති ගාථාය එව අයමත්‌ථො විඤ්‌ඤායති. න චායං නිසජ්‌ජා ථෙරස්‌ස සච්‌චප්‌පටිවෙධාය, අථ ඛො දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරාය. පුබ්‌බෙයෙව හි සූකරඛතලෙණෙ (ම. නි. 2.201) අත්‌තනො භාගිනෙය්‍යස්‌ස දීඝනඛපරිබ්‌බාජකස්‌ස භගවති ධම්‌මං දෙසෙන්‌තෙ අයං මහාථෙරො සච්‌චප්‌පටිවෙධකිච්‌චං මත්‌ථකං පාපෙසීති.
Atha vā ‘‘parīti pariggahaṭṭho, mukhanti niyyānaṭṭho, satīti upaṭṭhānaṭṭho, tena vuccati ‘parimukhaṃ sati’’’nti. Evaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.164) vuttanayenapettha attho veditabbo. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – pariggahitaniyyānasatiṃ katvāti. Niyyānanti ca satiyā ogāhitabbaṃ ārammaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Ettha ca purimo pacchimo ca attho sabbasaṅgāhakavasena, itaro samāpattiyā pubbabhāgasamannāhāravasena daṭṭhabbo. Satīti vā satisīsena jhānaṃ vuttaṃ ‘‘ye kāyagatāsatiṃ paribhuñjantī’’tiādīsu (a. ni. 1.600) viya. Katamaṃ pana taṃ jhānanti? Rūpāvacaracatutthajjhānaṃ pādakaṃ katvā samāpannaṃ arahattaphalajjhānaṃ. Kathaṃ panetaṃ jānitabbanti? Āneñjasamādhiyogena therassa savisesaṃ niccalabhāvaṃ kenaci akampanīyatañca pabbatopamāya pakāsento bhagavā imaṃ udānaṃ abhāsīti gāthāya eva ayamattho viññāyati. Na cāyaṃ nisajjā therassa saccappaṭivedhāya, atha kho diṭṭhadhammasukhavihārāya. Pubbeyeva hi sūkarakhataleṇe (ma. ni. 2.201) attano bhāgineyyassa dīghanakhaparibbājakassa bhagavati dhammaṃ desente ayaṃ mahāthero saccappaṭivedhakiccaṃ matthakaṃ pāpesīti.
එතමත්‌ථන්‌ති එතං ථෙරස්‌ස ආනෙඤ්‌ජසමාධියොගෙන තාදිභාවප්‌පත්‌තියා ච කෙනචි අකම්‌පනීයතාසඞ්‌ඛාතං අත්‌ථං සබ්‌බාකාරතො විදිත්‌වා තදත්‌ථවිභාවනං ඉමං උදානං උදානෙසි.
Etamatthanti etaṃ therassa āneñjasamādhiyogena tādibhāvappattiyā ca kenaci akampanīyatāsaṅkhātaṃ atthaṃ sabbākārato viditvā tadatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
තත්‌ථ යථාපි පබ්‌බතො සෙලොති යථා සිලාමයො එකග්‌ඝනසිලාපබ්‌බතො, න පංසුපබ්‌බතො න මිස්‌සකපබ්‌බතොති අත්‌ථො. අචලො සුප්‌පතිට්‌ඨිතොති සුප්‌පතිට්‌ඨිතමූලො පකතිවාතෙහි අචලො අකම්‌පනීයො හොති. එවං මොහක්‌ඛයා භික්‌ඛු, පබ්‌බතොව න වෙධතීති මොහස්‌ස අනවසෙසප්‌පහානා මොහමූලකත්‌තා ච සබ්‌බාකුසලානං පහීනසබ්‌බාකුසලො භික්‌ඛු, යථා සො පබ්‌බතො පකතිවාතෙහි, එවං ලොකධම්‌මෙහි න වෙධති න කම්‌පති. මොහක්‌ඛයොති වා යස්‌මා නිබ්‌බානං අරහත්‌තඤ්‌ච වුච්‌චති, තස්‌මා මොහක්‌ඛයස්‌ස හෙතු නිබ්‌බානස්‌ස අරහත්‌තස්‌ස වා අධිගතත්‌තා චතූසු අරියසච්‌චෙසු සුප්‌පතිට්‌ඨිතො අසමාපන්‌නකාලෙපි යථාවුත්‌තපබ්‌බතො විය න කෙනචි වෙධති, පගෙව සමාපන්‌නකාලෙති අධිප්‌පායො.
Tattha yathāpi pabbato seloti yathā silāmayo ekagghanasilāpabbato, na paṃsupabbato na missakapabbatoti attho. Acalo suppatiṭṭhitoti suppatiṭṭhitamūlo pakativātehi acalo akampanīyo hoti. Evaṃ mohakkhayā bhikkhu, pabbatova na vedhatīti mohassa anavasesappahānā mohamūlakattā ca sabbākusalānaṃ pahīnasabbākusalo bhikkhu, yathā so pabbato pakativātehi, evaṃ lokadhammehi na vedhati na kampati. Mohakkhayoti vā yasmā nibbānaṃ arahattañca vuccati, tasmā mohakkhayassa hetu nibbānassa arahattassa vā adhigatattā catūsu ariyasaccesu suppatiṭṭhito asamāpannakālepi yathāvuttapabbato viya na kenaci vedhati, pageva samāpannakāleti adhippāyo.
චතුත්‌ථසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / උදානපාළි • Udānapāḷi / 4. සාරිපුත්‌තසුත්‌තං • 4. Sāriputtasuttaṃ
