| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
3. සාරිපුත්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා
3. Sāriputtasuttavaṇṇanā
33. තතියෙ, ‘‘සාරිපුත්‌ත, මයා සංඛිත්‌තෙන දෙසිතං ධම්‌මං තාදිසෙනපි න සුකරං විඤ්‌ඤාතු’’න්‌ති ඉමිනා අධිප්‌පායෙනෙව වදන්‌තො ථෙරස්‌ස ඤාණං සබ්‌බමතික්‌කමං. අඤ්‌ඤාතාරො ච දුල්‌ලභාති හි ඉමිනා සාමඤ්‌ඤවචනෙන සාරිපුත්‌තත්‌ථෙරම්‌පි අන්‌තොගධං කත්‌වා දස්‌සෙන්‌තො තෙනපි අත්‌තනො දෙසනාය දුප්‌පටිවිද්‌ධභාවං දස්‌සෙති.
33. Tatiye, ‘‘sāriputta, mayā saṃkhittena desitaṃ dhammaṃ tādisenapi na sukaraṃ viññātu’’nti iminā adhippāyeneva vadanto therassa ñāṇaṃ sabbamatikkamaṃ. Aññātāro ca dullabhāti hi iminā sāmaññavacanena sāriputtattherampi antogadhaṃ katvā dassento tenapi attano desanāya duppaṭividdhabhāvaṃ dasseti.
සම්‌මාති හෙතුනා කාරණෙන. තෙනාහ ‘‘උපායෙනා’’තිආදි. මානාභිසමයාති මානස්‌ස දස්‌සනාභිසමයා. පහානාභිසමයොති ච දස්‌සනාභිසමයොති ච පරිඤ්‌ඤාභිසමයො වුත්‌තො. අරහත්‌තමග්‌ගො හි පරිඤ්‌ඤාකිච්‌චසිද්‌ධියා කිච්‌චවසෙන මානං පස්‌සති, අසම්‌මොහප්‌පටිවෙධවසෙනාති වුත්‌තං හොති, අයමස්‌ස දස්‌සනාභිසමයො. තෙන දිට්‌ඨො පන පහානාභිසමයො ච. දස්‌සනාභිසමයෙන හි පරිඤ්‌ඤාභිසමයමෙව පහීයති. දිට්‌ඨවිසෙන දිට්‌ඨසත්‌තානං ජීවිතං විය අයමස්‌ස පහානාභිසමයො . අට්‌ඨකථායං පන පහානාභිසමයස්‌ස දස්‌සනාභිසමයනානන්‌තරියකත්‌තා ‘‘පහානාභිසමයෙන’’ඉච්‌චෙව වුත්‌තං. පහානාභිසමයෙ හි ගහිතෙ දස්‌සනාභිසමයො ගහිතොව හොති.
Sammāti hetunā kāraṇena. Tenāha ‘‘upāyenā’’tiādi. Mānābhisamayāti mānassa dassanābhisamayā. Pahānābhisamayoti ca dassanābhisamayoti ca pariññābhisamayo vutto. Arahattamaggo hi pariññākiccasiddhiyā kiccavasena mānaṃ passati, asammohappaṭivedhavasenāti vuttaṃ hoti, ayamassa dassanābhisamayo. Tena diṭṭho pana pahānābhisamayo ca. Dassanābhisamayena hi pariññābhisamayameva pahīyati. Diṭṭhavisena diṭṭhasattānaṃ jīvitaṃ viya ayamassa pahānābhisamayo . Aṭṭhakathāyaṃ pana pahānābhisamayassa dassanābhisamayanānantariyakattā ‘‘pahānābhisamayena’’icceva vuttaṃ. Pahānābhisamaye hi gahite dassanābhisamayo gahitova hoti.
අන්‌තමකාසි දුක්‌ඛස්‌සාති අරහත්‌තමග්‌ගෙන මානස්‌ස පහීනත්‌තා යෙ ඉමෙ ‘‘කායබන්‌ධනස්‌ස අන්‌තො ජීරති (චූළව. 278), හරිතන්‌තං වා’’ති (ම. නි. 1.304) එවං වුත්‌තඅන්‌තිමමරියාදන්‌තො ච ‘‘අන්‌තමිදං, භික්‌ඛවෙ, ජීවිකාන’’න්‌ති (සං. නි. 3.80; ඉතිවු. 91) එවං වුත්‌තලාමකන්‌තො ච ‘‘සක්‌කායො එකො අන්‌තො’’ති (සං. නි. 3.103) එවං වුත්‌තකොට්‌ඨාසන්‌තො ච ‘‘එසෙවන්‌තො දුක්‌ඛස්‌ස සපච්‌චයසඞ්‌ඛයා’’ති එවං වුත්‌තකොට්‌ඨාසන්‌තො චාති චත්‌තාරො අන්‌තා, තෙසු සබ්‌බස්‌සෙව වට්‌ටදුක්‌ඛස්‌ස අදුං චතුත්‌ථකොටිසඞ්‌ඛාතං අන්‌තමකාසි, පරිච්‌ඡෙදං පරිවටුමං අකාසි, අන්‌තිමසමුදයමත්‌තාවසෙසං දුක්‌ඛමකාසීති වුත්‌තං හොති. තෙනාහ ‘‘වට්‌ටදුක්‌ඛස්‌ස අන්‌තමකාසී’’ති.
Antamakāsidukkhassāti arahattamaggena mānassa pahīnattā ye ime ‘‘kāyabandhanassa anto jīrati (cūḷava. 278), haritantaṃ vā’’ti (ma. ni. 1.304) evaṃ vuttaantimamariyādanto ca ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikāna’’nti (saṃ. ni. 3.80; itivu. 91) evaṃ vuttalāmakanto ca ‘‘sakkāyo eko anto’’ti (saṃ. ni. 3.103) evaṃ vuttakoṭṭhāsanto ca ‘‘esevanto dukkhassa sapaccayasaṅkhayā’’ti evaṃ vuttakoṭṭhāsanto cāti cattāro antā, tesu sabbasseva vaṭṭadukkhassa aduṃ catutthakoṭisaṅkhātaṃ antamakāsi, paricchedaṃ parivaṭumaṃ akāsi, antimasamudayamattāvasesaṃ dukkhamakāsīti vuttaṃ hoti. Tenāha ‘‘vaṭṭadukkhassa antamakāsī’’ti.
නනු ච ‘‘පහාන’’න්‌ති ඉමස්‌ස නිද්‌දෙසෙ නිබ්‌බානං ආගතං? ඉධ පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිප්‌පහානසඞ්‌ඛාතං අරහත්‌තඵලං වුත්‌තං, තස්‌මා නිද්‌දෙසෙනායං වණ්‌ණනා විරුජ්‌ඣතීති ආහ ‘‘නිද්‌දෙසෙ පනා’’තිආදි. තත්‌ථ තානි පදානි ආගතානීති තස්‌මිං නිද්‌දෙසෙ ‘‘පහානං වූපසමං පටිනිස්‌සග්‌ග’’න්‌තිආදීනි (චූළනි. 75 උදයමාණවපුච්‌ඡානිද්‌දෙසො) පදානි ආගතානි.
Nanu ca ‘‘pahāna’’nti imassa niddese nibbānaṃ āgataṃ? Idha paṭippassaddhippahānasaṅkhātaṃ arahattaphalaṃ vuttaṃ, tasmā niddesenāyaṃ vaṇṇanā virujjhatīti āha ‘‘niddese panā’’tiādi. Tattha tāni padāni āgatānīti tasmiṃ niddese ‘‘pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissagga’’ntiādīni (cūḷani. 75 udayamāṇavapucchāniddeso) padāni āgatāni.
ධම්‌මතක්‌කපුරෙජවන්‌ති ඉමිනා තස්‌මිං චතුත්‌ථජ්‌ඣානවිමොක්‌ඛෙ ඨත්‌වා ඣානඞ්‌ගානි විපස්‌සිත්‌වා අධිගතං අරහත්‌තවිමොක්‌ඛං වදති. අරහත්‌තවිමොක්‌ඛස්‌ස හි මග්‌ගසම්‌පයුත්‌තසම්‌මාසඞ්‌කප්‌පසඞ්‌ඛාතො ධම්‌මතක්‌කො පුරෙජවො හොති.
Dhammatakkapurejavanti iminā tasmiṃ catutthajjhānavimokkhe ṭhatvā jhānaṅgāni vipassitvā adhigataṃ arahattavimokkhaṃ vadati. Arahattavimokkhassa hi maggasampayuttasammāsaṅkappasaṅkhāto dhammatakko purejavo hoti.
සාරිපුත්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sāriputtasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 3. සාරිපුත්‌තසුත්‌තං • 3. Sāriputtasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 3. සාරිපුත්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Sāriputtasuttavaṇṇanā
