| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
੩. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Sāriputtasuttavaṇṇanā
੩੩. ਤਤਿਯੇ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਮਾਤਿਕਾਠਪਨੇਨ। વਿਤ੍ਥਾਰੇਨਾਤਿ ਠਪਿਤਮਾਤਿਕਾવਿਭਜਨੇਨ। ਸਂਖਿਤ੍ਤવਿਤ੍ਥਾਰੇਨਾਤਿ ਕਾਲੇ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਕਾਲੇ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ। ਅਞ੍ਞਾਤਾਰੋ ਚ ਦੁਲ੍ਲਭਾਤਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨਕਪੁਗ੍ਗਲਾ ਪਨ ਦੁਲ੍ਲਭਾ। ਇਦਂ ਭਗવਾ ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਘਟ੍ਟੇਮੀ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਕਥੇਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਥੇਰੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨ વਦਤਿ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪਨ ‘‘વਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇਸੇਥ, ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਨਯਸਤੇਨ ਨਯਸਹਸ੍ਸੇਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਮੇਸ ਭਾਰੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦੇਸਨਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ੍ਤੋ ਏਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਕਾਲੋਤਿਆਦਿਮਾਹ।
33. Tatiye saṃkhittenāti mātikāṭhapanena. Vitthārenāti ṭhapitamātikāvibhajanena. Saṃkhittavitthārenāti kāle saṃkhittena kāle vitthārena. Aññātāro ca dullabhāti paṭivijjhanakapuggalā pana dullabhā. Idaṃ bhagavā ‘‘sāriputtattherassa ñāṇaṃ ghaṭṭemī’’ti adhippāyena kathesi. Taṃ sutvā thero kiñcāpi ‘‘ahaṃ, bhante, ājānissāmī’’ti na vadati, adhippāyena pana ‘‘vissatthā tumhe, bhante, desetha, ahaṃ tumhehi desitaṃ dhammaṃ nayasatena nayasahassena paṭivijjhissāmi, mamesa bhāro hotū’’ti satthāraṃ desanāya ussāhento etassa bhagavā kālotiādimāha.
ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਤਿ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਤਤ੍ਥ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕੇਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛਿ ਤਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸਤ੍ਥੇਨ ਤਣ੍ਹਂ ਛਿਨ੍ਦਿ। વਿવਤ੍ਤਯਿ ਸਂਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਦਸવਿਧਮ੍ਪਿ ਸਂਯੋਜਨਂ ਸਮੂਲਕਂ ਉਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਸਿ। ਸਮ੍ਮਾ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾ ਅਨ੍ਤਮਕਾਸਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਾਯੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨવવਿਧਸ੍ਸ ਮਾਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੇਨ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਮਕਾਸਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇਤਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਪਾਰਾਯਨੇ ਉਦਯਪਞ੍ਹੇ ਇਦਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਤਂ ਭਾਸਿਤਂ।
Athassa satthā tasmātihāti desanaṃ ārabhi. Tattha imasmiñca saviññāṇaketiādi vuttanayameva. Acchecchitaṇhanti maggañāṇasatthena taṇhaṃ chindi. Vivattayi saṃyojananti dasavidhampi saṃyojanaṃ samūlakaṃ ubbattetvā chaḍḍesi. Sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassāti sammā upāyena sammā paṭipattiyā navavidhassa mānassa pahānābhisamayena vaṭṭadukkhassa antamakāsi. Idañca pana metaṃ, sāriputta, sandhāya bhāsitanti, sāriputta, mayā pārāyane udayapañhe idaṃ phalasamāpattimeva sandhāya etaṃ bhāsitaṃ.
ਇਦਾਨਿ ਯਂ ਤਂ ਭਗવਤਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਹਾਨਂ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਉਦਯਪਞ੍ਹੇ ਚ ਏਤਂ ਪਦਂ ‘‘ਪਹਾਨਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੧੧੧੨; ਚੂਲ਼ਨਿ॰ ਉਦਯਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ੭੫) ਆਗਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਭਾਣਕੇਹਿ ‘‘ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਰੋਪਿਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવ ਨਾਨਂ, ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਏਕੋਯੇવ। ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾਨਂ, ਅਟ੍ਠਹਿ વਾ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤਸਞ੍ਞਾਨਂ। ਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨ ਚੂਭਯਨ੍ਤਿ ਏਤਾਸਞ੍ਚ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਨਂ ਚੇਤਸਿਕਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਹਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪਹਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਅਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨ ‘‘ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਚ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਪਹਾਨਂ વੂਪਸਮਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਨਿ॰ ਉਦਯਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ੭੫) વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਹਿ ਖੀਣਾਕਾਰਸਙ੍ਖਾਤੋ વੂਪਸਮੋਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਕਿਲੇਸੇ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗੋਪਿ, ਕਿਲੇਸਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਫਲਮ੍ਪਿ , ਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਆਗਤਾਨਿ। ‘‘ਅਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਥਿਨਸ੍ਸ ਚ ਪਨੂਦਨਨ੍ਤਿਪਿ ਥਿਨਸ੍ਸ ਚ ਪਨੂਦਨਨ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ । ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਨਂ ਨਿવਾਰਣਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨਿવਾਰਣਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਫਲਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ।
Idāni yaṃ taṃ bhagavatā bhāsitaṃ, taṃ dassento pahānaṃ kāmasaññānantiādi āraddhaṃ. Udayapañhe ca etaṃ padaṃ ‘‘pahānaṃ kāmacchandāna’’nti (su. ni. 1112; cūḷani. udayamāṇavapucchāniddeso 75) āgataṃ, idha pana aṅguttarabhāṇakehi ‘‘kāmasaññāna’’nti āropitaṃ. Tattha byañjanameva nānaṃ, attho pana ekoyeva. Kāmasaññānanti kāme ārabbha uppannasaññānaṃ, aṭṭhahi vā lobhasahagatacittehi sahajātasaññānaṃ. Domanassāna cūbhayanti etāsañca kāmasaññānaṃ cetasikadomanassānañcāti ubhinnampi pahānaṃ paṭippassaddhipahānasaṅkhātaṃ arahattaphalaṃ aññāvimokkhaṃ pabrūmīti attho. Niddese pana ‘‘kāmacchandassa ca domanassassa ca ubhinnaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbāna’’nti (cūḷani. udayamāṇavapucchāniddeso 75) vuttaṃ, taṃ atthuddhāravasena vuttaṃ. Pahānanti hi khīṇākārasaṅkhāto vūpasamopi vuccati, kilese paṭinissajjanto maggopi, kilesapaṭippassaddhisaṅkhātaṃ phalampi , yaṃ āgamma kilesā pahīyanti, taṃ amataṃ nibbānampi. Tasmā tattha tāni padāni āgatāni. ‘‘Aññāvimokkhaṃ pabrūmī’’ti vacanato pana arahattaphalameva adhippetaṃ. Thinassaca panūdanantipi thinassa ca panūdanante uppannattā arahattaphalameva adhippetaṃ . Kukkuccānaṃ nivāraṇanti kukkuccanivāraṇassa maggassa anantaraṃ uppannattā phalameva adhippetaṃ.
ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਸਂਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕੇ ਫਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚ ਸਤਿਯਾ ਚ ਸਂਸੁਦ੍ਧਂ। ਧਮ੍ਮਤਕ੍ਕਪੁਰੇਜવਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਤਕ੍ਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਸੋ ਆਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਪੁਰਤੋ ਹੋਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਧਮ੍ਮਤਕ੍ਕਪੁਰੇਜવੋ। ਤਂ ਧਮ੍ਮਤਕ੍ਕਪੁਰੇਜવਂ। ਅਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਞ੍ਞਾਯ વਾ વਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਪਭੇਦਨਨ੍ਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਪਭੇਦਨਨ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਪਭੇਦਨਸਙ੍ਖਾਤਂ વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏવਂਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਮੇવ। ਇਤਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਇਮੇਹਿ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਮੇવ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Upekkhāsatisaṃsuddhanti catutthajjhānike phale uppannāya upekkhāya ca satiyā ca saṃsuddhaṃ. Dhammatakkapurejavanti dhammatakko vuccati sammāsaṅkappo, so ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti dhammatakkapurejavo. Taṃ dhammatakkapurejavaṃ. Aññāvimokkhanti aññindriyapariyosāne uppannaṃ vimokkhaṃ, aññāya vā vimokkhaṃ aññāvimokkhaṃ, paññāvimuttanti attho. Avijjāya pabhedananti avijjāya pabhedanante uppannattā, avijjāya pabhedanasaṅkhātaṃ vā nibbānaṃ ārabbha uppannattā evaṃladdhanāmaṃ arahattaphalameva. Iti sabbehipi imehi pahānantiādīhi padehi arahattaphalameva pakāsitanti veditabbaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੩. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Sāriputtasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੩. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Sāriputtasuttavaṇṇanā
