| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਉਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Udāna-aṭṭhakathā |
੪. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
4. Sāriputtasuttavaṇṇanā
੨੪. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਠਪਯਿਤ੍વਾ ਮੁਖਸਮੀਪੇ ਕਤ੍વਾ। ਤਥਾ ਹਿ વਿਭਙ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਂ –
24. Catutthe parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti ārammaṇābhimukhaṃ satiṃ ṭhapayitvā mukhasamīpe katvā. Tathā hi vibhaṅge vuttaṃ –
‘‘ਅਯਂ ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ ਸੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਨਾਸਿਕਗ੍ਗੇ વਾ ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વਾ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ (વਿਭ॰ ੫੩੭)।
‘‘Ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti supaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā, tena vuccati parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti (vibha. 537).
ਅਥ વਾ ‘‘ਪਰੀਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ, ਮੁਖਨ੍ਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੋ, ਸਤੀਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿ’’’ਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੧.੧੬੪) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨਿਯ੍ਯਾਨਸਤਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ। ਨਿਯ੍ਯਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਸਤਿਯਾ ਓਗਾਹਿਤਬ੍ਬਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮੋ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕવਸੇਨ, ਇਤਰੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰવਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸਤੀਤਿ વਾ ਸਤਿਸੀਸੇਨ ਝਾਨਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੇ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੬੦੦) વਿਯ। ਕਤਮਂ ਪਨ ਤਂ ਝਾਨਨ੍ਤਿ? ਰੂਪਾવਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਜ੍ਝਾਨਂ। ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਆਨੇਞ੍ਜਸਮਾਧਿਯੋਗੇਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸવਿਸੇਸਂ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾવਂ ਕੇਨਚਿ ਅਕਮ੍ਪਨੀਯਤਞ੍ਚ ਪਬ੍ਬਤੋਪਮਾਯ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਅਭਾਸੀਤਿ ਗਾਥਾਯ ਏવ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਨ ਚਾਯਂ ਨਿਸਜ੍ਜਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਾਯ, ਅਥ ਖੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਾਯ। ਪੁਬ੍ਬੇਯੇવ ਹਿ ਸੂਕਰਖਤਲੇਣੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੦੧) ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਦੀਘਨਖਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਭਗવਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੇ ਅਯਂ ਮਹਾਥੇਰੋ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਸੀਤਿ।
Atha vā ‘‘parīti pariggahaṭṭho, mukhanti niyyānaṭṭho, satīti upaṭṭhānaṭṭho, tena vuccati ‘parimukhaṃ sati’’’nti. Evaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.164) vuttanayenapettha attho veditabbo. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – pariggahitaniyyānasatiṃ katvāti. Niyyānanti ca satiyā ogāhitabbaṃ ārammaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Ettha ca purimo pacchimo ca attho sabbasaṅgāhakavasena, itaro samāpattiyā pubbabhāgasamannāhāravasena daṭṭhabbo. Satīti vā satisīsena jhānaṃ vuttaṃ ‘‘ye kāyagatāsatiṃ paribhuñjantī’’tiādīsu (a. ni. 1.600) viya. Katamaṃ pana taṃ jhānanti? Rūpāvacaracatutthajjhānaṃ pādakaṃ katvā samāpannaṃ arahattaphalajjhānaṃ. Kathaṃ panetaṃ jānitabbanti? Āneñjasamādhiyogena therassa savisesaṃ niccalabhāvaṃ kenaci akampanīyatañca pabbatopamāya pakāsento bhagavā imaṃ udānaṃ abhāsīti gāthāya eva ayamattho viññāyati. Na cāyaṃ nisajjā therassa saccappaṭivedhāya, atha kho diṭṭhadhammasukhavihārāya. Pubbeyeva hi sūkarakhataleṇe (ma. ni. 2.201) attano bhāgineyyassa dīghanakhaparibbājakassa bhagavati dhammaṃ desente ayaṃ mahāthero saccappaṭivedhakiccaṃ matthakaṃ pāpesīti.
ਏਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਨੇਞ੍ਜਸਮਾਧਿਯੋਗੇਨ ਤਾਦਿਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਕੇਨਚਿ ਅਕਮ੍ਪਨੀਯਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਦਤ੍ਥવਿਭਾવਨਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ।
Etamatthanti etaṃ therassa āneñjasamādhiyogena tādibhāvappattiyā ca kenaci akampanīyatāsaṅkhātaṃ atthaṃ sabbākārato viditvā tadatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਪਿ ਪਬ੍ਬਤੋ ਸੇਲੋਤਿ ਯਥਾ ਸਿਲਾਮਯੋ ਏਕਗ੍ਘਨਸਿਲਾਪਬ੍ਬਤੋ, ਨ ਪਂਸੁਪਬ੍ਬਤੋ ਨ ਮਿਸ੍ਸਕਪਬ੍ਬਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਚਲੋ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਮੂਲੋ ਪਕਤਿવਾਤੇਹਿ ਅਚਲੋ ਅਕਮ੍ਪਨੀਯੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਬ੍ਬਤੋવ ਨ વੇਧਤੀਤਿ ਮੋਹਸ੍ਸ ਅਨવਸੇਸਪ੍ਪਹਾਨਾ ਮੋਹਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਨਂ ਪਹੀਨਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯਥਾ ਸੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਪਕਤਿવਾਤੇਹਿ, ਏવਂ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਨ વੇਧਤਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ। ਮੋਹਕ੍ਖਯੋਤਿ વਾ ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਞ੍ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੋਹਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਚਤੂਸੁ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਕਾਲੇਪਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਬ੍ਬਤੋ વਿਯ ਨ ਕੇਨਚਿ વੇਧਤਿ, ਪਗੇવ ਸਮਾਪਨ੍ਨਕਾਲੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Tattha yathāpi pabbato seloti yathā silāmayo ekagghanasilāpabbato, na paṃsupabbato na missakapabbatoti attho. Acalo suppatiṭṭhitoti suppatiṭṭhitamūlo pakativātehi acalo akampanīyo hoti. Evaṃ mohakkhayā bhikkhu, pabbatova na vedhatīti mohassa anavasesappahānā mohamūlakattā ca sabbākusalānaṃ pahīnasabbākusalo bhikkhu, yathā so pabbato pakativātehi, evaṃ lokadhammehi na vedhati na kampati. Mohakkhayoti vā yasmā nibbānaṃ arahattañca vuccati, tasmā mohakkhayassa hetu nibbānassa arahattassa vā adhigatattā catūsu ariyasaccesu suppatiṭṭhito asamāpannakālepi yathāvuttapabbato viya na kenaci vedhati, pageva samāpannakāleti adhippāyo.
ਚਤੁਤ੍ਥਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Udānapāḷi / ੪. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Sāriputtasuttaṃ
