| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੩. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Sāriputtasuttavaṇṇanā
੩੩. ਤਤਿਯੇ, ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਤਾਦਿਸੇਨਪਿ ਨ ਸੁਕਰਂ વਿਞ੍ਞਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇવ વਦਨ੍ਤੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਸਬ੍ਬਮਤਿਕ੍ਕਮਂ। ਅਞ੍ਞਾਤਾਰੋ ਚ ਦੁਲ੍ਲਭਾਤਿ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਸਾਮਞ੍ਞવਚਨੇਨ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤੇਨਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇਸਨਾਯ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
33. Tatiye, ‘‘sāriputta, mayā saṃkhittena desitaṃ dhammaṃ tādisenapi na sukaraṃ viññātu’’nti iminā adhippāyeneva vadanto therassa ñāṇaṃ sabbamatikkamaṃ. Aññātāro ca dullabhāti hi iminā sāmaññavacanena sāriputtattherampi antogadhaṃ katvā dassento tenapi attano desanāya duppaṭividdhabhāvaṃ dasseti.
ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਹੇਤੁਨਾ ਕਾਰਣੇਨ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਪਾਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਮਾਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਾਭਿਸਮਯਾ। ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੋਤਿ ਚ ਦਸ੍ਸਨਾਭਿਸਮਯੋਤਿ ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਕਿਚ੍ਚવਸੇਨ ਮਾਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਪ੍ਪਟਿવੇਧવਸੇਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਯਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਾਭਿਸਮਯੋ। ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠੋ ਪਨ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੋ ਚ। ਦਸ੍ਸਨਾਭਿਸਮਯੇਨ ਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਮੇવ ਪਹੀਯਤਿ। ਦਿਟ੍ਠવਿਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀવਿਤਂ વਿਯ ਅਯਮਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੋ । ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਾਭਿਸਮਯਨਾਨਨ੍ਤਰਿਯਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੇਨ’’ਇਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੇ ਹਿ ਗਹਿਤੇ ਦਸ੍ਸਨਾਭਿਸਮਯੋ ਗਹਿਤੋવ ਹੋਤਿ।
Sammāti hetunā kāraṇena. Tenāha ‘‘upāyenā’’tiādi. Mānābhisamayāti mānassa dassanābhisamayā. Pahānābhisamayoti ca dassanābhisamayoti ca pariññābhisamayo vutto. Arahattamaggo hi pariññākiccasiddhiyā kiccavasena mānaṃ passati, asammohappaṭivedhavasenāti vuttaṃ hoti, ayamassa dassanābhisamayo. Tena diṭṭho pana pahānābhisamayo ca. Dassanābhisamayena hi pariññābhisamayameva pahīyati. Diṭṭhavisena diṭṭhasattānaṃ jīvitaṃ viya ayamassa pahānābhisamayo . Aṭṭhakathāyaṃ pana pahānābhisamayassa dassanābhisamayanānantariyakattā ‘‘pahānābhisamayena’’icceva vuttaṃ. Pahānābhisamaye hi gahite dassanābhisamayo gahitova hoti.
ਅਨ੍ਤਮਕਾਸਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਮਾਨਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਯੇ ਇਮੇ ‘‘ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਜੀਰਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੭੮), ਹਰਿਤਨ੍ਤਂ વਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੦੪) ਏવਂ વੁਤ੍ਤਅਨ੍ਤਿਮਮਰਿਯਾਦਨ੍ਤੋ ਚ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜੀવਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੦; ਇਤਿવੁ॰ ੯੧) ਏવਂ વੁਤ੍ਤਲਾਮਕਨ੍ਤੋ ਚ ‘‘ਸਕ੍ਕਾਯੋ ਏਕੋ ਅਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੦੩) ਏવਂ વੁਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਾਸਨ੍ਤੋ ਚ ‘‘ਏਸੇવਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਾਸਨ੍ਤੋ ਚਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਨ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸੇવ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਦੁਂ ਚਤੁਤ੍ਥਕੋਟਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਨ੍ਤਮਕਾਸਿ, ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਪਰਿવਟੁਮਂ ਅਕਾਸਿ, ਅਨ੍ਤਿਮਸਮੁਦਯਮਤ੍ਤਾવਸੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਮਕਾਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਮਕਾਸੀ’’ਤਿ।
Antamakāsidukkhassāti arahattamaggena mānassa pahīnattā ye ime ‘‘kāyabandhanassa anto jīrati (cūḷava. 278), haritantaṃ vā’’ti (ma. ni. 1.304) evaṃ vuttaantimamariyādanto ca ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikāna’’nti (saṃ. ni. 3.80; itivu. 91) evaṃ vuttalāmakanto ca ‘‘sakkāyo eko anto’’ti (saṃ. ni. 3.103) evaṃ vuttakoṭṭhāsanto ca ‘‘esevanto dukkhassa sapaccayasaṅkhayā’’ti evaṃ vuttakoṭṭhāsanto cāti cattāro antā, tesu sabbasseva vaṭṭadukkhassa aduṃ catutthakoṭisaṅkhātaṃ antamakāsi, paricchedaṃ parivaṭumaṃ akāsi, antimasamudayamattāvasesaṃ dukkhamakāsīti vuttaṃ hoti. Tenāha ‘‘vaṭṭadukkhassa antamakāsī’’ti.
ਨਨੁ ਚ ‘‘ਪਹਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਤਂ? ਇਧ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪ੍ਪਹਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨਾਯਂ વਣ੍ਣਨਾ વਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਆਗਤਾਨੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਪਹਾਨਂ વੂਪਸਮਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ (ਚੂਲ਼ਨਿ॰ ੭੫ ਉਦਯਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ) ਪਦਾਨਿ ਆਗਤਾਨਿ।
Nanu ca ‘‘pahāna’’nti imassa niddese nibbānaṃ āgataṃ? Idha paṭippassaddhippahānasaṅkhātaṃ arahattaphalaṃ vuttaṃ, tasmā niddesenāyaṃ vaṇṇanā virujjhatīti āha ‘‘niddese panā’’tiādi. Tattha tāni padāni āgatānīti tasmiṃ niddese ‘‘pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissagga’’ntiādīni (cūḷani. 75 udayamāṇavapucchāniddeso) padāni āgatāni.
ਧਮ੍ਮਤਕ੍ਕਪੁਰੇਜવਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨવਿਮੋਕ੍ਖੇ ਠਤ੍વਾ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ વਿਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਅਧਿਗਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤવਿਮੋਕ੍ਖਂ વਦਤਿ। ਅਰਹਤ੍ਤવਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸਙ੍ਖਾਤੋ ਧਮ੍ਮਤਕ੍ਕੋ ਪੁਰੇਜવੋ ਹੋਤਿ।
Dhammatakkapurejavanti iminā tasmiṃ catutthajjhānavimokkhe ṭhatvā jhānaṅgāni vipassitvā adhigataṃ arahattavimokkhaṃ vadati. Arahattavimokkhassa hi maggasampayuttasammāsaṅkappasaṅkhāto dhammatakko purejavo hoti.
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sāriputtasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੩. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Sāriputtasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Sāriputtasuttavaṇṇanā
