Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഉദാന-അട്ഠകഥാ • Udāna-aṭṭhakathā |
൪. സാരിപുത്തസുത്തവണ്ണനാ
4. Sāriputtasuttavaṇṇanā
൨൪. ചതുത്ഥേ പരിമുഖം സതിം ഉപട്ഠപേത്വാതി ആരമ്മണാഭിമുഖം സതിം ഠപയിത്വാ മുഖസമീപേ കത്വാ. തഥാ ഹി വിഭങ്ഗേ വുത്തം –
24. Catutthe parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti ārammaṇābhimukhaṃ satiṃ ṭhapayitvā mukhasamīpe katvā. Tathā hi vibhaṅge vuttaṃ –
‘‘അയം സതി ഉപട്ഠിതാ ഹോതി സുപട്ഠിതാ നാസികഗ്ഗേ വാ മുഖനിമിത്തേ വാ, തേന വുച്ചതി പരിമുഖം സതിം ഉപട്ഠപേത്വാ’’തി (വിഭ॰ ൫൩൭).
‘‘Ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti supaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā, tena vuccati parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti (vibha. 537).
അഥ വാ ‘‘പരീതി പരിഗ്ഗഹട്ഠോ, മുഖന്തി നിയ്യാനട്ഠോ, സതീതി ഉപട്ഠാനട്ഠോ, തേന വുച്ചതി ‘പരിമുഖം സതി’’’ന്തി. ഏവം പടിസമ്ഭിദായം (പടി॰ മ॰ ൧.൧൬൪) വുത്തനയേനപേത്ഥ അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. തത്രായം സങ്ഖേപത്ഥോ – പരിഗ്ഗഹിതനിയ്യാനസതിം കത്വാതി. നിയ്യാനന്തി ച സതിയാ ഓഗാഹിതബ്ബം ആരമ്മണം ദട്ഠബ്ബം. ഏത്ഥ ച പുരിമോ പച്ഛിമോ ച അത്ഥോ സബ്ബസങ്ഗാഹകവസേന, ഇതരോ സമാപത്തിയാ പുബ്ബഭാഗസമന്നാഹാരവസേന ദട്ഠബ്ബോ. സതീതി വാ സതിസീസേന ഝാനം വുത്തം ‘‘യേ കായഗതാസതിം പരിഭുഞ്ജന്തീ’’തിആദീസു (അ॰ നി॰ ൧.൬൦൦) വിയ. കതമം പന തം ഝാനന്തി? രൂപാവചരചതുത്ഥജ്ഝാനം പാദകം കത്വാ സമാപന്നം അരഹത്തഫലജ്ഝാനം. കഥം പനേതം ജാനിതബ്ബന്തി? ആനേഞ്ജസമാധിയോഗേന ഥേരസ്സ സവിസേസം നിച്ചലഭാവം കേനചി അകമ്പനീയതഞ്ച പബ്ബതോപമായ പകാസേന്തോ ഭഗവാ ഇമം ഉദാനം അഭാസീതി ഗാഥായ ഏവ അയമത്ഥോ വിഞ്ഞായതി. ന ചായം നിസജ്ജാ ഥേരസ്സ സച്ചപ്പടിവേധായ, അഥ ഖോ ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരായ. പുബ്ബേയേവ ഹി സൂകരഖതലേണേ (മ॰ നി॰ ൨.൨൦൧) അത്തനോ ഭാഗിനേയ്യസ്സ ദീഘനഖപരിബ്ബാജകസ്സ ഭഗവതി ധമ്മം ദേസേന്തേ അയം മഹാഥേരോ സച്ചപ്പടിവേധകിച്ചം മത്ഥകം പാപേസീതി.
Atha vā ‘‘parīti pariggahaṭṭho, mukhanti niyyānaṭṭho, satīti upaṭṭhānaṭṭho, tena vuccati ‘parimukhaṃ sati’’’nti. Evaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.164) vuttanayenapettha attho veditabbo. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – pariggahitaniyyānasatiṃ katvāti. Niyyānanti ca satiyā ogāhitabbaṃ ārammaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Ettha ca purimo pacchimo ca attho sabbasaṅgāhakavasena, itaro samāpattiyā pubbabhāgasamannāhāravasena daṭṭhabbo. Satīti vā satisīsena jhānaṃ vuttaṃ ‘‘ye kāyagatāsatiṃ paribhuñjantī’’tiādīsu (a. ni. 1.600) viya. Katamaṃ pana taṃ jhānanti? Rūpāvacaracatutthajjhānaṃ pādakaṃ katvā samāpannaṃ arahattaphalajjhānaṃ. Kathaṃ panetaṃ jānitabbanti? Āneñjasamādhiyogena therassa savisesaṃ niccalabhāvaṃ kenaci akampanīyatañca pabbatopamāya pakāsento bhagavā imaṃ udānaṃ abhāsīti gāthāya eva ayamattho viññāyati. Na cāyaṃ nisajjā therassa saccappaṭivedhāya, atha kho diṭṭhadhammasukhavihārāya. Pubbeyeva hi sūkarakhataleṇe (ma. ni. 2.201) attano bhāgineyyassa dīghanakhaparibbājakassa bhagavati dhammaṃ desente ayaṃ mahāthero saccappaṭivedhakiccaṃ matthakaṃ pāpesīti.
ഏതമത്ഥന്തി ഏതം ഥേരസ്സ ആനേഞ്ജസമാധിയോഗേന താദിഭാവപ്പത്തിയാ ച കേനചി അകമ്പനീയതാസങ്ഖാതം അത്ഥം സബ്ബാകാരതോ വിദിത്വാ തദത്ഥവിഭാവനം ഇമം ഉദാനം ഉദാനേസി.
Etamatthanti etaṃ therassa āneñjasamādhiyogena tādibhāvappattiyā ca kenaci akampanīyatāsaṅkhātaṃ atthaṃ sabbākārato viditvā tadatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
തത്ഥ യഥാപി പബ്ബതോ സേലോതി യഥാ സിലാമയോ ഏകഗ്ഘനസിലാപബ്ബതോ, ന പംസുപബ്ബതോ ന മിസ്സകപബ്ബതോതി അത്ഥോ. അചലോ സുപ്പതിട്ഠിതോതി സുപ്പതിട്ഠിതമൂലോ പകതിവാതേഹി അചലോ അകമ്പനീയോ ഹോതി. ഏവം മോഹക്ഖയാ ഭിക്ഖു, പബ്ബതോവ ന വേധതീതി മോഹസ്സ അനവസേസപ്പഹാനാ മോഹമൂലകത്താ ച സബ്ബാകുസലാനം പഹീനസബ്ബാകുസലോ ഭിക്ഖു, യഥാ സോ പബ്ബതോ പകതിവാതേഹി, ഏവം ലോകധമ്മേഹി ന വേധതി ന കമ്പതി. മോഹക്ഖയോതി വാ യസ്മാ നിബ്ബാനം അരഹത്തഞ്ച വുച്ചതി, തസ്മാ മോഹക്ഖയസ്സ ഹേതു നിബ്ബാനസ്സ അരഹത്തസ്സ വാ അധിഗതത്താ ചതൂസു അരിയസച്ചേസു സുപ്പതിട്ഠിതോ അസമാപന്നകാലേപി യഥാവുത്തപബ്ബതോ വിയ ന കേനചി വേധതി, പഗേവ സമാപന്നകാലേതി അധിപ്പായോ.
Tattha yathāpi pabbato seloti yathā silāmayo ekagghanasilāpabbato, na paṃsupabbato na missakapabbatoti attho. Acalo suppatiṭṭhitoti suppatiṭṭhitamūlo pakativātehi acalo akampanīyo hoti. Evaṃ mohakkhayā bhikkhu, pabbatova na vedhatīti mohassa anavasesappahānā mohamūlakattā ca sabbākusalānaṃ pahīnasabbākusalo bhikkhu, yathā so pabbato pakativātehi, evaṃ lokadhammehi na vedhati na kampati. Mohakkhayoti vā yasmā nibbānaṃ arahattañca vuccati, tasmā mohakkhayassa hetu nibbānassa arahattassa vā adhigatattā catūsu ariyasaccesu suppatiṭṭhito asamāpannakālepi yathāvuttapabbato viya na kenaci vedhati, pageva samāpannakāleti adhippāyo.
ചതുത്ഥസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഉദാനപാളി • Udānapāḷi / ൪. സാരിപുത്തസുത്തം • 4. Sāriputtasuttaṃ