Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / උදාන-අට්‌ඨකථා • Udāna-aṭṭhakathā

    10. සාරිපුත්‌තඋපසමසුත්‌තවණ්‌ණනා

    10. Sāriputtaupasamasuttavaṇṇanā

    40. දසමෙ අත්‌තනො උපසමන්‌ති සාවකපාරමීමත්‌ථකප්‌පත්‌තියා හෙතුභූතං අග්‌ගමග්‌ගෙන අත්‌තනො අනවසෙසකිලෙසවූපසමං.

    40. Dasame attano upasamanti sāvakapāramīmatthakappattiyā hetubhūtaṃ aggamaggena attano anavasesakilesavūpasamaṃ.

    ආයස්‌මා හි සාරිපුත්‌තො අනුපසන්‌තකිලෙසානං සත්‌තානං රාගාදිකිලෙසජනිතසන්‌තාපදරථපරිළාහදුක්‌ඛඤ්‌චෙව කිලෙසාභිසඞ්‌ඛාරනිමිත්‌තං ජාතිජරාබ්‍යාධිමරණසොකපරිදෙවාදිදුක්‌ඛඤ්‌ච පච්‌චක්‌ඛතො දිස්‌වා අතීතානාගතෙපි නෙසං වට්‌ටමූලකදුක්‌ඛං පරිතුලෙත්‌වා කරුණායමානො අත්‌තනාපි පුථුජ්‌ජනකාලෙ අනුභූතං කිලෙසනිමිත්‌තං වා අනප්‌පකං දුක්‌ඛං අනුස්‌සරිත්‌වා ‘‘ඊදිසස්‌ස නාම මහාදුක්‌ඛස්‌ස හෙතුභූතා කිලෙසා ඉදානි මෙ සුප්‌පහීනා’’ති අත්‌තනො කිලෙසවූපසමං අභිණ්‌හං පච්‌චවෙක්‌ඛති. පච්‌චවෙක්‌ඛන්‌තො ච ‘‘ඉමෙ එත්‌තකා කිලෙසා සොතාපත්‌තිමග්‌ගෙන උපසමිතා, එත්‌තකා සකදාගාමිමග්‌ගෙන, එත්‌තකා අනාගාමිමග්‌ගෙන, එත්‌තකා අරහත්‌තමග්‌ගෙන උපසමිතා’’ති තංතංමග්‌ගඤාණෙහි ඔධිසො කිලෙසානං උපසමිතභාවං පච්‌චවෙක්‌ඛති, තෙන වුත්‌තං – ‘‘අත්‌තනො උපසමං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො’’ති.

    Āyasmā hi sāriputto anupasantakilesānaṃ sattānaṃ rāgādikilesajanitasantāpadarathapariḷāhadukkhañceva kilesābhisaṅkhāranimittaṃ jātijarābyādhimaraṇasokaparidevādidukkhañca paccakkhato disvā atītānāgatepi nesaṃ vaṭṭamūlakadukkhaṃ parituletvā karuṇāyamāno attanāpi puthujjanakāle anubhūtaṃ kilesanimittaṃ vā anappakaṃ dukkhaṃ anussaritvā ‘‘īdisassa nāma mahādukkhassa hetubhūtā kilesā idāni me suppahīnā’’ti attano kilesavūpasamaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhati. Paccavekkhanto ca ‘‘ime ettakā kilesā sotāpattimaggena upasamitā, ettakā sakadāgāmimaggena, ettakā anāgāmimaggena, ettakā arahattamaggena upasamitā’’ti taṃtaṃmaggañāṇehi odhiso kilesānaṃ upasamitabhāvaṃ paccavekkhati, tena vuttaṃ – ‘‘attano upasamaṃ paccavekkhamāno’’ti.

    අපරෙ ‘‘ථෙරො අරහත්‌තඵලසමාපත්‌තිං සමාපජ්‌ජිත්‌වා තං පච්‌චවෙක්‌ඛිත්‌වා ‘ඉමස්‌ස වතායං සන්‌තපණීතභාවො අච්‌චන්‌තසන්‌තාය අසඞ්‌ඛතාය ධාතුයා ආරම්‌මණතො, සයඤ්‌ච සම්‌මදෙව කිලෙසවූපසමතො’ති එවං අභිණ්‌හං උපසමං පච්‌චවෙක්‌ඛතී’’ති වදන්‌ති. අඤ්‌ඤෙ පන ‘‘අනවසෙසකිලෙසානං උපසමපරියොසානෙ ජාතං අග්‌ගඵලමෙවෙත්‌ථ උපසමො නාම, තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො නිසින්‌නො’’ති.

    Apare ‘‘thero arahattaphalasamāpattiṃ samāpajjitvā taṃ paccavekkhitvā ‘imassa vatāyaṃ santapaṇītabhāvo accantasantāya asaṅkhatāya dhātuyā ārammaṇato, sayañca sammadeva kilesavūpasamato’ti evaṃ abhiṇhaṃ upasamaṃ paccavekkhatī’’ti vadanti. Aññe pana ‘‘anavasesakilesānaṃ upasamapariyosāne jātaṃ aggaphalamevettha upasamo nāma, taṃ paccavekkhamāno nisinno’’ti.

    එතමත්‌ථං විදිත්‌වාති යදිදං ආයස්‌මතො සාරිපුත්‌තස්‌ස මහාපඤ්‌ඤතාදිහෙතුභූතං සාවකෙසු අනඤ්‌ඤසාධාරණං කිලෙසප්‌පහානං අග්‌ගඵලං වා උපසමපරියායෙන වුත්‌තං, තස්‌ස පච්‌චවෙක්‌ඛණසඞ්‌ඛාතං අත්‌ථං සබ්‌බාකාරතො විදිත්‌වා තදනුභාවදීපකං ඉමං උදානං උදානෙසි.

    Etamatthaṃ viditvāti yadidaṃ āyasmato sāriputtassa mahāpaññatādihetubhūtaṃ sāvakesu anaññasādhāraṇaṃ kilesappahānaṃ aggaphalaṃ vā upasamapariyāyena vuttaṃ, tassa paccavekkhaṇasaṅkhātaṃ atthaṃ sabbākārato viditvā tadanubhāvadīpakaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.

    තත්‌ථ උපසන්‌තසන්‌තචිත්‌තස්‌සාති උපසන්‌තමෙව හුත්‌වා සන්‌තං චිත්‌තං එතස්‌සාති උපසන්‌තසන්‌තචිත්‌තො. සමාපත්‌තියා වික්‌ඛම්‌භනෙන හි උපසන්‌තකිලෙසත්‌තා උපසන්‌තචිත්‌තං න සබ්‌බථා ‘‘උපසන්‌තසන්‌ත’’න්‌ති වුච්‌චති තස්‌ස උපසමස්‌ස අනච්‌චන්‌තිකභාවතො, න තථා අග්‌ගමග්‌ගෙන. තෙන පන අච්‌චන්‌තමෙව කිලෙසානං සමුච්‌ඡින්‌නත්‌තා අරහතො චිත්‌තං පුන කිලෙසානං අනුපසමෙතබ්‌බතාය සමථවිපස්‌සනාහෙට්‌ඨිමමග්‌ගෙහි උපසන්‌තකිලෙසං හුත්‌වා අච්‌චන්‌තසන්‌තභාවතොව ‘‘උපසන්‌තසන්‌ත’’න්‌ති වුච්‌චති. තෙන වුත්‌තං – ‘‘උපසන්‌තමෙව හුත්‌වා සන්‌තං චිත්‌තං එතස්‌සාති උපසන්‌තසන්‌තචිත්‌තො’’ති. උපසන්‌තන්‌ති වා උපසමො වුච්‌චති, තස්‌මා ‘‘උපසන්‌තසන්‌තචිත්‌තස්‌සා’’ති අච්‌චන්‌තූපසමෙන සන්‌තචිත්‌තස්‌සාති අත්‌ථො.

    Tattha upasantasantacittassāti upasantameva hutvā santaṃ cittaṃ etassāti upasantasantacitto. Samāpattiyā vikkhambhanena hi upasantakilesattā upasantacittaṃ na sabbathā ‘‘upasantasanta’’nti vuccati tassa upasamassa anaccantikabhāvato, na tathā aggamaggena. Tena pana accantameva kilesānaṃ samucchinnattā arahato cittaṃ puna kilesānaṃ anupasametabbatāya samathavipassanāheṭṭhimamaggehi upasantakilesaṃ hutvā accantasantabhāvatova ‘‘upasantasanta’’nti vuccati. Tena vuttaṃ – ‘‘upasantameva hutvā santaṃ cittaṃ etassāti upasantasantacitto’’ti. Upasantanti vā upasamo vuccati, tasmā ‘‘upasantasantacittassā’’ti accantūpasamena santacittassāti attho.

    අථ වා සතිපි සබ්‌බෙසං ඛීණාසවානං අනවසෙසකිලෙසවූපසමෙ සාවකපාරමීඤාණස්‌ස පන මත්‌ථකප්‌පත්‌තිහෙතුභූතො සාවකෙසු අනඤ්‌ඤසාධාරණො සවිසෙසො ධම්‌මසෙනාපතිනො කිලෙසවූපසමොති දස්‌සෙතුං සත්‌ථා උපසන්‌තසද්‌දෙන විසෙසෙත්‌වා ආහ ‘‘උපසන්‌තසන්‌තචිත්‌තස්‌සා’’ති.

    Atha vā satipi sabbesaṃ khīṇāsavānaṃ anavasesakilesavūpasame sāvakapāramīñāṇassa pana matthakappattihetubhūto sāvakesu anaññasādhāraṇo saviseso dhammasenāpatino kilesavūpasamoti dassetuṃ satthā upasantasaddena visesetvā āha ‘‘upasantasantacittassā’’ti.

    තත්‍රායමත්‌ථො – භුසං දළ්‌හං වා සන්‌තං උපසන්‌තං, තෙන උපසන්‌තෙන උපසන්‌තමෙව හුත්‌වා සන්‌තං උපසන්‌තසන්‌තං , තාදිසං චිත්‌තං එතස්‌සාති සබ්‌බං පුරිමසදිසමෙව. තථා හෙස භගවතා – ‘‘සාරිපුත්‌තො, භික්‌ඛවෙ, මහාපඤ්‌ඤො පුථුපඤ්‌ඤො හාසපඤ්‌ඤො ජවනපඤ්‌ඤො තික්‌ඛපඤ්‌ඤො නිබ්‌බෙධිකපඤ්‌ඤො’’තිආදිනා (ම. නි. 3.93) අනෙකපරියායෙන වණ්‌ණිතො ථොමිතො. නෙත්‌තිච්‌ඡින්‌නස්‌සාති නෙත්‌ති වුච්‌චති භවතණ්‌හා සංසාරස්‌ස නයනතො, සා නෙත්‌ති ඡින්‌නා එතස්‌සාති නෙත්‌තිච්‌ඡින්‌නො. තස්‌ස නෙත්‌තිච්‌ඡින්‌නස්‌ස, පහීනතණ්‌හස්‌සාති අත්‌ථො. මුත්‌තො සො මාරබන්‌ධනාති සො එවංවිධො පරික්‌ඛීණභවසංයොජනො සබ්‌බස්‌මා මාරබන්‌ධනතො මුත්‌තො, න තස්‌ස මාරබන්‌ධනමොචනාය කරණීයං අත්‌ථි, තස්‌මා ධම්‌මසෙනාපති අත්‌තනො උපසමං පච්‌චවෙක්‌ඛතීති. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.

    Tatrāyamattho – bhusaṃ daḷhaṃ vā santaṃ upasantaṃ, tena upasantena upasantameva hutvā santaṃ upasantasantaṃ , tādisaṃ cittaṃ etassāti sabbaṃ purimasadisameva. Tathā hesa bhagavatā – ‘‘sāriputto, bhikkhave, mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño’’tiādinā (ma. ni. 3.93) anekapariyāyena vaṇṇito thomito. Netticchinnassāti netti vuccati bhavataṇhā saṃsārassa nayanato, sā netti chinnā etassāti netticchinno. Tassa netticchinnassa, pahīnataṇhassāti attho. Mutto so mārabandhanāti so evaṃvidho parikkhīṇabhavasaṃyojano sabbasmā mārabandhanato mutto, na tassa mārabandhanamocanāya karaṇīyaṃ atthi, tasmā dhammasenāpati attano upasamaṃ paccavekkhatīti. Sesaṃ vuttanayameva.

    දසමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

    නිට්‌ඨිතා ච මෙඝියවග්‌ගවණ්‌ණනා.

    Niṭṭhitā ca meghiyavaggavaṇṇanā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / උදානපාළි • Udānapāḷi / 10. සාරිපුත්‌තඋපසමසුත්‌තං • 10. Sāriputtaupasamasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact