| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪೇಟಕೋಪದೇಸಪಾಳಿ • Peṭakopadesapāḷi |
೨. ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನದುತಿಯಭೂಮಿ
2. Sāsanapaṭṭhānadutiyabhūmi
೧೩. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಾಸನಪ್ಪಟ್ಠಾನಂ? ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ವಾಸನಾ ಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ, ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ। ಆಣತ್ತಿ, ಫಲಂ, ಉಪಾಯೋ, ಆಣತ್ತಿ ಚ ಫಲಞ್ಚ, ಫಲಞ್ಚ ಉಪಾಯೋ ಚ, ಆಣತ್ತಿ ಚ ಫಲಞ್ಚ ಉಪಾಯೋ ಚ। ಅಸ್ಸಾದೋ, ಆದೀನವೋ, ನಿಸ್ಸರಣಂ, ಅಸ್ಸಾದೋ ಚ ಆದೀನವೋ ಚ, ಅಸ್ಸಾದೋ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ, ಆದೀನವೋ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ, ಅಸ್ಸಾದೋ ಚ ಆದೀನವೋ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ। ಲೋಕಿಕಂ, ಲೋಕುತ್ತರಂ, ಲೋಕಿಕಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ। ಕಮ್ಮಂ, ವಿಪಾಕೋ, ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕೋ ಚ। ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ಅನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ನಿದ್ದಿಟ್ಠಞ್ಚ ಅನಿದ್ದಿಟ್ಠಞ್ಚ। ಞಾಣಂ, ಞೇಯ್ಯಂ, ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ। ದಸ್ಸನಂ, ಭಾವನಾ, ದಸ್ಸನಞ್ಚ ಭಾವನಾ ಚ। ವಿಪಾಕಕಮ್ಮಂ, ನ ವಿಪಾಕಕಮ್ಮಂ, ನೇವವಿಪಾಕನವಿಪಾಕಕಮ್ಮಂ । ಸಕವಚನಂ, ಪರವಚನಂ, ಸಕವಚನಞ್ಚ ಪರವಚನಞ್ಚ। ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ। ಥವೋ, ಸಕವಚನಾಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಪರವಚನಾಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಸಕವಚನಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಪರವಚನಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ। ಕಿರಿಯಂ, ಫಲಂ, ಕಿರಿಯಞ್ಚ ಫಲಞ್ಚ। ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ। ಇಮಾನಿ ಛ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ।
13. Tattha katamaṃ sāsanappaṭṭhānaṃ? Saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, vāsanā bhāgiyaṃ suttaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca, vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca. Āṇatti, phalaṃ, upāyo, āṇatti ca phalañca, phalañca upāyo ca, āṇatti ca phalañca upāyo ca. Assādo, ādīnavo, nissaraṇaṃ, assādo ca ādīnavo ca, assādo ca nissaraṇañca, ādīnavo ca nissaraṇañca, assādo ca ādīnavo ca nissaraṇañca. Lokikaṃ, lokuttaraṃ, lokikañca lokuttarañca. Kammaṃ, vipāko, kammañca vipāko ca. Niddiṭṭhaṃ, aniddiṭṭhaṃ, niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca. Ñāṇaṃ, ñeyyaṃ, ñāṇañca ñeyyañca. Dassanaṃ, bhāvanā, dassanañca bhāvanā ca. Vipākakammaṃ, na vipākakammaṃ, nevavipākanavipākakammaṃ . Sakavacanaṃ, paravacanaṃ, sakavacanañca paravacanañca. Sattādhiṭṭhānaṃ, dhammādhiṭṭhānaṃ, sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca. Thavo, sakavacanādhiṭṭhānaṃ, paravacanādhiṭṭhānaṃ, sakavacanādhiṭṭhānañca paravacanādhiṭṭhānañca. Kiriyaṃ, phalaṃ, kiriyañca phalañca. Anuññātaṃ, paṭikkhittaṃ, anuññātañca paṭikkhittañca. Imāni cha paṭikkhittāni.
೧೪. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ?
14. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ?
ಕಾಮನ್ಧಾ ಜಾಲಸಞ್ಛನ್ನಾ, ತಣ್ಹಾಛದನಛಾದಿತಾ।
Kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditā;
ಪಮತ್ತಬನ್ಧುನಾ ಬದ್ಧಾ, ಮಚ್ಛಾವ ಕುಮಿನಾಮುಖೇ।
Pamattabandhunā baddhā, macchāva kumināmukhe;
ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೀವರಣಾ।
Pañcime, bhikkhave, nīvaraṇā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ?
ಮನೋಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಧಮ್ಮಾ, ಮನೋಸೇಟ್ಠಾ ಮನೋಮಯಾ।
Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;
ಮನಸಾ ಚೇ ಪಸನ್ನೇನ, ಭಾಸತಿ ವಾ ಕರೋತಿ ವಾ।
Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;
ತತೋ ನಂ ಸುಖಮನ್ವೇತಿ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ॥
Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinī.
ಸಂಯುತ್ತಕೇ ಸುತ್ತಂ।
Saṃyuttake suttaṃ.
ಮಹಾನಾಮಸ್ಸ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಇದಂ ಭಗವಾ ಸಕ್ಯಾನಂ ಕಪಿಲವತ್ಥುಮ್ಹಿ ನಗರೇ ನಯವಿತ್ಥಾರೇನ ಸದ್ಧಾಸೀಲಪರಿಭಾವಿತಂ ಸುತ್ತಂ ಭಾವಞ್ಞೇನ ಪರಿಭಾವಿತಂ ತಂ ನಾಮ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಕಾಲೇ।
Mahānāmassa sakkassa idaṃ bhagavā sakyānaṃ kapilavatthumhi nagare nayavitthārena saddhāsīlaparibhāvitaṃ suttaṃ bhāvaññena paribhāvitaṃ taṃ nāma pacchime kāle.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ?
ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ 3 ಸಬ್ಬಧಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ, ಅಯಂ ಅಹಸ್ಮೀತಿ ಅನಾನುಪಸ್ಸೀ।
Uddhaṃ adho 4 sabbadhi vippamutto, ayaṃ ahasmīti anānupassī;
ಏವಂ ವಿಮುತ್ತೋ ಉದತಾರಿ ಓಘಂ, ಅತಿಣ್ಣಪುಬ್ಬಂ ಅಪುನಬ್ಭವಾಯ॥
Evaṃ vimutto udatāri oghaṃ, atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāya.
ಸೀಲಾನಿ ನು ಖೋ ಭವನ್ತಿ ಕಿಮತ್ಥಿಯಾನಿ ಆನನ್ದೋ ಪುಚ್ಛತಿ ಸತ್ಥಾರಂ।
Sīlāni nu kho bhavanti kimatthiyāni ānando pucchati satthāraṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ?
‘‘ಯಸ್ಸ ಸೇಲೂಪಮಂ ಚಿತ್ತಂ, ಠಿತಂ ನಾನುಪಕಮ್ಪತಿ।
‘‘Yassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampati;
ಯಸ್ಸೇವಂ ಭಾವಿತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಕುತೋ ತಂ ದುಕ್ಖಮೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥
Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, kuto taṃ dukkhamessatī’’ti.
ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ನಾಮ ಭಗವಾ ಥೇರಞ್ಞತರೋ ಸೋ ಮಂ ಆಸಜ್ಜ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಮತಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಸ ನೂನ ಭಗವಾ ಕಾಯಗತಾ ಸತಿ ಅಭಾವಿತಾ ಅಸ್ಸ ಅಬಹುಲೀಕತಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಕಾತಬ್ಬಂ।
Sāriputto nāma bhagavā theraññataro so maṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkamati, sāriputtassa byākaraṇaṃ kātabbaṃ. Yassa nūna bhagavā kāyagatā sati abhāvitā assa abahulīkatā vitthārena kātabbaṃ.
೧೫. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ?
15. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca?
ತಸ್ಮಾ ಛನ್ನಂ ವಿವರೇಥ, ಏವಂ ತಂ ನಾತಿವಸ್ಸತಿ॥
Tasmā channaṃ vivaretha, evaṃ taṃ nātivassati.
ಛನ್ನಮತಿವಸ್ಸತೀತಿ ಸಂಕಿಲೇಸೋ। ವಿವಟಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀತಿ ವಾಸನಾ। ತಮೋ ತಮಪರಾಯನೋತಿ ವಿತ್ಥಾರೇನ। ತತ್ಥ ಯೋ ಚ ತಮೋ ಯೋ ಚ ತಮಪರಾಯನೋ, ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ। ಯೋ ಚ ಜೋತಿ ಯೋ ಚ ಜೋತಿಪರಾಯನೋ, ಅಯಂ ವಾಸನಾ।
Channamativassatīti saṃkileso. Vivaṭaṃ nātivassatīti vāsanā. Tamo tamaparāyanoti vitthārena. Tattha yo ca tamo yo ca tamaparāyano, ayaṃ saṃkileso. Yo ca joti yo ca jotiparāyano, ayaṃ vāsanā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?
ನ ತಂ ದಳ್ಹಂ ಬನ್ಧನಮಾಹು ಧೀರಾ, ಯದಾಯಸಂ ದಾರುಜಪಬ್ಬಜಞ್ಚ 9।
Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadāyasaṃ dārujapabbajañca 10;
ಸಾರತ್ತರತ್ತಾ ಮಣಿಕುಣ್ಡಲೇಸು, ಪುತ್ತೇಸು ದಾರೇಸು ಚ ಯಾ ಅಪೇಕ್ಖಾ॥
Sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca yā apekkhā.
ನ ತಂ ದಳ್ಹಂ ಬನ್ಧನಮಾಹು ಧೀರಾ, ಯದಾ ಪುತ್ತೇಸು ದಾರೇಸು ಚ ಯಾ ಅಪೇಕ್ಖಾ, ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ। ಏತಮ್ಪಿ ಛೇತ್ವಾ ಪರಿಬ್ಬಜನ್ತಿ ಧೀರಾ ಅನಪೇಕ್ಖಿನೋ ಸಬ್ಬಕಾಮೇ ಪಹಾಯಾತಿ, ಅಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧೋ। ಯಂ ಚೇತಯಿತಂ ಪಕಪ್ಪಿತಂ ಯಾ ಚ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಪದೇಹಿ ಸಂಕಿಲೇಸೋ। ಪಚ್ಛಿಮಕೇಹಿ ಚತೂಹಿ ನಿಬ್ಬೇಧೋ।
Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadā puttesu dāresu ca yā apekkhā, ayaṃ saṃkileso. Etampi chetvā paribbajanti dhīrā anapekkhino sabbakāme pahāyāti, ayaṃ nibbedho. Yaṃ cetayitaṃ pakappitaṃ yā ca nāmarūpassa avakkanti hoti. Imehi catūhi padehi saṃkileso. Pacchimakehi catūhi nibbedho.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ?
ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಸನ್ತಾಪಜಾತೋ, ಫಸ್ಸಪರೇತೋ ರೋಗಂ 11 ವದತಿ ಅತ್ತತೋ।
Ayaṃ loko santāpajāto, phassapareto rogaṃ 12 vadati attato;
ಯೇನ ಯೇನ ಹಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ತತೋ ತಂ ಹೋತಿ ಅಞ್ಞಥಾ॥
Yena yena hi maññanti, tato taṃ hoti aññathā.
ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೀ ಭವಸತ್ತೋ ಲೋಕೋ, ಭವಪರೇತೋ ಭವಮೇವಾಭಿನನ್ದತಿ।
Aññathābhāvī bhavasatto loko, bhavapareto bhavamevābhinandati;
ಯದಭಿನನ್ದತಿ ತಂ ಭಯಂ, ಯಸ್ಸ ಭಾಯತಿ ತಂ ದುಕ್ಖಂ।
Yadabhinandati taṃ bhayaṃ, yassa bhāyati taṃ dukkhaṃ;
ಭವವಿಪ್ಪಹಾನಾಯ ಖೋ ಪನಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತಿ॥
Bhavavippahānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussati.
ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಭವೇನ ಭವಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಮೋಕ್ಖಮಾಹಂಸು, ಸಬ್ಬೇತೇ ‘‘ಅವಿಪ್ಪಮುತ್ತಾ ಭವಸ್ಮಾ’’ತಿ ವದಾಮಿ। ಯೇ ವಾ ಪನ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ವಿಭವೇನ ಭವಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಮಾಹಂಸು, ಸಬ್ಬೇತೇ ‘‘ಅನಿಸ್ಸಟಾ ಭವಸ್ಮಾ’’ತಿ ವದಾಮಿ। ಉಪಧಿಂ ಹಿ ಪಟಿಚ್ಚ ದುಕ್ಖಮಿದಂ ಸಮ್ಭೋತಿ, ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಕ್ಖಯಾ ನತ್ಥಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮ್ಭವೋ, ಲೋಕಮಿಮಂ ಪಸ್ಸ, ಪುಥೂ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಪರೇತಾ ಭೂತಾ ಭೂತರತಾ ಭವಾ ಅಪರಿಮುತ್ತಾ। ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ ಭವಾ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬತ್ಥತಾಯ ಸಬ್ಬೇತೇ ಭವಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ದುಕ್ಖಾ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾತಿ।
Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsu, sabbete ‘‘avippamuttā bhavasmā’’ti vadāmi. Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu, sabbete ‘‘anissaṭā bhavasmā’’ti vadāmi. Upadhiṃ hi paṭicca dukkhamidaṃ sambhoti, sabbupādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo, lokamimaṃ passa, puthū avijjāya paretā bhūtā bhūtaratā bhavā aparimuttā. Ye hi keci bhavā sabbadhi sabbatthatāya sabbete bhavā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammāti.
‘‘ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತೋ।
‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, sammappaññāya passato;
ಭವತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯತಿ, ವಿಭವಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ।
Bhavataṇhā pahīyati, vibhavaṃ nābhinandati;
ಸಬ್ಬಸೋ ತಣ್ಹಾನಂ ಖಯಾ, ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ॥
Sabbaso taṇhānaṃ khayā, asesavirāganirodho nibbānaṃ.
‘‘ತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬುತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ, ಅನುಪಾದಾ ಪುನಬ್ಭವೋ ನ ಹೋತಿ।
‘‘Tassa nibbutassa bhikkhuno, anupādā punabbhavo na hoti;
ಅಭಿಭೂತೋ ಮಾರೋ ವಿಜಿತಸಙ್ಗಾಮೋ, ಉಪೇಚ್ಚಗಾ ಸಬ್ಬಭವಾನಿ ತಾದೀ’’ತಿ॥
Abhibhūto māro vijitasaṅgāmo, upeccagā sabbabhavāni tādī’’ti.
ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಸನ್ತಾಪಜಾತೋ ಯಾವ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಯಂ ತಣ್ಹಾ ಸಂಕಿಲೇಸೋ।
Ayaṃ loko santāpajāto yāva dukkhanti yaṃ taṇhā saṃkileso.
ಯಂ ಪುನಗ್ಗಹಣಂ ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಭವೇನ ಭವಸ್ಸ ವಿಮೋಕ್ಖಮಾಹಂಸು, ಸಬ್ಬೇತೇ ‘‘ಅವಿಮುತ್ತಾ ಭವಸ್ಮಾ’’ತಿ ವದಾಮಿ। ಯೇ ವಾ ಪನ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ವಿಭವೇನ ಭವಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಮಾಹಂಸು ‘‘ಅನಿಸ್ಸಟಾ ಭವಸ್ಮಾ’’ತಿ ವದಾಮಿ। ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸೋ, ತಂ ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸೋ ಚ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸೋ ಚ, ಉಭಯಮೇತಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ। ಯಂ ಪುನಗ್ಗಹಣಂ ಭವವಿಪ್ಪಹಾನಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತಿ, ಯಾವ ಸಬ್ಬಸೋ ಉಪಾದಾನಕ್ಖಯಾ ಸಮ್ಭವಾ, ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ। ತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬುತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯಾವ ಉಪಚ್ಚಗಾ ಸಬ್ಬಭವಾನಿ ತಾದೀತಿ ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ। ಚತ್ತಾರೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಅನುಸೋತಗಾಮೀ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಠಿತತ್ತೋ ಚ ಪಟಿಸೋತಗಾಮೀ ಚ ನಿಬ್ಬೇಧೋ। ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಅಸೇಕ್ಖಭೂಮಿ।
Yaṃ punaggahaṇaṃ ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vimokkhamāhaṃsu, sabbete ‘‘avimuttā bhavasmā’’ti vadāmi. Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu ‘‘anissaṭā bhavasmā’’ti vadāmi. Ayaṃ diṭṭhisaṃkileso, taṃ diṭṭhisaṃkileso ca taṇhāsaṃkileso ca, ubhayametaṃ saṃkileso. Yaṃ punaggahaṇaṃ bhavavippahānāya brahmacariyaṃ vussati, yāva sabbaso upādānakkhayā sambhavā, idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ. Tassa nibbutassa bhikkhuno yāva upaccagā sabbabhavāni tādīti idaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Cattāro puggalā anusotagāmī saṃkileso ṭhitatto ca paṭisotagāmī ca nibbedho. Thale tiṭṭhatīti asekkhabhūmi.
೧೬. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ?
16. Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?
‘‘ದದತೋ 13 ಪುಞ್ಞಂ ಪವಡ್ಢತಿ, ಸಂಯಮತೋ ವೇರಂ ನ ಚೀಯತಿ।
‘‘Dadato 14 puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati;
ಕುಸಲೋ ಚ ಜಹಾತಿ ಪಾಪಕಂ, ರಾಗದೋಸಮೋಹಕ್ಖಯಾ ಸನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ॥
Kusalo ca jahāti pāpakaṃ, rāgadosamohakkhayā sanibbuto’’ti.
‘‘ದದತೋ ಪುಞ್ಞಂ ಪವಡ್ಢತಿ, ಸಂಯಮತೋ ವೇರಂ ನ ಚೀಯತೀ’’ತಿ ವಾಸನಾ। ‘‘ಕುಸಲೋ ಚ ಜಹಾತಿ ಪಾಪಕಂ, ರಾಗದೋಸಮೋಹಕ್ಖಯಾ ಸನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ ನಿಬ್ಬೇಧೋ।
‘‘Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyatī’’ti vāsanā. ‘‘Kusalo ca jahāti pāpakaṃ, rāgadosamohakkhayā sanibbuto’’ti nibbedho.
ಸೋತಾನುಗತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಚಸಾ ಪರಿಚಿತೇಸು ಮನಸಾನುಪೇಕ್ಖಿತೇಸು ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧೇಸು ಪಞ್ಚಾನಿಸಂಸಾ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಾ। ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಧಮ್ಮಾ ಹೋನ್ತಿ ಧಾತಾ ಅಪಮುಟ್ಠಾ ವಚಸಾ ಪರಿಚಿತಾ ಮನಸಾನುಪೇಕ್ಖಿತಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧಾ, ಸೋ ಯುಞ್ಜನ್ತೋ ಘಟೇನ್ತೋ ವಾಯಮನ್ತೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ವಿಸೇಸಂ ಪಪ್ಪೋತಿ। ನೋ ಚೇ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ವಿಸೇಸಂ ಪಪ್ಪೋತಿ, ಗಿಲಾನೋ ಪಪ್ಪೋತಿ। ನೋ ಚೇ ಗಿಲಾನೋ ಪಪ್ಪೋತಿ, ಮರಣಕಾಲಸಮಯೇ ಪಪ್ಪೋತಿ। ನೋ ಚೇ ಮರಣಕಾಲಸಮಯೇ ಪಪ್ಪೋತಿ, ದೇವಭೂತೋ ಪಾಪುಣಾತಿ। ನೋ ಚೇ ದೇವಭೂತೋ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತೇನ ಧಮ್ಮರಾಗೇನ ತಾಯ ಧಮ್ಮನನ್ದಿಯಾ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಾತಿ।
Sotānugatesu dhammesu vacasā paricitesu manasānupekkhitesu diṭṭhiyā suppaṭividdhesu pañcānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Idhekaccassa bahussutā dhammā honti dhātā apamuṭṭhā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, so yuñjanto ghaṭento vāyamanto diṭṭheva dhamme visesaṃ pappoti. No ce diṭṭheva dhamme visesaṃ pappoti, gilāno pappoti. No ce gilāno pappoti, maraṇakālasamaye pappoti. No ce maraṇakālasamaye pappoti, devabhūto pāpuṇāti. No ce devabhūto pāpuṇāti, tena dhammarāgena tāya dhammanandiyā paccekabodhiṃ pāpuṇāti.
ತತ್ಥಾಯಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಅಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧೋ। ಯಂ ಸಮ್ಪರಾಯೇ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಅಯಂ ವಾಸನಾ। ಇಮಾನಿ ಸೋಳಸ ಸುತ್ತಾನಿ ಸಬ್ಬಸಾಸನಂ ಅತಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಇಮೇಹಿ ಸೋಳಸಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ನವವಿಧೋ ಸುತ್ತನ್ತೋ ವಿಭತ್ತೋ ಭವತಿ। ಸೋ ಚ ಪಞ್ಞವತೋ ನೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞಸ್ಸ, ಯುತ್ತಸ್ಸ ನೋ ಅಯುತ್ತಸ್ಸ, ಅಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಹಾರಿಸ್ಸ ಪಕತಿಯಾ ಲೋಕೇ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಚರತಿ। ಸೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ತಿವಿಧೋ – ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸೋ ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸೋ। ತತೋ ಸಂಕಿಲೇಸತೋ ಉಟ್ಠಹನ್ತೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಧಮ್ಮೇಸು ಪತಿಟ್ಠಹತಿ, ಲೋಕಿಯೇಸು ಪತಿಟ್ಠಹತೀತಿ। ತತ್ಥಾಕುಸಲೋ ದಿಟ್ಠತೋ ಸಚೇ ತಂ ಸೀಲಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಞ್ಚ ಪರಾಮಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸೋ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸೋ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ಪನಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ವಾ ವತೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಂ 15 ದೇವಞ್ಞತರೋ ವಾ’’ತಿ ಯಸ್ಸ ಹೋತಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ಏತಸ್ಸ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸೋ ಭವತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಅಪರಾಮಟ್ಠಸ್ಸ ಹಿ ಸೀಲವತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಸೀಲವತೋ ಯೋನಿಸೋ ಗಹಿತಂ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಂ ಜನೇತಿ ಯಾವ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಂ, ತಞ್ಚ ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಕಾಲಙ್ಕತಸ್ಸ ವಾ ತಮ್ಹಿಯೇವ ವಾ ಪನ ಅಪರಾಪರಿಯಾಯೇನ ವಾ, ಅಞ್ಞೇಸು ಖನ್ಧೇಸು ಏವಂ ಸುತಂ ‘‘ಸುಚರಿತಂ ವಾಸನಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’’ತಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ಸೀಲೇಸು ಠಿತಸ್ಸ ವಿನೀವರಣಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಂ ತತೋ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಪ್ಪಹಾನಾಯ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಸೋ ಅಚ್ಚನ್ತನಿಟ್ಠಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಾತಿ; ಯದಿ ವಾ ಸಾಸನನ್ತರೇ, ಅಚ್ಚನ್ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಯದಿ ವಾ ಏಕಾಸನೇ ಛ ಅಭಿಞ್ಞೇ। ತತ್ಥ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಪಾಪುಣನ್ತಿ ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ ಚ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ ಚ। ತತ್ಥ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ, ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ ನೇಯ್ಯೋ। ತತ್ಥ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ದುವಿಧೋ – ಕೋಚಿ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಕೋಚಿ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೋ। ತತ್ಥ ನೇಯ್ಯೋಪಿ ದುವಿಧೋ – ಕೋಚಿ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಕೋಚಿ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೋ। ತತ್ಥ ಯೋ ಚ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ಯೋ ಚ ನೇಯ್ಯೋ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ಇಮೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಅಸಮಿನ್ದ್ರಿಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಇಮೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸಮಿನ್ದ್ರಿಯಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ ಚ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞುತೋ, ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ನೇಯ್ಯತೋ, ಇಮೇ ಮಜ್ಝಿಮಾ ಭೂಮಿಗತಾ ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ಹೋತಿ। ಇಮೇ ತಯೋ ಪುಗ್ಗಲಾ।
Tatthāyaṃ diṭṭheva dhamme pāpuṇāti, ayaṃ nibbedho. Yaṃ samparāye paccekabodhiṃ pāpuṇāti, ayaṃ vāsanā. Imāni soḷasa suttāni sabbasāsanaṃ atiggaṇhanto tiṭṭhanti. Imehi soḷasahi suttehi navavidho suttanto vibhatto bhavati. So ca paññavato no duppaññassa, yuttassa no ayuttassa, akammassa vihārissa pakatiyā loke saṃkileso carati. So saṃkileso tividho – taṇhāsaṃkileso diṭṭhisaṃkileso duccaritasaṃkileso. Tato saṃkilesato uṭṭhahanto saṃkileso dhammesu patiṭṭhahati, lokiyesu patiṭṭhahatīti. Tatthākusalo diṭṭhato sace taṃ sīlañca diṭṭhiñca parāmasati, tassa so taṇhāsaṃkileso hoti. Sace panassa evaṃ hoti ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissaṃ 16 devaññataro vā’’ti yassa hoti micchādiṭṭhi, etassa micchādiṭṭhisaṃkileso bhavati. Sace pana sīle patiṭṭhito aparāmaṭṭhassa hi sīlavataṃ hoti, tassa taṃ sīlavato yoniso gahitaṃ avippaṭisāraṃ janeti yāva vimuttiñāṇadassanaṃ, tañca tassa diṭṭheva dhamme kālaṅkatassa vā tamhiyeva vā pana aparāpariyāyena vā, aññesu khandhesu evaṃ sutaṃ ‘‘sucaritaṃ vāsanāya saṃvattatī’’ti vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ vuccati. Tattha sīlesu ṭhitassa vinīvaraṇaṃ cittaṃ, taṃ tato sakkāyadiṭṭhippahānāya bhagavā dhammaṃ deseti. So accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti; yadi vā sāsanantare, accantaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti, yadi vā ekāsane cha abhiññe. Tattha dve puggalā ariyadhamme pāpuṇanti saddhānusārī ca dhammānusārī ca. Tattha dhammānusārī ugghaṭitaññū, saddhānusārī neyyo. Tattha ugghaṭitaññū duvidho – koci tikkhindriyo koci mudindriyo. Tattha neyyopi duvidho – koci tikkhindriyo koci mudindriyo. Tattha yo ca ugghaṭitaññū mudindriyo, yo ca neyyo tikkhindriyo, ime puggalā asamindriyā honti. Tattha ime puggalā samindriyā parihāyanti ca ugghaṭitaññuto, vipañcitaññū neyyato, ime majjhimā bhūmigatā vipañcitaññū hoti. Ime tayo puggalā.
೧೭. ತತ್ಥ ಚತುತ್ಥಾ ಪನ ಪಞ್ಚಮಾ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ನೇಯ್ಯೋ ಚ, ತತ್ಥ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ದಸ್ಸನಭೂಮಿಯಂ ಠಿತೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಞ್ಚ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಏಕಬೀಜೀ ಹೋತಿ ಪಠಮೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ। ತತ್ಥ ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ದಸ್ಸನಭೂಮಿಯಂ ಠಿತೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಞ್ಚ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಕೋಲಂಕೋಲೋ ಚ ಹೋತಿ ದುತಿಯೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ । ತತ್ಥ ನೇಯ್ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ದಸ್ಸನಭೂಮಿಯಂ ಠಿತೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಞ್ಚ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮೋ ಚ ಹೋತಿ , ಅಯಂ ತತಿಯೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ। ಇಮೇ ತಯೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಇನ್ದ್ರಿಯವೇಮತ್ತತಾಯ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಠಿತಾ।
17. Tattha catutthā pana pañcamā ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyo ca, tattha ugghaṭitaññū puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, ekabījī hoti paṭhamo sotāpanno. Tattha vipañcitaññū puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, kolaṃkolo ca hoti dutiyo sotāpanno . Tattha neyyo puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, sattakkhattuparamo ca hoti , ayaṃ tatiyo sotāpanno. Ime tayo puggalā indriyavemattatāya sotāpattiphale ṭhitā.
ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಏಕಬೀಜೀ ಹೋತಿ, ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ಕೋಲಂಕೋಲೋ ಹೋತಿ, ನೇಯ್ಯೋ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮೋ ಹೋತಿ। ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ। ಸಚೇ ಪನ ತದುತ್ತರಿ ವಾಯಮತಿ, ಅಚ್ಚನ್ತನಿಟ್ಠಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತತ್ಥ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯೋ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ತೇ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಹೋನ್ತಿ – ಅನಾಗಾಮಿಫಲಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಅನ್ತರಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಚ ಉಪಹಚ್ಚಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಚ। ತತ್ಥ ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯೋ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ತೇ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಹೋನ್ತಿ – ಅನಾಗಾಮಿಫಲಂ ಪಾಪುಣನ್ತಿ ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಚ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಚ। ತತ್ಥ ನೇಯ್ಯೋ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಂ ಪಾಪುಣನ್ತೋ ಉದ್ಧಂಸೋತೋ ಅಕನಿಟ್ಠಗಾಮೀ ಹೋತಿ, ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಚ ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ಚ, ಇನ್ದ್ರಿಯನಾನತ್ತೇನ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಅನ್ತರಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ, ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಉದ್ಧಂಸೋತೋ ಅಕನಿಟ್ಠಗಾಮೀ ಹೋತಿ। ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಚ ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ಚ ಇನ್ದ್ರಿಯನಾನತ್ತೇನ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ, ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಅನ್ತರಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ, ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಉಪಹಚ್ಚಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ। ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ, ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ, ನೇಯ್ಯೋ ಉಪಹಚ್ಚಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ, ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ। ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ, ನೇಯ್ಯೋ ಉದ್ಧಂಸೋತೋ ಅಕನಿಟ್ಠಗಾಮೀ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಪಞ್ಚ ಅನಾಗಾಮಿನೋ, ಛಟ್ಠೋ ಸಕದಾಗಾಮೀ, ತಯೋ ಚ ಸೋತಾಪನ್ನಾತಿ ಇಮೇ ನವ ಸೇಕ್ಖಾ।
Ugghaṭitaññū ekabījī hoti, vipañcitaññū kolaṃkolo hoti, neyyo sattakkhattuparamo hoti. Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ. Sace pana taduttari vāyamati, accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti. Tattha ugghaṭitaññū puggalo yo tikkhindriyo, te dve puggalā honti – anāgāmiphalaṃ pāpuṇitvā antarāparinibbāyī ca upahaccaparinibbāyī ca. Tattha vipañcitaññū puggalo yo tikkhindriyo, te dve puggalā honti – anāgāmiphalaṃ pāpuṇanti asaṅkhāraparinibbāyī ca sasaṅkhāraparinibbāyī ca. Tattha neyyo anāgāmiphalaṃ pāpuṇanto uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti, ugghaṭitaññū ca vipañcitaññū ca, indriyanānattena ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo antarāparinibbāyī hoti, ugghaṭitaññū mudindriyo uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti. Ugghaṭitaññū ca vipañcitaññū ca indriyanānattena ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, tikkhindriyo antarāparinibbāyī hoti, ugghaṭitaññū mudindriyo upahaccaparinibbāyī hoti. Vipañcitaññū tikkhindriyo asaṅkhāraparinibbāyī hoti, vipañcitaññū mudindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, neyyo upahaccaparinibbāyī hoti, vipañcitaññū tikkhindriyo asaṅkhāraparinibbāyī hoti. Vipañcitaññū mudindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, neyyo uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti. Iti pañca anāgāmino, chaṭṭho sakadāgāmī, tayo ca sotāpannāti ime nava sekkhā.
ತತ್ಥ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣನ್ತೋ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಹೋನ್ತಿ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತೋ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ ಚ। ತತ್ಥ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣನ್ತೋ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಠಿತಕಪ್ಪೀ 17 ಚ ಪಟಿವೇಧನಭಾವೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚ ತಿಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಸೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣನ್ತೋ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಹೋನ್ತಿ ಚೇತನಾಭಬ್ಬೋ ಚ ರಕ್ಖಣಾಭಬ್ಬೋ ಚ। ತತ್ಥ ವಿಪಞ್ಚಿತಞ್ಞೂ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣನ್ತೋ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸಚೇ ಚೇತೇತಿ ನ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ, ನೋ ಚೇ ಚೇತೇತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀತಿ। ಸಚೇ ಅನುರಕ್ಖತಿ ನ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ, ನೋ ಚೇ ಅನುರಕ್ಖತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀತಿ। ತತ್ಥ ನೇಯ್ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಭಾವನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ಪರಿಹಾನಧಮ್ಮೋ ಹೋತಿ ಕಮ್ಮನಿಯತೋ ವಾ ಸಮಸೀಸಿ ವಾ, ಇಮೇ ನವ ಅರಹನ್ತೋ ಇದಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ। ಇಮೇಸು ಪುಗ್ಗಲೇಸು ತಥಾಗತಸ್ಸ ದಸವಿಧಂ ಬಲಂ ಪವತ್ತತಿ।
Tattha ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti ubhatobhāgavimutto paññāvimutto ca. Tattha ugghaṭitaññū puggalo mudindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti, ṭhitakappī 18 ca paṭivedhanabhāvo puggalo ca tikkhindriyo so arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti cetanābhabbo ca rakkhaṇābhabbo ca. Tattha vipañcitaññū mudindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti, sace ceteti na parinibbāyī, no ce ceteti parinibbāyīti. Sace anurakkhati na parinibbāyī, no ce anurakkhati parinibbāyīti. Tattha neyyo puggalo bhāvanānuyogamanuyutto parihānadhammo hoti kammaniyato vā samasīsi vā, ime nava arahanto idaṃ catubbidhaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Imesu puggalesu tathāgatassa dasavidhaṃ balaṃ pavattati.
೧೮. ಕತಮಂ ದಸವಿಧಂ? ಇಧ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಿತೇ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕೇ ಮಹೇಸಕ್ಖಾ ದೇವಪುತ್ತಾ ಯಾಚನಾಯ ಅಭಿಯಾತಾ 19 ಹೋನ್ತಿ ‘‘ದೇಸೇತು ಸುಗತೋ ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಅನುತ್ತರೇನ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾ ವೋಲೋಕೇನ್ತೋ ಅದ್ದಸಾಸಿ ಸತ್ತಾನಂ ತಯೋ ರಾಸೀನಂ ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯತೋ ಮಿಚ್ಛತ್ತನಿಯತೋ ಅನಿಯತೋ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯತೋ ರಾಸಿ ಮಿಚ್ಛಾಸತಿಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ, ಅಸತ್ಥುಕೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯಾತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ, ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ತತ್ಥ ಮಿಚ್ಛತ್ತನಿಯತೋ ರಾಸಿ ಅರಿಯಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ, ಅನರಿಯಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ತತ್ಥ ಅನಿಯತೋ ರಾಸಿ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯತರಾಸಿಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ, ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯತರಾಸಿಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯತರಾಸಿಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ, ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಿಚ್ಛತ್ತನಿಯತರಾಸಿಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಇಮೇ ತಯೋ ಅನುತ್ತರೇನ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾ ವೋಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಾತಿ ಏತ್ತವತಾ ಮಂ ಕೋಚಿ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಪಟಿಚೋದಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ, ವೀತರಾಗಸ್ಸ ತೇ ಪಟಿಜಾನತೋ ಅಖೀಣಾಸವತಾಯ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಕೋಚಿ ಪಟಿಚೋದಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಯತೋ ಪನ ಇಮಸ್ಸ ಅನಿಯತಸ್ಸ ರಾಸಿಸ್ಸ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ, ಸಾ ನ ದಿಸ್ಸತಿ ತಕ್ಕರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯಾತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ, ತಥಾ ಓವದಿತೋ ಯಂ ಪನ ಮೇ ಅನಿಯತರಾಸಿ ಸಾವಕೋ ಪುಬ್ಬೇನಾಪರಂ ವಿಸೇಸಂ ನ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ।
18. Katamaṃ dasavidhaṃ? Idha buddhānaṃ bhagavantānaṃ appavattite dhammacakke mahesakkhā devaputtā yācanāya abhiyātā 20 honti ‘‘desetu sugato dhamma’’nti. So anuttarena buddhacakkhunā volokento addasāsi sattānaṃ tayo rāsīnaṃ sammattaniyato micchattaniyato aniyato. Tattha sammattaniyato rāsi micchāsatiṃ āpajjeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, asatthuko parinibbāyeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, samāpattiṃ āpajjeyyāti ṭhānametaṃ vijjati. Tattha micchattaniyato rāsi ariyasamāpattiṃ paṭipajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, anariyamicchāpaṭipattiṃ paṭipajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Tattha aniyato rāsi sammāpaṭipajjamānaṃ sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati, micchāpaṭipajjamāno sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Sammāpaṭipajjamānaṃ sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati, micchāpaṭipajjamānaṃ micchattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Ime tayo anuttarena buddhacakkhunā volokentassa sammāsambuddhassa me sato ime dhammā anabhisambuddhāti ettavatā maṃ koci sahadhammena paṭicodissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, vītarāgassa te paṭijānato akhīṇāsavatāya sahadhammena koci paṭicodissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yato pana imassa aniyatassa rāsissa dhammadesanā, sā na dissati takkarassa sammādukkhakkhayāyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, tathā ovadito yaṃ pana me aniyatarāsi sāvako pubbenāparaṃ visesaṃ na sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
೧೯. ಯಂ ಖೋ ಮುನಿ ನಾನಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ನಾನಾನಿರುತ್ತಿಯೋ ದೇವನಾಗಯಕ್ಖಾನಂ ದಮೇತಿ ಧಮ್ಮೇ ವವತ್ಥಾನೇನ ವತ್ವಾ ಕಾರಣತೋ ಅಞ್ಞಂ ಪಾರಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಧಮ್ಮಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ। ಯತೋ ಪನಿಮಾ ನಿರುತ್ತಿತೋ ಸತ್ತ ಸತ್ತ ನಿರುತ್ತಿಯೋ ನಾಭಿಸಮ್ಭುನೇಯ್ಯಾತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ನಿರುತ್ತಿಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ। ನಿರುತ್ತಿ ಖೋ ಪನ ಅಭಿಸಮಗ್ಗರತಾನಂ ಸಾವಕಾನಂ ತಮತ್ಥಮವಿಞ್ಞಾಪಯೇತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಅತ್ಥಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ । ಮಹೇಸಕ್ಖಾ ದೇವಪುತ್ತಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿಂಸು । ಕಾಯಿಕೇನ ವಾ ಮಾನಸಿಕೇನ ವಾ ಪರಿಪೀಳಿತಸ್ಸ ಹತ್ಥಕುಣೀತಿ ವಾ ಪಾದೇ ವಾ ಖಞ್ಜೇ ದನ್ಧಸ್ಸ 21 ಸೋ ಅತ್ಥೋ ನ ಪರಿಭಾಜಿಯತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಪಟಿಭಾನಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ। ಯಮ್ಹಿ ತಂ ತೇಸಂ ಹೋತಿ ತಮ್ಹಿ ಅಸನ್ತಂ ಭವತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಯಂ ಹಿ ನಾಸಂ ತೇಸಂ ನ ಭವತಿ, ತಮ್ಹಿ ನಾಸಂ ತೇಸಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಏವಂ ಸಮುದಯಸ್ಸ ನಿರೋಧಾಯ ದಸ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಾ। ಮಾರೋ ವಾ ಇನ್ದೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ತಥಾಗತೋ ವಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ವಾ ಸೋ ವತ ನಾಮ ಮಾತುಗಾಮೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ, ಪುರಿಸೋ ಅಸ್ಸ ರಾಜಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಠಾನಮೇತಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಇತಿಸ್ಸ ಏವರೂಪಂ ಬಲಂ ಏವರೂಪಂ ಞಾಣಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಠಾನಾಟ್ಠಾನಞಾಣಂ ಪಠಮಂ ತಥಾಗತಬಲಂ ತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ತೀಹಿ ರಾಸೀಹಿ ಚತೂಹಿ ವೇಸಾರಜ್ಜೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಸ್ಸ ಪವತ್ತಿಯಂ ನಿವತ್ತಿಯಂ ಭಾಗಿಯಞ್ಚ। ಕುಸಲಂ ಕುಸಲವಿಪಾಕೇಸು ಚ ಉಪಪಜ್ಜತಿ ಯಞ್ಚ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾನಂ। ಇದಂ ಪಠಮಂ ಬಲಂ ತಥಾಗತೋ ಏವಂ ಜಾನಾತಿ।
19. Yaṃ kho muni nānappakārassa nānāniruttiyo devanāgayakkhānaṃ dameti dhamme vavatthānena vatvā kāraṇato aññaṃ pāraṃ gamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Dhammapaṭisambhidā. Yato panimā niruttito satta satta niruttiyo nābhisambhuneyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Niruttipaṭisambhidā. Nirutti kho pana abhisamaggaratānaṃ sāvakānaṃ tamatthamaviññāpayeti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Atthapaṭisambhidā . Mahesakkhā devaputtā upasaṅkamitvā pañhe pucchiṃsu . Kāyikena vā mānasikena vā paripīḷitassa hatthakuṇīti vā pāde vā khañje dandhassa 22 so attho na paribhājiyatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Paṭibhānapaṭisambhidā. Yamhi taṃ tesaṃ hoti tamhi asantaṃ bhavatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yaṃ hi nāsaṃ tesaṃ na bhavati, tamhi nāsaṃ tesaṃ bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Evaṃ samudayassa nirodhāya dasa akusalakammapathā. Māro vā indo vā brahmā vā tathāgato vā cakkavattī vā so vata nāma mātugāmo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puriso assa rājā cakkavattī sakko devānamindo bhavissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Itissa evarūpaṃ balaṃ evarūpaṃ ñāṇaṃ, idaṃ vuccati ṭhānāṭṭhānañāṇaṃ paṭhamaṃ tathāgatabalaṃ taṃ niddisitabbaṃ. Tīhi rāsīhi catūhi vesārajjehi catūhi paṭisambhidāhi paṭiccasamuppādassa pavattiyaṃ nivattiyaṃ bhāgiyañca. Kusalaṃ kusalavipākesu ca upapajjati yañca itthipurisānaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ balaṃ tathāgato evaṃ jānāti.
ಯೇಸಂ ಪನ ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯತೋ ರಾಸಿ, ನಾಯಂ ಸಬ್ಬತ್ಥಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ, ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನೀಯೇವಾಯಂ ಪಟಿಪದಾ। ತತ್ಥ ಸಿಯಾ ಮಿಚ್ಛತ್ತನಿಯತೋ ರಾಸಿ, ಏಸಾಪಿ ನ ಸಬ್ಬತ್ಥಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ। ಸಕ್ಕಾಯಸಮುದಯಗಾಮಿನೀಯೇವಾಯಂ ಪಟಿಪದಾ ಹೋತು, ಅಯಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಠಿತೋ ಗಚ್ಛತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಗಚ್ಛತಿ ಅಪಾಯಂ, ಗಚ್ಛತಿ ದೇವಮನುಸ್ಸಸ್ಸ। ಯಂ ಯಂ ವಾ ಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಅಯಂ ಸಬ್ಬತ್ಥಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ। ಯಂ ಏತ್ಥ ಞಾಣಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾಞಾಣಂ ದುತಿಯಂ ತಥಾಗತಬಲಂ।
Yesaṃ pana sammattaniyato rāsi, nāyaṃ sabbatthagāminī paṭipadā, nibbānagāminīyevāyaṃ paṭipadā. Tattha siyā micchattaniyato rāsi, esāpi na sabbatthagāminī paṭipadā. Sakkāyasamudayagāminīyevāyaṃ paṭipadā hotu, ayaṃ tattha tattha paṭipattiyā ṭhito gacchati nibbānaṃ, gacchati apāyaṃ, gacchati devamanussassa. Yaṃ yaṃ vā paṭipadaṃ paṭipajjeyya sabbattha gaccheyya, ayaṃ sabbatthagāminī paṭipadā. Yaṃ ettha ñāṇaṃ yathābhūtaṃ, idaṃ vuccati sabbatthagāminī paṭipadāñāṇaṃ dutiyaṃ tathāgatabalaṃ.
ಸಾ ಖೋ ಪನಾಯಂ ಸಬ್ಬತ್ಥಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ನಾನಾಧಿಮುತ್ತಾ ಕೇಚಿ ಕಾಮೇಸು ಕೇಚಿ ದುಕ್ಕರಕಾರಿಯಂ ಕೇಚಿ ಅತ್ತಕಿಲಮಥಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತಾ ಕೇಚಿ ಸಂಸಾರೇನ ಸುದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಚೇನ್ತಿ ಕೇಚಿ ಅನಜ್ಜಾಭಾವನಾತಿ। ತೇನ ತೇನ ಚರಿತೇನ ವಿನಿಬನ್ಧಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಯಂ ಞಾಣಂ ಯಥಾಭೂತಂ ನಾನಾಗತಂ ಲೋಕಸ್ಸ ಅನೇಕಾಧಿಮುತ್ತಗತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ಇದಂ ತತಿಯಂ ತಥಾಗತಬಲಂ।
Sā kho panāyaṃ sabbatthagāminī paṭipadā nānādhimuttā keci kāmesu keci dukkarakāriyaṃ keci attakilamathānuyogamanuyuttā keci saṃsārena suddhiṃ paccenti keci anajjābhāvanāti. Tena tena caritena vinibandhānaṃ sattānaṃ yaṃ ñāṇaṃ yathābhūtaṃ nānāgataṃ lokassa anekādhimuttagataṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Idaṃ tatiyaṃ tathāgatabalaṃ.
ತತ್ಥ ಸತ್ತಾನಂ ಅಧಿಮುತ್ತಾ ಭವನ್ತಿ ಆಸೇವನ್ತಿ ಭಾವೇನ್ತಿ ಬಹುಲೀಕರೋನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಕಮ್ಮುಪಸಯಾನಂ ತದಾಧಿಮುತ್ತಾನಂ। ಸಾ ಚೇವ ಧಾತು ಸಂವಹತಿ। ಕತರಾ ಪನೇಸಾ ಧಾತು ನೇಕ್ಖಮ್ಮಧಾತು ಬಲಧಾತು ಕಾಚಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕಾಚಿ ಮಿಚ್ಛತ್ತಞ್ಚ ಧಾತು ಅಧಿಮುತ್ತಾ ಭವನ್ತಿ। ಅಞ್ಞತರಾ ಉತ್ತರಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ। ತೇ ತದೇವಟ್ಠಾನಂ ಮಯಾ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸ ವೋಹರನ್ತಿ ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ। ಯಥಾ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ದೇವಾನಮಿನ್ದಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ। ಯಂ ತತ್ಥ ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣಂ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಚತುತ್ಥಂ ತಥಾಗತಬಲಂ।
Tattha sattānaṃ adhimuttā bhavanti āsevanti bhāventi bahulīkaronti. Tesaṃ kammupasayānaṃ tadādhimuttānaṃ. Sā ceva dhātu saṃvahati. Katarā panesā dhātu nekkhammadhātu baladhātu kāci sampatti kāci micchattañca dhātu adhimuttā bhavanti. Aññatarā uttari na samanupassanti. Te tadevaṭṭhānaṃ mayā jarāmaraṇassa abhinivissa voharanti ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti. Yathā bhagavā sakkassa devānamindassa bhāsitaṃ. Yaṃ tattha yathābhūtaṃ ñāṇaṃ. Idaṃ vuccati catutthaṃ tathāgatabalaṃ.
ತತ್ಥ ಯಂಯೇವ ಧಾತು 23 ಸೇಟ್ಠನ್ತಿ ತಂ ತಂ ಕಾಯೇನ ಚ ವಾಚಾಯ ಚ ಆರಮ್ಭನ್ತಿ ಚೇತಸಿಕೋ। ಆರಮ್ಭೋ ಚೇತನಾ ಕಮ್ಮಂ ಕಾಯಿಕಾ ವಾಚಸಿಕಾ ಆರಮ್ಭೋ ಚೇತಸಿಕತ್ತಾ ಕಮ್ಮನ್ತರಂ ತಥಾಗತೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ ‘‘ಇಮಿನಾ ಸತ್ತೇನ ಏವಂ ಧಾತುಕೇನ ಏವರೂಪಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ತಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ ಇಮಿನಾ ಹೇತುನಾ ತಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ವಿಪಾಕೋ ವಿಪಚ್ಚತಿ ಏತರಹಿ ವಿಪಚ್ಚಿಸ್ಸತಿ ವಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ। ಏವಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮದ್ಧಾನಂ ಪಜಾನಾತಿ ‘‘ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಏವಂಧಾತುಕೋ ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ’’। ತಣ್ಹಾಯ ಚ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಚ ಇಮಿನಾ ಹೇತುನಾ ನ ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ ದಿಟ್ಠೇಯೇವ ಧಮ್ಮೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸತಿ, ಉಪಪಜ್ಜೇ ವಾ’’ತಿ ಅಪರಮ್ಹಿ ವಾ ಪರಿಯಾಯೇ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ ‘‘ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಏವರೂಪಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ಇಮಿನಾ ಹೇತುನಾ ತಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ವಿಪಾಕೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸತಿ, ಇಮಿನಾ ಹೇತುನಾ ಯಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನಿ ಇದಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸುಖಂ ಆಯತಿಂ ಚ ಸುಖವಿಪಾಕಂ’’ …ಪೇ॰… ಇತಿ ಅಯಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಂ ಹೇತುಸೋ ಠಾನಸೋ ವಿಪಾಕವೇಮತ್ತತಂ ಪಜಾನಾತಿ ಉಚ್ಚಾವಚಾ ಹೀನಪಣೀತತಾ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಞಾಣಂ ಪಞ್ಚಮಂ ತಥಾಗತಬಲಂ।
Tattha yaṃyeva dhātu 24 seṭṭhanti taṃ taṃ kāyena ca vācāya ca ārambhanti cetasiko. Ārambho cetanā kammaṃ kāyikā vācasikā ārambho cetasikattā kammantaraṃ tathāgato evaṃ pajānāti ‘‘iminā sattena evaṃ dhātukena evarūpaṃ kammaṃ kataṃ, taṃ atītamaddhānaṃ iminā hetunā tassa evarūpo vipāko vipaccati etarahi vipaccissati vā anāgatamaddhāna’’nti. Evaṃ paccuppannamaddhānaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ puggalo evaṃdhātuko idaṃ kammaṃ karoti’’. Taṇhāya ca diṭṭhiyā ca iminā hetunā na tassa vipāko diṭṭheyeva dhamme nibbattissati, upapajje vā’’ti aparamhi vā pariyāye evaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ puggalo evarūpaṃ kammaṃ karissati anāgatamaddhānaṃ, iminā hetunā tassa evarūpo vipāko nibbattissati, iminā hetunā yāni cattāri kammaṭṭhānāni idaṃ kammaṭṭhānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ ca sukhavipākaṃ’’ …pe… iti ayaṃ atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ hetuso ṭhānaso vipākavemattataṃ pajānāti uccāvacā hīnapaṇītatā, idaṃ vuccati kammavipākañāṇaṃ pañcamaṃ tathāgatabalaṃ.
ತಥಾ ಸತ್ತಾ ಯಂ ವಾ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಂ ಸಮಾದಿಯನ್ತಾ ತತ್ಥ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ ಇಮಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಕಮ್ಮಾಧಿಮುತ್ತಸ್ಸ ರಾಗಚರಿತಸ್ಸ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಧಾತೂನಂ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ರಾಗಾನುಗತೇ ಸುಞ್ಞಮಾನಸ್ಸ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸತಿ, ಸಚೇ ಪುನ ಉತ್ತರಿ ವಾಯಾಮತೋ ಝಾನವೋದಾನಗತೇ ಮಾನಸೇ ವಿಸೇಸಭಾಗಿಯಂ ಪಟಿಪದಂ ಅನುಯುಞ್ಜಿಯತಿ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಝಾನಭಾಗಿಯಂಯೇವ ಪಠಮಜ್ಝಾನೇ ಠಿತಸ್ಸ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ವೋದಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತತಿಯಞ್ಚ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಸೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ತಸ್ಸ ಸಾ ಪೀತಿ ಅವಿಸೇಸಭಾಗಿಯಂ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಆದಿಸ್ಸ ತಿಟ್ಠತಿ। ಸಚೇ ತಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ತಥಾಗತಸ್ಸ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ವೋದಾನಂ ಗಚ್ಛತಿಯೇವ, ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಹಾನಭಾಗಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ, ತೇ ಚ ಧಮ್ಮಾ ಯತ್ಥ ಪಜಾಯನ್ತಿ ಯೇಹಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ವೋದಾನಂ ದಿಸ್ಸತಿ। ಏವಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಯಾ ಚತಸ್ಸೋ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ತೀಣಿ ವಿಮೋಕ್ಖಮುಖಾನಿ ಅಟ್ಠ ವಿಮೋಕ್ಖಝಾನಾನೀತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ ವಿಮೋಕ್ಖಾತಿ। ಅಟ್ಠ ಚ ವಿಮೋಕ್ಖಾ ತೀಣಿ ಚ ವಿಮೋಕ್ಖಮುಖಾನಿ। ಸಮಾಧೀತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮಾಧೀ – ಛನ್ದಸಮಾಧಿ ವೀರಿಯಸಮಾಧಿ ಚಿತ್ತಸಮಾಧಿ ವೀಮಂಸಾಸಮಾಧೀತಿ। ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಚತಸ್ಸೋ ಅಜ್ಝಾಸಯಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಇತಿ ಇಮೇಸಂ ಝಾನಾನಂ ವಿಮೋಕ್ಖಸಮಾಪತ್ತೀತಿ ಏವರೂಪೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ರಾಗಚರಿತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ। ಏವಂ ದೋಸಚರಿತಸ್ಸ। ಮೋಹಚರಿತಸ್ಸ। ರಾಗಚರಿತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಏವರೂಪಂ ವೋದಾನಂ ಇತಿ ಯಂ ಏತ್ಥ ಞಾಣಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಸಾಧಾರಣಂ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇಹಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಛಟ್ಠಂ ತಥಾಗತಬಲಂ।
Tathā sattā yaṃ vā kammasamādānaṃ samādiyantā tattha evaṃ pajānāti imassa puggalassa kammādhimuttassa rāgacaritassa nekkhammadhātūnaṃ pāripūriṃ gacchanti, tassa rāgānugate suññamānassa paṭhamaṃ jhānaṃ saṃkilissati, sace puna uttari vāyāmato jhānavodānagate mānase visesabhāgiyaṃ paṭipadaṃ anuyuñjiyati. Tassa hi jhānabhāgiyaṃyeva paṭhamajjhāne ṭhitassa dutiyaṃ jhānaṃ vodānaṃ gacchati, tatiyañca jhānaṃ samāpajjitukāmassa somanassindriyaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, tassa sā pīti avisesabhāgiyaṃ tatiyaṃ jhānaṃ ādissa tiṭṭhati. Sace tassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Tathāgatassa catutthajjhānaṃ vodānaṃ gacchatiyeva, catutthassa jhānassa hānabhāgiyā dhammā, te ca dhammā yattha pajāyanti yehi catutthajjhānaṃ vodānaṃ dissati. Evaṃ ajjhāsayasamāpattiyā yā catasso samāpattiyo tīṇi vimokkhamukhāni aṭṭha vimokkhajhānānīti cattāri jhānāni vimokkhāti. Aṭṭha ca vimokkhā tīṇi ca vimokkhamukhāni. Samādhīti cattāro samādhī – chandasamādhi vīriyasamādhi cittasamādhi vīmaṃsāsamādhīti. Samāpattiyo catasso ajjhāsayasamāpattiyo iti imesaṃ jhānānaṃ vimokkhasamāpattīti evarūpo saṃkileso rāgacaritassa puggalassa. Evaṃ dosacaritassa. Mohacaritassa. Rāgacaritassa puggalassa evarūpaṃ vodānaṃ iti yaṃ ettha ñāṇaṃ yathābhūtaṃ asādhāraṇaṃ sabbasattehi. Idaṃ vuccati chaṭṭhaṃ tathāgatabalaṃ.
ತತ್ಥ ತಥಾಗತೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ ಲೋಕಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕುತ್ತರಾ ಧಮ್ಮಾ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ ನಾಮಂ ಲಭನ್ತಿ। ಆಧಿಪತೇಯ್ಯಭೂಮಿಂ ಉಪಾದಾಯ ಬಲಂ ನಾಮಂ ಲಭನ್ತಿ ಥಾಮಗತಂ ಮನೋ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ತಂ ಉಪಾದಾಯ। ವೀರಿಯಂ ನಾಮಂ ಲಭನ್ತಿ ಆರಮ್ಭಧಾತುಂ ಉಪಾದಾಯ। ಇತಿಸ್ಸ ದೇವ ಏವರೂಪಂ ಞಾಣಂ ಇಮೇಹಿ ಚ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಇಮೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿಪಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಅಕಾಸಿ। ಆಕಾರತೋ ಚ ವೋಕಾರತೋ ಚ ಆಸಯಜ್ಝಾಸಯಸ್ಸ ಅಧಿಮುತ್ತಿಸಮನ್ನಾಗತಾನಂ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪರಸತ್ತಾನಂ ಪರಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಬಲವೀರಿಯವೇಮತ್ತತಂ ಞಾಣಂ ಸತ್ತಮಂ ತಥಾಗತಬಲಂ।
Tattha tathāgato evaṃ pajānāti lokikā dhammā lokuttarā dhammā bhāvanābhāgiyaṃ indriyaṃ nāmaṃ labhanti. Ādhipateyyabhūmiṃ upādāya balaṃ nāmaṃ labhanti thāmagataṃ mano manindriyaṃ taṃ upādāya. Vīriyaṃ nāmaṃ labhanti ārambhadhātuṃ upādāya. Itissa deva evarūpaṃ ñāṇaṃ imehi ca dhammehi ime puggalā samannāgatātipi dhammadesanaṃ akāsi. Ākārato ca vokārato ca āsayajjhāsayassa adhimuttisamannāgatānaṃ. Idaṃ vuccati parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyabalavīriyavemattataṃ ñāṇaṃ sattamaṃ tathāgatabalaṃ.
ತತ್ಥ ಚ ತಥಾಗತೋ ಲೋಕಾದೀಸು ಚ ಭೂಮೀಸು ಸಂಯೋಜನಾನಞ್ಚ ಸೇಕ್ಖಾನಂ ದ್ವೀಹಿ ಬಲೇಹಿ ಗತಿಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಯಾ ಅತೀತೇ ಸಂಸಾರೇ ಏತರಹಿ ಚ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾ ಚುತೂಪಪಾತಂ ಇತಿ ಇಮಾನಿ ದ್ವೇ ಬಲಾನಿ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುತೋ ಅಭಿನೀಹಿತಾನಿ। ಸೋ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ ದಿಬ್ಬಸ್ಸ ಚಕ್ಖುನೋ ಗೋಚರೋ ಸೋ ಏತರಹಿ ಸತಿ ಗೋಚರೋ ಇತಿ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಂ ಚ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಂ ಅನೇಕವಿಧಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮದ್ಧಾನಂ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ಇಮಾನಿ ದ್ವೇ ತಥಾಗತಬಲಾನಿ, ಅಟ್ಠಮಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸೋ, ನವಮಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು।
Tattha ca tathāgato lokādīsu ca bhūmīsu saṃyojanānañca sekkhānaṃ dvīhi balehi gatiṃ pajānāti, pubbenivāsānussatiyā atīte saṃsāre etarahi ca paccuppanne dibbacakkhunā cutūpapātaṃ iti imāni dve balāni dibbacakkhuto abhinīhitāni. So atītamaddhānaṃ dibbassa cakkhuno gocaro so etarahi sati gocaro iti attano ca paresaṃ ca pubbenivāsañāṇaṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ paccuppannamaddhānaṃ dibbena cakkhunā imāni dve tathāgatabalāni, aṭṭhamaṃ pubbenivāso, navamaṃ dibbacakkhu.
ಪುನ ಚಪರಂ ತಥಾಗತೋ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಝಾನಂ ವೋದಾನಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಪಜಾನಾತಿ ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇಮಿನಾ ಮಗ್ಗೇನ ಇಮಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತೀತಿ ಇತಿ ಅತ್ತನೋ ಚ ಆಸವಾನಂ ಖಯಂ ಞಾಣಂ ದಿಟ್ಠೇಕಟ್ಠಾನಂ ಚತುಭೂಮಿಮುಪಾದಾಯ ಯಾವ ನವನ್ನಂ ಅರಹನ್ತಾನಂ ಆಸವಕ್ಖಯೋ ಓಧಿಸೋ ಸೇಕ್ಖಾನಂ ಅನೋಧಿಸೋ ಅರಹನ್ತಾನಂ। ತತ್ಥ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ ದ್ವೀಹಿ ಆಸವೇಹಿ ಅನಾಸವಾ ಕಾಮಾಸವೇನ ಚ ಭವಾಸವೇನ ಚ, ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿ ದ್ವೀಹಿ ಆಸವೇಹಿ ಅನಾಸವಾ ದಿಟ್ಠಾಸವೇನ ಚ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೇನ ಚ, ಇಮಾಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಿಮುತ್ತೀನಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣಂ, ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಆಸವಕ್ಖಯೇ ಞಾಣಂ। ದಸಮಂ ತಥಾಗತಬಲಂ।
Puna caparaṃ tathāgato ariyapuggalānaṃ jhānaṃ vodānaṃ nibbedhabhāgiyaṃ pajānāti ayaṃ puggalo iminā maggena imāya paṭipadāya āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sacchikatvā upasampajja viharatīti iti attano ca āsavānaṃ khayaṃ ñāṇaṃ diṭṭhekaṭṭhānaṃ catubhūmimupādāya yāva navannaṃ arahantānaṃ āsavakkhayo odhiso sekkhānaṃ anodhiso arahantānaṃ. Tattha cetovimutti dvīhi āsavehi anāsavā kāmāsavena ca bhavāsavena ca, paññāvimutti dvīhi āsavehi anāsavā diṭṭhāsavena ca avijjāsavena ca, imāsaṃ dvinnaṃ vimuttīnaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ, idaṃ vuccati āsavakkhaye ñāṇaṃ. Dasamaṃ tathāgatabalaṃ.
೨೦. ಇಮೇಸು ದಸಸು ಬಲೇಸು ಠಿತೋ ತಥಾಗತೋ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ಸಾಸನಂ ದೇಸೇತಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ। ತತ್ಥ ಯೋ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸೋ, ಇಮಸ್ಸ ಅಲೋಭೋ ನಿಸ್ಸರಣಂ। ಯೋ ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸೋ, ಇಮಸ್ಸ ಅಮೋಹೋ ನಿಸ್ಸರಣಂ। ಯೋ ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸೋ, ಇಮಸ್ಸ ತೀಣಿ ಕುಸಲಾನಿ ನಿಸ್ಸರಣಂ। ಕಿಂ ನಿದಾನಂ? ತೀಣಿ ಇಮಾನಿ 25 ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಾನಿ – ಅಭಿಜ್ಝಾ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ। ತತ್ಥ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತಿ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಸಬ್ಬಞ್ಚ ತದುಪನಿಬ್ಬದ್ಧಂ ವಾಚಾಕಮ್ಮಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತಿ, ಮುಸಾವಾದಞ್ಚ ಸಬ್ಬವಿತಥಂ ಸಬ್ಬಂ ವಾಚಮಭಾವಂ ಸಬ್ಬಮಕ್ಖಂ ಪಲಾಸಂ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಅಕುಸಲಮೂಲನ್ತಿ, ಸುಚರಿತೇ ಸುಚರಿತಂ ಮುಸಾವಾದಾ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಚೇತನಾ, ತತ್ಥ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತಿ, ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ಸಬ್ಬಞ್ಚ ಮೇತಂ ಆಕಡ್ಢನಂ ಪರಿಕಡ್ಢನಂ ನಿಬ್ಬದ್ಧಂ ರೋಚನಂ ವಾಚಾಕಮ್ಮಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತಿ, ಪಿಸುಣವಾಚಂ ಫರುಸವಾಚಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಞ್ಚ ಅಭಿಜ್ಝಂ ಬ್ಯಾಪಾದಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ಪಯೋಜೇತಿ, ತಸ್ಸ ಯೋ ಕೋಚಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಚಾಗೋ ರಾಗಜೋ ವಾ ದೋಸಜೋ ವಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ಸಮ್ಭೂತೋ ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತಿ, ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತಿ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಂ। ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ।
20. Imesu dasasu balesu ṭhito tathāgato pañcavidhaṃ sāsanaṃ deseti saṃkilesabhāgiyaṃ vāsanābhāgiyaṃ dassanabhāgiyaṃ bhāvanābhāgiyaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Tattha yo taṇhāsaṃkileso, imassa alobho nissaraṇaṃ. Yo diṭṭhisaṃkileso, imassa amoho nissaraṇaṃ. Yo duccaritasaṃkileso, imassa tīṇi kusalāni nissaraṇaṃ. Kiṃ nidānaṃ? Tīṇi imāni 26 manoduccaritāni – abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhi. Tattha abhijjhā manoduccaritaṃ kāyakammaṃ upaṭṭhapeti, adinnādānaṃ sabbañca tadupanibbaddhaṃ vācākammaṃ upaṭṭhapeti, musāvādañca sabbavitathaṃ sabbaṃ vācamabhāvaṃ sabbamakkhaṃ palāsaṃ abhijjhā akusalamūlanti, sucarite sucaritaṃ musāvādā adinnādānā abhijjhāya cetanā, tattha byāpādo manoduccaritaṃ kāyakammaṃ upaṭṭhapeti, pāṇātipātaṃ sabbañca metaṃ ākaḍḍhanaṃ parikaḍḍhanaṃ nibbaddhaṃ rocanaṃ vācākammaṃ upaṭṭhapeti, pisuṇavācaṃ pharusavācaṃ micchādiṭṭhi manoduccaritañca abhijjhaṃ byāpādaṃ micchādiṭṭhiṃ payojeti, tassa yo koci micchādiṭṭhi cāgo rāgajo vā dosajo vā sabbaso micchādiṭṭhi sambhūto iminā kāraṇena micchādiṭṭhiṃ upaṭṭhapeti, kāmesumicchācāraṃ vacīkammaṃ upaṭṭhapeti samphappalāpaṃ. Imāni tīṇi duccaritāni akusalamūlāni.
ಯಾ ಅಭಿಜ್ಝಾ, ಸೋ ಲೋಭೋ। ಯೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ, ಸೋ ದೋಸೋ। ಯಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ಸೋ ಮೋಹೋ। ತಾನಿ ಅಟ್ಠ ಮಿಚ್ಛತ್ತಾನಿ ಉಪಟ್ಠಪೇನ್ತಿ। ತೇಸು ಗಹಿತೇಸು ತೀಸು ಅಕುಸಲಮೂಲೇಸು ದಸವಿಧಂ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಸ ತಿವಿಧಸ್ಸ ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸಸ್ಸ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ। ತತ್ಥ ಯೋ ಬಹುಸಿತೋ ನಿದ್ದೇಸೋ ಯಥಾ ಲೋಭೋ ದೋಸೋ ಮೋಹೋಪಿ, ತತ್ಥ ಅಸಿತುಂ ಏತ್ಥ ಲೋಭೋ ಉಸ್ಸದೋ ತೇನ ಕಾರಣೇನ ತೇಸು ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಲೋಭೋ ಪಞ್ಞಪಿಯತಿ। ತತ್ಥಾಯಂ ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಂ ಮೋಹೋ ಅಯಂ ಅವಿಜ್ಜಾ, ಸಾ ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ರೂಪೇ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಾ, ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾಗತೋ ರೂಪವನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ, ಅತ್ತನಿ ವಾ ರೂಪಂ, ರೂಪಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪದಂ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ಉಚ್ಛೇದಂ ವದತಿ ‘‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರ’’ನ್ತಿ ನತ್ಥಿಕದಿಟ್ಠಿ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನದಿಟ್ಠಿ ಚ ಅಞ್ಞೋ ಚ ಕರೋತಿ, ಅಞ್ಞೋ ಪಟಿಸಂವೇದಿಯತಿ। ಪಚ್ಛಿಮಸಟ್ಠಿಕಪ್ಪಾನಂ ತೀಣಿ ಪದಾನಿ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಸ್ಸತಂ ಭಜನ್ತಿ ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರ’’ನ್ತಿ ಅಕಿರಿಯಞ್ಚ ತಂ ದುಕ್ಖಮಿಚ್ಛತೋ ಅಹೇತುಕಾ ಚ ಪತನ್ತಿ ಅನಜ್ಝಾಭಾವೋ ಚ ಕಮ್ಮಾನಂ ಸಬ್ಬಞ್ಚ ಮಾನಯಿ 27। ತತ್ಥ ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಸಂಸಾರೇನ ಸುದ್ಧಿ ಆಜೀವಕಾ ಛಳಾಸೀತಿ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಯಥಾರೂಪೇ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ಚತುವತ್ಥುಕಾ, ಏವಂ ಪಞ್ಚಸು ಖನ್ಧೇಸು ವೀಸತಿವತ್ಥುಕಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಸ್ಸತಂ ಭಜತಿ। ಅಞ್ಞಾಜೀವಕಾ ಚ ಸಸ್ಸತವಾದಿಕೇ ಚ ಸೀಲಬ್ಬತಂ ಭಜನ್ತಿ ಪರಾಮಸನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವೋ ವಾ ದೇವಞ್ಞತರೋ ವಾ, ಅಯಂ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ। ತತ್ಥ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸೋ ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ‘‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರ’’ಮಿತಿ ತಂ ಕಙ್ಖತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ ನಾಭಿಪ್ಪಸೀದತಿ ಪುಬ್ಬನ್ತೇ ಅಪರನ್ತೇ ಪುಬ್ಬನ್ತಾಪರನ್ತೇ…ಪೇ॰… ಇತಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇಸು ಠಿತಸ್ಸ ಅಯಂ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ।
Yā abhijjhā, so lobho. Yo byāpādo, so doso. Yā micchādiṭṭhi, so moho. Tāni aṭṭha micchattāni upaṭṭhapenti. Tesu gahitesu tīsu akusalamūlesu dasavidhaṃ akusalamūlaṃ pāripūriṃ gacchati, tassa tividhassa duccaritasaṃkilesassa vāsanābhāgiyañca suttaṃ nissaraṇaṃ. Tattha yo bahusito niddeso yathā lobho doso mohopi, tattha asituṃ ettha lobho ussado tena kāraṇena tesu vā dhammesu lobho paññapiyati. Tatthāyaṃ moho akusalaṃ moho ayaṃ avijjā, sā catubbidhā rūpe abhiniviṭṭhā, rūpaṃ attato samanupassati, avijjāgato rūpavantaṃ attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Tattha katamaṃ padaṃ sakkāyadiṭṭhiyā ucchedaṃ vadati ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti natthikadiṭṭhi adhiccasamuppannadiṭṭhi ca añño ca karoti, añño paṭisaṃvediyati. Pacchimasaṭṭhikappānaṃ tīṇi padāni sakkāyadiṭṭhiyā sassataṃ bhajanti ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti akiriyañca taṃ dukkhamicchato ahetukā ca patanti anajjhābhāvo ca kammānaṃ sabbañca mānayi 28. Tattha ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti saṃsārena suddhi ājīvakā chaḷāsīti paññapenti. Yathārūpe sakkāyadiṭṭhiyā catuvatthukā, evaṃ pañcasu khandhesu vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhiyā sassataṃ bhajati. Aññājīvakā ca sassatavādike ca sīlabbataṃ bhajanti parāmasanti iminā bhavissāmi devo vā devaññataro vā, ayaṃ sīlabbataparāmāso. Tattha sakkāyadiṭṭhiyā so rūpaṃ attato samanupassati, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’miti taṃ kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati nābhippasīdati pubbante aparante pubbantāparante…pe… iti vāsanābhāgiyesu ṭhitassa ayaṃ upakkileso.
೨೧. ತತ್ಥ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯೇನ ಸಬ್ಬಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಿತಂ ಪಜಹತಿ, ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯೇನ ಉದಯಬ್ಬಯಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯೇನ ಚಿತ್ತಂ ಏಕೋದಿ ಕರೋತಿ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯೇನ ಆರಭತಿ। ಸೋ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇ ನಿರತೋ ಅನನ್ತರಿಯಂ ಸಮಾಧಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ಇನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ ಸುದ್ಧೇಹಿ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಯ ಅನನ್ತರಿಯಂ ಸಮಾಧಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ಸೋ ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ಸಚ್ಚಾನಿ ಇದಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ। ತಸ್ಸ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ತೀಣಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ದಸ್ಸನಪಹಾತಬ್ಬಾನಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಪಹೀನಾನಿ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಕತಾನಿ। ತತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ ಭಾವನಾಪಹಾತಬ್ಬಾನಿ ಉಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ ಛ ಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ। ತತ್ಥ ತೇಸು ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಚ ಬ್ಯಾಪಾದೇಸು ತನುಕತೇಸು ಛ ಭವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ಮರಿಯಾದಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ದ್ವೇ ಭವಾ ಅವಸಿಟ್ಠಾ। ತಸ್ಸ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಚ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಚ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಹೋನ್ತಿ। ಏಕೋ ಭವೋ ಅವಸಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ಚ ಮಾನವಸೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಏತ್ಥ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಚತ್ತಾರೋ ಕಿಲೇಸಾ ರೂಪರಾಗೋ ಭವರಾಗೋ ಅವಿಜ್ಜಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಕೇತುಸ್ಮಿಮಾನಭೂತಾ ನಪ್ಪಟಿಬಲಾ ಅಸ್ಮಿಮಾನಂ ವಿನಿವತ್ತೇತುಂ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಅಸ್ಮಿಮಾನಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಆರಭತೇ। ಖೀಣೇಸು ನ ಚ ತೇಸು ಇದಮುತ್ತರಿದಸ್ಸನಭೂಮಿಯಂ ಪಞ್ಚಸು ಸೇಕ್ಖಪುಗ್ಗಲೇಸು ತೀಸು ಚ ಪಟಿಪ್ಪನ್ನಕೇಸು ದ್ವೀಸು ಚ ಫಲಟ್ಠೇಸು ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ। ತದುತ್ತರಿ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತಂ, ಕತ್ಥಚಿ ಭೂಮಿ ನಿಪೀಳಿಯತಿ। ಇದಞ್ಚ ಪಞ್ಚಮಂ ಸುತ್ತಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ದೇಸಿತಂ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಸೇಕ್ಖಸ್ಸ ಅಸೇಕ್ಖಸ್ಸ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ। ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ। ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಸೇಕ್ಖಾನಂ। ಯಂ ಪಠಮನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅರಹನ್ತಾನಂ। ಸಾ ಪನ ಪಞ್ಚವಿಧಾ ಸತ್ತವೀಸಆಕಾರೇ 29 ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಂ। ಏತೇಸು ತಸ್ಸ ಗತೀನಂ ತತೋ ಉತ್ತರಿ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ಪಞ್ಞಾಸಾಯ ಆಕಾರೇಹಿ ಸಮ್ಪತತಿ, ಯೇ ಪಞ್ಞಾಸ ಆಕಾರಾ ಸಾಸನೇ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ತೇ ಸಙ್ಖಿಪಿಯನ್ತಾ ದಸಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಪತನ್ತಿ। ಯೇ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ ನಿಕ್ಖೇಪೇನ ಠಿತೇ ಸಙ್ಖಿಪಿಯತ್ತಾ ಅಟ್ಠಸು ಆಕಾರೇಸು ಪತನ್ತಿ। ಚತೂಸು ಚ ಸಾಧಾರಣೇಸು ಸುತ್ತೇಸು ಯಾ ಹಾರಸಮ್ಪಾತಸ್ಸ ಭೂಮಿ, ತೇ ಸಙ್ಖಿಪಿಯನ್ತಾ ಪಞ್ಚಸು ಸುತ್ತೇಸು ಪತನ್ತಿ। ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯೇ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯೇ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯೇ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇ ಚ। ತೇ ಸಙ್ಖಿಪಿಯನ್ತಾ ಚತೂಸು ಸುತ್ತೇಸು ಪತನ್ತಿ। ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯೇ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯೇ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇ ಚ। ತೇ ಸಙ್ಖಿಪಿಯಮಾನಾ ತೀಸು ಸುತ್ತೇಸು ಪತನ್ತಿ, ಪುಥುಜ್ಜನಭಾಗಿಯೇ ಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇ ಚ। ತೇ ಸಙ್ಖಿಪಿಯನ್ತಾ ದ್ವೀಸು ಸುತ್ತೇಸು ಪತನ್ತಿ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯೇ ಚ ಪುಬ್ಬಯೋಗಭಾಗಿಯೇ ಚ। ಯಥಾ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ ದ್ವೇ ಅತ್ಥವಸೇ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನಾ ತಥಾಗತಾ ಅರಹನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿ ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ…ಪೇ॰… ಸತ್ಥಾ ಪುಬ್ಬಯೋಗಸಮನ್ನಾಗತೇ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ವಸಿಯನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಯೋಗಾ ಚ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಸನ್ತಾನಂ ಮಞ್ಞಮಾನಾಧರಾಯ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾವೇಮತ್ತತಂ ಅತ್ತನೋ ಸಮನುಪಸ್ಸಮಾನೇನ ಅಟ್ಠವಿಧೇ ಸುತ್ತಸಙ್ಖೇಪೇ, ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ। ನ ಹಿ ಸತಿ ವೇದನಾ ಮನೋ ಧಾರೇತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಯಥಾಭೂತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತುಂ।
21. Tattha saddhindriyena sabbaṃ vicikicchitaṃ pajahati, paññindriyena udayabbayaṃ passati, samādhindriyena cittaṃ ekodi karoti vīriyindriyena ārabhati. So imehi pañcahi indriyehi saddhānusārī aveccappasāde nirato anantariyaṃ samādhiṃ uppādeti. Indriyehi suddhehi dhammānusārī appaccayatāya anantariyaṃ samādhiṃ uppādeti. So ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Saccāni idaṃ dassanabhāgiyaṃ suttaṃ. Tassa pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ tīṇi saṃyojanāni dassanapahātabbāni sabbena sabbaṃ pahīnāni dve puggalakatāni. Tattha tīṇi akusalamūlāni bhāvanāpahātabbāni uparikkhittāni cha bhave nibbattenti. Tattha tesu abhijjhāya ca byāpādesu tanukatesu cha bhavā parikkhayā mariyādaṃ gacchanti, dve bhavā avasiṭṭhā. Tassa abhijjhā ca byāpādo ca sabbena sabbaṃ parikkhīṇā honti. Eko bhavo avasiṭṭho hoti. So ca mānavasena nibbatteti. Kiñcāpi ettha aññepi cattāro kilesā rūparāgo bhavarāgo avijjā uddhaccaṃ ketusmimānabhūtā nappaṭibalā asmimānaṃ vinivattetuṃ, sabbepi te asmimānassa pahānaṃ ārabhate. Khīṇesu na ca tesu idamuttaridassanabhūmiyaṃ pañcasu sekkhapuggalesu tīsu ca paṭippannakesu dvīsu ca phalaṭṭhesu bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ. Taduttari asekkhabhāgiyasuttaṃ, katthaci bhūmi nipīḷiyati. Idañca pañcamaṃ suttaṃ. Tiṇṇaṃ puggalānaṃ desitaṃ puthujjanassa sekkhassa asekkhassa saṃkilesabhāgiyaṃ vāsanābhāgiyaṃ. Puthujjanassa dassanabhāgiyaṃ. Bhāvanābhāgiyaṃ pañcannaṃ sekkhānaṃ. Yaṃ paṭhamaniddiṭṭhaṃ asekkhabhāgiyaṃ sabbesaṃ arahantānaṃ. Sā pana pañcavidhā sattavīsaākāre 30 pariyesitabbaṃ. Etesu tassa gatīnaṃ tato uttari. Tañca kho saṅkhepena paññāsāya ākārehi sampatati, ye paññāsa ākārā sāsane niddiṭṭhā, te saṅkhipiyantā dasahi ākārehi patanti. Ye ariyasaccaṃ nikkhepena ṭhite saṅkhipiyattā aṭṭhasu ākāresu patanti. Catūsu ca sādhāraṇesu suttesu yā hārasampātassa bhūmi, te saṅkhipiyantā pañcasu suttesu patanti. Saṃkilesabhāgiye vāsanābhāgiye bhāvanābhāgiye nibbedhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyantā catūsu suttesu patanti. Saṃkilesabhāgiye vāsanābhāgiye nibbedhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyamānā tīsu suttesu patanti, puthujjanabhāgiye sekkhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyantā dvīsu suttesu patanti nibbedhabhāgiye ca pubbayogabhāgiye ca. Yathā vuttaṃ bhagavatā dve atthavase sampassamānā tathāgatā arahanto sammāsambuddhā dhammaṃ desenti suttaṃ geyyaṃ…pe… satthā pubbayogasamannāgate appakasirena maññamānā vasiyanti pubbayogā ca bhavissanti santānaṃ maññamānādharāya. Tattha paññāvemattataṃ attano samanupassamānena aṭṭhavidhe suttasaṅkhepe, yattha yattha sakkoti, tattha tattha yojetabbaṃ. Tattha tattha yojetvā suttassa attho niddisitabbo. Na hi sati vedanā mano dhāretvā sakkā yena kenaci suttassa attho yathābhūtaṃ niddisituṃ.
ತತ್ಥ ಪುರಿಮಕಾನಂ ಸುತ್ತಾನಂ ಇಮಾ ಉದ್ದಾನಗಾಥಾ
Tattha purimakānaṃ suttānaṃ imā uddānagāthā
ಕಾಮನ್ಧಾ ಜಾಲಸಞ್ಛನ್ನಾ, ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾನಿ ಚ।
Kāmandhā jālasañchannā, pañca nīvaraṇāni ca;
ಮನೋಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಧಮ್ಮಾ, ಮಹಾನಾಮೋ ಚ ಸಾಕಿಯೋ॥
Manopubbaṅgamā dhammā, mahānāmo ca sākiyo.
ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ, ಯಞ್ಚ ಸೀಲಕಿಮತ್ಥಿಯಾ।
Uddhaṃ adho vippamutto, yañca sīlakimatthiyā;
ಯಸ್ಸ ಸೇಲೂಪಮಂ ಚಿತ್ತಂ, ಉಪತಿಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾದಿಕಾ॥
Yassa selūpamaṃ cittaṃ, upatissa pucchādikā.
ಯಸ್ಸ ಕಾಯಗತಾಸತಿ, ಛನ್ನಂ ತಮೋಪರಾಯಣೋ।
Yassa kāyagatāsati, channaṃ tamoparāyaṇo;
ನ ತಂ ದಳ್ಹಂ ಚೇತಸಿಕಂ, ಅಯಂ ಲೋಕೋತಿಆದಿಕಂ॥
Na taṃ daḷhaṃ cetasikaṃ, ayaṃ lokotiādikaṃ.
ಚತ್ತಾರೋ ಚೇವ ಪುಗ್ಗಲಾ, ದದತೋ ಪುಞ್ಞಂ ಪವಡ್ಢಿತಂ।
Cattāro ceva puggalā, dadato puññaṃ pavaḍḍhitaṃ;
ಸೋತಾನುಗತಧಮ್ಮೇಸು, ಇಮಾ ತೇಸಂ ಉದ್ದಾನಗಾಥಾ॥
Sotānugatadhammesu, imā tesaṃ uddānagāthā.
೨೨. ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಆಣತ್ತಿ?
22. Tattha katamā āṇatti?
ಮಾಕತ್ಥ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ಆವಿ ವಾ ಯದಿ ವಾ ರಹೋ॥
Mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvi vā yadi vā raho.
‘‘ಅತೀತೇ , ರಾಧ, ರೂಪೇ ಅನಪೇಕ್ಖೋ ಹೋಹೀ’’ತಿ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಕಾತಬ್ಬಾ। ‘‘ಸೀಲವನ್ತೇನ , ಆನನ್ದ, ಪುಗ್ಗಲೇನ ಸದಾ ಕರಣೀಯಾ ಕಿನ್ತಿಮೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಆಣತ್ತಿ।
‘‘Atīte , rādha, rūpe anapekkho hohī’’ti vitthārena kātabbā. ‘‘Sīlavantena , ānanda, puggalena sadā karaṇīyā kintime avippaṭisāro assā’’ti. Ayaṃ vuccati āṇatti.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಫಲಂ?
Tattha katamaṃ phalaṃ?
ಧಮ್ಮೋ ಹವೇ ರಕ್ಖತಿ ಧಮ್ಮಚಾರಿಂ, ಛತ್ತಂ ಮಹನ್ತಂ ಯಥ ವಸ್ಸಕಾಲೇ।
Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ, chattaṃ mahantaṃ yatha vassakāle;
ಏಸಾನಿಸಂಸೋ ಧಮ್ಮೇ ಸುಚಿಣ್ಣೇ, ನ ದುಗ್ಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ ಧಮ್ಮಚಾರೀ॥
Esānisaṃso dhamme suciṇṇe, na duggatiṃ gacchati dhammacārī.
ಇದಂ ಫಲಂ।
Idaṃ phalaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಉಪಾಯೋ?
Tattha katamo upāyo?
ಅಥ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ ದುಕ್ಖೇ, ಏಸ ಮಗ್ಗೋ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ॥
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.
‘‘ಸತ್ತಹಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಅಪಿ ಹಿಮವನ್ತಂ ಪಬ್ಬತರಾಜಾನಂ ಚಾಲೇಯ್ಯ, ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ಛವಂ ಅವಿಜ್ಜಂ ಸತ್ತಕೇಸು’’ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಅಯಂ ಉಪಾಯೋ।
‘‘Sattahaṅgehi samannāgato kho, bhikkhu, api himavantaṃ pabbatarājānaṃ cāleyya, ko pana vādo chavaṃ avijjaṃ sattakesu’’ veyyākaraṇaṃ kātabbaṃ. Ayaṃ upāyo.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಆಣತ್ತಿ ಚ ಫಲಞ್ಚ?
Tattha katamā āṇatti ca phalañca?
ಸಚೇ ಭಾಯಥ ದುಕ್ಖಸ್ಸ, ಸಚೇ ವೋ ದುಕ್ಖಮಪ್ಪಿಯಂ।
Sace bhāyatha dukkhassa, sace vo dukkhamappiyaṃ;
ಮಾಕತ್ಥ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ಆವಿ ವಾ ಯದಿ ವಾ ರಹೋ॥
Mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvi vā yadi vā raho.
ಸಚೇ ಹಿ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ಕರೋಥ ವಾ ಕರಿಸ್ಸಥ।
Sace hi pāpakaṃ kammaṃ, karotha vā karissatha;
ಪುರಿಮಿಕಾಯ ಗಾಥಾಯ ಆಣತ್ತಿ ಪಚ್ಛಿಮಿಕಾಯ ಫಲಂ। ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಯಾ ಚ ಚಿತ್ತಭಾವನಾ ಯಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಭಾವನಾ ಯಾ ಚ ಆಣತ್ತಿ ರಾಗವಿರಾಗಾ ಚ ಫಲಂ।
Purimikāya gāthāya āṇatti pacchimikāya phalaṃ. Sīle patiṭṭhāya dve dhammā bhāvetabbā yā ca cittabhāvanā yā ca paññābhāvanā yā ca āṇatti rāgavirāgā ca phalaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಫಲಞ್ಚ ಉಪಾಯೋ ಚ?
Tattha katamaṃ phalañca upāyo ca?
ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ 37 ನರೋ ಸಪಞ್ಞೋ, ಚಿತ್ತಂ ಪಞ್ಞಞ್ಚ ಭಾವಯಂ।
Sīle patiṭṭhāya 38 naro sapañño, cittaṃ paññañca bhāvayaṃ;
ಆತಾಪೀ ನಿಪಕೋ ಭಿಕ್ಖು, ಸೋ ಇಮಂ ವಿಜಟಯೇ ಜಟಂ॥
Ātāpī nipako bhikkhu, so imaṃ vijaṭaye jaṭaṃ.
ಪುರಿಮಿಕಾಯ ಅಡ್ಢಗಾಥಾಯ ಉಪಾಯೋ, ಪಚ್ಛಿಮಿಕಾಯ ಅಡ್ಢಗಾಥಾಯ ಫಲಂ। ನನ್ದಿಯೋ 39 ಸಕ್ಕೋ ಇಸಿವುತ್ಥಪುರಿರಿಕಾಮಏಕರಕ್ಖೇ 40 ಸುತ್ತಂ ಮೂಲತೋ ಉಪಾದಾಯ ಯಾವ ಛಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ಉತ್ತರಿ ಪಞ್ಚಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಯಾಚಯೋಗೋ 41 ಕರಣೀಯೋ, ಅಯಂ ಉಪಾಯೋ। ಅಸಹಗತಸ್ಸ ಕಾಮಾಸವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುಚ್ಚತೀತಿ। ಸಬ್ಬಾಸು ಛಸು ತೀಸು। ಅಯಂ ಉಪಾಯೋ ಚ ಫಲಞ್ಚ।
Purimikāya aḍḍhagāthāya upāyo, pacchimikāya aḍḍhagāthāya phalaṃ. Nandiyo 42 sakko isivutthapuririkāmaekarakkhe 43 suttaṃ mūlato upādāya yāva chasu dhammesu. Uttari pañcasu dhammesu yācayogo 44 karaṇīyo, ayaṃ upāyo. Asahagatassa kāmāsavāpi cittaṃ muccatīti. Sabbāsu chasu tīsu. Ayaṃ upāyo ca phalañca.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಆಣತ್ತಿ ಚ ಫಲಞ್ಚ ಉಪಾಯೋ ಚ?
Tattha katamā āṇatti ca phalañca upāyo ca?
ಸುಞ್ಞತೋ ಲೋಕಂ ಅವೇಕ್ಖಸ್ಸು, ಮೋಘರಾಜ ಸದಾ ಸತೋ।
Suññato lokaṃ avekkhassu, mogharāja sadā sato;
‘‘ಸುಞ್ಞತೋ ಲೋಕಂ ಅವೇಕ್ಖಸ್ಸು, ಮೋಘರಾಜಾ’’ತಿ ಆಣತ್ತಿ। ‘‘ಸದಾ ಸತೋ’’ತಿ ಉಪಾಯೋ। ‘‘ಅತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿಂ ಉಹಚ್ಚ, ಏವಂ ಮಚ್ಚುತರೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ ಫಲಂ। ಸಮಾಧಿಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಾವೇಥ, ಸಮಾಹಿತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ಏವಂ ಪಸ್ಸಂ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ಜಾತಿಯಾಪಿ…ಪೇ॰… ಉಪಾಯಾಸೇಹಿಪಿ ಇಧ ತೀಣಿಪಿ’’।
‘‘Suññato lokaṃ avekkhassu, mogharājā’’ti āṇatti. ‘‘Sadā sato’’ti upāyo. ‘‘Attānudiṭṭhiṃ uhacca, evaṃ maccutaro siyā’’ti phalaṃ. Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha, samāhito, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ aniccanti pajānāti. Evaṃ passaṃ ariyasāvako parimuccati jātiyāpi…pe… upāyāsehipi idha tīṇipi’’.
೨೩. ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅಸ್ಸಾದೋ?
23. Tattha katamo assādo?
ಕಾಮಂ ಕಾಮಯಮಾನಸ್ಸ, ತಸ್ಸ ಚೇತಂ ಸಮಿಜ್ಝತಿ। ಅಯಂ ಅಸ್ಸಾದೋ।
Kāmaṃ kāmayamānassa, tassa cetaṃ samijjhati. Ayaṃ assādo.
‘‘ಧಮ್ಮಚರಿಯಾ ಸಮಚರಿಯಾ ಕುಸಲಚರಿಯಾ ಹೇತೂಹಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಮಿಧೇಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ’’। ಅಯಂ ಅಸ್ಸಾದೋ।
‘‘Dhammacariyā samacariyā kusalacariyā hetūhi, brāhmaṇa, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti’’. Ayaṃ assādo.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಆದೀನವೋ?
Tattha katamo ādīnavo?
ಕಾಮೇಸು ವೇ ಹಞ್ಞತೇ ಸಬ್ಬಾ ಮುಚ್ಚೇವ – ಅಯಂ ಆದೀನವೋ। ಪಸೇನದಿಸಂಯುತ್ತಕೇ ಸುತ್ತೇ ಪಬ್ಬತೋಪಮಾ – ಅಯಂ ಆದೀನವೋ।
Kāmesu ve haññate sabbā mucceva – ayaṃ ādīnavo. Pasenadisaṃyuttake sutte pabbatopamā – ayaṃ ādīnavo.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ?
Tattha katamaṃ nissaraṇaṃ?
ಯೋ ಕಾಮೇ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಸಪ್ಪಸ್ಸೇವ ಪದಾ ಸಿರೋ।
Yo kāme parivajjeti, sappasseva padā siro;
ಸೋಮಂ ವಿಸತ್ತಿಕಂ ಲೋಕೇ, ಸತೋ ಸಮತಿವತ್ತತಿ॥
Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattati.
ಸಂಯುತ್ತಕೇ ಸುತ್ತಂ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕೋ ಪಣ್ಡುಪಲಾಸೋ ಸನ್ನಿಪಲಾಸೋ – ಇದಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ।
Saṃyuttake suttaṃ pāricchattako paṇḍupalāso sannipalāso – idaṃ nissaraṇaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅಸ್ಸಾದೋ ಚ ಆದೀನವೋ ಚ?
Tattha katamo assādo ca ādīnavo ca?
ಕಲ್ಯಾಣಕಾರೀ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ಪಾಪಕಾರೀ ಚ ಪಾಪಕಂ॥
Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ, pāpakārī ca pāpakaṃ.
ತತ್ಥ ಯಂ ಪಾಪಕಾರೀ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ ಅಯಂ ಅಸ್ಸಾದೋ। ಲಾಭಾಲಾಭಅಟ್ಠಕೇಸು ಬ್ಯಾಕರಣಂ, ತತ್ಥ ಅಲಾಭೋ ಅಯಸೋ ನಿನ್ದಾ ದುಕ್ಖಂ, ಅಯಂ ಆದೀನವೋ। ಲಾಭೋ ಯಸೋ ಸುಖಂ ಪಸಂಸಾ, ಅಯಂ ಅಸ್ಸಾದೋ।
Tattha yaṃ pāpakārī paccanubhoti ayaṃ assādo. Lābhālābhaaṭṭhakesu byākaraṇaṃ, tattha alābho ayaso nindā dukkhaṃ, ayaṃ ādīnavo. Lābho yaso sukhaṃ pasaṃsā, ayaṃ assādo.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅಸ್ಸಾದೋ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ?
Tattha katamaṃ assādo ca nissaraṇañca?
‘‘ಸುಖೋ ವಿಪಾಕೋ ಪುಞ್ಞಾನಂ, ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಚ ಇಜ್ಝತಿ।
‘‘Sukho vipāko puññānaṃ, adhippāyo ca ijjhati;
ಖಿಪ್ಪಞ್ಚ ಪರಮಂ ಸನ್ತಿಂ, ನಿಬ್ಬಾನಮಧಿಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ॥
Khippañca paramaṃ santiṃ, nibbānamadhigacchatī’’ti.
ಯೋ ಚ ವಿಪಾಕೋ ಪುಞ್ಞಾನಂ ಯಾ ಚ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ಇಜ್ಝನಾ, ಅಯಂ ಅಸ್ಸಾದೋ। ಯಂ ಖಿಪ್ಪಞ್ಚ ಪರಮಂ ಸನ್ತಿಂ ನಿಬ್ಬಾನಮಧಿಗಚ್ಛತಿ, ಇದಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ।
Yo ca vipāko puññānaṃ yā ca adhippāyassa ijjhanā, ayaṃ assādo. Yaṃ khippañca paramaṃ santiṃ nibbānamadhigacchati, idaṃ nissaraṇaṃ.
ಬಾತ್ತಿಂಸಾಯ ಚೇವ ಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ದ್ವೇಯೇವ ಗತಿಯೋ ಹೋನ್ತಿ, ಸಚೇ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತಿ, ರಾಜಾ ಹೋತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಯಾವ ಅಭಿವಿಜಿನಿತ್ವಾ ಅಜ್ಝಾವಸತಿ ಅಯಂ ಅಸ್ಸಾದೋ। ಸಚೇ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಓಘೇನ 49 ನಿಸ್ಸರಣಂ ಅಯಂ ಅಸ್ಸಾದೋ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ।
Bāttiṃsāya ceva mahāpurisalakkhaṇehi samannāgatassa mahāpurisassa dveyeva gatiyo honti, sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī yāva abhivijinitvā ajjhāvasati ayaṃ assādo. Sace agārasmā anagāriyaṃ pabbajati sabbena oghena 50 nissaraṇaṃ ayaṃ assādo ca nissaraṇañca.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಆದೀನವೋ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ?
Tattha katamo ādīnavo ca nissaraṇañca?
ಅನಾದಾತುಂ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ಜಾತಿಮರಣಸಙ್ಖಯಾ॥
Anādātuṃ nibbattati, jātimaraṇasaṅkhayā.
ಪುರಿಮಿಕಾಯ ಅಡ್ಢಗಾಥಾಯ ಜಾತಿಮರಣಸಮ್ಭವೋ ಆದೀನವೋ। ಅನಾದಾತುಂ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ ಜಾತಿಮರಣಸಙ್ಖಯಾತಿ ನಿಸ್ಸರಣಂ।
Purimikāya aḍḍhagāthāya jātimaraṇasambhavo ādīnavo. Anādātuṃ nibbattati jātimaraṇasaṅkhayāti nissaraṇaṃ.
ಕಿಚ್ಛಂ ವತಾಯಂ ಲೋಕೋ ಆಪನ್ನೋ ಯಮಿದಂ ಜಾಯತೇ ಚ ಮೀಯತೇ ಚ। ಯಾವ ಕುದಸ್ಸುನಾಮಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪರತೋ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಯಾ ಉಪರಿಕ್ಖಾ, ಅಯಂ ಆದೀನವೋ। ಯೋ ಗೇಧಂ ಞತ್ವಾ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮತಿ ಯಾವ ಪುರಾಣಕಾಯ ರಾಜಧಾನಿಯಾ, ಇದಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ। ಅಯಂ ಆದೀನವೋ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ।
Kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno yamidaṃ jāyate ca mīyate ca. Yāva kudassunāmassa dukkhassa anto bhavissati parato vāti ettha yā uparikkhā, ayaṃ ādīnavo. Yo gedhaṃ ñatvā abhinikkhamati yāva purāṇakāya rājadhāniyā, idaṃ nissaraṇaṃ. Ayaṃ ādīnavo ca nissaraṇañca.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅಸ್ಸಾದೋ ಚ ಆದೀನವೋ ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ?
Tattha katamo assādo ca ādīnavo ca nissaraṇañca?
ಕಾಮಾ ಹಿ ಚಿತ್ರಾ ವಿವಿಧಾ 53 ಮನೋರಮಾ, ವಿರೂಪರೂಪೇಹಿ ಮಥೇನ್ತಿ ಚಿತ್ತಂ।
Kāmā hi citrā vividhā 54 manoramā, virūparūpehi mathenti cittaṃ;
ತಸ್ಮಾ ಅಹಂ 55 ಪಬ್ಬಜಿತೋಮ್ಹಿ ರಾಜ, ಅಪಣ್ಣಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಮೇವ ಸೇಯ್ಯೋ॥
Tasmā ahaṃ 56 pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.
ಯಂ ‘‘ಕಾಮಾ ಹಿ ಚಿತ್ರಾ ವಿವಿಧಾ ಮನೋರಮಾ’’ತಿ ಅಯಂ ಅಸ್ಸಾದೋ। ಯಂ ‘‘ವಿರೂಪರೂಪೇಹಿ ಮಥೇನ್ತಿ ಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ಅಯಂ ಆದೀನವೋ। ಯಂ ಅಹಂ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋಮ್ಹಿ ರಾಜ ಅಪಣ್ಣಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಮೇವ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಇದಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ।
Yaṃ ‘‘kāmā hi citrā vividhā manoramā’’ti ayaṃ assādo. Yaṃ ‘‘virūparūpehi mathenti citta’’nti ayaṃ ādīnavo. Yaṃ ahaṃ agārasmā pabbajitomhi rāja apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyoti idaṃ nissaraṇaṃ.
ಬಲವಂ ಬಾಲೋಪಮಸುತ್ತಂ ಯಂ ಆಸಾಯ ವಾ ವೇದನೀಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಗಾಹತಿ, ತಥಾ ಚೇಪಿ ಯಂ ಯಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಅನುಭೋತಿ, ತತ್ಥ ದುಕ್ಖವೇದನೀಯೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಅಭಾವಿತಕಾಯೇನ ಚ ಯಾವ ಪರಿತ್ತಚೇತಸೋ ಚ ಆದೀನವಂ ದಸ್ಸೇತಿ ಸುಖವೇದನೀಯೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಅಸ್ಸಾದೇತಿ। ಯಂ ಪುರಾಸದಿಸೋ ಹೋತಿ। ಭಾವಿತಚಿತ್ತೋ ಭಾವಿತಕಾಯೋ ಭಾವಿತಪಞ್ಞೋ ಮಹಾನಾಮೋ ಅಪರಿತ್ತಚೇತಸೋ, ಇದಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ।
Balavaṃ bālopamasuttaṃ yaṃ āsāya vā vedanīyaṃ kammaṃ gāhati, tathā cepi yaṃ yaṃ pāpakammaṃ anubhoti, tattha dukkhavedanīyena kammena abhāvitakāyena ca yāva parittacetaso ca ādīnavaṃ dasseti sukhavedanīyena kammena assādeti. Yaṃ purāsadiso hoti. Bhāvitacitto bhāvitakāyo bhāvitapañño mahānāmo aparittacetaso, idaṃ nissaraṇaṃ.
೨೪. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಲೋಕಿಕಂ ಸುತ್ತಂ?
24. Tattha katamaṃ lokikaṃ suttaṃ?
ನ ಹಿ ಪಾಪಂ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಸಜ್ಜುಖೀರಂವ ಮುಚ್ಚತಿ।
Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, sajjukhīraṃva muccati;
ಚತ್ತಾರಿ ಅಗತಿಗಮನಾನಿ, ಇದಂ ಲೋಕಿಕಂ ಸುತ್ತಂ।
Cattāri agatigamanāni, idaṃ lokikaṃ suttaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ lokuttaraṃ suttaṃ?
‘‘ಯಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮಥಙ್ಗತಾನಿ 59, ಅಸ್ಸಾ ಯಥಾ ಸಾರಥಿನಾ ಸುದನ್ತಾ।
‘‘Yassindriyāni samathaṅgatāni 60, assā yathā sārathinā sudantā;
ಪಹೀನಮಾನಸ್ಸ ಅನಾಸವಸ್ಸ, ದೇವಾಪಿ ತಸ್ಸ ಪಿಹಯನ್ತಿ ತಾದಿನೋ’’ತಿ॥
Pahīnamānassa anāsavassa, devāpi tassa pihayanti tādino’’ti.
‘‘ಅರಿಯಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಂ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಇದಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ।
‘‘Ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmī’’ti idaṃ lokuttaraṃ suttaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಲೋಕಿಕಂ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ lokikaṃ lokuttarañca suttaṃ?
ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ, ದಯ್ಹಮಾನೋವ ಮತ್ಥಕೇ।
Sattiyā viya omaṭṭho, dayhamānova matthake;
ಕಾಮರಾಗಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ॥
Kāmarāgappahānāya, sato bhikkhu paribbaje.
‘‘ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ, ದಯ್ಹಮಾನೋವ ಮತ್ಥಕೇ’’ತಿ ಲೋಕಿಕಂ।
‘‘Sattiyā viya omaṭṭho, dayhamānova matthake’’ti lokikaṃ;
‘‘ಕಾಮರಾಗಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ’’ತಿ ಲೋಕುತ್ತರಂ।
‘‘Kāmarāgappahānāya, sato bhikkhu paribbaje’’ti lokuttaraṃ;
ಕಬಳೀಕಾರೇ ಆಹಾರೇ ಅತ್ಥಿ ಛನ್ದೋತಿ ಲೋಕಿಕಂ। ನತ್ಥಿ ಛನ್ದೋತಿ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ।
Kabaḷīkāre āhāre atthi chandoti lokikaṃ. Natthi chandoti lokuttaraṃ suttaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಕಮ್ಮಂ?
Tattha katamaṃ kammaṃ?
ಯೋ ಪಾಣಮತಿಪಾತೇತಿ, ಮುಸಾವಾದಞ್ಚ ಭಾಸತಿ।
Yo pāṇamatipāteti, musāvādañca bhāsati;
ಸುರಾಮೇರಯಪಾನಞ್ಚ, ಯೋ ನರೋ ಅನುಯುಞ್ಜತಿ।
Surāmerayapānañca, yo naro anuyuñjati;
ಅಪ್ಪಹಾಯ ಪಞ್ಚ ವೇರಾನಿ, ದುಸ್ಸೀಲೋ ಇತಿ ವುಚ್ಚತಿ॥
Appahāya pañca verāni, dussīlo iti vuccati.
ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ। ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ।
Tīṇimāni, bhikkhave, duccaritāni. Idaṃ kammaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ವಿಪಾಕೋ?
Tattha katamo vipāko?
ಸಟ್ಠಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಯಥಾರೂಪೀ ವಿಪಚ್ಚಗಾ॥
Saṭṭhivassasahassāni, yathārūpī vipaccagā.
‘‘ದಿಟ್ಠಾ ಮಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ 63, ಛ ಫಸ್ಸಾಯತನಿಕಾ ನಾಮ ನಿರಯಾ। ದಿಟ್ಠಾ ಮಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಛ ಫಸ್ಸಾಯತನಿಕಾ ನಾಮ ಸಗ್ಗಾ’’। ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ।
‘‘Diṭṭhā mayā, bhikkhave 64, cha phassāyatanikā nāma nirayā. Diṭṭhā mayā, bhikkhave, cha phassāyatanikā nāma saggā’’. Ayaṃ vipāko.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕೋ ಚ?
Tattha katamaṃ kammañca vipāko ca?
ಅಯಸಾವ ಮಲಂ ಸಮುಟ್ಠಿತಂ, ತತುಟ್ಠಾಯ ತಮೇವ ಖಾದತಿ।
Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, tatuṭṭhāya tameva khādati;
ಏವಂ ಅತಿಧೋನಚಾರಿನಂ, ಸಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ನಯನ್ತಿ ದುಗ್ಗತಿಂ॥
Evaṃ atidhonacārinaṃ, sāni kammāni nayanti duggatiṃ.
ಅಯಸಾವ ಮಲಂ ಸಮುಟ್ಠಿತಂ, ಯಾವ ಸಾನಿ ಕಮ್ಮಾನೀತಿ ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ। ನಯನ್ತಿ ದುಗ್ಗತಿನ್ತಿ ವಿಪಾಕೋ।
Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, yāva sāni kammānīti idaṃ kammaṃ. Nayanti duggatinti vipāko.
ಚತೂಸು ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಮಾತರಿ ಪಿತರಿ ತಥಾಗತೇ ತಥಾಗತಸಾವಕೇ ಯಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿ, ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ। ಯಂ ದೇವೇಸು ಉಪಪಜ್ಜತಿ, ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ। ಇದಂ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕೋ ಚ।
Catūsu sammāpaṭipajjamāno mātari pitari tathāgate tathāgatasāvake yā sammāpaṭipatti, idaṃ kammaṃ. Yaṃ devesu upapajjati, ayaṃ vipāko. Idaṃ kammañca vipāko ca.
೨೫. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ ಸುತ್ತಂ?
25. Tattha katamaṃ niddiṭṭhaṃ suttaṃ?
ಅನೀಘಂ ಪಸ್ಸ ಆಯನ್ತಂ, ಛಿನ್ನಸೋತಂ ಅಬನ್ಧನಂ।
Anīghaṃ passa āyantaṃ, chinnasotaṃ abandhanaṃ;
ಯಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಣೇಸು, ಚಿತ್ತಾಗಹಪತಿ ದಿಸ್ಸತಿ॥
Yaṃ vā cittaṃ samaṇesu, cittāgahapati dissati.
ಏವಂ ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ಅತ್ಥೋ।
Evaṃ imāya gāthāya niddiṭṭho attho.
ಗೋಪಾಲಕೋಪಮೇ ಏಕಾದಸ ಪದಾನಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ರೂಪಞ್ಞೂ ಹೋತಿ। ಯಾ ಚ ಅತಿರೇಕಪೂಜಾಯ ಪೂಜೇತಾ ಹೋತೀತಿ। ಇಮಾನಿ ಏಕಾದಸ ಪದಾನಿ ಯಥಾಭಾಸಿತಾನಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ಅತ್ಥೋ।
Gopālakopame ekādasa padāni. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti. Yā ca atirekapūjāya pūjetā hotīti. Imāni ekādasa padāni yathābhāsitāni niddiṭṭho attho.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ಅತ್ಥೋ?
Tattha katamo aniddiṭṭho attho?
ಸುಖೋ ವಿವೇಕೋ ತುಟ್ಠಸ್ಸ, ಸುತಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಸ್ಸತೋ।
Sukho viveko tuṭṭhassa, sutadhammassa passato;
ಸುಖಾ ವಿರಾಗತಾ ಲೋಕೇ, ಕಾಮಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮೋ।
Sukhā virāgatā loke, kāmānaṃ samatikkamo;
ಅಸ್ಮಿಮಾನಸ್ಸ ಯೋ ವಿನಯೋ, ಏತಂ ವೇ ಪರಮಂ ಸುಖನ್ತಿ॥
Asmimānassa yo vinayo, etaṃ ve paramaṃ sukhanti.
ಇದಂ ಅನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ। ಅಟ್ಠ ಮಹಾಪುರಿಸವಿತಕ್ಕಾ। ಇದಂ ಅನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ।
Idaṃ aniddiṭṭhaṃ. Aṭṭha mahāpurisavitakkā. Idaṃ aniddiṭṭhaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಞ್ಚ ಅನಿದ್ದಿಟ್ಠಞ್ಚ?
Tattha katamaṃ niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca?
ಮಜ್ಝೇ ಸಮಣಸಙ್ಘಸ್ಸ, ಆದಿಚ್ಚೋವ ವಿರೋಚಸಿ॥
Majjhe samaṇasaṅghassa, ādiccova virocasi.
ಪಸನ್ನನೇತ್ತೋ ಯಾವ ಆದಿಚ್ಚೋವ ವಿರೋಚಸೀತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ। ಪಸನ್ನನೇತ್ತೋ ಯೋ ಭಗವಾ ಕಥಞ್ಚ ಪನ ಪಸನ್ನನೇತ್ತತಾ, ಕಥಂ ಸುಮುಖತಾ, ಕಥಂ ಬ್ರಹಕಾಯತಾ, ಕಥಂ ಉಜುಕತಾ, ಕಥಂ ಪತಾಪವತಾ, ಕಥಂ ವಿರೋಚತಾತಿ ಅನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ। ಫೇಣಪಿಣ್ಡೋಪಮಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಯಥಾ ಫೇಣಪಿಣ್ಡೋ ಏವಂ ರೂಪಂ ಯಥಾ ಪುಬ್ಬುಳೋ ಏವಂ ವೇದನಾ ಮಾಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಉಪಮಾಹಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ। ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಫೇಣಪಿಣ್ಡೋಪಮಂ ರೂಪಂ ಸಬ್ಬಞ್ಚ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಯಂ ವಾ ಚತೂಹಿ ಆಯತನೇಹಿ? ಕಥಂ ವೇದನಾ ಪುಬ್ಬುಳೂಪಮಾ? ಕತರಾ ಚ ಸಾ ವೇದನಾ ಸುಖಾ ದುಕ್ಖಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ? ಏವಮೇಸಾ ಅನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ। ಏವಂ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಞ್ಚ ಅನಿದ್ದಿಟ್ಠಞ್ಚ।
Pasannanetto yāva ādiccova virocasīti niddiṭṭho. Pasannanetto yo bhagavā kathañca pana pasannanettatā, kathaṃ sumukhatā, kathaṃ brahakāyatā, kathaṃ ujukatā, kathaṃ patāpavatā, kathaṃ virocatāti aniddiṭṭho. Pheṇapiṇḍopamaṃ veyyākaraṇaṃ yathā pheṇapiṇḍo evaṃ rūpaṃ yathā pubbuḷo evaṃ vedanā māyā viññāṇaṃ pañcakkhandhā pañcahi upamāhi niddiṭṭhā. Kena kāraṇena pheṇapiṇḍopamaṃ rūpaṃ sabbañca cakkhuviññeyyaṃ yaṃ vā catūhi āyatanehi? Kathaṃ vedanā pubbuḷūpamā? Katarā ca sā vedanā sukhā dukkhā adukkhamasukhā? Evamesā aniddiṭṭhā. Evaṃ niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca.
೨೬. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಞಾಣಂ?
26. Tattha katamaṃ ñāṇaṃ?
ಪಞ್ಞಾ ಹಿ ಸೇಟ್ಠಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಯಾಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧಗಾಮಿನೀ।
Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, yāyaṃ nibbedhagāminī;
ತೀಣಿಮಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಞ್ಞಾತಾವಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಇದಂ ಞಾಣಂ।
Tīṇimāni indriyāni anaññātaññassāmītindriyaṃ aññindriyaṃ aññātāvindriyaṃ, idaṃ ñāṇaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ನೇಯ್ಯಂ?
Tattha katamaṃ neyyaṃ?
ಕಾಮೇಸು 73 ಸತ್ತಾ ಕಾಮಸಙ್ಗಸತ್ತಾ, ಸಂಯೋಜನೇ ವಜ್ಜಮಪಸ್ಸಮಾನಾ।
Kāmesu 74 sattā kāmasaṅgasattā, saṃyojane vajjamapassamānā;
ನ ಹಿ ಜಾತು ಸಂಯೋಜನಸಙ್ಗಸತ್ತಾ, ಓಘಂ ತರೇಯ್ಯುಂ ವಿಪುಲಂ ಮಹನ್ತಂ॥
Na hi jātu saṃyojanasaṅgasattā, oghaṃ tareyyuṃ vipulaṃ mahantaṃ.
ಚತೂಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ದೇವೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಉದಾನೇ ಕಾಪಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಅಪಣ್ಣಕಪಸಾದನೀಯಂ – ಇದಂ ನೇಯ್ಯಂ।
Catūhi aṅgehi samannāgatā kāyassa bhedā devesu uppajjanti. Udāne kāpiyaṃ suttaṃ apaṇṇakapasādanīyaṃ – idaṃ neyyaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಞಾಣಞ್ಚ ನೇಯ್ಯಞ್ಚ?
Tattha katamaṃ ñāṇañca neyyañca?
ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾತಿ, ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ।
Sabbe dhammā anattāti, yadā paññāya passati;
ಅಥ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ ದುಕ್ಖೇ, ಏಸ ಮಗ್ಗೋ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ॥
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.
ಯದಾ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಞಾಣಂ। ಯೋ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇ ಅನತ್ತಾಕಾರೇನ ಉಪಟ್ಠಪೇತಿ ಇದಂ ನೇಯ್ಯಂ।
Yadā passatīti ñāṇaṃ. Yo sabbadhamme anattākārena upaṭṭhapeti idaṃ neyyaṃ.
ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ, ತತ್ಥ ತೀಣಿ ನೇಯ್ಯಾನಿ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಂ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೋ ಚ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಚ, ಇದಂ ಞಾಣಞ್ಚ ನೇಯ್ಯಞ್ಚ।
Cattāri ariyasaccāni, tattha tīṇi neyyāni maggasaccaṃ sīlakkhandho ca paññākkhandho ca, idaṃ ñāṇañca neyyañca.
೨೭. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದಸ್ಸನಂ?
27. Tattha katamaṃ dassanaṃ?
ಏತಞ್ಹಿ ತುಮ್ಹೇ ಪಟಿಪಜ್ಜಥ, ಮಾರಸ್ಸೇತಂ ಪಮೋಹನಂ॥
Etañhi tumhe paṭipajjatha, mārassetaṃ pamohanaṃ.
ಚತೂಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅತ್ತನಾವ 77 ಅತ್ತಾನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ ‘‘ಖೀಣನಿರಯೋಮ್ಹಿ ಯಾವ ಸೋತಾಪನ್ನೋಹಮಸ್ಮಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ’’ತಿ। ಇದಂ ದಸ್ಸನಂ।
Catūhi aṅgehi samannāgato ariyasāvako attanāva 78 attānaṃ byākareyya ‘‘khīṇanirayomhi yāva sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti. Idaṃ dassanaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಭಾವನಾ?
Tattha katamā bhāvanā?
ಯಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸುಭಾವಿತಾನಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ।
Yassindriyāni subhāvitāni, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;
ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಮತಿ ಚ ರೂಪಸಞ್ಞೀ, ಸುಮೋಹಗತಾ ನ ಜಾನಾತಿ 79॥
So puggalo mati ca rūpasaññī, sumohagatā na jānāti 80.
ಚತ್ತಾರಿ ಧಮ್ಮಪದಾನಿ – ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ಅಯಂ ಭಾವನಾ।
Cattāri dhammapadāni – anabhijjhā abyāpādo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ bhāvanā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದಸ್ಸನಞ್ಚ ಭಾವನಾ ಚ?
Tattha katamaṃ dassanañca bhāvanā ca?
ವಚಸಾ ಮನಸಾಥ ಕಮ್ಮುನಾ ಚ, ಅವಿರುದ್ಧೋ ಸಮ್ಮಾ ವಿದಿತ್ವಾ 81 ಧಮ್ಮಂ।
Vacasā manasātha kammunā ca, aviruddho sammā viditvā 82 dhammaṃ;
ನಿಬ್ಬಾನಪದಾಭಿಪತ್ಥಯಾನೋ, ಸಮ್ಮಾ ಸೋ ಲೋಕೇ ಪರಿಬ್ಬಜೇಯ್ಯ॥
Nibbānapadābhipatthayāno, sammā so loke paribbajeyya.
ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಸಚ್ಛಿಕಾತುಕಾಮೇನ ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಮನಸಿಕಾತಬ್ಬಾ, ಭಗವಾ ಆಹ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ। ಇದಂ ದಸ್ಸನಞ್ಚ ಭಾವನಾ ಚ।
Sotāpattiphalaṃ sacchikātukāmena katame dhammā manasikātabbā, bhagavā āha pañcupādānakkhandhā. Idaṃ dassanañca bhāvanā ca.
೨೮. ತತ್ಥ ಕತಮೇ ವಿಪಾಕಧಮ್ಮಧಮ್ಮಾ?
28. Tattha katame vipākadhammadhammā?
ಯಾನಿ ಕರೋತಿ ಪುರಿಸೋತಿ ವಿತ್ಥಾರೋ। ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಚರಿತಾನಿ। ಇಮೇ ವಿಪಾಕಧಮ್ಮಧಮ್ಮಾ।
Yāni karoti purisoti vitthāro. Tīṇimāni, bhikkhave, sucaritāni. Ime vipākadhammadhammā.
ತತ್ಥ ಕತಮೇ ನವಿಪಾಕಧಮ್ಮಧಮ್ಮಾ?
Tattha katame navipākadhammadhammā?
ರೂಪಂ ವೇದಯಿತಂ ಸಞ್ಞಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಯಾ ಚೇವ ಚೇತನಾ।
Rūpaṃ vedayitaṃ saññā, viññāṇaṃ yā ceva cetanā;
ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ, ಇತಿ ದಿಟ್ಠೋ ವಿರಜ್ಜತಿ॥
Nesohamasmi na meso attā, iti diṭṭho virajjati.
ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖನ್ಧಾ – ಇಮೇ ನವಿಪಾಕಧಮ್ಮಧಮ್ಮಾ।
Pañcime, bhikkhave, khandhā – ime navipākadhammadhammā.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ನೇವವಿಪಾಕೋ ನವಿಪಾಕಧಮ್ಮಧಮ್ಮೋ?
Tattha katamo nevavipāko navipākadhammadhammo?
‘‘ಯೇ ಏವಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನಯಂ ಬುದ್ಧೇನ ದೇಸಿತಂ।
‘‘Ye evaṃ paṭipajjanti, nayaṃ buddhena desitaṃ;
ತೇ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸತ್ಥುಸಾಸನಕಾರಕಾ’’ತಿ॥
Te dukkhassantaṃ karissanti, satthusāsanakārakā’’ti.
ಇತಿ ಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿ ಯೋ ಚ ನಿರೋಧೋ, ಉಭಯಮೇತಂ ನೇವವಿಪಾಕೋ ನವಿಪಾಕಧಮ್ಮೋ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಫಲಾನಿ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಞ್ಚ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಫಲಾನಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಯಾವ ಅರಹತ್ತಂ।
Iti yā ca sammāpaṭipatti yo ca nirodho, ubhayametaṃ nevavipāko navipākadhammo. Brahmacariyaṃ vo, bhikkhave, desessāmi, brahmacariyaphalāni ca brahmacariyañca ariyo aṭṭhaṅgiko maggo brahmacariyaphalāni sotāpattiphalaṃ yāva arahattaṃ.
೨೯. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಕವಚನಂ?
29. Tattha katamaṃ sakavacanaṃ?
ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;
ಸಚಿತ್ತಪರಿಯೋದಪನಂ, ಏತಂ ಬುದ್ಧಾನ ಸಾಸನಂ॥
Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhāna sāsanaṃ.
ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಮೋಕ್ಖಮುಖಾನಿ। ಇದಂ ಸಕವಚನಂ।
Tīṇimāni, bhikkhave, vimokkhamukhāni. Idaṃ sakavacanaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪರವಚನಂ?
Tattha katamaṃ paravacanaṃ?
ನತ್ಥಿ ಪುತ್ತಸಮಂ ಪೇಮಂ, ನತ್ಥಿ ಗೋಣಸಮಿತಂ ಧನಂ।
Natthi puttasamaṃ pemaṃ, natthi goṇasamitaṃ dhanaṃ;
ನತ್ಥಿ ಸೂರಿಯಸಮಾ ಆಭಾ, ಸಮುದ್ದಪರಮಾ ಸರಾ॥
Natthi sūriyasamā ābhā, samuddaparamā sarā.
ಹೇತುನಾ ಮಾರಿಸಾ ಕೋಸಿಯಾ ಸುಭಾಸಿತೇನ ಸಙ್ಗಾಮವಿಜಯೋ ಸೋಪಿ ನಾಮ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಸಕಂ ಫಲಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಮಾನೋತಿ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಇದಂ ಪರವಚನಂ।
Hetunā mārisā kosiyā subhāsitena saṅgāmavijayo sopi nāma, bhikkhave, sakko devānamindo sakaṃ phalaṃ paribhuñjamānoti vitthārena kātabbaṃ. Idaṃ paravacanaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಕವಚನಞ್ಚ ಪರವಚನಞ್ಚ?
Tattha katamaṃ sakavacanañca paravacanañca?
‘‘ಯಂ ಪತ್ತಂ ಯಞ್ಚ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ಉಭಯಮೇತಂ ರಜಾನುಕಿಣ್ಣಂ।
‘‘Yaṃ pattaṃ yañca pattabbaṃ, ubhayametaṃ rajānukiṇṇaṃ;
ಯೇ ಏವಂವಾದಿನೋ ನತ್ಥಿ, ತೇಸಂ ಕಾಮೇಸು ದೋಸೋ’’ತಿ॥
Ye evaṃvādino natthi, tesaṃ kāmesu doso’’ti.
ಇದಂ ಪರವಚನಂ। ಯೇ ಚ ಖೋ ತೇ ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ವಟ್ಟಂ ತೇಸಂ ನತ್ಥಿ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯ। ಇದಂ ಸಕವಚನಂ।
Idaṃ paravacanaṃ. Ye ca kho te ubho ante anupagamma vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya. Idaṃ sakavacanaṃ.
‘‘ನನ್ದತಿ ಪುತ್ತೇಹಿ ಪುತ್ತಿಮಾ, ಗೋಮಾ ಗೋಹಿ 83 ತಥೇವ ನನ್ದತಿ।
‘‘Nandati puttehi puttimā, gomā gohi 84 tatheva nandati;
ಉಪಧೀ ಹಿ ನರಸ್ಸ ನನ್ದನಾ, ನ ಹಿ ಸೋ ನನ್ದತಿ ಯೋ ನಿರೂಪಧೀ’’ತಿ – ಪರವಚನಂ॥
Upadhī hi narassa nandanā, na hi so nandati yo nirūpadhī’’ti – paravacanaṃ.
‘‘ಸೋಚತಿ ಪುತ್ತೇಹಿ ಪುತ್ತಿಮಾ, ಗೋಮಾ ಗೋಹಿ ತಥೇವ ಸೋಚತಿ।
‘‘Socati puttehi puttimā, gomā gohi tatheva socati;
ಉಪಧೀ ಹಿ ನರಸ್ಸ ಸೋಚನಾ, ನ ಹಿ ಸೋ ಸೋಚತಿ ಯೋ ನಿರೂಪಧೀ’’ತಿ – ಸಕವಚನಂ॥
Upadhī hi narassa socanā, na hi so socati yo nirūpadhī’’ti – sakavacanaṃ.
ಇದಂ ಸಕವಚನಂ ಪರವಚನಞ್ಚ।
Idaṃ sakavacanaṃ paravacanañca.
೩೦. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ?
30. Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānaṃ?
ಯೇ ಕೇಚಿ ಭೂತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಯೇ ವಾಪಿ, ಸಬ್ಬೇ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪಹಾಯ ದೇಹಂ।
Ye keci bhūtā bhavissanti ye vāpi, sabbe gamissanti pahāya dehaṃ;
ತಂ ಸಬ್ಬಜಾನಿಂ ಕುಸಲೋ ವಿದಿತ್ವಾ, ಧಮ್ಮೇ 85 ಠಿತೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರೇಯ್ಯ॥
Taṃ sabbajāniṃ kusalo viditvā, dhamme 86 ṭhito brahmacariyaṃ careyya.
ತಯೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ಥಾರೋ, ತಥಾಗತೋ ಅರಹಂ ಸೇಕ್ಖೋ ಪಟಿಪದೋ। ಇದಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
Tayome, bhikkhave, satthāro, tathāgato arahaṃ sekkho paṭipado. Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ?
Tattha katamaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ?
ತಣ್ಹಕ್ಖಯಸುಖಸ್ಸೇತೇ, ಕಲಂ ನಾಗ್ಘನ್ತಿ ಸೋಳಸಿಂ॥
Taṇhakkhayasukhassete, kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ.
ಸತ್ತಿಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಇದಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
Sattime , bhikkhave, bojjhaṅgā, idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ? ದುದ್ದಸಮನ್ತಂ ಸಚ್ಚಂ ದುದ್ದಸೋ ಪಟಿವೇಧೋ ಬಾಲೇಹಿ, ಜಾನತೋ ಪಸ್ಸತೋ ನತ್ಥಿ ನನ್ದೀತಿ ವದಾಮಿ। ದುದ್ದಸಮನ್ತಂ ಸಚ್ಚಂ ದುದ್ದಸೋ ಪಟಿವೇಧೋ ಬಾಲೇಹೀತಿ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ಜಾನತೋ ಪಸ್ಸತೋ ನತ್ಥಿ ನನ್ದೀತಿ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ದಾರುಕ್ಖನ್ಧೋಪಮಂ ಗಙ್ಗಾಯ ತೀರಿಯಾ ಓರಿಮಞ್ಚ ತೀರಂ ಪಾರಿಮಞ್ಚ ತೀರಂ ಥಲೇ ವಾ 89 ನ ಚ ಉಸ್ಸೀದನಂ, ಮಜ್ಝೇ ಚ ನ ಸಂಸೀದನಂ ಮನುಸ್ಸಗ್ಗಾಹೋ ಚ ಅಮನುಸ್ಸಗ್ಗಾಹೋ ಚ ಅನ್ತೋಪೂತಿಭಾವೋ ಚ, ಇದಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ಏವಂ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ನಿಬ್ಬಾನನಿನ್ನೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ ನಿಬ್ಬಾನಪರಾಯಣೋತಿ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ಇದಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ।
Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca? Duddasamantaṃ saccaṃ duddaso paṭivedho bālehi, jānato passato natthi nandīti vadāmi. Duddasamantaṃ saccaṃ duddaso paṭivedho bālehīti dhammādhiṭṭhānaṃ. Jānato passato natthi nandīti sattādhiṭṭhānaṃ. Dārukkhandhopamaṃ gaṅgāya tīriyā orimañca tīraṃ pārimañca tīraṃ thale vā 90 na ca ussīdanaṃ, majjhe ca na saṃsīdanaṃ manussaggāho ca amanussaggāho ca antopūtibhāvo ca, idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ. Evaṃ pana bhikkhu nibbānaninno bhavissati nibbānaparāyaṇoti sattādhiṭṭhānaṃ. Idaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಥವೋ?
Tattha katamo thavo?
ಮಗ್ಗಾನಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಸೇಟ್ಠೋ, ಸಚ್ಚಾನಂ ಚತುರೋ ಪದಾ।
Maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho, saccānaṃ caturo padā;
ವಿರಾಗೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಧಮ್ಮಾನಂ, ದ್ವಿಪದಾನಞ್ಚ ಚಕ್ಖುಮಾ॥
Virāgo seṭṭho dhammānaṃ, dvipadānañca cakkhumā.
ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಗ್ಗಾನಿ – ಬುದ್ಧೋ ಸತ್ತಾನಂ, ವಿರಾಗೋ ಧಮ್ಮಾನಂ, ಸಙ್ಘೋ ಗಣಾನಂ। ಅಯಂ ಥವೋ।
Tīṇimāni, bhikkhave, aggāni – buddho sattānaṃ, virāgo dhammānaṃ, saṅgho gaṇānaṃ. Ayaṃ thavo.
೩೧. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ?
31. Tattha katamaṃ anuññātaṃ?
ಮನಸಾ ಸಂವರೋ ಸಾಧು, ಸಾಧು ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಂವುತೋ।
Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvuto;
ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಂವುತೋ ಭಿಕ್ಖು, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾ ಪಮುಚ್ಚತಿ॥
Sabbattha saṃvuto bhikkhu, sabbadukkhā pamuccati.
ಇದಂ ಭಗವತಾ ಅನುಞ್ಞಾತಂ।
Idaṃ bhagavatā anuññātaṃ.
ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕರಣೀಯಾನಿ – ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ವಚೀಸುಚರಿತಂ ಮನೋಸುಚರಿತಂ। ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ।
Tīṇimāni, bhikkhave, karaṇīyāni – kāyasucaritaṃ vacīsucaritaṃ manosucaritaṃ. Idaṃ anuññātaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ paṭikkhittaṃ?
ನತ್ಥಿ ಪುತ್ತಸಮಂ ಪೇಮಂ। ವಿತ್ಥಾರೋ ಇದಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ।
Natthi puttasamaṃ pemaṃ. Vitthāro idaṃ paṭikkhittaṃ.
ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಕರಣೀಯಾನಿ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ದೇಸಿತಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ। ಇದಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ।
Tīṇimāni, bhikkhave, akaraṇīyāni sayaṃ abhiññāya desitāni. Katamāni tīṇi? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ. Idaṃ paṭikkhittaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ?
Tattha katamaṃ anuññātañca paṭikkhittañca?
ಕಾಯೇನ ಕುಸಲಂ ಕರೇ, ಅಸ್ಸ ಕಾಯೇನ ಸಂವುತೋ।
Kāyena kusalaṃ kare, assa kāyena saṃvuto;
ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಹಿತ್ವಾ, ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ಚರೇ॥
Kāyaduccaritaṃ hitvā, kāyasucaritaṃ care.
ದ್ವೀಹಿ ಪಠಮಪದೇಹಿ ಚತುತ್ಥೇನ ಚ ಪದೇನ ಅನುಜಾನಾತಿ। ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಹಿತ್ವಾತಿ ತತಿಯೇನ ಪದೇನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತನ್ತಿ। ಮಹಾವಿಭಙ್ಗೋ ಅಚಿರತಪಾನಾದೋ।
Dvīhi paṭhamapadehi catutthena ca padena anujānāti. Kāyaduccaritaṃ hitvāti tatiyena padena paṭikkhittanti. Mahāvibhaṅgo aciratapānādo.
ತತ್ಥಿಮಾ ಉದ್ದಾನಗಾಥಾ
Tatthimā uddānagāthā
ಸಚೇ ಭಾಯಸಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ, ಮಾಭಿನನ್ದಿ ಅನಾಗತಂ।
Sace bhāyasi dukkhassa, mābhinandi anāgataṃ;
ವಸ್ಸಕಾಲೇ ಯಥಾ ಛತ್ತಂ, ಕುಸಲಾನಿ ಕಮತ್ಥಕೇ॥
Vassakāle yathā chattaṃ, kusalāni kamatthake.
ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾತಿ, ಸಮಾಗತಂ ವಿಚಾಲಯೇ।
Sabbe dhammā anattāti, samāgataṃ vicālaye;
ನ ವೋ ದುಕ್ಖಾ ಪಮೋಕ್ಖಾತ್ಥಿ, ಸಮಥೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾ॥
Na vo dukkhā pamokkhātthi, samatho ca vipassanā.
ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ಉಪಾದಾಯ, ಯೋ ಸೋ ವಿತಕ್ಕೇಹಿ ಖಜ್ಜತಿ।
Kāmacchandaṃ upādāya, yo so vitakkehi khajjati;
ಸುಭಾವಿತತ್ತೇ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ, ಸೋ ಇಮಂ ವಿಜಟಯೇ ಜಟಂ॥
Subhāvitatte bojjhaṅge, so imaṃ vijaṭaye jaṭaṃ.
ಸುಞ್ಞತೋ ಲೋಕಂ ಅವೇಕ್ಖಸ್ಸು, ಸಮಾಧಿಭಾವಿ ಭಾವಸೇ।
Suññato lokaṃ avekkhassu, samādhibhāvi bhāvase;
ಕಾಮಂ ಕಾಮಯಮಾನಸ್ಸ, ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಯ ಸುಗತಿಂ॥
Kāmaṃ kāmayamānassa, dhammacariyāya sugatiṃ.
ಹಞ್ಞತೇ ಸಬ್ಬಾ ಮುಚ್ಚೇವ, ನಿಪ್ಪೋಠೇನ್ತೋ ಚತುದ್ದಿಸಾ।
Haññate sabbā mucceva, nippoṭhento catuddisā;
ಯೋ ಕಾಮೇ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಪಾರಿಛತ್ತೋಪಮೇವ ಚ॥
Yo kāme parivajjeti, pārichattopameva ca.
ಯಾನಿ ಕರೋತಿ ಪುರಿಸೋ, ಲೋಕಧಮ್ಮಾ ಪಕಾಸಿತಾ।
Yāni karoti puriso, lokadhammā pakāsitā;
ಸುಖೋ ವಿಪಾಕೋ ಪುಞ್ಞಾನಂ, ತತಿಯಂ ಅಞ್ಞಂ ನ ವಿಜ್ಜತಿ॥
Sukho vipāko puññānaṃ, tatiyaṃ aññaṃ na vijjati.
ಆದಾನಸ್ಸ ಭಯಂ ಞತ್ವಾ, ಜಾಯತೇ ಜೀಯತೇಪಿ ಚ।
Ādānassa bhayaṃ ñatvā, jāyate jīyatepi ca;
ಕಾಮಾ ಹಿ ಚಿತ್ರಾ ವಿವಿಧಾ, ಅಥ ಲೋಣಸಲ್ಲೋಪಮಂ॥
Kāmā hi citrā vividhā, atha loṇasallopamaṃ.
ನ ಹಿ ಪಾಪಂ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಅಗತೀಹಿ ಚ ಗಚ್ಛತಿ।
Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, agatīhi ca gacchati;
ಯಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮಥಙ್ಗತಾನಿ, ತಥೇವ ಪಞ್ಚಞಾಣಿಕೋ॥
Yassindriyāni samathaṅgatāni, tatheva pañcañāṇiko.
ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ।
Sattiyā viya omaṭṭho, viññāṇañca patiṭṭhitā;
ಯೋ ಪಾಣಮತಿಪಾತೇತಿ, ತೀಣಿ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ಚ॥
Yo pāṇamatipāteti, tīṇi duccaritāni ca.
ಸಟ್ಠಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಖಣಂ ಲದ್ಧಾನ ದುಲ್ಲಭಂ।
Saṭṭhivassasahassāni, khaṇaṃ laddhāna dullabhaṃ;
ಅಯಸಾವ ಮಲಂ ಸಮುಟ್ಠಿತಂ, ಚತೂಸು ಪಟಿಪತ್ತಿಸು॥
Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, catūsu paṭipattisu.
ನೇಲಙ್ಗೋ ಸೇತಪಚ್ಛಾದೋ, ಅಥ ಗೋಪಾಲಕೋಪಮಂ।
Nelaṅgo setapacchādo, atha gopālakopamaṃ;
ಸುಖೋ ವಿವೇಕೋ ತುಟ್ಠಸ್ಸ, ವಿತಕ್ಕಾ ಚ ಸುದೇಸಿತಾ॥
Sukho viveko tuṭṭhassa, vitakkā ca sudesitā.
ಫೇಣಪಿಣ್ಡೋಪಮಂ ರೂಪಂ, ಬ್ರಹಾ ಉಜು ಪತಾಪವಾ।
Pheṇapiṇḍopamaṃ rūpaṃ, brahā uju patāpavā;
ಪಞ್ಞಾ ಹಿ ಸೇಟ್ಠಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಅನಞ್ಞಾ ತೀಣಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ॥
Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, anaññā tīṇi indriyāni.
ಕಾಮೇಸು ಸತ್ತಾ ಕಾಮಸಙ್ಗಸತ್ತಾ, ಅಥ ವಣ್ಣೋ ರಹಸ್ಸವಾ।
Kāmesu sattā kāmasaṅgasattā, atha vaṇṇo rahassavā;
ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾತಿ, ಅರಿಯಸಚ್ಚಞ್ಚ ದೇಸಿತಂ॥
Sabbe dhammā anattāti, ariyasaccañca desitaṃ.
ಏಸೇವ ಮಗ್ಗೋ ನತ್ಥಞ್ಞೋ, ಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ ಬ್ಯಾಕರೇ।
Eseva maggo natthañño, sotāpannoti byākare;
ಯಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸುಭಾವಿತಾನಿ, ಅಥ ಧಮ್ಮಪದೇಹಿ ಚ॥
Yassindriyāni subhāvitāni, atha dhammapadehi ca.
ವಚಸಾ ಮನಸಾ ಚೇವ, ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಅನಿಚ್ಚತೋ।
Vacasā manasā ceva, pañcakkhandhā aniccato;
ಯಾನಿ ಕರೋತಿ ಪುರಿಸೋ, ತೀಣಿ ಸುಚರಿತಾನಿ ಚ॥
Yāni karoti puriso, tīṇi sucaritāni ca.
ರೂಪಂ ವೇದಯಿತಂ ಸಞ್ಞಾ, ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಪಕಾಸಿತಾ।
Rūpaṃ vedayitaṃ saññā, pañcakkhandhā pakāsitā;
ಯೋ ಏವಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಾ ಚೇವ ಫಲಾನಿ ಚ॥
Yo evaṃ paṭipajjati, brahmā ceva phalāni ca.
ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ, ವಿಮೋಕ್ಖಾ ತಂ ಹಿ ದೇಸಿತಾ।
Sabbapāpassa akaraṇaṃ, vimokkhā taṃ hi desitā;
ನತ್ಥಿ ಪುತ್ತಸಮಂ ಪೇಮಂ, ದೇವಾನಂ ಅಸುರಾನ ಚ॥
Natthi puttasamaṃ pemaṃ, devānaṃ asurāna ca.
ಯಂ ಪತ್ತಂ ಯಞ್ಚ ಪತ್ತಬ್ಬಂ, ನನ್ದತಿ ಸೋಚತಿ ನಿಚ್ಚಂ।
Yaṃ pattaṃ yañca pattabbaṃ, nandati socati niccaṃ;
ಯೇ ಕೇಚಿ ಭೂತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸತ್ಥಾರೋ ಚ ಪಕಾಸಿತಾ॥
Ye keci bhūtā bhavissanti, satthāro ca pakāsitā.
ಯಞ್ಚ ಕಾಮಸುಖಂ ಲೋಕೇ, ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಚ ಸುದೇಸಿತಾ।
Yañca kāmasukhaṃ loke, bojjhaṅgā ca sudesitā;
ಮಗ್ಗಾನಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಸೇಟ್ಠೋ, ತಯೋ ಚ ಅಗ್ಗಪತ್ತಿಯೋ॥
Maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho, tayo ca aggapattiyo.
ಕಾಯೇನ ಸಂವರೋ ಸಾಧು, ಕರಣೀಯಞ್ಚ ದೇಸಿತಂ।
Kāyena saṃvaro sādhu, karaṇīyañca desitaṃ;
ನತ್ಥಿ ಅತ್ತಸಮಂ ಪೇಮಂ, ಅರಿಯಾ ತೀಣಿ ಚ ದೇಸಿತಾ॥
Natthi attasamaṃ pemaṃ, ariyā tīṇi ca desitā.
ಕಾಯೇನ ಕುಸಲಂ ಅಭಿರತೋ, ವಿನಯಞ್ಚ ಕಾಮಸುಖಂ ಲೋಕೇ।
Kāyena kusalaṃ abhirato, vinayañca kāmasukhaṃ loke;
ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಚ ಸುದೇಸಿತಾ, ದುದ್ದಸಂ ಅನತಂ ಚೇವ ಪರಾಪರಂ ಚ।
Bojjhaṅgā ca sudesitā, duddasaṃ anataṃ ceva parāparaṃ ca;
ಪೇಟಕೋಪದೇಸೇ ಸಾಸನಪ್ಪಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ದುತಿಯಭೂಮಿ ಸಮತ್ತಾ।
Peṭakopadese sāsanappaṭṭhānaṃ nāma dutiyabhūmi samattā.
Footnotes:
