| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪੇਟਕੋਪਦੇਸਪਾਲ਼ਿ • Peṭakopadesapāḷi |
੨. ਸਾਸਨਪਟ੍ਠਾਨਦੁਤਿਯਭੂਮਿ
2. Sāsanapaṭṭhānadutiyabhūmi
੧੩. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਾਸਨਪ੍ਪਟ੍ਠਾਨਂ? ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ, વਾਸਨਾ ਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਞ੍ਚ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯਞ੍ਚ, ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਞ੍ਚ, ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਞ੍ਚ, વਾਸਨਾਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਞ੍ਚ। ਆਣਤ੍ਤਿ, ਫਲਂ, ਉਪਾਯੋ, ਆਣਤ੍ਤਿ ਚ ਫਲਞ੍ਚ, ਫਲਞ੍ਚ ਉਪਾਯੋ ਚ, ਆਣਤ੍ਤਿ ਚ ਫਲਞ੍ਚ ਉਪਾਯੋ ਚ। ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਆਦੀਨવੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਚ ਆਦੀਨવੋ ਚ, ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ, ਆਦੀਨવੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ, ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਚ ਆਦੀਨવੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ। ਲੋਕਿਕਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ, ਲੋਕਿਕਞ੍ਚ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਞ੍ਚ। ਕਮ੍ਮਂ, વਿਪਾਕੋ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ વਿਪਾਕੋ ਚ। ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਚ। ਞਾਣਂ, ਞੇਯ੍ਯਂ, ਞਾਣਞ੍ਚ ਞੇਯ੍ਯਞ੍ਚ। ਦਸ੍ਸਨਂ, ਭਾવਨਾ, ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਭਾવਨਾ ਚ। વਿਪਾਕਕਮ੍ਮਂ, ਨ વਿਪਾਕਕਮ੍ਮਂ, ਨੇવવਿਪਾਕਨવਿਪਾਕਕਮ੍ਮਂ । ਸਕવਚਨਂ, ਪਰવਚਨਂ, ਸਕવਚਨਞ੍ਚ ਪਰવਚਨਞ੍ਚ। ਸਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ। ਥવੋ, ਸਕવਚਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਰવਚਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਕવਚਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਪਰવਚਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ। ਕਿਰਿਯਂ, ਫਲਂ, ਕਿਰਿਯਞ੍ਚ ਫਲਞ੍ਚ। ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਞ੍ਚ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ। ਇਮਾਨਿ ਛ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ।
13. Tattha katamaṃ sāsanappaṭṭhānaṃ? Saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, vāsanā bhāgiyaṃ suttaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca, vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca. Āṇatti, phalaṃ, upāyo, āṇatti ca phalañca, phalañca upāyo ca, āṇatti ca phalañca upāyo ca. Assādo, ādīnavo, nissaraṇaṃ, assādo ca ādīnavo ca, assādo ca nissaraṇañca, ādīnavo ca nissaraṇañca, assādo ca ādīnavo ca nissaraṇañca. Lokikaṃ, lokuttaraṃ, lokikañca lokuttarañca. Kammaṃ, vipāko, kammañca vipāko ca. Niddiṭṭhaṃ, aniddiṭṭhaṃ, niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca. Ñāṇaṃ, ñeyyaṃ, ñāṇañca ñeyyañca. Dassanaṃ, bhāvanā, dassanañca bhāvanā ca. Vipākakammaṃ, na vipākakammaṃ, nevavipākanavipākakammaṃ . Sakavacanaṃ, paravacanaṃ, sakavacanañca paravacanañca. Sattādhiṭṭhānaṃ, dhammādhiṭṭhānaṃ, sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca. Thavo, sakavacanādhiṭṭhānaṃ, paravacanādhiṭṭhānaṃ, sakavacanādhiṭṭhānañca paravacanādhiṭṭhānañca. Kiriyaṃ, phalaṃ, kiriyañca phalañca. Anuññātaṃ, paṭikkhittaṃ, anuññātañca paṭikkhittañca. Imāni cha paṭikkhittāni.
੧੪. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ?
14. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ?
ਕਾਮਨ੍ਧਾ ਜਾਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤਣ੍ਹਾਛਦਨਛਾਦਿਤਾ।
Kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditā;
ਪਮਤ੍ਤਬਨ੍ਧੁਨਾ ਬਦ੍ਧਾ, ਮਚ੍ਛਾવ ਕੁਮਿਨਾਮੁਖੇ।
Pamattabandhunā baddhā, macchāva kumināmukhe;
ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨੀવਰਣਾ।
Pañcime, bhikkhave, nīvaraṇā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ?
Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ?
ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾ ਮਨੋਮਯਾ।
Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;
ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨ, ਭਾਸਤਿ વਾ ਕਰੋਤਿ વਾ।
Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;
ਤਤੋ ਨਂ ਸੁਖਮਨ੍વੇਤਿ, ਛਾਯਾવ ਅਨਪਾਯਿਨੀ॥
Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinī.
ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ ਸੁਤ੍ਤਂ।
Saṃyuttake suttaṃ.
ਮਹਾਨਾਮਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਇਦਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਨਗਰੇ ਨਯવਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਾਸੀਲਪਰਿਭਾવਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਭਾવਞ੍ਞੇਨ ਪਰਿਭਾવਿਤਂ ਤਂ ਨਾਮ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਕਾਲੇ।
Mahānāmassa sakkassa idaṃ bhagavā sakyānaṃ kapilavatthumhi nagare nayavitthārena saddhāsīlaparibhāvitaṃ suttaṃ bhāvaññena paribhāvitaṃ taṃ nāma pacchime kāle.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ?
Tattha katamaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ?
ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ 3 ਸਬ੍ਬਧਿ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਅਯਂ ਅਹਸ੍ਮੀਤਿ ਅਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ।
Uddhaṃ adho 4 sabbadhi vippamutto, ayaṃ ahasmīti anānupassī;
ਏવਂ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਦਤਾਰਿ ਓਘਂ, ਅਤਿਣ੍ਣਪੁਬ੍ਬਂ ਅਪੁਨਬ੍ਭવਾਯ॥
Evaṃ vimutto udatāri oghaṃ, atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāya.
ਸੀਲਾਨਿ ਨੁ ਖੋ ਭવਨ੍ਤਿ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਾਨਿ ਆਨਨ੍ਦੋ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ।
Sīlāni nu kho bhavanti kimatthiyāni ānando pucchati satthāraṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ?
Tattha katamaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ?
‘‘ਯਸ੍ਸ ਸੇਲੂਪਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਠਿਤਂ ਨਾਨੁਪਕਮ੍ਪਤਿ।
‘‘Yassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampati;
ਯਸ੍ਸੇવਂ ਭਾવਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕੁਤੋ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਮੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥
Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, kuto taṃ dukkhamessatī’’ti.
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਥੇਰਞ੍ਞਤਰੋ ਸੋ ਮਂ ਆਸਜ੍ਜ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਯਸ੍ਸ ਨੂਨ ਭਗવਾ ਕਾਯਗਤਾ ਸਤਿ ਅਭਾવਿਤਾ ਅਸ੍ਸ ਅਬਹੁਲੀਕਤਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
Sāriputto nāma bhagavā theraññataro so maṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkamati, sāriputtassa byākaraṇaṃ kātabbaṃ. Yassa nūna bhagavā kāyagatā sati abhāvitā assa abahulīkatā vitthārena kātabbaṃ.
੧੫. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਞ੍ਚ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯਞ੍ਚ?
15. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca?
ਤਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨਂ વਿવਰੇਥ, ਏવਂ ਤਂ ਨਾਤਿવਸ੍ਸਤਿ॥
Tasmā channaṃ vivaretha, evaṃ taṃ nātivassati.
ਛਨ੍ਨਮਤਿવਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸੋ। વਿવਟਂ ਨਾਤਿવਸ੍ਸਤੀਤਿ વਾਸਨਾ। ਤਮੋ ਤਮਪਰਾਯਨੋਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਚ ਤਮੋ ਯੋ ਚ ਤਮਪਰਾਯਨੋ, ਅਯਂ ਸਂਕਿਲੇਸੋ। ਯੋ ਚ ਜੋਤਿ ਯੋ ਚ ਜੋਤਿਪਰਾਯਨੋ, ਅਯਂ વਾਸਨਾ।
Channamativassatīti saṃkileso. Vivaṭaṃ nātivassatīti vāsanā. Tamo tamaparāyanoti vitthārena. Tattha yo ca tamo yo ca tamaparāyano, ayaṃ saṃkileso. Yo ca joti yo ca jotiparāyano, ayaṃ vāsanā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ?
Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?
ਨ ਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਮਾਹੁ ਧੀਰਾ, ਯਦਾਯਸਂ ਦਾਰੁਜਪਬ੍ਬਜਞ੍ਚ 9।
Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadāyasaṃ dārujapabbajañca 10;
ਸਾਰਤ੍ਤਰਤ੍ਤਾ ਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲੇਸੁ, ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਾਰੇਸੁ ਚ ਯਾ ਅਪੇਕ੍ਖਾ॥
Sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca yā apekkhā.
ਨ ਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਬਨ੍ਧਨਮਾਹੁ ਧੀਰਾ, ਯਦਾ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਾਰੇਸੁ ਚ ਯਾ ਅਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਸਂਕਿਲੇਸੋ। ਏਤਮ੍ਪਿ ਛੇਤ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਧੀਰਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਨੋ ਸਬ੍ਬਕਾਮੇ ਪਹਾਯਾਤਿ, ਅਯਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧੋ। ਯਂ ਚੇਤਯਿਤਂ ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ ਯਾ ਚ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਂਕਿਲੇਸੋ। ਪਚ੍ਛਿਮਕੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਨਿਬ੍ਬੇਧੋ।
Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadā puttesu dāresu ca yā apekkhā, ayaṃ saṃkileso. Etampi chetvā paribbajanti dhīrā anapekkhino sabbakāme pahāyāti, ayaṃ nibbedho. Yaṃ cetayitaṃ pakappitaṃ yā ca nāmarūpassa avakkanti hoti. Imehi catūhi padehi saṃkileso. Pacchimakehi catūhi nibbedho.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ?
Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ?
ਅਯਂ ਲੋਕੋ ਸਨ੍ਤਾਪਜਾਤੋ, ਫਸ੍ਸਪਰੇਤੋ ਰੋਗਂ 11 વਦਤਿ ਅਤ੍ਤਤੋ।
Ayaṃ loko santāpajāto, phassapareto rogaṃ 12 vadati attato;
ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ॥
Yena yena hi maññanti, tato taṃ hoti aññathā.
ਅਞ੍ਞਥਾਭਾવੀ ਭવਸਤ੍ਤੋ ਲੋਕੋ, ਭવਪਰੇਤੋ ਭવਮੇવਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ।
Aññathābhāvī bhavasatto loko, bhavapareto bhavamevābhinandati;
ਯਦਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਤਂ ਭਯਂ, ਯਸ੍ਸ ਭਾਯਤਿ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ।
Yadabhinandati taṃ bhayaṃ, yassa bhāyati taṃ dukkhaṃ;
ਭવવਿਪ੍ਪਹਾਨਾਯ ਖੋ ਪਨਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ વੁਸ੍ਸਤਿ॥
Bhavavippahānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussati.
ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਭવੇਨ ਭવਸ੍ਸ વਿਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਮਾਹਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਤੇ ‘‘ਅવਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਾ ਭવਸ੍ਮਾ’’ਤਿ વਦਾਮਿ। ਯੇ વਾ ਪਨ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ વਿਭવੇਨ ਭવਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਮਾਹਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਤੇ ‘‘ਅਨਿਸ੍ਸਟਾ ਭવਸ੍ਮਾ’’ਤਿ વਦਾਮਿ। ਉਪਧਿਂ ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવੋ, ਲੋਕਮਿਮਂ ਪਸ੍ਸ, ਪੁਥੂ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਪਰੇਤਾ ਭੂਤਾ ਭੂਤਰਤਾ ਭવਾ ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤਾ। ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਭવਾ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਤਾਯ ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਭવਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾਤਿ।
Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsu, sabbete ‘‘avippamuttā bhavasmā’’ti vadāmi. Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu, sabbete ‘‘anissaṭā bhavasmā’’ti vadāmi. Upadhiṃ hi paṭicca dukkhamidaṃ sambhoti, sabbupādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo, lokamimaṃ passa, puthū avijjāya paretā bhūtā bhūtaratā bhavā aparimuttā. Ye hi keci bhavā sabbadhi sabbatthatāya sabbete bhavā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammāti.
‘‘ਏવਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤੋ।
‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, sammappaññāya passato;
ਭવਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਯਤਿ, વਿਭવਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ।
Bhavataṇhā pahīyati, vibhavaṃ nābhinandati;
ਸਬ੍ਬਸੋ ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਾ, ਅਸੇਸવਿਰਾਗਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ॥
Sabbaso taṇhānaṃ khayā, asesavirāganirodho nibbānaṃ.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ, ਅਨੁਪਾਦਾ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ ਨ ਹੋਤਿ।
‘‘Tassa nibbutassa bhikkhuno, anupādā punabbhavo na hoti;
ਅਭਿਭੂਤੋ ਮਾਰੋ વਿਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮੋ, ਉਪੇਚ੍ਚਗਾ ਸਬ੍ਬਭવਾਨਿ ਤਾਦੀ’’ਤਿ॥
Abhibhūto māro vijitasaṅgāmo, upeccagā sabbabhavāni tādī’’ti.
ਅਯਂ ਲੋਕੋ ਸਨ੍ਤਾਪਜਾਤੋ ਯਾવ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਂ ਤਣ੍ਹਾ ਸਂਕਿਲੇਸੋ।
Ayaṃ loko santāpajāto yāva dukkhanti yaṃ taṇhā saṃkileso.
ਯਂ ਪੁਨਗ੍ਗਹਣਂ ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਭવੇਨ ਭવਸ੍ਸ વਿਮੋਕ੍ਖਮਾਹਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਤੇ ‘‘ਅવਿਮੁਤ੍ਤਾ ਭવਸ੍ਮਾ’’ਤਿ વਦਾਮਿ। ਯੇ વਾ ਪਨ ਕੇਚਿ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ વਿਭવੇਨ ਭવਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਮਾਹਂਸੁ ‘‘ਅਨਿਸ੍ਸਟਾ ਭવਸ੍ਮਾ’’ਤਿ વਦਾਮਿ। ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸੋ ਚ ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸੋ ਚ, ਉਭਯਮੇਤਂ ਸਂਕਿਲੇਸੋ। ਯਂ ਪੁਨਗ੍ਗਹਣਂ ਭવવਿਪ੍ਪਹਾਨਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ વੁਸ੍ਸਤਿ, ਯਾવ ਸਬ੍ਬਸੋ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਾ ਸਮ੍ਭવਾ, ਇਦਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ। ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਾવ ਉਪਚ੍ਚਗਾ ਸਬ੍ਬਭવਾਨਿ ਤਾਦੀਤਿ ਇਦਂ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਂ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਨੁਸੋਤਗਾਮੀ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਠਿਤਤ੍ਤੋ ਚ ਪਟਿਸੋਤਗਾਮੀ ਚ ਨਿਬ੍ਬੇਧੋ। ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿ।
Yaṃ punaggahaṇaṃ ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vimokkhamāhaṃsu, sabbete ‘‘avimuttā bhavasmā’’ti vadāmi. Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu ‘‘anissaṭā bhavasmā’’ti vadāmi. Ayaṃ diṭṭhisaṃkileso, taṃ diṭṭhisaṃkileso ca taṇhāsaṃkileso ca, ubhayametaṃ saṃkileso. Yaṃ punaggahaṇaṃ bhavavippahānāya brahmacariyaṃ vussati, yāva sabbaso upādānakkhayā sambhavā, idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ. Tassa nibbutassa bhikkhuno yāva upaccagā sabbabhavāni tādīti idaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Cattāro puggalā anusotagāmī saṃkileso ṭhitatto ca paṭisotagāmī ca nibbedho. Thale tiṭṭhatīti asekkhabhūmi.
੧੬. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ?
16. Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?
‘‘ਦਦਤੋ 13 ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤਿ, ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤਿ।
‘‘Dadato 14 puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati;
ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਂ, ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ॥
Kusalo ca jahāti pāpakaṃ, rāgadosamohakkhayā sanibbuto’’ti.
‘‘ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤਿ, ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀ’’ਤਿ વਾਸਨਾ। ‘‘ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਂ, ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ ਨਿਬ੍ਬੇਧੋ।
‘‘Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyatī’’ti vāsanā. ‘‘Kusalo ca jahāti pāpakaṃ, rāgadosamohakkhayā sanibbuto’’ti nibbedho.
ਸੋਤਾਨੁਗਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤੇਸੁ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧੇਸੁ ਪਞ੍ਚਾਨਿਸਂਸਾ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ। ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਾਤਾ ਅਪਮੁਟ੍ਠਾ વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ, ਸੋ ਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਘਟੇਨ੍ਤੋ વਾਯਮਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਸੇਸਂ ਪਪ੍ਪੋਤਿ। ਨੋ ਚੇ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਸੇਸਂ ਪਪ੍ਪੋਤਿ, ਗਿਲਾਨੋ ਪਪ੍ਪੋਤਿ। ਨੋ ਚੇ ਗਿਲਾਨੋ ਪਪ੍ਪੋਤਿ, ਮਰਣਕਾਲਸਮਯੇ ਪਪ੍ਪੋਤਿ। ਨੋ ਚੇ ਮਰਣਕਾਲਸਮਯੇ ਪਪ੍ਪੋਤਿ, ਦੇવਭੂਤੋ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਨੋ ਚੇ ਦੇવਭੂਤੋ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਰਾਗੇਨ ਤਾਯ ਧਮ੍ਮਨਨ੍ਦਿਯਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ।
Sotānugatesu dhammesu vacasā paricitesu manasānupekkhitesu diṭṭhiyā suppaṭividdhesu pañcānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Idhekaccassa bahussutā dhammā honti dhātā apamuṭṭhā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, so yuñjanto ghaṭento vāyamanto diṭṭheva dhamme visesaṃ pappoti. No ce diṭṭheva dhamme visesaṃ pappoti, gilāno pappoti. No ce gilāno pappoti, maraṇakālasamaye pappoti. No ce maraṇakālasamaye pappoti, devabhūto pāpuṇāti. No ce devabhūto pāpuṇāti, tena dhammarāgena tāya dhammanandiyā paccekabodhiṃ pāpuṇāti.
ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਯਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧੋ। ਯਂ ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਯਂ વਾਸਨਾ। ਇਮਾਨਿ ਸੋਲ਼ਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਸਾਸਨਂ ਅਤਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਇਮੇਹਿ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਨવવਿਧੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੋ વਿਭਤ੍ਤੋ ਭવਤਿ। ਸੋ ਚ ਪਞ੍ਞવਤੋ ਨੋ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨੋ ਅਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਿਹਾਰਿਸ੍ਸ ਪਕਤਿਯਾ ਲੋਕੇ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਚਰਤਿ। ਸੋ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਤਿવਿਧੋ – ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸੋ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸੋ। ਤਤੋ ਸਂਕਿਲੇਸਤੋ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤਿ, ਲੋਕਿਯੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤੀਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਕੁਸਲੋ ਦਿਟ੍ਠਤੋ ਸਚੇ ਤਂ ਸੀਲਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਪਰਾਮਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸੋ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ વਾ વਤੇਨ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ વਾ ਦੇવੋ વਾ ਭવਿਸ੍ਸਂ 15 ਦੇવਞ੍ਞਤਰੋ વਾ’’ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸੋ ਭવਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਸ੍ਸ ਹਿ ਸੀਲવਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਸੀਲવਤੋ ਯੋਨਿਸੋ ਗਹਿਤਂ ਅવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਂ ਜਨੇਤਿ ਯਾવ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਤਮ੍ਹਿਯੇવ વਾ ਪਨ ਅਪਰਾਪਰਿਯਾਯੇਨ વਾ, ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਏવਂ ਸੁਤਂ ‘‘ਸੁਚਰਿਤਂ વਾਸਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸੀਲੇਸੁ ਠਿਤਸ੍ਸ વਿਨੀવਰਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਤਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਹਾਨਾਯ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਸੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ; ਯਦਿ વਾ ਸਾਸਨਨ੍ਤਰੇ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਯਦਿ વਾ ਏਕਾਸਨੇ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞੇ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ ਚ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ, ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ ਨੇਯ੍ਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਦੁવਿਧੋ – ਕੋਚਿ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਕੋਚਿ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਨੇਯ੍ਯੋਪਿ ਦੁવਿਧੋ – ਕੋਚਿ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਕੋਚਿ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਚ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ, ਯੋ ਚ ਨੇਯ੍ਯੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ, ਇਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਸਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਇਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ ਚ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੁਤੋ, વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਨੇਯ੍ਯਤੋ, ਇਮੇ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਭੂਮਿਗਤਾ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ।
Tatthāyaṃ diṭṭheva dhamme pāpuṇāti, ayaṃ nibbedho. Yaṃ samparāye paccekabodhiṃ pāpuṇāti, ayaṃ vāsanā. Imāni soḷasa suttāni sabbasāsanaṃ atiggaṇhanto tiṭṭhanti. Imehi soḷasahi suttehi navavidho suttanto vibhatto bhavati. So ca paññavato no duppaññassa, yuttassa no ayuttassa, akammassa vihārissa pakatiyā loke saṃkileso carati. So saṃkileso tividho – taṇhāsaṃkileso diṭṭhisaṃkileso duccaritasaṃkileso. Tato saṃkilesato uṭṭhahanto saṃkileso dhammesu patiṭṭhahati, lokiyesu patiṭṭhahatīti. Tatthākusalo diṭṭhato sace taṃ sīlañca diṭṭhiñca parāmasati, tassa so taṇhāsaṃkileso hoti. Sace panassa evaṃ hoti ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissaṃ 16 devaññataro vā’’ti yassa hoti micchādiṭṭhi, etassa micchādiṭṭhisaṃkileso bhavati. Sace pana sīle patiṭṭhito aparāmaṭṭhassa hi sīlavataṃ hoti, tassa taṃ sīlavato yoniso gahitaṃ avippaṭisāraṃ janeti yāva vimuttiñāṇadassanaṃ, tañca tassa diṭṭheva dhamme kālaṅkatassa vā tamhiyeva vā pana aparāpariyāyena vā, aññesu khandhesu evaṃ sutaṃ ‘‘sucaritaṃ vāsanāya saṃvattatī’’ti vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ vuccati. Tattha sīlesu ṭhitassa vinīvaraṇaṃ cittaṃ, taṃ tato sakkāyadiṭṭhippahānāya bhagavā dhammaṃ deseti. So accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti; yadi vā sāsanantare, accantaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti, yadi vā ekāsane cha abhiññe. Tattha dve puggalā ariyadhamme pāpuṇanti saddhānusārī ca dhammānusārī ca. Tattha dhammānusārī ugghaṭitaññū, saddhānusārī neyyo. Tattha ugghaṭitaññū duvidho – koci tikkhindriyo koci mudindriyo. Tattha neyyopi duvidho – koci tikkhindriyo koci mudindriyo. Tattha yo ca ugghaṭitaññū mudindriyo, yo ca neyyo tikkhindriyo, ime puggalā asamindriyā honti. Tattha ime puggalā samindriyā parihāyanti ca ugghaṭitaññuto, vipañcitaññū neyyato, ime majjhimā bhūmigatā vipañcitaññū hoti. Ime tayo puggalā.
੧੭. ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਤ੍ਥਾ ਪਨ ਪਞ੍ਚਮਾ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਨੇਯ੍ਯੋ ਚ, ਤਤ੍ਥ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਏਕਬੀਜੀ ਹੋਤਿ ਪਠਮੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ। ਤਤ੍ਥ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਕੋਲਂਕੋਲੋ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਤਿਯੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ । ਤਤ੍ਥ ਨੇਯ੍ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮੋ ਚ ਹੋਤਿ , ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯવੇਮਤ੍ਤਤਾਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਠਿਤਾ।
17. Tattha catutthā pana pañcamā ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyo ca, tattha ugghaṭitaññū puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, ekabījī hoti paṭhamo sotāpanno. Tattha vipañcitaññū puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, kolaṃkolo ca hoti dutiyo sotāpanno . Tattha neyyo puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, sattakkhattuparamo ca hoti , ayaṃ tatiyo sotāpanno. Ime tayo puggalā indriyavemattatāya sotāpattiphale ṭhitā.
ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਏਕਬੀਜੀ ਹੋਤਿ, વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਕੋਲਂਕੋਲੋ ਹੋਤਿ, ਨੇਯ੍ਯੋ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮੋ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ વਾਯਮਤਿ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ, ਤੇ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਚ ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਚ। ਤਤ੍ਥ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ, ਤੇ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਚ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਨੇਯ੍ਯੋ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੋ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ ਹੋਤਿ, ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਚ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਚ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ, ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ ਹੋਤਿ। ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਚ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ, ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ, ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ, વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ, ਨੇਯ੍ਯੋ ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ, વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ, ਨੇਯ੍ਯੋ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਪਞ੍ਚ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ, ਛਟ੍ਠੋ ਸਕਦਾਗਾਮੀ, ਤਯੋ ਚ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਇਮੇ ਨવ ਸੇਕ੍ਖਾ।
Ugghaṭitaññū ekabījī hoti, vipañcitaññū kolaṃkolo hoti, neyyo sattakkhattuparamo hoti. Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ. Sace pana taduttari vāyamati, accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti. Tattha ugghaṭitaññū puggalo yo tikkhindriyo, te dve puggalā honti – anāgāmiphalaṃ pāpuṇitvā antarāparinibbāyī ca upahaccaparinibbāyī ca. Tattha vipañcitaññū puggalo yo tikkhindriyo, te dve puggalā honti – anāgāmiphalaṃ pāpuṇanti asaṅkhāraparinibbāyī ca sasaṅkhāraparinibbāyī ca. Tattha neyyo anāgāmiphalaṃ pāpuṇanto uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti, ugghaṭitaññū ca vipañcitaññū ca, indriyanānattena ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo antarāparinibbāyī hoti, ugghaṭitaññū mudindriyo uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti. Ugghaṭitaññū ca vipañcitaññū ca indriyanānattena ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, tikkhindriyo antarāparinibbāyī hoti, ugghaṭitaññū mudindriyo upahaccaparinibbāyī hoti. Vipañcitaññū tikkhindriyo asaṅkhāraparinibbāyī hoti, vipañcitaññū mudindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, neyyo upahaccaparinibbāyī hoti, vipañcitaññū tikkhindriyo asaṅkhāraparinibbāyī hoti. Vipañcitaññū mudindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, neyyo uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti. Iti pañca anāgāmino, chaṭṭho sakadāgāmī, tayo ca sotāpannāti ime nava sekkhā.
ਤਤ੍ਥ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਠਿਤਕਪ੍ਪੀ 17 ਚ ਪਟਿવੇਧਨਭਾવੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਸੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤਨਾਭਬ੍ਬੋ ਚ ਰਕ੍ਖਣਾਭਬ੍ਬੋ ਚ। ਤਤ੍ਥ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਚੇ ਚੇਤੇਤਿ ਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਨੋ ਚੇ ਚੇਤੇਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ। ਸਚੇ ਅਨੁਰਕ੍ਖਤਿ ਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਨੋ ਚੇ ਅਨੁਰਕ੍ਖਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਨੇਯ੍ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਯਤੋ વਾ ਸਮਸੀਸਿ વਾ, ਇਮੇ ਨવ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਇਦਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਂ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਂ। ਇਮੇਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਦਸવਿਧਂ ਬਲਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ।
Tattha ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti ubhatobhāgavimutto paññāvimutto ca. Tattha ugghaṭitaññū puggalo mudindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti, ṭhitakappī 18 ca paṭivedhanabhāvo puggalo ca tikkhindriyo so arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti cetanābhabbo ca rakkhaṇābhabbo ca. Tattha vipañcitaññū mudindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti, sace ceteti na parinibbāyī, no ce ceteti parinibbāyīti. Sace anurakkhati na parinibbāyī, no ce anurakkhati parinibbāyīti. Tattha neyyo puggalo bhāvanānuyogamanuyutto parihānadhammo hoti kammaniyato vā samasīsi vā, ime nava arahanto idaṃ catubbidhaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Imesu puggalesu tathāgatassa dasavidhaṃ balaṃ pavattati.
੧੮. ਕਤਮਂ ਦਸવਿਧਂ? ਇਧ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗવਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਤੇ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੇ ਮਹੇਸਕ੍ਖਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ ਯਾਚਨਾਯ ਅਭਿਯਾਤਾ 19 ਹੋਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੇਸੇਤੁ ਸੁਗਤੋ ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸਾਸਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਯੋ ਰਾਸੀਨਂ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤੋ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤੋ ਅਨਿਯਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤੋ ਰਾਸਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਸਤ੍ਥੁਕੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤੋ ਰਾਸਿ ਅਰਿਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਨਰਿਯਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਯਤੋ ਰਾਸਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਰਾਸਿਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਰਾਸਿਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਰਾਸਿਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਰਾਸਿਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮੇ ਸਤੋ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਏਤ੍ਤવਤਾ ਮਂ ਕੋਚਿ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਪਟਿਚੋਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, વੀਤਰਾਗਸ੍ਸ ਤੇ ਪਟਿਜਾਨਤੋ ਅਖੀਣਾਸવਤਾਯ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਕੋਚਿ ਪਟਿਚੋਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਯਤੋ ਪਨ ਇਮਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਸ੍ਸ ਰਾਸਿਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਸਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਤਕ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯਾਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਓવਦਿਤੋ ਯਂ ਪਨ ਮੇ ਅਨਿਯਤਰਾਸਿ ਸਾવਕੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ વਿਸੇਸਂ ਨ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ।
18. Katamaṃ dasavidhaṃ? Idha buddhānaṃ bhagavantānaṃ appavattite dhammacakke mahesakkhā devaputtā yācanāya abhiyātā 20 honti ‘‘desetu sugato dhamma’’nti. So anuttarena buddhacakkhunā volokento addasāsi sattānaṃ tayo rāsīnaṃ sammattaniyato micchattaniyato aniyato. Tattha sammattaniyato rāsi micchāsatiṃ āpajjeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, asatthuko parinibbāyeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, samāpattiṃ āpajjeyyāti ṭhānametaṃ vijjati. Tattha micchattaniyato rāsi ariyasamāpattiṃ paṭipajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, anariyamicchāpaṭipattiṃ paṭipajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Tattha aniyato rāsi sammāpaṭipajjamānaṃ sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati, micchāpaṭipajjamāno sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Sammāpaṭipajjamānaṃ sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati, micchāpaṭipajjamānaṃ micchattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Ime tayo anuttarena buddhacakkhunā volokentassa sammāsambuddhassa me sato ime dhammā anabhisambuddhāti ettavatā maṃ koci sahadhammena paṭicodissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, vītarāgassa te paṭijānato akhīṇāsavatāya sahadhammena koci paṭicodissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yato pana imassa aniyatassa rāsissa dhammadesanā, sā na dissati takkarassa sammādukkhakkhayāyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, tathā ovadito yaṃ pana me aniyatarāsi sāvako pubbenāparaṃ visesaṃ na sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
੧੯. ਯਂ ਖੋ ਮੁਨਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਨਾਨਾਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯੋ ਦੇવਨਾਗਯਕ੍ਖਾਨਂ ਦਮੇਤਿ ਧਮ੍ਮੇ વવਤ੍ਥਾਨੇਨ વਤ੍વਾ ਕਾਰਣਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਪਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ। ਯਤੋ ਪਨਿਮਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਤੋ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯੋ ਨਾਭਿਸਮ੍ਭੁਨੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ। ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਅਭਿਸਮਗ੍ਗਰਤਾਨਂ ਸਾવਕਾਨਂ ਤਮਤ੍ਥਮવਿਞ੍ਞਾਪਯੇਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ । ਮਹੇਸਕ੍ਖਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ । ਕਾਯਿਕੇਨ વਾ ਮਾਨਸਿਕੇਨ વਾ ਪਰਿਪੀਲ਼ਿਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਕੁਣੀਤਿ વਾ ਪਾਦੇ વਾ ਖਞ੍ਜੇ ਦਨ੍ਧਸ੍ਸ 21 ਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਪਰਿਭਾਜਿਯਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ। ਯਮ੍ਹਿ ਤਂ ਤੇਸਂ ਹੋਤਿ ਤਮ੍ਹਿ ਅਸਨ੍ਤਂ ਭવਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਯਂ ਹਿ ਨਾਸਂ ਤੇਸਂ ਨ ਭવਤਿ, ਤਮ੍ਹਿ ਨਾਸਂ ਤੇਸਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਏવਂ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾਯ ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ। ਮਾਰੋ વਾ ਇਨ੍ਦੋ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ વਾ ਤਥਾਗਤੋ વਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ વਾ ਸੋ વਤ ਨਾਮ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਸ੍ਸ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਇਤਿਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਬਲਂ ਏવਰੂਪਂ ਞਾਣਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਞਾਣਂ ਪਠਮਂ ਤਥਾਗਤਬਲਂ ਤਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੀਹਿ ਰਾਸੀਹਿ ਚਤੂਹਿ વੇਸਾਰਜ੍ਜੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿવਤ੍ਤਿਯਂ ਭਾਗਿਯਞ੍ਚ। ਕੁਸਲਂ ਕੁਸਲવਿਪਾਕੇਸੁ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਯਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਨਂ। ਇਦਂ ਪਠਮਂ ਬਲਂ ਤਥਾਗਤੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ।
19. Yaṃ kho muni nānappakārassa nānāniruttiyo devanāgayakkhānaṃ dameti dhamme vavatthānena vatvā kāraṇato aññaṃ pāraṃ gamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Dhammapaṭisambhidā. Yato panimā niruttito satta satta niruttiyo nābhisambhuneyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Niruttipaṭisambhidā. Nirutti kho pana abhisamaggaratānaṃ sāvakānaṃ tamatthamaviññāpayeti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Atthapaṭisambhidā . Mahesakkhā devaputtā upasaṅkamitvā pañhe pucchiṃsu . Kāyikena vā mānasikena vā paripīḷitassa hatthakuṇīti vā pāde vā khañje dandhassa 22 so attho na paribhājiyatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Paṭibhānapaṭisambhidā. Yamhi taṃ tesaṃ hoti tamhi asantaṃ bhavatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yaṃ hi nāsaṃ tesaṃ na bhavati, tamhi nāsaṃ tesaṃ bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Evaṃ samudayassa nirodhāya dasa akusalakammapathā. Māro vā indo vā brahmā vā tathāgato vā cakkavattī vā so vata nāma mātugāmo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puriso assa rājā cakkavattī sakko devānamindo bhavissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Itissa evarūpaṃ balaṃ evarūpaṃ ñāṇaṃ, idaṃ vuccati ṭhānāṭṭhānañāṇaṃ paṭhamaṃ tathāgatabalaṃ taṃ niddisitabbaṃ. Tīhi rāsīhi catūhi vesārajjehi catūhi paṭisambhidāhi paṭiccasamuppādassa pavattiyaṃ nivattiyaṃ bhāgiyañca. Kusalaṃ kusalavipākesu ca upapajjati yañca itthipurisānaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ balaṃ tathāgato evaṃ jānāti.
ਯੇਸਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤੋ ਰਾਸਿ, ਨਾਯਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨੀਯੇવਾਯਂ ਪਟਿਪਦਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤੋ ਰਾਸਿ, ਏਸਾਪਿ ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ। ਸਕ੍ਕਾਯਸਮੁਦਯਗਾਮਿਨੀਯੇવਾਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਹੋਤੁ, ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਠਿਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਪਾਯਂ, ਗਚ੍ਛਤਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਸ੍ਸ। ਯਂ ਯਂ વਾ ਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ। ਯਂ ਏਤ੍ਥ ਞਾਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਂ ਦੁਤਿਯਂ ਤਥਾਗਤਬਲਂ।
Yesaṃ pana sammattaniyato rāsi, nāyaṃ sabbatthagāminī paṭipadā, nibbānagāminīyevāyaṃ paṭipadā. Tattha siyā micchattaniyato rāsi, esāpi na sabbatthagāminī paṭipadā. Sakkāyasamudayagāminīyevāyaṃ paṭipadā hotu, ayaṃ tattha tattha paṭipattiyā ṭhito gacchati nibbānaṃ, gacchati apāyaṃ, gacchati devamanussassa. Yaṃ yaṃ vā paṭipadaṃ paṭipajjeyya sabbattha gaccheyya, ayaṃ sabbatthagāminī paṭipadā. Yaṃ ettha ñāṇaṃ yathābhūtaṃ, idaṃ vuccati sabbatthagāminī paṭipadāñāṇaṃ dutiyaṃ tathāgatabalaṃ.
ਸਾ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾ ਕੇਚਿ ਕਾਮੇਸੁ ਕੇਚਿ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਯਂ ਕੇਚਿ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਕੇਚਿ ਸਂਸਾਰੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ ਅਨਜ੍ਜਾਭਾવਨਾਤਿ। ਤੇਨ ਤੇਨ ਚਰਿਤੇਨ વਿਨਿਬਨ੍ਧਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯਂ ਞਾਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਾਨਾਗਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨੇਕਾਧਿਮੁਤ੍ਤਗਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਤਥਾਗਤਬਲਂ।
Sā kho panāyaṃ sabbatthagāminī paṭipadā nānādhimuttā keci kāmesu keci dukkarakāriyaṃ keci attakilamathānuyogamanuyuttā keci saṃsārena suddhiṃ paccenti keci anajjābhāvanāti. Tena tena caritena vinibandhānaṃ sattānaṃ yaṃ ñāṇaṃ yathābhūtaṃ nānāgataṃ lokassa anekādhimuttagataṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Idaṃ tatiyaṃ tathāgatabalaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾ ਭવਨ੍ਤਿ ਆਸੇવਨ੍ਤਿ ਭਾવੇਨ੍ਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮੁਪਸਯਾਨਂ ਤਦਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ। ਸਾ ਚੇવ ਧਾਤੁ ਸਂવਹਤਿ। ਕਤਰਾ ਪਨੇਸਾ ਧਾਤੁ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ ਬਲਧਾਤੁ ਕਾਚਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਕਾਚਿ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਞ੍ਚ ਧਾਤੁ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾ ਭવਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤਦੇવਟ੍ਠਾਨਂ ਮਯਾ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਭੂਤਂ ਞਾਣਂ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਤਥਾਗਤਬਲਂ।
Tattha sattānaṃ adhimuttā bhavanti āsevanti bhāventi bahulīkaronti. Tesaṃ kammupasayānaṃ tadādhimuttānaṃ. Sā ceva dhātu saṃvahati. Katarā panesā dhātu nekkhammadhātu baladhātu kāci sampatti kāci micchattañca dhātu adhimuttā bhavanti. Aññatarā uttari na samanupassanti. Te tadevaṭṭhānaṃ mayā jarāmaraṇassa abhinivissa voharanti ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti. Yathā bhagavā sakkassa devānamindassa bhāsitaṃ. Yaṃ tattha yathābhūtaṃ ñāṇaṃ. Idaṃ vuccati catutthaṃ tathāgatabalaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਯਂਯੇવ ਧਾਤੁ 23 ਸੇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਂ ਕਾਯੇਨ ਚ વਾਚਾਯ ਚ ਆਰਮ੍ਭਨ੍ਤਿ ਚੇਤਸਿਕੋ। ਆਰਮ੍ਭੋ ਚੇਤਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਿਕਾ વਾਚਸਿਕਾ ਆਰਮ੍ਭੋ ਚੇਤਸਿਕਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਤਥਾਗਤੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਸਤ੍ਤੇਨ ਏવਂ ਧਾਤੁਕੇਨ ਏવਰੂਪਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਇਮਿਨਾ ਹੇਤੁਨਾ ਤਸ੍ਸ ਏવਰੂਪੋ વਿਪਾਕੋ વਿਪਚ੍ਚਤਿ ਏਤਰਹਿ વਿਪਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤਿ વਾ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮਦ੍ਧਾਨਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏવਂਧਾਤੁਕੋ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ’’। ਤਣ੍ਹਾਯ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਇਮਿਨਾ ਹੇਤੁਨਾ ਨ ਤਸ੍ਸ વਿਪਾਕੋ ਦਿਟ੍ਠੇਯੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਉਪਪਜ੍ਜੇ વਾ’’ਤਿ ਅਪਰਮ੍ਹਿ વਾ ਪਰਿਯਾਯੇ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏવਰੂਪਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਇਮਿਨਾ ਹੇਤੁਨਾ ਤਸ੍ਸ ਏવਰੂਪੋ વਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਹੇਤੁਨਾ ਯਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖਂ ਆਯਤਿਂ ਚ ਸੁਖવਿਪਾਕਂ’’ …ਪੇ॰… ਇਤਿ ਅਯਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਨਂ ਹੇਤੁਸੋ ਠਾਨਸੋ વਿਪਾਕવੇਮਤ੍ਤਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਉਚ੍ਚਾવਚਾ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਞਾਣਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਤਥਾਗਤਬਲਂ।
Tattha yaṃyeva dhātu 24 seṭṭhanti taṃ taṃ kāyena ca vācāya ca ārambhanti cetasiko. Ārambho cetanā kammaṃ kāyikā vācasikā ārambho cetasikattā kammantaraṃ tathāgato evaṃ pajānāti ‘‘iminā sattena evaṃ dhātukena evarūpaṃ kammaṃ kataṃ, taṃ atītamaddhānaṃ iminā hetunā tassa evarūpo vipāko vipaccati etarahi vipaccissati vā anāgatamaddhāna’’nti. Evaṃ paccuppannamaddhānaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ puggalo evaṃdhātuko idaṃ kammaṃ karoti’’. Taṇhāya ca diṭṭhiyā ca iminā hetunā na tassa vipāko diṭṭheyeva dhamme nibbattissati, upapajje vā’’ti aparamhi vā pariyāye evaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ puggalo evarūpaṃ kammaṃ karissati anāgatamaddhānaṃ, iminā hetunā tassa evarūpo vipāko nibbattissati, iminā hetunā yāni cattāri kammaṭṭhānāni idaṃ kammaṭṭhānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ ca sukhavipākaṃ’’ …pe… iti ayaṃ atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ hetuso ṭhānaso vipākavemattataṃ pajānāti uccāvacā hīnapaṇītatā, idaṃ vuccati kammavipākañāṇaṃ pañcamaṃ tathāgatabalaṃ.
ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾ ਯਂ વਾ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਂ ਸਮਾਦਿਯਨ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗਚਰਿਤਸ੍ਸ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੂਨਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਰਾਗਾਨੁਗਤੇ ਸੁਞ੍ਞਮਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਚੇ ਪੁਨ ਉਤ੍ਤਰਿ વਾਯਾਮਤੋ ਝਾਨવੋਦਾਨਗਤੇ ਮਾਨਸੇ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਝਾਨਭਾਗਿਯਂਯੇવ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ વੋਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਤਿਯਞ੍ਚ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਪੀਤਿ ਅવਿਸੇਸਭਾਗਿਯਂ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਆਦਿਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਸਚੇ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ વੋਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿਯੇવ, ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਯਤ੍ਥ ਪਜਾਯਨ੍ਤਿ ਯੇਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ વੋਦਾਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਯਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਤੀਣਿ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਾਨਿ ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖਝਾਨਾਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ વਿਮੋਕ੍ਖਾਤਿ। ਅਟ੍ਠ ਚ વਿਮੋਕ੍ਖਾ ਤੀਣਿ ਚ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਾਨਿ। ਸਮਾਧੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮਾਧੀ – ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿ વੀਰਿਯਸਮਾਧਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿ વੀਮਂਸਾਸਮਾਧੀਤਿ। ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਝਾਨਾਨਂ વਿਮੋਕ੍ਖਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏવਰੂਪੋ ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਰਾਗਚਰਿਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ। ਏવਂ ਦੋਸਚਰਿਤਸ੍ਸ। ਮੋਹਚਰਿਤਸ੍ਸ। ਰਾਗਚਰਿਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ વੋਦਾਨਂ ਇਤਿ ਯਂ ਏਤ੍ਥ ਞਾਣਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਹਿ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਛਟ੍ਠਂ ਤਥਾਗਤਬਲਂ।
Tathā sattā yaṃ vā kammasamādānaṃ samādiyantā tattha evaṃ pajānāti imassa puggalassa kammādhimuttassa rāgacaritassa nekkhammadhātūnaṃ pāripūriṃ gacchanti, tassa rāgānugate suññamānassa paṭhamaṃ jhānaṃ saṃkilissati, sace puna uttari vāyāmato jhānavodānagate mānase visesabhāgiyaṃ paṭipadaṃ anuyuñjiyati. Tassa hi jhānabhāgiyaṃyeva paṭhamajjhāne ṭhitassa dutiyaṃ jhānaṃ vodānaṃ gacchati, tatiyañca jhānaṃ samāpajjitukāmassa somanassindriyaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, tassa sā pīti avisesabhāgiyaṃ tatiyaṃ jhānaṃ ādissa tiṭṭhati. Sace tassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Tathāgatassa catutthajjhānaṃ vodānaṃ gacchatiyeva, catutthassa jhānassa hānabhāgiyā dhammā, te ca dhammā yattha pajāyanti yehi catutthajjhānaṃ vodānaṃ dissati. Evaṃ ajjhāsayasamāpattiyā yā catasso samāpattiyo tīṇi vimokkhamukhāni aṭṭha vimokkhajhānānīti cattāri jhānāni vimokkhāti. Aṭṭha ca vimokkhā tīṇi ca vimokkhamukhāni. Samādhīti cattāro samādhī – chandasamādhi vīriyasamādhi cittasamādhi vīmaṃsāsamādhīti. Samāpattiyo catasso ajjhāsayasamāpattiyo iti imesaṃ jhānānaṃ vimokkhasamāpattīti evarūpo saṃkileso rāgacaritassa puggalassa. Evaṃ dosacaritassa. Mohacaritassa. Rāgacaritassa puggalassa evarūpaṃ vodānaṃ iti yaṃ ettha ñāṇaṃ yathābhūtaṃ asādhāraṇaṃ sabbasattehi. Idaṃ vuccati chaṭṭhaṃ tathāgatabalaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਤਥਾਗਤੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਲੋਕਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવਨਾਭਾਗਿਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਨਾਮਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਭੂਮਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਬਲਂ ਨਾਮਂ ਲਭਨ੍ਤਿ ਥਾਮਗਤਂ ਮਨੋ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ। વੀਰਿਯਂ ਨਾਮਂ ਲਭਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਭਧਾਤੁਂ ਉਪਾਦਾਯ। ਇਤਿਸ੍ਸ ਦੇવ ਏવਰੂਪਂ ਞਾਣਂ ਇਮੇਹਿ ਚ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਇਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿਪਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਆਕਾਰਤੋ ਚ વੋਕਾਰਤੋ ਚ ਆਸਯਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਲવੀਰਿਯવੇਮਤ੍ਤਤਂ ਞਾਣਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਤਥਾਗਤਬਲਂ।
Tattha tathāgato evaṃ pajānāti lokikā dhammā lokuttarā dhammā bhāvanābhāgiyaṃ indriyaṃ nāmaṃ labhanti. Ādhipateyyabhūmiṃ upādāya balaṃ nāmaṃ labhanti thāmagataṃ mano manindriyaṃ taṃ upādāya. Vīriyaṃ nāmaṃ labhanti ārambhadhātuṃ upādāya. Itissa deva evarūpaṃ ñāṇaṃ imehi ca dhammehi ime puggalā samannāgatātipi dhammadesanaṃ akāsi. Ākārato ca vokārato ca āsayajjhāsayassa adhimuttisamannāgatānaṃ. Idaṃ vuccati parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyabalavīriyavemattataṃ ñāṇaṃ sattamaṃ tathāgatabalaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਚ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕਾਦੀਸੁ ਚ ਭੂਮੀਸੁ ਸਂਯੋਜਨਾਨਞ੍ਚ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਦ੍વੀਹਿ ਬਲੇਹਿ ਗਤਿਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਅਤੀਤੇ ਸਂਸਾਰੇ ਏਤਰਹਿ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਚੁਤੂਪਪਾਤਂ ਇਤਿ ਇਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਬਲਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਤੋ ਅਭਿਨੀਹਿਤਾਨਿ। ਸੋ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਦਿਬ੍ਬਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਨੋ ਗੋਚਰੋ ਸੋ ਏਤਰਹਿ ਸਤਿ ਗੋਚਰੋ ਇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਂ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਂ ਅਨੇਕવਿਧਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮਦ੍ਧਾਨਂ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਇਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਤਥਾਗਤਬਲਾਨਿ, ਅਟ੍ਠਮਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸੋ, ਨવਮਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ।
Tattha ca tathāgato lokādīsu ca bhūmīsu saṃyojanānañca sekkhānaṃ dvīhi balehi gatiṃ pajānāti, pubbenivāsānussatiyā atīte saṃsāre etarahi ca paccuppanne dibbacakkhunā cutūpapātaṃ iti imāni dve balāni dibbacakkhuto abhinīhitāni. So atītamaddhānaṃ dibbassa cakkhuno gocaro so etarahi sati gocaro iti attano ca paresaṃ ca pubbenivāsañāṇaṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ paccuppannamaddhānaṃ dibbena cakkhunā imāni dve tathāgatabalāni, aṭṭhamaṃ pubbenivāso, navamaṃ dibbacakkhu.
ਪੁਨ ਚਪਰਂ ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਝਾਨਂ વੋਦਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਇਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀਤਿ ਇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਂ ਞਾਣਂ ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠਾਨਂ ਚਤੁਭੂਮਿਮੁਪਾਦਾਯ ਯਾવ ਨવਨ੍ਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਆਸવਕ੍ਖਯੋ ਓਧਿਸੋ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨੋਧਿਸੋ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਆਸવੇਹਿ ਅਨਾਸવਾ ਕਾਮਾਸવੇਨ ਚ ਭવਾਸવੇਨ ਚ, ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਆਸવੇਹਿ ਅਨਾਸવਾ ਦਿਟ੍ਠਾਸવੇਨ ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੇਨ ਚ, ਇਮਾਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਞਾਣਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਸવਕ੍ਖਯੇ ਞਾਣਂ। ਦਸਮਂ ਤਥਾਗਤਬਲਂ।
Puna caparaṃ tathāgato ariyapuggalānaṃ jhānaṃ vodānaṃ nibbedhabhāgiyaṃ pajānāti ayaṃ puggalo iminā maggena imāya paṭipadāya āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sacchikatvā upasampajja viharatīti iti attano ca āsavānaṃ khayaṃ ñāṇaṃ diṭṭhekaṭṭhānaṃ catubhūmimupādāya yāva navannaṃ arahantānaṃ āsavakkhayo odhiso sekkhānaṃ anodhiso arahantānaṃ. Tattha cetovimutti dvīhi āsavehi anāsavā kāmāsavena ca bhavāsavena ca, paññāvimutti dvīhi āsavehi anāsavā diṭṭhāsavena ca avijjāsavena ca, imāsaṃ dvinnaṃ vimuttīnaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ, idaṃ vuccati āsavakkhaye ñāṇaṃ. Dasamaṃ tathāgatabalaṃ.
੨੦. ਇਮੇਸੁ ਦਸਸੁ ਬਲੇਸੁ ਠਿਤੋ ਤਥਾਗਤੋ ਪਞ੍ਚવਿਧਂ ਸਾਸਨਂ ਦੇਸੇਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਂ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯਂ ਦਸ੍ਸਨਭਾਗਿਯਂ ਭਾવਨਾਭਾਗਿਯਂ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਂ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਅਲੋਭੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ। ਯੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਅਮੋਹੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ। ਯੋ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ। ਕਿਂ ਨਿਦਾਨਂ? ਤੀਣਿ ਇਮਾਨਿ 25 ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ – ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਤਦੁਪਨਿਬ੍ਬਦ੍ਧਂ વਾਚਾਕਮ੍ਮਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਮੁਸਾવਾਦਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬવਿਤਥਂ ਸਬ੍ਬਂ વਾਚਮਭਾવਂ ਸਬ੍ਬਮਕ੍ਖਂ ਪਲਾਸਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਅਕੁਸਲਮੂਲਨ੍ਤਿ, ਸੁਚਰਿਤੇ ਸੁਚਰਿਤਂ ਮੁਸਾવਾਦਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚੇਤਨਾ, ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਮੇਤਂ ਆਕਡ੍ਢਨਂ ਪਰਿਕਡ੍ਢਨਂ ਨਿਬ੍ਬਦ੍ਧਂ ਰੋਚਨਂ વਾਚਾਕਮ੍ਮਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਪਿਸੁਣવਾਚਂ ਫਰੁਸવਾਚਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਞ੍ਚ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਯੋਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਯੋ ਕੋਚਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਚਾਗੋ ਰਾਗਜੋ વਾ ਦੋਸਜੋ વਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਂ। ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ।
20. Imesu dasasu balesu ṭhito tathāgato pañcavidhaṃ sāsanaṃ deseti saṃkilesabhāgiyaṃ vāsanābhāgiyaṃ dassanabhāgiyaṃ bhāvanābhāgiyaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Tattha yo taṇhāsaṃkileso, imassa alobho nissaraṇaṃ. Yo diṭṭhisaṃkileso, imassa amoho nissaraṇaṃ. Yo duccaritasaṃkileso, imassa tīṇi kusalāni nissaraṇaṃ. Kiṃ nidānaṃ? Tīṇi imāni 26 manoduccaritāni – abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhi. Tattha abhijjhā manoduccaritaṃ kāyakammaṃ upaṭṭhapeti, adinnādānaṃ sabbañca tadupanibbaddhaṃ vācākammaṃ upaṭṭhapeti, musāvādañca sabbavitathaṃ sabbaṃ vācamabhāvaṃ sabbamakkhaṃ palāsaṃ abhijjhā akusalamūlanti, sucarite sucaritaṃ musāvādā adinnādānā abhijjhāya cetanā, tattha byāpādo manoduccaritaṃ kāyakammaṃ upaṭṭhapeti, pāṇātipātaṃ sabbañca metaṃ ākaḍḍhanaṃ parikaḍḍhanaṃ nibbaddhaṃ rocanaṃ vācākammaṃ upaṭṭhapeti, pisuṇavācaṃ pharusavācaṃ micchādiṭṭhi manoduccaritañca abhijjhaṃ byāpādaṃ micchādiṭṭhiṃ payojeti, tassa yo koci micchādiṭṭhi cāgo rāgajo vā dosajo vā sabbaso micchādiṭṭhi sambhūto iminā kāraṇena micchādiṭṭhiṃ upaṭṭhapeti, kāmesumicchācāraṃ vacīkammaṃ upaṭṭhapeti samphappalāpaṃ. Imāni tīṇi duccaritāni akusalamūlāni.
ਯਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾ, ਸੋ ਲੋਭੋ। ਯੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਸੋ ਦੋਸੋ। ਯਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸੋ ਮੋਹੋ। ਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਸੁ ਦਸવਿਧਂ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਿવਿਧਸ੍ਸ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਬਹੁਸਿਤੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਯਥਾ ਲੋਭੋ ਦੋਸੋ ਮੋਹੋਪਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਸਿਤੁਂ ਏਤ੍ਥ ਲੋਭੋ ਉਸ੍ਸਦੋ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਤੇਸੁ વਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਲੋਭੋ ਪਞ੍ਞਪਿਯਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਮੋਹੋ ਅਕੁਸਲਂ ਮੋਹੋ ਅਯਂ ਅવਿਜ੍ਜਾ, ਸਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਰੂਪੇ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਾ, ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਅવਿਜ੍ਜਾਗਤੋ ਰੂਪવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ ਰੂਪਂ, ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਪਦਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਉਚ੍ਛੇਦਂ વਦਤਿ ‘‘ਤਂ ਜੀવਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿਕਦਿਟ੍ਠਿ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਚ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਪਟਿਸਂવੇਦਿਯਤਿ। ਪਚ੍ਛਿਮਸਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਾਨਂ ਤੀਣਿ ਪਦਾਨਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਸ੍ਸਤਂ ਭਜਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀવਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅਕਿਰਿਯਞ੍ਚ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਮਿਚ੍ਛਤੋ ਅਹੇਤੁਕਾ ਚ ਪਤਨ੍ਤਿ ਅਨਜ੍ਝਾਭਾવੋ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਮਾਨਯਿ 27। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਸਂਸਾਰੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ ਆਜੀવਕਾ ਛਲ਼ਾਸੀਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ। ਯਥਾਰੂਪੇ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚਤੁવਤ੍ਥੁਕਾ, ਏવਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ વੀਸਤਿવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਸ੍ਸਤਂ ਭਜਤਿ। ਅਞ੍ਞਾਜੀવਕਾ ਚ ਸਸ੍ਸਤવਾਦਿਕੇ ਚ ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਭਜਨ੍ਤਿ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇવੋ વਾ ਦੇવਞ੍ਞਤਰੋ વਾ, ਅਯਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ। ਤਤ੍ਥ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੋ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਤਂ ਜੀવਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’’ਮਿਤਿ ਤਂ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨਾਭਿਪ੍ਪਸੀਦਤਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਅਪਰਨ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇ…ਪੇ॰… ਇਤਿ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯੇਸੁ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਯਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ।
Yā abhijjhā, so lobho. Yo byāpādo, so doso. Yā micchādiṭṭhi, so moho. Tāni aṭṭha micchattāni upaṭṭhapenti. Tesu gahitesu tīsu akusalamūlesu dasavidhaṃ akusalamūlaṃ pāripūriṃ gacchati, tassa tividhassa duccaritasaṃkilesassa vāsanābhāgiyañca suttaṃ nissaraṇaṃ. Tattha yo bahusito niddeso yathā lobho doso mohopi, tattha asituṃ ettha lobho ussado tena kāraṇena tesu vā dhammesu lobho paññapiyati. Tatthāyaṃ moho akusalaṃ moho ayaṃ avijjā, sā catubbidhā rūpe abhiniviṭṭhā, rūpaṃ attato samanupassati, avijjāgato rūpavantaṃ attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Tattha katamaṃ padaṃ sakkāyadiṭṭhiyā ucchedaṃ vadati ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti natthikadiṭṭhi adhiccasamuppannadiṭṭhi ca añño ca karoti, añño paṭisaṃvediyati. Pacchimasaṭṭhikappānaṃ tīṇi padāni sakkāyadiṭṭhiyā sassataṃ bhajanti ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti akiriyañca taṃ dukkhamicchato ahetukā ca patanti anajjhābhāvo ca kammānaṃ sabbañca mānayi 28. Tattha ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti saṃsārena suddhi ājīvakā chaḷāsīti paññapenti. Yathārūpe sakkāyadiṭṭhiyā catuvatthukā, evaṃ pañcasu khandhesu vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhiyā sassataṃ bhajati. Aññājīvakā ca sassatavādike ca sīlabbataṃ bhajanti parāmasanti iminā bhavissāmi devo vā devaññataro vā, ayaṃ sīlabbataparāmāso. Tattha sakkāyadiṭṭhiyā so rūpaṃ attato samanupassati, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’miti taṃ kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati nābhippasīdati pubbante aparante pubbantāparante…pe… iti vāsanābhāgiyesu ṭhitassa ayaṃ upakkileso.
੨੧. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਸਬ੍ਬਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਿਤਂ ਪਜਹਤਿ, ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕੋਦਿ ਕਰੋਤਿ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਆਰਭਤਿ। ਸੋ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇ ਨਿਰਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸੁਦ੍ਧੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਸੋ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਇਦਂ ਦਸ੍ਸਨਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਤੀਣਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਦਸ੍ਸਨਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪਹੀਨਾਨਿ ਦ੍વੇ ਪੁਗ੍ਗਲਕਤਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਭਾવਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਿ ਉਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ ਛ ਭવੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤੇਸੁ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇਸੁ ਤਨੁਕਤੇਸੁ ਛ ਭવਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਮਰਿਯਾਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੇ ਭવਾ ਅવਸਿਟ੍ਠਾ। ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਚ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏਕੋ ਭવੋ ਅવਸਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਚ ਮਾਨવਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਿਲੇਸਾ ਰੂਪਰਾਗੋ ਭવਰਾਗੋ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਕੇਤੁਸ੍ਮਿਮਾਨਭੂਤਾ ਨਪ੍ਪਟਿਬਲਾ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨਂ વਿਨਿવਤ੍ਤੇਤੁਂ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਆਰਭਤੇ। ਖੀਣੇਸੁ ਨ ਚ ਤੇਸੁ ਇਦਮੁਤ੍ਤਰਿਦਸ੍ਸਨਭੂਮਿਯਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੇਕ੍ਖਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਤੀਸੁ ਚ ਪਟਿਪ੍ਪਨ੍ਨਕੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਚ ਫਲਟ੍ਠੇਸੁ ਭਾવਨਾਭਾਗਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਸੁਤ੍ਤਂ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਭੂਮਿ ਨਿਪੀਲ਼ਿਯਤਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਦੇਸਿਤਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਂ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯਂ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਭਾਗਿਯਂ। ਭਾવਨਾਭਾਗਿਯਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ। ਯਂ ਪਠਮਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ। ਸਾ ਪਨ ਪਞ੍ਚવਿਧਾ ਸਤ੍ਤવੀਸਆਕਾਰੇ 29 ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਤੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਗਤੀਨਂ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਮ੍ਪਤਤਿ, ਯੇ ਪਞ੍ਞਾਸ ਆਕਾਰਾ ਸਾਸਨੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਿਪਿਯਨ੍ਤਾ ਦਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਤਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਠਿਤੇ ਸਙ੍ਖਿਪਿਯਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ ਪਤਨ੍ਤਿ। ਚਤੂਸੁ ਚ ਸਾਧਾਰਣੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਯਾ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤਸ੍ਸ ਭੂਮਿ, ਤੇ ਸਙ੍ਖਿਪਿਯਨ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਤਨ੍ਤਿ। ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯੇ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯੇ ਭਾવਨਾਭਾਗਿਯੇ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯੇ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯੇ ਚ। ਤੇ ਸਙ੍ਖਿਪਿਯਨ੍ਤਾ ਚਤੂਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਤਨ੍ਤਿ। ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯੇ વਾਸਨਾਭਾਗਿਯੇ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯੇ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯੇ ਚ। ਤੇ ਸਙ੍ਖਿਪਿਯਮਾਨਾ ਤੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਤਨ੍ਤਿ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਗਿਯੇ ਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯੇ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਗਿਯੇ ਚ। ਤੇ ਸਙ੍ਖਿਪਿਯਨ੍ਤਾ ਦ੍વੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯੇ ਚ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਭਾਗਿਯੇ ਚ। ਯਥਾ વੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਤਾ ਦ੍વੇ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨਾ ਤਥਾਗਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ॰… ਸਤ੍ਥਾ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ વਸਿਯਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾ ਚ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾਧਰਾਯ। ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾવੇਮਤ੍ਤਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਅਟ੍ਠવਿਧੇ ਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖੇਪੇ, ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਨ ਹਿ ਸਤਿ વੇਦਨਾ ਮਨੋ ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ।
21. Tattha saddhindriyena sabbaṃ vicikicchitaṃ pajahati, paññindriyena udayabbayaṃ passati, samādhindriyena cittaṃ ekodi karoti vīriyindriyena ārabhati. So imehi pañcahi indriyehi saddhānusārī aveccappasāde nirato anantariyaṃ samādhiṃ uppādeti. Indriyehi suddhehi dhammānusārī appaccayatāya anantariyaṃ samādhiṃ uppādeti. So ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Saccāni idaṃ dassanabhāgiyaṃ suttaṃ. Tassa pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ tīṇi saṃyojanāni dassanapahātabbāni sabbena sabbaṃ pahīnāni dve puggalakatāni. Tattha tīṇi akusalamūlāni bhāvanāpahātabbāni uparikkhittāni cha bhave nibbattenti. Tattha tesu abhijjhāya ca byāpādesu tanukatesu cha bhavā parikkhayā mariyādaṃ gacchanti, dve bhavā avasiṭṭhā. Tassa abhijjhā ca byāpādo ca sabbena sabbaṃ parikkhīṇā honti. Eko bhavo avasiṭṭho hoti. So ca mānavasena nibbatteti. Kiñcāpi ettha aññepi cattāro kilesā rūparāgo bhavarāgo avijjā uddhaccaṃ ketusmimānabhūtā nappaṭibalā asmimānaṃ vinivattetuṃ, sabbepi te asmimānassa pahānaṃ ārabhate. Khīṇesu na ca tesu idamuttaridassanabhūmiyaṃ pañcasu sekkhapuggalesu tīsu ca paṭippannakesu dvīsu ca phalaṭṭhesu bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ. Taduttari asekkhabhāgiyasuttaṃ, katthaci bhūmi nipīḷiyati. Idañca pañcamaṃ suttaṃ. Tiṇṇaṃ puggalānaṃ desitaṃ puthujjanassa sekkhassa asekkhassa saṃkilesabhāgiyaṃ vāsanābhāgiyaṃ. Puthujjanassa dassanabhāgiyaṃ. Bhāvanābhāgiyaṃ pañcannaṃ sekkhānaṃ. Yaṃ paṭhamaniddiṭṭhaṃ asekkhabhāgiyaṃ sabbesaṃ arahantānaṃ. Sā pana pañcavidhā sattavīsaākāre 30 pariyesitabbaṃ. Etesu tassa gatīnaṃ tato uttari. Tañca kho saṅkhepena paññāsāya ākārehi sampatati, ye paññāsa ākārā sāsane niddiṭṭhā, te saṅkhipiyantā dasahi ākārehi patanti. Ye ariyasaccaṃ nikkhepena ṭhite saṅkhipiyattā aṭṭhasu ākāresu patanti. Catūsu ca sādhāraṇesu suttesu yā hārasampātassa bhūmi, te saṅkhipiyantā pañcasu suttesu patanti. Saṃkilesabhāgiye vāsanābhāgiye bhāvanābhāgiye nibbedhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyantā catūsu suttesu patanti. Saṃkilesabhāgiye vāsanābhāgiye nibbedhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyamānā tīsu suttesu patanti, puthujjanabhāgiye sekkhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyantā dvīsu suttesu patanti nibbedhabhāgiye ca pubbayogabhāgiye ca. Yathā vuttaṃ bhagavatā dve atthavase sampassamānā tathāgatā arahanto sammāsambuddhā dhammaṃ desenti suttaṃ geyyaṃ…pe… satthā pubbayogasamannāgate appakasirena maññamānā vasiyanti pubbayogā ca bhavissanti santānaṃ maññamānādharāya. Tattha paññāvemattataṃ attano samanupassamānena aṭṭhavidhe suttasaṅkhepe, yattha yattha sakkoti, tattha tattha yojetabbaṃ. Tattha tattha yojetvā suttassa attho niddisitabbo. Na hi sati vedanā mano dhāretvā sakkā yena kenaci suttassa attho yathābhūtaṃ niddisituṃ.
ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਕਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਇਮਾ ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾ
Tattha purimakānaṃ suttānaṃ imā uddānagāthā
ਕਾਮਨ੍ਧਾ ਜਾਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਾਨਿ ਚ।
Kāmandhā jālasañchannā, pañca nīvaraṇāni ca;
ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਮਹਾਨਾਮੋ ਚ ਸਾਕਿਯੋ॥
Manopubbaṅgamā dhammā, mahānāmo ca sākiyo.
ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਯਞ੍ਚ ਸੀਲਕਿਮਤ੍ਥਿਯਾ।
Uddhaṃ adho vippamutto, yañca sīlakimatthiyā;
ਯਸ੍ਸ ਸੇਲੂਪਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਉਪਤਿਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾਦਿਕਾ॥
Yassa selūpamaṃ cittaṃ, upatissa pucchādikā.
ਯਸ੍ਸ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ, ਛਨ੍ਨਂ ਤਮੋਪਰਾਯਣੋ।
Yassa kāyagatāsati, channaṃ tamoparāyaṇo;
ਨ ਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਚੇਤਸਿਕਂ, ਅਯਂ ਲੋਕੋਤਿਆਦਿਕਂ॥
Na taṃ daḷhaṃ cetasikaṃ, ayaṃ lokotiādikaṃ.
ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚੇવ ਪੁਗ੍ਗਲਾ, ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਿਤਂ।
Cattāro ceva puggalā, dadato puññaṃ pavaḍḍhitaṃ;
ਸੋਤਾਨੁਗਤਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਇਮਾ ਤੇਸਂ ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾ॥
Sotānugatadhammesu, imā tesaṃ uddānagāthā.
੨੨. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਆਣਤ੍ਤਿ?
22. Tattha katamā āṇatti?
ਮਾਕਤ੍ਥ ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਆવਿ વਾ ਯਦਿ વਾ ਰਹੋ॥
Mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvi vā yadi vā raho.
‘‘ਅਤੀਤੇ , ਰਾਧ, ਰੂਪੇ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਹੀ’’ਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਸੀਲવਨ੍ਤੇਨ , ਆਨਨ੍ਦ, ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਸਦਾ ਕਰਣੀਯਾ ਕਿਨ੍ਤਿਮੇ ਅવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿ।
‘‘Atīte , rādha, rūpe anapekkho hohī’’ti vitthārena kātabbā. ‘‘Sīlavantena , ānanda, puggalena sadā karaṇīyā kintime avippaṭisāro assā’’ti. Ayaṃ vuccati āṇatti.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਫਲਂ?
Tattha katamaṃ phalaṃ?
ਧਮ੍ਮੋ ਹવੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿਂ, ਛਤ੍ਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਯਥ વਸ੍ਸਕਾਲੇ।
Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ, chattaṃ mahantaṃ yatha vassakāle;
ਏਸਾਨਿਸਂਸੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਚਿਣ੍ਣੇ, ਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ॥
Esānisaṃso dhamme suciṇṇe, na duggatiṃ gacchati dhammacārī.
ਇਦਂ ਫਲਂ।
Idaṃ phalaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਉਪਾਯੋ?
Tattha katamo upāyo?
ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ॥
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.
‘‘ਸਤ੍ਤਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਪਿ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾਨਂ ਚਾਲੇਯ੍ਯ, ਕੋ ਪਨ વਾਦੋ ਛવਂ ਅવਿਜ੍ਜਂ ਸਤ੍ਤਕੇਸੁ’’ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਉਪਾਯੋ।
‘‘Sattahaṅgehi samannāgato kho, bhikkhu, api himavantaṃ pabbatarājānaṃ cāleyya, ko pana vādo chavaṃ avijjaṃ sattakesu’’ veyyākaraṇaṃ kātabbaṃ. Ayaṃ upāyo.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਆਣਤ੍ਤਿ ਚ ਫਲਞ੍ਚ?
Tattha katamā āṇatti ca phalañca?
ਸਚੇ ਭਾਯਥ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਸਚੇ વੋ ਦੁਕ੍ਖਮਪ੍ਪਿਯਂ।
Sace bhāyatha dukkhassa, sace vo dukkhamappiyaṃ;
ਮਾਕਤ੍ਥ ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਆવਿ વਾ ਯਦਿ વਾ ਰਹੋ॥
Mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvi vā yadi vā raho.
ਸਚੇ ਹਿ ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਕਰੋਥ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਥ।
Sace hi pāpakaṃ kammaṃ, karotha vā karissatha;
ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਗਾਥਾਯ ਆਣਤ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਫਲਂ। ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ ਯਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤਭਾવਨਾ ਯਾ ਚ ਪਞ੍ਞਾਭਾવਨਾ ਯਾ ਚ ਆਣਤ੍ਤਿ ਰਾਗવਿਰਾਗਾ ਚ ਫਲਂ।
Purimikāya gāthāya āṇatti pacchimikāya phalaṃ. Sīle patiṭṭhāya dve dhammā bhāvetabbā yā ca cittabhāvanā yā ca paññābhāvanā yā ca āṇatti rāgavirāgā ca phalaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਫਲਞ੍ਚ ਉਪਾਯੋ ਚ?
Tattha katamaṃ phalañca upāyo ca?
ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ 37 ਨਰੋ ਸਪਞ੍ਞੋ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾવਯਂ।
Sīle patiṭṭhāya 38 naro sapañño, cittaṃ paññañca bhāvayaṃ;
ਆਤਾਪੀ ਨਿਪਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੋ ਇਮਂ વਿਜਟਯੇ ਜਟਂ॥
Ātāpī nipako bhikkhu, so imaṃ vijaṭaye jaṭaṃ.
ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਅਡ੍ਢਗਾਥਾਯ ਉਪਾਯੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਅਡ੍ਢਗਾਥਾਯ ਫਲਂ। ਨਨ੍ਦਿਯੋ 39 ਸਕ੍ਕੋ ਇਸਿવੁਤ੍ਥਪੁਰਿਰਿਕਾਮਏਕਰਕ੍ਖੇ 40 ਸੁਤ੍ਤਂ ਮੂਲਤੋ ਉਪਾਦਾਯ ਯਾવ ਛਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯਾਚਯੋਗੋ 41 ਕਰਣੀਯੋ, ਅਯਂ ਉਪਾਯੋ। ਅਸਹਗਤਸ੍ਸ ਕਾਮਾਸવਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ। ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਛਸੁ ਤੀਸੁ। ਅਯਂ ਉਪਾਯੋ ਚ ਫਲਞ੍ਚ।
Purimikāya aḍḍhagāthāya upāyo, pacchimikāya aḍḍhagāthāya phalaṃ. Nandiyo 42 sakko isivutthapuririkāmaekarakkhe 43 suttaṃ mūlato upādāya yāva chasu dhammesu. Uttari pañcasu dhammesu yācayogo 44 karaṇīyo, ayaṃ upāyo. Asahagatassa kāmāsavāpi cittaṃ muccatīti. Sabbāsu chasu tīsu. Ayaṃ upāyo ca phalañca.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਆਣਤ੍ਤਿ ਚ ਫਲਞ੍ਚ ਉਪਾਯੋ ਚ?
Tattha katamā āṇatti ca phalañca upāyo ca?
ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਲੋਕਂ ਅવੇਕ੍ਖਸ੍ਸੁ, ਮੋਘਰਾਜ ਸਦਾ ਸਤੋ।
Suññato lokaṃ avekkhassu, mogharāja sadā sato;
‘‘ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਲੋਕਂ ਅવੇਕ੍ਖਸ੍ਸੁ, ਮੋਘਰਾਜਾ’’ਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿ। ‘‘ਸਦਾ ਸਤੋ’’ਤਿ ਉਪਾਯੋ। ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਹਚ੍ਚ, ਏવਂ ਮਚ੍ਚੁਤਰੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਫਲਂ। ਸਮਾਧਿਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਾવੇਥ, ਸਮਾਹਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਪਸ੍ਸਂ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਜਾਤਿਯਾਪਿ…ਪੇ॰… ਉਪਾਯਾਸੇਹਿਪਿ ਇਧ ਤੀਣਿਪਿ’’।
‘‘Suññato lokaṃ avekkhassu, mogharājā’’ti āṇatti. ‘‘Sadā sato’’ti upāyo. ‘‘Attānudiṭṭhiṃ uhacca, evaṃ maccutaro siyā’’ti phalaṃ. Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha, samāhito, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ aniccanti pajānāti. Evaṃ passaṃ ariyasāvako parimuccati jātiyāpi…pe… upāyāsehipi idha tīṇipi’’.
੨੩. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਸ੍ਸਾਦੋ?
23. Tattha katamo assādo?
ਕਾਮਂ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ। ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ।
Kāmaṃ kāmayamānassa, tassa cetaṃ samijjhati. Ayaṃ assādo.
‘‘ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾ ਸਮਚਰਿਯਾ ਕੁਸਲਚਰਿਯਾ ਹੇਤੂਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏવਮਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ’’। ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ।
‘‘Dhammacariyā samacariyā kusalacariyā hetūhi, brāhmaṇa, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti’’. Ayaṃ assādo.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਆਦੀਨવੋ?
Tattha katamo ādīnavo?
ਕਾਮੇਸੁ વੇ ਹਞ੍ਞਤੇ ਸਬ੍ਬਾ ਮੁਚ੍ਚੇવ – ਅਯਂ ਆਦੀਨવੋ। ਪਸੇਨਦਿਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਤੋਪਮਾ – ਅਯਂ ਆਦੀਨવੋ।
Kāmesu ve haññate sabbā mucceva – ayaṃ ādīnavo. Pasenadisaṃyuttake sutte pabbatopamā – ayaṃ ādīnavo.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ?
Tattha katamaṃ nissaraṇaṃ?
ਯੋ ਕਾਮੇ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਪ੍ਪਸ੍ਸੇવ ਪਦਾ ਸਿਰੋ।
Yo kāme parivajjeti, sappasseva padā siro;
ਸੋਮਂ વਿਸਤ੍ਤਿਕਂ ਲੋਕੇ, ਸਤੋ ਸਮਤਿવਤ੍ਤਤਿ॥
Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattati.
ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕੋ ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸੋ ਸਨ੍ਨਿਪਲਾਸੋ – ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
Saṃyuttake suttaṃ pāricchattako paṇḍupalāso sannipalāso – idaṃ nissaraṇaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਚ ਆਦੀਨવੋ ਚ?
Tattha katamo assādo ca ādīnavo ca?
ਕਲ੍ਯਾਣਕਾਰੀ ਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਪਾਪਕਾਰੀ ਚ ਪਾਪਕਂ॥
Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ, pāpakārī ca pāpakaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਪਾਪਕਾਰੀ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤਿ ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ। ਲਾਭਾਲਾਭਅਟ੍ਠਕੇਸੁ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਤਤ੍ਥ ਅਲਾਭੋ ਅਯਸੋ ਨਿਨ੍ਦਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਯਂ ਆਦੀਨવੋ। ਲਾਭੋ ਯਸੋ ਸੁਖਂ ਪਸਂਸਾ, ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ।
Tattha yaṃ pāpakārī paccanubhoti ayaṃ assādo. Lābhālābhaaṭṭhakesu byākaraṇaṃ, tattha alābho ayaso nindā dukkhaṃ, ayaṃ ādīnavo. Lābho yaso sukhaṃ pasaṃsā, ayaṃ assādo.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ?
Tattha katamaṃ assādo ca nissaraṇañca?
‘‘ਸੁਖੋ વਿਪਾਕੋ ਪੁਞ੍ਞਾਨਂ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਚ ਇਜ੍ਝਤਿ।
‘‘Sukho vipāko puññānaṃ, adhippāyo ca ijjhati;
ਖਿਪ੍ਪਞ੍ਚ ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਧਿਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ॥
Khippañca paramaṃ santiṃ, nibbānamadhigacchatī’’ti.
ਯੋ ਚ વਿਪਾਕੋ ਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਯਾ ਚ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਇਜ੍ਝਨਾ, ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ। ਯਂ ਖਿਪ੍ਪਞ੍ਚ ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
Yo ca vipāko puññānaṃ yā ca adhippāyassa ijjhanā, ayaṃ assādo. Yaṃ khippañca paramaṃ santiṃ nibbānamadhigacchati, idaṃ nissaraṇaṃ.
ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਾਯ ਚੇવ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦ੍વੇਯੇવ ਗਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਚੇ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਿ, ਰਾਜਾ ਹੋਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਯਾવ ਅਭਿવਿਜਿਨਿਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਿ ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ। ਸਚੇ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਓਘੇਨ 49 ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ।
Bāttiṃsāya ceva mahāpurisalakkhaṇehi samannāgatassa mahāpurisassa dveyeva gatiyo honti, sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī yāva abhivijinitvā ajjhāvasati ayaṃ assādo. Sace agārasmā anagāriyaṃ pabbajati sabbena oghena 50 nissaraṇaṃ ayaṃ assādo ca nissaraṇañca.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਆਦੀਨવੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ?
Tattha katamo ādīnavo ca nissaraṇañca?
ਅਨਾਦਾਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਜਾਤਿਮਰਣਸਙ੍ਖਯਾ॥
Anādātuṃ nibbattati, jātimaraṇasaṅkhayā.
ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਅਡ੍ਢਗਾਥਾਯ ਜਾਤਿਮਰਣਸਮ੍ਭવੋ ਆਦੀਨવੋ। ਅਨਾਦਾਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ ਜਾਤਿਮਰਣਸਙ੍ਖਯਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
Purimikāya aḍḍhagāthāya jātimaraṇasambhavo ādīnavo. Anādātuṃ nibbattati jātimaraṇasaṅkhayāti nissaraṇaṃ.
ਕਿਚ੍ਛਂ વਤਾਯਂ ਲੋਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ ਯਮਿਦਂ ਜਾਯਤੇ ਚ ਮੀਯਤੇ ਚ। ਯਾવ ਕੁਦਸ੍ਸੁਨਾਮਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਤੋ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਾ ਉਪਰਿਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਆਦੀਨવੋ। ਯੋ ਗੇਧਂ ਞਤ੍વਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਤਿ ਯਾવ ਪੁਰਾਣਕਾਯ ਰਾਜਧਾਨਿਯਾ, ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ। ਅਯਂ ਆਦੀਨવੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ।
Kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno yamidaṃ jāyate ca mīyate ca. Yāva kudassunāmassa dukkhassa anto bhavissati parato vāti ettha yā uparikkhā, ayaṃ ādīnavo. Yo gedhaṃ ñatvā abhinikkhamati yāva purāṇakāya rājadhāniyā, idaṃ nissaraṇaṃ. Ayaṃ ādīnavo ca nissaraṇañca.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਚ ਆਦੀਨવੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ?
Tattha katamo assādo ca ādīnavo ca nissaraṇañca?
ਕਾਮਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਰਾ વਿવਿਧਾ 53 ਮਨੋਰਮਾ, વਿਰੂਪਰੂਪੇਹਿ ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ।
Kāmā hi citrā vividhā 54 manoramā, virūparūpehi mathenti cittaṃ;
ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂ 55 ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਰਾਜ, ਅਪਣ੍ਣਕਂ ਸਾਮਞ੍ਞਮੇવ ਸੇਯ੍ਯੋ॥
Tasmā ahaṃ 56 pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.
ਯਂ ‘‘ਕਾਮਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਰਾ વਿવਿਧਾ ਮਨੋਰਮਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ। ਯਂ ‘‘વਿਰੂਪਰੂਪੇਹਿ ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਆਦੀਨવੋ। ਯਂ ਅਹਂ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਰਾਜ ਅਪਣ੍ਣਕਂ ਸਾਮਞ੍ਞਮੇવ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
Yaṃ ‘‘kāmā hi citrā vividhā manoramā’’ti ayaṃ assādo. Yaṃ ‘‘virūparūpehi mathenti citta’’nti ayaṃ ādīnavo. Yaṃ ahaṃ agārasmā pabbajitomhi rāja apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyoti idaṃ nissaraṇaṃ.
ਬਲવਂ ਬਾਲੋਪਮਸੁਤ੍ਤਂ ਯਂ ਆਸਾਯ વਾ વੇਦਨੀਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਗਾਹਤਿ, ਤਥਾ ਚੇਪਿ ਯਂ ਯਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਨੁਭੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨੀਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਭਾવਿਤਕਾਯੇਨ ਚ ਯਾવ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ ਚ ਆਦੀਨવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸੁਖવੇਦਨੀਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ। ਯਂ ਪੁਰਾਸਦਿਸੋ ਹੋਤਿ। ਭਾવਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਾવਿਤਕਾਯੋ ਭਾવਿਤਪਞ੍ਞੋ ਮਹਾਨਾਮੋ ਅਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ, ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
Balavaṃ bālopamasuttaṃ yaṃ āsāya vā vedanīyaṃ kammaṃ gāhati, tathā cepi yaṃ yaṃ pāpakammaṃ anubhoti, tattha dukkhavedanīyena kammena abhāvitakāyena ca yāva parittacetaso ca ādīnavaṃ dasseti sukhavedanīyena kammena assādeti. Yaṃ purāsadiso hoti. Bhāvitacitto bhāvitakāyo bhāvitapañño mahānāmo aparittacetaso, idaṃ nissaraṇaṃ.
੨੪. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਲੋਕਿਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ?
24. Tattha katamaṃ lokikaṃ suttaṃ?
ਨ ਹਿ ਪਾਪਂ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਸਜ੍ਜੁਖੀਰਂવ ਮੁਚ੍ਚਤਿ।
Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, sajjukhīraṃva muccati;
ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਗਤਿਗਮਨਾਨਿ, ਇਦਂ ਲੋਕਿਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ।
Cattāri agatigamanāni, idaṃ lokikaṃ suttaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਤ੍ਤਂ?
Tattha katamaṃ lokuttaraṃ suttaṃ?
‘‘ਯਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮਥਙ੍ਗਤਾਨਿ 59, ਅਸ੍ਸਾ ਯਥਾ ਸਾਰਥਿਨਾ ਸੁਦਨ੍ਤਾ।
‘‘Yassindriyāni samathaṅgatāni 60, assā yathā sārathinā sudantā;
ਪਹੀਨਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨਾਸવਸ੍ਸ, ਦੇવਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋ’’ਤਿ॥
Pahīnamānassa anāsavassa, devāpi tassa pihayanti tādino’’ti.
‘‘ਅਰਿਯਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਤ੍ਤਂ।
‘‘Ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmī’’ti idaṃ lokuttaraṃ suttaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਲੋਕਿਕਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ?
Tattha katamaṃ lokikaṃ lokuttarañca suttaṃ?
ਸਤ੍ਤਿਯਾ વਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋ, ਦਯ੍ਹਮਾਨੋવ ਮਤ੍ਥਕੇ।
Sattiyā viya omaṭṭho, dayhamānova matthake;
ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਾਯ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ॥
Kāmarāgappahānāya, sato bhikkhu paribbaje.
‘‘ਸਤ੍ਤਿਯਾ વਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋ, ਦਯ੍ਹਮਾਨੋવ ਮਤ੍ਥਕੇ’’ਤਿ ਲੋਕਿਕਂ।
‘‘Sattiyā viya omaṭṭho, dayhamānova matthake’’ti lokikaṃ;
‘‘ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਾਯ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ’’ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ।
‘‘Kāmarāgappahānāya, sato bhikkhu paribbaje’’ti lokuttaraṃ;
ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੇ ਆਹਾਰੇ ਅਤ੍ਥਿ ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਲੋਕਿਕਂ। ਨਤ੍ਥਿ ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਸੁਤ੍ਤਂ।
Kabaḷīkāre āhāre atthi chandoti lokikaṃ. Natthi chandoti lokuttaraṃ suttaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕਮ੍ਮਂ?
Tattha katamaṃ kammaṃ?
ਯੋ ਪਾਣਮਤਿਪਾਤੇਤਿ, ਮੁਸਾવਾਦਞ੍ਚ ਭਾਸਤਿ।
Yo pāṇamatipāteti, musāvādañca bhāsati;
ਸੁਰਾਮੇਰਯਪਾਨਞ੍ਚ, ਯੋ ਨਰੋ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਤਿ।
Surāmerayapānañca, yo naro anuyuñjati;
ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਪਞ੍ਚ વੇਰਾਨਿ, ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਇਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ॥
Appahāya pañca verāni, dussīlo iti vuccati.
ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ। ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ।
Tīṇimāni, bhikkhave, duccaritāni. Idaṃ kammaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿਪਾਕੋ?
Tattha katamo vipāko?
ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯਥਾਰੂਪੀ વਿਪਚ੍ਚਗਾ॥
Saṭṭhivassasahassāni, yathārūpī vipaccagā.
‘‘ਦਿਟ੍ਠਾ ਮਯਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ 63, ਛ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਿਕਾ ਨਾਮ ਨਿਰਯਾ। ਦਿਟ੍ਠਾ ਮਯਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਿਕਾ ਨਾਮ ਸਗ੍ਗਾ’’। ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ।
‘‘Diṭṭhā mayā, bhikkhave 64, cha phassāyatanikā nāma nirayā. Diṭṭhā mayā, bhikkhave, cha phassāyatanikā nāma saggā’’. Ayaṃ vipāko.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ વਿਪਾਕੋ ਚ?
Tattha katamaṃ kammañca vipāko ca?
ਅਯਸਾવ ਮਲਂ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ, ਤਤੁਟ੍ਠਾਯ ਤਮੇવ ਖਾਦਤਿ।
Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, tatuṭṭhāya tameva khādati;
ਏવਂ ਅਤਿਧੋਨਚਾਰਿਨਂ, ਸਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਯਨ੍ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ॥
Evaṃ atidhonacārinaṃ, sāni kammāni nayanti duggatiṃ.
ਅਯਸਾવ ਮਲਂ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ, ਯਾવ ਸਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ। ਨਯਨ੍ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਨ੍ਤਿ વਿਪਾਕੋ।
Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, yāva sāni kammānīti idaṃ kammaṃ. Nayanti duggatinti vipāko.
ਚਤੂਸੁ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਮਾਤਰਿ ਪਿਤਰਿ ਤਥਾਗਤੇ ਤਥਾਗਤਸਾવਕੇ ਯਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ। ਯਂ ਦੇવੇਸੁ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ। ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ વਿਪਾਕੋ ਚ।
Catūsu sammāpaṭipajjamāno mātari pitari tathāgate tathāgatasāvake yā sammāpaṭipatti, idaṃ kammaṃ. Yaṃ devesu upapajjati, ayaṃ vipāko. Idaṃ kammañca vipāko ca.
੨੫. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤ੍ਤਂ?
25. Tattha katamaṃ niddiṭṭhaṃ suttaṃ?
ਅਨੀਘਂ ਪਸ੍ਸ ਆਯਨ੍ਤਂ, ਛਿਨ੍ਨਸੋਤਂ ਅਬਨ੍ਧਨਂ।
Anīghaṃ passa āyantaṃ, chinnasotaṃ abandhanaṃ;
ਯਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਣੇਸੁ, ਚਿਤ੍ਤਾਗਹਪਤਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ॥
Yaṃ vā cittaṃ samaṇesu, cittāgahapati dissati.
ਏવਂ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਥੋ।
Evaṃ imāya gāthāya niddiṭṭho attho.
ਗੋਪਾਲਕੋਪਮੇ ਏਕਾਦਸ ਪਦਾਨਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ। ਯਾ ਚ ਅਤਿਰੇਕਪੂਜਾਯ ਪੂਜੇਤਾ ਹੋਤੀਤਿ। ਇਮਾਨਿ ਏਕਾਦਸ ਪਦਾਨਿ ਯਥਾਭਾਸਿਤਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਥੋ।
Gopālakopame ekādasa padāni. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti. Yā ca atirekapūjāya pūjetā hotīti. Imāni ekādasa padāni yathābhāsitāni niddiṭṭho attho.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਥੋ?
Tattha katamo aniddiṭṭho attho?
ਸੁਖੋ વਿવੇਕੋ ਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਸੁਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਤੋ।
Sukho viveko tuṭṭhassa, sutadhammassa passato;
ਸੁਖਾ વਿਰਾਗਤਾ ਲੋਕੇ, ਕਾਮਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ।
Sukhā virāgatā loke, kāmānaṃ samatikkamo;
ਅਸ੍ਮਿਮਾਨਸ੍ਸ ਯੋ વਿਨਯੋ, ਏਤਂ વੇ ਪਰਮਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ॥
Asmimānassa yo vinayo, etaṃ ve paramaṃ sukhanti.
ਇਦਂ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ। ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਪੁਰਿਸવਿਤਕ੍ਕਾ। ਇਦਂ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ।
Idaṃ aniddiṭṭhaṃ. Aṭṭha mahāpurisavitakkā. Idaṃ aniddiṭṭhaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਚ?
Tattha katamaṃ niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca?
ਮਜ੍ਝੇ ਸਮਣਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਆਦਿਚ੍ਚੋવ વਿਰੋਚਸਿ॥
Majjhe samaṇasaṅghassa, ādiccova virocasi.
ਪਸਨ੍ਨਨੇਤ੍ਤੋ ਯਾવ ਆਦਿਚ੍ਚੋવ વਿਰੋਚਸੀਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ। ਪਸਨ੍ਨਨੇਤ੍ਤੋ ਯੋ ਭਗવਾ ਕਥਞ੍ਚ ਪਨ ਪਸਨ੍ਨਨੇਤ੍ਤਤਾ, ਕਥਂ ਸੁਮੁਖਤਾ, ਕਥਂ ਬ੍ਰਹਕਾਯਤਾ, ਕਥਂ ਉਜੁਕਤਾ, ਕਥਂ ਪਤਾਪવਤਾ, ਕਥਂ વਿਰੋਚਤਾਤਿ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ। ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋਪਮਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਯਥਾ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਏવਂ ਰੂਪਂ ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ ਏવਂ વੇਦਨਾ ਮਾਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਉਪਮਾਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ। ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋਪਮਂ ਰੂਪਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਯਂ વਾ ਚਤੂਹਿ ਆਯਤਨੇਹਿ? ਕਥਂ વੇਦਨਾ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੂਪਮਾ? ਕਤਰਾ ਚ ਸਾ વੇਦਨਾ ਸੁਖਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ? ਏવਮੇਸਾ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ। ਏવਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਚ।
Pasannanetto yāva ādiccova virocasīti niddiṭṭho. Pasannanetto yo bhagavā kathañca pana pasannanettatā, kathaṃ sumukhatā, kathaṃ brahakāyatā, kathaṃ ujukatā, kathaṃ patāpavatā, kathaṃ virocatāti aniddiṭṭho. Pheṇapiṇḍopamaṃ veyyākaraṇaṃ yathā pheṇapiṇḍo evaṃ rūpaṃ yathā pubbuḷo evaṃ vedanā māyā viññāṇaṃ pañcakkhandhā pañcahi upamāhi niddiṭṭhā. Kena kāraṇena pheṇapiṇḍopamaṃ rūpaṃ sabbañca cakkhuviññeyyaṃ yaṃ vā catūhi āyatanehi? Kathaṃ vedanā pubbuḷūpamā? Katarā ca sā vedanā sukhā dukkhā adukkhamasukhā? Evamesā aniddiṭṭhā. Evaṃ niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca.
੨੬. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਞਾਣਂ?
26. Tattha katamaṃ ñāṇaṃ?
ਪਞ੍ਞਾ ਹਿ ਸੇਟ੍ਠਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਯਾਯਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਗਾਮਿਨੀ।
Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, yāyaṃ nibbedhagāminī;
ਤੀਣਿਮਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਾਤਾવਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਇਦਂ ਞਾਣਂ।
Tīṇimāni indriyāni anaññātaññassāmītindriyaṃ aññindriyaṃ aññātāvindriyaṃ, idaṃ ñāṇaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨੇਯ੍ਯਂ?
Tattha katamaṃ neyyaṃ?
ਕਾਮੇਸੁ 73 ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਮਸਙ੍ਗਸਤ੍ਤਾ, ਸਂਯੋਜਨੇ વਜ੍ਜਮਪਸ੍ਸਮਾਨਾ।
Kāmesu 74 sattā kāmasaṅgasattā, saṃyojane vajjamapassamānā;
ਨ ਹਿ ਜਾਤੁ ਸਂਯੋਜਨਸਙ੍ਗਸਤ੍ਤਾ, ਓਘਂ ਤਰੇਯ੍ਯੁਂ વਿਪੁਲਂ ਮਹਨ੍ਤਂ॥
Na hi jātu saṃyojanasaṅgasattā, oghaṃ tareyyuṃ vipulaṃ mahantaṃ.
ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਦੇવੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਉਦਾਨੇ ਕਾਪਿਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਪਣ੍ਣਕਪਸਾਦਨੀਯਂ – ਇਦਂ ਨੇਯ੍ਯਂ।
Catūhi aṅgehi samannāgatā kāyassa bhedā devesu uppajjanti. Udāne kāpiyaṃ suttaṃ apaṇṇakapasādanīyaṃ – idaṃ neyyaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਞਾਣਞ੍ਚ ਨੇਯ੍ਯਞ੍ਚ?
Tattha katamaṃ ñāṇañca neyyañca?
ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ।
Sabbe dhammā anattāti, yadā paññāya passati;
ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ॥
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.
ਯਦਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਞਾਣਂ। ਯੋ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਅਨਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤਿ ਇਦਂ ਨੇਯ੍ਯਂ।
Yadā passatīti ñāṇaṃ. Yo sabbadhamme anattākārena upaṭṭhapeti idaṃ neyyaṃ.
ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਤਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਨੇਯ੍ਯਾਨਿ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਚ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਚ, ਇਦਂ ਞਾਣਞ੍ਚ ਨੇਯ੍ਯਞ੍ਚ।
Cattāri ariyasaccāni, tattha tīṇi neyyāni maggasaccaṃ sīlakkhandho ca paññākkhandho ca, idaṃ ñāṇañca neyyañca.
੨੭. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਂ?
27. Tattha katamaṃ dassanaṃ?
ਏਤਞ੍ਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਟਿਪਜ੍ਜਥ, ਮਾਰਸ੍ਸੇਤਂ ਪਮੋਹਨਂ॥
Etañhi tumhe paṭipajjatha, mārassetaṃ pamohanaṃ.
ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਅਤ੍ਤਨਾવ 77 ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ ‘‘ਖੀਣਨਿਰਯੋਮ੍ਹਿ ਯਾવ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋਹਮਸ੍ਮਿ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ’’ਤਿ। ਇਦਂ ਦਸ੍ਸਨਂ।
Catūhi aṅgehi samannāgato ariyasāvako attanāva 78 attānaṃ byākareyya ‘‘khīṇanirayomhi yāva sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti. Idaṃ dassanaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਭਾવਨਾ?
Tattha katamā bhāvanā?
ਯਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸੁਭਾવਿਤਾਨਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ।
Yassindriyāni subhāvitāni, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;
ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਤਿ ਚ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ, ਸੁਮੋਹਗਤਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ 79॥
So puggalo mati ca rūpasaññī, sumohagatā na jānāti 80.
ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਧਮ੍ਮਪਦਾਨਿ – ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ। ਅਯਂ ਭਾવਨਾ।
Cattāri dhammapadāni – anabhijjhā abyāpādo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ bhāvanā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਭਾવਨਾ ਚ?
Tattha katamaṃ dassanañca bhāvanā ca?
વਚਸਾ ਮਨਸਾਥ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਚ, ਅવਿਰੁਦ੍ਧੋ ਸਮ੍ਮਾ વਿਦਿਤ੍વਾ 81 ਧਮ੍ਮਂ।
Vacasā manasātha kammunā ca, aviruddho sammā viditvā 82 dhammaṃ;
ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਦਾਭਿਪਤ੍ਥਯਾਨੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ॥
Nibbānapadābhipatthayāno, sammā so loke paribbajeyya.
ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤੁਕਾਮੇਨ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਭਗવਾ ਆਹ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ। ਇਦਂ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਭਾવਨਾ ਚ।
Sotāpattiphalaṃ sacchikātukāmena katame dhammā manasikātabbā, bhagavā āha pañcupādānakkhandhā. Idaṃ dassanañca bhāvanā ca.
੨੮. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ વਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ?
28. Tattha katame vipākadhammadhammā?
ਯਾਨਿ ਕਰੋਤਿ ਪੁਰਿਸੋਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰੋ। ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ। ਇਮੇ વਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ।
Yāni karoti purisoti vitthāro. Tīṇimāni, bhikkhave, sucaritāni. Ime vipākadhammadhammā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਨવਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ?
Tattha katame navipākadhammadhammā?
ਰੂਪਂ વੇਦਯਿਤਂ ਸਞ੍ਞਾ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਯਾ ਚੇવ ਚੇਤਨਾ।
Rūpaṃ vedayitaṃ saññā, viññāṇaṃ yā ceva cetanā;
ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ, ਇਤਿ ਦਿਟ੍ਠੋ વਿਰਜ੍ਜਤਿ॥
Nesohamasmi na meso attā, iti diṭṭho virajjati.
ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖਨ੍ਧਾ – ਇਮੇ ਨવਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ।
Pañcime, bhikkhave, khandhā – ime navipākadhammadhammā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਨੇવવਿਪਾਕੋ ਨવਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮੋ?
Tattha katamo nevavipāko navipākadhammadhammo?
‘‘ਯੇ ਏવਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨਯਂ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤਂ।
‘‘Ye evaṃ paṭipajjanti, nayaṃ buddhena desitaṃ;
ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਕਾਰਕਾ’’ਤਿ॥
Te dukkhassantaṃ karissanti, satthusāsanakārakā’’ti.
ਇਤਿ ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਯੋ ਚ ਨਿਰੋਧੋ, ਉਭਯਮੇਤਂ ਨੇવવਿਪਾਕੋ ਨવਿਪਾਕਧਮ੍ਮੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਫਲਾਨਿ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਞ੍ਚ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਫਲਾਨਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ।
Iti yā ca sammāpaṭipatti yo ca nirodho, ubhayametaṃ nevavipāko navipākadhammo. Brahmacariyaṃ vo, bhikkhave, desessāmi, brahmacariyaphalāni ca brahmacariyañca ariyo aṭṭhaṅgiko maggo brahmacariyaphalāni sotāpattiphalaṃ yāva arahattaṃ.
੨੯. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਕવਚਨਂ?
29. Tattha katamaṃ sakavacanaṃ?
ਸਬ੍ਬਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।
Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;
ਸਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯੋਦਪਨਂ, ਏਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਸਾਸਨਂ॥
Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhāna sāsanaṃ.
ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਾਨਿ। ਇਦਂ ਸਕવਚਨਂ।
Tīṇimāni, bhikkhave, vimokkhamukhāni. Idaṃ sakavacanaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਪਰવਚਨਂ?
Tattha katamaṃ paravacanaṃ?
ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਤ੍ਤਸਮਂ ਪੇਮਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਗੋਣਸਮਿਤਂ ਧਨਂ।
Natthi puttasamaṃ pemaṃ, natthi goṇasamitaṃ dhanaṃ;
ਨਤ੍ਥਿ ਸੂਰਿਯਸਮਾ ਆਭਾ, ਸਮੁਦ੍ਦਪਰਮਾ ਸਰਾ॥
Natthi sūriyasamā ābhā, samuddaparamā sarā.
ਹੇਤੁਨਾ ਮਾਰਿਸਾ ਕੋਸਿਯਾ ਸੁਭਾਸਿਤੇਨ ਸਙ੍ਗਾਮવਿਜਯੋ ਸੋਪਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਕਂ ਫਲਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਇਦਂ ਪਰવਚਨਂ।
Hetunā mārisā kosiyā subhāsitena saṅgāmavijayo sopi nāma, bhikkhave, sakko devānamindo sakaṃ phalaṃ paribhuñjamānoti vitthārena kātabbaṃ. Idaṃ paravacanaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਕવਚਨਞ੍ਚ ਪਰવਚਨਞ੍ਚ?
Tattha katamaṃ sakavacanañca paravacanañca?
‘‘ਯਂ ਪਤ੍ਤਂ ਯਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਉਭਯਮੇਤਂ ਰਜਾਨੁਕਿਣ੍ਣਂ।
‘‘Yaṃ pattaṃ yañca pattabbaṃ, ubhayametaṃ rajānukiṇṇaṃ;
ਯੇ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਸਂ ਕਾਮੇਸੁ ਦੋਸੋ’’ਤਿ॥
Ye evaṃvādino natthi, tesaṃ kāmesu doso’’ti.
ਇਦਂ ਪਰવਚਨਂ। ਯੇ ਚ ਖੋ ਤੇ ਉਭੋ ਅਨ੍ਤੇ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ વਟ੍ਟਂ ਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ। ਇਦਂ ਸਕવਚਨਂ।
Idaṃ paravacanaṃ. Ye ca kho te ubho ante anupagamma vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya. Idaṃ sakavacanaṃ.
‘‘ਨਨ੍ਦਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤਿਮਾ, ਗੋਮਾ ਗੋਹਿ 83 ਤਥੇવ ਨਨ੍ਦਤਿ।
‘‘Nandati puttehi puttimā, gomā gohi 84 tatheva nandati;
ਉਪਧੀ ਹਿ ਨਰਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦਨਾ, ਨ ਹਿ ਸੋ ਨਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਨਿਰੂਪਧੀ’’ਤਿ – ਪਰવਚਨਂ॥
Upadhī hi narassa nandanā, na hi so nandati yo nirūpadhī’’ti – paravacanaṃ.
‘‘ਸੋਚਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤਿਮਾ, ਗੋਮਾ ਗੋਹਿ ਤਥੇવ ਸੋਚਤਿ।
‘‘Socati puttehi puttimā, gomā gohi tatheva socati;
ਉਪਧੀ ਹਿ ਨਰਸ੍ਸ ਸੋਚਨਾ, ਨ ਹਿ ਸੋ ਸੋਚਤਿ ਯੋ ਨਿਰੂਪਧੀ’’ਤਿ – ਸਕવਚਨਂ॥
Upadhī hi narassa socanā, na hi so socati yo nirūpadhī’’ti – sakavacanaṃ.
ਇਦਂ ਸਕવਚਨਂ ਪਰવਚਨਞ੍ਚ।
Idaṃ sakavacanaṃ paravacanañca.
੩੦. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ?
30. Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānaṃ?
ਯੇ ਕੇਚਿ ਭੂਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਯੇ વਾਪਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਹਾਯ ਦੇਹਂ।
Ye keci bhūtā bhavissanti ye vāpi, sabbe gamissanti pahāya dehaṃ;
ਤਂ ਸਬ੍ਬਜਾਨਿਂ ਕੁਸਲੋ વਿਦਿਤ੍વਾ, ਧਮ੍ਮੇ 85 ਠਿਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰੇਯ੍ਯ॥
Taṃ sabbajāniṃ kusalo viditvā, dhamme 86 ṭhito brahmacariyaṃ careyya.
ਤਯੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਥਾਰੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਂ ਸੇਕ੍ਖੋ ਪਟਿਪਦੋ। ਇਦਂ ਸਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ।
Tayome, bhikkhave, satthāro, tathāgato arahaṃ sekkho paṭipado. Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ?
Tattha katamaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ?
ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਸੁਖਸ੍ਸੇਤੇ, ਕਲਂ ਨਾਗ੍ਘਨ੍ਤਿ ਸੋਲ਼ਸਿਂ॥
Taṇhakkhayasukhassete, kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ.
ਸਤ੍ਤਿਮੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਇਦਂ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ।
Sattime , bhikkhave, bojjhaṅgā, idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ? ਦੁਦ੍ਦਸਮਨ੍ਤਂ ਸਚ੍ਚਂ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਪਟਿવੇਧੋ ਬਾਲੇਹਿ, ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਨਨ੍ਦੀਤਿ વਦਾਮਿ। ਦੁਦ੍ਦਸਮਨ੍ਤਂ ਸਚ੍ਚਂ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਪਟਿવੇਧੋ ਬਾਲੇਹੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਜਾਨਤੋ ਪਸ੍ਸਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਨਨ੍ਦੀਤਿ ਸਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪਮਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰਿਯਾ ਓਰਿਮਞ੍ਚ ਤੀਰਂ ਪਾਰਿਮਞ੍ਚ ਤੀਰਂ ਥਲੇ વਾ 89 ਨ ਚ ਉਸ੍ਸੀਦਨਂ, ਮਜ੍ਝੇ ਚ ਨ ਸਂਸੀਦਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ ਚ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਹੋ ਚ ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿਭਾવੋ ਚ, ਇਦਂ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਏવਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਨ੍ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਾਯਣੋਤਿ ਸਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਇਦਂ ਸਤ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ।
Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca? Duddasamantaṃ saccaṃ duddaso paṭivedho bālehi, jānato passato natthi nandīti vadāmi. Duddasamantaṃ saccaṃ duddaso paṭivedho bālehīti dhammādhiṭṭhānaṃ. Jānato passato natthi nandīti sattādhiṭṭhānaṃ. Dārukkhandhopamaṃ gaṅgāya tīriyā orimañca tīraṃ pārimañca tīraṃ thale vā 90 na ca ussīdanaṃ, majjhe ca na saṃsīdanaṃ manussaggāho ca amanussaggāho ca antopūtibhāvo ca, idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ. Evaṃ pana bhikkhu nibbānaninno bhavissati nibbānaparāyaṇoti sattādhiṭṭhānaṃ. Idaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਥવੋ?
Tattha katamo thavo?
ਮਗ੍ਗਾਨਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਸੇਟ੍ਠੋ, ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਚਤੁਰੋ ਪਦਾ।
Maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho, saccānaṃ caturo padā;
વਿਰਾਗੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਦ੍વਿਪਦਾਨਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਮਾ॥
Virāgo seṭṭho dhammānaṃ, dvipadānañca cakkhumā.
ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਗ੍ਗਾਨਿ – ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ, વਿਰਾਗੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਗਣਾਨਂ। ਅਯਂ ਥવੋ।
Tīṇimāni, bhikkhave, aggāni – buddho sattānaṃ, virāgo dhammānaṃ, saṅgho gaṇānaṃ. Ayaṃ thavo.
੩੧. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ?
31. Tattha katamaṃ anuññātaṃ?
ਮਨਸਾ ਸਂવਰੋ ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਂવੁਤੋ।
Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvuto;
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਂવੁਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਚ੍ਚਤਿ॥
Sabbattha saṃvuto bhikkhu, sabbadukkhā pamuccati.
ਇਦਂ ਭਗવਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ।
Idaṃ bhagavatā anuññātaṃ.
ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਰਣੀਯਾਨਿ – ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ। ਇਦਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ।
Tīṇimāni, bhikkhave, karaṇīyāni – kāyasucaritaṃ vacīsucaritaṃ manosucaritaṃ. Idaṃ anuññātaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ?
Tattha katamaṃ paṭikkhittaṃ?
ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਤ੍ਤਸਮਂ ਪੇਮਂ। વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਇਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ।
Natthi puttasamaṃ pemaṃ. Vitthāro idaṃ paṭikkhittaṃ.
ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਕਰਣੀਯਾਨਿ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਦੇਸਿਤਾਨਿ। ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ। ਇਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ।
Tīṇimāni, bhikkhave, akaraṇīyāni sayaṃ abhiññāya desitāni. Katamāni tīṇi? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ. Idaṃ paṭikkhittaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਞ੍ਚ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ?
Tattha katamaṃ anuññātañca paṭikkhittañca?
ਕਾਯੇਨ ਕੁਸਲਂ ਕਰੇ, ਅਸ੍ਸ ਕਾਯੇਨ ਸਂવੁਤੋ।
Kāyena kusalaṃ kare, assa kāyena saṃvuto;
ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਹਿਤ੍વਾ, ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ ਚਰੇ॥
Kāyaduccaritaṃ hitvā, kāyasucaritaṃ care.
ਦ੍વੀਹਿ ਪਠਮਪਦੇਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਚ ਪਦੇਨ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ। ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਹਿਤ੍વਾਤਿ ਤਤਿਯੇਨ ਪਦੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗੋ ਅਚਿਰਤਪਾਨਾਦੋ।
Dvīhi paṭhamapadehi catutthena ca padena anujānāti. Kāyaduccaritaṃ hitvāti tatiyena padena paṭikkhittanti. Mahāvibhaṅgo aciratapānādo.
ਤਤ੍ਥਿਮਾ ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾ
Tatthimā uddānagāthā
ਸਚੇ ਭਾਯਸਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਮਾਭਿਨਨ੍ਦਿ ਅਨਾਗਤਂ।
Sace bhāyasi dukkhassa, mābhinandi anāgataṃ;
વਸ੍ਸਕਾਲੇ ਯਥਾ ਛਤ੍ਤਂ, ਕੁਸਲਾਨਿ ਕਮਤ੍ਥਕੇ॥
Vassakāle yathā chattaṃ, kusalāni kamatthake.
ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ, ਸਮਾਗਤਂ વਿਚਾਲਯੇ।
Sabbe dhammā anattāti, samāgataṃ vicālaye;
ਨ વੋ ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੋਕ੍ਖਾਤ੍ਥਿ, ਸਮਥੋ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾ॥
Na vo dukkhā pamokkhātthi, samatho ca vipassanā.
ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਯੋ ਸੋ વਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਖਜ੍ਜਤਿ।
Kāmacchandaṃ upādāya, yo so vitakkehi khajjati;
ਸੁਭਾવਿਤਤ੍ਤੇ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ, ਸੋ ਇਮਂ વਿਜਟਯੇ ਜਟਂ॥
Subhāvitatte bojjhaṅge, so imaṃ vijaṭaye jaṭaṃ.
ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਲੋਕਂ ਅવੇਕ੍ਖਸ੍ਸੁ, ਸਮਾਧਿਭਾવਿ ਭਾવਸੇ।
Suññato lokaṃ avekkhassu, samādhibhāvi bhāvase;
ਕਾਮਂ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾਯ ਸੁਗਤਿਂ॥
Kāmaṃ kāmayamānassa, dhammacariyāya sugatiṃ.
ਹਞ੍ਞਤੇ ਸਬ੍ਬਾ ਮੁਚ੍ਚੇવ, ਨਿਪ੍ਪੋਠੇਨ੍ਤੋ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾ।
Haññate sabbā mucceva, nippoṭhento catuddisā;
ਯੋ ਕਾਮੇ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਤਿ, ਪਾਰਿਛਤ੍ਤੋਪਮੇવ ਚ॥
Yo kāme parivajjeti, pārichattopameva ca.
ਯਾਨਿ ਕਰੋਤਿ ਪੁਰਿਸੋ, ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ ਪਕਾਸਿਤਾ।
Yāni karoti puriso, lokadhammā pakāsitā;
ਸੁਖੋ વਿਪਾਕੋ ਪੁਞ੍ਞਾਨਂ, ਤਤਿਯਂ ਅਞ੍ਞਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ॥
Sukho vipāko puññānaṃ, tatiyaṃ aññaṃ na vijjati.
ਆਦਾਨਸ੍ਸ ਭਯਂ ਞਤ੍વਾ, ਜਾਯਤੇ ਜੀਯਤੇਪਿ ਚ।
Ādānassa bhayaṃ ñatvā, jāyate jīyatepi ca;
ਕਾਮਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਰਾ વਿવਿਧਾ, ਅਥ ਲੋਣਸਲ੍ਲੋਪਮਂ॥
Kāmā hi citrā vividhā, atha loṇasallopamaṃ.
ਨ ਹਿ ਪਾਪਂ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਅਗਤੀਹਿ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ।
Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, agatīhi ca gacchati;
ਯਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮਥਙ੍ਗਤਾਨਿ, ਤਥੇવ ਪਞ੍ਚਞਾਣਿਕੋ॥
Yassindriyāni samathaṅgatāni, tatheva pañcañāṇiko.
ਸਤ੍ਤਿਯਾ વਿਯ ਓਮਟ੍ਠੋ, વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sattiyā viya omaṭṭho, viññāṇañca patiṭṭhitā;
ਯੋ ਪਾਣਮਤਿਪਾਤੇਤਿ, ਤੀਣਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਚ॥
Yo pāṇamatipāteti, tīṇi duccaritāni ca.
ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਖਣਂ ਲਦ੍ਧਾਨ ਦੁਲ੍ਲਭਂ।
Saṭṭhivassasahassāni, khaṇaṃ laddhāna dullabhaṃ;
ਅਯਸਾવ ਮਲਂ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ, ਚਤੂਸੁ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸੁ॥
Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, catūsu paṭipattisu.
ਨੇਲਙ੍ਗੋ ਸੇਤਪਚ੍ਛਾਦੋ, ਅਥ ਗੋਪਾਲਕੋਪਮਂ।
Nelaṅgo setapacchādo, atha gopālakopamaṃ;
ਸੁਖੋ વਿવੇਕੋ ਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸ, વਿਤਕ੍ਕਾ ਚ ਸੁਦੇਸਿਤਾ॥
Sukho viveko tuṭṭhassa, vitakkā ca sudesitā.
ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋਪਮਂ ਰੂਪਂ, ਬ੍ਰਹਾ ਉਜੁ ਪਤਾਪવਾ।
Pheṇapiṇḍopamaṃ rūpaṃ, brahā uju patāpavā;
ਪਞ੍ਞਾ ਹਿ ਸੇਟ੍ਠਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਅਨਞ੍ਞਾ ਤੀਣਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ॥
Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, anaññā tīṇi indriyāni.
ਕਾਮੇਸੁ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਮਸਙ੍ਗਸਤ੍ਤਾ, ਅਥ વਣ੍ਣੋ ਰਹਸ੍ਸવਾ।
Kāmesu sattā kāmasaṅgasattā, atha vaṇṇo rahassavā;
ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਦੇਸਿਤਂ॥
Sabbe dhammā anattāti, ariyasaccañca desitaṃ.
ਏਸੇવ ਮਗ੍ਗੋ ਨਤ੍ਥਞ੍ਞੋ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰੇ।
Eseva maggo natthañño, sotāpannoti byākare;
ਯਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸੁਭਾવਿਤਾਨਿ, ਅਥ ਧਮ੍ਮਪਦੇਹਿ ਚ॥
Yassindriyāni subhāvitāni, atha dhammapadehi ca.
વਚਸਾ ਮਨਸਾ ਚੇવ, ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ।
Vacasā manasā ceva, pañcakkhandhā aniccato;
ਯਾਨਿ ਕਰੋਤਿ ਪੁਰਿਸੋ, ਤੀਣਿ ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ ਚ॥
Yāni karoti puriso, tīṇi sucaritāni ca.
ਰੂਪਂ વੇਦਯਿਤਂ ਸਞ੍ਞਾ, ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਕਾਸਿਤਾ।
Rūpaṃ vedayitaṃ saññā, pañcakkhandhā pakāsitā;
ਯੋ ਏવਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚੇવ ਫਲਾਨਿ ਚ॥
Yo evaṃ paṭipajjati, brahmā ceva phalāni ca.
ਸਬ੍ਬਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ, વਿਮੋਕ੍ਖਾ ਤਂ ਹਿ ਦੇਸਿਤਾ।
Sabbapāpassa akaraṇaṃ, vimokkhā taṃ hi desitā;
ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਤ੍ਤਸਮਂ ਪੇਮਂ, ਦੇવਾਨਂ ਅਸੁਰਾਨ ਚ॥
Natthi puttasamaṃ pemaṃ, devānaṃ asurāna ca.
ਯਂ ਪਤ੍ਤਂ ਯਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨਨ੍ਦਤਿ ਸੋਚਤਿ ਨਿਚ੍ਚਂ।
Yaṃ pattaṃ yañca pattabbaṃ, nandati socati niccaṃ;
ਯੇ ਕੇਚਿ ਭੂਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਥਾਰੋ ਚ ਪਕਾਸਿਤਾ॥
Ye keci bhūtā bhavissanti, satthāro ca pakāsitā.
ਯਞ੍ਚ ਕਾਮਸੁਖਂ ਲੋਕੇ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਚ ਸੁਦੇਸਿਤਾ।
Yañca kāmasukhaṃ loke, bojjhaṅgā ca sudesitā;
ਮਗ੍ਗਾਨਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਸੇਟ੍ਠੋ, ਤਯੋ ਚ ਅਗ੍ਗਪਤ੍ਤਿਯੋ॥
Maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho, tayo ca aggapattiyo.
ਕਾਯੇਨ ਸਂવਰੋ ਸਾਧੁ, ਕਰਣੀਯਞ੍ਚ ਦੇਸਿਤਂ।
Kāyena saṃvaro sādhu, karaṇīyañca desitaṃ;
ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਸਮਂ ਪੇਮਂ, ਅਰਿਯਾ ਤੀਣਿ ਚ ਦੇਸਿਤਾ॥
Natthi attasamaṃ pemaṃ, ariyā tīṇi ca desitā.
ਕਾਯੇਨ ਕੁਸਲਂ ਅਭਿਰਤੋ, વਿਨਯਞ੍ਚ ਕਾਮਸੁਖਂ ਲੋਕੇ।
Kāyena kusalaṃ abhirato, vinayañca kāmasukhaṃ loke;
ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਚ ਸੁਦੇਸਿਤਾ, ਦੁਦ੍ਦਸਂ ਅਨਤਂ ਚੇવ ਪਰਾਪਰਂ ਚ।
Bojjhaṅgā ca sudesitā, duddasaṃ anataṃ ceva parāparaṃ ca;
ਪੇਟਕੋਪਦੇਸੇ ਸਾਸਨਪ੍ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਦੁਤਿਯਭੂਮਿ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Peṭakopadese sāsanappaṭṭhānaṃ nāma dutiyabhūmi samattā.
Footnotes:
