Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പേടകോപദേസപാളി • Peṭakopadesapāḷi

    ൨. സാസനപട്ഠാനദുതിയഭൂമി

    2. Sāsanapaṭṭhānadutiyabhūmi

    ൧൩. തത്ഥ കതമം സാസനപ്പട്ഠാനം? സംകിലേസഭാഗിയം സുത്തം, വാസനാ ഭാഗിയം സുത്തം, നിബ്ബേധഭാഗിയം സുത്തം, അസേക്ഖഭാഗിയം സുത്തം, സംകിലേസഭാഗിയഞ്ച വാസനാഭാഗിയഞ്ച, സംകിലേസഭാഗിയഞ്ച നിബ്ബേധഭാഗിയഞ്ച, സംകിലേസഭാഗിയഞ്ച നിബ്ബേധഭാഗിയഞ്ച അസേക്ഖഭാഗിയഞ്ച, വാസനാഭാഗിയഞ്ച നിബ്ബേധഭാഗിയഞ്ച. ആണത്തി, ഫലം, ഉപായോ, ആണത്തി ച ഫലഞ്ച, ഫലഞ്ച ഉപായോ ച, ആണത്തി ച ഫലഞ്ച ഉപായോ ച. അസ്സാദോ, ആദീനവോ, നിസ്സരണം, അസ്സാദോ ച ആദീനവോ ച, അസ്സാദോ ച നിസ്സരണഞ്ച, ആദീനവോ ച നിസ്സരണഞ്ച, അസ്സാദോ ച ആദീനവോ ച നിസ്സരണഞ്ച. ലോകികം, ലോകുത്തരം, ലോകികഞ്ച ലോകുത്തരഞ്ച. കമ്മം, വിപാകോ, കമ്മഞ്ച വിപാകോ ച. നിദ്ദിട്ഠം, അനിദ്ദിട്ഠം, നിദ്ദിട്ഠഞ്ച അനിദ്ദിട്ഠഞ്ച. ഞാണം, ഞേയ്യം, ഞാണഞ്ച ഞേയ്യഞ്ച. ദസ്സനം, ഭാവനാ, ദസ്സനഞ്ച ഭാവനാ ച. വിപാകകമ്മം, ന വിപാകകമ്മം, നേവവിപാകനവിപാകകമ്മം . സകവചനം, പരവചനം, സകവചനഞ്ച പരവചനഞ്ച. സത്താധിട്ഠാനം, ധമ്മാധിട്ഠാനം, സത്താധിട്ഠാനഞ്ച ധമ്മാധിട്ഠാനഞ്ച. ഥവോ, സകവചനാധിട്ഠാനം, പരവചനാധിട്ഠാനം, സകവചനാധിട്ഠാനഞ്ച പരവചനാധിട്ഠാനഞ്ച. കിരിയം, ഫലം, കിരിയഞ്ച ഫലഞ്ച. അനുഞ്ഞാതം, പടിക്ഖിത്തം, അനുഞ്ഞാതഞ്ച പടിക്ഖിത്തഞ്ച. ഇമാനി ഛ പടിക്ഖിത്താനി.

    13. Tattha katamaṃ sāsanappaṭṭhānaṃ? Saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, vāsanā bhāgiyaṃ suttaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca, vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca. Āṇatti, phalaṃ, upāyo, āṇatti ca phalañca, phalañca upāyo ca, āṇatti ca phalañca upāyo ca. Assādo, ādīnavo, nissaraṇaṃ, assādo ca ādīnavo ca, assādo ca nissaraṇañca, ādīnavo ca nissaraṇañca, assādo ca ādīnavo ca nissaraṇañca. Lokikaṃ, lokuttaraṃ, lokikañca lokuttarañca. Kammaṃ, vipāko, kammañca vipāko ca. Niddiṭṭhaṃ, aniddiṭṭhaṃ, niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca. Ñāṇaṃ, ñeyyaṃ, ñāṇañca ñeyyañca. Dassanaṃ, bhāvanā, dassanañca bhāvanā ca. Vipākakammaṃ, na vipākakammaṃ, nevavipākanavipākakammaṃ . Sakavacanaṃ, paravacanaṃ, sakavacanañca paravacanañca. Sattādhiṭṭhānaṃ, dhammādhiṭṭhānaṃ, sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca. Thavo, sakavacanādhiṭṭhānaṃ, paravacanādhiṭṭhānaṃ, sakavacanādhiṭṭhānañca paravacanādhiṭṭhānañca. Kiriyaṃ, phalaṃ, kiriyañca phalañca. Anuññātaṃ, paṭikkhittaṃ, anuññātañca paṭikkhittañca. Imāni cha paṭikkhittāni.

    ൧൪. തത്ഥ കതമം സംകിലേസഭാഗിയം സുത്തം?

    14. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ?

    കാമന്ധാ ജാലസഞ്ഛന്നാ, തണ്ഹാഛദനഛാദിതാ;

    Kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditā;

    പമത്തബന്ധുനാ ബദ്ധാ, മച്ഛാവ കുമിനാമുഖേ;

    Pamattabandhunā baddhā, macchāva kumināmukhe;

    ജരാമരണമന്വേന്തി, വച്ഛോ ഖീരപകോവ 1 മാതരം.

    Jarāmaraṇamanventi, vaccho khīrapakova 2 mātaraṃ.

    പഞ്ചിമേ, ഭിക്ഖവേ, നീവരണാ.

    Pañcime, bhikkhave, nīvaraṇā.

    തത്ഥ കതമം വാസനാഭാഗിയം സുത്തം?

    Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ?

    മനോപുബ്ബങ്ഗമാ ധമ്മാ, മനോസേട്ഠാ മനോമയാ;

    Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;

    മനസാ ചേ പസന്നേന, ഭാസതി വാ കരോതി വാ;

    Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;

    തതോ നം സുഖമന്വേതി, ഛായാവ അനപായിനീ.

    Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinī.

    സംയുത്തകേ സുത്തം.

    Saṃyuttake suttaṃ.

    മഹാനാമസ്സ സക്കസ്സ ഇദം ഭഗവാ സക്യാനം കപിലവത്ഥുമ്ഹി നഗരേ നയവിത്ഥാരേന സദ്ധാസീലപരിഭാവിതം സുത്തം ഭാവഞ്ഞേന പരിഭാവിതം തം നാമ പച്ഛിമേ കാലേ.

    Mahānāmassa sakkassa idaṃ bhagavā sakyānaṃ kapilavatthumhi nagare nayavitthārena saddhāsīlaparibhāvitaṃ suttaṃ bhāvaññena paribhāvitaṃ taṃ nāma pacchime kāle.

    തത്ഥ കതമം നിബ്ബേധഭാഗിയം സുത്തം?

    Tattha katamaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ?

    ഉദ്ധം അധോ 3 സബ്ബധി വിപ്പമുത്തോ, അയം അഹസ്മീതി അനാനുപസ്സീ;

    Uddhaṃ adho 4 sabbadhi vippamutto, ayaṃ ahasmīti anānupassī;

    ഏവം വിമുത്തോ ഉദതാരി ഓഘം, അതിണ്ണപുബ്ബം അപുനബ്ഭവായ.

    Evaṃ vimutto udatāri oghaṃ, atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāya.

    സീലാനി നു ഖോ ഭവന്തി കിമത്ഥിയാനി ആനന്ദോ പുച്ഛതി സത്ഥാരം.

    Sīlāni nu kho bhavanti kimatthiyāni ānando pucchati satthāraṃ.

    തത്ഥ കതമം അസേക്ഖഭാഗിയം സുത്തം?

    Tattha katamaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ?

    ‘‘യസ്സ സേലൂപമം ചിത്തം, ഠിതം നാനുപകമ്പതി;

    ‘‘Yassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampati;

    വിരത്തം രജനീയേസു, കോപനേയ്യേ 5 ന കുപ്പതി;

    Virattaṃ rajanīyesu, kopaneyye 6 na kuppati;

    യസ്സേവം ഭാവിതം ചിത്തം, കുതോ തം ദുക്ഖമേസ്സതീ’’തി.

    Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, kuto taṃ dukkhamessatī’’ti.

    സാരിപുത്തോ നാമ ഭഗവാ ഥേരഞ്ഞതരോ സോ മം ആസജ്ജ അപ്പടിനിസ്സജ്ജ ചാരികം പക്കമതി, സാരിപുത്തസ്സ ബ്യാകരണം കാതബ്ബം. യസ്സ നൂന ഭഗവാ കായഗതാ സതി അഭാവിതാ അസ്സ അബഹുലീകതാ വിത്ഥാരേന കാതബ്ബം.

    Sāriputto nāma bhagavā theraññataro so maṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkamati, sāriputtassa byākaraṇaṃ kātabbaṃ. Yassa nūna bhagavā kāyagatā sati abhāvitā assa abahulīkatā vitthārena kātabbaṃ.

    ൧൫. തത്ഥ കതമം സംകിലേസഭാഗിയഞ്ച വാസനാഭാഗിയഞ്ച?

    15. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca?

    ഛന്നമതിവസ്സതി 7, വിവടം നാതിവസ്സതി;

    Channamativassati 8, vivaṭaṃ nātivassati;

    തസ്മാ ഛന്നം വിവരേഥ, ഏവം തം നാതിവസ്സതി.

    Tasmā channaṃ vivaretha, evaṃ taṃ nātivassati.

    ഛന്നമതിവസ്സതീതി സംകിലേസോ. വിവടം നാതിവസ്സതീതി വാസനാ. തമോ തമപരായനോതി വിത്ഥാരേന. തത്ഥ യോ ച തമോ യോ ച തമപരായനോ, അയം സംകിലേസോ. യോ ച ജോതി യോ ച ജോതിപരായനോ, അയം വാസനാ.

    Channamativassatīti saṃkileso. Vivaṭaṃ nātivassatīti vāsanā. Tamo tamaparāyanoti vitthārena. Tattha yo ca tamo yo ca tamaparāyano, ayaṃ saṃkileso. Yo ca joti yo ca jotiparāyano, ayaṃ vāsanā.

    തത്ഥ കതമം സംകിലേസഭാഗിയഞ്ച നിബ്ബേധഭാഗിയഞ്ച സുത്തം?

    Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?

    ന തം ദള്ഹം ബന്ധനമാഹു ധീരാ, യദായസം ദാരുജപബ്ബജഞ്ച 9;

    Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadāyasaṃ dārujapabbajañca 10;

    സാരത്തരത്താ മണികുണ്ഡലേസു, പുത്തേസു ദാരേസു ച യാ അപേക്ഖാ.

    Sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca yā apekkhā.

    ന തം ദള്ഹം ബന്ധനമാഹു ധീരാ, യദാ പുത്തേസു ദാരേസു ച യാ അപേക്ഖാ, അയം സംകിലേസോ. ഏതമ്പി ഛേത്വാ പരിബ്ബജന്തി ധീരാ അനപേക്ഖിനോ സബ്ബകാമേ പഹായാതി, അയം നിബ്ബേധോ. യം ചേതയിതം പകപ്പിതം യാ ച നാമരൂപസ്സ അവക്കന്തി ഹോതി. ഇമേഹി ചതൂഹി പദേഹി സംകിലേസോ. പച്ഛിമകേഹി ചതൂഹി നിബ്ബേധോ.

    Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadā puttesu dāresu ca yā apekkhā, ayaṃ saṃkileso. Etampi chetvā paribbajanti dhīrā anapekkhino sabbakāme pahāyāti, ayaṃ nibbedho. Yaṃ cetayitaṃ pakappitaṃ yā ca nāmarūpassa avakkanti hoti. Imehi catūhi padehi saṃkileso. Pacchimakehi catūhi nibbedho.

    തത്ഥ കതമം സംകിലേസഭാഗിയഞ്ച നിബ്ബേധഭാഗിയഞ്ച അസേക്ഖഭാഗിയഞ്ച സുത്തം?

    Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ?

    അയം ലോകോ സന്താപജാതോ, ഫസ്സപരേതോ രോഗം 11 വദതി അത്തതോ;

    Ayaṃ loko santāpajāto, phassapareto rogaṃ 12 vadati attato;

    യേന യേന ഹി മഞ്ഞന്തി, തതോ തം ഹോതി അഞ്ഞഥാ.

    Yena yena hi maññanti, tato taṃ hoti aññathā.

    അഞ്ഞഥാഭാവീ ഭവസത്തോ ലോകോ, ഭവപരേതോ ഭവമേവാഭിനന്ദതി;

    Aññathābhāvī bhavasatto loko, bhavapareto bhavamevābhinandati;

    യദഭിനന്ദതി തം ഭയം, യസ്സ ഭായതി തം ദുക്ഖം;

    Yadabhinandati taṃ bhayaṃ, yassa bhāyati taṃ dukkhaṃ;

    ഭവവിപ്പഹാനായ ഖോ പനിദം ബ്രഹ്മചരിയം വുസ്സതി.

    Bhavavippahānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussati.

    യേ ഹി കേചി സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ ഭവേന ഭവസ്സ വിപ്പമോക്ഖമാഹംസു, സബ്ബേതേ ‘‘അവിപ്പമുത്താ ഭവസ്മാ’’തി വദാമി. യേ വാ പന കേചി സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ വിഭവേന ഭവസ്സ നിസ്സരണമാഹംസു, സബ്ബേതേ ‘‘അനിസ്സടാ ഭവസ്മാ’’തി വദാമി. ഉപധിം ഹി പടിച്ച ദുക്ഖമിദം സമ്ഭോതി, സബ്ബുപാദാനക്ഖയാ നത്ഥി ദുക്ഖസ്സ സമ്ഭവോ, ലോകമിമം പസ്സ, പുഥൂ അവിജ്ജായ പരേതാ ഭൂതാ ഭൂതരതാ ഭവാ അപരിമുത്താ. യേ ഹി കേചി ഭവാ സബ്ബധി സബ്ബത്ഥതായ സബ്ബേതേ ഭവാ അനിച്ചാ ദുക്ഖാ വിപരിണാമധമ്മാതി.

    Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsu, sabbete ‘‘avippamuttā bhavasmā’’ti vadāmi. Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu, sabbete ‘‘anissaṭā bhavasmā’’ti vadāmi. Upadhiṃ hi paṭicca dukkhamidaṃ sambhoti, sabbupādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo, lokamimaṃ passa, puthū avijjāya paretā bhūtā bhūtaratā bhavā aparimuttā. Ye hi keci bhavā sabbadhi sabbatthatāya sabbete bhavā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammāti.

    ‘‘ഏവമേതം യഥാഭൂതം, സമ്മപ്പഞ്ഞായ പസ്സതോ;

    ‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, sammappaññāya passato;

    ഭവതണ്ഹാ പഹീയതി, വിഭവം നാഭിനന്ദതി;

    Bhavataṇhā pahīyati, vibhavaṃ nābhinandati;

    സബ്ബസോ തണ്ഹാനം ഖയാ, അസേസവിരാഗനിരോധോ നിബ്ബാനം.

    Sabbaso taṇhānaṃ khayā, asesavirāganirodho nibbānaṃ.

    ‘‘തസ്സ നിബ്ബുതസ്സ ഭിക്ഖുനോ, അനുപാദാ പുനബ്ഭവോ ന ഹോതി;

    ‘‘Tassa nibbutassa bhikkhuno, anupādā punabbhavo na hoti;

    അഭിഭൂതോ മാരോ വിജിതസങ്ഗാമോ, ഉപേച്ചഗാ സബ്ബഭവാനി താദീ’’തി.

    Abhibhūto māro vijitasaṅgāmo, upeccagā sabbabhavāni tādī’’ti.

    അയം ലോകോ സന്താപജാതോ യാവ ദുക്ഖന്തി യം തണ്ഹാ സംകിലേസോ.

    Ayaṃ loko santāpajāto yāva dukkhanti yaṃ taṇhā saṃkileso.

    യം പുനഗ്ഗഹണം യേ ഹി കേചി സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ ഭവേന ഭവസ്സ വിമോക്ഖമാഹംസു, സബ്ബേതേ ‘‘അവിമുത്താ ഭവസ്മാ’’തി വദാമി. യേ വാ പന കേചി സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ വിഭവേന ഭവസ്സ നിസ്സരണമാഹംസു ‘‘അനിസ്സടാ ഭവസ്മാ’’തി വദാമി. അയം ദിട്ഠിസംകിലേസോ, തം ദിട്ഠിസംകിലേസോ ച തണ്ഹാസംകിലേസോ ച, ഉഭയമേതം സംകിലേസോ. യം പുനഗ്ഗഹണം ഭവവിപ്പഹാനായ ബ്രഹ്മചരിയം വുസ്സതി, യാവ സബ്ബസോ ഉപാദാനക്ഖയാ സമ്ഭവാ, ഇദം നിബ്ബേധഭാഗിയം. തസ്സ നിബ്ബുതസ്സ ഭിക്ഖുനോ യാവ ഉപച്ചഗാ സബ്ബഭവാനി താദീതി ഇദം അസേക്ഖഭാഗിയം. ചത്താരോ പുഗ്ഗലാ അനുസോതഗാമീ സംകിലേസോ ഠിതത്തോ ച പടിസോതഗാമീ ച നിബ്ബേധോ. ഥലേ തിട്ഠതീതി അസേക്ഖഭൂമി.

    Yaṃ punaggahaṇaṃ ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vimokkhamāhaṃsu, sabbete ‘‘avimuttā bhavasmā’’ti vadāmi. Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu ‘‘anissaṭā bhavasmā’’ti vadāmi. Ayaṃ diṭṭhisaṃkileso, taṃ diṭṭhisaṃkileso ca taṇhāsaṃkileso ca, ubhayametaṃ saṃkileso. Yaṃ punaggahaṇaṃ bhavavippahānāya brahmacariyaṃ vussati, yāva sabbaso upādānakkhayā sambhavā, idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ. Tassa nibbutassa bhikkhuno yāva upaccagā sabbabhavāni tādīti idaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Cattāro puggalā anusotagāmī saṃkileso ṭhitatto ca paṭisotagāmī ca nibbedho. Thale tiṭṭhatīti asekkhabhūmi.

    ൧൬. തത്ഥ കതമം വാസനാഭാഗിയഞ്ച നിബ്ബേധഭാഗിയഞ്ച സുത്തം?

    16. Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?

    ‘‘ദദതോ 13 പുഞ്ഞം പവഡ്ഢതി, സംയമതോ വേരം ന ചീയതി;

    ‘‘Dadato 14 puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati;

    കുസലോ ച ജഹാതി പാപകം, രാഗദോസമോഹക്ഖയാ സനിബ്ബുതോ’’തി.

    Kusalo ca jahāti pāpakaṃ, rāgadosamohakkhayā sanibbuto’’ti.

    ‘‘ദദതോ പുഞ്ഞം പവഡ്ഢതി, സംയമതോ വേരം ന ചീയതീ’’തി വാസനാ. ‘‘കുസലോ ച ജഹാതി പാപകം, രാഗദോസമോഹക്ഖയാ സനിബ്ബുതോ’’തി നിബ്ബേധോ.

    ‘‘Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyatī’’ti vāsanā. ‘‘Kusalo ca jahāti pāpakaṃ, rāgadosamohakkhayā sanibbuto’’ti nibbedho.

    സോതാനുഗതേസു ധമ്മേസു വചസാ പരിചിതേസു മനസാനുപേക്ഖിതേസു ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധേസു പഞ്ചാനിസംസാ പാടികങ്ഖാ. ഇധേകച്ചസ്സ ബഹുസ്സുതാ ധമ്മാ ഹോന്തി ധാതാ അപമുട്ഠാ വചസാ പരിചിതാ മനസാനുപേക്ഖിതാ ദിട്ഠിയാ സുപ്പടിവിദ്ധാ, സോ യുഞ്ജന്തോ ഘടേന്തോ വായമന്തോ ദിട്ഠേവ ധമ്മേ വിസേസം പപ്പോതി. നോ ചേ ദിട്ഠേവ ധമ്മേ വിസേസം പപ്പോതി, ഗിലാനോ പപ്പോതി. നോ ചേ ഗിലാനോ പപ്പോതി, മരണകാലസമയേ പപ്പോതി. നോ ചേ മരണകാലസമയേ പപ്പോതി, ദേവഭൂതോ പാപുണാതി. നോ ചേ ദേവഭൂതോ പാപുണാതി, തേന ധമ്മരാഗേന തായ ധമ്മനന്ദിയാ പച്ചേകബോധിം പാപുണാതി.

    Sotānugatesu dhammesu vacasā paricitesu manasānupekkhitesu diṭṭhiyā suppaṭividdhesu pañcānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Idhekaccassa bahussutā dhammā honti dhātā apamuṭṭhā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, so yuñjanto ghaṭento vāyamanto diṭṭheva dhamme visesaṃ pappoti. No ce diṭṭheva dhamme visesaṃ pappoti, gilāno pappoti. No ce gilāno pappoti, maraṇakālasamaye pappoti. No ce maraṇakālasamaye pappoti, devabhūto pāpuṇāti. No ce devabhūto pāpuṇāti, tena dhammarāgena tāya dhammanandiyā paccekabodhiṃ pāpuṇāti.

    തത്ഥായം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ പാപുണാതി, അയം നിബ്ബേധോ. യം സമ്പരായേ പച്ചേകബോധിം പാപുണാതി, അയം വാസനാ. ഇമാനി സോളസ സുത്താനി സബ്ബസാസനം അതിഗ്ഗണ്ഹന്തോ തിട്ഠന്തി. ഇമേഹി സോളസഹി സുത്തേഹി നവവിധോ സുത്തന്തോ വിഭത്തോ ഭവതി. സോ ച പഞ്ഞവതോ നോ ദുപ്പഞ്ഞസ്സ, യുത്തസ്സ നോ അയുത്തസ്സ, അകമ്മസ്സ വിഹാരിസ്സ പകതിയാ ലോകേ സംകിലേസോ ചരതി. സോ സംകിലേസോ തിവിധോ – തണ്ഹാസംകിലേസോ ദിട്ഠിസംകിലേസോ ദുച്ചരിതസംകിലേസോ. തതോ സംകിലേസതോ ഉട്ഠഹന്തോ സംകിലേസോ ധമ്മേസു പതിട്ഠഹതി, ലോകിയേസു പതിട്ഠഹതീതി. തത്ഥാകുസലോ ദിട്ഠതോ സചേ തം സീലഞ്ച ദിട്ഠിഞ്ച പരാമസതി, തസ്സ സോ തണ്ഹാസംകിലേസോ ഹോതി. സചേ പനസ്സ ഏവം ഹോതി ‘‘ഇമിനാഹം സീലേന വാ വതേന വാ ബ്രഹ്മചരിയേന വാ ദേവോ വാ ഭവിസ്സം 15 ദേവഞ്ഞതരോ വാ’’തി യസ്സ ഹോതി മിച്ഛാദിട്ഠി, ഏതസ്സ മിച്ഛാദിട്ഠിസംകിലേസോ ഭവതി. സചേ പന സീലേ പതിട്ഠിതോ അപരാമട്ഠസ്സ ഹി സീലവതം ഹോതി, തസ്സ തം സീലവതോ യോനിസോ ഗഹിതം അവിപ്പടിസാരം ജനേതി യാവ വിമുത്തിഞാണദസ്സനം, തഞ്ച തസ്സ ദിട്ഠേവ ധമ്മേ കാലങ്കതസ്സ വാ തമ്ഹിയേവ വാ പന അപരാപരിയായേന വാ, അഞ്ഞേസു ഖന്ധേസു ഏവം സുതം ‘‘സുചരിതം വാസനായ സംവത്തതീ’’തി വാസനാഭാഗിയം സുത്തം വുച്ചതി. തത്ഥ സീലേസു ഠിതസ്സ വിനീവരണം ചിത്തം, തം തതോ സക്കായദിട്ഠിപ്പഹാനായ ഭഗവാ ധമ്മം ദേസേതി. സോ അച്ചന്തനിട്ഠം നിബ്ബാനം പാപുണാതി; യദി വാ സാസനന്തരേ, അച്ചന്തം നിബ്ബാനം പാപുണാതി, യദി വാ ഏകാസനേ ഛ അഭിഞ്ഞേ. തത്ഥ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ അരിയധമ്മേ പാപുണന്തി സദ്ധാനുസാരീ ച ധമ്മാനുസാരീ ച. തത്ഥ ധമ്മാനുസാരീ ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ, സദ്ധാനുസാരീ നേയ്യോ. തത്ഥ ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ ദുവിധോ – കോചി തിക്ഖിന്ദ്രിയോ കോചി മുദിന്ദ്രിയോ. തത്ഥ നേയ്യോപി ദുവിധോ – കോചി തിക്ഖിന്ദ്രിയോ കോചി മുദിന്ദ്രിയോ. തത്ഥ യോ ച ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ മുദിന്ദ്രിയോ, യോ ച നേയ്യോ തിക്ഖിന്ദ്രിയോ, ഇമേ പുഗ്ഗലാ അസമിന്ദ്രിയാ ഹോന്തി. തത്ഥ ഇമേ പുഗ്ഗലാ സമിന്ദ്രിയാ പരിഹായന്തി ച ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞുതോ, വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ നേയ്യതോ, ഇമേ മജ്ഝിമാ ഭൂമിഗതാ വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ ഹോതി. ഇമേ തയോ പുഗ്ഗലാ.

    Tatthāyaṃ diṭṭheva dhamme pāpuṇāti, ayaṃ nibbedho. Yaṃ samparāye paccekabodhiṃ pāpuṇāti, ayaṃ vāsanā. Imāni soḷasa suttāni sabbasāsanaṃ atiggaṇhanto tiṭṭhanti. Imehi soḷasahi suttehi navavidho suttanto vibhatto bhavati. So ca paññavato no duppaññassa, yuttassa no ayuttassa, akammassa vihārissa pakatiyā loke saṃkileso carati. So saṃkileso tividho – taṇhāsaṃkileso diṭṭhisaṃkileso duccaritasaṃkileso. Tato saṃkilesato uṭṭhahanto saṃkileso dhammesu patiṭṭhahati, lokiyesu patiṭṭhahatīti. Tatthākusalo diṭṭhato sace taṃ sīlañca diṭṭhiñca parāmasati, tassa so taṇhāsaṃkileso hoti. Sace panassa evaṃ hoti ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissaṃ 16 devaññataro vā’’ti yassa hoti micchādiṭṭhi, etassa micchādiṭṭhisaṃkileso bhavati. Sace pana sīle patiṭṭhito aparāmaṭṭhassa hi sīlavataṃ hoti, tassa taṃ sīlavato yoniso gahitaṃ avippaṭisāraṃ janeti yāva vimuttiñāṇadassanaṃ, tañca tassa diṭṭheva dhamme kālaṅkatassa vā tamhiyeva vā pana aparāpariyāyena vā, aññesu khandhesu evaṃ sutaṃ ‘‘sucaritaṃ vāsanāya saṃvattatī’’ti vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ vuccati. Tattha sīlesu ṭhitassa vinīvaraṇaṃ cittaṃ, taṃ tato sakkāyadiṭṭhippahānāya bhagavā dhammaṃ deseti. So accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti; yadi vā sāsanantare, accantaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti, yadi vā ekāsane cha abhiññe. Tattha dve puggalā ariyadhamme pāpuṇanti saddhānusārī ca dhammānusārī ca. Tattha dhammānusārī ugghaṭitaññū, saddhānusārī neyyo. Tattha ugghaṭitaññū duvidho – koci tikkhindriyo koci mudindriyo. Tattha neyyopi duvidho – koci tikkhindriyo koci mudindriyo. Tattha yo ca ugghaṭitaññū mudindriyo, yo ca neyyo tikkhindriyo, ime puggalā asamindriyā honti. Tattha ime puggalā samindriyā parihāyanti ca ugghaṭitaññuto, vipañcitaññū neyyato, ime majjhimā bhūmigatā vipañcitaññū hoti. Ime tayo puggalā.

    ൧൭. തത്ഥ ചതുത്ഥാ പന പഞ്ചമാ ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ നേയ്യോ ച, തത്ഥ ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ പുഗ്ഗലോ ഇന്ദ്രിയാനി പടിലഭിത്വാ ദസ്സനഭൂമിയം ഠിതോ സോതാപത്തിഫലഞ്ച പാപുണാതി, ഏകബീജീ ഹോതി പഠമോ സോതാപന്നോ. തത്ഥ വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ പുഗ്ഗലോ ഇന്ദ്രിയാനി പടിലഭിത്വാ ദസ്സനഭൂമിയം ഠിതോ സോതാപത്തിഫലഞ്ച പാപുണാതി, കോലംകോലോ ച ഹോതി ദുതിയോ സോതാപന്നോ . തത്ഥ നേയ്യോ പുഗ്ഗലോ ഇന്ദ്രിയാനി പടിലഭിത്വാ ദസ്സനഭൂമിയം ഠിതോ സോതാപത്തിഫലഞ്ച പാപുണാതി, സത്തക്ഖത്തുപരമോ ച ഹോതി , അയം തതിയോ സോതാപന്നോ. ഇമേ തയോ പുഗ്ഗലാ ഇന്ദ്രിയവേമത്തതായ സോതാപത്തിഫലേ ഠിതാ.

    17. Tattha catutthā pana pañcamā ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyo ca, tattha ugghaṭitaññū puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, ekabījī hoti paṭhamo sotāpanno. Tattha vipañcitaññū puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, kolaṃkolo ca hoti dutiyo sotāpanno . Tattha neyyo puggalo indriyāni paṭilabhitvā dassanabhūmiyaṃ ṭhito sotāpattiphalañca pāpuṇāti, sattakkhattuparamo ca hoti , ayaṃ tatiyo sotāpanno. Ime tayo puggalā indriyavemattatāya sotāpattiphale ṭhitā.

    ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ ഏകബീജീ ഹോതി, വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ കോലംകോലോ ഹോതി, നേയ്യോ സത്തക്ഖത്തുപരമോ ഹോതി. ഇദം നിബ്ബേധഭാഗിയം സുത്തം. സചേ പന തദുത്തരി വായമതി, അച്ചന്തനിട്ഠം നിബ്ബാനം പാപുണാതി. തത്ഥ ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ പുഗ്ഗലോ യോ തിക്ഖിന്ദ്രിയോ, തേ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ഹോന്തി – അനാഗാമിഫലം പാപുണിത്വാ അന്തരാപരിനിബ്ബായീ ച ഉപഹച്ചപരിനിബ്ബായീ ച. തത്ഥ വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ പുഗ്ഗലോ യോ തിക്ഖിന്ദ്രിയോ, തേ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ഹോന്തി – അനാഗാമിഫലം പാപുണന്തി അസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായീ ച സസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായീ ച. തത്ഥ നേയ്യോ അനാഗാമിഫലം പാപുണന്തോ ഉദ്ധംസോതോ അകനിട്ഠഗാമീ ഹോതി, ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ ച വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ ച, ഇന്ദ്രിയനാനത്തേന ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ പുഗ്ഗലോ തിക്ഖിന്ദ്രിയോ അന്തരാപരിനിബ്ബായീ ഹോതി, ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ മുദിന്ദ്രിയോ ഉദ്ധംസോതോ അകനിട്ഠഗാമീ ഹോതി. ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ ച വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ ച ഇന്ദ്രിയനാനത്തേന ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ പുഗ്ഗലോ തിക്ഖിന്ദ്രിയോ സസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായീ ഹോതി, തിക്ഖിന്ദ്രിയോ അന്തരാപരിനിബ്ബായീ ഹോതി, ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ മുദിന്ദ്രിയോ ഉപഹച്ചപരിനിബ്ബായീ ഹോതി. വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ തിക്ഖിന്ദ്രിയോ അസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായീ ഹോതി, വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ മുദിന്ദ്രിയോ സസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായീ ഹോതി, നേയ്യോ ഉപഹച്ചപരിനിബ്ബായീ ഹോതി, വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ തിക്ഖിന്ദ്രിയോ അസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായീ ഹോതി. വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ മുദിന്ദ്രിയോ സസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായീ ഹോതി, നേയ്യോ ഉദ്ധംസോതോ അകനിട്ഠഗാമീ ഹോതി. ഇതി പഞ്ച അനാഗാമിനോ, ഛട്ഠോ സകദാഗാമീ, തയോ ച സോതാപന്നാതി ഇമേ നവ സേക്ഖാ.

    Ugghaṭitaññū ekabījī hoti, vipañcitaññū kolaṃkolo hoti, neyyo sattakkhattuparamo hoti. Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ. Sace pana taduttari vāyamati, accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ pāpuṇāti. Tattha ugghaṭitaññū puggalo yo tikkhindriyo, te dve puggalā honti – anāgāmiphalaṃ pāpuṇitvā antarāparinibbāyī ca upahaccaparinibbāyī ca. Tattha vipañcitaññū puggalo yo tikkhindriyo, te dve puggalā honti – anāgāmiphalaṃ pāpuṇanti asaṅkhāraparinibbāyī ca sasaṅkhāraparinibbāyī ca. Tattha neyyo anāgāmiphalaṃ pāpuṇanto uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti, ugghaṭitaññū ca vipañcitaññū ca, indriyanānattena ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo antarāparinibbāyī hoti, ugghaṭitaññū mudindriyo uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti. Ugghaṭitaññū ca vipañcitaññū ca indriyanānattena ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, tikkhindriyo antarāparinibbāyī hoti, ugghaṭitaññū mudindriyo upahaccaparinibbāyī hoti. Vipañcitaññū tikkhindriyo asaṅkhāraparinibbāyī hoti, vipañcitaññū mudindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, neyyo upahaccaparinibbāyī hoti, vipañcitaññū tikkhindriyo asaṅkhāraparinibbāyī hoti. Vipañcitaññū mudindriyo sasaṅkhāraparinibbāyī hoti, neyyo uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī hoti. Iti pañca anāgāmino, chaṭṭho sakadāgāmī, tayo ca sotāpannāti ime nava sekkhā.

    തത്ഥ ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ പുഗ്ഗലോ തിക്ഖിന്ദ്രിയോ അരഹത്തം പാപുണന്തോ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ഹോന്തി ഉഭതോഭാഗവിമുത്തോ പഞ്ഞാവിമുത്തോ ച. തത്ഥ ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ പുഗ്ഗലോ മുദിന്ദ്രിയോ അരഹത്തം പാപുണന്തോ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ഹോന്തി, ഠിതകപ്പീ 17 ച പടിവേധനഭാവോ പുഗ്ഗലോ ച തിക്ഖിന്ദ്രിയോ സോ അരഹത്തം പാപുണന്തോ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ഹോന്തി ചേതനാഭബ്ബോ ച രക്ഖണാഭബ്ബോ ച. തത്ഥ വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ മുദിന്ദ്രിയോ അരഹത്തം പാപുണന്തോ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ഹോന്തി, സചേ ചേതേതി ന പരിനിബ്ബായീ, നോ ചേ ചേതേതി പരിനിബ്ബായീതി. സചേ അനുരക്ഖതി ന പരിനിബ്ബായീ, നോ ചേ അനുരക്ഖതി പരിനിബ്ബായീതി. തത്ഥ നേയ്യോ പുഗ്ഗലോ ഭാവനാനുയോഗമനുയുത്തോ പരിഹാനധമ്മോ ഹോതി കമ്മനിയതോ വാ സമസീസി വാ, ഇമേ നവ അരഹന്തോ ഇദം ചതുബ്ബിധം സുത്തം സംകിലേസഭാഗിയം അസേക്ഖഭാഗിയം. ഇമേസു പുഗ്ഗലേസു തഥാഗതസ്സ ദസവിധം ബലം പവത്തതി.

    Tattha ugghaṭitaññū puggalo tikkhindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti ubhatobhāgavimutto paññāvimutto ca. Tattha ugghaṭitaññū puggalo mudindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti, ṭhitakappī 18 ca paṭivedhanabhāvo puggalo ca tikkhindriyo so arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti cetanābhabbo ca rakkhaṇābhabbo ca. Tattha vipañcitaññū mudindriyo arahattaṃ pāpuṇanto dve puggalā honti, sace ceteti na parinibbāyī, no ce ceteti parinibbāyīti. Sace anurakkhati na parinibbāyī, no ce anurakkhati parinibbāyīti. Tattha neyyo puggalo bhāvanānuyogamanuyutto parihānadhammo hoti kammaniyato vā samasīsi vā, ime nava arahanto idaṃ catubbidhaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Imesu puggalesu tathāgatassa dasavidhaṃ balaṃ pavattati.

    ൧൮. കതമം ദസവിധം? ഇധ ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം അപ്പവത്തിതേ ധമ്മചക്കേ മഹേസക്ഖാ ദേവപുത്താ യാചനായ അഭിയാതാ 19 ഹോന്തി ‘‘ദേസേതു സുഗതോ ധമ്മ’’ന്തി. സോ അനുത്തരേന ബുദ്ധചക്ഖുനാ വോലോകേന്തോ അദ്ദസാസി സത്താനം തയോ രാസീനം സമ്മത്തനിയതോ മിച്ഛത്തനിയതോ അനിയതോ. തത്ഥ സമ്മത്തനിയതോ രാസി മിച്ഛാസതിം ആപജ്ജേയ്യാതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി, അസത്ഥുകോ പരിനിബ്ബായേയ്യാതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി, സമാപത്തിം ആപജ്ജേയ്യാതി ഠാനമേതം വിജ്ജതി. തത്ഥ മിച്ഛത്തനിയതോ രാസി അരിയസമാപത്തിം പടിപജ്ജിസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി, അനരിയമിച്ഛാപടിപത്തിം പടിപജ്ജിസ്സതീതി ഠാനമേതം വിജ്ജതി. തത്ഥ അനിയതോ രാസി സമ്മാപടിപജ്ജമാനം സമ്മത്തനിയതരാസിം ഗമിസ്സതീതി ഠാനമേതം വിജ്ജതി, മിച്ഛാപടിപജ്ജമാനോ സമ്മത്തനിയതരാസിം ഗമിസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. സമ്മാപടിപജ്ജമാനം സമ്മത്തനിയതരാസിം ഗമിസ്സതീതി ഠാനമേതം വിജ്ജതി, മിച്ഛാപടിപജ്ജമാനം മിച്ഛത്തനിയതരാസിം ഗമിസ്സതീതി ഠാനമേതം വിജ്ജതി. ഇമേ തയോ അനുത്തരേന ബുദ്ധചക്ഖുനാ വോലോകേന്തസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ മേ സതോ ഇമേ ധമ്മാ അനഭിസമ്ബുദ്ധാതി ഏത്തവതാ മം കോചി സഹധമ്മേന പടിചോദിസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി, വീതരാഗസ്സ തേ പടിജാനതോ അഖീണാസവതായ സഹധമ്മേന കോചി പടിചോദിസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. യതോ പന ഇമസ്സ അനിയതസ്സ രാസിസ്സ ധമ്മദേസനാ, സാ ന ദിസ്സതി തക്കരസ്സ സമ്മാദുക്ഖക്ഖയായാതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി, തഥാ ഓവദിതോ യം പന മേ അനിയതരാസി സാവകോ പുബ്ബേനാപരം വിസേസം ന സച്ഛികരിസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി.

    18. Katamaṃ dasavidhaṃ? Idha buddhānaṃ bhagavantānaṃ appavattite dhammacakke mahesakkhā devaputtā yācanāya abhiyātā 20 honti ‘‘desetu sugato dhamma’’nti. So anuttarena buddhacakkhunā volokento addasāsi sattānaṃ tayo rāsīnaṃ sammattaniyato micchattaniyato aniyato. Tattha sammattaniyato rāsi micchāsatiṃ āpajjeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, asatthuko parinibbāyeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, samāpattiṃ āpajjeyyāti ṭhānametaṃ vijjati. Tattha micchattaniyato rāsi ariyasamāpattiṃ paṭipajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, anariyamicchāpaṭipattiṃ paṭipajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Tattha aniyato rāsi sammāpaṭipajjamānaṃ sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati, micchāpaṭipajjamāno sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Sammāpaṭipajjamānaṃ sammattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati, micchāpaṭipajjamānaṃ micchattaniyatarāsiṃ gamissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Ime tayo anuttarena buddhacakkhunā volokentassa sammāsambuddhassa me sato ime dhammā anabhisambuddhāti ettavatā maṃ koci sahadhammena paṭicodissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, vītarāgassa te paṭijānato akhīṇāsavatāya sahadhammena koci paṭicodissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yato pana imassa aniyatassa rāsissa dhammadesanā, sā na dissati takkarassa sammādukkhakkhayāyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, tathā ovadito yaṃ pana me aniyatarāsi sāvako pubbenāparaṃ visesaṃ na sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ൧൯. യം ഖോ മുനി നാനപ്പകാരസ്സ നാനാനിരുത്തിയോ ദേവനാഗയക്ഖാനം ദമേതി ധമ്മേ വവത്ഥാനേന വത്വാ കാരണതോ അഞ്ഞം പാരം ഗമിസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. ധമ്മപടിസമ്ഭിദാ. യതോ പനിമാ നിരുത്തിതോ സത്ത സത്ത നിരുത്തിയോ നാഭിസമ്ഭുനേയ്യാതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. നിരുത്തിപടിസമ്ഭിദാ. നിരുത്തി ഖോ പന അഭിസമഗ്ഗരതാനം സാവകാനം തമത്ഥമവിഞ്ഞാപയേതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. അത്ഥപടിസമ്ഭിദാ . മഹേസക്ഖാ ദേവപുത്താ ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഹേ പുച്ഛിംസു . കായികേന വാ മാനസികേന വാ പരിപീളിതസ്സ ഹത്ഥകുണീതി വാ പാദേ വാ ഖഞ്ജേ ദന്ധസ്സ 21 സോ അത്ഥോ ന പരിഭാജിയതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. പടിഭാനപടിസമ്ഭിദാ. യമ്ഹി തം തേസം ഹോതി തമ്ഹി അസന്തം ഭവതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. യം ഹി നാസം തേസം ന ഭവതി, തമ്ഹി നാസം തേസം ഭവിസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. ഏവം സമുദയസ്സ നിരോധായ ദസ അകുസലകമ്മപഥാ. മാരോ വാ ഇന്ദോ വാ ബ്രഹ്മാ വാ തഥാഗതോ വാ ചക്കവത്തീ വാ സോ വത നാമ മാതുഗാമോ ഭവിസ്സതീതി നേതം ഠാനം വിജ്ജതി, പുരിസോ അസ്സ രാജാ ചക്കവത്തീ സക്കോ ദേവാനമിന്ദോ ഭവിസ്സതീതി ഠാനമേതം വിജ്ജതി. ഇതിസ്സ ഏവരൂപം ബലം ഏവരൂപം ഞാണം, ഇദം വുച്ചതി ഠാനാട്ഠാനഞാണം പഠമം തഥാഗതബലം തം നിദ്ദിസിതബ്ബം. തീഹി രാസീഹി ചതൂഹി വേസാരജ്ജേഹി ചതൂഹി പടിസമ്ഭിദാഹി പടിച്ചസമുപ്പാദസ്സ പവത്തിയം നിവത്തിയം ഭാഗിയഞ്ച. കുസലം കുസലവിപാകേസു ച ഉപപജ്ജതി യഞ്ച ഇത്ഥിപുരിസാനം. ഇദം പഠമം ബലം തഥാഗതോ ഏവം ജാനാതി.

    19. Yaṃ kho muni nānappakārassa nānāniruttiyo devanāgayakkhānaṃ dameti dhamme vavatthānena vatvā kāraṇato aññaṃ pāraṃ gamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Dhammapaṭisambhidā. Yato panimā niruttito satta satta niruttiyo nābhisambhuneyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Niruttipaṭisambhidā. Nirutti kho pana abhisamaggaratānaṃ sāvakānaṃ tamatthamaviññāpayeti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Atthapaṭisambhidā . Mahesakkhā devaputtā upasaṅkamitvā pañhe pucchiṃsu . Kāyikena vā mānasikena vā paripīḷitassa hatthakuṇīti vā pāde vā khañje dandhassa 22 so attho na paribhājiyatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Paṭibhānapaṭisambhidā. Yamhi taṃ tesaṃ hoti tamhi asantaṃ bhavatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yaṃ hi nāsaṃ tesaṃ na bhavati, tamhi nāsaṃ tesaṃ bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Evaṃ samudayassa nirodhāya dasa akusalakammapathā. Māro vā indo vā brahmā vā tathāgato vā cakkavattī vā so vata nāma mātugāmo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puriso assa rājā cakkavattī sakko devānamindo bhavissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Itissa evarūpaṃ balaṃ evarūpaṃ ñāṇaṃ, idaṃ vuccati ṭhānāṭṭhānañāṇaṃ paṭhamaṃ tathāgatabalaṃ taṃ niddisitabbaṃ. Tīhi rāsīhi catūhi vesārajjehi catūhi paṭisambhidāhi paṭiccasamuppādassa pavattiyaṃ nivattiyaṃ bhāgiyañca. Kusalaṃ kusalavipākesu ca upapajjati yañca itthipurisānaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ balaṃ tathāgato evaṃ jānāti.

    യേസം പന സമ്മത്തനിയതോ രാസി, നായം സബ്ബത്ഥഗാമിനീ പടിപദാ, നിബ്ബാനഗാമിനീയേവായം പടിപദാ. തത്ഥ സിയാ മിച്ഛത്തനിയതോ രാസി, ഏസാപി ന സബ്ബത്ഥഗാമിനീ പടിപദാ. സക്കായസമുദയഗാമിനീയേവായം പടിപദാ ഹോതു, അയം തത്ഥ തത്ഥ പടിപത്തിയാ ഠിതോ ഗച്ഛതി നിബ്ബാനം, ഗച്ഛതി അപായം, ഗച്ഛതി ദേവമനുസ്സസ്സ. യം യം വാ പടിപദം പടിപജ്ജേയ്യ സബ്ബത്ഥ ഗച്ഛേയ്യ, അയം സബ്ബത്ഥഗാമിനീ പടിപദാ. യം ഏത്ഥ ഞാണം യഥാഭൂതം, ഇദം വുച്ചതി സബ്ബത്ഥഗാമിനീ പടിപദാഞാണം ദുതിയം തഥാഗതബലം.

    Yesaṃ pana sammattaniyato rāsi, nāyaṃ sabbatthagāminī paṭipadā, nibbānagāminīyevāyaṃ paṭipadā. Tattha siyā micchattaniyato rāsi, esāpi na sabbatthagāminī paṭipadā. Sakkāyasamudayagāminīyevāyaṃ paṭipadā hotu, ayaṃ tattha tattha paṭipattiyā ṭhito gacchati nibbānaṃ, gacchati apāyaṃ, gacchati devamanussassa. Yaṃ yaṃ vā paṭipadaṃ paṭipajjeyya sabbattha gaccheyya, ayaṃ sabbatthagāminī paṭipadā. Yaṃ ettha ñāṇaṃ yathābhūtaṃ, idaṃ vuccati sabbatthagāminī paṭipadāñāṇaṃ dutiyaṃ tathāgatabalaṃ.

    സാ ഖോ പനായം സബ്ബത്ഥഗാമിനീ പടിപദാ നാനാധിമുത്താ കേചി കാമേസു കേചി ദുക്കരകാരിയം കേചി അത്തകിലമഥാനുയോഗമനുയുത്താ കേചി സംസാരേന സുദ്ധിം പച്ചേന്തി കേചി അനജ്ജാഭാവനാതി. തേന തേന ചരിതേന വിനിബന്ധാനം സത്താനം യം ഞാണം യഥാഭൂതം നാനാഗതം ലോകസ്സ അനേകാധിമുത്തഗതം യഥാഭൂതം പജാനാതി. ഇദം തതിയം തഥാഗതബലം.

    Sā kho panāyaṃ sabbatthagāminī paṭipadā nānādhimuttā keci kāmesu keci dukkarakāriyaṃ keci attakilamathānuyogamanuyuttā keci saṃsārena suddhiṃ paccenti keci anajjābhāvanāti. Tena tena caritena vinibandhānaṃ sattānaṃ yaṃ ñāṇaṃ yathābhūtaṃ nānāgataṃ lokassa anekādhimuttagataṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Idaṃ tatiyaṃ tathāgatabalaṃ.

    തത്ഥ സത്താനം അധിമുത്താ ഭവന്തി ആസേവന്തി ഭാവേന്തി ബഹുലീകരോന്തി. തേസം കമ്മുപസയാനം തദാധിമുത്താനം. സാ ചേവ ധാതു സംവഹതി. കതരാ പനേസാ ധാതു നേക്ഖമ്മധാതു ബലധാതു കാചി സമ്പത്തി കാചി മിച്ഛത്തഞ്ച ധാതു അധിമുത്താ ഭവന്തി. അഞ്ഞതരാ ഉത്തരി ന സമനുപസ്സന്തി. തേ തദേവട്ഠാനം മയാ ജരാമരണസ്സ അഭിനിവിസ്സ വോഹരന്തി ‘‘ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’’ന്തി. യഥാ ഭഗവാ സക്കസ്സ ദേവാനമിന്ദസ്സ ഭാസിതം. യം തത്ഥ യഥാഭൂതം ഞാണം. ഇദം വുച്ചതി ചതുത്ഥം തഥാഗതബലം.

    Tattha sattānaṃ adhimuttā bhavanti āsevanti bhāventi bahulīkaronti. Tesaṃ kammupasayānaṃ tadādhimuttānaṃ. Sā ceva dhātu saṃvahati. Katarā panesā dhātu nekkhammadhātu baladhātu kāci sampatti kāci micchattañca dhātu adhimuttā bhavanti. Aññatarā uttari na samanupassanti. Te tadevaṭṭhānaṃ mayā jarāmaraṇassa abhinivissa voharanti ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti. Yathā bhagavā sakkassa devānamindassa bhāsitaṃ. Yaṃ tattha yathābhūtaṃ ñāṇaṃ. Idaṃ vuccati catutthaṃ tathāgatabalaṃ.

    തത്ഥ യംയേവ ധാതു 23 സേട്ഠന്തി തം തം കായേന ച വാചായ ച ആരമ്ഭന്തി ചേതസികോ. ആരമ്ഭോ ചേതനാ കമ്മം കായികാ വാചസികാ ആരമ്ഭോ ചേതസികത്താ കമ്മന്തരം തഥാഗതോ ഏവം പജാനാതി ‘‘ഇമിനാ സത്തേന ഏവം ധാതുകേന ഏവരൂപം കമ്മം കതം, തം അതീതമദ്ധാനം ഇമിനാ ഹേതുനാ തസ്സ ഏവരൂപോ വിപാകോ വിപച്ചതി ഏതരഹി വിപച്ചിസ്സതി വാ അനാഗതമദ്ധാന’’ന്തി. ഏവം പച്ചുപ്പന്നമദ്ധാനം പജാനാതി ‘‘അയം പുഗ്ഗലോ ഏവംധാതുകോ ഇദം കമ്മം കരോതി’’. തണ്ഹായ ച ദിട്ഠിയാ ച ഇമിനാ ഹേതുനാ ന തസ്സ വിപാകോ ദിട്ഠേയേവ ധമ്മേ നിബ്ബത്തിസ്സതി, ഉപപജ്ജേ വാ’’തി അപരമ്ഹി വാ പരിയായേ ഏവം പജാനാതി ‘‘അയം പുഗ്ഗലോ ഏവരൂപം കമ്മം കരിസ്സതി അനാഗതമദ്ധാനം, ഇമിനാ ഹേതുനാ തസ്സ ഏവരൂപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തിസ്സതി, ഇമിനാ ഹേതുനാ യാനി ചത്താരി കമ്മട്ഠാനാനി ഇദം കമ്മട്ഠാനം പച്ചുപ്പന്നസുഖം ആയതിം ച സുഖവിപാകം’’ …പേ॰… ഇതി അയം അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നാനം കമ്മസമാദാനാനം ഹേതുസോ ഠാനസോ വിപാകവേമത്തതം പജാനാതി ഉച്ചാവചാ ഹീനപണീതതാ, ഇദം വുച്ചതി കമ്മവിപാകഞാണം പഞ്ചമം തഥാഗതബലം.

    Tattha yaṃyeva dhātu 24 seṭṭhanti taṃ taṃ kāyena ca vācāya ca ārambhanti cetasiko. Ārambho cetanā kammaṃ kāyikā vācasikā ārambho cetasikattā kammantaraṃ tathāgato evaṃ pajānāti ‘‘iminā sattena evaṃ dhātukena evarūpaṃ kammaṃ kataṃ, taṃ atītamaddhānaṃ iminā hetunā tassa evarūpo vipāko vipaccati etarahi vipaccissati vā anāgatamaddhāna’’nti. Evaṃ paccuppannamaddhānaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ puggalo evaṃdhātuko idaṃ kammaṃ karoti’’. Taṇhāya ca diṭṭhiyā ca iminā hetunā na tassa vipāko diṭṭheyeva dhamme nibbattissati, upapajje vā’’ti aparamhi vā pariyāye evaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ puggalo evarūpaṃ kammaṃ karissati anāgatamaddhānaṃ, iminā hetunā tassa evarūpo vipāko nibbattissati, iminā hetunā yāni cattāri kammaṭṭhānāni idaṃ kammaṭṭhānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ ca sukhavipākaṃ’’ …pe… iti ayaṃ atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ hetuso ṭhānaso vipākavemattataṃ pajānāti uccāvacā hīnapaṇītatā, idaṃ vuccati kammavipākañāṇaṃ pañcamaṃ tathāgatabalaṃ.

    തഥാ സത്താ യം വാ കമ്മസമാദാനം സമാദിയന്താ തത്ഥ ഏവം പജാനാതി ഇമസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ കമ്മാധിമുത്തസ്സ രാഗചരിതസ്സ നേക്ഖമ്മധാതൂനം പാരിപൂരിം ഗച്ഛന്തി, തസ്സ രാഗാനുഗതേ സുഞ്ഞമാനസ്സ പഠമം ഝാനം സംകിലിസ്സതി, സചേ പുന ഉത്തരി വായാമതോ ഝാനവോദാനഗതേ മാനസേ വിസേസഭാഗിയം പടിപദം അനുയുഞ്ജിയതി. തസ്സ ഹി ഝാനഭാഗിയംയേവ പഠമജ്ഝാനേ ഠിതസ്സ ദുതിയം ഝാനം വോദാനം ഗച്ഛതി, തതിയഞ്ച ഝാനം സമാപജ്ജിതുകാമസ്സ സോമനസ്സിന്ദ്രിയം ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠതി, തസ്സ സാ പീതി അവിസേസഭാഗിയം തതിയം ഝാനം ആദിസ്സ തിട്ഠതി. സചേ തസ്സ നിസ്സരണം യഥാഭൂതം പജാനാതി. തഥാഗതസ്സ ചതുത്ഥജ്ഝാനം വോദാനം ഗച്ഛതിയേവ, ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ഹാനഭാഗിയാ ധമ്മാ, തേ ച ധമ്മാ യത്ഥ പജായന്തി യേഹി ചതുത്ഥജ്ഝാനം വോദാനം ദിസ്സതി. ഏവം അജ്ഝാസയസമാപത്തിയാ യാ ചതസ്സോ സമാപത്തിയോ തീണി വിമോക്ഖമുഖാനി അട്ഠ വിമോക്ഖഝാനാനീതി ചത്താരി ഝാനാനി വിമോക്ഖാതി. അട്ഠ ച വിമോക്ഖാ തീണി ച വിമോക്ഖമുഖാനി. സമാധീതി ചത്താരോ സമാധീ – ഛന്ദസമാധി വീരിയസമാധി ചിത്തസമാധി വീമംസാസമാധീതി. സമാപത്തിയോ ചതസ്സോ അജ്ഝാസയസമാപത്തിയോ ഇതി ഇമേസം ഝാനാനം വിമോക്ഖസമാപത്തീതി ഏവരൂപോ സംകിലേസോ രാഗചരിതസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ. ഏവം ദോസചരിതസ്സ. മോഹചരിതസ്സ. രാഗചരിതസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ഏവരൂപം വോദാനം ഇതി യം ഏത്ഥ ഞാണം യഥാഭൂതം അസാധാരണം സബ്ബസത്തേഹി. ഇദം വുച്ചതി ഛട്ഠം തഥാഗതബലം.

    Tathā sattā yaṃ vā kammasamādānaṃ samādiyantā tattha evaṃ pajānāti imassa puggalassa kammādhimuttassa rāgacaritassa nekkhammadhātūnaṃ pāripūriṃ gacchanti, tassa rāgānugate suññamānassa paṭhamaṃ jhānaṃ saṃkilissati, sace puna uttari vāyāmato jhānavodānagate mānase visesabhāgiyaṃ paṭipadaṃ anuyuñjiyati. Tassa hi jhānabhāgiyaṃyeva paṭhamajjhāne ṭhitassa dutiyaṃ jhānaṃ vodānaṃ gacchati, tatiyañca jhānaṃ samāpajjitukāmassa somanassindriyaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, tassa sā pīti avisesabhāgiyaṃ tatiyaṃ jhānaṃ ādissa tiṭṭhati. Sace tassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Tathāgatassa catutthajjhānaṃ vodānaṃ gacchatiyeva, catutthassa jhānassa hānabhāgiyā dhammā, te ca dhammā yattha pajāyanti yehi catutthajjhānaṃ vodānaṃ dissati. Evaṃ ajjhāsayasamāpattiyā yā catasso samāpattiyo tīṇi vimokkhamukhāni aṭṭha vimokkhajhānānīti cattāri jhānāni vimokkhāti. Aṭṭha ca vimokkhā tīṇi ca vimokkhamukhāni. Samādhīti cattāro samādhī – chandasamādhi vīriyasamādhi cittasamādhi vīmaṃsāsamādhīti. Samāpattiyo catasso ajjhāsayasamāpattiyo iti imesaṃ jhānānaṃ vimokkhasamāpattīti evarūpo saṃkileso rāgacaritassa puggalassa. Evaṃ dosacaritassa. Mohacaritassa. Rāgacaritassa puggalassa evarūpaṃ vodānaṃ iti yaṃ ettha ñāṇaṃ yathābhūtaṃ asādhāraṇaṃ sabbasattehi. Idaṃ vuccati chaṭṭhaṃ tathāgatabalaṃ.

    തത്ഥ തഥാഗതോ ഏവം പജാനാതി ലോകികാ ധമ്മാ ലോകുത്തരാ ധമ്മാ ഭാവനാഭാഗിയം ഇന്ദ്രിയം നാമം ലഭന്തി. ആധിപതേയ്യഭൂമിം ഉപാദായ ബലം നാമം ലഭന്തി ഥാമഗതം മനോ മനിന്ദ്രിയം തം ഉപാദായ. വീരിയം നാമം ലഭന്തി ആരമ്ഭധാതും ഉപാദായ. ഇതിസ്സ ദേവ ഏവരൂപം ഞാണം ഇമേഹി ച ധമ്മേഹി ഇമേ പുഗ്ഗലാ സമന്നാഗതാതിപി ധമ്മദേസനം അകാസി. ആകാരതോ ച വോകാരതോ ച ആസയജ്ഝാസയസ്സ അധിമുത്തിസമന്നാഗതാനം. ഇദം വുച്ചതി പരസത്താനം പരപുഗ്ഗലാനം ഇന്ദ്രിയബലവീരിയവേമത്തതം ഞാണം സത്തമം തഥാഗതബലം.

    Tattha tathāgato evaṃ pajānāti lokikā dhammā lokuttarā dhammā bhāvanābhāgiyaṃ indriyaṃ nāmaṃ labhanti. Ādhipateyyabhūmiṃ upādāya balaṃ nāmaṃ labhanti thāmagataṃ mano manindriyaṃ taṃ upādāya. Vīriyaṃ nāmaṃ labhanti ārambhadhātuṃ upādāya. Itissa deva evarūpaṃ ñāṇaṃ imehi ca dhammehi ime puggalā samannāgatātipi dhammadesanaṃ akāsi. Ākārato ca vokārato ca āsayajjhāsayassa adhimuttisamannāgatānaṃ. Idaṃ vuccati parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyabalavīriyavemattataṃ ñāṇaṃ sattamaṃ tathāgatabalaṃ.

    തത്ഥ ച തഥാഗതോ ലോകാദീസു ച ഭൂമീസു സംയോജനാനഞ്ച സേക്ഖാനം ദ്വീഹി ബലേഹി ഗതിം പജാനാതി, പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിയാ അതീതേ സംസാരേ ഏതരഹി ച പച്ചുപ്പന്നേ ദിബ്ബചക്ഖുനാ ചുതൂപപാതം ഇതി ഇമാനി ദ്വേ ബലാനി ദിബ്ബചക്ഖുതോ അഭിനീഹിതാനി. സോ അതീതമദ്ധാനം ദിബ്ബസ്സ ചക്ഖുനോ ഗോചരോ സോ ഏതരഹി സതി ഗോചരോ ഇതി അത്തനോ ച പരേസം ച പുബ്ബേനിവാസഞാണം അനേകവിധം നാനപ്പകാരകം പച്ചുപ്പന്നമദ്ധാനം ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ ഇമാനി ദ്വേ തഥാഗതബലാനി, അട്ഠമം പുബ്ബേനിവാസോ, നവമം ദിബ്ബചക്ഖു.

    Tattha ca tathāgato lokādīsu ca bhūmīsu saṃyojanānañca sekkhānaṃ dvīhi balehi gatiṃ pajānāti, pubbenivāsānussatiyā atīte saṃsāre etarahi ca paccuppanne dibbacakkhunā cutūpapātaṃ iti imāni dve balāni dibbacakkhuto abhinīhitāni. So atītamaddhānaṃ dibbassa cakkhuno gocaro so etarahi sati gocaro iti attano ca paresaṃ ca pubbenivāsañāṇaṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ paccuppannamaddhānaṃ dibbena cakkhunā imāni dve tathāgatabalāni, aṭṭhamaṃ pubbenivāso, navamaṃ dibbacakkhu.

    പുന ചപരം തഥാഗതോ അരിയപുഗ്ഗലാനം ഝാനം വോദാനം നിബ്ബേധഭാഗിയം പജാനാതി അയം പുഗ്ഗലോ ഇമിനാ മഗ്ഗേന ഇമായ പടിപദായ ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതീതി ഇതി അത്തനോ ച ആസവാനം ഖയം ഞാണം ദിട്ഠേകട്ഠാനം ചതുഭൂമിമുപാദായ യാവ നവന്നം അരഹന്താനം ആസവക്ഖയോ ഓധിസോ സേക്ഖാനം അനോധിസോ അരഹന്താനം. തത്ഥ ചേതോവിമുത്തി ദ്വീഹി ആസവേഹി അനാസവാ കാമാസവേന ച ഭവാസവേന ച, പഞ്ഞാവിമുത്തി ദ്വീഹി ആസവേഹി അനാസവാ ദിട്ഠാസവേന ച അവിജ്ജാസവേന ച, ഇമാസം ദ്വിന്നം വിമുത്തീനം യഥാഭൂതം ഞാണം, ഇദം വുച്ചതി ആസവക്ഖയേ ഞാണം. ദസമം തഥാഗതബലം.

    Puna caparaṃ tathāgato ariyapuggalānaṃ jhānaṃ vodānaṃ nibbedhabhāgiyaṃ pajānāti ayaṃ puggalo iminā maggena imāya paṭipadāya āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sacchikatvā upasampajja viharatīti iti attano ca āsavānaṃ khayaṃ ñāṇaṃ diṭṭhekaṭṭhānaṃ catubhūmimupādāya yāva navannaṃ arahantānaṃ āsavakkhayo odhiso sekkhānaṃ anodhiso arahantānaṃ. Tattha cetovimutti dvīhi āsavehi anāsavā kāmāsavena ca bhavāsavena ca, paññāvimutti dvīhi āsavehi anāsavā diṭṭhāsavena ca avijjāsavena ca, imāsaṃ dvinnaṃ vimuttīnaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ, idaṃ vuccati āsavakkhaye ñāṇaṃ. Dasamaṃ tathāgatabalaṃ.

    ൨൦. ഇമേസു ദസസു ബലേസു ഠിതോ തഥാഗതോ പഞ്ചവിധം സാസനം ദേസേതി സംകിലേസഭാഗിയം വാസനാഭാഗിയം ദസ്സനഭാഗിയം ഭാവനാഭാഗിയം അസേക്ഖഭാഗിയം. തത്ഥ യോ തണ്ഹാസംകിലേസോ, ഇമസ്സ അലോഭോ നിസ്സരണം. യോ ദിട്ഠിസംകിലേസോ, ഇമസ്സ അമോഹോ നിസ്സരണം. യോ ദുച്ചരിതസംകിലേസോ, ഇമസ്സ തീണി കുസലാനി നിസ്സരണം. കിം നിദാനം? തീണി ഇമാനി 25 മനോദുച്ചരിതാനി – അഭിജ്ഝാ ബ്യാപാദോ മിച്ഛാദിട്ഠി. തത്ഥ അഭിജ്ഝാ മനോദുച്ചരിതം കായകമ്മം ഉപട്ഠപേതി, അദിന്നാദാനം സബ്ബഞ്ച തദുപനിബ്ബദ്ധം വാചാകമ്മം ഉപട്ഠപേതി, മുസാവാദഞ്ച സബ്ബവിതഥം സബ്ബം വാചമഭാവം സബ്ബമക്ഖം പലാസം അഭിജ്ഝാ അകുസലമൂലന്തി, സുചരിതേ സുചരിതം മുസാവാദാ അദിന്നാദാനാ അഭിജ്ഝായ ചേതനാ, തത്ഥ ബ്യാപാദോ മനോദുച്ചരിതം കായകമ്മം ഉപട്ഠപേതി, പാണാതിപാതം സബ്ബഞ്ച മേതം ആകഡ്ഢനം പരികഡ്ഢനം നിബ്ബദ്ധം രോചനം വാചാകമ്മം ഉപട്ഠപേതി, പിസുണവാചം ഫരുസവാചം മിച്ഛാദിട്ഠി മനോദുച്ചരിതഞ്ച അഭിജ്ഝം ബ്യാപാദം മിച്ഛാദിട്ഠിം പയോജേതി, തസ്സ യോ കോചി മിച്ഛാദിട്ഠി ചാഗോ രാഗജോ വാ ദോസജോ വാ സബ്ബസോ മിച്ഛാദിട്ഠി സമ്ഭൂതോ ഇമിനാ കാരണേന മിച്ഛാദിട്ഠിം ഉപട്ഠപേതി, കാമേസുമിച്ഛാചാരം വചീകമ്മം ഉപട്ഠപേതി സമ്ഫപ്പലാപം. ഇമാനി തീണി ദുച്ചരിതാനി അകുസലമൂലാനി.

    20. Imesu dasasu balesu ṭhito tathāgato pañcavidhaṃ sāsanaṃ deseti saṃkilesabhāgiyaṃ vāsanābhāgiyaṃ dassanabhāgiyaṃ bhāvanābhāgiyaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Tattha yo taṇhāsaṃkileso, imassa alobho nissaraṇaṃ. Yo diṭṭhisaṃkileso, imassa amoho nissaraṇaṃ. Yo duccaritasaṃkileso, imassa tīṇi kusalāni nissaraṇaṃ. Kiṃ nidānaṃ? Tīṇi imāni 26 manoduccaritāni – abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhi. Tattha abhijjhā manoduccaritaṃ kāyakammaṃ upaṭṭhapeti, adinnādānaṃ sabbañca tadupanibbaddhaṃ vācākammaṃ upaṭṭhapeti, musāvādañca sabbavitathaṃ sabbaṃ vācamabhāvaṃ sabbamakkhaṃ palāsaṃ abhijjhā akusalamūlanti, sucarite sucaritaṃ musāvādā adinnādānā abhijjhāya cetanā, tattha byāpādo manoduccaritaṃ kāyakammaṃ upaṭṭhapeti, pāṇātipātaṃ sabbañca metaṃ ākaḍḍhanaṃ parikaḍḍhanaṃ nibbaddhaṃ rocanaṃ vācākammaṃ upaṭṭhapeti, pisuṇavācaṃ pharusavācaṃ micchādiṭṭhi manoduccaritañca abhijjhaṃ byāpādaṃ micchādiṭṭhiṃ payojeti, tassa yo koci micchādiṭṭhi cāgo rāgajo vā dosajo vā sabbaso micchādiṭṭhi sambhūto iminā kāraṇena micchādiṭṭhiṃ upaṭṭhapeti, kāmesumicchācāraṃ vacīkammaṃ upaṭṭhapeti samphappalāpaṃ. Imāni tīṇi duccaritāni akusalamūlāni.

    യാ അഭിജ്ഝാ, സോ ലോഭോ. യോ ബ്യാപാദോ, സോ ദോസോ. യാ മിച്ഛാദിട്ഠി, സോ മോഹോ. താനി അട്ഠ മിച്ഛത്താനി ഉപട്ഠപേന്തി. തേസു ഗഹിതേസു തീസു അകുസലമൂലേസു ദസവിധം അകുസലമൂലം പാരിപൂരിം ഗച്ഛതി, തസ്സ തിവിധസ്സ ദുച്ചരിതസംകിലേസസ്സ വാസനാഭാഗിയഞ്ച സുത്തം നിസ്സരണം. തത്ഥ യോ ബഹുസിതോ നിദ്ദേസോ യഥാ ലോഭോ ദോസോ മോഹോപി, തത്ഥ അസിതും ഏത്ഥ ലോഭോ ഉസ്സദോ തേന കാരണേന തേസു വാ ധമ്മേസു ലോഭോ പഞ്ഞപിയതി. തത്ഥായം മോഹോ അകുസലം മോഹോ അയം അവിജ്ജാ, സാ ചതുബ്ബിധാ രൂപേ അഭിനിവിട്ഠാ, രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി, അവിജ്ജാഗതോ രൂപവന്തം അത്താനം, അത്തനി വാ രൂപം, രൂപസ്മിം വാ അത്താനം. തത്ഥ കതമം പദം സക്കായദിട്ഠിയാ ഉച്ഛേദം വദതി ‘‘തം ജീവം തം സരീര’’ന്തി നത്ഥികദിട്ഠി അധിച്ചസമുപ്പന്നദിട്ഠി ച അഞ്ഞോ ച കരോതി, അഞ്ഞോ പടിസംവേദിയതി. പച്ഛിമസട്ഠികപ്പാനം തീണി പദാനി സക്കായദിട്ഠിയാ സസ്സതം ഭജന്തി ‘‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’’ന്തി അകിരിയഞ്ച തം ദുക്ഖമിച്ഛതോ അഹേതുകാ ച പതന്തി അനജ്ഝാഭാവോ ച കമ്മാനം സബ്ബഞ്ച മാനയി 27. തത്ഥ ‘‘ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’’ന്തി സംസാരേന സുദ്ധി ആജീവകാ ഛളാസീതി പഞ്ഞപേന്തി. യഥാരൂപേ സക്കായദിട്ഠിയാ ചതുവത്ഥുകാ, ഏവം പഞ്ചസു ഖന്ധേസു വീസതിവത്ഥുകാ സക്കായദിട്ഠിയാ സസ്സതം ഭജതി. അഞ്ഞാജീവകാ ച സസ്സതവാദികേ ച സീലബ്ബതം ഭജന്തി പരാമസന്തി ഇമിനാ ഭവിസ്സാമി ദേവോ വാ ദേവഞ്ഞതരോ വാ, അയം സീലബ്ബതപരാമാസോ. തത്ഥ സക്കായദിട്ഠിയാ സോ രൂപം അത്തതോ സമനുപസ്സതി, ‘‘തം ജീവം തം സരീര’’മിതി തം കങ്ഖതി വിചികിച്ഛതി നാധിമുച്ചതി നാഭിപ്പസീദതി പുബ്ബന്തേ അപരന്തേ പുബ്ബന്താപരന്തേ…പേ॰… ഇതി വാസനാഭാഗിയേസു ഠിതസ്സ അയം ഉപക്കിലേസോ.

    Yā abhijjhā, so lobho. Yo byāpādo, so doso. Yā micchādiṭṭhi, so moho. Tāni aṭṭha micchattāni upaṭṭhapenti. Tesu gahitesu tīsu akusalamūlesu dasavidhaṃ akusalamūlaṃ pāripūriṃ gacchati, tassa tividhassa duccaritasaṃkilesassa vāsanābhāgiyañca suttaṃ nissaraṇaṃ. Tattha yo bahusito niddeso yathā lobho doso mohopi, tattha asituṃ ettha lobho ussado tena kāraṇena tesu vā dhammesu lobho paññapiyati. Tatthāyaṃ moho akusalaṃ moho ayaṃ avijjā, sā catubbidhā rūpe abhiniviṭṭhā, rūpaṃ attato samanupassati, avijjāgato rūpavantaṃ attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Tattha katamaṃ padaṃ sakkāyadiṭṭhiyā ucchedaṃ vadati ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti natthikadiṭṭhi adhiccasamuppannadiṭṭhi ca añño ca karoti, añño paṭisaṃvediyati. Pacchimasaṭṭhikappānaṃ tīṇi padāni sakkāyadiṭṭhiyā sassataṃ bhajanti ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti akiriyañca taṃ dukkhamicchato ahetukā ca patanti anajjhābhāvo ca kammānaṃ sabbañca mānayi 28. Tattha ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti saṃsārena suddhi ājīvakā chaḷāsīti paññapenti. Yathārūpe sakkāyadiṭṭhiyā catuvatthukā, evaṃ pañcasu khandhesu vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhiyā sassataṃ bhajati. Aññājīvakā ca sassatavādike ca sīlabbataṃ bhajanti parāmasanti iminā bhavissāmi devo vā devaññataro vā, ayaṃ sīlabbataparāmāso. Tattha sakkāyadiṭṭhiyā so rūpaṃ attato samanupassati, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’miti taṃ kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati nābhippasīdati pubbante aparante pubbantāparante…pe… iti vāsanābhāgiyesu ṭhitassa ayaṃ upakkileso.

    ൨൧. തത്ഥ സദ്ധിന്ദ്രിയേന സബ്ബം വിചികിച്ഛിതം പജഹതി, പഞ്ഞിന്ദ്രിയേന ഉദയബ്ബയം പസ്സതി, സമാധിന്ദ്രിയേന ചിത്തം ഏകോദി കരോതി വീരിയിന്ദ്രിയേന ആരഭതി. സോ ഇമേഹി പഞ്ചഹി ഇന്ദ്രിയേഹി സദ്ധാനുസാരീ അവേച്ചപ്പസാദേ നിരതോ അനന്തരിയം സമാധിം ഉപ്പാദേതി. ഇന്ദ്രിയേഹി സുദ്ധേഹി ധമ്മാനുസാരീ അപ്പച്ചയതായ അനന്തരിയം സമാധിം ഉപ്പാദേതി. സോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി. സച്ചാനി ഇദം ദസ്സനഭാഗിയം സുത്തം. തസ്സ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം തീണി സംയോജനാനി ദസ്സനപഹാതബ്ബാനി സബ്ബേന സബ്ബം പഹീനാനി ദ്വേ പുഗ്ഗലകതാനി. തത്ഥ തീണി അകുസലമൂലാനി ഭാവനാപഹാതബ്ബാനി ഉപരിക്ഖിത്താനി ഛ ഭവേ നിബ്ബത്തേന്തി. തത്ഥ തേസു അഭിജ്ഝായ ച ബ്യാപാദേസു തനുകതേസു ഛ ഭവാ പരിക്ഖയാ മരിയാദം ഗച്ഛന്തി, ദ്വേ ഭവാ അവസിട്ഠാ. തസ്സ അഭിജ്ഝാ ച ബ്യാപാദോ ച സബ്ബേന സബ്ബം പരിക്ഖീണാ ഹോന്തി. ഏകോ ഭവോ അവസിട്ഠോ ഹോതി. സോ ച മാനവസേന നിബ്ബത്തേതി. കിഞ്ചാപി ഏത്ഥ അഞ്ഞേപി ചത്താരോ കിലേസാ രൂപരാഗോ ഭവരാഗോ അവിജ്ജാ ഉദ്ധച്ചം കേതുസ്മിമാനഭൂതാ നപ്പടിബലാ അസ്മിമാനം വിനിവത്തേതും, സബ്ബേപി തേ അസ്മിമാനസ്സ പഹാനം ആരഭതേ. ഖീണേസു ന ച തേസു ഇദമുത്തരിദസ്സനഭൂമിയം പഞ്ചസു സേക്ഖപുഗ്ഗലേസു തീസു ച പടിപ്പന്നകേസു ദ്വീസു ച ഫലട്ഠേസു ഭാവനാഭാഗിയം സുത്തം. തദുത്തരി അസേക്ഖഭാഗിയസുത്തം, കത്ഥചി ഭൂമി നിപീളിയതി. ഇദഞ്ച പഞ്ചമം സുത്തം. തിണ്ണം പുഗ്ഗലാനം ദേസിതം പുഥുജ്ജനസ്സ സേക്ഖസ്സ അസേക്ഖസ്സ സംകിലേസഭാഗിയം വാസനാഭാഗിയം. പുഥുജ്ജനസ്സ ദസ്സനഭാഗിയം. ഭാവനാഭാഗിയം പഞ്ചന്നം സേക്ഖാനം. യം പഠമനിദ്ദിട്ഠം അസേക്ഖഭാഗിയം സബ്ബേസം അരഹന്താനം. സാ പന പഞ്ചവിധാ സത്തവീസആകാരേ 29 പരിയേസിതബ്ബം. ഏതേസു തസ്സ ഗതീനം തതോ ഉത്തരി. തഞ്ച ഖോ സങ്ഖേപേന പഞ്ഞാസായ ആകാരേഹി സമ്പതതി, യേ പഞ്ഞാസ ആകാരാ സാസനേ നിദ്ദിട്ഠാ, തേ സങ്ഖിപിയന്താ ദസഹി ആകാരേഹി പതന്തി. യേ അരിയസച്ചം നിക്ഖേപേന ഠിതേ സങ്ഖിപിയത്താ അട്ഠസു ആകാരേസു പതന്തി. ചതൂസു ച സാധാരണേസു സുത്തേസു യാ ഹാരസമ്പാതസ്സ ഭൂമി, തേ സങ്ഖിപിയന്താ പഞ്ചസു സുത്തേസു പതന്തി. സംകിലേസഭാഗിയേ വാസനാഭാഗിയേ ഭാവനാഭാഗിയേ നിബ്ബേധഭാഗിയേ അസേക്ഖഭാഗിയേ ച. തേ സങ്ഖിപിയന്താ ചതൂസു സുത്തേസു പതന്തി. സംകിലേസഭാഗിയേ വാസനാഭാഗിയേ നിബ്ബേധഭാഗിയേ അസേക്ഖഭാഗിയേ ച. തേ സങ്ഖിപിയമാനാ തീസു സുത്തേസു പതന്തി, പുഥുജ്ജനഭാഗിയേ സേക്ഖഭാഗിയേ അസേക്ഖഭാഗിയേ ച. തേ സങ്ഖിപിയന്താ ദ്വീസു സുത്തേസു പതന്തി നിബ്ബേധഭാഗിയേ ച പുബ്ബയോഗഭാഗിയേ ച. യഥാ വുത്തം ഭഗവതാ ദ്വേ അത്ഥവസേ സമ്പസ്സമാനാ തഥാഗതാ അരഹന്തോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധാ ധമ്മം ദേസേന്തി സുത്തം ഗേയ്യം…പേ॰… സത്ഥാ പുബ്ബയോഗസമന്നാഗതേ അപ്പകസിരേന മഞ്ഞമാനാ വസിയന്തി പുബ്ബയോഗാ ച ഭവിസ്സന്തി സന്താനം മഞ്ഞമാനാധരായ. തത്ഥ പഞ്ഞാവേമത്തതം അത്തനോ സമനുപസ്സമാനേന അട്ഠവിധേ സുത്തസങ്ഖേപേ, യത്ഥ യത്ഥ സക്കോതി, തത്ഥ തത്ഥ യോജേതബ്ബം. തത്ഥ തത്ഥ യോജേത്വാ സുത്തസ്സ അത്ഥോ നിദ്ദിസിതബ്ബോ. ന ഹി സതി വേദനാ മനോ ധാരേത്വാ സക്കാ യേന കേനചി സുത്തസ്സ അത്ഥോ യഥാഭൂതം നിദ്ദിസിതും.

    21. Tattha saddhindriyena sabbaṃ vicikicchitaṃ pajahati, paññindriyena udayabbayaṃ passati, samādhindriyena cittaṃ ekodi karoti vīriyindriyena ārabhati. So imehi pañcahi indriyehi saddhānusārī aveccappasāde nirato anantariyaṃ samādhiṃ uppādeti. Indriyehi suddhehi dhammānusārī appaccayatāya anantariyaṃ samādhiṃ uppādeti. So ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Saccāni idaṃ dassanabhāgiyaṃ suttaṃ. Tassa pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ tīṇi saṃyojanāni dassanapahātabbāni sabbena sabbaṃ pahīnāni dve puggalakatāni. Tattha tīṇi akusalamūlāni bhāvanāpahātabbāni uparikkhittāni cha bhave nibbattenti. Tattha tesu abhijjhāya ca byāpādesu tanukatesu cha bhavā parikkhayā mariyādaṃ gacchanti, dve bhavā avasiṭṭhā. Tassa abhijjhā ca byāpādo ca sabbena sabbaṃ parikkhīṇā honti. Eko bhavo avasiṭṭho hoti. So ca mānavasena nibbatteti. Kiñcāpi ettha aññepi cattāro kilesā rūparāgo bhavarāgo avijjā uddhaccaṃ ketusmimānabhūtā nappaṭibalā asmimānaṃ vinivattetuṃ, sabbepi te asmimānassa pahānaṃ ārabhate. Khīṇesu na ca tesu idamuttaridassanabhūmiyaṃ pañcasu sekkhapuggalesu tīsu ca paṭippannakesu dvīsu ca phalaṭṭhesu bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ. Taduttari asekkhabhāgiyasuttaṃ, katthaci bhūmi nipīḷiyati. Idañca pañcamaṃ suttaṃ. Tiṇṇaṃ puggalānaṃ desitaṃ puthujjanassa sekkhassa asekkhassa saṃkilesabhāgiyaṃ vāsanābhāgiyaṃ. Puthujjanassa dassanabhāgiyaṃ. Bhāvanābhāgiyaṃ pañcannaṃ sekkhānaṃ. Yaṃ paṭhamaniddiṭṭhaṃ asekkhabhāgiyaṃ sabbesaṃ arahantānaṃ. Sā pana pañcavidhā sattavīsaākāre 30 pariyesitabbaṃ. Etesu tassa gatīnaṃ tato uttari. Tañca kho saṅkhepena paññāsāya ākārehi sampatati, ye paññāsa ākārā sāsane niddiṭṭhā, te saṅkhipiyantā dasahi ākārehi patanti. Ye ariyasaccaṃ nikkhepena ṭhite saṅkhipiyattā aṭṭhasu ākāresu patanti. Catūsu ca sādhāraṇesu suttesu yā hārasampātassa bhūmi, te saṅkhipiyantā pañcasu suttesu patanti. Saṃkilesabhāgiye vāsanābhāgiye bhāvanābhāgiye nibbedhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyantā catūsu suttesu patanti. Saṃkilesabhāgiye vāsanābhāgiye nibbedhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyamānā tīsu suttesu patanti, puthujjanabhāgiye sekkhabhāgiye asekkhabhāgiye ca. Te saṅkhipiyantā dvīsu suttesu patanti nibbedhabhāgiye ca pubbayogabhāgiye ca. Yathā vuttaṃ bhagavatā dve atthavase sampassamānā tathāgatā arahanto sammāsambuddhā dhammaṃ desenti suttaṃ geyyaṃ…pe… satthā pubbayogasamannāgate appakasirena maññamānā vasiyanti pubbayogā ca bhavissanti santānaṃ maññamānādharāya. Tattha paññāvemattataṃ attano samanupassamānena aṭṭhavidhe suttasaṅkhepe, yattha yattha sakkoti, tattha tattha yojetabbaṃ. Tattha tattha yojetvā suttassa attho niddisitabbo. Na hi sati vedanā mano dhāretvā sakkā yena kenaci suttassa attho yathābhūtaṃ niddisituṃ.

    തത്ഥ പുരിമകാനം സുത്താനം ഇമാ ഉദ്ദാനഗാഥാ

    Tattha purimakānaṃ suttānaṃ imā uddānagāthā

    കാമന്ധാ ജാലസഞ്ഛന്നാ, പഞ്ച നീവരണാനി ച;

    Kāmandhā jālasañchannā, pañca nīvaraṇāni ca;

    മനോപുബ്ബങ്ഗമാ ധമ്മാ, മഹാനാമോ ച സാകിയോ.

    Manopubbaṅgamā dhammā, mahānāmo ca sākiyo.

    ഉദ്ധം അധോ വിപ്പമുത്തോ, യഞ്ച സീലകിമത്ഥിയാ;

    Uddhaṃ adho vippamutto, yañca sīlakimatthiyā;

    യസ്സ സേലൂപമം ചിത്തം, ഉപതിസ്സ പുച്ഛാദികാ.

    Yassa selūpamaṃ cittaṃ, upatissa pucchādikā.

    യസ്സ കായഗതാസതി, ഛന്നം തമോപരായണോ;

    Yassa kāyagatāsati, channaṃ tamoparāyaṇo;

    ന തം ദള്ഹം ചേതസികം, അയം ലോകോതിആദികം.

    Na taṃ daḷhaṃ cetasikaṃ, ayaṃ lokotiādikaṃ.

    ചത്താരോ ചേവ പുഗ്ഗലാ, ദദതോ പുഞ്ഞം പവഡ്ഢിതം;

    Cattāro ceva puggalā, dadato puññaṃ pavaḍḍhitaṃ;

    സോതാനുഗതധമ്മേസു, ഇമാ തേസം ഉദ്ദാനഗാഥാ.

    Sotānugatadhammesu, imā tesaṃ uddānagāthā.

    ൨൨. തത്ഥ കതമാ ആണത്തി?

    22. Tattha katamā āṇatti?

    സചേ ഭായഥ 31 ദുക്ഖസ്സ, സചേ വോ ദുക്ഖമപ്പിയം;

    Sace bhāyatha 32 dukkhassa, sace vo dukkhamappiyaṃ;

    മാകത്ഥ പാപകം കമ്മം, ആവി വാ യദി വാ രഹോ.

    Mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvi vā yadi vā raho.

    ‘‘അതീതേ , രാധ, രൂപേ അനപേക്ഖോ ഹോഹീ’’തി വിത്ഥാരേന കാതബ്ബാ. ‘‘സീലവന്തേന , ആനന്ദ, പുഗ്ഗലേന സദാ കരണീയാ കിന്തിമേ അവിപ്പടിസാരോ അസ്സാ’’തി. അയം വുച്ചതി ആണത്തി.

    ‘‘Atīte , rādha, rūpe anapekkho hohī’’ti vitthārena kātabbā. ‘‘Sīlavantena , ānanda, puggalena sadā karaṇīyā kintime avippaṭisāro assā’’ti. Ayaṃ vuccati āṇatti.

    തത്ഥ കതമം ഫലം?

    Tattha katamaṃ phalaṃ?

    ധമ്മോ ഹവേ രക്ഖതി ധമ്മചാരിം, ഛത്തം മഹന്തം യഥ വസ്സകാലേ;

    Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ, chattaṃ mahantaṃ yatha vassakāle;

    ഏസാനിസംസോ ധമ്മേ സുചിണ്ണേ, ന ദുഗ്ഗതിം ഗച്ഛതി ധമ്മചാരീ.

    Esānisaṃso dhamme suciṇṇe, na duggatiṃ gacchati dhammacārī.

    ഇദം ഫലം.

    Idaṃ phalaṃ.

    തത്ഥ കതമോ ഉപായോ?

    Tattha katamo upāyo?

    ‘‘സബ്ബേ ധമ്മാ 33 അനത്താ’’തി, യദാ പഞ്ഞായ പസ്സതി;

    ‘‘Sabbe dhammā 34 anattā’’ti, yadā paññāya passati;

    അഥ നിബ്ബിന്ദതി ദുക്ഖേ, ഏസ മഗ്ഗോ വിസുദ്ധിയാ.

    Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.

    ‘‘സത്തഹങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ഖോ, ഭിക്ഖു, അപി ഹിമവന്തം പബ്ബതരാജാനം ചാലേയ്യ, കോ പന വാദോ ഛവം അവിജ്ജം സത്തകേസു’’ വേയ്യാകരണം കാതബ്ബം. അയം ഉപായോ.

    ‘‘Sattahaṅgehi samannāgato kho, bhikkhu, api himavantaṃ pabbatarājānaṃ cāleyya, ko pana vādo chavaṃ avijjaṃ sattakesu’’ veyyākaraṇaṃ kātabbaṃ. Ayaṃ upāyo.

    തത്ഥ കതമാ ആണത്തി ച ഫലഞ്ച?

    Tattha katamā āṇatti ca phalañca?

    സചേ ഭായഥ ദുക്ഖസ്സ, സചേ വോ ദുക്ഖമപ്പിയം;

    Sace bhāyatha dukkhassa, sace vo dukkhamappiyaṃ;

    മാകത്ഥ പാപകം കമ്മം, ആവി വാ യദി വാ രഹോ.

    Mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvi vā yadi vā raho.

    സചേ ഹി പാപകം കമ്മം, കരോഥ വാ കരിസ്സഥ;

    Sace hi pāpakaṃ kammaṃ, karotha vā karissatha;

    ന വോ ദുക്ഖാ പമോക്ഖാത്ഥി, ഉപച്ചാപി പലായതം 35.

    Na vo dukkhā pamokkhātthi, upaccāpi palāyataṃ 36.

    പുരിമികായ ഗാഥായ ആണത്തി പച്ഛിമികായ ഫലം. സീലേ പതിട്ഠായ ദ്വേ ധമ്മാ ഭാവേതബ്ബാ യാ ച ചിത്തഭാവനാ യാ ച പഞ്ഞാഭാവനാ യാ ച ആണത്തി രാഗവിരാഗാ ച ഫലം.

    Purimikāya gāthāya āṇatti pacchimikāya phalaṃ. Sīle patiṭṭhāya dve dhammā bhāvetabbā yā ca cittabhāvanā yā ca paññābhāvanā yā ca āṇatti rāgavirāgā ca phalaṃ.

    തത്ഥ കതമം ഫലഞ്ച ഉപായോ ച?

    Tattha katamaṃ phalañca upāyo ca?

    സീലേ പതിട്ഠായ 37 നരോ സപഞ്ഞോ, ചിത്തം പഞ്ഞഞ്ച ഭാവയം;

    Sīle patiṭṭhāya 38 naro sapañño, cittaṃ paññañca bhāvayaṃ;

    ആതാപീ നിപകോ ഭിക്ഖു, സോ ഇമം വിജടയേ ജടം.

    Ātāpī nipako bhikkhu, so imaṃ vijaṭaye jaṭaṃ.

    പുരിമികായ അഡ്ഢഗാഥായ ഉപായോ, പച്ഛിമികായ അഡ്ഢഗാഥായ ഫലം. നന്ദിയോ 39 സക്കോ ഇസിവുത്ഥപുരിരികാമഏകരക്ഖേ 40 സുത്തം മൂലതോ ഉപാദായ യാവ ഛസു ധമ്മേസു. ഉത്തരി പഞ്ചസു ധമ്മേസു യാചയോഗോ 41 കരണീയോ, അയം ഉപായോ. അസഹഗതസ്സ കാമാസവാപി ചിത്തം മുച്ചതീതി. സബ്ബാസു ഛസു തീസു. അയം ഉപായോ ച ഫലഞ്ച.

    Purimikāya aḍḍhagāthāya upāyo, pacchimikāya aḍḍhagāthāya phalaṃ. Nandiyo 42 sakko isivutthapuririkāmaekarakkhe 43 suttaṃ mūlato upādāya yāva chasu dhammesu. Uttari pañcasu dhammesu yācayogo 44 karaṇīyo, ayaṃ upāyo. Asahagatassa kāmāsavāpi cittaṃ muccatīti. Sabbāsu chasu tīsu. Ayaṃ upāyo ca phalañca.

    തത്ഥ കതമാ ആണത്തി ച ഫലഞ്ച ഉപായോ ച?

    Tattha katamā āṇatti ca phalañca upāyo ca?

    സുഞ്ഞതോ ലോകം അവേക്ഖസ്സു, മോഘരാജ സദാ സതോ;

    Suññato lokaṃ avekkhassu, mogharāja sadā sato;

    അത്താനുദിട്ഠിം ഉഹച്ച 45, ഏവം മച്ചുതരോ സിയാ.

    Attānudiṭṭhiṃ uhacca 46, evaṃ maccutaro siyā.

    ‘‘സുഞ്ഞതോ ലോകം അവേക്ഖസ്സു, മോഘരാജാ’’തി ആണത്തി. ‘‘സദാ സതോ’’തി ഉപായോ. ‘‘അത്താനുദിട്ഠിം ഉഹച്ച, ഏവം മച്ചുതരോ സിയാ’’തി ഫലം. സമാധിം, ഭിക്ഖവേ, ഭാവേഥ, സമാഹിതോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു രൂപം അനിച്ചന്തി പജാനാതി. ഏവം പസ്സം അരിയസാവകോ പരിമുച്ചതി ജാതിയാപി…പേ॰… ഉപായാസേഹിപി ഇധ തീണിപി’’.

    ‘‘Suññato lokaṃ avekkhassu, mogharājā’’ti āṇatti. ‘‘Sadā sato’’ti upāyo. ‘‘Attānudiṭṭhiṃ uhacca, evaṃ maccutaro siyā’’ti phalaṃ. Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha, samāhito, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ aniccanti pajānāti. Evaṃ passaṃ ariyasāvako parimuccati jātiyāpi…pe… upāyāsehipi idha tīṇipi’’.

    ൨൩. തത്ഥ കതമോ അസ്സാദോ?

    23. Tattha katamo assādo?

    കാമം കാമയമാനസ്സ, തസ്സ ചേതം സമിജ്ഝതി. അയം അസ്സാദോ.

    Kāmaṃ kāmayamānassa, tassa cetaṃ samijjhati. Ayaṃ assādo.

    ‘‘ധമ്മചരിയാ സമചരിയാ കുസലചരിയാ ഹേതൂഹി, ബ്രാഹ്മണ, ഏവമിധേകച്ചേ സത്താ കായസ്സ ഭേദാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജന്തി’’. അയം അസ്സാദോ.

    ‘‘Dhammacariyā samacariyā kusalacariyā hetūhi, brāhmaṇa, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti’’. Ayaṃ assādo.

    തത്ഥ കതമോ ആദീനവോ?

    Tattha katamo ādīnavo?

    കാമേസു വേ ഹഞ്ഞതേ സബ്ബാ മുച്ചേവ – അയം ആദീനവോ. പസേനദിസംയുത്തകേ സുത്തേ പബ്ബതോപമാ – അയം ആദീനവോ.

    Kāmesu ve haññate sabbā mucceva – ayaṃ ādīnavo. Pasenadisaṃyuttake sutte pabbatopamā – ayaṃ ādīnavo.

    തത്ഥ കതമം നിസ്സരണം?

    Tattha katamaṃ nissaraṇaṃ?

    യോ കാമേ പരിവജ്ജേതി, സപ്പസ്സേവ പദാ സിരോ;

    Yo kāme parivajjeti, sappasseva padā siro;

    സോമം വിസത്തികം ലോകേ, സതോ സമതിവത്തതി.

    Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattati.

    സംയുത്തകേ സുത്തം പാരിച്ഛത്തകോ പണ്ഡുപലാസോ സന്നിപലാസോ – ഇദം നിസ്സരണം.

    Saṃyuttake suttaṃ pāricchattako paṇḍupalāso sannipalāso – idaṃ nissaraṇaṃ.

    തത്ഥ കതമോ അസ്സാദോ ച ആദീനവോ ച?

    Tattha katamo assādo ca ādīnavo ca?

    യാനി 47 കരോതി പുരിസോ, താനി അത്തനി പസ്സതി;

    Yāni 48 karoti puriso, tāni attani passati;

    കല്യാണകാരീ കല്യാണം, പാപകാരീ ച പാപകം.

    Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ, pāpakārī ca pāpakaṃ.

    തത്ഥ യം പാപകാരീ പച്ചനുഭോതി അയം അസ്സാദോ. ലാഭാലാഭഅട്ഠകേസു ബ്യാകരണം, തത്ഥ അലാഭോ അയസോ നിന്ദാ ദുക്ഖം, അയം ആദീനവോ. ലാഭോ യസോ സുഖം പസംസാ, അയം അസ്സാദോ.

    Tattha yaṃ pāpakārī paccanubhoti ayaṃ assādo. Lābhālābhaaṭṭhakesu byākaraṇaṃ, tattha alābho ayaso nindā dukkhaṃ, ayaṃ ādīnavo. Lābho yaso sukhaṃ pasaṃsā, ayaṃ assādo.

    തത്ഥ കതമം അസ്സാദോ ച നിസ്സരണഞ്ച?

    Tattha katamaṃ assādo ca nissaraṇañca?

    ‘‘സുഖോ വിപാകോ പുഞ്ഞാനം, അധിപ്പായോ ച ഇജ്ഝതി;

    ‘‘Sukho vipāko puññānaṃ, adhippāyo ca ijjhati;

    ഖിപ്പഞ്ച പരമം സന്തിം, നിബ്ബാനമധിഗച്ഛതീ’’തി.

    Khippañca paramaṃ santiṃ, nibbānamadhigacchatī’’ti.

    യോ ച വിപാകോ പുഞ്ഞാനം യാ ച അധിപ്പായസ്സ ഇജ്ഝനാ, അയം അസ്സാദോ. യം ഖിപ്പഞ്ച പരമം സന്തിം നിബ്ബാനമധിഗച്ഛതി, ഇദം നിസ്സരണം.

    Yo ca vipāko puññānaṃ yā ca adhippāyassa ijjhanā, ayaṃ assādo. Yaṃ khippañca paramaṃ santiṃ nibbānamadhigacchati, idaṃ nissaraṇaṃ.

    ബാത്തിംസായ ചേവ മഹാപുരിസലക്ഖണേഹി സമന്നാഗതസ്സ മഹാപുരിസസ്സ ദ്വേയേവ ഗതിയോ ഹോന്തി, സചേ അഗാരം അജ്ഝാവസതി, രാജാ ഹോതി ചക്കവത്തീ യാവ അഭിവിജിനിത്വാ അജ്ഝാവസതി അയം അസ്സാദോ. സചേ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി സബ്ബേന ഓഘേന 49 നിസ്സരണം അയം അസ്സാദോ ച നിസ്സരണഞ്ച.

    Bāttiṃsāya ceva mahāpurisalakkhaṇehi samannāgatassa mahāpurisassa dveyeva gatiyo honti, sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā hoti cakkavattī yāva abhivijinitvā ajjhāvasati ayaṃ assādo. Sace agārasmā anagāriyaṃ pabbajati sabbena oghena 50 nissaraṇaṃ ayaṃ assādo ca nissaraṇañca.

    തത്ഥ കതമോ ആദീനവോ ച നിസ്സരണഞ്ച?

    Tattha katamo ādīnavo ca nissaraṇañca?

    ആദാനസ്സ 51 ഭയം ഞത്വാ, ജാതിമരണസമ്ഭവം;

    Ādānassa 52 bhayaṃ ñatvā, jātimaraṇasambhavaṃ;

    അനാദാതും നിബ്ബത്തതി, ജാതിമരണസങ്ഖയാ.

    Anādātuṃ nibbattati, jātimaraṇasaṅkhayā.

    പുരിമികായ അഡ്ഢഗാഥായ ജാതിമരണസമ്ഭവോ ആദീനവോ. അനാദാതും നിബ്ബത്തതി ജാതിമരണസങ്ഖയാതി നിസ്സരണം.

    Purimikāya aḍḍhagāthāya jātimaraṇasambhavo ādīnavo. Anādātuṃ nibbattati jātimaraṇasaṅkhayāti nissaraṇaṃ.

    കിച്ഛം വതായം ലോകോ ആപന്നോ യമിദം ജായതേ ച മീയതേ ച. യാവ കുദസ്സുനാമസ്സ ദുക്ഖസ്സ അന്തോ ഭവിസ്സതി പരതോ വാതി ഏത്ഥ യാ ഉപരിക്ഖാ, അയം ആദീനവോ. യോ ഗേധം ഞത്വാ അഭിനിക്ഖമതി യാവ പുരാണകായ രാജധാനിയാ, ഇദം നിസ്സരണം. അയം ആദീനവോ ച നിസ്സരണഞ്ച.

    Kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno yamidaṃ jāyate ca mīyate ca. Yāva kudassunāmassa dukkhassa anto bhavissati parato vāti ettha yā uparikkhā, ayaṃ ādīnavo. Yo gedhaṃ ñatvā abhinikkhamati yāva purāṇakāya rājadhāniyā, idaṃ nissaraṇaṃ. Ayaṃ ādīnavo ca nissaraṇañca.

    തത്ഥ കതമോ അസ്സാദോ ച ആദീനവോ ച നിസ്സരണഞ്ച?

    Tattha katamo assādo ca ādīnavo ca nissaraṇañca?

    കാമാ ഹി ചിത്രാ വിവിധാ 53 മനോരമാ, വിരൂപരൂപേഹി മഥേന്തി ചിത്തം;

    Kāmā hi citrā vividhā 54 manoramā, virūparūpehi mathenti cittaṃ;

    തസ്മാ അഹം 55 പബ്ബജിതോമ്ഹി രാജ, അപണ്ണകം സാമഞ്ഞമേവ സേയ്യോ.

    Tasmā ahaṃ 56 pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.

    യം ‘‘കാമാ ഹി ചിത്രാ വിവിധാ മനോരമാ’’തി അയം അസ്സാദോ. യം ‘‘വിരൂപരൂപേഹി മഥേന്തി ചിത്ത’’ന്തി അയം ആദീനവോ. യം അഹം അഗാരസ്മാ പബ്ബജിതോമ്ഹി രാജ അപണ്ണകം സാമഞ്ഞമേവ സേയ്യോതി ഇദം നിസ്സരണം.

    Yaṃ ‘‘kāmā hi citrā vividhā manoramā’’ti ayaṃ assādo. Yaṃ ‘‘virūparūpehi mathenti citta’’nti ayaṃ ādīnavo. Yaṃ ahaṃ agārasmā pabbajitomhi rāja apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyoti idaṃ nissaraṇaṃ.

    ബലവം ബാലോപമസുത്തം യം ആസായ വാ വേദനീയം കമ്മം ഗാഹതി, തഥാ ചേപി യം യം പാപകമ്മം അനുഭോതി, തത്ഥ ദുക്ഖവേദനീയേന കമ്മേന അഭാവിതകായേന ച യാവ പരിത്തചേതസോ ച ആദീനവം ദസ്സേതി സുഖവേദനീയേന കമ്മേന അസ്സാദേതി. യം പുരാസദിസോ ഹോതി. ഭാവിതചിത്തോ ഭാവിതകായോ ഭാവിതപഞ്ഞോ മഹാനാമോ അപരിത്തചേതസോ, ഇദം നിസ്സരണം.

    Balavaṃ bālopamasuttaṃ yaṃ āsāya vā vedanīyaṃ kammaṃ gāhati, tathā cepi yaṃ yaṃ pāpakammaṃ anubhoti, tattha dukkhavedanīyena kammena abhāvitakāyena ca yāva parittacetaso ca ādīnavaṃ dasseti sukhavedanīyena kammena assādeti. Yaṃ purāsadiso hoti. Bhāvitacitto bhāvitakāyo bhāvitapañño mahānāmo aparittacetaso, idaṃ nissaraṇaṃ.

    ൨൪. തത്ഥ കതമം ലോകികം സുത്തം?

    24. Tattha katamaṃ lokikaṃ suttaṃ?

    ന ഹി പാപം കതം കമ്മം, സജ്ജുഖീരംവ മുച്ചതി;

    Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, sajjukhīraṃva muccati;

    ഡഹന്തം ബാലമന്വേതി, ഭസ്മച്ഛന്നോവ 57 പാവകോ.

    Ḍahantaṃ bālamanveti, bhasmacchannova 58 pāvako.

    ചത്താരി അഗതിഗമനാനി, ഇദം ലോകികം സുത്തം.

    Cattāri agatigamanāni, idaṃ lokikaṃ suttaṃ.

    തത്ഥ കതമം ലോകുത്തരം സുത്തം?

    Tattha katamaṃ lokuttaraṃ suttaṃ?

    ‘‘യസ്സിന്ദ്രിയാനി സമഥങ്ഗതാനി 59, അസ്സാ യഥാ സാരഥിനാ സുദന്താ;

    ‘‘Yassindriyāni samathaṅgatāni 60, assā yathā sārathinā sudantā;

    പഹീനമാനസ്സ അനാസവസ്സ, ദേവാപി തസ്സ പിഹയന്തി താദിനോ’’തി.

    Pahīnamānassa anāsavassa, devāpi tassa pihayanti tādino’’ti.

    ‘‘അരിയം വോ, ഭിക്ഖവേ, സമ്മാസമാധിം ദേസേസ്സാമീ’’തി ഇദം ലോകുത്തരം സുത്തം.

    ‘‘Ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmī’’ti idaṃ lokuttaraṃ suttaṃ.

    തത്ഥ കതമം ലോകികം ലോകുത്തരഞ്ച സുത്തം?

    Tattha katamaṃ lokikaṃ lokuttarañca suttaṃ?

    സത്തിയാ വിയ ഓമട്ഠോ, ദയ്ഹമാനോവ മത്ഥകേ;

    Sattiyā viya omaṭṭho, dayhamānova matthake;

    കാമരാഗപ്പഹാനായ, സതോ ഭിക്ഖു പരിബ്ബജേ.

    Kāmarāgappahānāya, sato bhikkhu paribbaje.

    ‘‘സത്തിയാ വിയ ഓമട്ഠോ, ദയ്ഹമാനോവ മത്ഥകേ’’തി ലോകികം;

    ‘‘Sattiyā viya omaṭṭho, dayhamānova matthake’’ti lokikaṃ;

    ‘‘കാമരാഗപ്പഹാനായ, സതോ ഭിക്ഖു പരിബ്ബജേ’’തി ലോകുത്തരം;

    ‘‘Kāmarāgappahānāya, sato bhikkhu paribbaje’’ti lokuttaraṃ;

    കബളീകാരേ ആഹാരേ അത്ഥി ഛന്ദോതി ലോകികം. നത്ഥി ഛന്ദോതി ലോകുത്തരം സുത്തം.

    Kabaḷīkāre āhāre atthi chandoti lokikaṃ. Natthi chandoti lokuttaraṃ suttaṃ.

    തത്ഥ കതമം കമ്മം?

    Tattha katamaṃ kammaṃ?

    യോ പാണമതിപാതേതി, മുസാവാദഞ്ച ഭാസതി;

    Yo pāṇamatipāteti, musāvādañca bhāsati;

    ലോകേ അദിന്നം ആദിയതി 61, പരദാരഞ്ച ഗച്ഛതി.

    Loke adinnaṃ ādiyati 62, paradārañca gacchati.

    സുരാമേരയപാനഞ്ച, യോ നരോ അനുയുഞ്ജതി;

    Surāmerayapānañca, yo naro anuyuñjati;

    അപ്പഹായ പഞ്ച വേരാനി, ദുസ്സീലോ ഇതി വുച്ചതി.

    Appahāya pañca verāni, dussīlo iti vuccati.

    തീണിമാനി, ഭിക്ഖവേ, ദുച്ചരിതാനി. ഇദം കമ്മം.

    Tīṇimāni, bhikkhave, duccaritāni. Idaṃ kammaṃ.

    തത്ഥ കതമോ വിപാകോ?

    Tattha katamo vipāko?

    സട്ഠിവസ്സസഹസ്സാനി, യഥാരൂപീ വിപച്ചഗാ.

    Saṭṭhivassasahassāni, yathārūpī vipaccagā.

    ‘‘ദിട്ഠാ മയാ, ഭിക്ഖവേ 63, ഛ ഫസ്സായതനികാ നാമ നിരയാ. ദിട്ഠാ മയാ, ഭിക്ഖവേ, ഛ ഫസ്സായതനികാ നാമ സഗ്ഗാ’’. അയം വിപാകോ.

    ‘‘Diṭṭhā mayā, bhikkhave 64, cha phassāyatanikā nāma nirayā. Diṭṭhā mayā, bhikkhave, cha phassāyatanikā nāma saggā’’. Ayaṃ vipāko.

    തത്ഥ കതമം കമ്മഞ്ച വിപാകോ ച?

    Tattha katamaṃ kammañca vipāko ca?

    അയസാവ മലം സമുട്ഠിതം, തതുട്ഠായ തമേവ ഖാദതി;

    Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, tatuṭṭhāya tameva khādati;

    ഏവം അതിധോനചാരിനം, സാനി കമ്മാനി നയന്തി ദുഗ്ഗതിം.

    Evaṃ atidhonacārinaṃ, sāni kammāni nayanti duggatiṃ.

    അയസാവ മലം സമുട്ഠിതം, യാവ സാനി കമ്മാനീതി ഇദം കമ്മം. നയന്തി ദുഗ്ഗതിന്തി വിപാകോ.

    Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, yāva sāni kammānīti idaṃ kammaṃ. Nayanti duggatinti vipāko.

    ചതൂസു സമ്മാപടിപജ്ജമാനോ മാതരി പിതരി തഥാഗതേ തഥാഗതസാവകേ യാ സമ്മാപടിപത്തി, ഇദം കമ്മം. യം ദേവേസു ഉപപജ്ജതി, അയം വിപാകോ. ഇദം കമ്മഞ്ച വിപാകോ ച.

    Catūsu sammāpaṭipajjamāno mātari pitari tathāgate tathāgatasāvake yā sammāpaṭipatti, idaṃ kammaṃ. Yaṃ devesu upapajjati, ayaṃ vipāko. Idaṃ kammañca vipāko ca.

    ൨൫. തത്ഥ കതമം നിദ്ദിട്ഠം സുത്തം?

    25. Tattha katamaṃ niddiṭṭhaṃ suttaṃ?

    നേലങ്ഗോ സേതപച്ഛാദോ, ഏകാരോ വത്തതീ 65 രഥോ;

    Nelaṅgo setapacchādo, ekāro vattatī 66 ratho;

    അനീഘം പസ്സ ആയന്തം, ഛിന്നസോതം അബന്ധനം;

    Anīghaṃ passa āyantaṃ, chinnasotaṃ abandhanaṃ;

    യം വാ ചിത്തം സമണേസു, ചിത്താഗഹപതി ദിസ്സതി.

    Yaṃ vā cittaṃ samaṇesu, cittāgahapati dissati.

    ഏവം ഇമായ ഗാഥായ നിദ്ദിട്ഠോ അത്ഥോ.

    Evaṃ imāya gāthāya niddiṭṭho attho.

    ഗോപാലകോപമേ ഏകാദസ പദാനി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു രൂപഞ്ഞൂ ഹോതി. യാ ച അതിരേകപൂജായ പൂജേതാ ഹോതീതി. ഇമാനി ഏകാദസ പദാനി യഥാഭാസിതാനി നിദ്ദിട്ഠോ അത്ഥോ.

    Gopālakopame ekādasa padāni. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti. Yā ca atirekapūjāya pūjetā hotīti. Imāni ekādasa padāni yathābhāsitāni niddiṭṭho attho.

    തത്ഥ കതമോ അനിദ്ദിട്ഠോ അത്ഥോ?

    Tattha katamo aniddiṭṭho attho?

    സുഖോ വിവേകോ തുട്ഠസ്സ, സുതധമ്മസ്സ പസ്സതോ;

    Sukho viveko tuṭṭhassa, sutadhammassa passato;

    അബ്യാപജ്ജം 67 സുഖം ലോകേ, പാണഭൂതേസു സംയമോതി.

    Abyāpajjaṃ 68 sukhaṃ loke, pāṇabhūtesu saṃyamoti.

    സുഖാ വിരാഗതാ ലോകേ, കാമാനം സമതിക്കമോ;

    Sukhā virāgatā loke, kāmānaṃ samatikkamo;

    അസ്മിമാനസ്സ യോ വിനയോ, ഏതം വേ പരമം സുഖന്തി.

    Asmimānassa yo vinayo, etaṃ ve paramaṃ sukhanti.

    ഇദം അനിദ്ദിട്ഠം. അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കാ. ഇദം അനിദ്ദിട്ഠം.

    Idaṃ aniddiṭṭhaṃ. Aṭṭha mahāpurisavitakkā. Idaṃ aniddiṭṭhaṃ.

    തത്ഥ കതമം നിദ്ദിട്ഠഞ്ച അനിദ്ദിട്ഠഞ്ച?

    Tattha katamaṃ niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca?

    പസന്നനേത്തോ 69 സുമുഖോ, ബ്രഹാ ഉജു പതാപവാ;

    Pasannanetto 70 sumukho, brahā uju patāpavā;

    മജ്ഝേ സമണസങ്ഘസ്സ, ആദിച്ചോവ വിരോചസി.

    Majjhe samaṇasaṅghassa, ādiccova virocasi.

    പസന്നനേത്തോ യാവ ആദിച്ചോവ വിരോചസീതി നിദ്ദിട്ഠോ. പസന്നനേത്തോ യോ ഭഗവാ കഥഞ്ച പന പസന്നനേത്തതാ, കഥം സുമുഖതാ, കഥം ബ്രഹകായതാ, കഥം ഉജുകതാ, കഥം പതാപവതാ, കഥം വിരോചതാതി അനിദ്ദിട്ഠോ. ഫേണപിണ്ഡോപമം വേയ്യാകരണം യഥാ ഫേണപിണ്ഡോ ഏവം രൂപം യഥാ പുബ്ബുളോ ഏവം വേദനാ മായാ വിഞ്ഞാണം പഞ്ചക്ഖന്ധാ പഞ്ചഹി ഉപമാഹി നിദ്ദിട്ഠാ. കേന കാരണേന ഫേണപിണ്ഡോപമം രൂപം സബ്ബഞ്ച ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യം യം വാ ചതൂഹി ആയതനേഹി? കഥം വേദനാ പുബ്ബുളൂപമാ? കതരാ ച സാ വേദനാ സുഖാ ദുക്ഖാ അദുക്ഖമസുഖാ? ഏവമേസാ അനിദ്ദിട്ഠാ. ഏവം നിദ്ദിട്ഠഞ്ച അനിദ്ദിട്ഠഞ്ച.

    Pasannanetto yāva ādiccova virocasīti niddiṭṭho. Pasannanetto yo bhagavā kathañca pana pasannanettatā, kathaṃ sumukhatā, kathaṃ brahakāyatā, kathaṃ ujukatā, kathaṃ patāpavatā, kathaṃ virocatāti aniddiṭṭho. Pheṇapiṇḍopamaṃ veyyākaraṇaṃ yathā pheṇapiṇḍo evaṃ rūpaṃ yathā pubbuḷo evaṃ vedanā māyā viññāṇaṃ pañcakkhandhā pañcahi upamāhi niddiṭṭhā. Kena kāraṇena pheṇapiṇḍopamaṃ rūpaṃ sabbañca cakkhuviññeyyaṃ yaṃ vā catūhi āyatanehi? Kathaṃ vedanā pubbuḷūpamā? Katarā ca sā vedanā sukhā dukkhā adukkhamasukhā? Evamesā aniddiṭṭhā. Evaṃ niddiṭṭhañca aniddiṭṭhañca.

    ൨൬. തത്ഥ കതമം ഞാണം?

    26. Tattha katamaṃ ñāṇaṃ?

    പഞ്ഞാ ഹി സേട്ഠാ ലോകസ്മിം, യായം നിബ്ബേധഗാമിനീ;

    Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, yāyaṃ nibbedhagāminī;

    യായ 71 സമ്മാ പജാനാതി, ജാതിമരണസങ്ഖയം.

    Yāya 72 sammā pajānāti, jātimaraṇasaṅkhayaṃ.

    തീണിമാനി ഇന്ദ്രിയാനി അനഞ്ഞാതഞ്ഞസ്സാമീതിന്ദ്രിയം അഞ്ഞിന്ദ്രിയം അഞ്ഞാതാവിന്ദ്രിയം, ഇദം ഞാണം.

    Tīṇimāni indriyāni anaññātaññassāmītindriyaṃ aññindriyaṃ aññātāvindriyaṃ, idaṃ ñāṇaṃ.

    തത്ഥ കതമം നേയ്യം?

    Tattha katamaṃ neyyaṃ?

    കാമേസു 73 സത്താ കാമസങ്ഗസത്താ, സംയോജനേ വജ്ജമപസ്സമാനാ;

    Kāmesu 74 sattā kāmasaṅgasattā, saṃyojane vajjamapassamānā;

    ന ഹി ജാതു സംയോജനസങ്ഗസത്താ, ഓഘം തരേയ്യും വിപുലം മഹന്തം.

    Na hi jātu saṃyojanasaṅgasattā, oghaṃ tareyyuṃ vipulaṃ mahantaṃ.

    ചതൂഹി അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതാ കായസ്സ ഭേദാ ദേവേസു ഉപ്പജ്ജന്തി. ഉദാനേ കാപിയം സുത്തം അപണ്ണകപസാദനീയം – ഇദം നേയ്യം.

    Catūhi aṅgehi samannāgatā kāyassa bhedā devesu uppajjanti. Udāne kāpiyaṃ suttaṃ apaṇṇakapasādanīyaṃ – idaṃ neyyaṃ.

    തത്ഥ കതമം ഞാണഞ്ച നേയ്യഞ്ച?

    Tattha katamaṃ ñāṇañca neyyañca?

    സബ്ബേ ധമ്മാ അനത്താതി, യദാ പഞ്ഞായ പസ്സതി;

    Sabbe dhammā anattāti, yadā paññāya passati;

    അഥ നിബ്ബിന്ദതി ദുക്ഖേ, ഏസ മഗ്ഗോ വിസുദ്ധിയാ.

    Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.

    യദാ പസ്സതീതി ഞാണം. യോ സബ്ബധമ്മേ അനത്താകാരേന ഉപട്ഠപേതി ഇദം നേയ്യം.

    Yadā passatīti ñāṇaṃ. Yo sabbadhamme anattākārena upaṭṭhapeti idaṃ neyyaṃ.

    ചത്താരി അരിയസച്ചാനി, തത്ഥ തീണി നേയ്യാനി മഗ്ഗസച്ചം സീലക്ഖന്ധോ ച പഞ്ഞാക്ഖന്ധോ ച, ഇദം ഞാണഞ്ച നേയ്യഞ്ച.

    Cattāri ariyasaccāni, tattha tīṇi neyyāni maggasaccaṃ sīlakkhandho ca paññākkhandho ca, idaṃ ñāṇañca neyyañca.

    ൨൭. തത്ഥ കതമം ദസ്സനം?

    27. Tattha katamaṃ dassanaṃ?

    ഏസേവ മഗ്ഗോ 75 നത്ഥഞ്ഞോ, ദസ്സനസ്സ വിസുദ്ധിയാ;

    Eseva maggo 76 natthañño, dassanassa visuddhiyā;

    ഏതഞ്ഹി തുമ്ഹേ പടിപജ്ജഥ, മാരസ്സേതം പമോഹനം.

    Etañhi tumhe paṭipajjatha, mārassetaṃ pamohanaṃ.

    ചതൂഹി അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ അരിയസാവകോ അത്തനാവ 77 അത്താനം ബ്യാകരേയ്യ ‘‘ഖീണനിരയോമ്ഹി യാവ സോതാപന്നോഹമസ്മി അവിനിപാതധമ്മോ നിയതോ സമ്ബോധിപരായണോ’’തി. ഇദം ദസ്സനം.

    Catūhi aṅgehi samannāgato ariyasāvako attanāva 78 attānaṃ byākareyya ‘‘khīṇanirayomhi yāva sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti. Idaṃ dassanaṃ.

    തത്ഥ കതമാ ഭാവനാ?

    Tattha katamā bhāvanā?

    യസ്സിന്ദ്രിയാനി സുഭാവിതാനി, അജ്ഝത്തം ബഹിദ്ധാ ച സബ്ബലോകേ;

    Yassindriyāni subhāvitāni, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;

    സോ പുഗ്ഗലോ മതി ച രൂപസഞ്ഞീ, സുമോഹഗതാ ന ജാനാതി 79.

    So puggalo mati ca rūpasaññī, sumohagatā na jānāti 80.

    ചത്താരി ധമ്മപദാനി – അനഭിജ്ഝാ അബ്യാപാദോ സമ്മാസതി സമ്മാസമാധി. അയം ഭാവനാ.

    Cattāri dhammapadāni – anabhijjhā abyāpādo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ bhāvanā.

    തത്ഥ കതമം ദസ്സനഞ്ച ഭാവനാ ച?

    Tattha katamaṃ dassanañca bhāvanā ca?

    വചസാ മനസാഥ കമ്മുനാ ച, അവിരുദ്ധോ സമ്മാ വിദിത്വാ 81 ധമ്മം;

    Vacasā manasātha kammunā ca, aviruddho sammā viditvā 82 dhammaṃ;

    നിബ്ബാനപദാഭിപത്ഥയാനോ, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജേയ്യ.

    Nibbānapadābhipatthayāno, sammā so loke paribbajeyya.

    സോതാപത്തിഫലം സച്ഛികാതുകാമേന കതമേ ധമ്മാ മനസികാതബ്ബാ, ഭഗവാ ആഹ പഞ്ചുപാദാനക്ഖന്ധാ. ഇദം ദസ്സനഞ്ച ഭാവനാ ച.

    Sotāpattiphalaṃ sacchikātukāmena katame dhammā manasikātabbā, bhagavā āha pañcupādānakkhandhā. Idaṃ dassanañca bhāvanā ca.

    ൨൮. തത്ഥ കതമേ വിപാകധമ്മധമ്മാ?

    28. Tattha katame vipākadhammadhammā?

    യാനി കരോതി പുരിസോതി വിത്ഥാരോ. തീണിമാനി, ഭിക്ഖവേ, സുചരിതാനി. ഇമേ വിപാകധമ്മധമ്മാ.

    Yāni karoti purisoti vitthāro. Tīṇimāni, bhikkhave, sucaritāni. Ime vipākadhammadhammā.

    തത്ഥ കതമേ നവിപാകധമ്മധമ്മാ?

    Tattha katame navipākadhammadhammā?

    രൂപം വേദയിതം സഞ്ഞാ, വിഞ്ഞാണം യാ ചേവ ചേതനാ;

    Rūpaṃ vedayitaṃ saññā, viññāṇaṃ yā ceva cetanā;

    നേസോഹമസ്മി ന മേസോ അത്താ, ഇതി ദിട്ഠോ വിരജ്ജതി.

    Nesohamasmi na meso attā, iti diṭṭho virajjati.

    പഞ്ചിമേ, ഭിക്ഖവേ, ഖന്ധാ – ഇമേ നവിപാകധമ്മധമ്മാ.

    Pañcime, bhikkhave, khandhā – ime navipākadhammadhammā.

    തത്ഥ കതമോ നേവവിപാകോ നവിപാകധമ്മധമ്മോ?

    Tattha katamo nevavipāko navipākadhammadhammo?

    ‘‘യേ ഏവം പടിപജ്ജന്തി, നയം ബുദ്ധേന ദേസിതം;

    ‘‘Ye evaṃ paṭipajjanti, nayaṃ buddhena desitaṃ;

    തേ ദുക്ഖസ്സന്തം കരിസ്സന്തി, സത്ഥുസാസനകാരകാ’’തി.

    Te dukkhassantaṃ karissanti, satthusāsanakārakā’’ti.

    ഇതി യാ ച സമ്മാപടിപത്തി യോ ച നിരോധോ, ഉഭയമേതം നേവവിപാകോ നവിപാകധമ്മോ. ബ്രഹ്മചരിയം വോ, ഭിക്ഖവേ, ദേസേസ്സാമി, ബ്രഹ്മചരിയഫലാനി ച ബ്രഹ്മചരിയഞ്ച അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ ബ്രഹ്മചരിയഫലാനി സോതാപത്തിഫലം യാവ അരഹത്തം.

    Iti yā ca sammāpaṭipatti yo ca nirodho, ubhayametaṃ nevavipāko navipākadhammo. Brahmacariyaṃ vo, bhikkhave, desessāmi, brahmacariyaphalāni ca brahmacariyañca ariyo aṭṭhaṅgiko maggo brahmacariyaphalāni sotāpattiphalaṃ yāva arahattaṃ.

    ൨൯. തത്ഥ കതമം സകവചനം?

    29. Tattha katamaṃ sakavacanaṃ?

    സബ്ബപാപസ്സ അകരണം, കുസലസ്സ ഉപസമ്പദാ;

    Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;

    സചിത്തപരിയോദപനം, ഏതം ബുദ്ധാന സാസനം.

    Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhāna sāsanaṃ.

    തീണിമാനി, ഭിക്ഖവേ, വിമോക്ഖമുഖാനി. ഇദം സകവചനം.

    Tīṇimāni, bhikkhave, vimokkhamukhāni. Idaṃ sakavacanaṃ.

    തത്ഥ കതമം പരവചനം?

    Tattha katamaṃ paravacanaṃ?

    നത്ഥി പുത്തസമം പേമം, നത്ഥി ഗോണസമിതം ധനം;

    Natthi puttasamaṃ pemaṃ, natthi goṇasamitaṃ dhanaṃ;

    നത്ഥി സൂരിയസമാ ആഭാ, സമുദ്ദപരമാ സരാ.

    Natthi sūriyasamā ābhā, samuddaparamā sarā.

    ഹേതുനാ മാരിസാ കോസിയാ സുഭാസിതേന സങ്ഗാമവിജയോ സോപി നാമ, ഭിക്ഖവേ, സക്കോ ദേവാനമിന്ദോ സകം ഫലം പരിഭുഞ്ജമാനോതി വിത്ഥാരേന കാതബ്ബം. ഇദം പരവചനം.

    Hetunā mārisā kosiyā subhāsitena saṅgāmavijayo sopi nāma, bhikkhave, sakko devānamindo sakaṃ phalaṃ paribhuñjamānoti vitthārena kātabbaṃ. Idaṃ paravacanaṃ.

    തത്ഥ കതമം സകവചനഞ്ച പരവചനഞ്ച?

    Tattha katamaṃ sakavacanañca paravacanañca?

    ‘‘യം പത്തം യഞ്ച പത്തബ്ബം, ഉഭയമേതം രജാനുകിണ്ണം;

    ‘‘Yaṃ pattaṃ yañca pattabbaṃ, ubhayametaṃ rajānukiṇṇaṃ;

    യേ ഏവംവാദിനോ നത്ഥി, തേസം കാമേസു ദോസോ’’തി.

    Ye evaṃvādino natthi, tesaṃ kāmesu doso’’ti.

    ഇദം പരവചനം. യേ ച ഖോ തേ ഉഭോ അന്തേ അനുപഗമ്മ വട്ടം തേസം നത്ഥി പഞ്ഞാപനായ. ഇദം സകവചനം.

    Idaṃ paravacanaṃ. Ye ca kho te ubho ante anupagamma vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya. Idaṃ sakavacanaṃ.

    ‘‘നന്ദതി പുത്തേഹി പുത്തിമാ, ഗോമാ ഗോഹി 83 തഥേവ നന്ദതി;

    ‘‘Nandati puttehi puttimā, gomā gohi 84 tatheva nandati;

    ഉപധീ ഹി നരസ്സ നന്ദനാ, ന ഹി സോ നന്ദതി യോ നിരൂപധീ’’തി – പരവചനം.

    Upadhī hi narassa nandanā, na hi so nandati yo nirūpadhī’’ti – paravacanaṃ.

    ‘‘സോചതി പുത്തേഹി പുത്തിമാ, ഗോമാ ഗോഹി തഥേവ സോചതി;

    ‘‘Socati puttehi puttimā, gomā gohi tatheva socati;

    ഉപധീ ഹി നരസ്സ സോചനാ, ന ഹി സോ സോചതി യോ നിരൂപധീ’’തി – സകവചനം.

    Upadhī hi narassa socanā, na hi so socati yo nirūpadhī’’ti – sakavacanaṃ.

    ഇദം സകവചനം പരവചനഞ്ച.

    Idaṃ sakavacanaṃ paravacanañca.

    ൩൦. തത്ഥ കതമം സത്താധിട്ഠാനം?

    30. Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānaṃ?

    യേ കേചി ഭൂതാ ഭവിസ്സന്തി യേ വാപി, സബ്ബേ ഗമിസ്സന്തി പഹായ ദേഹം;

    Ye keci bhūtā bhavissanti ye vāpi, sabbe gamissanti pahāya dehaṃ;

    തം സബ്ബജാനിം കുസലോ വിദിത്വാ, ധമ്മേ 85 ഠിതോ ബ്രഹ്മചരിയം ചരേയ്യ.

    Taṃ sabbajāniṃ kusalo viditvā, dhamme 86 ṭhito brahmacariyaṃ careyya.

    തയോമേ, ഭിക്ഖവേ, സത്ഥാരോ, തഥാഗതോ അരഹം സേക്ഖോ പടിപദോ. ഇദം സത്താധിട്ഠാനം.

    Tayome, bhikkhave, satthāro, tathāgato arahaṃ sekkho paṭipado. Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.

    തത്ഥ കതമം ധമ്മാധിട്ഠാനം?

    Tattha katamaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ?

    യഞ്ച കാമസുഖം 87 ലോകേ, യഞ്ചിദം ദിവിയം സുഖം;

    Yañca kāmasukhaṃ 88 loke, yañcidaṃ diviyaṃ sukhaṃ;

    തണ്ഹക്ഖയസുഖസ്സേതേ, കലം നാഗ്ഘന്തി സോളസിം.

    Taṇhakkhayasukhassete, kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ.

    സത്തിമേ , ഭിക്ഖവേ, ബോജ്ഝങ്ഗാ, ഇദം ധമ്മാധിട്ഠാനം.

    Sattime , bhikkhave, bojjhaṅgā, idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.

    തത്ഥ കതമം സത്താധിട്ഠാനഞ്ച ധമ്മാധിട്ഠാനഞ്ച? ദുദ്ദസമന്തം സച്ചം ദുദ്ദസോ പടിവേധോ ബാലേഹി, ജാനതോ പസ്സതോ നത്ഥി നന്ദീതി വദാമി. ദുദ്ദസമന്തം സച്ചം ദുദ്ദസോ പടിവേധോ ബാലേഹീതി ധമ്മാധിട്ഠാനം. ജാനതോ പസ്സതോ നത്ഥി നന്ദീതി സത്താധിട്ഠാനം. ദാരുക്ഖന്ധോപമം ഗങ്ഗായ തീരിയാ ഓരിമഞ്ച തീരം പാരിമഞ്ച തീരം ഥലേ വാ 89 ന ച ഉസ്സീദനം, മജ്ഝേ ച ന സംസീദനം മനുസ്സഗ്ഗാഹോ ച അമനുസ്സഗ്ഗാഹോ ച അന്തോപൂതിഭാവോ ച, ഇദം ധമ്മാധിട്ഠാനം. ഏവം പന ഭിക്ഖു നിബ്ബാനനിന്നോ ഭവിസ്സതി നിബ്ബാനപരായണോതി സത്താധിട്ഠാനം. ഇദം സത്താധിട്ഠാനഞ്ച ധമ്മാധിട്ഠാനഞ്ച.

    Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca? Duddasamantaṃ saccaṃ duddaso paṭivedho bālehi, jānato passato natthi nandīti vadāmi. Duddasamantaṃ saccaṃ duddaso paṭivedho bālehīti dhammādhiṭṭhānaṃ. Jānato passato natthi nandīti sattādhiṭṭhānaṃ. Dārukkhandhopamaṃ gaṅgāya tīriyā orimañca tīraṃ pārimañca tīraṃ thale vā 90 na ca ussīdanaṃ, majjhe ca na saṃsīdanaṃ manussaggāho ca amanussaggāho ca antopūtibhāvo ca, idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ. Evaṃ pana bhikkhu nibbānaninno bhavissati nibbānaparāyaṇoti sattādhiṭṭhānaṃ. Idaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca.

    തത്ഥ കതമോ ഥവോ?

    Tattha katamo thavo?

    മഗ്ഗാനട്ഠങ്ഗികോ സേട്ഠോ, സച്ചാനം ചതുരോ പദാ;

    Maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho, saccānaṃ caturo padā;

    വിരാഗോ സേട്ഠോ ധമ്മാനം, ദ്വിപദാനഞ്ച ചക്ഖുമാ.

    Virāgo seṭṭho dhammānaṃ, dvipadānañca cakkhumā.

    തീണിമാനി, ഭിക്ഖവേ, അഗ്ഗാനി – ബുദ്ധോ സത്താനം, വിരാഗോ ധമ്മാനം, സങ്ഘോ ഗണാനം. അയം ഥവോ.

    Tīṇimāni, bhikkhave, aggāni – buddho sattānaṃ, virāgo dhammānaṃ, saṅgho gaṇānaṃ. Ayaṃ thavo.

    ൩൧. തത്ഥ കതമം അനുഞ്ഞാതം?

    31. Tattha katamaṃ anuññātaṃ?

    കായേന 91 സംവരോ സാധു, സാധു വാചായ സംവരോ;

    Kāyena 92 saṃvaro sādhu, sādhu vācāya saṃvaro;

    മനസാ സംവരോ സാധു, സാധു സബ്ബത്ഥ സംവുതോ;

    Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvuto;

    സബ്ബത്ഥ സംവുതോ ഭിക്ഖു, സബ്ബദുക്ഖാ പമുച്ചതി.

    Sabbattha saṃvuto bhikkhu, sabbadukkhā pamuccati.

    ഇദം ഭഗവതാ അനുഞ്ഞാതം.

    Idaṃ bhagavatā anuññātaṃ.

    തീണിമാനി, ഭിക്ഖവേ, കരണീയാനി – കായസുചരിതം വചീസുചരിതം മനോസുചരിതം. ഇദം അനുഞ്ഞാതം.

    Tīṇimāni, bhikkhave, karaṇīyāni – kāyasucaritaṃ vacīsucaritaṃ manosucaritaṃ. Idaṃ anuññātaṃ.

    തത്ഥ കതമം പടിക്ഖിത്തം?

    Tattha katamaṃ paṭikkhittaṃ?

    നത്ഥി പുത്തസമം പേമം. വിത്ഥാരോ ഇദം പടിക്ഖിത്തം.

    Natthi puttasamaṃ pemaṃ. Vitthāro idaṃ paṭikkhittaṃ.

    തീണിമാനി, ഭിക്ഖവേ, അകരണീയാനി സയം അഭിഞ്ഞായ ദേസിതാനി. കതമാനി തീണി? കായദുച്ചരിതം വചീദുച്ചരിതം മനോദുച്ചരിതം. ഇദം പടിക്ഖിത്തം.

    Tīṇimāni, bhikkhave, akaraṇīyāni sayaṃ abhiññāya desitāni. Katamāni tīṇi? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ. Idaṃ paṭikkhittaṃ.

    തത്ഥ കതമം അനുഞ്ഞാതഞ്ച പടിക്ഖിത്തഞ്ച?

    Tattha katamaṃ anuññātañca paṭikkhittañca?

    കായേന കുസലം കരേ, അസ്സ കായേന സംവുതോ;

    Kāyena kusalaṃ kare, assa kāyena saṃvuto;

    കായദുച്ചരിതം ഹിത്വാ, കായസുചരിതം ചരേ.

    Kāyaduccaritaṃ hitvā, kāyasucaritaṃ care.

    ദ്വീഹി പഠമപദേഹി ചതുത്ഥേന ച പദേന അനുജാനാതി. കായദുച്ചരിതം ഹിത്വാതി തതിയേന പദേന പടിക്ഖിത്തന്തി. മഹാവിഭങ്ഗോ അചിരതപാനാദോ.

    Dvīhi paṭhamapadehi catutthena ca padena anujānāti. Kāyaduccaritaṃ hitvāti tatiyena padena paṭikkhittanti. Mahāvibhaṅgo aciratapānādo.

    തത്ഥിമാ ഉദ്ദാനഗാഥാ

    Tatthimā uddānagāthā

    സചേ ഭായസി ദുക്ഖസ്സ, മാഭിനന്ദി അനാഗതം;

    Sace bhāyasi dukkhassa, mābhinandi anāgataṃ;

    വസ്സകാലേ യഥാ ഛത്തം, കുസലാനി കമത്ഥകേ.

    Vassakāle yathā chattaṃ, kusalāni kamatthake.

    സബ്ബേ ധമ്മാ അനത്താതി, സമാഗതം വിചാലയേ;

    Sabbe dhammā anattāti, samāgataṃ vicālaye;

    ന വോ ദുക്ഖാ പമോക്ഖാത്ഥി, സമഥോ ച വിപസ്സനാ.

    Na vo dukkhā pamokkhātthi, samatho ca vipassanā.

    കാമച്ഛന്ദം ഉപാദായ, യോ സോ വിതക്കേഹി ഖജ്ജതി;

    Kāmacchandaṃ upādāya, yo so vitakkehi khajjati;

    സുഭാവിതത്തേ ബോജ്ഝങ്ഗേ, സോ ഇമം വിജടയേ ജടം.

    Subhāvitatte bojjhaṅge, so imaṃ vijaṭaye jaṭaṃ.

    സുഞ്ഞതോ ലോകം അവേക്ഖസ്സു, സമാധിഭാവി ഭാവസേ;

    Suññato lokaṃ avekkhassu, samādhibhāvi bhāvase;

    കാമം കാമയമാനസ്സ, ധമ്മചരിയായ സുഗതിം.

    Kāmaṃ kāmayamānassa, dhammacariyāya sugatiṃ.

    ഹഞ്ഞതേ സബ്ബാ മുച്ചേവ, നിപ്പോഠേന്തോ ചതുദ്ദിസാ;

    Haññate sabbā mucceva, nippoṭhento catuddisā;

    യോ കാമേ പരിവജ്ജേതി, പാരിഛത്തോപമേവ ച.

    Yo kāme parivajjeti, pārichattopameva ca.

    യാനി കരോതി പുരിസോ, ലോകധമ്മാ പകാസിതാ;

    Yāni karoti puriso, lokadhammā pakāsitā;

    സുഖോ വിപാകോ പുഞ്ഞാനം, തതിയം അഞ്ഞം ന വിജ്ജതി.

    Sukho vipāko puññānaṃ, tatiyaṃ aññaṃ na vijjati.

    ആദാനസ്സ ഭയം ഞത്വാ, ജായതേ ജീയതേപി ച;

    Ādānassa bhayaṃ ñatvā, jāyate jīyatepi ca;

    കാമാ ഹി ചിത്രാ വിവിധാ, അഥ ലോണസല്ലോപമം.

    Kāmā hi citrā vividhā, atha loṇasallopamaṃ.

    ന ഹി പാപം കതം കമ്മം, അഗതീഹി ച ഗച്ഛതി;

    Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, agatīhi ca gacchati;

    യസ്സിന്ദ്രിയാനി സമഥങ്ഗതാനി, തഥേവ പഞ്ചഞാണികോ.

    Yassindriyāni samathaṅgatāni, tatheva pañcañāṇiko.

    സത്തിയാ വിയ ഓമട്ഠോ, വിഞ്ഞാണഞ്ച പതിട്ഠിതാ;

    Sattiyā viya omaṭṭho, viññāṇañca patiṭṭhitā;

    യോ പാണമതിപാതേതി, തീണി ദുച്ചരിതാനി ച.

    Yo pāṇamatipāteti, tīṇi duccaritāni ca.

    സട്ഠിവസ്സസഹസ്സാനി, ഖണം ലദ്ധാന ദുല്ലഭം;

    Saṭṭhivassasahassāni, khaṇaṃ laddhāna dullabhaṃ;

    അയസാവ മലം സമുട്ഠിതം, ചതൂസു പടിപത്തിസു.

    Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, catūsu paṭipattisu.

    നേലങ്ഗോ സേതപച്ഛാദോ, അഥ ഗോപാലകോപമം;

    Nelaṅgo setapacchādo, atha gopālakopamaṃ;

    സുഖോ വിവേകോ തുട്ഠസ്സ, വിതക്കാ ച സുദേസിതാ.

    Sukho viveko tuṭṭhassa, vitakkā ca sudesitā.

    ഫേണപിണ്ഡോപമം രൂപം, ബ്രഹാ ഉജു പതാപവാ;

    Pheṇapiṇḍopamaṃ rūpaṃ, brahā uju patāpavā;

    പഞ്ഞാ ഹി സേട്ഠാ ലോകസ്മിം, അനഞ്ഞാ തീണി ഇന്ദ്രിയാനി.

    Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, anaññā tīṇi indriyāni.

    കാമേസു സത്താ കാമസങ്ഗസത്താ, അഥ വണ്ണോ രഹസ്സവാ;

    Kāmesu sattā kāmasaṅgasattā, atha vaṇṇo rahassavā;

    സബ്ബേ ധമ്മാ അനത്താതി, അരിയസച്ചഞ്ച ദേസിതം.

    Sabbe dhammā anattāti, ariyasaccañca desitaṃ.

    ഏസേവ മഗ്ഗോ നത്ഥഞ്ഞോ, സോതാപന്നോതി ബ്യാകരേ;

    Eseva maggo natthañño, sotāpannoti byākare;

    യസ്സിന്ദ്രിയാനി സുഭാവിതാനി, അഥ ധമ്മപദേഹി ച.

    Yassindriyāni subhāvitāni, atha dhammapadehi ca.

    വചസാ മനസാ ചേവ, പഞ്ചക്ഖന്ധാ അനിച്ചതോ;

    Vacasā manasā ceva, pañcakkhandhā aniccato;

    യാനി കരോതി പുരിസോ, തീണി സുചരിതാനി ച.

    Yāni karoti puriso, tīṇi sucaritāni ca.

    രൂപം വേദയിതം സഞ്ഞാ, പഞ്ചക്ഖന്ധാ പകാസിതാ;

    Rūpaṃ vedayitaṃ saññā, pañcakkhandhā pakāsitā;

    യോ ഏവം പടിപജ്ജതി, ബ്രഹ്മാ ചേവ ഫലാനി ച.

    Yo evaṃ paṭipajjati, brahmā ceva phalāni ca.

    സബ്ബപാപസ്സ അകരണം, വിമോക്ഖാ തം ഹി ദേസിതാ;

    Sabbapāpassa akaraṇaṃ, vimokkhā taṃ hi desitā;

    നത്ഥി പുത്തസമം പേമം, ദേവാനം അസുരാന ച.

    Natthi puttasamaṃ pemaṃ, devānaṃ asurāna ca.

    യം പത്തം യഞ്ച പത്തബ്ബം, നന്ദതി സോചതി നിച്ചം;

    Yaṃ pattaṃ yañca pattabbaṃ, nandati socati niccaṃ;

    യേ കേചി ഭൂതാ ഭവിസ്സന്തി, സത്ഥാരോ ച പകാസിതാ.

    Ye keci bhūtā bhavissanti, satthāro ca pakāsitā.

    യഞ്ച കാമസുഖം ലോകേ, ബോജ്ഝങ്ഗാ ച സുദേസിതാ;

    Yañca kāmasukhaṃ loke, bojjhaṅgā ca sudesitā;

    മഗ്ഗാനട്ഠങ്ഗികോ സേട്ഠോ, തയോ ച അഗ്ഗപത്തിയോ.

    Maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho, tayo ca aggapattiyo.

    കായേന സംവരോ സാധു, കരണീയഞ്ച ദേസിതം;

    Kāyena saṃvaro sādhu, karaṇīyañca desitaṃ;

    നത്ഥി അത്തസമം പേമം, അരിയാ തീണി ച ദേസിതാ.

    Natthi attasamaṃ pemaṃ, ariyā tīṇi ca desitā.

    കായേന കുസലം അഭിരതോ, വിനയഞ്ച കാമസുഖം ലോകേ;

    Kāyena kusalaṃ abhirato, vinayañca kāmasukhaṃ loke;

    ബോജ്ഝങ്ഗാ ച സുദേസിതാ, ദുദ്ദസം അനതം ചേവ പരാപരം ച;

    Bojjhaṅgā ca sudesitā, duddasaṃ anataṃ ceva parāparaṃ ca;

    പേടകോപദേസേ സാസനപ്പട്ഠാനം നാമ ദുതിയഭൂമി സമത്താ.

    Peṭakopadese sāsanappaṭṭhānaṃ nāma dutiyabhūmi samattā.







    Footnotes:
    1. ഖീരൂപകോവ (ക॰) പസ്സ ഉദാ॰ ൬൪
    2. khīrūpakova (ka.) passa udā. 64
    3. ഉദാ॰ ൬൧
    4. udā. 61
    5. കോപനീയേ (ക॰) പസ്സ ഉദാ॰ ൩൪
    6. kopanīye (ka.) passa udā. 34
    7. ഉദാ॰ ൪൫
    8. udā. 45
    9. ദാരുജം പബ്ബജഞ്ച (പീ॰) ധ॰ പ॰ ൩൪൫; സം॰ നി॰ ൧.൧൨൧
    10. dārujaṃ pabbajañca (pī.) dha. pa. 345; saṃ. ni. 1.121
    11. രോദം (പീ॰) പസ്സ ഉദാ॰ ൩൦
    12. rodaṃ (pī.) passa udā. 30
    13. ഉദാ॰ ൭൫; ദീ॰ നി॰ ൨.൧൯൭
    14. udā. 75; dī. ni. 2.197
    15. ഭവിസ്സാമി (പീ॰)
    16. bhavissāmi (pī.)
    17. ഠിതകപ്പി (പീ॰ ക॰) പസ്സ പു॰ പ॰ ൧൭
    18. ṭhitakappi (pī. ka.) passa pu. pa. 17
    19. അതിയാതാ (പീ॰ ക॰)
    20. atiyātā (pī. ka.)
    21. ദന്തസ്സ (പീ॰ ക॰)
    22. dantassa (pī. ka.)
    23. യം യദേവ ധാതും (ക॰)
    24. yaṃ yadeva dhātuṃ (ka.)
    25. തീണി ഹി ഇമാനി (പീ॰)
    26. tīṇi hi imāni (pī.)
    27. മാനതി (പീ॰)
    28. mānati (pī.)
    29. സത്തവീസം ആകാരേ (പീ॰)
    30. sattavīsaṃ ākāre (pī.)
    31. ഉദാ॰ ൪൪
    32. udā. 44
    33. ധ॰ പ॰ ൨൭൯
    34. dha. pa. 279
    35. പലായതോ (പീ॰)
    36. palāyato (pī.)
    37. സം॰ നി॰ ൧.൨൩
    38. saṃ. ni. 1.23
    39. നന്ദികോ (പീ॰ ക॰)
    40. ഇസിവുത്ത… (പീ॰)
    41. യോ ച യോഗോ (പീ॰)
    42. nandiko (pī. ka.)
    43. isivutta… (pī.)
    44. yo ca yogo (pī.)
    45. ഊഹച്ച (സു॰ നി॰ ൧൧൨൫)
    46. ūhacca (su. ni. 1125)
    47. ജാ॰ ൧.൨.൧൪൪ ദുകനിപാതേ
    48. jā. 1.2.144 dukanipāte
    49. ഓസധേന (പീ॰ ക॰)
    50. osadhena (pī. ka.)
    51. ആദിന്നസ്സ (ക॰)
    52. ādinnassa (ka.)
    53. മധുരാ (ഥേരഗാ॰ ൭൮൭)
    54. madhurā (theragā. 787)
    55. ഥേരഗാ॰ ൭൮൭
    56. theragā. 787
    57. ഭസ്മാഛന്നോവ (ക॰) പസ്സ ധ॰ പ॰ ൭൧
    58. bhasmāchannova (ka.) passa dha. pa. 71
    59. സമഥം ഗതാനി (പീ॰) പസ്സ ധ॰ പ॰ ൯൪
    60. samathaṃ gatāni (pī.) passa dha. pa. 94
    61. ആദിയി (ക॰) പസ്സ അ॰ നി॰ ൫.൧൭൪
    62. ādiyi (ka.) passa a. ni. 5.174
    63. സം॰ നി॰ ൪.൧൩൫
    64. saṃ. ni. 4.135
    65. വത്തതേ (ക॰) ഉദാ॰ ൬൫
    66. vattate (ka.) udā. 65
    67. അബ്യാപജ്ഝം (പീ॰ ക॰) പസ്സ ഉദാ॰ ൧൧
    68. abyāpajjhaṃ (pī. ka.) passa udā. 11
    69. സു॰ നി॰ ൫൫൫
    70. su. ni. 555
    71. യായം (ക॰) പസ്സ ഇതിവു॰ ൪൧
    72. yāyaṃ (ka.) passa itivu. 41
    73. ഉദാ॰ ൬൩
    74. udā. 63
    75. ധ॰ പ॰ ൨൭൪ ധമ്മപദേ
    76. dha. pa. 274 dhammapade
    77. അത്തനായേവ (ക॰) സം॰ നി॰ ൫.൧൦൦൩
    78. attanāyeva (ka.) saṃ. ni. 5.1003
    79. കിംസു മോഹഗതാനു ജാനാതി (ക॰)
    80. kiṃsu mohagatānu jānāti (ka.)
    81. വിദിത്വാന (ക॰) സു॰ നി॰ ൩൬൭
    82. viditvāna (ka.) su. ni. 367
    83. ഭോഗികോ ഭോഗേഹി (പീ॰) സം॰ നി॰ ൧.൧൨
    84. bhogiko bhogehi (pī.) saṃ. ni. 1.12
    85. ആതാപിയോ (ഉദാ॰ ൪൨)
    86. ātāpiyo (udā. 42)
    87. ഉദാ॰ ൧൨
    88. udā. 12
    89. ഥലേവ ച (ക॰) സംയുത്തനികായേ
    90. thaleva ca (ka.) saṃyuttanikāye
    91. ധ॰ പ॰ ൩൬൧
    92. dha. pa. 361

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact