Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / နေတ္တိပ္ပကရဏပာဠိ • Nettippakaraṇapāḷi

    သာသနပဋ္ဌာနံ

    Sāsanapaṭṭhānaṃ

    ၈၉. တတ္ထ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာ ကုဟိံ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ? သာသနပဋ္ဌာနေ။ တတ္ထ ကတမံ သာသနပဋ္ဌာနံ? သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ, ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ, နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ, အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ, သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ, သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ, သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ, သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ, သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ, ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ, တဏ္ဟာသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ, ဒိဋ္ဌိသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ, ဒုစ္စရိတသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ, တဏ္ဟာဝောဒာနဘာဂိယံ သုတ္တံ, ဒိဋ္ဌိဝောဒာနဘာဂိယံ သုတ္တံ, ဒုစ္စရိတဝောဒာနဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    89. Tattha aṭṭhārasa mūlapadā kuhiṃ daṭṭhabbā? Sāsanapaṭṭhāne. Tattha katamaṃ sāsanapaṭṭhānaṃ? Saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, diṭṭhisaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, duccaritasaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, taṇhāvodānabhāgiyaṃ suttaṃ, diṭṭhivodānabhāgiyaṃ suttaṃ, duccaritavodānabhāgiyaṃ suttaṃ.

    တတ္ထ သံကိလေသော တိဝိဓော – တဏ္ဟာသံကိလေသော ဒိဋ္ဌိသံကိလေသော ဒုစ္စရိတသံကိလေသော။ တတ္ထ တဏ္ဟာသံကိလေသော သမထေန ဝိသုဇ္ဈတိ, သော သမထော သမာဓိက္ခန္ဓော။ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသော ဝိပသ္သနာယ ဝိသုဇ္ဈတိ, သာ ဝိပသ္သနာ ပညာက္ခန္ဓော။ ဒုစ္စရိတသံကိလေသော သုစရိတေန ဝိသုဇ္ဈတိ, တံ သုစရိတံ သီလက္ခန္ဓော။ တသ္သ သီလေ ပတိဋ္ဌိတသ္သ ယဒိ အာသတ္တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဘဝေသု, ဧဝံ သာယံ သမထဝိပသ္သနာ ဘာဝနာမယံ ပုညက္ရိယဝတ္ထု ဘဝတိ တတ္ရူပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သုတ္တာနိ, သာဓာရဏာနိ ကတာနိ အဋ္ဌ ဘဝန္တိ, တာနိယေဝ အဋ္ဌ သုတ္တာနိ သာဓာရဏာနိ ကတာနိ သောဠသ ဘဝန္တိ။

    Tattha saṃkileso tividho – taṇhāsaṃkileso diṭṭhisaṃkileso duccaritasaṃkileso. Tattha taṇhāsaṃkileso samathena visujjhati, so samatho samādhikkhandho. Diṭṭhisaṃkileso vipassanāya visujjhati, sā vipassanā paññākkhandho. Duccaritasaṃkileso sucaritena visujjhati, taṃ sucaritaṃ sīlakkhandho. Tassa sīle patiṭṭhitassa yadi āsatti uppajjati bhavesu, evaṃ sāyaṃ samathavipassanā bhāvanāmayaṃ puññakriyavatthu bhavati tatrūpapattiyā saṃvattati. Imāni cattāri suttāni, sādhāraṇāni katāni aṭṭha bhavanti, tāniyeva aṭṭha suttāni sādhāraṇāni katāni soḷasa bhavanti.

    ဣမေဟိ သောဠသဟိ သုတ္တေဟိ ဘိန္နေဟိ နဝဝိဓံ သုတ္တံ ဘိန္နံ ဘဝတိ။ ဂာထာယ ဂာထာ အနုမိနိတဗ္ဗာ, ဝေယ္ယာကရဏေန ဝေယ္ယာကရဏံ အနုမိနိတဗ္ဗံ။ သုတ္တေန သုတ္တံ အနုမိနိတဗ္ဗံ။

    Imehi soḷasahi suttehi bhinnehi navavidhaṃ suttaṃ bhinnaṃ bhavati. Gāthāya gāthā anuminitabbā, veyyākaraṇena veyyākaraṇaṃ anuminitabbaṃ. Suttena suttaṃ anuminitabbaṃ.

    ၉၀. တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ?

    90. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ?

    ‘‘ကာမန္ဓာ ဇာလသဉ္ဆန္နာ၊ တဏ္ဟာဆဒနဆာဒိတာ။

    ‘‘Kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditā;

    ပမတ္တဗန္ဓနာ 1 ဗဒ္ဓာ၊ မစ္ဆာဝ ကုမိနာမုခေ။

    Pamattabandhanā 2 baddhā, macchāva kumināmukhe;

    ဇရာမရဏမန္ဝေန္တိ၊ ဝစ္ဆော ခီရပကောဝ 3 မာတရ’’န္တိ။

    Jarāmaraṇamanventi, vaccho khīrapakova 4 mātara’’nti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    စတ္တာရိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, အဂတိဂမနာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဆန္ဒာဂတိံ 5 ဂစ္ဆတိ, ဒောသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော, အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –

    Cattārimāni , bhikkhave, agatigamanāni. Katamāni cattāri? Chandāgatiṃ 6 gacchati, dosāgatiṃ gacchati, mohāgatiṃ gacchati, bhayāgatiṃ gacchati. Imāni kho, bhikkhave, cattāri agatigamanāni. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato, athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘ဆန္ဒာ ဒောသာ ဘယာ မောဟာ၊ ယော ဓမ္မံ အတိဝတ္တတိ။

    ‘‘Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ ativattati;

    နိဟီယတိ တသ္သ ယသော၊ ကာဠပက္ခေဝ စန္ဒိမာ’’တိ။

    Nihīyati tassa yaso, kāḷapakkheva candimā’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာ၊ မနောသေဋ္ဌာ မနောမယာ။

    ‘‘Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;

    မနသာ စေ ပဒုဋ္ဌေန၊ ဘာသတိ ဝာ ကရောတိ ဝာ။

    Manasā ce paduṭṭhena, bhāsati vā karoti vā;

    တတော နံ ဒုက္ခမန္ဝေတိ၊ စက္ကံဝ ဝဟတော ပဒ’’န္တိ။

    Tato naṃ dukkhamanveti, cakkaṃva vahato pada’’nti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘မိဒ္ဓီ 7 ယဒာ ဟောတိ မဟဂ္ဃသော စ၊ နိဒ္ဒာယိတာ သမ္ပရိဝတ္တသာယီ။

    ‘‘Middhī 8 yadā hoti mahagghaso ca, niddāyitā samparivattasāyī;

    မဟာဝရာဟောဝ နိဝာပပုဋ္ဌော၊ ပုနပ္ပုနံ ဂဗ္ဘမုပေတိ မန္ဒော’’တိ။

    Mahāvarāhova nivāpapuṭṭho, punappunaṃ gabbhamupeti mando’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘အယသာဝ မလံ သမုဋ္ဌိတံ၊ တတုဋ္ဌာယ 9 တမေဝ ခာဒတိ။

    ‘‘Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, tatuṭṭhāya 10 tameva khādati;

    ဧဝံ အတိဓောနစာရိနံ၊ သာနိ 11 ကမ္မာနိ နယန္တိ ဒုဂ္ဂတိ’’န္တိ။

    Evaṃ atidhonacārinaṃ, sāni 12 kammāni nayanti duggati’’nti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘စောရော ယထာ သန္ဓိမုခေ ဂဟီတော၊ သကမ္မုနာ ဟညတိ ဗဇ္ဈတေ စ။

    ‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati bajjhate ca;

    ဧဝံ အယံ ပေစ္စ ပဇာ ပရတ္ထ၊ သကမ္မုနာ ဟညတိ ဗဇ္ဈတေ စာ’’တိ။

    Evaṃ ayaṃ pecca pajā parattha, sakammunā haññati bajjhate cā’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သုခကာမာနိ ဘူတာနိ၊ ယော ဒဏ္ဍေန ဝိဟိံသတိ။

    ‘‘Sukhakāmāni bhūtāni, yo daṇḍena vihiṃsati;

    အတ္တနော သုခမေသာနော၊ ပေစ္စ သော န လဘတေ 13 သုခ’’န္တိ။

    Attano sukhamesāno, pecca so na labhate 14 sukha’’nti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဂုန္နံ စေ တရမာနာနံ၊ ဇိမ္ဟံ ဂစ္ဆတိ ပုင္ဂဝော။

    ‘‘Gunnaṃ ce taramānānaṃ, jimhaṃ gacchati puṅgavo;

    သဗ္ဗာ တာ ဇိမ္ဟံ ဂစ္ဆန္တိ၊ နေတ္တေ ဇိမ္ဟံ ဂတေ 15 သတိ။

    Sabbā tā jimhaṃ gacchanti, nette jimhaṃ gate 16 sati.

    ‘‘ဧဝမေဝ မနုသ္သေသု၊ ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော။

    ‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;

    သော စေ အဓမ္မံ စရတိ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ။

    So ce adhammaṃ carati, pageva itarā pajā;

    သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ ဒုက္ခံ သေတိ၊ ရာဇာ စေ ဟောတိ အဓမ္မိကော’’တိ။

    Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukkhaṃ seti, rājā ce hoti adhammiko’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သုကိစ္ဆရူပာဝတိမေ မနုသ္သာ၊ ကရောန္တိ ပာပံ ဥပဓီသု ရတ္တာ။

    ‘‘Sukiccharūpāvatime manussā, karonti pāpaṃ upadhīsu rattā;

    ဂစ္ဆန္တိ တေ ဗဟုဇနသန္နိဝာသံ၊ နိရယံ အဝီစိံ ကဋုကံ ဘယာနက’’န္တိ။

    Gacchanti te bahujanasannivāsaṃ, nirayaṃ avīciṃ kaṭukaṃ bhayānaka’’nti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဖလံ ဝေ 17 ကဒလိံ ဟန္တိ၊ ဖလံ ဝေဠုံ ဖလံ နဠံ။

    ‘‘Phalaṃ ve 18 kadaliṃ hanti, phalaṃ veḷuṃ phalaṃ naḷaṃ;

    သက္ကာရော ကာပုရိသံ ဟန္တိ၊ ဂဗ္ဘော အသ္သတရိံ ယထာ’’တိ။

    Sakkāro kāpurisaṃ hanti, gabbho assatariṃ yathā’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ကောဓမက္ခဂရု ဘိက္ခု၊ လာဘသက္ကာရဂာရဝော 19

    ‘‘Kodhamakkhagaru bhikkhu, lābhasakkāragāravo 20;

    သုခေတ္တေ ပူတိဗီဇံဝ၊ သဒ္ဓမ္မေ န ဝိရူဟတီ’’တိ။

    Sukhette pūtibījaṃva, saddhamme na virūhatī’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၉၁. ‘‘ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ပဒုဋ္ဌစိတ္တံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ, (ယထာ ခော အယံ ပုဂ္ဂလော ဣရိယတိ, ယဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော, ယဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠ္ဟော) 21။ ဣမမ္ဟိ စာယံ သမယေ ကာလံ ကရေယ္ယ, ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော, ဧဝံ နိရယေ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? စိတ္တံ ဟိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ပဒုဋ္ဌံ 22, စေတောပဒောသဟေတု 23 ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝာ အဝောစ, တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

    91. ‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ paduṭṭhacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi, (yathā kho ayaṃ puggalo iriyati, yañca paṭipadaṃ paṭipanno, yañca maggaṃ samārūḷho) 24. Imamhi cāyaṃ samaye kālaṃ kareyya, yathābhataṃ nikkhitto, evaṃ niraye. Taṃ kissa hetu? Cittaṃ hissa, bhikkhave, paduṭṭhaṃ 25, cetopadosahetu 26 kho pana, bhikkhave, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjantī’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca, tatthetaṃ iti vuccati –

    ‘‘ပဒုဋ္ဌစိတ္တံ ဉတ္ဝာန၊ ဧကစ္စံ ဣဓ ပုဂ္ဂလံ။

    ‘‘Paduṭṭhacittaṃ ñatvāna, ekaccaṃ idha puggalaṃ;

    ဧတမတ္ထဉ္စ ဗ္ယာကာသိ၊ ဗုဒ္ဓော 27 ဘိက္ခူန သန္တိကေ။

    Etamatthañca byākāsi, buddho 28 bhikkhūna santike;

    ဣမမ္ဟိ စာယံ သမယေ၊ ကာလံ ကယိရာထ ပုဂ္ဂလော။

    Imamhi cāyaṃ samaye, kālaṃ kayirātha puggalo;

    နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယ္ယ၊ စိတ္တံ ဟိသ္သ ပဒူသိတံ။

    Nirayaṃ upapajjeyya, cittaṃ hissa padūsitaṃ;

    စေတောပဒောသဟေတု ဟိ၊ သတ္တာ ဂစ္ဆန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။

    Cetopadosahetu hi, sattā gacchanti duggatiṃ.

    ယထာဘတံ နိက္ခိပေယ္ယ၊ ဧဝမေဝ တထာဝိဓော။

    Yathābhataṃ nikkhipeyya, evameva tathāvidho;

    ကာယသ္သ ဘေဒာ ဒုပ္ပညော၊ နိရယံ သောပပဇ္ဇတီ’’တိ။

    Kāyassa bhedā duppañño, nirayaṃ sopapajjatī’’ti.

    အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ ဣတိ မေ သုတန္တိ။

    Ayampi attho vutto bhagavatā iti me sutanti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သစေ ဘာယထ ဒုက္ခသ္သ၊ သစေ ဝော ဒုက္ခမပ္ပိယံ။

    ‘‘Sace bhāyatha dukkhassa, sace vo dukkhamappiyaṃ;

    မာကတ္ထ ပာပကံ ကမ္မံ၊ အာဝိ 29 ဝာ ယဒိ ဝာ ရဟော။

    Mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvi 30 vā yadi vā raho.

    ‘‘သစေ စ ပာပကံ ကမ္မံ၊ ကရိသ္သထ ကရောထ ဝာ။

    ‘‘Sace ca pāpakaṃ kammaṃ, karissatha karotha vā;

    န ဝော ဒုက္ခာ ပမုတ္ယတ္ထိ၊ ဥပေစ္စပိ ပလာယတ’’န္တိ။

    Na vo dukkhā pamutyatthi, upeccapi palāyata’’nti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘အဓမ္မေန ဓနံ လဒ္ဓာ၊ မုသာဝာဒေန စူဘယံ။

    ‘‘Adhammena dhanaṃ laddhā, musāvādena cūbhayaṃ;

    မမေတိ ဗာလာ မညန္တိ၊ တံ ကထံ နု ဘဝိသ္သတိ။

    Mameti bālā maññanti, taṃ kathaṃ nu bhavissati.

    ‘‘အန္တရာယာ သု ဘဝိသ္သန္တိ၊ သမ္ဘတသ္သ ဝိနသ္သတိ။

    ‘‘Antarāyā su bhavissanti, sambhatassa vinassati;

    မတာ သဂ္ဂံ န ဂစ္ဆန္တိ၊ နနု ဧတ္တာဝတာ ဟတာ’’တိ။

    Matā saggaṃ na gacchanti, nanu ettāvatā hatā’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ကထံ ခဏတိ အတ္တာနံ၊ ကထံ မိတ္တေဟိ ဇီရတိ။

    ‘‘Kathaṃ khaṇati attānaṃ, kathaṃ mittehi jīrati;

    ကထံ ဝိဝဋ္ဋတေ ဓမ္မာ၊ ကထံ သဂ္ဂံ န ဂစ္ဆတိ။

    Kathaṃ vivaṭṭate dhammā, kathaṃ saggaṃ na gacchati.

    ‘‘လောဘာ ခဏတိ အတ္တာနံ၊ လုဒ္ဓော မိတ္တေဟိ ဇီရတိ။

    ‘‘Lobhā khaṇati attānaṃ, luddho mittehi jīrati;

    လောဘာ ဝိဝဋ္ဋတေ ဓမ္မာ၊ လောဘာ သဂ္ဂံ န ဂစ္ဆတီ’’တိ။

    Lobhā vivaṭṭate dhammā, lobhā saggaṃ na gacchatī’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘စရန္တိ ဗာလာ ဒုမ္မေဓာ၊ အမိတ္တေနေဝ အတ္တနာ။

    ‘‘Caranti bālā dummedhā, amitteneva attanā;

    ကရောန္တာ ပာပကံ ကမ္မံ၊ ယံ ဟောတိ ကဋုကပ္ဖလံ 31

    Karontā pāpakaṃ kammaṃ, yaṃ hoti kaṭukapphalaṃ 32.

    ‘‘န တံ ကမ္မံ ကတံ သာဓု၊ ယံ ကတ္ဝာ အနုတပ္ပတိ။

    ‘‘Na taṃ kammaṃ kataṃ sādhu, yaṃ katvā anutappati;

    ယသ္သ အသ္သုမုခော ရောဒံ၊ ဝိပာကံ ပဋိသေဝတီ’’တိ။

    Yassa assumukho rodaṃ, vipākaṃ paṭisevatī’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဒုက္ကရံ ဒုတ္တိတိက္ခဉ္စ၊ အဗ္ယတ္တေန စ 33 သာမညံ။

    ‘‘Dukkaraṃ duttitikkhañca, abyattena ca 34 sāmaññaṃ;

    ဗဟူ ဟိ တတ္ထ သမ္ဗာဓာ၊ ယတ္ထ ဗာလော ဝိသီဒတိ။

    Bahū hi tattha sambādhā, yattha bālo visīdati.

    ‘‘ယော ဟိ အတ္ထဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ ဘာသမာနေ တထာဂတေ။

    ‘‘Yo hi atthañca dhammañca, bhāsamāne tathāgate;

    မနံ ပဒောသယေ ဗာလော၊ မောဃံ ခော တသ္သ ဇီဝိတံ။

    Manaṃ padosaye bālo, moghaṃ kho tassa jīvitaṃ.

    ‘‘ဧတဉ္စာဟံ အရဟာမိ၊ ဒုက္ခဉ္စ ဣတော စ ပာပိယတရံ ဘန္တေ။

    ‘‘Etañcāhaṃ arahāmi, dukkhañca ito ca pāpiyataraṃ bhante;

    ယော အပ္ပမေယ္ယေသု တထာဂတေသု၊ စိတ္တံ ပဒောသေမိ အဝီတရာဂော’’တိ။

    Yo appameyyesu tathāgatesu, cittaṃ padosemi avītarāgo’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘အပ္ပမေယ္ယံ ပမိနန္တော၊ ကောဓ ဝိဒ္ဝာ ဝိကပ္ပယေ။

    ‘‘Appameyyaṃ paminanto, kodha vidvā vikappaye;

    အပ္ပမေယ္ယံ ပမာယိနံ 35၊ နိဝုတံ တံ မညေ အကိသ္သဝ’’န္တိ။

    Appameyyaṃ pamāyinaṃ 36, nivutaṃ taṃ maññe akissava’’nti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ပုရိသသ္သ ဟိ ဇာတသ္သ၊ ကုဌာရီ 37 ဇာယတေ မုခေ။

    ‘‘Purisassa hi jātassa, kuṭhārī 38 jāyate mukhe;

    ယာယ ဆိန္ဒတိ အတ္တာနံ၊ ဗာလော ဒုဗ္ဘာသိတံ ဘဏံ။

    Yāya chindati attānaṃ, bālo dubbhāsitaṃ bhaṇaṃ.

    ‘‘န ဟိ သတ္ထံ သုနိသိတံ၊ ဝိသံ ဟလာဟလံ ဣဝ။

    ‘‘Na hi satthaṃ sunisitaṃ, visaṃ halāhalaṃ iva;

    ဧဝံ ဝိရဒ္ဓံ ပာတေတိ၊ ဝာစာ ဒုဗ္ဘာသိတာ ယထာ’’တိ။

    Evaṃ viraddhaṃ pāteti, vācā dubbhāsitā yathā’’ti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၉၂.

    92.

    ‘‘ယော နိန္ဒိယံ ပသံသတိ, တံ ဝာ နိန္ဒတိ ယော ပသံသိယော။

    ‘‘Yo nindiyaṃ pasaṃsati, taṃ vā nindati yo pasaṃsiyo.

    ဝိစိနာတိ မုခေန သော ကလိံ၊ ကလိနာ တေန သုခံ န ဝိန္ဒတိ။

    Vicināti mukhena so kaliṃ, kalinā tena sukhaṃ na vindati.

    ‘‘အပ္ပမတ္တော အယံ ကလိ၊ ယော အက္ခေသု ဓနပရာဇယော။

    ‘‘Appamatto ayaṃ kali, yo akkhesu dhanaparājayo;

    သဗ္ဗသ္သာပိ သဟာပိ အတ္တနာ၊ အယမေဝ မဟန္တတရော 39 ကလိ။

    Sabbassāpi sahāpi attanā, ayameva mahantataro 40 kali;

    ယော သုဂတေသု မနံ ပဒောသယေ။

    Yo sugatesu manaṃ padosaye.

    ‘‘သတံ သဟသ္သာနံ နိရဗ္ဗုဒာနံ၊ ဆတ္တိံသတီ ပဉ္စ စ အဗ္ဗုဒာနိ။

    ‘‘Sataṃ sahassānaṃ nirabbudānaṃ, chattiṃsatī pañca ca abbudāni;

    ယမရိယဂရဟီ နိရယံ ဥပေတိ၊ ဝာစံ မနဉ္စ ပဏိဓာယ ပာပက’’န္တိ။

    Yamariyagarahī nirayaṃ upeti, vācaṃ manañca paṇidhāya pāpaka’’nti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ယော လောဘဂုဏေ အနုယုတ္တော၊ သော ဝစသာ 41 ပရိဘာသတိ အညေ။

    ‘‘Yo lobhaguṇe anuyutto, so vacasā 42 paribhāsati aññe;

    အသ္သဒ္ဓော ကဒရိယော 43 အဝဒညူ၊ မစ္ဆရိ ပေသုဏိယံ အနုယုတ္တော။

    Assaddho kadariyo 44 avadaññū, macchari pesuṇiyaṃ anuyutto.

    ‘‘မုခဒုဂ္ဂ ဝိဘူတ အနရိယ၊ ဘူနဟု ပာပက ဒုက္ကဋကာရိ။

    ‘‘Mukhadugga vibhūta anariya, bhūnahu pāpaka dukkaṭakāri;

    ပုရိသန္တ ကလီ အဝဇာတပုတ္တ 45၊ မာ ဗဟုဘာဏိဓ နေရယိကောသိ။

    Purisanta kalī avajātaputta 46, mā bahubhāṇidha nerayikosi.

    ‘‘ရဇမာကိရသီ အဟိတာယ၊ သန္တေ ဂရဟသိ ကိဗ္ဗိသကာရီ။

    ‘‘Rajamākirasī ahitāya, sante garahasi kibbisakārī;

    ဗဟူနိ ဒုစ္စရိတာနိ စရိတ္ဝာ၊ ဂစ္ဆသိ ခော ပပတံ စိရရတ္တ’’န္တိ။

    Bahūni duccaritāni caritvā, gacchasi kho papataṃ ciraratta’’nti.

    ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ?

    Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ?

    ‘‘မနောပုဗ္ဗင္ဂမာ ဓမ္မာ၊ မနောသေဋ္ဌာ မနောမယာ။

    ‘‘Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;

    မနသာ စေ ပသန္နေန၊ ဘာသတိ ဝာ ကရောတိ ဝာ။

    Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;

    တတော နံ သုခမန္ဝေတိ၊ ဆာယာဝ အနပာယိနီ’’တိ 47

    Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinī’’ti 48.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၉၃. မဟာနာမော သက္ကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣဒံ, ဘန္တေ, ကပိလဝတ္ထု ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဖီတဉ္စ ဗာဟုဇညံ 49 အာကိဏ္ဏမနုသ္သံ သမ္ဗာဓဗ္ယူဟံ, သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ဝာ ပယိရုပာသိတ္ဝာ မနောဘာဝနီယေ ဝာ ဘိက္ခူ သာယန္ဟသမယံ ကပိလဝတ္ထုံ ပဝိသန္တော ဘန္တေနပိ ဟတ္ထိနာ သမာဂစ္ဆာမိ, ဘန္တေနပိ အသ္သေန သမာဂစ္ဆာမိ, ဘန္တေနပိ ရထေန သမာဂစ္ဆာမိ, ဘန္တေနပိ သကဋေန သမာဂစ္ဆာမိ, ဘန္တေနပိ ပုရိသေန သမာဂစ္ဆာမိ, တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, တသ္မိံ သမယေ မုသ္သတေဝ ဘဂဝန္တံ အာရဗ္ဘ သတိ, မုသ္သတိ ဓမ္မံ အာရဗ္ဘ သတိ, မုသ္သတိ သင္ဃံ အာရဗ္ဘ သတိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ ‘ဣမမ္ဟိ စာဟံ သာယန္ဟသမယေ ကာလံ ကရေယ္ယံ, ကာ မယ္ဟံ 50 ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’’တိ။

    93. Mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idaṃ, bhante, kapilavatthu iddhañceva phītañca bāhujaññaṃ 51 ākiṇṇamanussaṃ sambādhabyūhaṃ, so kho ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ vā payirupāsitvā manobhāvanīye vā bhikkhū sāyanhasamayaṃ kapilavatthuṃ pavisanto bhantenapi hatthinā samāgacchāmi, bhantenapi assena samāgacchāmi, bhantenapi rathena samāgacchāmi, bhantenapi sakaṭena samāgacchāmi, bhantenapi purisena samāgacchāmi, tassa mayhaṃ, bhante, tasmiṃ samaye mussateva bhagavantaṃ ārabbha sati, mussati dhammaṃ ārabbha sati, mussati saṅghaṃ ārabbha sati. Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti ‘imamhi cāhaṃ sāyanhasamaye kālaṃ kareyyaṃ, kā mayhaṃ 52 gati, ko abhisamparāyo’’’ti.

    ‘‘မာ ဘာယိ, မဟာနာမ, မာ ဘာယိ, မဟာနာမ, အပာပကံ တေ မရဏံ ဘဝိသ္သတိ, အပာပိကာ 53 ကာလင္ကိရိယာ။ စတူဟိ ခော, မဟာနာမ, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပောဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, မဟာနာမ, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ။ပေ.။ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာတိ။ ဓမ္မေ။ပေ.။ သင္ဃေ။ပေ.။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ။ပေ.။ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ သေယ္ယထာပိ, မဟာနာမ, ရုက္ခော ပာစီနနိန္နော ပာစီနပောဏော ပာစီနပဗ္ဘာရော, သော မူလစ္ဆိန္နော 54 ကတမေန ပပတေယ္ယာ’’တိ? ‘‘ယေန, ဘန္တေ, နိန္နော ယေန ပောဏော ယေန ပဗ္ဘာရော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာနာမ, ဣမေဟိ စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော နိဗ္ဗာနနိန္နော ဟောတိ နိဗ္ဗာနပောဏော နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရော။ မာ ဘာယိ, မဟာနာမ, မာ ဘာယိ, မဟာနာမ, အပာပကံ တေ မရဏံ ဘဝိသ္သတိ, အပာပိကာ ကာလင္ကိရိယာ’’တိ။

    ‘‘Mā bhāyi, mahānāma, mā bhāyi, mahānāma, apāpakaṃ te maraṇaṃ bhavissati, apāpikā 55 kālaṅkiriyā. Catūhi kho, mahānāma, dhammehi samannāgato ariyasāvako nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro. Katamehi catūhi? Idha, mahānāma, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti, itipi so bhagavā arahaṃ…pe… buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi…pe… samādhisaṃvattanikehi. Seyyathāpi, mahānāma, rukkho pācīnaninno pācīnapoṇo pācīnapabbhāro, so mūlacchinno 56 katamena papateyyā’’ti? ‘‘Yena, bhante, ninno yena poṇo yena pabbhāro’’ti. ‘‘Evameva kho, mahānāma, imehi catūhi dhammehi samannāgato ariyasāvako nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro. Mā bhāyi, mahānāma, mā bhāyi, mahānāma, apāpakaṃ te maraṇaṃ bhavissati, apāpikā kālaṅkiriyā’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သုခကာမာနိ ဘူတာနိ၊ ယော ဒဏ္ဍေန န ဟိံသတိ။

    ‘‘Sukhakāmāni bhūtāni, yo daṇḍena na hiṃsati;

    အတ္တနော သုခမေသာနော၊ ပေစ္စ သော လဘတေ သုခ’’န္တိ။

    Attano sukhamesāno, pecca so labhate sukha’’nti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဂုန္နဉ္စေ တရမာနာနံ၊ ဥဇုံ ဂစ္ဆတိ ပုင္ဂဝော။

    ‘‘Gunnañce taramānānaṃ, ujuṃ gacchati puṅgavo;

    သဗ္ဗာ တာ ဥဇုံ ဂစ္ဆန္တိ၊ နေတ္တေ ဥဇုံ ဂတေ သတိ။

    Sabbā tā ujuṃ gacchanti, nette ujuṃ gate sati.

    ‘‘ဧဝမေဝ မနုသ္သေသု၊ ယော ဟောတိ သေဋ္ဌသမ္မတော။

    ‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;

    သော သစေ 57 ဓမ္မံ စရတိ၊ ပဂေဝ ဣတရာ ပဇာ။

    So sace 58 dhammaṃ carati, pageva itarā pajā;

    သဗ္ဗံ ရဋ္ဌံ သုခံ သေတိ၊ ရာဇာ စေ ဟောတိ ဓမ္မိကော’’တိ။

    Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti, rājā ce hoti dhammiko’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၉၄. ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ ‘‘နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝာ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိသ္သတီ’’တိ။ တေန ခော ပန သမယေန ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော သာကေတေ 59 ပဋိဝသန္တိ ကေနစိ ဒေဝ ကရဏီယေန။ အသ္သောသုံ ခော ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော ‘‘သမ္ဗဟုလာ ကိရ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ။ နိဋ္ဌိတစီဝရော ဘဂဝာ တေမာသစ္စယေန စာရိကံ ပက္ကမိသ္သတီ’’တိ။

    94. Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti ‘‘niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatī’’ti. Tena kho pana samayena isidattapurāṇā thapatayo sākete 60 paṭivasanti kenaci deva karaṇīyena. Assosuṃ kho isidattapurāṇā thapatayo ‘‘sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti. Niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatī’’ti.

    အထ ခော ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော မဂ္ဂေ ပုရိသံ ဌပေသုံ ‘‘ယဒာ တ္ဝံ အမ္ဘော ပုရိသ ပသ္သေယ္ယာသိ ဘဂဝန္တံ အာဂစ္ဆန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ, အထ အမ္ဟာကံ အာရောစေယ္ယာသီ’’တိ။ ဒ္ဝီဟတီဟံ ဌိတော ခော သော ပုရိသော အဒ္ဒသ ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသ္ဝာန ယေန ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဣသိဒတ္တပုရာဏေ ထပတယော ဧတဒဝောစ ‘‘အယံ သော ဘန္တေ 61 ဘဂဝာ အာဂစ္ဆတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော, ယသ္သဒာနိ ကာလံ မညထာ’’တိ။

    Atha kho isidattapurāṇā thapatayo magge purisaṃ ṭhapesuṃ ‘‘yadā tvaṃ ambho purisa passeyyāsi bhagavantaṃ āgacchantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ, atha amhākaṃ āroceyyāsī’’ti. Dvīhatīhaṃ ṭhito kho so puriso addasa bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna yena isidattapurāṇā thapatayo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā isidattapurāṇe thapatayo etadavoca ‘‘ayaṃ so bhante 62 bhagavā āgacchati arahaṃ sammāsambuddho, yassadāni kālaṃ maññathā’’ti.

    အထ ခော ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓိံသု။ အထ ခော ဘဂဝာ မဂ္ဂာ ဩက္ကမ္မ ယေန အညတရံ ရုက္ခမူလံ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု, ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ –

    Atha kho isidattapurāṇā thapatayo yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhiṃsu. Atha kho bhagavā maggā okkamma yena aññataraṃ rukkhamūlaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Isidattapurāṇā thapatayo bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, ekamantaṃ nisinnā kho isidattapurāṇā thapatayo bhagavantaṃ etadavocuṃ –

    ‘‘ယဒာ မယံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ သုဏောမ ‘သာဝတ္ထိယာ ကောသလေသု စာရိကံ ပက္ကမိသ္သတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒောမနသ္သံ ‘ဒူရေ နော ဘဂဝာ ဘဝိသ္သတီ’တိ။ ယဒာ ပန မယံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ သုဏောမ ‘သာဝတ္ထိယာ ကောသလေသု စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒောမနသ္သံ ‘ဒူရေ နော ဘဂဝာ’တိ။ပေ.။။

    ‘‘Yadā mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘sāvatthiyā kosalesu cārikaṃ pakkamissatī’ti, hoti no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti domanassaṃ ‘dūre no bhagavā bhavissatī’ti. Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘sāvatthiyā kosalesu cārikaṃ pakkanto’ti, hoti no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti domanassaṃ ‘dūre no bhagavā’ti…pe….

    ‘‘ယဒာ ပန မယံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ သုဏောမ ‘ကာသီသု မဂဓေသု 63 စာရိကံ ပက္ကမိသ္သတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ ဒောမနသ္သံ ‘ဒူရေ နော ဘဂဝာ ဘဝိသ္သတီ’တိ ။ ယဒာ ပန မယံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ သုဏောမ ‘ကာသီသု မဂဓေသု စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, အနပ္ပကာ နော တသ္မိံ သမယေ အနတ္တမနတာ ဟောတိ အနပ္ပကံ ဒောမနသ္သံ ‘ဒူရေ နော ဘဂဝာ’တိ။

    ‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘kāsīsu magadhesu 64 cārikaṃ pakkamissatī’ti, hoti no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti domanassaṃ ‘dūre no bhagavā bhavissatī’ti . Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘kāsīsu magadhesu cārikaṃ pakkanto’ti, anappakā no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti anappakaṃ domanassaṃ ‘dūre no bhagavā’ti.

    ‘‘ယဒာ ပန မယံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ သုဏောမ ‘မဂဓေသု ကာသီသု စာရိကံ ပက္ကမိသ္သတီ’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနသ္သံ ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝာ ဘဝိသ္သတီ’တိ။ ယဒာ ပန မယံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ သုဏောမ ‘မဂဓေသု ကာသီသု စာရိကံ ပက္ကန္တော’တိ, ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနသ္သံ ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝာ’တိ။ပေ.။။

    ‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘magadhesu kāsīsu cārikaṃ pakkamissatī’ti, hoti no tasmiṃ samaye attamanatā hoti somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā bhavissatī’ti. Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘magadhesu kāsīsu cārikaṃ pakkanto’ti, hoti no tasmiṃ samaye attamanatā hoti somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā’ti…pe….

    ‘‘ယဒာ ပန မယံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ သုဏောမ ‘ကောသလေသု သာဝတ္ထိံ 65 စာရိကံ ပက္ကမိသ္သတီ’တိ။ ဟောတိ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ ဟောတိ သောမနသ္သံ ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝာ ဘဝိသ္သတီ’တိ။

    ‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘kosalesu sāvatthiṃ 66 cārikaṃ pakkamissatī’ti. Hoti no tasmiṃ samaye attamanatā hoti somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā bhavissatī’ti.

    ‘‘ယဒာ ပန မယံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ သုဏောမ ‘သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ’တိ ဟောတိ အနပ္ပကာ နော တသ္မိံ သမယေ အတ္တမနတာ, ဟောတိ အနပ္ပကံ သောမနသ္သံ ‘အာသန္နေ နော ဘဂဝာ’’’တိ။

    ‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme’ti hoti anappakā no tasmiṃ samaye attamanatā, hoti anappakaṃ somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā’’’ti.

    ‘‘တသ္မာတိဟ, ထပတယော, သမ္ဗာဓော ဃရာဝာသော ရဇာပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ, အလဉ္စ ပန ဝော, ထပတယော, အပ္ပမာဒာယာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော နော, ဘန္တေ, ဧတမ္ဟာ သမ္ဗာဓာ အညော သမ္ဗာဓော သမ္ဗာဓတရော စေဝ သမ္ဗာဓသင္ခာတတရော စာ’’တိ? ‘‘ကတမော ပန ဝော, ထပတယော, ဧတမ္ဟာ သမ္ဗာဓာ အညော သမ္ဗာဓော သမ္ဗာဓတရော စေဝ သမ္ဗာဓသင္ခာတတရော စာ’’တိ?

    ‘‘Tasmātiha, thapatayo, sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā, alañca pana vo, thapatayo, appamādāyā’’ti. ‘‘Atthi kho no, bhante, etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅkhātataro cā’’ti? ‘‘Katamo pana vo, thapatayo, etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅkhātataro cā’’ti?

    ‘‘ဣဓ မယံ, ဘန္တေ, ယဒာ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယာတုကာမော 67 ဟောတိ, ယေ တေ ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ နာဂာ ဩပဝယ္ဟာ, တေ ကပ္ပေတ္ဝာ ယာ တာ ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ ပဇာပတိယော ပိယာ မနာပာ, တာ 68 ဧကံ ပုရတော ဧကံ ပစ္ဆတော နိသီဒာပေမ, တာသံ ခော ပန, ဘန္တေ, ဘဂိနီနံ ဧဝရူပော ဂန္ဓော ဟောတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဂန္ဓကရဏ္ဍကသ္သ တာဝဒေဝ ဝိဝရိယမာနသ္သ, ယထာ တံ ရာဇကညာနံ 69 ဂန္ဓေန ဝိဘူသိတာနံ။ တာသံ ခော ပန, ဘန္တေ, ဘဂိနီနံ ဧဝရူပော ကာယသမ္ဖသ္သော ဟောတိ, သေယ္ယထာပိ နာမ တူလပိစုနော ဝာ ကပ္ပာဟပိစုနော ဝာ, ယထာ တံ ရာဇကညာနံ သုခေဓိတာနံ။ တသ္မိံ ခော ပန, ဘန္တေ, သမယေ နာဂောပိ ရက္ခိတဗ္ဗော ဟောတိ။ တာပိ ဘဂိနိယော ရက္ခိတဗ္ဗာ ဟောတိ။ အတ္တာပိ ရက္ခိတဗ္ဗာ ဟောတိ။ န ခော ပန မယံ, ဘန္တေ, အဘိဇာနာမ တာသု ဘဂီနိသု ပာပကံ စိတ္တံ ဉပ္ပာဒေန္တာ, အယံ ခော နော, ဘန္တေ, ဧတမ္ဟာ သမ္ဗာဓာ အညော သမ္ဗာဓော သမ္ဗာဓတရော စေဝ သမ္ဗာဓသင္ဃာတတရော စာတိ။

    ‘‘Idha mayaṃ, bhante, yadā rājā pasenadi kosalo uyyānabhūmiṃ niyyātukāmo 70 hoti, ye te rañño pasenadissa kosalassa nāgā opavayhā, te kappetvā yā tā rañño pasenadissa kosalassa pajāpatiyo piyā manāpā, tā 71 ekaṃ purato ekaṃ pacchato nisīdāpema, tāsaṃ kho pana, bhante, bhaginīnaṃ evarūpo gandho hoti. Seyyathāpi nāma gandhakaraṇḍakassa tāvadeva vivariyamānassa, yathā taṃ rājakaññānaṃ 72 gandhena vibhūsitānaṃ. Tāsaṃ kho pana, bhante, bhaginīnaṃ evarūpo kāyasamphasso hoti, seyyathāpi nāma tūlapicuno vā kappāhapicuno vā, yathā taṃ rājakaññānaṃ sukhedhitānaṃ. Tasmiṃ kho pana, bhante, samaye nāgopi rakkhitabbo hoti. Tāpi bhaginiyo rakkhitabbā hoti. Attāpi rakkhitabbā hoti. Na kho pana mayaṃ, bhante, abhijānāma tāsu bhagīnisu pāpakaṃ cittaṃ ñappādentā, ayaṃ kho no, bhante, etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅghātataro cāti.

    ‘‘တသ္မာတိဟ , ထပတယော, သမ္ဗာဓော ဃရာဝာသော ရဇာပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ အလဉ္စ ပန ဝော, ထပတယော, အပ္ပမာဒာယ။ စတူဟိ ခော ထပတယော, ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။

    ‘‘Tasmātiha , thapatayo, sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā. Alañca pana vo, thapatayo, appamādāya. Catūhi kho thapatayo, dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo.

    ‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ထပတယော, သုတဝာ အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ။ပေ.။ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာတိ, ဓမ္မေ။ပေ.။ သင္ဃေ။ပေ.။ ဝိဂတမလမစ္ဆေရေန စေတသာ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတိ, မုတ္တစာဂော ပယတပာဏိ ဝောသ္သဂ္ဂရတော ယာစယောဂော ဒာနသံဝိဘာဂရတော အပ္ပဋိဝိဘတ္တံ။ ဣမေဟိ ခော, ထပတယော, စတူဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။

    ‘‘Katamehi catūhi? Idha, thapatayo, sutavā ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti itipi so bhagavā arahaṃ…pe… buddho bhagavāti, dhamme…pe… saṅghe…pe… vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati, muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato appaṭivibhattaṃ. Imehi kho, thapatayo, catūhi dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo.

    ‘‘တုမ္ဟေ ခော, ထပတယော, ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတာ ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ။ပေ.။ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာတိ, ဓမ္မေ။ပေ.။ သင္ဃေ။ပေ.။ ယံ ခော ပန ကိဉ္စိ ကုလေ ဒေယ္ယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ အပ္ပဋိဝိဘတ္တံ သီလဝန္တေဟိ ကလ္ယာဏဓမ္မေဟိ, တံ ကိံ မညထ, ထပတယော, ကတိဝိဓာ တေ ကောသလေသု မနုသ္သာ ယေ တုမ္ဟာကံ သမသမာ ယဒိဒံ ဒာနသံဝိဘာဂေဟီ’’တိ? ‘‘လာဘာ နော, ဘန္တေ, သုလဒ္ဓံ နော, ဘန္တေ, ယေသံ နော ဘဂဝာ ဧဝံ ပဇာနာတီ’’တိ။

    ‘‘Tumhe kho, thapatayo, buddhe aveccappasādena samannāgatā itipi so bhagavā arahaṃ…pe… buddho bhagavāti, dhamme…pe… saṅghe…pe… yaṃ kho pana kiñci kule deyyadhammaṃ, sabbaṃ taṃ appaṭivibhattaṃ sīlavantehi kalyāṇadhammehi, taṃ kiṃ maññatha, thapatayo, katividhā te kosalesu manussā ye tumhākaṃ samasamā yadidaṃ dānasaṃvibhāgehī’’ti? ‘‘Lābhā no, bhante, suladdhaṃ no, bhante, yesaṃ no bhagavā evaṃ pajānātī’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၉၅.

    95.

    ‘‘ဧကပုပ္ဖံ စဇိတ္ဝာန 73, သဟသ္သံ ကပ္ပကောဋိယော။

    ‘‘Ekapupphaṃ cajitvāna 74, sahassaṃ kappakoṭiyo.

    ဒေဝေ စေဝ မနုသ္သေ စ၊ သေသေန ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ။

    Deve ceva manusse ca, sesena parinibbuto’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘အသ္သတ္ထေ ဟရိတောဘာသေ၊ သံဝိရူဠ္ဟမ္ဟိ ပာဒပေ။

    ‘‘Assatthe haritobhāse, saṃvirūḷhamhi pādape;

    ဧကံ ဗုဒ္ဓဂတံ 75 သညံ၊ အလဘိံတ္ထံ 76 ပတိသ္သတော။

    Ekaṃ buddhagataṃ 77 saññaṃ, alabhiṃtthaṃ 78 patissato.

    ‘‘အဇ္ဇ တိံသံ တတော ကပ္ပာ၊ နာဘိဇာနာမိ ဒုဂ္ဂတိံ။

    ‘‘Ajja tiṃsaṃ tato kappā, nābhijānāmi duggatiṃ;

    တိသ္သော ဝိဇ္ဇာ သစ္ဆိကတာ၊ တသ္သာ သညာယ ဝာသနာ’’တိ။

    Tisso vijjā sacchikatā, tassā saññāya vāsanā’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ပိဏ္ဍာယ ကောသလံ ပုရံ၊ ပာဝိသိ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော။

    ‘‘Piṇḍāya kosalaṃ puraṃ, pāvisi aggapuggalo;

    အနုကမ္ပကော ပုရေဘတ္တံ၊ တဏ္ဟာနိဃာတကော မုနိ။

    Anukampako purebhattaṃ, taṇhānighātako muni.

    ‘‘ပုရိသသ္သ ဝဋံသကော ဟတ္ထေ၊ သဗ္ဗပုပ္ဖေဟိလင္ကတော။

    ‘‘Purisassa vaṭaṃsako hatthe, sabbapupphehilaṅkato;

    သော အဒ္ဒသာသိ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဘိက္ခုသင္ဃပုရက္ခတံ။

    So addasāsi sambuddhaṃ, bhikkhusaṅghapurakkhataṃ.

    ‘‘ပဝိသန္တံ ရာဇမဂ္ဂေန၊ ဒေဝမာနုသပူဇိတံ။

    ‘‘Pavisantaṃ rājamaggena, devamānusapūjitaṃ;

    ဟဋ္ဌော စိတ္တံ ပသာဒေတ္ဝာ၊ သမ္ဗုဒ္ဓမုပသင္ကမိ။

    Haṭṭho cittaṃ pasādetvā, sambuddhamupasaṅkami.

    ‘‘သော တံ ဝဋံသကံ သုရဘိံ၊ ဝဏ္ဏဝန္တံ မနောရမံ။

    ‘‘So taṃ vaṭaṃsakaṃ surabhiṃ, vaṇṇavantaṃ manoramaṃ;

    သမ္ဗုဒ္ဓသ္သုပနာမေသိ၊ ပသန္နော သေဟိ ပာဏိဘိ။

    Sambuddhassupanāmesi, pasanno sehi pāṇibhi.

    ‘‘တတော အဂ္ဂိသိခာ ဝဏ္ဏာ၊ ဗုဒ္ဓသ္သ လပနန္တရာ။

    ‘‘Tato aggisikhā vaṇṇā, buddhassa lapanantarā;

    သဟသ္သရံသိ ဝိဇ္ဇုရိဝ၊ ဩက္ကာ နိက္ခမိ အာနနာ။

    Sahassaraṃsi vijjuriva, okkā nikkhami ānanā.

    ‘‘ပဒက္ခိဏံ ကရိတ္ဝာန၊ သီသေ အာဒိစ္စဗန္ဓုနော။

    ‘‘Padakkhiṇaṃ karitvāna, sīse ādiccabandhuno;

    တိက္ခတ္တုံ ပရိဝဋ္ဋေတ္ဝာ၊ မုဒ္ဓနန္တရဓာယထ။

    Tikkhattuṃ parivaṭṭetvā, muddhanantaradhāyatha.

    ‘‘ဣဒံ ဒိသ္ဝာ အစ္ဆရိယံ၊ အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ။

    ‘‘Idaṃ disvā acchariyaṃ, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;

    ဧကံသံ စီဝရံ ကတ္ဝာ၊ အာနန္ဒော ဧတဒဗ္ရဝိ။

    Ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā, ānando etadabravi.

    ‘‘‘ကော ဟေတု သိတကမ္မသ္သ၊ ဗ္ယာကရောဟိ မဟာမုနေ။

    ‘‘‘Ko hetu sitakammassa, byākarohi mahāmune;

    ဓမ္မာလောကော ဘဝိသ္သတိ၊ ကင္ခံ ဝိတရ နော မုနေ။

    Dhammāloko bhavissati, kaṅkhaṃ vitara no mune.

    ‘‘‘ယသ္သ တံ သဗ္ဗဓမ္မေသု၊ သဒာ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။

    ‘‘‘Yassa taṃ sabbadhammesu, sadā ñāṇaṃ pavattati;

    ကင္ခိံ ဝေမတိကံ ထေရံ၊ အာနန္ဒံ ဧတဒဗ္ရဝိ။

    Kaṅkhiṃ vematikaṃ theraṃ, ānandaṃ etadabravi.

    ‘‘‘ယော သော အာနန္ဒ ပုရိသော၊ မယိ စိတ္တံ ပသာဒယိ။

    ‘‘‘Yo so ānanda puriso, mayi cittaṃ pasādayi;

    စတုရာသီတိကပ္ပာနိ၊ ဒုဂ္ဂတိံ န ဂမိသ္သတိ။

    Caturāsītikappāni, duggatiṃ na gamissati.

    ‘‘‘ဒေဝေသု ဒေဝသောဘဂ္ဂံ၊ ဒိဗ္ဗံ ရဇ္ဇံ ပသာသိယ။

    ‘‘‘Devesu devasobhaggaṃ, dibbaṃ rajjaṃ pasāsiya;

    မနုဇေသု မနုဇိန္ဒော၊ ရာဇာ ရဋ္ဌေ ဘဝိသ္သတိ။

    Manujesu manujindo, rājā raṭṭhe bhavissati.

    ‘‘‘သော စရိမံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ၊ သစ္ဆိကတ္ဝာန 79 ဓမ္မတံ။

    ‘‘‘So carimaṃ pabbajitvā, sacchikatvāna 80 dhammataṃ;

    ပစ္စေကဗုဒ္ဓော ဓုတရာဂော၊ ဝဋံသကော နာမ ဘဝိသ္သတိ။

    Paccekabuddho dhutarāgo, vaṭaṃsako nāma bhavissati.

    ‘‘‘နတ္ထိ စိတ္တေ 81 ပသန္နမ္ဟိ၊ အပ္ပကာ နာမ ဒက္ခိဏာ။

    ‘‘‘Natthi citte 82 pasannamhi, appakā nāma dakkhiṇā;

    တထာဂတေ ဝာ သမ္ဗုဒ္ဓေ၊ အထ ဝာ တသ္သ သာဝကေ။

    Tathāgate vā sambuddhe, atha vā tassa sāvake.

    ‘‘‘ဧဝံ အစိန္တိယာ 83 ဗုဒ္ဓာ၊ ဗုဒ္ဓဓမ္မာ အစိန္တိယာ။

    ‘‘‘Evaṃ acintiyā 84 buddhā, buddhadhammā acintiyā;

    အစိန္တိယေ ပသန္နာနံ၊ ဝိပာကော ဟောတိ အစိန္တိယော’’’တိ။

    Acintiye pasannānaṃ, vipāko hoti acintiyo’’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၉၆. ‘‘ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စံ ပုဂ္ဂလံ ပသန္နစိတ္တံ ဧဝံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာမိ ‘‘(ယထာ ခော အယံ ပုဂ္ဂလော ဣရိယတိ, ယဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော, ယဉ္စ မဂ္ဂံ သမာရူဠ္ဟော) 85။ ဣမမ္ဟိ စာယံ သမယေ ကာလံ ကရေယ္ယ, ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော ဧဝံ သဂ္ဂေ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? စိတ္တံ ဟိသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ပသန္နံ, စေတောပသာဒဟေတု 86 ခော ပန ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တီ’’တိ။ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝာ အဝောစ, တတ္ထေတံ ဣတိ ဝုစ္စတိ –

    96. ‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ pasannacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi ‘‘(yathā kho ayaṃ puggalo iriyati, yañca paṭipadaṃ paṭipanno, yañca maggaṃ samārūḷho) 87. Imamhi cāyaṃ samaye kālaṃ kareyya, yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge. Taṃ kissa hetu? Cittaṃ hissa, bhikkhave, pasannaṃ, cetopasādahetu 88 kho pana evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantī’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca, tatthetaṃ iti vuccati –

    ‘‘ပသန္နစိတ္တံ ဉတ္ဝာန၊ ဧကစ္စံ ဣဓ ပုဂ္ဂလံ။

    ‘‘Pasannacittaṃ ñatvāna, ekaccaṃ idha puggalaṃ;

    ဧတမတ္ထဉ္စ ဗ္ယာကာသိ၊ ဗုဒ္ဓော 89 ဘိက္ခူန သန္တိကေ။

    Etamatthañca byākāsi, buddho 90 bhikkhūna santike.

    ‘‘ဣမမ္ဟိ စာယံ သမယေ၊ ကာလံ ကယိရာထ ပုဂ္ဂလော။

    ‘‘Imamhi cāyaṃ samaye, kālaṃ kayirātha puggalo;

    သဂ္ဂမ္ဟိ ဥပပဇ္ဇေယ္ယ၊ စိတ္တံ ဟိသ္သ ပသာဒိတံ။

    Saggamhi upapajjeyya, cittaṃ hissa pasāditaṃ.

    ‘‘စေတောပသာဒဟေတု ဟိ၊ သတ္တာ ဂစ္ဆန္တိ သုဂ္ဂတိံ။

    ‘‘Cetopasādahetu hi, sattā gacchanti suggatiṃ;

    ယထာဘတံ နိက္ခိပေယ္ယ၊ ဧဝမေဝံ တထာဝိဓော။

    Yathābhataṃ nikkhipeyya, evamevaṃ tathāvidho;

    ကာယသ္သ ဘေဒာ သပ္ပညော၊ သဂ္ဂံ သော ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။

    Kāyassa bhedā sappañño, saggaṃ so upapajjatī’’ti.

    ‘‘အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော ဘဂဝတာ ဣတိ မေ သုတ’’န္တိ။

    ‘‘Ayampi attho vutto bhagavatā iti me suta’’nti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သုဝဏ္ဏစ္ဆဒနံ နာဝံ၊ နာရိ အာရုယ္ဟ တိဋ္ဌသိ။

    ‘‘Suvaṇṇacchadanaṃ nāvaṃ, nāri āruyha tiṭṭhasi;

    ဩဂာဟသိ 91 ပောက္ခရဏိံ၊ ပဒ္မံ ဆိန္ဒသိ ပာဏိနာ။

    Ogāhasi 92 pokkharaṇiṃ, padmaṃ chindasi pāṇinā.

    ‘‘ကေန တေ တာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ အာနုဘာဝော ဇုတိ စ တေ။

    ‘‘Kena te tādiso vaṇṇo, ānubhāvo juti ca te;

    ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စ တေ ဘောဂာ၊ ယေ ကေစိ မနသိစ္ဆိတာ။

    Uppajjanti ca te bhogā, ye keci manasicchitā.

    ‘‘ပုစ္ဆိတာ ဒေဝတေ သံသ၊ ကိသ္သ ကမ္မသ္သိဒံ ဖလံ။

    ‘‘Pucchitā devate saṃsa, kissa kammassidaṃ phalaṃ;

    သာ ဒေဝတာ အတ္တမနာ၊ ဒေဝရာဇေန ပုစ္ဆိတာ။

    Sā devatā attamanā, devarājena pucchitā.

    ‘‘ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌာ ဝိယာကာသိ၊ သက္ကသ္သ ဣတိ မေ သုတံ။

    ‘‘Pañhaṃ puṭṭhā viyākāsi, sakkassa iti me sutaṃ;

    အဒ္ဓာနံ ပဋိပန္နာဟံ၊ ဒိသ္ဝာ ထူပံ မနောရမံ။

    Addhānaṃ paṭipannāhaṃ, disvā thūpaṃ manoramaṃ.

    ‘‘တတ္ထ စိတ္တံ ပသာဒေသိံ၊ ကသ္သပသ္သ ယသသ္သိနော။

    ‘‘Tattha cittaṃ pasādesiṃ, kassapassa yasassino;

    ပဒ္ဓပုပ္ဖေဟိ ပူဇေသိံ၊ ပသန္နာ သေဟိ တသ္သေဝ။

    Paddhapupphehi pūjesiṃ, pasannā sehi tasseva;

    ကမ္မသ္သ ဖလံ ဝိပာကော၊ ဧတာဒိသံ ကတပုညာ လဘန္တီ’’တိ။

    Kammassa phalaṃ vipāko, etādisaṃ katapuññā labhantī’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဒာနကထာ သီလကထာ သဂ္ဂကထာ ပုညကထာ ပုညဝိပာကကထာ’’တိ။

    ‘‘Dānakathā sīlakathā saggakathā puññakathā puññavipākakathā’’ti;

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘အပိစာပိ ပံသုထူပေသု ဥဒ္ဒိသ္သကတေသု ဒသဗလဓရာနံ တတ္ထပိ ကာရံ ကတ္ဝာ သဂ္ဂေသု နရာ ပမောဒန္တီ’’တိ။

    ‘‘Apicāpi paṃsuthūpesu uddissakatesu dasabaladharānaṃ tatthapi kāraṃ katvā saggesu narā pamodantī’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၉၇.

    97.

    ‘‘ဒေဝပုတ္တသရီရဝဏ္ဏာ, သဗ္ဗေ သုဘဂသဏ္ဌိတီ။

    ‘‘Devaputtasarīravaṇṇā, sabbe subhagasaṇṭhitī.

    ဥဒကေန ပံသုံ တေမေတ္ဝာ၊ ထူပံ ဝဍ္ဎေထ ကသ္သပံ။

    Udakena paṃsuṃ temetvā, thūpaṃ vaḍḍhetha kassapaṃ.

    ‘‘အယံ သုဂတ္တေ သုဂတသ္သ ထူပော၊ မဟေသိနော ဒသဗလဓမ္မဓာရိနော။

    ‘‘Ayaṃ sugatte sugatassa thūpo, mahesino dasabaladhammadhārino;

    တသ္မိံ 93 ဣမေ ဒေဝမနုဇာ ပသန္နာ၊ ကာရံ ကရောန္တာ ဇရာမရဏာ ပမုစ္စရေ’’တိ။

    Tasmiṃ 94 ime devamanujā pasannā, kāraṃ karontā jarāmaraṇā pamuccare’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဥဠာရံ ဝတ တံ အာသိ၊ ယာဟံ ထူပံ မဟေသိနော။

    ‘‘Uḷāraṃ vata taṃ āsi, yāhaṃ thūpaṃ mahesino;

    ဥပ္ပလာနိ စ စတ္တာရိ၊ မာလဉ္စ အဘိရောပယိံ။

    Uppalāni ca cattāri, mālañca abhiropayiṃ.

    ‘‘အဇ္ဇ တိံသံ တတော ကပ္ပာ၊ နာဘိဇာနာမိ ဒုဂ္ဂတိံ။

    ‘‘Ajja tiṃsaṃ tato kappā, nābhijānāmi duggatiṃ;

    ဝိနိပာတံ န ဂစ္ဆာမိ၊ ထူပံ ပူဇေတ္ဝ 95 သတ္ထုနော’’တိ။

    Vinipātaṃ na gacchāmi, thūpaṃ pūjetva 96 satthuno’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဗာတ္တိံသလက္ခဏဓရသ္သ၊ ဝိဇိတဝိဇယသ္သ လောကနာထသ္သ။

    ‘‘Bāttiṃsalakkhaṇadharassa, vijitavijayassa lokanāthassa;

    သတသဟသ္သံ ကပ္ပေ၊ မုဒိတော ထူပံ အပူဇေသိ။

    Satasahassaṃ kappe, mudito thūpaṃ apūjesi.

    ‘‘ယံ မယာ ပသုတံ ပုညံ၊ တေန စ ပုညေန ဒေဝ သောဘဂ္ဂံ။

    ‘‘Yaṃ mayā pasutaṃ puññaṃ, tena ca puññena deva sobhaggaṃ;

    ရဇ္ဇာနိ စ ကာရိတာနိ၊ အနာဂန္တုန ဝိနိပာတံ။

    Rajjāni ca kāritāni, anāgantuna vinipātaṃ.

    ‘‘ယံ စက္ခု အဒန္တဒမကသ္သ၊ သာသနေ ပဏိဟိတံ တထာ။

    ‘‘Yaṃ cakkhu adantadamakassa, sāsane paṇihitaṃ tathā;

    စိတ္တံ တံ မေ သဗ္ဗံ၊ လဒ္ဓံ ဝိမုတ္တစိတ္တမ္ဟိ ဝိဓူတလတော’’တိ။

    Cittaṃ taṃ me sabbaṃ, laddhaṃ vimuttacittamhi vidhūtalato’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၉၈.

    98.

    ‘‘သာမာကပတ္ထောဒနမတ္တမေဝ ဟိ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓမ္ဟိ အဒာသိ ဒက္ခိဏံ။

    ‘‘Sāmākapatthodanamattameva hi, paccekabuddhamhi adāsi dakkhiṇaṃ.

    ဝိမုတ္တစိတ္တေ အခိလေ အနာသဝေ၊ အရဏဝိဟာရိမ္ဟိ အသင္ဂမာနသေ။

    Vimuttacitte akhile anāsave, araṇavihārimhi asaṅgamānase.

    ‘‘တသ္မိဉ္စ ဩကပ္ပယိ ဓမ္မမုတ္တမံ၊ တသ္မိဉ္စ ဓမ္မေ ပဏိဓေသိံ မာနသံ။

    ‘‘Tasmiñca okappayi dhammamuttamaṃ, tasmiñca dhamme paṇidhesiṃ mānasaṃ;

    ဧဝံ ဝိဟာရီဟိ မေ သင္ဂမော သိယာ၊ ဘဝေ ကုဒာသုပိ စ မာ အပေက္ခဝာ။

    Evaṃ vihārīhi me saṅgamo siyā, bhave kudāsupi ca mā apekkhavā.

    ‘‘တသ္သေဝ ကမ္မသ္သ ဝိပာကတော အဟံ၊ သဟသ္သက္ခတ္တုံ ကုရုသူပပဇ္ဇထ 97

    ‘‘Tasseva kammassa vipākato ahaṃ, sahassakkhattuṃ kurusūpapajjatha 98;

    ဒီဃာယုကေသု အမမေသု ပာဏိသု၊ ဝိသေသဂာမီသု အဟီနဂာမိသု။

    Dīghāyukesu amamesu pāṇisu, visesagāmīsu ahīnagāmisu.

    ‘‘တသ္သေဝ ကမ္မသ္သ ဝိပာကတော အဟံ၊ သဟသ္သက္ခတ္တုံ တိဒသောပပဇ္ဇထ။

    ‘‘Tasseva kammassa vipākato ahaṃ, sahassakkhattuṃ tidasopapajjatha;

    ဝိစိတ္ရမာလာဘရဏာနုလေပိသု၊ ဝိသိဋ္ဌကာယူပဂတော ယသသ္သိသု။

    Vicitramālābharaṇānulepisu, visiṭṭhakāyūpagato yasassisu.

    ‘‘တသ္သေဝ ကမ္မသ္သ ဝိပာကတော အဟံ၊ ဝိမုတ္တစိတ္တော အခိလော အနာသဝော။

    ‘‘Tasseva kammassa vipākato ahaṃ, vimuttacitto akhilo anāsavo;

    ဣမေဟိ မေ အန္တိမဒေဟဓာရိဘိ၊ သမာဂမော အာသိဟိ တာဟိ တာသိဟိ။

    Imehi me antimadehadhāribhi, samāgamo āsihi tāhi tāsihi.

    ‘‘ပစ္စက္ခံ ခ္ဝိမံ အဝစ တထာဂတော ဇိနော၊ သမိဇ္ဈတေ သီလဝတော ယဒိစ္ဆတိ။

    ‘‘Paccakkhaṃ khvimaṃ avaca tathāgato jino, samijjhate sīlavato yadicchati;

    ယထာ ယထာ မေ မနသာ ဝိစိန္တိတံ၊ တထာ သမိဒ္ဓံ အယမန္တိမော ဘဝော’’တိ။

    Yathā yathā me manasā vicintitaṃ, tathā samiddhaṃ ayamantimo bhavo’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဧကတိံသမ္ဟိ ကပ္ပမ္ဟိ ဇိနော အနေဇော၊ အနန္တဒသ္သီ ဘဂဝာ သိခီတိ။

    ‘‘Ekatiṃsamhi kappamhi jino anejo, anantadassī bhagavā sikhīti;

    တသ္သာပိ ရာဇာ ဘာတာ သိခိဒ္ဓေ 99၊ ဗုဒ္ဓေ စ ဓမ္မေ စ အဘိပ္ပသန္နော။

    Tassāpi rājā bhātā sikhiddhe 100, buddhe ca dhamme ca abhippasanno.

    ‘‘ပရိနိဗ္ဗုတေ လောကဝိနာယကမ္ဟိ၊ ထူပံ သကာသိ ဝိပုလံ မဟန္တံ။

    ‘‘Parinibbute lokavināyakamhi, thūpaṃ sakāsi vipulaṃ mahantaṃ;

    သမန္တတော ဂာဝုတိကံ မဟေသိနော၊ ဒေဝာတိဒေဝသ္သ နရုတ္တမသ္သ။

    Samantato gāvutikaṃ mahesino, devātidevassa naruttamassa.

    ‘‘တသ္မိံ မနုသ္သော ဗလိမာဘိဟာရီ၊ ပဂ္ဂယ္ဟ ဇာတိသုမနံ ပဟဋ္ဌော။

    ‘‘Tasmiṃ manusso balimābhihārī, paggayha jātisumanaṃ pahaṭṭho;

    ဝာတေန ပုပ္ဖံ ပတိတသ္သ ဧကံ၊ တာဟံ ဂဟေတ္ဝာန တသ္သေဝ ဒာသိ။

    Vātena pupphaṃ patitassa ekaṃ, tāhaṃ gahetvāna tasseva dāsi.

    ‘‘သော မံ အဝောစာဘိပသန္နစိတ္တော၊ တုယ္ဟမေဝ ဧတံ ပုပ္ဖံ ဒဒာမိ။

    ‘‘So maṃ avocābhipasannacitto, tuyhameva etaṃ pupphaṃ dadāmi;

    တာဟံ ဂဟေတ္ဝာ အဘိရောပယေသိံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဗုဒ္ဓမနုသ္သရန္တော။

    Tāhaṃ gahetvā abhiropayesiṃ, punappunaṃ buddhamanussaranto.

    ‘‘အဇ္ဇ တိံသံ တတော ကပ္ပာ၊ နာဘိဇာနာမိ ဒုဂ္ဂတိံ။

    ‘‘Ajja tiṃsaṃ tato kappā, nābhijānāmi duggatiṃ;

    ဝိနိပာတဉ္စ န ဂစ္ဆာမိ၊ ထူပပူဇာယိဒံ ဖလ’’န္တိ။

    Vinipātañca na gacchāmi, thūpapūjāyidaṃ phala’’nti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ကပိလံ နာမ နဂရံ၊ သုဝိဘတ္တံ မဟာပထံ။

    ‘‘Kapilaṃ nāma nagaraṃ, suvibhattaṃ mahāpathaṃ;

    အာကိဏ္ဏမိဒ္ဓံ ဖီတဉ္စ၊ ဗ္ရဟ္မဒတ္တသ္သ ရာဇိနော။

    Ākiṇṇamiddhaṃ phītañca, brahmadattassa rājino.

    ‘‘ကုမ္မာသံ ဝိက္ကိဏိံ တတ္ထ၊ ပဉ္စာလာနံ ပုရုတ္တမေ။

    ‘‘Kummāsaṃ vikkiṇiṃ tattha, pañcālānaṃ puruttame;

    သောဟံ အဒ္ဒသိံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဥပရိဋ္ဌံ ယသသ္သိနံ။

    Sohaṃ addasiṃ sambuddhaṃ, upariṭṭhaṃ yasassinaṃ.

    ‘‘ဟဋ္ဌော စိတ္တံ ပသာဒေတ္ဝာ၊ နိမန္တေသိံ နရုတ္တမံ။

    ‘‘Haṭṭho cittaṃ pasādetvā, nimantesiṃ naruttamaṃ;

    အရိဋ္ဌံ ဓုဝဘတ္တေန၊ ယံ မေ ဂေဟမ္ဟိ ဝိဇ္ဇထ။

    Ariṭṭhaṃ dhuvabhattena, yaṃ me gehamhi vijjatha.

    ‘‘တတော စ ကတ္တိကော ပုဏ္ဏော 101၊ ပုဏ္ဏမာသီ ဥပဋ္ဌိတာ။

    ‘‘Tato ca kattiko puṇṇo 102, puṇṇamāsī upaṭṭhitā;

    နဝံ ဒုသ္သယုဂံ ဂယ္ဟ၊ အရိဋ္ဌသ္သောပနာမယိံ။

    Navaṃ dussayugaṃ gayha, ariṭṭhassopanāmayiṃ.

    ‘‘ပသန္နစိတ္တံ ဉတ္ဝာန၊ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟိ နရုတ္တမော။

    ‘‘Pasannacittaṃ ñatvāna, paṭiggaṇhi naruttamo;

    အနုကမ္ပကော ကာရုဏိကော၊ တဏ္ဟာနိဃာတကော မုနိ။

    Anukampako kāruṇiko, taṇhānighātako muni.

    ‘‘တာဟံ ကမ္မံ ကရိတ္ဝာန၊ ကလ္ယာဏံ ဗုဒ္ဓဝဏ္ဏိတံ။

    ‘‘Tāhaṃ kammaṃ karitvāna, kalyāṇaṃ buddhavaṇṇitaṃ;

    ဒေဝေ စေဝ မနုသ္သေ စ၊ သန္ဓာဝိတ္ဝာ တတော စုတော။

    Deve ceva manusse ca, sandhāvitvā tato cuto.

    ‘‘ဗာရာဏသိယံ နဂရေ၊ သေဋ္ဌိသ္သ ဧကပုတ္တကော။

    ‘‘Bārāṇasiyaṃ nagare, seṭṭhissa ekaputtako;

    အဍ္ဎေ ကုလသ္မိံ ဥပ္ပဇ္ဇိံ၊ ပာဏေဟိ စ ပိယတရော။

    Aḍḍhe kulasmiṃ uppajjiṃ, pāṇehi ca piyataro.

    ‘‘တတော စ ဝိညုတံ ပတ္တော၊ ဒေဝပုတ္တေန စောဒိတော။

    ‘‘Tato ca viññutaṃ patto, devaputtena codito;

    ပာသာဒာ ဩရူဟိတ္ဝာန၊ သမ္ဗုဒ္ဓမုပသင္ကမိံ။

    Pāsādā orūhitvāna, sambuddhamupasaṅkamiṃ.

    ‘‘သော မေ ဓမ္မမဒေသယိ၊ အနုကမ္ပာယ ဂောတမော။

    ‘‘So me dhammamadesayi, anukampāya gotamo;

    ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပာဒံ၊ ဒုက္ခသ္သ စ အတိက္ကမံ။

    Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, dukkhassa ca atikkamaṃ.

    ‘‘အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဒုက္ခူပသမဂာမိနံ။

    ‘‘Ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, dukkhūpasamagāminaṃ;

    စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ မုနိ ဓမ္မမဒေသယိ။

    Cattāri ariyasaccāni, muni dhammamadesayi.

    ‘‘တသ္သာဟံ ဝစနံ သုတ္ဝာ၊ ဝိဟရိံ သာသနေ ရတော။

    ‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, vihariṃ sāsane rato;

    သမထံ ပဋိဝိဇ္ဈာဟံ၊ ရတ္တိန္ဒိဝမတန္ဒိတော။

    Samathaṃ paṭivijjhāhaṃ, rattindivamatandito.

    ‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာ စ၊ ယေ မေ ဝိဇ္ဇိံသု 103 အာသဝာ။

    ‘‘Ajjhattañca bahiddhā ca, ye me vijjiṃsu 104 āsavā;

    သဗ္ဗေ အာသုံ သမုစ္ဆိန္နာ၊ န စ ဥပ္ပဇ္ဇရေ ပုန။

    Sabbe āsuṃ samucchinnā, na ca uppajjare puna.

    ‘‘ပရိယန္တကတံ ဒုက္ခံ၊ စရိမောယံ သမုသ္သယော။

    ‘‘Pariyantakataṃ dukkhaṃ, carimoyaṃ samussayo;

    ဇာတိမရဏသံသာရော၊ နတ္ထိဒာနိ ပုနဗ္ဘဝော’’တိ။

    Jātimaraṇasaṃsāro, natthidāni punabbhavo’’ti.

    ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၉၉. တတ္ထ ကတမံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ?

    99. Tattha katamaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ?

    ‘‘ဥဒ္ဓံ အဓော သဗ္ဗဓိ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ အယံ အဟသ္မီတိ 105 အနာနုပသ္သီ။

    ‘‘Uddhaṃ adho sabbadhi vippamutto, ayaṃ ahasmīti 106 anānupassī;

    ဧဝံ ဝိမုတ္တော ဥဒတာရိ ဩဃံ၊ အတိဏ္ဏပုဗ္ဗံ အပုနဗ္ဘဝာယာ’’တိ။

    Evaṃ vimutto udatāri oghaṃ, atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāyā’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သီလဝတော , အာနန္ဒ, န စေတနာ 107 ကရဏီယာ ‘ကိန္တိ မေ အဝိပ္ပဋိသာရော ဇာယေယ္ယာ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ သီလဝတော အဝိပ္ပဋိသာရော ဇာယေယ္ယ။ အဝိပ္ပဋိသာရိနာ, အာနန္ဒ, န စေတနာ ကရဏီယာ ‘ကိန္တိ မေ ပာမောဇ္ဇံ ဇာယေယ္ယာ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ အဝိပ္ပဋိသာရိနော ပာမောဇ္ဇံ ဇာယေယ္ယ။ ပမုဒိတေန, အာနန္ဒ, န စေတနာ ကရဏီယာ ‘ကိန္တိ မေ ပီတိ ဇာယေယ္ယာ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ ပမုဒိတသ္သ ပီတိ ဇာယေယ္ယ။ ပီတိမနသ္သ, အာနန္ဒ, န စေတနာ ကရဏီယာ ‘ကိန္တိ မေ ကာယော ပသ္သမ္ဘေယ္ယာ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ ပီတိမနသ္သ ကာယော ပသ္သမ္ဘေယ္ယ။ ပသ္သဒ္ဓကာယသ္သ အာနန္ဒ, န စေတနာ ကရဏီယာ ‘ကိန္တာဟံ သုခံ ဝေဒိယေယ္ယ’န္တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ ပသ္သဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒိယေယ္ယ။ သုခိနော အာနန္ဒ, န စေတနာ ကရဏီယာ ‘ကိန္တိ မေ သမာဓိ ဇာယေယ္ယာ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ သုခိနော သမာဓိ ဇာယေယ္ယ။ သမာဟိတသ္သ အာနန္ဒ, န စေတနာ ကရဏီယာ ‘ကိန္တာဟံ ယထာဘူတံ ပဇာနေယ္ယ’န္တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ သမာဟိတော ယထာဘူတံ ပဇာနေယ္ယ။ ယထာဘူတံ ပဇာနတာ , အာနန္ဒ, န စေတနာ ကရဏီယာ ‘ကိန္တိ မေ နိဗ္ဗိဒာ ဇာယေယ္ယာ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ ယထာဘူတံ ပဇာနန္တော နိဗ္ဗိန္ဒေယ္ယ။ နိဗ္ဗိန္ဒန္တေန, အာနန္ဒ, န စေတနာ ကရဏီယာ ‘ကိန္တိ မေ ဝိရာဂော ဇာယေယ္ယာ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော ဝိရဇ္ဇေယ္ယ။ ဝိရဇ္ဇန္တေန အာနန္ဒ န စေတနာ ကရဏီယာ ‘ကိန္တိ မေ ဝိမုတ္တိ ဇာယေယ္ယာ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ ဝိရဇ္ဇန္တော ဝိမုစ္စေယ္ယ။ ဝိမုတ္တေန, အာနန္ဒ, န စေတနာ ကရဏီယာ ‘ကိန္တိ မေ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနံ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယာ’တိ။ ဓမ္မတာ ဧသာ, အာနန္ဒ, ယံ ဝိမုတ္တသ္သ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနံ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ။

    ‘‘Sīlavato , ānanda, na cetanā 108 karaṇīyā ‘kinti me avippaṭisāro jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ sīlavato avippaṭisāro jāyeyya. Avippaṭisārinā, ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me pāmojjaṃ jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ avippaṭisārino pāmojjaṃ jāyeyya. Pamuditena, ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me pīti jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ pamuditassa pīti jāyeyya. Pītimanassa, ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me kāyo passambheyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ pītimanassa kāyo passambheyya. Passaddhakāyassa ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kintāhaṃ sukhaṃ vediyeyya’nti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ passaddhakāyo sukhaṃ vediyeyya. Sukhino ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me samādhi jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ sukhino samādhi jāyeyya. Samāhitassa ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kintāhaṃ yathābhūtaṃ pajāneyya’nti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajāneyya. Yathābhūtaṃ pajānatā , ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me nibbidā jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ yathābhūtaṃ pajānanto nibbindeyya. Nibbindantena, ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me virāgo jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ nibbindanto virajjeyya. Virajjantena ānanda na cetanā karaṇīyā ‘kinti me vimutti jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ virajjanto vimucceyya. Vimuttena, ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me vimuttiñāṇadassanaṃ uppajjeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ vimuttassa vimuttiñāṇadassanaṃ uppajjeyyā’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၁၀၀.

    100.

    ‘‘ယဒာ ဟဝေ ပာတုဘဝန္တိ ဓမ္မာ, အာတာပိနော ဈာယတော ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ။

    ‘‘Yadā have pātubhavanti dhammā, ātāpino jhāyato brāhmaṇassa.

    အထသ္သ ကင္ခာ ဝပယန္တိ သဗ္ဗာ၊ ယတော ပဇာနာတိ သဟေတုဓမ္မ’’န္တိ။

    Athassa kaṅkhā vapayanti sabbā, yato pajānāti sahetudhamma’’nti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ယဒာ ဟဝေ ပာတုဘဝန္တိ ဓမ္မာ၊ အာတာပိနော ဈာယတော ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ။

    ‘‘Yadā have pātubhavanti dhammā, ātāpino jhāyato brāhmaṇassa;

    အထသ္သ ကင္ခာ ဝပယန္တိ သဗ္ဗာ၊ ယတော ခယံ ပစ္စယာနံ အဝေဒီ’’တိ။

    Athassa kaṅkhā vapayanti sabbā, yato khayaṃ paccayānaṃ avedī’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ကိံနု 109 ကုဇ္ဈသိ မာ ကုဇ္ဈိ၊ အက္ကောဓော တိသ္သ တေ ဝရံ။

    ‘‘Kiṃnu 110 kujjhasi mā kujjhi, akkodho tissa te varaṃ;

    ကောဓမာနမက္ခဝိနယတ္ထံ ဟိ၊ တိသ္သ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတီ’’တိ။

    Kodhamānamakkhavinayatthaṃ hi, tissa brahmacariyaṃ vussatī’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ကဒာဟံ နန္ဒံ ပသ္သေယ္ယံ၊ အာရညံ 111 ပံသုကူလိကံ။

    ‘‘Kadāhaṃ nandaṃ passeyyaṃ, āraññaṃ 112 paṃsukūlikaṃ;

    အညာတုဉ္ဆေန ယာပေန္တံ၊ ကာမေသု အနပေက္ခိန’’န္တိ။

    Aññātuñchena yāpentaṃ, kāmesu anapekkhina’’nti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ကိံသု ဆေတ္ဝာ သုခံ သေတိ၊ ကိံသု ဆေတ္ဝာ န သောစတိ။

    ‘‘Kiṃsu chetvā sukhaṃ seti, kiṃsu chetvā na socati;

    ကိသ္သသ္သု 113 ဧကဓမ္မသ္သ၊ ဝဓံ ရောစေသိ ဂောတမာတိ။

    Kissassu 114 ekadhammassa, vadhaṃ rocesi gotamāti.

    ‘‘ကောဓံ ဆေတ္ဝာ သုခံ သေတိ၊ ကောဓံ ဆေတ္ဝာ န သောစတိ။

    ‘‘Kodhaṃ chetvā sukhaṃ seti, kodhaṃ chetvā na socati;

    ကောဓသ္သ ဝိသမူလသ္သ၊ မဓုရဂ္ဂသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏ။

    Kodhassa visamūlassa, madhuraggassa brāhmaṇa;

    ဝဓံ အရိယာ ပသံသန္တိ၊ တံ ဟိ ဆေတ္ဝာ န သောစတီ’’တိ။

    Vadhaṃ ariyā pasaṃsanti, taṃ hi chetvā na socatī’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ကိံသု ဟနေ ဥပ္ပတိတံ၊ ကိံသု ဇာတံ ဝိနောဒယေ။

    ‘‘Kiṃsu hane uppatitaṃ, kiṃsu jātaṃ vinodaye;

    ကိဉ္စသ္သု ပဇဟေ ဓီရော၊ ကိသ္သာဘိသမယော သုခော။

    Kiñcassu pajahe dhīro, kissābhisamayo sukho.

    ‘‘ကောဓံ ဟနေ ဥပ္ပတိတံ၊ ရာဂံ ဇာတံ ဝိနောဒယေ။

    ‘‘Kodhaṃ hane uppatitaṃ, rāgaṃ jātaṃ vinodaye;

    အဝိဇ္ဇံ ပဇဟေ ဓီရော၊ သစ္စာဘိသမယော သုခော’’တိ။

    Avijjaṃ pajahe dhīro, saccābhisamayo sukho’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၁၀၁.

    101.

    ‘‘သတ္တိယာ ဝိယ ဩမဋ္ဌော, ဍယ္ဟမာနောဝ 115 မတ္ထကေ။

    ‘‘Sattiyā viya omaṭṭho, ḍayhamānova 116 matthake.

    ကာမရာဂပ္ပဟာနာယ၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ။

    Kāmarāgappahānāya, sato bhikkhu paribbaje.

    ‘‘သတ္တိယာ ဝိယ ဩမဋ္ဌော၊ ဍယ္ဟမာနောဝ မတ္ထကေ။

    ‘‘Sattiyā viya omaṭṭho, ḍayhamānova matthake;

    သက္ကာယဒိဋ္ဌိပ္ပဟာနာယ၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

    Sakkāyadiṭṭhippahānāya, sato bhikkhu paribbaje’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သဗ္ဗေ ခယန္တာ နိစယာ၊ ပတနန္တာ သမုသ္သယာ။

    ‘‘Sabbe khayantā nicayā, patanantā samussayā;

    သဗ္ဗေသံ မရဏမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗေသံ ဇီဝိတမဒ္ဓုဝံ။

    Sabbesaṃ maraṇamāgamma, sabbesaṃ jīvitamaddhuvaṃ;

    ဧတံ ဘယံ မရဏေ 117 ပေက္ခမာနော၊ ပုညာနိ ကယိရာထ သုခာဝဟာနိ။

    Etaṃ bhayaṃ maraṇe 118 pekkhamāno, puññāni kayirātha sukhāvahāni.

    ‘‘သဗ္ဗေ ခယန္တာ နိစယာ၊ ပတနန္တာ သမုသ္သယာ။

    ‘‘Sabbe khayantā nicayā, patanantā samussayā;

    သဗ္ဗေသံ မရဏမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗေသံ ဇီဝိတမဒ္ဓုဝံ။

    Sabbesaṃ maraṇamāgamma, sabbesaṃ jīvitamaddhuvaṃ;

    ဧတံ ဘယံ မရဏေ ပေက္ခမာနော၊ လောကာမိသံ ပဇဟေ သန္တိပေက္ခော’’တိ။

    Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno, lokāmisaṃ pajahe santipekkho’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သုခံ သယန္တိ မုနယော၊ န တေ သောစန္တိ မာဝိဓ။

    ‘‘Sukhaṃ sayanti munayo, na te socanti māvidha;

    ယေသံ ဈာနရတံ စိတ္တံ၊ ပညဝာ သုသမာဟိတော။

    Yesaṃ jhānarataṃ cittaṃ, paññavā susamāhito;

    အာရဒ္ဓဝီရိယော ပဟိတတ္တော၊ ဩဃံ တရတိ ဒုတ္တရံ။

    Āraddhavīriyo pahitatto, oghaṃ tarati duttaraṃ.

    ‘‘ဝိရတော ကာမသညာယ၊ သဗ္ဗသံယောဇနာတီတော 119

    ‘‘Virato kāmasaññāya, sabbasaṃyojanātīto 120;

    နန္ဒိဘဝပရိက္ခီဏော 121၊ သော ဂမ္ဘီရေ န သီဒတီ’’တိ။

    Nandibhavaparikkhīṇo 122, so gambhīre na sīdatī’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သဒ္ဒဟာနော အရဟတံ၊ ဓမ္မံ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ။

    ‘‘Saddahāno arahataṃ, dhammaṃ nibbānapattiyā;

    သုသ္သူသံ လဘတေ ပညံ၊ အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော။

    Sussūsaṃ labhate paññaṃ, appamatto vicakkhaṇo.

    ပတိရူပကာရီ ဓုရဝာ၊ ဥဋ္ဌာတာ ဝိန္ဒတေ ဓနံ။

    Patirūpakārī dhuravā, uṭṭhātā vindate dhanaṃ;

    သစ္စေန ကိတ္တိံ ပပ္ပောတိ၊ ဒဒံ မိတ္တာနိ ဂန္ထတိ။

    Saccena kittiṃ pappoti, dadaṃ mittāni ganthati;

    အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ၊ ဧဝံ 123 ပေစ္စ န သောစတီ’’တိ။

    Asmā lokā paraṃ lokaṃ, evaṃ 124 pecca na socatī’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သဗ္ဗဂန္ထပဟီနသ္သ၊ ဝိပ္ပမုတ္တသ္သ တေ သတော။

    ‘‘Sabbaganthapahīnassa, vippamuttassa te sato;

    သမဏသ္သ န တံ သာဓု၊ ယဒညမနုသာသသီတိ။

    Samaṇassa na taṃ sādhu, yadaññamanusāsasīti.

    ‘‘ယေန ကေနစိ ဝဏ္ဏေန၊ သံဝာသော သက္က ဇာယတိ။

    ‘‘Yena kenaci vaṇṇena, saṃvāso sakka jāyati;

    န တံ အရဟတိ သပ္ပညော၊ မနသာ အနုကမ္ပိတုံ 125

    Na taṃ arahati sappañño, manasā anukampituṃ 126.

    ‘‘မနသာ စေ ပသန္နေန၊ ယဒညမနုသာသတိ။

    ‘‘Manasā ce pasannena, yadaññamanusāsati;

    န တေန ဟောတိ သံယုတ္တော၊ ယာနုကမ္ပာ အနုဒ္ဒယာ’’တိ။

    Na tena hoti saṃyutto, yānukampā anuddayā’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၁၀၂.

    102.

    ‘‘ရာဂော စ ဒောသော စ ကုတောနိဒာနာ, အရတီ ရတီ 127 လောမဟံသော ကုတောဇာ။

    ‘‘Rāgo ca doso ca kutonidānā, aratī ratī 128 lomahaṃso kutojā.

    ကုတော သမုဋ္ဌာယ မနောဝိတက္ကာ၊ ကုမာရကာ ဓင္ကမိဝောသ္သဇန္တိ။

    Kuto samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajanti.

    ‘‘ရာဂော စ ဒောသော စ ဣတောနိဒာနာ၊ အရတီ ရတီ လောမဟံသော ဣတောဇာ။

    ‘‘Rāgo ca doso ca itonidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;

    ဣတော သမုဋ္ဌာယ မနောဝိတက္ကာ၊ ကုမာရကာ ဓင္ကမိဝောသ္သဇန္တိ။

    Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajanti.

    ‘‘သ္နေဟဇာ အတ္တသမ္ဘူတာ၊ နိဂ္ရောဓသ္သေဝ ခန္ဓဇာ။

    ‘‘Snehajā attasambhūtā, nigrodhasseva khandhajā;

    ပုထု ဝိသတ္တာ ကာမေသု၊ မာလုဝာဝ ဝိတတာ ဝနေ။

    Puthu visattā kāmesu, māluvāva vitatā vane.

    ‘‘ယေ နံ ပဇာနန္တိ ယတောနိဒာနံ၊ တေ နံ ဝိနောဒေန္တိ သုဏောဟိ ယက္ခ။

    ‘‘Ye naṃ pajānanti yatonidānaṃ, te naṃ vinodenti suṇohi yakkha;

    တေ ဒုတ္တရံ ဩဃမိမံ တရန္တိ၊ အတိဏ္ဏပုဗ္ဗံ အပုနဗ္ဘဝာယာ’’တိ။

    Te duttaraṃ oghamimaṃ taranti, atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāyā’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဒုက္ကရံ ဘဂဝာ သုဒုက္ကရံ ဘဂဝာ’’တိ။

    ‘‘Dukkaraṃ bhagavā sudukkaraṃ bhagavā’’ti;

    ‘‘ဒုက္ကရံ ဝာပိ ကရောန္တိ၊ [ကာမဒာတိ ဘဂဝာ]

    ‘‘Dukkaraṃ vāpi karonti, [kāmadāti bhagavā]

    သေက္ခာ သီလသမာဟိတာ။

    Sekkhā sīlasamāhitā;

    ဌိတတ္တာ အနဂာရိယုပေတသ္သ၊ တုဋ္ဌိ ဟောတိ သုခာဝဟာ’’တိ။

    Ṭhitattā anagāriyupetassa, tuṭṭhi hoti sukhāvahā’’ti.

    ‘‘ဒုလ္လဘာ 129 ဘဂဝာ ယဒိဒံ တုဋ္ဌီ’’တိ။

    ‘‘Dullabhā 130 bhagavā yadidaṃ tuṭṭhī’’ti;

    ‘‘ဒုလ္လဘံ ဝာပိ လဘန္တိ၊ [ကာမဒာတိ ဘဂဝာ]

    ‘‘Dullabhaṃ vāpi labhanti, [kāmadāti bhagavā]

    စိတ္တဝူပသမေ ရတာ။

    Cittavūpasame ratā;

    ယေသံ ဒိဝာ စ ရတ္တော စ၊ ဘာဝနာယ ရတော မနော’’တိ။

    Yesaṃ divā ca ratto ca, bhāvanāya rato mano’’ti.

    ‘‘ဒုသ္သမာဒဟံ ဘဂဝာ ယဒိဒံ စိတ္တ’’န္တိ။

    ‘‘Dussamādahaṃ bhagavā yadidaṃ citta’’nti;

    ‘‘ဒုသ္သမာဒဟံ ဝာပိ သမာဒဟန္တိ၊ [ကာမဒာတိ ဘဂဝာ]

    ‘‘Dussamādahaṃ vāpi samādahanti, [kāmadāti bhagavā]

    ဣန္ဒ္ရိယူပသမေ ရတာ။

    Indriyūpasame ratā;

    တေ ဆေတ္ဝာ မစ္စုနော ဇာလံ၊ အရိယာ ဂစ္ဆန္တိ ကာမဒာ’’တိ။

    Te chetvā maccuno jālaṃ, ariyā gacchanti kāmadā’’ti.

    ‘‘ဒုဂ္ဂမော ဘဂဝာ ဝိသမော မဂ္ဂော’’တိ။

    ‘‘Duggamo bhagavā visamo maggo’’ti;

    ‘‘ဒုဂ္ဂမေ ဝိသမေ ဝာပိ၊ အရိယာ ဂစ္ဆန္တိ ကာမဒ 131

    ‘‘Duggame visame vāpi, ariyā gacchanti kāmada 132;

    အနရိယာ ဝိသမေ မဂ္ဂေ၊ ပပတန္တိ အဝံသိရာ။

    Anariyā visame magge, papatanti avaṃsirā;

    အရိယာနံ သမော မဂ္ဂော၊ အရိယာ ဟိ ဝိသမေ သမာ’’တိ။

    Ariyānaṃ samo maggo, ariyā hi visame samā’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၁၀၃.

    103.

    ‘‘ဣဒံ ဟိ 133 တံ ဇေတဝနံ, ဣသိသင္ဃနိသေဝိတံ။

    ‘‘Idaṃ hi 134 taṃ jetavanaṃ, isisaṅghanisevitaṃ.

    အာဝုတ္ထံ ဓမ္မရာဇေန၊ ပီတိသဉ္ဇနနံ မမ။

    Āvutthaṃ dhammarājena, pītisañjananaṃ mama.

    ‘‘ကမ္မံ ဝိဇ္ဇာ စ ဓမ္မော စ၊ သီလံ ဇီဝိတမုတ္တမံ။

    ‘‘Kammaṃ vijjā ca dhammo ca, sīlaṃ jīvitamuttamaṃ;

    ဧတေန မစ္စာ သုဇ္ဈန္တိ၊ န ဂောတ္တေန ဓနေန ဝာ။

    Etena maccā sujjhanti, na gottena dhanena vā.

    ‘‘တသ္မာ ဟိ ပဏ္ဍိတော ပောသော၊ သမ္ပသ္သံ အတ္ထမတ္တနော။

    ‘‘Tasmā hi paṇḍito poso, sampassaṃ atthamattano;

    ယောနိသော ဝိစိနေ ဓမ္မံ၊ ဧဝံ တတ္ထ ဝိသုဇ္ဈတိ။

    Yoniso vicine dhammaṃ, evaṃ tattha visujjhati.

    ‘‘သာရိပုတ္တောဝ ပညာယ၊ သီလေန ဥပသမေန စ။

    ‘‘Sāriputtova paññāya, sīlena upasamena ca;

    ယောပိ ပာရင္ဂတော ဘိက္ခု၊ ဧတာဝပရမော သိယာ’’တိ။

    Yopi pāraṅgato bhikkhu, etāvaparamo siyā’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘အတီတံ နာန္ဝာဂမေယ္ယ၊ နပ္ပဋိကင္ခေ အနာဂတံ။

    ‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;

    ယဒတီတံ ပဟီနံ 135 တံ၊ အပ္ပတ္တဉ္စ အနာဂတံ။

    Yadatītaṃ pahīnaṃ 136 taṃ, appattañca anāgataṃ.

    ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ ယော ဓမ္မံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ဝိပသ္သတိ။

    ‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;

    အသံဟီရံ အသံကုပ္ပံ၊ တံ ဝိဒ္ဝာ မနုဗ္ရူဟယေ။

    Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.

    ‘‘အဇ္ဇေဝ ကိစ္စမာတပ္ပံ 137၊ ကော ဇညာ မရဏံ သုဝေ။

    ‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ 138, ko jaññā maraṇaṃ suve;

    န ဟိ နော သင္ဂရံ တေန၊ မဟာသေနေန မစ္စုနာ။

    Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā.

    ‘‘ဧဝံ ဝိဟာရိံ အာတာပိံ၊ အဟောရတ္တမတန္ဒိတံ။

    ‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;

    တံ ဝေ ‘‘ဘဒ္ဒေကရတ္တော’’တိ၊ သန္တော အာစိက္ခတေ မုနီ’’တိ။

    Taṃ ve ‘‘bhaddekaratto’’ti, santo ācikkhate munī’’ti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘စတ္တာရိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, သစ္ဆိကာတဗ္ဗာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ စက္ခုနာ ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ, အတ္ထိ ဓမ္မာ သတိယာ ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ, အတ္ထိ ဓမ္မာ ကာယေန ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ, အတ္ထိ ဓမ္မာ ပညာယ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ။

    ‘‘Cattārimāni , bhikkhave, sacchikātabbāni. Katamāni cattāri? Atthi, bhikkhave, dhammā cakkhunā paññāya ca sacchikātabbā, atthi dhammā satiyā paññāya ca sacchikātabbā, atthi dhammā kāyena paññāya ca sacchikātabbā, atthi dhammā paññāya veditabbā, paññāya ca sacchikātabbā.

    ‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ စက္ခုနာ ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ? ဒိဗ္ဗစက္ခု သုဝိသုဒ္ဓံ အတိက္ကန္တမာနုသကံ စက္ခုနာ ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ။

    ‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā cakkhunā paññāya ca sacchikātabbā? Dibbacakkhu suvisuddhaṃ atikkantamānusakaṃ cakkhunā paññāya ca sacchikātabbaṃ.

    ‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သတိယာ ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ? ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိ သတိယာ ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ။

    ‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā satiyā paññāya ca sacchikātabbā? Pubbenivāsānussati satiyā paññāya ca sacchikātabbā.

    ‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ကာယေန ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ? ဣဒ္ဓိဝိဓာ နိရောဓာ ကာယေန ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ။

    ‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā kāyena paññāya ca sacchikātabbā? Iddhividhā nirodhā kāyena paññāya ca sacchikātabbā.

    ‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ပညာယ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ပညာယ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ? အာသဝာနံ ခယေ ဉာဏံ ပညာယ ဝေဒိတဗ္ဗံ, ပညာယ စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗ’’န္တိ။

    ‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā paññāya veditabbā, paññāya sacchikātabbā? Āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ paññāya veditabbaṃ, paññāya ca sacchikātabba’’nti.

    ဣဒံ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၁၀၄. တတ္ထ ကတမံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ?

    104. Tattha katamaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ?

    ‘‘ယသ္သ သေလူပမံ စိတ္တံ၊ ဌိတံ နာနုပကမ္ပတိ။

    ‘‘Yassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampati;

    ဝိရတ္တံ ရဇနီယေသု၊ ကောပနေယ္ယေ န ကုပ္ပတိ။

    Virattaṃ rajanīyesu, kopaneyye na kuppati;

    ယသ္သေဝံ ဘာဝိတံ စိတ္တံ၊ ကုတော နံ 139 ဒုက္ခမေသ္သတီ’’တိ။

    Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, kuto naṃ 140 dukkhamessatī’’ti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    အာယသ္မတော စ သာရိပုတ္တသ္သ စာရိကာဒသမံ ဝေယ္ယာကရဏံ ကာတဗ္ဗန္တိ။

    Āyasmato ca sāriputtassa cārikādasamaṃ veyyākaraṇaṃ kātabbanti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ယော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗာဟိတပာပဓမ္မော၊ နိဟုံဟုင္ကော 141 နိက္ကသာဝော ယတတ္တော။

    ‘‘Yo brāhmaṇo bāhitapāpadhammo, nihuṃhuṅko 142 nikkasāvo yatatto;

    ဝေဒန္တဂူ ဝူသိတဗ္ရဟ္မစရိယော၊ ဓမ္မေန သော ဗ္ရဟ္မဝာဒံ ဝဒေယ္ယ။

    Vedantagū vūsitabrahmacariyo, dhammena so brahmavādaṃ vadeyya;

    ယသ္သုသ္သဒာ နတ္ထိ ကုဟိဉ္စိ လောကေ’’တိ။

    Yassussadā natthi kuhiñci loke’’ti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဗာဟိတ္ဝာ ပာပကေ ဓမ္မေ၊ ယေ စရန္တိ သဒာ သတာ။

    ‘‘Bāhitvā pāpake dhamme, ye caranti sadā satā;

    ခီဏသံယောဇနာ ဗုဒ္ဓာ၊ တေ ဝေ လောကသ္မိ 143 ဗ္ရာဟ္မဏာ’’တိ။

    Khīṇasaṃyojanā buddhā, te ve lokasmi 144 brāhmaṇā’’ti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ယတ္ထ အာပော စ ပထဝီ၊ တေဇော ဝာယော န ဂာဓတိ။

    ‘‘Yattha āpo ca pathavī, tejo vāyo na gādhati;

    န တတ္ထ သုက္ကာ ဇောတန္တိ၊ အာဒိစ္စော နပ္ပကာသတိ။

    Na tattha sukkā jotanti, ādicco nappakāsati;

    န တတ္ထ စန္ဒိမာ ဘာတိ၊ တမော တတ္ထ န ဝိဇ္ဇတိ။

    Na tattha candimā bhāti, tamo tattha na vijjati.

    ‘‘ယဒာ စ အတ္တနာဝေဒိ 145၊ မုနိ မောနေန ဗ္ရာဟ္မဏော။

    ‘‘Yadā ca attanāvedi 146, muni monena brāhmaṇo;

    အထ ရူပာ အရူပာ စ၊ သုခဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ။

    Atha rūpā arūpā ca, sukhadukkhā pamuccatī’’ti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ယဒာ သကေသု 147 ဓမ္မေသု၊ ပာရဂူ ဟောတိ ဗ္ရာဟ္မဏော။

    ‘‘Yadā sakesu 148 dhammesu, pāragū hoti brāhmaṇo;

    အထ ဧတံ ပိသာစဉ္စ၊ ပက္ကုလဉ္စာတိဝတ္တတီ’’တိ။

    Atha etaṃ pisācañca, pakkulañcātivattatī’’ti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘နာဘိနန္ဒတိ အာယန္တိံ 149၊ ပက္ကမန္တိံ န သောစတိ။

    ‘‘Nābhinandati āyantiṃ 150, pakkamantiṃ na socati;

    သင္ဂာ သင္ဂာမဇိံ မုတ္တံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏ’’န္တိ။

    Saṅgā saṅgāmajiṃ muttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘န ဥဒကေန သုစီ 151 ဟောတိ၊ ဗဟ္ဝေတ္ထ န္ဟာယတီ 152 ဇနော။

    ‘‘Na udakena sucī 153 hoti, bahvettha nhāyatī 154 jano;

    ယမ္ဟိ သစ္စဉ္စ ဓမ္မော စ၊ သော သုစီ သော စ ဗ္ရာဟ္မဏော’’တိ။

    Yamhi saccañca dhammo ca, so sucī so ca brāhmaṇo’’ti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ယဒာ ဟဝေ ပာတုဘဝန္တိ ဓမ္မာ၊ အာတာပိနော ဈာယတော ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ။

    ‘‘Yadā have pātubhavanti dhammā, ātāpino jhāyato brāhmaṇassa;

    ဝိဓူပယံ တိဋ္ဌတိ မာရသေနံ၊ သူရိယောဝ ဩဘာသယမန္တလိက္ခ’’န္တိ။

    Vidhūpayaṃ tiṭṭhati mārasenaṃ, sūriyova obhāsayamantalikkha’’nti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သန္တိန္ဒ္ရိယံ ပသ္သထ ဣရိယမာနံ၊ တေဝိဇ္ဇပတ္တံ အပဟာနဓမ္မံ။

    ‘‘Santindriyaṃ passatha iriyamānaṃ, tevijjapattaṃ apahānadhammaṃ;

    သဗ္ဗာနိ ယောဂာနိ ဥပာတိဝတ္တော၊ အကိဉ္စနော ဣရိယတိ ပံသုကူလိကော။

    Sabbāni yogāni upātivatto, akiñcano iriyati paṃsukūliko.

    ‘‘တံ ဒေဝတာ သမ္ဗဟုလာ ဥဠာရာ၊ ဗ္ရဟ္မဝိမာနံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ။

    ‘‘Taṃ devatā sambahulā uḷārā, brahmavimānaṃ upasaṅkamitvā;

    အာဇာနိယံ ဇာတိဗလံ နိသေဓံ၊ နိဓ နမသ္သန္တိ ပသန္နစိတ္တာ။

    Ājāniyaṃ jātibalaṃ nisedhaṃ, nidha namassanti pasannacittā.

    ‘‘နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ။

    ‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;

    ယသ္သ တေ နာဘိဇာနာမ၊ ကိံ တ္ဝံ နိသ္သာယ ဈာယသီ’’တိ။

    Yassa te nābhijānāma, kiṃ tvaṃ nissāya jhāyasī’’ti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘သဟာယာ ဝတိမေ ဘိက္ခူ၊ စိရရတ္တံ သမေတိကာ။

    ‘‘Sahāyā vatime bhikkhū, cirarattaṃ sametikā;

    သမေတိ နေသံ သဒ္ဓမ္မော၊ ဓမ္မေ ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတေ’’။

    Sameti nesaṃ saddhammo, dhamme buddhappavedite’’.

    ‘‘သုဝိနီတာ ကပ္ပိနေန၊ ဓမ္မေ အရိယပ္ပဝေဒိတေ။

    ‘‘Suvinītā kappinena, dhamme ariyappavedite;

    ဓာရေန္တိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇေတ္ဝာ မာရံ သဝာဟိနိ’’န္တိ 155

    Dhārenti antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhini’’nti 156.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘နယိဒံ သိထိလမာရဗ္ဘ၊ နယိဒံ အပ္ပေန ထာမသာ။

    ‘‘Nayidaṃ sithilamārabbha, nayidaṃ appena thāmasā;

    နိဗ္ဗာနံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ၊ သဗ္ဗဒုက္ခပ္ပမောစနံ 157

    Nibbānaṃ adhigantabbaṃ, sabbadukkhappamocanaṃ 158.

    ‘‘အယဉ္စ ဒဟရော ဘိက္ခု၊ အယမုတ္တမပုရိသော။

    ‘‘Ayañca daharo bhikkhu, ayamuttamapuriso;

    ဓာရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇေတ္ဝာ မာရံ သဝာဟိနိ’’န္တိ။

    Dhāreti antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhini’’nti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ‘‘ဒုဗ္ဗဏ္ဏကော လူခစီဝရော၊ မောဃရာဇာ သဒာ သတော။

    ‘‘Dubbaṇṇako lūkhacīvaro, mogharājā sadā sato;

    ခီဏာသဝော ဝိသံယုတ္တော၊ ကတကိစ္စော အနာသဝော။

    Khīṇāsavo visaṃyutto, katakicco anāsavo.

    ‘‘တေဝိဇ္ဇော ဣဒ္ဓိပ္ပတ္တော စ၊ စေတောပရိယကောဝိဒော 159

    ‘‘Tevijjo iddhippatto ca, cetopariyakovido 160;

    ဓာရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇေတ္ဝာ မာရံ သဝာဟိနိ’’န္တိ။

    Dhāreti antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhini’’nti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၁၀၅. ‘‘တထာဂတော, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ရူပသ္သ နိဗ္ဗိဒာ ဝိရာဂာ နိရောဓာ အနုပာဒာ ဝိမုတ္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓောတိ ဝုစ္စတိ။ ဘိက္ခုပိ, ဘိက္ခဝေ, ပညာဝိမုတ္တော ရူပသ္သ နိဗ္ဗိဒာ ဝိရာဂာ နိရောဓာ အနုပာဒာ ဝိမုတ္တော ပညာဝိမုတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။

    105. ‘‘Tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho rūpassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto sammāsambuddhoti vuccati. Bhikkhupi, bhikkhave, paññāvimutto rūpassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto paññāvimuttoti vuccati.

    ‘‘တထာဂတော, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝေဒနာယ။ပေ.။ သညာယ။ပေ.။ သင္ခာရာနံ။ပေ.။ ဝိညာဏသ္သ နိဗ္ဗိဒာ ဝိရာဂာ နိရောဓာ အနုပာဒာ ဝိမုတ္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓောတိ ဝုစ္စတိ။ ဘိက္ခုပိ, ဘိက္ခဝေ, ပညာဝိမုတ္တော ဝိညာဏသ္သ နိဗ္ဗိဒာ ဝိရာဂာ နိရောဓာ အနုပာဒာ ဝိမုတ္တော ပညာဝိမုတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။

    ‘‘Tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho vedanāya…pe… saññāya…pe… saṅkhārānaṃ…pe… viññāṇassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto sammāsambuddhoti vuccati. Bhikkhupi, bhikkhave, paññāvimutto viññāṇassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto paññāvimuttoti vuccati.

    ‘‘တတ္ရ ခော, ဘိက္ခဝေ, ကော ဝိသေသော ကော အဓိပ္ပယာသော 161 ကိံ နာနာကရဏံ တထာဂတသ္သ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပညာဝိမုတ္တေန ဘိက္ခုနာတိ? ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ။ပေ.။

    ‘‘Tatra kho, bhikkhave, ko viseso ko adhippayāso 162 kiṃ nānākaraṇaṃ tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa paññāvimuttena bhikkhunāti? Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe…

    ‘‘တထာဂတော, ဘိက္ခဝေ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပန္နသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဥပ္ပာဒေတာ, အသဉ္ဇာတသ္သ မဂ္ဂသ္သ သဉ္ဇနေတာ, အနက္ခာတသ္သ မဂ္ဂသ္သ အက္ခာတာ , မဂ္ဂညူ မဂ္ဂဝိဒူ မဂ္ဂကောဝိဒော, မဂ္ဂာနုဂာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သာဝကာ ဝိဟရန္တိ ပစ္ဆာသမန္နာဂတာ။ အယံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိသေသော, အယံ အဓိပ္ပယာသော, ဣဒံ နာနာကရဏံ တထာဂတသ္သ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ပညာဝိမုတ္တေန ဘိက္ခုနာ’’တိ။

    ‘‘Tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā , maggaññū maggavidū maggakovido, maggānugā ca, bhikkhave, etarahi sāvakā viharanti pacchāsamannāgatā. Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso, ayaṃ adhippayāso, idaṃ nānākaraṇaṃ tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa paññāvimuttena bhikkhunā’’ti.

    ဣဒံ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ၁၀၆. တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ?

    106. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ?

    ‘‘ဆန္နမတိဝသ္သတိ 163၊ ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတိ။

    ‘‘Channamativassati 164, vivaṭaṃ nātivassati;

    တသ္မာ ဆန္နံ ဝိဝရေထ၊ ဧဝံ တံ နာတိဝသ္သတီ’’တိ။

    Tasmā channaṃ vivaretha, evaṃ taṃ nātivassatī’’ti.

    ‘‘ဆန္နမတိဝသ္သတီ’’တိ သံကိလေသော, ‘‘ဝိဝဋံ နာတိဝသ္သတီ’’တိ ဝာသနာ, ‘‘တသ္မာ ဆန္နံ ဝိဝရေထ, ဧဝံ တံ နာတိဝသ္သတီ’’တိ အယံ သံကိလေသော စ ဝာသနာ စ။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    ‘‘Channamativassatī’’ti saṃkileso, ‘‘vivaṭaṃ nātivassatī’’ti vāsanā, ‘‘tasmā channaṃ vivaretha, evaṃ taṃ nātivassatī’’ti ayaṃ saṃkileso ca vāsanā ca. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ.

    ‘‘စတ္တာရောမေ, မဟာရာဇ 165, ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ စတ္တာရော? တမော တမပရာယဏော တမော ဇောတိပရာယဏော ဇောတိ တမပရာယဏော ဇောတိ ဇောတိပရာယဏော’’တိ။ တတ္ထ ယော စ ပုဂ္ဂလော ဇောတိ တမပရာယဏော ယော စ ပုဂ္ဂလော တမော တမပရာယဏော, ဣမေ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ သံကိလေသဘာဂိယာ, ယော စ ပုဂ္ဂလော တမော ဇောတိပရာယဏော ယော စ ပုဂ္ဂလော ဇောတိ ဇောတိပရာယဏော, ဣမေ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ ဝာသနာဘာဂိယာ။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    ‘‘Cattārome, mahārāja 166, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame cattāro? Tamo tamaparāyaṇo tamo jotiparāyaṇo joti tamaparāyaṇo joti jotiparāyaṇo’’ti. Tattha yo ca puggalo joti tamaparāyaṇo yo ca puggalo tamo tamaparāyaṇo, ime dve puggalā saṃkilesabhāgiyā, yo ca puggalo tamo jotiparāyaṇo yo ca puggalo joti jotiparāyaṇo, ime dve puggalā vāsanābhāgiyā. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ?

    Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?

    ‘‘န တံ ဒဠ္ဟံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာ၊ ယဒာယသံ ဒာရုဇပဗ္ဗဇဉ္စ 167

    ‘‘Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadāyasaṃ dārujapabbajañca 168;

    သာရတ္တရတ္တာ မဏိကုဏ္ဍလေသု၊ ပုတ္တေသု ဒာရေသု စ ယာ အပေက္ခာ’’တိ။

    Sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca yā apekkhā’’ti;

    အယံ သံကိလေသော။

    Ayaṃ saṃkileso.

    ‘‘ဧတံ ဒဠ္ဟံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာ၊ ဩဟာရိနံ သိထိလံ ဒုပ္ပမုဉ္စံ။

    ‘‘Etaṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, ohārinaṃ sithilaṃ duppamuñcaṃ;

    ဧတမ္ပိ ဆေတ္ဝာန ပရိဗ္ဗဇန္တိ၊ အနပေက္ခိနော ကာမသုခံ ပဟာယာ’’တိ။

    Etampi chetvāna paribbajanti, anapekkhino kāmasukhaṃ pahāyā’’ti.

    အယံ နိဗ္ဗေဓော ။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    Ayaṃ nibbedho . Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.

    ၁၀၇. ‘‘ယဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ, ယဉ္စ ပကပ္ပေတိ, ယဉ္စ အနုသေတိ။ အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏသ္သ ဌိတိယာ, အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏသ္သ ဟောတိ, တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠ္ဟေ အာယတိံ 169 ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ, အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ သတိ အာယတိံ 170 ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ, ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။

    107. ‘‘Yañca, bhikkhave, ceteti, yañca pakappeti, yañca anuseti. Ārammaṇametaṃ hoti viññāṇassa ṭhitiyā, ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti, tasmiṃ patiṭṭhite viññāṇe virūḷhe āyatiṃ 171 punabbhavābhinibbatti hoti, āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā sati āyatiṃ 172 jātijarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

    ‘‘နော စေ, ဘိက္ခဝေ, စေတေတိ, နော စေ ပကပ္ပေတိ, အထ စေ အနုသေတိ။ အာရမ္မဏမေတံ ဟောတိ ဝိညာဏသ္သ ဌိတိယာ, အာရမ္မဏေ သတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏသ္သ 173 ဟောတိ, တသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ ဝိရူဠ္ဟေ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ ဟောတိ, အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ သတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ, ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတီ’’တိ။ အယံ သံကိလေသော။

    ‘‘No ce, bhikkhave, ceteti, no ce pakappeti, atha ce anuseti. Ārammaṇametaṃ hoti viññāṇassa ṭhitiyā, ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa 174 hoti, tasmiṃ patiṭṭhite viññāṇe virūḷhe āyatiṃ punabbhavābhinibbatti hoti, āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā sati āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti. Ayaṃ saṃkileso.

    ‘‘ယတော စ ခော, ဘိက္ခဝေ, နော စေဝ 175 စေတေတိ, နော စ ပကပ္ပေတိ, နော စ အနုသေတိ။ အာရမ္မဏမေတံ န ဟောတိ ဝိညာဏသ္သ ဌိတိယာ, အာရမ္မဏေ အသတိ ပတိဋ္ဌာ ဝိညာဏသ္သ န ဟောတိ, တသ္မိံ အပ္ပတိဋ္ဌိတေ ဝိညာဏေ အဝိရူဠ္ဟေ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ န ဟောတိ, အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ အသတိ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ, အယံ နိဗ္ဗေဓော။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    ‘‘Yato ca kho, bhikkhave, no ceva 176 ceteti, no ca pakappeti, no ca anuseti. Ārammaṇametaṃ na hoti viññāṇassa ṭhitiyā, ārammaṇe asati patiṭṭhā viññāṇassa na hoti, tasmiṃ appatiṭṭhite viññāṇe avirūḷhe āyatiṃ punabbhavābhinibbatti na hoti, āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā asati āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti, ayaṃ nibbedho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.

    ၁၀၈. တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ?

    108. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ?

    ‘‘‘သမုဒ္ဒော သမုဒ္ဒော’တိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော ဘာသတိ, နေသော, ဘိက္ခဝေ, အရိယသ္သ ဝိနယေ သမုဒ္ဒော, မဟာ ဧသော ဘိက္ခဝေ, ဥဒကရာသိ မဟာဥဒကဏ္ဏဝော။ စက္ခု, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသသ္သ သမုဒ္ဒော, တသ္သ ရူပမယော ဝေဂော။ အယံ သံကိလေသော။

    ‘‘‘Samuddo samuddo’ti kho, bhikkhave, assutavā puthujjano bhāsati, neso, bhikkhave, ariyassa vinaye samuddo, mahā eso bhikkhave, udakarāsi mahāudakaṇṇavo. Cakkhu, bhikkhave, purisassa samuddo, tassa rūpamayo vego. Ayaṃ saṃkileso.

    ‘‘ယော တံ ရူပမယံ ဝေဂံ သဟတိ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အတရိ 177 စက္ခုသမုဒ္ဒံ သဦမိံ သာဝဋ္ဋံ သဂဟံ 178 သရက္ခသံ တိဏ္ဏော ပာရင္ဂတော ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗ္ရာဟ္မဏော’’တိ။ အယံ အသေက္ခော။

    ‘‘Yo taṃ rūpamayaṃ vegaṃ sahati ayaṃ vuccati, bhikkhave, atari 179 cakkhusamuddaṃ saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagahaṃ 180 sarakkhasaṃ tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo’’ti. Ayaṃ asekkho.

    ‘‘‘သောတံ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ဃာနံ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာ။ပေ.။ ကာယော။ပေ.။ မနော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသသ္သ သမုဒ္ဒော တသ္သ ဓမ္မမယော ဝေဂောတိ။ အယံ သံကိလေသော။

    ‘‘‘Sotaṃ, bhikkhave…pe… ghānaṃ…pe… jivhā…pe… kāyo…pe… mano, bhikkhave, purisassa samuddo tassa dhammamayo vegoti. Ayaṃ saṃkileso.

    ‘‘ယော တံ ဓမ္မမယံ ဝေဂံ သဟတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အတရိ မနောသမုဒ္ဒံ သဦမိံ သာဝဋ္ဋံ သဂဟံ သရက္ခသံ တိဏ္ဏော ပာရင္ဂတော ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗ္ရာဟ္မဏော’’တိ။ အယံ အသေက္ခော။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော, အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –

    ‘‘Yo taṃ dhammamayaṃ vegaṃ sahati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, atari manosamuddaṃ saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagahaṃ sarakkhasaṃ tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo’’ti. Ayaṃ asekkho. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato, athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘ယော ဣမံ သမုဒ္ဒံ သဂဟံ သရက္ခသံ၊

    ‘‘Yo imaṃ samuddaṃ sagahaṃ sarakkhasaṃ,

    သဦမိံ သာဝဋ္ဋံ သဘယံ ဒုတ္တရံ အစ္စတရိ။

    Saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sabhayaṃ duttaraṃ accatari;

    သ ဝေဒန္တဂူ ဝုသိတဗ္ရဟ္မစရိယော၊ လောကန္တဂူ ပာရဂတောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

    Sa vedantagū vusitabrahmacariyo, lokantagū pāragatoti vuccatī’’ti.

    အယံ အသေက္ခော။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    Ayaṃ asekkho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ.

    ‘‘ဆယိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဗဠိသာ လောကသ္မိံ အနယာယ သတ္တာနံ ဗ္ယာဗာဓာယ 181 ပာဏီနံ။ ကတမေ ဆ? သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, တဉ္စေ ဘိက္ခု အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂိလိတဗဠိသော 182 မာရသ္သ အနယံ အာပန္နော, ဗ္ယသနံ အာပန္နော, ယထာကာမံ ကရဏီယော ပာပိမတော။

    ‘‘Chayime, bhikkhave, baḷisā lokasmiṃ anayāya sattānaṃ byābādhāya 183 pāṇīnaṃ. Katame cha? Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu gilitabaḷiso 184 mārassa anayaṃ āpanno, byasanaṃ āpanno, yathākāmaṃ karaṇīyo pāpimato.

    ‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, သောတဝိညေယ္ယာ သဒ္ဒာ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယ္ယာ ဂန္ဓာ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယာ ရသာ။ပေ.။ ကာယဝိညေယ္ယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ။ပေ.။ မနောဝိညေယ္ယာ ဓမ္မာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, တဉ္စေ ဘိက္ခု အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဂိလိတဗဠိသော မာရသ္သ အနယံ အာပန္နော, ဗ္ယသနံ အာပန္နော, ယထာကာမံ ကရဏီယော 185 ပာပိမတော’’တိ။ အယံ သံကိလေသော။

    ‘‘Santi, bhikkhave, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā…pe… jivhāviññeyyā rasā…pe… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā…pe… manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu gilitabaḷiso mārassa anayaṃ āpanno, byasanaṃ āpanno, yathākāmaṃ karaṇīyo 186 pāpimato’’ti. Ayaṃ saṃkileso.

    ‘‘သန္တိ စ, ဘိက္ခဝေ, စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, တဉ္စေ ဘိက္ခု နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ နာဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဂိလိတဗဠိသော မာရသ္သ, အဘေဒိ ဗဠိသံ, ပရိဘေဒိ ဗဠိသံ, န အနယံ အာပန္နော, န ဗ္ယသနံ အာပန္နော, န ယထာကာမံ ကရဏီယော ပာပိမတော။

    ‘‘Santi ca, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa, abhedi baḷisaṃ, paribhedi baḷisaṃ, na anayaṃ āpanno, na byasanaṃ āpanno, na yathākāmaṃ karaṇīyo pāpimato.

    ‘‘သန္တိ စ, ဘိက္ခဝေ, သောတဝိညေယ္ယာ သဒ္ဒာ။ပေ.။ မနောဝိညေယ္ယာ ဓမ္မာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, တဉ္စေ ဘိက္ခု နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ, နာဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု န ဂိလိတဗဠိသော မာရသ္သ, အဘေဒိ ဗဠိသံ, ပရိဘေဒိ ဗဠိသံ, န အနယံ အာပန္နော, န ဗ္ယသနံ အာပန္နော, န ယထာကာမံ ကရဏီယော ပာပိမတော’’တိ။ အယံ အသေက္ခော။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    ‘‘Santi ca, bhikkhave, sotaviññeyyā saddā…pe… manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa, abhedi baḷisaṃ, paribhedi baḷisaṃ, na anayaṃ āpanno, na byasanaṃ āpanno, na yathākāmaṃ karaṇīyo pāpimato’’ti. Ayaṃ asekkho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ.

    ၁၀၉. တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ?

    109. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ?

    ‘‘အယံ လောကော သန္တာပဇာတော၊ ဖသ္သပရေတော ရောဂံ ဝဒတိ အတ္တတော 187

    ‘‘Ayaṃ loko santāpajāto, phassapareto rogaṃ vadati attato 188;

    ယေန ယေန ဟိ မညတိ 189၊ တတော တံ ဟောတိ အညထာ။

    Yena yena hi maññati 190, tato taṃ hoti aññathā.

    ‘‘အညထာဘာဝီ ဘဝသတ္တော လောကော၊ ဘဝပရေတော ဘဝမေဝာဘိနန္ဒတိ။

    ‘‘Aññathābhāvī bhavasatto loko, bhavapareto bhavamevābhinandati;

    ယဒဘိနန္ဒတိ တံ ဘယံ။

    Yadabhinandati taṃ bhayaṃ;

    ယသ္သ ဘာယတိ တံ ဒုက္ခ’’န္တိ။ အယံ သံကိလေသော။

    Yassa bhāyati taṃ dukkha’’nti; Ayaṃ saṃkileso.

    ‘‘ဘဝဝိပ္ပဟာနာယ ခော ပနိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဝုသ္သတီ’’တိ။ အယံ နိဗ္ဗေဓော။

    ‘‘Bhavavippahānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussatī’’ti; Ayaṃ nibbedho;

    ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ဘဝေန ဘဝသ္သ ဝိပ္ပမောက္ခမာဟံသု, သဗ္ဗေ တေ ‘အဝိပ္ပမုတ္တာ ဘဝသ္မာ’တိ ဝဒာမိ။ ယေ ဝာ ပန ကေစိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ဝိဘဝေန ဘဝသ္သ နိသ္သရဏမာဟံသု, သဗ္ဗေ တေ ‘အနိသ္သဋာ ဘဝသ္မာ’တိ ဝဒာမိ။ ဥပဓိံ 191 ဟိ ပဋိစ္စ ဒုက္ခမိဒံ သမ္ဘောတီ’’တိ။ အယံ သံကိလေသော။

    ‘‘Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsu, sabbe te ‘avippamuttā bhavasmā’ti vadāmi. Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu, sabbe te ‘anissaṭā bhavasmā’ti vadāmi. Upadhiṃ 192 hi paṭicca dukkhamidaṃ sambhotī’’ti. Ayaṃ saṃkileso.

    ‘‘သဗ္ဗုပာဒာနက္ခယာ နတ္ထိ ဒုက္ခသ္သ သမ္ဘဝော’’တိ။ အယံ နိဗ္ဗေဓော။

    ‘‘Sabbupādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo’’ti. Ayaṃ nibbedho.

    ‘‘လောကမိမံ ပသ္သ, ပုထူ အဝိဇ္ဇာယ ပရေတာ ဘူတာ ဘူတရတာ, ဘဝာ အပရိမုတ္တာ, ယေ ဟိ ကေစိ ဘဝာ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္ထတာယ, သဗ္ဗေ တေ ဘဝာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ’’တိ။ အယံ သံကိလေသော။

    ‘‘Lokamimaṃ passa, puthū avijjāya paretā bhūtā bhūtaratā, bhavā aparimuttā, ye hi keci bhavā sabbadhi sabbatthatāya, sabbe te bhavā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’’ti. Ayaṃ saṃkileso.

    ‘‘ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ၊ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတော။

    ‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, sammappaññāya passato;

    ဘဝတဏ္ဟာ ပဟီယတိ၊ ဝိဘဝံ နာဘိနန္ဒတိ။

    Bhavataṇhā pahīyati, vibhavaṃ nābhinandati;

    သဗ္ဗသော တဏ္ဟာနံ ခယာ၊ အသေသဝိရာဂနိရောဓော နိဗ္ဗာန’’န္တိ။

    Sabbaso taṇhānaṃ khayā, asesavirāganirodho nibbāna’’nti;

    အယံ နိဗ္ဗေဓော။

    Ayaṃ nibbedho.

    ‘‘တသ္သ နိဗ္ဗုတသ္သ ဘိက္ခုနော၊ အနုပာဒာ ပုနဗ္ဘဝော န ဟောတိ။

    ‘‘Tassa nibbutassa bhikkhuno, anupādā punabbhavo na hoti;

    အဘိဘူတော မာရော ဝိဇိတသင္ဂာမော၊ ဥပစ္စဂာ သဗ္ဗဘဝာနိ တာဒီ’’တိ။

    Abhibhūto māro vijitasaṅgāmo, upaccagā sabbabhavāni tādī’’ti.

    အယံ အသေက္ခော။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    Ayaṃ asekkho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ.

    ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ 193, ပုဂ္ဂလာ။ ကတမေ စတ္တာရော? အနုသောတဂာမီ ပဋိသောတဂာမီ ဌိတတ္တော တိဏ္ဏော ပာရင္ဂတော ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗ္ရာဟ္မဏော’’တိ။ တတ္ထ ယောယံ ပုဂ္ဂလော အနုသောတဂာမီ, အယံ ပုဂ္ဂလော သံကိလေသဘာဂိယော။ တတ္ထ ယောယံ ပုဂ္ဂလော ပဋိသောတဂာမီ ယော စ ဌိတတ္တော, ဣမေ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယာ။ တတ္ထ ယောယံ ပုဂ္ဂလော တိဏ္ဏော ပာရင္ဂတော ထလေ တိဋ္ဌတိ ဗ္ရာဟ္မဏော, အယံ အသေက္ခော။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ အသေက္ခဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    ‘‘Cattārome, bhikkhave 194, puggalā. Katame cattāro? Anusotagāmī paṭisotagāmī ṭhitatto tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo’’ti. Tattha yoyaṃ puggalo anusotagāmī, ayaṃ puggalo saṃkilesabhāgiyo. Tattha yoyaṃ puggalo paṭisotagāmī yo ca ṭhitatto, ime dve puggalā nibbedhabhāgiyā. Tattha yoyaṃ puggalo tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo, ayaṃ asekkho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ.

    ၁၁၀. တတ္ထ ကတမံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ?

    110. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?

    ဆဠာဘိဇာတိကော အတ္ထိ ပုဂ္ဂလော ကဏ္ဟော ကဏ္ဟာဘိဇာတိကော ကဏ္ဟံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ, အတ္ထိ ပုဂ္ဂလော ကဏ္ဟော ကဏ္ဟာဘိဇာတိကော သုက္ကံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ, အတ္ထိ ပုဂ္ဂလော ကဏ္ဟော ကဏ္ဟာဘိဇာတိကော အကဏ္ဟံ အသုက္ကံ အကဏ္ဟအသုက္ကဝိပာကံ အစ္စန္တဒိဋ္ဌံ 195 နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေတိ, အတ္ထိ ပုဂ္ဂလော သုက္ကော သုက္ကာဘိဇာတိကော ကဏ္ဟံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ, အတ္ထိ ပုဂ္ဂလော သုက္ကော သုက္ကာဘိဇာတိကော သုက္ကံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ, အတ္ထိ ပုဂ္ဂလော သုက္ကော သုက္ကာဘိဇာတိကော အကဏ္ဟံ အသုက္ကံ အကဏ္ဟအသုက္ကဝိပာကံ အစ္စန္တဒိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေတိ။

    Chaḷābhijātiko atthi puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati, atthi puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati, atthi puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ accantadiṭṭhaṃ 196 nibbānaṃ ārādheti, atthi puggalo sukko sukkābhijātiko kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati, atthi puggalo sukko sukkābhijātiko sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati, atthi puggalo sukko sukkābhijātiko akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ accantadiṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādheti.

    တတ္ထ ယော စ ပုဂ္ဂလော ကဏ္ဟော ကဏ္ဟာဘိဇာတိကော ကဏ္ဟံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ, ယော စ ပုဂ္ဂလော သုက္ကော သုက္ကာဘိဇာတိကော ကဏ္ဟံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ, ဣမေ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ သံကိလေသဘာဂိယာ။

    Tattha yo ca puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati, yo ca puggalo sukko sukkābhijātiko kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati, ime dve puggalā saṃkilesabhāgiyā.

    တတ္ထ ယော စ ပုဂ္ဂလော ကဏ္ဟော ကဏ္ဟာဘိဇာတိကော သုက္ကံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ, ယော စ ပုဂ္ဂလော သုက္ကော သုက္ကာဘိဇာတိကော သုက္ကံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ, ဣမေ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ ဝာသနာဘာဂိယာ။

    Tattha yo ca puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati, yo ca puggalo sukko sukkābhijātiko sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati, ime dve puggalā vāsanābhāgiyā.

    တတ္ထ ယော စ ပုဂ္ဂလော ကဏ္ဟော ကဏ္ဟာဘိဇာတိကော အကဏ္ဟံ အသုက္ကံ အကဏ္ဟအသုက္ကဝိပာကံ အစ္စန္တဒိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေတိ, ယော စ ပုဂ္ဂလော သုက္ကော သုက္ကာဘိဇာတိကော အကဏ္ဟံ အသုက္ကံ အကဏ္ဟအသုက္ကဝိပာကံ အစ္စန္တဒိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေတိ, ဣမေ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယာ, ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    Tattha yo ca puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ accantadiṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādheti, yo ca puggalo sukko sukkābhijātiko akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ accantadiṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādheti, ime dve puggalā nibbedhabhāgiyā, idaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.

    ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ 197, ကမ္မာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? အတ္ထိ ကမ္မံ ကဏ္ဟံ ကဏ္ဟဝိပာကံ, အတ္ထိ ကမ္မံ သုက္ကံ သုက္ကဝိပာကံ, အတ္ထိ ကမ္မံ ကဏ္ဟသုက္ကံ ကဏ္ဟသုက္ကဝိပာကံ, အတ္ထိ ကမ္မံ အကဏ္ဟံ အသုက္ကံ အကဏ္ဟအသုက္ကဝိပာကံ ကမ္မုတ္တမံ ကမ္မသေဋ္ဌံ ကမ္မက္ခယာယ သံဝတ္တတိ’’။

    ‘‘Cattārimāni, bhikkhave 198, kammāni. Katamāni cattāri? Atthi kammaṃ kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ, atthi kammaṃ sukkaṃ sukkavipākaṃ, atthi kammaṃ kaṇhasukkaṃ kaṇhasukkavipākaṃ, atthi kammaṃ akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ kammuttamaṃ kammaseṭṭhaṃ kammakkhayāya saṃvattati’’.

    တတ္ထ ယဉ္စ ကမ္မံ ကဏ္ဟံ ကဏ္ဟဝိပာကံ, ယဉ္စ ကမ္မံ ကဏ္ဟသုက္ကံ ကဏ္ဟသုက္ကဝိပာကံ, အယံ သံကိလေသော။ ယဉ္စ ကမ္မံ သုက္ကံ သုက္ကဝိပာကံ, အယံ ဝာသနာ။ ယဉ္စ ကမ္မံ အကဏ္ဟံ အသုက္ကံ အကဏ္ဟအသုက္ကဝိပာကံ ကမ္မုတ္တမံ ကမ္မသေဋ္ဌံ ကမ္မက္ခယာယ သံဝတ္တတိ, အယံ နိဗ္ဗေဓော။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယဉ္စ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    Tattha yañca kammaṃ kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ, yañca kammaṃ kaṇhasukkaṃ kaṇhasukkavipākaṃ, ayaṃ saṃkileso. Yañca kammaṃ sukkaṃ sukkavipākaṃ, ayaṃ vāsanā. Yañca kammaṃ akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ kammuttamaṃ kammaseṭṭhaṃ kammakkhayāya saṃvattati, ayaṃ nibbedho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.

    ၁၁၁. တတ္ထ ကတမံ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ, နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ?

    111. Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyañca, nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?

    ‘‘လဒ္ဓာန မာနုသတ္တံ ဒ္ဝေ၊ ကိစ္စံ အကိစ္စမေဝ စ။

    ‘‘Laddhāna mānusattaṃ dve, kiccaṃ akiccameva ca;

    သုကိစ္စံ စေဝ ပုညာနိ၊ သံယောဇနဝိပ္ပဟာနံ ဝာ’’တိ။

    Sukiccaṃ ceva puññāni, saṃyojanavippahānaṃ vā’’ti.

    ‘‘သုကိစ္စံ စေဝ ပုညာနီ’’တိ ဝာသနာ။ ‘‘သံယောဇနဝိပ္ပဟာနံ ဝာ’’တိ နိဗ္ဗေဓော။

    ‘‘Sukiccaṃ ceva puññānī’’ti vāsanā. ‘‘Saṃyojanavippahānaṃ vā’’ti nibbedho.

    ‘‘ပုညာနိ ကရိတ္ဝာန၊ သဂ္ဂာ သဂ္ဂံ ဝဇန္တိ ကတပုညာ။

    ‘‘Puññāni karitvāna, saggā saggaṃ vajanti katapuññā;

    သံယောဇနပ္ပဟာနာ၊ ဇရာမရဏာ ဝိပ္ပမုစ္စန္တီ’’တိ။

    Saṃyojanappahānā, jarāmaraṇā vippamuccantī’’ti.

    ‘‘ပုညာနိ ကရိတ္ဝာန, သဂ္ဂာ သဂ္ဂံ ဝဇန္တိ ကတပုညာ’’တိ ဝာသနာ။ ‘‘သံယောဇနပ္ပဟာနာ ဇရာမရဏာ ဝိပ္ပမုစ္စန္တီ’’တိ နိဗ္ဗေဓော။ ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    ‘‘Puññāni karitvāna, saggā saggaṃ vajanti katapuññā’’ti vāsanā. ‘‘Saṃyojanappahānā jarāmaraṇā vippamuccantī’’ti nibbedho. Idaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.

    ‘‘ဒ္ဝေမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ပဓာနာနိ 199။ ကတမာနိ ဒ္ဝေ? ယော စ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတေသု စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပရိစ္စဇတိ, ယော စ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတေသု သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာန’’န္တိ။ တတ္ထ ယော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတေသု စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ ပရိစ္စဇတိ, အယံ ဝာသနာ။

    ‘‘Dvemāni, bhikkhave, padhānāni 200. Katamāni dve? Yo ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajitesu cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ pariccajati, yo ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajitesu sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna’’nti. Tattha yo agārasmā anagāriyaṃ pabbajitesu cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ pariccajati, ayaṃ vāsanā.

    ယော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတေသု သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ, အယံ နိဗ္ဗေဓော။ ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယဉ္စ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယဉ္စ သုတ္တံ။

    Yo agārasmā anagāriyaṃ pabbajitesu sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ, ayaṃ nibbedho. Idaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.

    တတ္ထ တဏ္ဟာသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ တဏ္ဟာပက္ခေနေဝ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ တီဟိ တဏ္ဟာဟိ – ကာမတဏ္ဟာယ ဘဝတဏ္ဟာယ ဝိဘဝတဏ္ဟာယ။ ယေန ယေန ဝာ ပန ဝတ္ထုနာ အဇ္ဈောသိတာ, တေန တေနေဝ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, တသ္သာ ဝိတ္ထာရော ဆတ္တိံသတဏ္ဟာဇာလိနိယာဝိစရိတာနိ။

    Tattha taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ taṇhāpakkheneva niddisitabbaṃ tīhi taṇhāhi – kāmataṇhāya bhavataṇhāya vibhavataṇhāya. Yena yena vā pana vatthunā ajjhositā, tena teneva niddisitabbaṃ, tassā vitthāro chattiṃsataṇhājāliniyāvicaritāni.

    တတ္ထ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ ဒိဋ္ဌိပက္ခေနေဝ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ဥစ္ဆေဒသသ္သတေန, ယေန ယေန ဝာ ပန ဝတ္ထုနာ ဒိဋ္ဌိဝသေန အဘိနိဝိသတိ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’’န္တိ, တေန တေနေဝ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, တသ္သာ ဝိတ္ထာရော ဒ္ဝာသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိဂတာနိ။

    Tattha diṭṭhisaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ diṭṭhipakkheneva niddisitabbaṃ ucchedasassatena, yena yena vā pana vatthunā diṭṭhivasena abhinivisati ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti, tena teneva niddisitabbaṃ, tassā vitthāro dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni.

    တတ္ထ ဒုစ္စရိတသံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ စေတနာယ စေတသိကကမ္မေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ တီဟိ ဒုစ္စရိတေဟိ – ကာယဒုစ္စရိတေန ဝစီဒုစ္စရိတေန မနောဒုစ္စရိတေန, တသ္သ ဝိတ္ထာရော ဒသအကုသလကမ္မပထာ။

    Tattha duccaritasaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ cetanāya cetasikakammena niddisitabbaṃ tīhi duccaritehi – kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena, tassa vitthāro dasaakusalakammapathā.

    တတ္ထ တဏ္ဟာဝောဒာနဘာဂိယံ သုတ္တံ သမထေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, ဒိဋ္ဌိဝောဒာနဘာဂိယံ သုတ္တံ ဝိပသ္သနာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, ဒုစ္စရိတဝောဒာနဘာဂိယံ သုတ္တံ သုစရိတေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ တီဏိ အကုသလမူလာနိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? သံသာရသ္သ နိဗ္ဗတ္တိယာ။ တထာ နိဗ္ဗတ္တေ သံသာရေ ကာယဒုစ္စရိတံ ကာယသုစရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ ဝစီသုစရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ မနောသုစရိတံ ဣမိနာ အသုဘေန ကမ္မဝိပာကေန ဣဒံ ဗာလလက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တတီတိ။ ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Tattha taṇhāvodānabhāgiyaṃ suttaṃ samathena niddisitabbaṃ, diṭṭhivodānabhāgiyaṃ suttaṃ vipassanā niddisitabbaṃ, duccaritavodānabhāgiyaṃ suttaṃ sucaritena niddisitabbaṃ. Tīṇi akusalamūlāni. Taṃ kissa hetu? Saṃsārassa nibbattiyā. Tathā nibbatte saṃsāre kāyaduccaritaṃ kāyasucaritaṃ vacīduccaritaṃ vacīsucaritaṃ manoduccaritaṃ manosucaritaṃ iminā asubhena kammavipākena idaṃ bālalakkhaṇaṃ nibbattatīti. Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ဣမိနာ သုဘေန ကမ္မဝိပာကေန ဣဒံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တတီတိ။ ဣဒံ ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Iminā subhena kammavipākena idaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ nibbattatīti. Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.

    တတ္ထ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ စတူဟိ ကိလေသဘူမီဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ – အနုသယဘူမိယာ ပရိယုဋ္ဌာနဘူမိယာ သံယောဇနဘူမိယာ ဥပာဒာနဘူမိယာ။ သာနုသယသ္သ ပရိယုဋ္ဌာနံ ဇာယတိ, ပရိယုဋ္ဌိတော သံယုဇ္ဇတိ, သံယုဇ္ဇန္တော ဥပာဒိယတိ, ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော, ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ, ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။ ဣမာဟိ စတူဟိ ကိလေသဘူမီဟိ သဗ္ဗေ ကိလေသာ သင္ဂဟံ သမောသရဏံ ဂစ္ဆန္တိ, ဣဒံ သံကိလေသဘာဂိယံ သုတ္တံ။

    Tattha saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ catūhi kilesabhūmīhi niddisitabbaṃ – anusayabhūmiyā pariyuṭṭhānabhūmiyā saṃyojanabhūmiyā upādānabhūmiyā. Sānusayassa pariyuṭṭhānaṃ jāyati, pariyuṭṭhito saṃyujjati, saṃyujjanto upādiyati, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Imāhi catūhi kilesabhūmīhi sabbe kilesā saṅgahaṃ samosaraṇaṃ gacchanti, idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.

    ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ တီဟိ သုစရိတေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, နိဗ္ဗေဓဘာဂိယံ သုတ္တံ စတူဟိ သစ္စေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ တီဟိ ဓမ္မေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ – ဗုဒ္ဓဓမ္မေဟိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဓမ္မေဟိ သာဝကဘူမိယာ။ ဈာယိဝိသယေ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ။

    Vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ tīhi sucaritehi niddisitabbaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ catūhi saccehi niddisitabbaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ tīhi dhammehi niddisitabbaṃ – buddhadhammehi paccekabuddhadhammehi sāvakabhūmiyā. Jhāyivisaye niddisitabbanti.

    ၁၁၂. တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာ? လောကိယံ လောကုတ္တရံ လောကိယဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စ, သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ, ဉာဏံ ဉေယ္ယံ ဉာဏဉ္စ ဉေယ္ယဉ္စ, ဒသ္သနံ ဘာဝနာ ဒသ္သနဉ္စ ဘာဝနာ စ, သကဝစနံ ပရဝစနံ သကဝစနဉ္စ ပရဝစနဉ္စ, ဝိသဇ္ဇနီယံ အဝိသဇ္ဇနီယံ ဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ အဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ, ကမ္မံ ဝိပာကော ကမ္မဉ္စ ဝိပာကော စ, ကုသလံ အကုသလံ ကုသလဉ္စ အကုသလဉ္စ, အနုညာတံ ပဋိက္ခိတ္တံ အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ, ထဝော စာတိ။

    112. Tattha katame aṭṭhārasa mūlapadā? Lokiyaṃ lokuttaraṃ lokiyañca lokuttarañca, sattādhiṭṭhānaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca, ñāṇaṃ ñeyyaṃ ñāṇañca ñeyyañca, dassanaṃ bhāvanā dassanañca bhāvanā ca, sakavacanaṃ paravacanaṃ sakavacanañca paravacanañca, visajjanīyaṃ avisajjanīyaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca, kammaṃ vipāko kammañca vipāko ca, kusalaṃ akusalaṃ kusalañca akusalañca, anuññātaṃ paṭikkhittaṃ anuññātañca paṭikkhittañca, thavo cāti.

    တတ္ထ ကတမံ လောကိယံ?

    Tattha katamaṃ lokiyaṃ?

    ‘‘န ဟိ ပာပံ ကတံ ကမ္မံ၊ သဇ္ဇုခီရံဝ မုစ္စတိ။

    ‘‘Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, sajjukhīraṃva muccati;

    ဍဟန္တံ 201 ဗာလမန္ဝေတိ၊ ဘသ္မစ္ဆန္နောဝ 202 ပာဝကောတိ။

    Ḍahantaṃ 203 bālamanveti, bhasmacchannova 204 pāvakoti.

    ဣဒံ လောကိယံ။

    Idaṃ lokiyaṃ.

    ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အဂတိဂမနာနိ သဗ္ဗံ။ပေ.။ နိဟီယတေ တသ္သ ယသော ကာဠပက္ခေဝ စန္ဒိမာ’’တိ။ ဣဒံ လောကိယံ။

    ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, agatigamanāni sabbaṃ…pe… nihīyate tassa yaso kāḷapakkheva candimā’’ti. Idaṃ lokiyaṃ.

    ‘‘အဋ္ဌိမေ, ဘိက္ခဝေ, လောကဓမ္မာ 205။ ကတမေ အဋ္ဌ? လာဘော အလာဘော, ယသော အယသော, နိန္ဒာ ပသံသာ, သုခံ ဒုက္ခံ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ လောကဓမ္မာ’’တိ။ ဣဒံ လောကိယံ။

    ‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, lokadhammā 206. Katame aṭṭha? Lābho alābho, yaso ayaso, nindā pasaṃsā, sukhaṃ dukkhaṃ. Ime kho, bhikkhave, aṭṭha lokadhammā’’ti. Idaṃ lokiyaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ လောကုတ္တရံ?

    Tattha katamaṃ lokuttaraṃ?

    ‘‘ယသ္သိန္ဒ္ရိယာနိ သမထင္ဂတာနိ 207။ အသ္သာ ယထာ သာရထိနာ သုဒန္တာ။

    ‘‘Yassindriyāni samathaṅgatāni 208; Assā yathā sārathinā sudantā;

    ပဟီနမာနသ္သ အနာသဝသ္သ၊ ဒေဝာပိ တသ္သ ပိဟယန္တိ တာဒိနော’’တိ။

    Pahīnamānassa anāsavassa, devāpi tassa pihayanti tādino’’ti.

    ဣဒံ လောကုတ္တရံ။

    Idaṃ lokuttaraṃ.

    ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ လောကုတ္တရာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ သတိန္ဒ္ရိယံ သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ လောကုတ္တရာနီ’’တိ။ ဣဒံ လောကုတ္တရံ။

    ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni lokuttarāni. Katamāni pañca? Saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ. Imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni lokuttarānī’’ti. Idaṃ lokuttaraṃ.

    တတ္ထ ကတမံ လောကိယဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စ?

    Tattha katamaṃ lokiyañca lokuttarañca?

    ‘‘လဒ္ဓာန မာနုသတ္တံ ဒ္ဝေ, ကိစ္စံ အကိစ္စမေဝ စာ’’တိ ဒ္ဝေ ဂာထာ။ ယံ ဣဟ ‘‘သုကိစ္စံ စေဝ ပုညာနီ’’တိ စ ‘‘ပုညာနိ ကရိတ္ဝာန, သဂ္ဂာ သဂ္ဂံ ဝဇန္တိ ကတပုညာ’’တိ စ။ ဣဒံ လောကိယံ။

    ‘‘Laddhāna mānusattaṃ dve, kiccaṃ akiccameva cā’’ti dve gāthā. Yaṃ iha ‘‘sukiccaṃ ceva puññānī’’ti ca ‘‘puññāni karitvāna, saggā saggaṃ vajanti katapuññā’’ti ca. Idaṃ lokiyaṃ.

    ယံ ဣဟ ‘‘သံယောဇနဝိပ္ပဟာနံ ဝာ’’တိ စ ‘‘သံယောဇနပ္ပဟာနာ, ဇရာမရဏာ ဝိပ္ပမုစ္စန္တီ’’တိ စ, ဣဒံ လောကုတ္တရံ။ ဣဒံ လောကိယဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စ။

    Yaṃ iha ‘‘saṃyojanavippahānaṃ vā’’ti ca ‘‘saṃyojanappahānā, jarāmaraṇā vippamuccantī’’ti ca, idaṃ lokuttaraṃ. Idaṃ lokiyañca lokuttarañca.

    ‘‘ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ သတိ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ, နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိယာ သတိ ပုနဗ္ဘဝော ဟောတိ, ပုနဗ္ဘဝေ သတိ ဇာတိ ဟောတိ, ဇာတိယာ သတိ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ 209, မဟာရုက္ခော, တသ္သ ယာနိ စေဝ မူလာနိ အဓောဂမာနိ ယာနိ စ တိရိယံ ဂမာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဥဒ္ဓံ ဩဇံ အဘိဟရန္တိ။ ဧဝံ ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော တဒာဟာရော တဒုပာဒာနော စိရံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ တိဋ္ဌေယ္ယ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏေ အာဟာရေ သတိ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ သဗ္ဗံ။ပေ.။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတီ’’တိ။ ဣဒံ လောကိယံ။

    ‘‘Viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre sati nāmarūpassa avakkanti hoti, nāmarūpassa avakkantiyā sati punabbhavo hoti, punabbhave sati jāti hoti, jātiyā sati jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Seyyathāpi, bhikkhave 210, mahārukkho, tassa yāni ceva mūlāni adhogamāni yāni ca tiriyaṃ gamāni, sabbāni tāni uddhaṃ ojaṃ abhiharanti. Evaṃ hi so, bhikkhave, mahārukkho tadāhāro tadupādāno ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Evameva kho, bhikkhave, viññāṇe āhāre sati nāmarūpassa avakkanti hoti sabbaṃ…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti. Idaṃ lokiyaṃ.

    ‘‘ဝိညာဏေ စေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ အသတိ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ, နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိယာ အသတိ ပုနဗ္ဘဝော န ဟောတိ, ပုနဗ္ဘဝေ အသတိ ဇာတိ န ဟောတိ, ဇာတိယာ အသတိ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ကုဒ္ဒာလပိဋကံ 211 အာဒာယ, သော တံ ရုက္ခံ မူလေ ဆိန္ဒေယ္ယ, မူလေ 212 ဆေတ္ဝာ ပလိခဏေယ္ယ, ပလိခဏိတ္ဝာ မူလာနိ ဥဒ္ဓရေယ္ယ အန္တမသော ဥသီရနာဠိမတ္တာနိပိ။ သော တံ ရုက္ခံ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒေယ္ယ, ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ 213 ဖာလေယ္ယ, ဖာလေတ္ဝာ သကလိကံ သကလိကံ ကရေယ္ယ, သကလိကံ သကလိကံ ကရိတ္ဝာ ဝာတာတပေ ဝိသောသေယ္ယ, ဝာတာတပေ ဝိသောသေတ္ဝာ အဂ္ဂိနာ ဍဟေယ္ယ, အဂ္ဂိနာ ဍဟေတ္ဝာ မသိံ ကရေယ္ယ, မသိံ ကရိတ္ဝာ မဟာဝာတေ ဝာ ဩဖုနေယ္ယ, နဒိယာ ဝာ သီဃသောတာယ ပဝာဟေယ္ယ, ဧဝံ ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာရုက္ခော ဥစ္ဆိန္နမူလော အသ္သ တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော 214 အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏေ အာဟာရေ အသတိ နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိ န ဟောတိ, နာမရူပသ္သ အဝက္ကန္တိယာ အသတိ သဗ္ဗံ။ပေ.။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ။ ဣဒံ လောကုတ္တရံ။ ဣဒံ လောကိယဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စ။

    ‘‘Viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre asati nāmarūpassa avakkanti na hoti, nāmarūpassa avakkantiyā asati punabbhavo na hoti, punabbhave asati jāti na hoti, jātiyā asati jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, mahārukkho atha puriso āgaccheyya kuddālapiṭakaṃ 215 ādāya, so taṃ rukkhaṃ mūle chindeyya, mūle 216 chetvā palikhaṇeyya, palikhaṇitvā mūlāni uddhareyya antamaso usīranāḷimattānipi. So taṃ rukkhaṃ khaṇḍākhaṇḍikaṃ chindeyya, khaṇḍākhaṇḍikaṃ chinditvā 217 phāleyya, phāletvā sakalikaṃ sakalikaṃ kareyya, sakalikaṃ sakalikaṃ karitvā vātātape visoseyya, vātātape visosetvā agginā ḍaheyya, agginā ḍahetvā masiṃ kareyya, masiṃ karitvā mahāvāte vā ophuneyya, nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya, evaṃ hi so, bhikkhave, mahārukkho ucchinnamūlo assa tālāvatthukato anabhāvaṃkato 218 āyatiṃ anuppādadhammo. Evameva kho, bhikkhave, viññāṇe āhāre asati nāmarūpassa avakkanti na hoti, nāmarūpassa avakkantiyā asati sabbaṃ…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti. Idaṃ lokuttaraṃ. Idaṃ lokiyañca lokuttarañca.

    ၁၁၃. တတ္ထ ကတမံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ?

    113. Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānaṃ?

    ‘‘သဗ္ဗာ ဒိသာ အနုပရိဂမ္မ စေတသာ၊ နေဝဇ္ဈဂာ ပိယတရမတ္တနာ က္ဝစိ။

    ‘‘Sabbā disā anuparigamma cetasā, nevajjhagā piyataramattanā kvaci;

    ဧဝံ ပိယော ပုထု အတ္တာ ပရေသံ၊ တသ္မာ န ဟိံသေ ပရမတ္တကာမော’’တိ 219

    Evaṃ piyo puthu attā paresaṃ, tasmā na hiṃse paramattakāmo’’ti 220.

    ဣဒံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။

    Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.

    ‘‘ယေ ကေစိ ဘူတာ ဘဝိသ္သန္တိ ယေ ဝာပိ 221၊ သဗ္ဗေ ဂမိသ္သန္တိ ပဟာယ ဒေဟံ။

    ‘‘Ye keci bhūtā bhavissanti ye vāpi 222, sabbe gamissanti pahāya dehaṃ;

    တံ သဗ္ဗဇာနိံ ကုသလော ဝိဒိတ္ဝာ၊ အာတာပိယော 223 ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရေယ္ယာ’’တိ။

    Taṃ sabbajāniṃ kusalo viditvā, ātāpiyo 224 brahmacariyaṃ careyyā’’ti.

    ဣဒံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။

    Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.

    ‘‘သတ္တဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင္ဂေဟိ သမန္နာဂတံ ကလ္ယာဏမိတ္တံ အပိ ဝိဝေစိယမာနေန ပဏာမိယမာနေန ဂလေ ပိသနမဇ္ဇမာနေန 225 ယာဝဇီဝံ န ဝိဇဟိတဗ္ဗံ။ ကတမေဟိ သတ္တဟိ? ပိယော စ ဟောတိ မနာပော စ ဂရု စ ဘာဝနီယော စ ဝတ္တာ စ ဝစနက္ခမော စ ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ ဟောတိ, နော စ အဋ္ဌာနေ 226 နိယောဇေတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တဟိ။ပေ.။ န ဝိဇဟိတဗ္ဗံ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော။ အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –

    ‘‘Sattahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgataṃ kalyāṇamittaṃ api viveciyamānena paṇāmiyamānena gale pisanamajjamānena 227 yāvajīvaṃ na vijahitabbaṃ. Katamehi sattahi? Piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca vattā ca vacanakkhamo ca gambhīrañca kathaṃ kattā hoti, no ca aṭṭhāne 228 niyojeti. Imehi kho, bhikkhave, sattahi…pe… na vijahitabbaṃ. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato. Athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘ပိယော ဂရု ဘာဝနီယော၊ ဝတ္တာ စ ဝစနက္ခမော။

    ‘‘Piyo garu bhāvanīyo, vattā ca vacanakkhamo;

    ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ၊ န စဋ္ဌာနေ နိယောဇကော။

    Gambhīrañca kathaṃ kattā, na caṭṭhāne niyojako;

    တံ မိတ္တံ မိတ္တကာမေန၊ ယာဝဇီဝမ္ပိ သေဝိယ’’န္တိ။

    Taṃ mittaṃ mittakāmena, yāvajīvampi seviya’’nti.

    ဣဒံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။

    Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ?

    Tattha katamaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ?

    ‘‘ယဉ္စ ကာမသုခံ လောကေ၊ ယဉ္စိဒံ ဒိဝိယံ သုခံ။

    ‘‘Yañca kāmasukhaṃ loke, yañcidaṃ diviyaṃ sukhaṃ;

    တဏ္ဟက္ခယသုခသ္သေတေ 229၊ ကလံ နာဂ္ဃန္တိ သောဠသိ’’န္တိ။

    Taṇhakkhayasukhassete 230, kalaṃ nāgghanti soḷasi’’nti.

    ဣဒံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။

    Idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.

    ‘‘သုသုခံ 231 ဝတ နိဗ္ဗာနံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတံ။

    ‘‘Susukhaṃ 232 vata nibbānaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;

    အသောကံ ဝိရဇံ ခေမံ၊ ယတ္ထ ဒုက္ခံ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ။

    Asokaṃ virajaṃ khemaṃ, yattha dukkhaṃ nirujjhatī’’ti.

    ဣဒံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။

    Idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ

    Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca

    ‘‘မာတရံ ပိတရံ ဟန္တ္ဝာ၊ ရာဇာနော ဒ္ဝေ စ ခတ္တိယေ။

    ‘‘Mātaraṃ pitaraṃ hantvā, rājāno dve ca khattiye;

    ရဋ္ဌံ သာနုစရံ ဟန္တ္ဝာ’’တိ ဣဒံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။

    Raṭṭhaṃ sānucaraṃ hantvā’’ti idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.

    ‘‘အနီဃော ယာတိ ဗ္ရာဟ္မဏော’’တိ။ ဣဒံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ။

    ‘‘Anīgho yāti brāhmaṇo’’ti; Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ;

    ဣဒံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ။

    Idaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca.

    ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒ္ဓိပာဒာ 233။ ကတမေ စတ္တာရော? ဆန္ဒသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပာဒော, ဝီရိယ။ပေ.။ စိတ္တ။ ဝီမံသာသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပာဒော’’တိ။ ဣဒံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ။

    ‘‘Cattārome, bhikkhave, iddhipādā 234. Katame cattāro? Chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo, vīriya…pe… citta. Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo’’ti. Idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.

    သော ကာယေပိ စိတ္တံ သမောဒဟတိ, စိတ္တေပိ ကာယံ သမောဒဟတိ, ကာယေ သုခသညဉ္စ လဟုသညဉ္စ ဩက္ကမိတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ, ဣဒံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ။

    So kāyepi cittaṃ samodahati, cittepi kāyaṃ samodahati, kāye sukhasaññañca lahusaññañca okkamitvā upasampajja viharati. Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ, idaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca.

    ၁၁၄. တတ္ထ ကတမံ ဉာဏံ?

    114. Tattha katamaṃ ñāṇaṃ?

    ‘‘ယံ တံ လောကုတ္တရံ ဉာဏံ၊ သဗ္ဗညူ ယေန ဝုစ္စတိ။

    ‘‘Yaṃ taṃ lokuttaraṃ ñāṇaṃ, sabbaññū yena vuccati;

    န တသ္သ ပရိဟာနတ္ထိ၊ သဗ္ဗကာလေ ပဝတ္တတီ’’တိ။

    Na tassa parihānatthi, sabbakāle pavattatī’’ti.

    ဣဒံ ဉာဏံ။

    Idaṃ ñāṇaṃ.

    ‘‘ပညာ ဟိ သေဋ္ဌာ လောကသ္မိံ၊ ယာယံ နိဗ္ဗာနဂာမိနီ 235

    ‘‘Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, yāyaṃ nibbānagāminī 236;

    ယာယ သမ္မာ ပဇာနာတိ၊ ဇာတိမရဏသင္ခယ’’န္တိ။

    Yāya sammā pajānāti, jātimaraṇasaṅkhaya’’nti.

    ဣဒံ ဉာဏံ။

    Idaṃ ñāṇaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ ဉေယ္ယံ?

    Tattha katamaṃ ñeyyaṃ?

    ‘‘ကိတ္တယိသ္သာမိ တေ 237 သန္တိံ၊ [ဓောတကာတိ ဘဂဝာ၊]

    ‘‘Kittayissāmi te 238 santiṃ, [dhotakāti bhagavā,]

    ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။

    Diṭṭhe dhamme anītihaṃ;

    ယံ ဝိဒိတ္ဝာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။

    Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.

    ‘‘တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ၊ မဟေသိ သန္တိမုတ္တမံ။

    ‘‘Tañcāhaṃ abhinandāmi, mahesi santimuttamaṃ;

    ယံ ဝိဒိတ္ဝာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။

    Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.

    ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ၊ [ဓောတကာတိ ဘဂဝာ]

    ‘‘Yaṃ kiñci sampajānāsi, [dhotakāti bhagavā]

    ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။

    Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;

    ဧတံ ဝိဒိတ္ဝာ သင္ဂောတိ လောကေ၊

    Etaṃ viditvā saṅgoti loke,

    ဘဝာဘဝာယ မာကာသိ တဏ္ဟ’’န္တိ။

    Bhavābhavāya mākāsi taṇha’’nti.

    ဣဒံ ဉေယ္ယံ။

    Idaṃ ñeyyaṃ.

    ‘‘စတုန္နံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနံ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမ္ဟာကဉ္စ။ပေ.။ တယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခသမုဒယံ 239 အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခနိရောဓံ 240 အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ။ ဥစ္ဆိန္နာ ဘဝတဏ္ဟာ, ခီဏာ ဘဝနေတ္တိ, နတ္ထိ ဒာနိ ပုနဗ္ဘဝော’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော, အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –

    ‘‘Catunnaṃ, bhikkhave, ariyasaccānaṃ ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca…pe… tayidaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, dukkhasamudayaṃ 241 ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, dukkhanirodhaṃ 242 ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ. Ucchinnā bhavataṇhā, khīṇā bhavanetti, natthi dāni punabbhavo’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato, athāparaṃ etadavoca satthā –

    ‘‘စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ၊ ယထာဘူတံ အဒသ္သနာ။

    ‘‘Catunnaṃ ariyasaccānaṃ, yathābhūtaṃ adassanā;

    သံသိတံ 243 ဒီဃမဒ္ဓာနံ၊ တာသု တာသ္ဝေဝ ဇာတိသု။

    Saṃsitaṃ 244 dīghamaddhānaṃ, tāsu tāsveva jātisu.

    ‘‘တာနိ ဧတာနိ ဒိဋ္ဌာနိ၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။

    ‘‘Tāni etāni diṭṭhāni, bhavanetti samūhatā;

    ဥစ္ဆိန္နံ မူလံ ဒုက္ခသ္သ၊ နတ္ထိ ဒာနိ ပုနဗ္ဘဝော’’တိ။

    Ucchinnaṃ mūlaṃ dukkhassa, natthi dāni punabbhavo’’ti.

    ဣဒံ ဉေယ္ယံ။

    Idaṃ ñeyyaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ ဉာဏဉ္စ ဉေယ္ယဉ္စ? ရူပံ အနိစ္စံ, ဝေဒနာ အနိစ္စာ, သညာ အနိစ္စာ, သင္ခာရာ အနိစ္စာ, ဝိညာဏံ အနိစ္စန္တိ။ ဣဒံ ဉေယ္ယံ။

    Tattha katamaṃ ñāṇañca ñeyyañca? Rūpaṃ aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccanti. Idaṃ ñeyyaṃ.

    ဧဝံ ဇာနံ ဧဝံ ပသ္သံ အရိယသာဝကော ‘‘ရူပံ အနိစ္စ’’န္တိ ပသ္သတိ, ‘‘ဝေဒနာ အနိစ္စာ’’တိ ပသ္သတိ, ‘‘သညံ။ပေ.။ သင္ခာရေ။ပေ.။ ဝိညာဏံ အနိစ္စ’’န္တိ ပသ္သတီတိ။ ဣဒံ ဉာဏံ။

    Evaṃ jānaṃ evaṃ passaṃ ariyasāvako ‘‘rūpaṃ anicca’’nti passati, ‘‘vedanā aniccā’’ti passati, ‘‘saññaṃ…pe… saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ anicca’’nti passatīti. Idaṃ ñāṇaṃ.

    သော ပရိမုစ္စတိ ရူပေန, ပရိမုစ္စတိ ဝေဒနာယ, ပရိမုစ္စတိ သညာယ, ပရိမုစ္စတိ သင္ခာရေဟိ, ပရိမုစ္စတိ ဝိညာဏမ္ဟာ, ပရိမုစ္စတိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒာမီတိ။ ဣဒံ ဉာဏဉ္စ ဉေယ္ယဉ္စ။

    So parimuccati rūpena, parimuccati vedanāya, parimuccati saññāya, parimuccati saṅkhārehi, parimuccati viññāṇamhā, parimuccati dukkhasmāti vadāmīti. Idaṃ ñāṇañca ñeyyañca.

    ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ ဣဒံ ဉေယ္ယံ။ ‘‘ယဒာ ပညာယ ပသ္သတီ’’တိ ဣဒံ ဉာဏံ။ ‘‘အထ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဒုက္ခေ ဧသ မဂ္ဂော ဝိသုဒ္ဓိယာ’’တိ ဣဒံ ဉာဏဉ္စ ဉေယ္ယဉ္စ။

    ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti idaṃ ñeyyaṃ. ‘‘Yadā paññāya passatī’’ti idaṃ ñāṇaṃ. ‘‘Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyā’’ti idaṃ ñāṇañca ñeyyañca.

    ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဣဒံ ဉေယ္ယံ။ ‘‘ယဒာ ပညာယ ပသ္သတီ’’တိ ဣဒံ ဉာဏံ။ ‘‘အထ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဒုက္ခေ ဧသ မဂ္ဂော ဝိသုဒ္ဓိယာ’’တိ ဣဒံ ဉာဏဉ္စ ဉေယ္ယဉ္စ။

    ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti idaṃ ñeyyaṃ. ‘‘Yadā paññāya passatī’’ti idaṃ ñāṇaṃ. ‘‘Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyā’’ti idaṃ ñāṇañca ñeyyañca.

    ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဣဒံ ဉေယ္ယံ။ ‘‘ယဒာ ပညာယ ပသ္သတီ’’တိ ဣဒံ ဉာဏံ။ ‘‘အထ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဒုက္ခေ ဧသ မဂ္ဂော ဝိသုဒ္ဓိယာ’’တိ ဣဒံ ဉာဏဉ္စ ဉေယ္ယဉ္စ။

    ‘‘Sabbe dhammā anattā’’ti idaṃ ñeyyaṃ. ‘‘Yadā paññāya passatī’’ti idaṃ ñāṇaṃ. ‘‘Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyā’’ti idaṃ ñāṇañca ñeyyañca.

    ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, သောဏ 245, သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ အနိစ္စေန ရူပေန ဒုက္ခေန ဝိပရိဏာမဓမ္မေန ‘သေယ္ယောဟမသ္မီ’တိ ဝာ သမနုပသ္သန္တိ, ‘သဒိသောဟမသ္မီ’တိ ဝာ သမနုပသ္သန္တိ, ‘ဟီနောဟမသ္မီ’တိ ဝာ သမနုပသ္သန္တိ။ ကိမညတ္ရ ယထာဘူတသ္သ အဒသ္သနာ။ အနိစ္စာယ ဝေဒနာယ။ပေ.။ အနိစ္စာယ သညာယ။ပေ.။ အနိစ္စေဟိ သင္ခာရေဟိ။ပေ.။ အနိစ္စေန ဝိညာဏေန ဒုက္ခေန ဝိပရိဏာမဓမ္မေန ‘သေယ္ယောဟမသ္မီ’တိ ဝာ သမနုပသ္သန္တိ, ‘သဒိသောဟမသ္မီ’တိ ဝာ သမနုပသ္သန္တိ, ‘ဟီနောဟမသ္မီ’တိ ဝာ သမနုပသ္သန္တိ, ကိမညတ္ရ ယထာဘူတသ္သ အဒသ္သနာ’’တိ။ ဣဒံ ဉေယ္ယံ။

    ‘‘Ye hi keci, soṇa 246, samaṇā vā brāhmaṇā vā aniccena rūpena dukkhena vipariṇāmadhammena ‘seyyohamasmī’ti vā samanupassanti, ‘sadisohamasmī’ti vā samanupassanti, ‘hīnohamasmī’ti vā samanupassanti. Kimaññatra yathābhūtassa adassanā. Aniccāya vedanāya…pe… aniccāya saññāya…pe… aniccehi saṅkhārehi…pe… aniccena viññāṇena dukkhena vipariṇāmadhammena ‘seyyohamasmī’ti vā samanupassanti, ‘sadisohamasmī’ti vā samanupassanti, ‘hīnohamasmī’ti vā samanupassanti, kimaññatra yathābhūtassa adassanā’’ti. Idaṃ ñeyyaṃ.

    ‘‘ယေ စ ခော ကေစိ, သောဏ, သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ အနိစ္စေန ရူပေန ဒုက္ခေန ဝိပရိဏာမဓမ္မေန ‘သေယ္ယောဟမသ္မီ’တိပိ န သမနုပသ္သန္တိ, ‘သဒိသောဟမသ္မီ’တိပိ န သမနုပသ္သန္တိ, ‘ဟီနောဟမသ္မီ’တိပိ န သမနုပသ္သန္တိ, ကိမညတ္ရ ယထာဘူတသ္သ ဒသ္သနာ။ အနိစ္စာယ ဝေဒနာယ။ပေ.။ အနိစ္စာယ သညာယ။ပေ.။ အနိစ္စေဟိ သင္ခာရေဟိ။ပေ.။ အနိစ္စေန ဝိညာဏေန ဒုက္ခေန ဝိပရိဏာမဓမ္မေန ‘သေယ္ယောဟမသ္မီ’တိပိ န သမနုပသ္သန္တိ, ‘သဒိသောဟမသ္မီ’တိပိ န သမနုပသ္သန္တိ, ‘ဟီနောဟမသ္မီ’တိပိ န သမနုပသ္သန္တိ, ကိမညတ္ရ ယထာဘူတသ္သ ဒသ္သနာတိ။ ဣဒံ ဉာဏံ။

    ‘‘Ye ca kho keci, soṇa, samaṇā vā brāhmaṇā vā aniccena rūpena dukkhena vipariṇāmadhammena ‘seyyohamasmī’tipi na samanupassanti, ‘sadisohamasmī’tipi na samanupassanti, ‘hīnohamasmī’tipi na samanupassanti, kimaññatra yathābhūtassa dassanā. Aniccāya vedanāya…pe… aniccāya saññāya…pe… aniccehi saṅkhārehi…pe… aniccena viññāṇena dukkhena vipariṇāmadhammena ‘seyyohamasmī’tipi na samanupassanti, ‘sadisohamasmī’tipi na samanupassanti, ‘hīnohamasmī’tipi na samanupassanti, kimaññatra yathābhūtassa dassanāti. Idaṃ ñāṇaṃ.

    ဣဒံ ဉာဏဉ္စ ဉေယ္ယဉ္စ။

    Idaṃ ñāṇañca ñeyyañca.

    တတ္ထ ကတမံ ဒသ္သနံ?

    Tattha katamaṃ dassanaṃ?

    ၁၁၅.

    115.

    ‘‘ယေ အရိယသစ္စာနိ ဝိဘာဝယန္တိ, ဂမ္ဘီရပညေန သုဒေသိတာနိ။

    ‘‘Ye ariyasaccāni vibhāvayanti, gambhīrapaññena sudesitāni.

    ကိဉ္စာပိ တေ ဟောန္တိ ဘုသံ ပမတ္တာ 247၊ န တေ ဘဝံ အဋ္ဌမမာဒိယန္တီ’’တိ။

    Kiñcāpi te honti bhusaṃ pamattā 248, na te bhavaṃ aṭṭhamamādiyantī’’ti.

    ဣဒံ ဒသ္သနံ။

    Idaṃ dassanaṃ.

    ‘‘ယထိန္ဒခီလော ပထဝိသ္သိတော သိယာ၊ စတုဗ္ဘိ ဝာတေဟိ အသမ္ပကမ္ပိယော။

    ‘‘Yathindakhīlo pathavissito siyā, catubbhi vātehi asampakampiyo;

    တထူပမံ သပ္ပုရိသံ ဝဒာမိ၊ ယော အရိယသစ္စာနိ အဝေစ္စ ပသ္သတီ’’တိ။

    Tathūpamaṃ sappurisaṃ vadāmi, yo ariyasaccāni avecca passatī’’ti.

    ဣဒံ ဒသ္သနံ။

    Idaṃ dassanaṃ.

    ‘‘စတူဟိ, ဘိက္ခဝေ, သောတာပတ္တိယင္ဂေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗ္ယာကရေယ္ယ ‘ခီဏနိရယောမ္ဟိ, ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ, ခီဏပေတ္တိဝိသယော, ခီဏာပာယဒုဂ္ဂတိဝိနိပာတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော, သတ္တက္ခတ္တုပရမံ 249 ဒေဝေ စ မနုသ္သေ စ သန္ဓာဝိတ္ဝာ သံသရိတ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သာမီ’တိ။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကသ္သ တထာဂတေ သဒ္ဓာ နိဝိဋ္ဌာ ပတိဋ္ဌိတာ ဝိရူဠ္ဟာ မူလဇာတာ အသံဟာရိယာ သမဏေန ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏေန ဝာ ဒေဝေန ဝာ မာရေန ဝာ ဗ္ရဟ္မုနာ ဝာ ကေနစိ ဝာ လောကသ္မိံ သဟ ဓမ္မေန, ဓမ္မေ ခော ပန နိဋ္ဌံ ဂတော ဟောတိ, သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပသ္သိကော ဩပနေယ္ယိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟိ, ယဒိဒံ မဒနိမ္မဒနော။ပေ.။ နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ, သဟ ဓမ္မိယာ ခော ပနသ္သ ဟောန္တိ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ ပိယာ မနာပာ ဂိဟီ စေဝ ပဗ္ဗဇိတာ စ။ အရိယကန္တေဟိ ခော ပန သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ အစ္ဆိဒ္ဒေဟိ အသဗလေဟိ အကမ္မာသေဟိ ဘုဇိသ္သေဟိ ဝိညုပ္ပသဋ္ဌေဟိ အပရာမဋ္ဌေဟိ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။ ဣမေဟိ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတူဟိ သောတာပတ္တိယင္ဂေဟိ သမန္နာဂတော အရိယသာဝကော အာကင္ခမာနော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ဗ္ယာကရေယ္ယ ‘ခီဏနိရယောမ္ဟိ, ခီဏတိရစ္ဆာနယောနိ, ခီဏပေတ္တိဝိသယော, ခီဏာပာယဒုဂ္ဂတိဝိနိပာတော, သောတာပန္နောဟမသ္မိ အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော, သတ္တက္ခတ္တုပရမံ ဒေဝေ စ မနုသ္သေ စ သန္ဓာဝိတ္ဝာ သံသရိတ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သာမီ’’’တိ။

    ‘‘Catūhi, bhikkhave, sotāpattiyaṅgehi samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya ‘khīṇanirayomhi, khīṇatiracchānayoni, khīṇapettivisayo, khīṇāpāyaduggativinipāto, sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo, sattakkhattuparamaṃ 250 deve ca manusse ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissāmī’ti. Katamehi catūhi? Idha, bhikkhave, ariyasāvakassa tathāgate saddhā niviṭṭhā patiṭṭhitā virūḷhā mūlajātā asaṃhāriyā samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ saha dhammena, dhamme kho pana niṭṭhaṃ gato hoti, svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhi, yadidaṃ madanimmadano…pe… nirodho nibbānaṃ, saha dhammiyā kho panassa honti iṭṭhā kantā piyā manāpā gihī ceva pabbajitā ca. Ariyakantehi kho pana sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññuppasaṭṭhehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi. Imehi kho, bhikkhave, catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya ‘khīṇanirayomhi, khīṇatiracchānayoni, khīṇapettivisayo, khīṇāpāyaduggativinipāto, sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo, sattakkhattuparamaṃ deve ca manusse ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissāmī’’’ti.

    ဣဒံ ဒသ္သနံ။

    Idaṃ dassanaṃ.

    တတ္ထ ကတမာ ဘာဝနာ?

    Tattha katamā bhāvanā?

    ‘‘ယသ္သိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ 251၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓာ စ သဗ္ဗလောကေ။

    ‘‘Yassindriyāni bhāvitāni 252, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;

    နိဗ္ဗိဇ္ဈ ဣမံ ပရဉ္စ လောကံ၊ ကာလံ ကင္ခတိ ဘာဝိတော သဒန္တော’’တိ။

    Nibbijjha imaṃ parañca lokaṃ, kālaṃ kaṅkhati bhāvito sadanto’’ti.

    အယံ ဘာဝနာ။

    Ayaṃ bhāvanā.

    ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မပဒာနိ 253။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? အနဘိဇ္ဈာ ဓမ္မပဒံ, အဗ္ယာပာဒော ဓမ္မပဒံ, သမ္မာသတိ ဓမ္မပဒံ, သမ္မာသမာဓိ ဓမ္မပဒံ, ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ ဓမ္မပဒာနီ’’တိ။ အယံ ဘာဝနာ။

    ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, dhammapadāni 254. Katamāni cattāri? Anabhijjhā dhammapadaṃ, abyāpādo dhammapadaṃ, sammāsati dhammapadaṃ, sammāsamādhi dhammapadaṃ, imāni kho, bhikkhave, cattāri dhammapadānī’’ti. Ayaṃ bhāvanā.

    တတ္ထ ကတမံ ဒသ္သနဉ္စ ဘာဝနာ စ? ‘‘ပဉ္စ ဆိန္ဒေ ပဉ္စ ဇဟေ’’တိ ဣဒံ ဒသ္သနံ။ ‘‘ပဉ္စ စုတ္တရိ ဘာဝယေ။ ပဉ္စ သင္ဂာတိဂော ဘိက္ခု, ဩဃတိဏ္ဏောတိ ဝုစ္စတီ’’တိ အယံ ဘာဝနာ။ ဣဒံ ဒသ္သနဉ္စ ဘာဝနာ စ။

    Tattha katamaṃ dassanañca bhāvanā ca? ‘‘Pañca chinde pañca jahe’’ti idaṃ dassanaṃ. ‘‘Pañca cuttari bhāvaye. Pañca saṅgātigo bhikkhu, oghatiṇṇoti vuccatī’’ti ayaṃ bhāvanā. Idaṃ dassanañca bhāvanā ca.

    ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ 255။ ကတမာနိ တီဏိ, အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယံ အညိန္ဒ္ရိယံ အညာတာဝိန္ဒ္ရိယံ။ ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အနဘိသမေတသ္သ ဒုက္ခသ္သ အရိယသစ္စသ္သ အဘိသမယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ, အနဘိသမေတသ္သ ဒုက္ခသမုဒယသ္သ အရိယသစ္စသ္သ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓသ္သ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ အရိယသစ္စသ္သ အဘိသမယာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယ’’န္တိ။ ဣဒံ ဒသ္သနံ။

    ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, indriyāni 256. Katamāni tīṇi, anaññātaññassāmītindriyaṃ aññindriyaṃ aññātāvindriyaṃ. Katamañca, bhikkhave, anaññātaññassāmītindriyaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu anabhisametassa dukkhassa ariyasaccassa abhisamayāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, anabhisametassa dukkhasamudayassa ariyasaccassa…pe… dukkhanirodhassa…pe… dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasaccassa abhisamayāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Idaṃ, bhikkhave, anaññātaññassāmītindriya’’nti. Idaṃ dassanaṃ.

    ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, အညိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, အညိန္ဒ္ရိယံ။

    ‘‘Katamañca, bhikkhave, aññindriyaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Idaṃ, bhikkhave, aññindriyaṃ.

    ‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, အညာတာဝိန္ဒ္ရိယံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတိ။ ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, အညာတာဝိန္ဒ္ရိယ’’န္တိ။ အယံ ဘာဝနာ။

    ‘‘Katamañca , bhikkhave, aññātāvindriyaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Idaṃ, bhikkhave, aññātāvindriya’’nti. Ayaṃ bhāvanā.

    ဣဒံ ဒသ္သနဉ္စ ဘာဝနာ စ။

    Idaṃ dassanañca bhāvanā ca.

    ၁၁၆. တတ္ထ ကတမံ သကဝစနံ?

    116. Tattha katamaṃ sakavacanaṃ?

    ‘‘သဗ္ဗပာပသ္သ အကရဏံ၊ ကုသလသ္သ ဥပသမ္ပဒာ။

    ‘‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;

    သစိတ္တပရိယောဒာပနံ၊ ဧတံ ဗုဒ္ဓာန သာသန’’န္တိ။

    Sacittapariyodāpanaṃ, etaṃ buddhāna sāsana’’nti.

    ဣဒံ သကဝစနံ။

    Idaṃ sakavacanaṃ.

    ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလသ္သ ဗာလလက္ခဏာနိ ဗာလနိမိတ္တာနိ ဗာလာပဒာနာနိ, ယေဟိ ဗာလံ ဗာလောတိ ပရေ သဉ္ဇာနန္တိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ဗာလော, ဘိက္ခဝေ, ဒုစ္စိန္တိတစိန္တီ စ ဟောတိ, ဒုဗ္ဘာသိတဘာသီ စ ဟောတိ, ဒုက္ကဋကမ္မကာရီ 257 စ ဟောတိ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ ဗာလသ္သ ဗာလလက္ခဏာနိ ဗာလနိမိတ္တာနိ ဗာလာပဒာနာနိ။

    ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni, yehi bālaṃ bāloti pare sañjānanti. Katamāni tīṇi? Bālo, bhikkhave, duccintitacintī ca hoti, dubbhāsitabhāsī ca hoti, dukkaṭakammakārī 258 ca hoti. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni.

    ‘‘တီဏိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတသ္သ ပဏ္ဍိတလက္ခဏာနိ ပဏ္ဍိတနိမိတ္တာနိ ပဏ္ဍိတာပဒာနာနိ, ယေဟိ ပဏ္ဍိတံ ပဏ္ဍိတောတိ ပရေ သဉ္ဇာနန္တိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, သုစိန္တိတစိန္တီ စ ဟောတိ, သုဘာသိတဘာသီ စ ဟောတိ, သုကတကမ္မကာရီ စ ဟောတိ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ ပဏ္ဍိတသ္သ ပဏ္ဍိတလက္ခဏာနိ ပဏ္ဍိတနိမိတ္တာနိ ပဏ္ဍိတာပဒာနာနီ’’တိ။

    ‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni paṇḍitanimittāni paṇḍitāpadānāni, yehi paṇḍitaṃ paṇḍitoti pare sañjānanti. Katamāni tīṇi? Paṇḍito, bhikkhave, sucintitacintī ca hoti, subhāsitabhāsī ca hoti, sukatakammakārī ca hoti. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni paṇḍitanimittāni paṇḍitāpadānānī’’ti.

    ဣဒံ သကဝစနံ။

    Idaṃ sakavacanaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ ပရဝစနံ?

    Tattha katamaṃ paravacanaṃ?

    ‘‘ပထဝီသမော နတ္ထိ ဝိတ္ထတော၊ နိန္နော ပာတာလသမော န ဝိဇ္ဇတိ။

    ‘‘Pathavīsamo natthi vitthato, ninno pātālasamo na vijjati;

    မေရုသမော နတ္ထိ ဥန္နတော၊ စက္ကဝတ္တိသဒိသော နတ္ထိ ပောရိသော’’တိ။

    Merusamo natthi unnato, cakkavattisadiso natthi poriso’’ti.

    ဣဒံ ပရဝစနံ။

    Idaṃ paravacanaṃ.

    ‘‘‘ဟောတု , ဒေဝာနမိန္ဒ, သုဘာသိတေန ဇယောတိ။ ဟောတု, ဝေပစိတ္တိ သုဘာသိတေန ဇယောတိ။ ဘဏ, ဝေပစိတ္တိ, ဂာထ’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော ဣမံ ဂာထံ အဘာသိ –

    ‘‘‘Hotu , devānaminda, subhāsitena jayoti. Hotu, vepacitti subhāsitena jayoti. Bhaṇa, vepacitti, gātha’nti. Atha kho, bhikkhave, vepacitti asurindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –

    ‘‘ဘိယ္ယော ဗာလာ ပဘိဇ္ဇေယ္ယုံ 259၊ နော စသ္သ ပဋိသေဓကော။

    ‘‘Bhiyyo bālā pabhijjeyyuṃ 260, no cassa paṭisedhako;

    တသ္မာ ဘုသေန ဒဏ္ဍေန၊ ဓီရော ဗာလံ နိသေဓယေ’’တိ။

    Tasmā bhusena daṇḍena, dhīro bālaṃ nisedhaye’’ti.

    ‘‘ဘာသိတာယ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဝေပစိတ္တိနာ အသုရိန္ဒေန ဂာထာယ အသုရာ အနုမောဒိံသု, ဒေဝာ တုဏ္ဟီ အဟေသုံ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော သက္ကံ ဒေဝာနမိန္ဒံ ဧတဒဝောစ ‘ဘဏ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဂာထ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဣမံ ဂာထံ အဘာသိ –

    ‘‘Bhāsitāya kho pana, bhikkhave, vepacittinā asurindena gāthāya asurā anumodiṃsu, devā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho, bhikkhave, vepacitti asurindo sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca ‘bhaṇa, devānaminda, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, sakko devānamindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –

    ‘‘ဧတဒေဝ အဟံ မညေ၊ ဗာလသ္သ ပဋိသေဓနံ။

    ‘‘Etadeva ahaṃ maññe, bālassa paṭisedhanaṃ;

    ပရံ သင္ကုပိတံ ဉတ္ဝာ၊ ယော သတော ဥပသမ္မတီ’’တိ။

    Paraṃ saṅkupitaṃ ñatvā, yo sato upasammatī’’ti.

    ‘‘ဘာသိတာယ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သက္ကေန ဒေဝာနမိန္ဒေန ဂာထာယ ဒေဝာ အနုမောဒိံသု, အသုရာ တုဏ္ဟီ အဟေသုံ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဝေပစိတ္တိံ အသုရိန္ဒံ ဧတဒဝောစ ‘ဘဏ, ဝေပစိတ္တိ, ဂာထ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော ဣမံ ဂာထံ အဘာသိ –

    ‘‘Bhāsitāya kho pana, bhikkhave, sakkena devānamindena gāthāya devā anumodiṃsu, asurā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho, bhikkhave, sakko devānamindo vepacittiṃ asurindaṃ etadavoca ‘bhaṇa, vepacitti, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, vepacitti asurindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –

    ‘‘ဧတဒေဝ တိတိက္ခာယ၊ ဝဇ္ဇံ ပသ္သာမိ ဝာသဝ။

    ‘‘Etadeva titikkhāya, vajjaṃ passāmi vāsava;

    ယဒာ နံ မညတိ 261 ဗာလော၊ ဘယာ မ္ယာယံ တိတိက္ခတိ။

    Yadā naṃ maññati 262 bālo, bhayā myāyaṃ titikkhati;

    အဇ္ဈာရုဟတိ ဒုမ္မေဓော၊ ဂောဝ ဘိယ္ယော ပလာယိန’’န္တိ။

    Ajjhāruhati dummedho, gova bhiyyo palāyina’’nti.

    ‘‘ဘာသိတာယ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဝေပစိတ္တိနာ အသုရိန္ဒေန ဂာထာယ အသုရာ အနုမောဒိံသု, ဒေဝာ တုဏ္ဟီ အဟေသုံ။ အထ ခော ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒော သက္ကံ ဒေဝာနမိန္ဒံ ဧတဒဝောစ ‘ဘဏ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဂာထ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဣမာ ဂာထာယော အဘာသိ –

    ‘‘Bhāsitāya kho pana, bhikkhave, vepacittinā asurindena gāthāya asurā anumodiṃsu, devā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho vepacitti asurindo sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca ‘bhaṇa, devānaminda, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, sakko devānamindo imā gāthāyo abhāsi –

    ‘‘ကာမံ မညတု ဝာ မာ ဝာ၊ ဘယာ မ္ယာယံ တိတိက္ခတိ။

    ‘‘Kāmaṃ maññatu vā mā vā, bhayā myāyaṃ titikkhati;

    သဒတ္ထပရမာ အတ္ထာ၊ ခန္တာ ဘိယ္ယော န ဝိဇ္ဇတိ။

    Sadatthaparamā atthā, khantā bhiyyo na vijjati.

    ‘‘ယော ဟဝေ ဗလဝာ သန္တော၊ ဒုဗ္ဗလသ္သ တိတိက္ခတိ။

    ‘‘Yo have balavā santo, dubbalassa titikkhati;

    တမာဟု ပရမံ ခန္တိံ၊ နိစ္စံ ခမတိ ဒုဗ္ဗလော။

    Tamāhu paramaṃ khantiṃ, niccaṃ khamati dubbalo.

    ‘‘အဗလံ တံ ဗလံ အာဟု၊ ယသ္သ ဗာလဗလံ ဗလံ။

    ‘‘Abalaṃ taṃ balaṃ āhu, yassa bālabalaṃ balaṃ;

    ဗလသ္သ ဓမ္မဂုတ္တသ္သ၊ ပဋိဝတ္တာ န ဝိဇ္ဇတိ။

    Balassa dhammaguttassa, paṭivattā na vijjati.

    ‘‘တသ္သေဝ တေန ပာပိယော၊ ယော ကုဒ္ဓံ ပဋိကုဇ္ဈတိ။

    ‘‘Tasseva tena pāpiyo, yo kuddhaṃ paṭikujjhati;

    ကုဒ္ဓံ အပ္ပဋိကုဇ္ဈန္တော၊ သင္ဂာမံ ဇေတိ ဒုဇ္ဇယံ။

    Kuddhaṃ appaṭikujjhanto, saṅgāmaṃ jeti dujjayaṃ.

    ‘‘ဥဘိန္နမတ္ထံ စရတိ၊ အတ္တနော စ ပရသ္သ စ။

    ‘‘Ubhinnamatthaṃ carati, attano ca parassa ca;

    ပရံ သင္ကုပိတံ ဉတ္ဝာ၊ ယော သတော ဥပသမ္မတိ။

    Paraṃ saṅkupitaṃ ñatvā, yo sato upasammati.

    ‘‘ဥဘိန္နံ တိကိစ္ဆန္တာနံ၊ အတ္တနော စ ပရသ္သ စ။

    ‘‘Ubhinnaṃ tikicchantānaṃ, attano ca parassa ca;

    ဇနာ မညန္တိ ဗာလောတိ၊ ယေ ဓမ္မသ္သ အကောဝိဒာ’’တိ။

    Janā maññanti bāloti, ye dhammassa akovidā’’ti.

    ‘‘ဘာသိတာသု ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သက္ကေန ဒေဝာနမိန္ဒေန ဂာထာသု ဒေဝာ အနုမောဒိံသု, အသုရာ တုဏ္ဟီ အဟေသု’’န္တိ။ ဣဒံ ပရဝစနံ။

    ‘‘Bhāsitāsu kho pana, bhikkhave, sakkena devānamindena gāthāsu devā anumodiṃsu, asurā tuṇhī ahesu’’nti. Idaṃ paravacanaṃ.

    ၁၁၇. တတ္ထ ကတမံ သကဝစနဉ္စ ပရဝစနဉ္စ?

    117. Tattha katamaṃ sakavacanañca paravacanañca?

    ယဉ္စ ပတ္တံ ယဉ္စ ပတ္တဗ္ဗံ ဥဘယမေတံ ရဇာနုကိဏ္ဏံ အာတုရသ္သာနုသိက္ခတော။ ယေ စ သိက္ခာသာရာ သီလံ ဝတံ ဇီဝိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ဥပဋ္ဌာနသာရာ, အယမေကော အန္တော။ ယေ စ ဧဝံဝာဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော ‘‘နတ္ထိ ကာမေသု ဒောသော’’တိ, အယံ ဒုတိယော အန္တော။ ဣစ္စေတေ ဥဘော အန္တာ ကဋသိဝဍ္ဎနာ ကဋသိယော ဒိဋ္ဌိံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ဧတေ ဥဘော အန္တေ အနဘိညာယ ဩလီယန္တိ ဧကေ အတိဓာဝန္တိ ဧကေတိ။ ဣဒံ ပရဝစနံ။

    Yañca pattaṃ yañca pattabbaṃ ubhayametaṃ rajānukiṇṇaṃ āturassānusikkhato. Ye ca sikkhāsārā sīlaṃ vataṃ jīvitaṃ brahmacariyaṃ upaṭṭhānasārā, ayameko anto. Ye ca evaṃvādino evaṃdiṭṭhino ‘‘natthi kāmesu doso’’ti, ayaṃ dutiyo anto. Iccete ubho antā kaṭasivaḍḍhanā kaṭasiyo diṭṭhiṃ vaḍḍhenti. Ete ubho ante anabhiññāya olīyanti eke atidhāvanti eketi. Idaṃ paravacanaṃ.

    ယေ စ ခော တေ ဥဘော အန္တေ အဘိညာယ တတ္ရ စ န အဟေသုံ, တေန စ အမညိံသု, ဝဋ္ဋံ တေသံ နတ္ထိ ပညာပနာယာတိ။ ဣဒံ သကဝစနံ။ အယံ ဥဒာနော သကဝစနဉ္စ ပရဝစနဉ္စ။

    Ye ca kho te ubho ante abhiññāya tatra ca na ahesuṃ, tena ca amaññiṃsu, vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāyāti. Idaṃ sakavacanaṃ. Ayaṃ udāno sakavacanañca paravacanañca.

    ရာဇာ ပသေနဒိ 263 ကောသလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ဣဓ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ ‘‘ကေသံ နု ခော ပိယော အတ္တာ, ကေသံ အပ္ပိယော အတ္တာ’’တိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ ‘‘ယေ စ ခော ကေစိ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, ဝာစာယ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, တေသံ အပ္ပိယော အတ္တာ။ ကိဉ္စာပိ တေ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ ‘ပိယော နော အတ္တာ’တိ, အထ ခော တေသံ အပ္ပိယော အတ္တာ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ယံ ဟိ အပ္ပိယော အပ္ပိယသ္သ ကရေယ္ယ, တံ တေ အတ္တနာဝ အတ္တနော ကရောန္တိ, တသ္မာ တေသံ အပ္ပိယော အတ္တာ။ ယေ စ ခော ကေစိ ကာယေန သုစရိတံ စရန္တိ, ဝာစာယ သုစရိတံ စရန္တိ, မနသာ သုစရိတံ စရန္တိ, တေသံ ပိယော အတ္တာ။ ကိဉ္စာပိ တေ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ ‘အပ္ပိယော နော အတ္တာ’တိ, အထ ခော တေသံ ပိယော အတ္တာ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ယံ ဟိ ပိယော ပိယသ္သ ကရေယ္ယ ။ တံ တေ အတ္တနာဝ အတ္တနော ကရောန္တိ။ တသ္မာ တေသံ ပိယော အတ္တာ’’တိ။

    Rājā pasenadi 264 kosalo bhagavantaṃ etadavoca – idha mayhaṃ, bhante, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi ‘‘kesaṃ nu kho piyo attā, kesaṃ appiyo attā’’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi ‘‘ye ca kho keci kāyena duccaritaṃ caranti, vācāya duccaritaṃ caranti, manasā duccaritaṃ caranti, tesaṃ appiyo attā. Kiñcāpi te evaṃ vadeyyuṃ ‘piyo no attā’ti, atha kho tesaṃ appiyo attā. Taṃ kissa hetu? Yaṃ hi appiyo appiyassa kareyya, taṃ te attanāva attano karonti, tasmā tesaṃ appiyo attā. Ye ca kho keci kāyena sucaritaṃ caranti, vācāya sucaritaṃ caranti, manasā sucaritaṃ caranti, tesaṃ piyo attā. Kiñcāpi te evaṃ vadeyyuṃ ‘appiyo no attā’ti, atha kho tesaṃ piyo attā. Taṃ kissa hetu? Yaṃ hi piyo piyassa kareyya . Taṃ te attanāva attano karonti. Tasmā tesaṃ piyo attā’’ti.

    ‘‘ဧဝမေတံ, မဟာရာဇ, ဧဝမေတံ, မဟာရာဇ, ယေ ဟိ ကေစိ, မဟာရာဇ, ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, ဝာစာယ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ တသ္မာ တေသံ အပ္ပိယော အတ္တာ။ ကိဉ္စာပိ တေ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ ‘ပိယော နော အတ္တာ’တိ, အထ ခော တေသံ အပ္ပိယော အတ္တာ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ယံ ဟိ, မဟာရာဇ, အပ္ပိယော အပ္ပိယသ္သ ကရေယ္ယ, တံ တေ အတ္တနာဝ အတ္တနော ကရောန္တိ, တသ္မာ တေသံ အပ္ပိယော အတ္တာ။ ယေ စ ခော ကေစိ မဟာရာဇ ကာယေန သုစရိတံ စရန္တိ, ဝာစာယ သုစရိတံ စရန္တိ, မနသာ သုစရိတံ စရန္တိ, တေသံ ပိယော အတ္တာ။ ကိဉ္စာပိ တေ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ ‘အပ္ပိယော နော အတ္တာ’တိ, အထ ခော တေသံ ပိယော အတ္တာ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ယံ ဟိ, မဟာရာဇ, ပိယော ပိယသ္သ ကရေယ္ယ, တံ တေ အတ္တနာဝ အတ္တနော ကရောန္တိ, တသ္မာ တေသံ ပိယော အတ္တာတိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ပေ.။ သတ္ထာ –

    ‘‘Evametaṃ, mahārāja, evametaṃ, mahārāja, ye hi keci, mahārāja, kāyena duccaritaṃ caranti, vācāya duccaritaṃ caranti, manasā duccaritaṃ caranti tasmā tesaṃ appiyo attā. Kiñcāpi te evaṃ vadeyyuṃ ‘piyo no attā’ti, atha kho tesaṃ appiyo attā. Taṃ kissa hetu? Yaṃ hi, mahārāja, appiyo appiyassa kareyya, taṃ te attanāva attano karonti, tasmā tesaṃ appiyo attā. Ye ca kho keci mahārāja kāyena sucaritaṃ caranti, vācāya sucaritaṃ caranti, manasā sucaritaṃ caranti, tesaṃ piyo attā. Kiñcāpi te evaṃ vadeyyuṃ ‘appiyo no attā’ti, atha kho tesaṃ piyo attā. Taṃ kissa hetu? Yaṃ hi, mahārāja, piyo piyassa kareyya, taṃ te attanāva attano karonti, tasmā tesaṃ piyo attāti. Idamavoca bhagavā…pe… satthā –

    ‘‘အတ္တာနဉ္စေ ပိယံ ဇညာ၊ န နံ ပာပေန သံယုဇေ။

    ‘‘Attānañce piyaṃ jaññā, na naṃ pāpena saṃyuje;

    န ဟိ တံ သုလဘံ ဟောတိ၊ သုခံ ဒုက္ကဋကာရိနာ။

    Na hi taṃ sulabhaṃ hoti, sukhaṃ dukkaṭakārinā.

    ‘‘အန္တကေနာဓိပန္နသ္သ 265၊ ဇဟတော မာနုသံ ဘဝံ။

    ‘‘Antakenādhipannassa 266, jahato mānusaṃ bhavaṃ;

    ကိံ ဟိ တသ္သ သကံ ဟောတိ၊ ကိဉ္စ အာဒာယ ဂစ္ဆတိ။

    Kiṃ hi tassa sakaṃ hoti, kiñca ādāya gacchati;

    ကိဉ္စသ္သ အနုဂံ ဟောတိ၊ ဆာယာဝ အနပာယိနီ။

    Kiñcassa anugaṃ hoti, chāyāva anapāyinī.

    ‘‘ဥဘော ပုညဉ္စ ပာပဉ္စ၊ ယံ မစ္စော ကုရုတေ ဣဓ။

    ‘‘Ubho puññañca pāpañca, yaṃ macco kurute idha;

    တဉ္ဟိ တသ္သ သကံ ဟောတိ၊ တံဝ အာဒာယ ဂစ္ဆတိ။

    Tañhi tassa sakaṃ hoti, taṃva ādāya gacchati;

    တံဝသ္သ အနုဂံ ဟောတိ၊ ဆာယာဝ အနပာယိနီ။

    Taṃvassa anugaṃ hoti, chāyāva anapāyinī.

    ‘‘တသ္မာ ကရေယ္ယ ကလ္ယာဏံ၊ နိစယံ သမ္ပရာယိကံ။

    ‘‘Tasmā kareyya kalyāṇaṃ, nicayaṃ samparāyikaṃ;

    ပုညာနိ ပရလောကသ္မိံ၊ ပတိဋ္ဌာ ဟောန္တိ ပာဏိန’’န္တိ။

    Puññāni paralokasmiṃ, patiṭṭhā honti pāṇina’’nti.

    ဣဒံ သုတ္တံ ပရဝစနံ။ အနုဂီတိ သကဝစနံ။ ဣဒံ သကဝစနဉ္စ ပရဝစနဉ္စ။

    Idaṃ suttaṃ paravacanaṃ. Anugīti sakavacanaṃ. Idaṃ sakavacanañca paravacanañca.

    ၁၁၈. တတ္ထ ကတမံ ဝိသဇ္ဇနီယံ?

    118. Tattha katamaṃ visajjanīyaṃ?

    ပဉ္ဟေ ပုစ္ဆိတေ ဣဒံ အဘိညေယ္ယံ, ဣဒံ ပရိညေယ္ယံ, ဣဒံ ပဟာတဗ္ဗံ, ဣဒံ ဘာဝေတဗ္ဗံ, ဣဒံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ, ဣမေ ဓမ္မာ ဧဝံဂဟိတာ ဣဒံ ဖလံ နိဗ္ဗတ္တယန္တိ။ တေသံ ဧဝံဂဟိတာနံ အယမတ္ထော ဣတိ ဣဒံ ဝိသဇ္ဇနီယံ။ ‘‘ဥဠာရော ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’’တိ ဗုဒ္ဓဥဠာရတံ ဓမ္မသ္ဝာက္ခာတတံ သင္ဃသုပ္ပဋိပတ္တိဉ္စ ဧကံသေနေဝ နိဒ္ဒိသေ။ ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဧကံသေနေဝ နိဒ္ဒိသေ။ ယံ ဝာ ပနညမ္ပိ ဧဝံ ဇာတိယံ။ ဣဒံ ဝိသဇ္ဇနီယံ။

    Pañhe pucchite idaṃ abhiññeyyaṃ, idaṃ pariññeyyaṃ, idaṃ pahātabbaṃ, idaṃ bhāvetabbaṃ, idaṃ sacchikātabbaṃ, ime dhammā evaṃgahitā idaṃ phalaṃ nibbattayanti. Tesaṃ evaṃgahitānaṃ ayamattho iti idaṃ visajjanīyaṃ. ‘‘Uḷāro buddho bhagavā’’ti buddhauḷārataṃ dhammasvākkhātataṃ saṅghasuppaṭipattiñca ekaṃseneva niddise. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti ekaṃseneva niddise. Yaṃ vā panaññampi evaṃ jātiyaṃ. Idaṃ visajjanīyaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ အဝိသဇ္ဇနီယံ?

    Tattha katamaṃ avisajjanīyaṃ?

    ‘‘အာကင္ခတော တေ နရဒမ္မသာရထိ 267၊ ဒေဝာ မနုသ္သာ မနသာ ဝိစိန္တိတံ။

    ‘‘Ākaṅkhato te naradammasārathi 268, devā manussā manasā vicintitaṃ;

    သဗ္ဗေ န ဇညာ ကသိဏာပိ ပာဏိနော၊ သန္တံ သမာဓိံ အရဏံ နိသေဝတော။

    Sabbe na jaññā kasiṇāpi pāṇino, santaṃ samādhiṃ araṇaṃ nisevato;

    ကိန္တံ ဘဂဝာ အာကင္ခတီ’’တိ။

    Kintaṃ bhagavā ākaṅkhatī’’ti.

    ဣဒံ အဝိသဇ္ဇနီယံ။

    Idaṃ avisajjanīyaṃ.

    ဧတ္တကော ဘဂဝာ သီလက္ခန္ဓေ သမာဓိက္ခန္ဓေ ပညာက္ခန္ဓေ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနက္ခန္ဓေ ဣရိယာယံ ပဘာဝေ ဟိတေသိတာယံ ကရုဏာယံ ဣဒ္ဓိယန္တိ။ ဣဒံ အဝိသဇ္ဇနီယံ။

    Ettako bhagavā sīlakkhandhe samādhikkhandhe paññākkhandhe vimuttikkhandhe vimuttiñāṇadassanakkhandhe iriyāyaṃ pabhāve hitesitāyaṃ karuṇāyaṃ iddhiyanti. Idaṃ avisajjanīyaṃ.

    ‘‘တထာဂတသ္သ, ဘိက္ခဝေ, အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ လောကေ ဥပ္ပာဒာ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဥပ္ပာဒော ဗုဒ္ဓရတနသ္သ ဓမ္မရတနသ္သ သင္ဃရတနသ္သ’’။ ကိံ ပမာဏာနိ တီဏိ ရတနာနီတိ? ဣဒံ အဝိသဇ္ဇနီယံ။

    ‘‘Tathāgatassa, bhikkhave, arahato sammāsambuddhassa loke uppādā tiṇṇaṃ ratanānaṃ uppādo buddharatanassa dhammaratanassa saṅgharatanassa’’. Kiṃ pamāṇāni tīṇi ratanānīti? Idaṃ avisajjanīyaṃ.

    ဗုဒ္ဓဝိသယော အဝိသဇ္ဇနီယော။ ပုဂ္ဂလပရောပရညုတာ အဝိသဇ္ဇနီယာ။ ‘‘ပုဗ္ဗာ, ဘိက္ခဝေ, ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံ တဏ္ဟာသံယောဇနာနံ သကိံ နိရယံ သကိံ တိရစ္ဆာနယောနိံ သကိံ ပေတ္တိဝိသယံ သကိံ အသုရယောနိံ သကိံ ဒေဝေ သကိံ မနုသ္သေ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ’’။ ကတမာ ပုဗ္ဗာ ကောဋီတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ န ပညာယတီတိ သာဝကာနံ ဉာဏဝေကလ္လေန။ ဒုဝိဓာ ဗုဒ္ဓာနံ ဘဂဝန္တာနံ ဒေသနာ အတ္တူပနာယိကာ စ ပရူပနာယိကာ စ။ န ပညာယတီတိ ပရူပနာယိကာ။ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓာနံ ဘဂဝန္တာနံ အဝိဇာနနာတိ 269 အတ္တူပနာယိကာ။ ယထာ ဘဂဝာ ကောကာလိကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ အညတရံ ဘိက္ခုံ ဧဝမာဟ –

    Buddhavisayo avisajjanīyo. Puggalaparoparaññutā avisajjanīyā. ‘‘Pubbā, bhikkhave, koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sakiṃ nirayaṃ sakiṃ tiracchānayoniṃ sakiṃ pettivisayaṃ sakiṃ asurayoniṃ sakiṃ deve sakiṃ manusse sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ’’. Katamā pubbā koṭīti avisajjanīyaṃ. Na paññāyatīti sāvakānaṃ ñāṇavekallena. Duvidhā buddhānaṃ bhagavantānaṃ desanā attūpanāyikā ca parūpanāyikā ca. Na paññāyatīti parūpanāyikā. Natthi buddhānaṃ bhagavantānaṃ avijānanāti 270 attūpanāyikā. Yathā bhagavā kokālikaṃ bhikkhuṃ ārabbha aññataraṃ bhikkhuṃ evamāha –

    ‘‘သေယ္ယထာပိ , ဘိက္ခု, ဝီသတိခာရိကော ကောသလကော တိလဝာဟော။ပေ.။ န တ္ဝေဝ ဧကော အဗ္ဗုဒော နိရယော။ သေယ္ယထာပိ ဘိက္ခု, ဝီသတိ အဗ္ဗုဒာ နိရယာ, ဧဝမေကော နိရဗ္ဗုဒော နိရယော 271။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ နိရဗ္ဗုဒာ နိရယာ, ဧဝမေကော အဗဗော နိရယော။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ အဗဗာ နိရယာ, ဧဝမေကော အဋဋော နိရယော။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ အဋဋာ နိရယာ, ဧဝမေကော အဟဟော နိရယော။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ အဟဟာ နိရယာ, ဧဝမေကော ကုမုဒော နိရယော။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ ကုမုဒာ နိရယာ, ဧဝမေကော သောဂန္ဓိကော နိရယော။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ သောဂန္ဓိကာ နိရယာ, ဧဝမေကော ဥပ္ပလကော နိရယော 272။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ ဥပ္ပလကာ နိရယာ, ဧဝမေကော ပုဏ္ဍရီကော နိရယော။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, ဝီသတိ ပုဏ္ဍရီကာ နိရယာ, ဧဝမေကော ပဒုမော နိရယော။ ပဒုမေ ပန, ဘိက္ခု, နိရယေ ကောကာလိကော ဘိက္ခု ဥပပန္နော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေသု စိတ္တံ အာဃာတေတ္ဝာ’’တိ။ ယံ ဝာ ပန ကိဉ္စိ ဘဂဝာ အာဟ ‘‘အယံ အပ္ပမေယ္ယော အသင္ခ္ယေယော’’တိ။ သဗ္ဗံ တံ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ဣဒံ အဝိသဇ္ဇနီယံ။

    ‘‘Seyyathāpi , bhikkhu, vīsatikhāriko kosalako tilavāho…pe… na tveva eko abbudo nirayo. Seyyathāpi bhikkhu, vīsati abbudā nirayā, evameko nirabbudo nirayo 273. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati nirabbudā nirayā, evameko ababo nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati ababā nirayā, evameko aṭaṭo nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati aṭaṭā nirayā, evameko ahaho nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati ahahā nirayā, evameko kumudo nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati kumudā nirayā, evameko sogandhiko nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati sogandhikā nirayā, evameko uppalako nirayo 274. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati uppalakā nirayā, evameko puṇḍarīko nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati puṇḍarīkā nirayā, evameko padumo nirayo. Padume pana, bhikkhu, niraye kokāliko bhikkhu upapanno sāriputtamoggallānesu cittaṃ āghātetvā’’ti. Yaṃ vā pana kiñci bhagavā āha ‘‘ayaṃ appameyyo asaṅkhyeyo’’ti. Sabbaṃ taṃ avisajjanīyaṃ. Idaṃ avisajjanīyaṃ.

    ၁၁၉. တတ္ထ ကတမံ ဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ အဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ, ယဒာ သော ဥပကော အာဇီဝကော ဘဂဝန္တံ အာဟ ‘‘ကုဟိံ, အာဝုသော ဂောတမ, ဂမိသ္သသီ’’တိ။ ဘဂဝာ အာဟ –

    119. Tattha katamaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca, yadā so upako ājīvako bhagavantaṃ āha ‘‘kuhiṃ, āvuso gotama, gamissasī’’ti. Bhagavā āha –

    ‘‘ဗာရာဏသိံ ဂမိသ္သာမိ၊ အဟံ တံ အမတဒုန္ဒုဘိံ။

    ‘‘Bārāṇasiṃ gamissāmi, ahaṃ taṃ amatadundubhiṃ;

    ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတုံ၊ လောကေ အပ္ပဋိဝတ္တိယ’’န္တိ။

    Dhammacakkaṃ pavattetuṃ, loke appaṭivattiya’’nti.

    ဥပကော အာဇီဝကော အာဟ ‘‘‘ဇိနော’တိ ခော အာဝုသော, ဘော ဂောတမ, ပဋိဇာနာသီ’’တိ။ ဘဂဝာ အာဟ –

    Upako ājīvako āha ‘‘‘jino’ti kho āvuso, bho gotama, paṭijānāsī’’ti. Bhagavā āha –

    ‘‘မာဒိသာ ဝေ ဇိနာ 275 ဟောန္တိ၊ ယေ ပတ္တာ အာသဝက္ခယံ။

    ‘‘Mādisā ve jinā 276 honti, ye pattā āsavakkhayaṃ;

    ဇိတာ မေ ပာပကာ ဓမ္မာ၊ တသ္မာဟံ ဥပကာ ဇိနော’’တိ။

    Jitā me pāpakā dhammā, tasmāhaṃ upakā jino’’ti.

    ကထံ ဇိနော ကေန ဇိနောတိ ဝိသဇ္ဇနီယံ။ ကတမော ဇိနောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ကတမော အာသဝက္ခယော, ရာဂက္ခယော ဒောသက္ခယော မောဟက္ခယောတိ ဝိသဇ္ဇနီယံ။ ကိတ္တကော အာသဝက္ခယောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ဣဒံ ဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ အဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ။

    Kathaṃ jino kena jinoti visajjanīyaṃ. Katamo jinoti avisajjanīyaṃ. Katamo āsavakkhayo, rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayoti visajjanīyaṃ. Kittako āsavakkhayoti avisajjanīyaṃ. Idaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca.

    အတ္ထိ တထာဂတောတိ ဝိသဇ္ဇနီယံ။ အတ္ထိ ရူပန္တိ ဝိသဇ္ဇနီယံ။ ရူပံ တထာဂတောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ရူပဝာ တထာဂတောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ရူပေ တထာဂတောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ တထာဂတေ ရူပန္တိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ဧဝံ အတ္ထိ ဝေဒနာ။ပေ.။ သညာ။ပေ.။ သင္ခာရာ။ပေ.။ အတ္ထိ ဝိညာဏန္တိ ဝိသဇ္ဇနီယံ။ ဝိညာဏံ တထာဂတောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ဝိညာဏဝာ တထာဂတောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ဝိညာဏေ တထာဂတောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ တထာဂတေ ဝိညာဏန္တိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ အညတ္ရ ရူပေန တထာဂတောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ အညတ္ရ ဝေဒနာယ။ပေ.။ သညာယ။ပေ.။ သင္ခာရေဟိ။ပေ.။ ဝိညာဏေန တထာဂတောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ အယံ သော တထာဂတော အရူပကော။ပေ.။ အဝေဒနကော။ပေ.။ အသညကော။ပေ.။ အသင္ခာရကော။ပေ.။ အဝိညာဏကောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ဣဒံ ဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ အဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ။

    Atthi tathāgatoti visajjanīyaṃ. Atthi rūpanti visajjanīyaṃ. Rūpaṃ tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Rūpavā tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Rūpe tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Tathāgate rūpanti avisajjanīyaṃ. Evaṃ atthi vedanā…pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… atthi viññāṇanti visajjanīyaṃ. Viññāṇaṃ tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Viññāṇavā tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Viññāṇe tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Tathāgate viññāṇanti avisajjanīyaṃ. Aññatra rūpena tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Aññatra vedanāya…pe… saññāya…pe… saṅkhārehi…pe… viññāṇena tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Ayaṃ so tathāgato arūpako…pe… avedanako…pe… asaññako…pe… asaṅkhārako…pe… aviññāṇakoti avisajjanīyaṃ. Idaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca.

    ပသ္သတိ ဘဂဝာ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဧဝံ သဗ္ဗံ။ပေ.။ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတီတိ ဝိသဇ္ဇနီယံ။ ကတမေ သတ္တာ, ကတမော တထာဂတောတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ဣဒံ ဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ အဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ။

    Passati bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte cavamāne upapajjamāne evaṃ sabbaṃ…pe… yathākammūpage satte pajānātīti visajjanīyaṃ. Katame sattā, katamo tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Idaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca.

    အတ္ထိ တထာဂတောတိ ဝိသဇ္ဇနီယံ။ အတ္ထိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ အဝိသဇ္ဇနီယံ။ ဣဒံ ဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ အဝိသဇ္ဇနီယဉ္စ။

    Atthi tathāgatoti visajjanīyaṃ. Atthi tathāgato paraṃ maraṇāti avisajjanīyaṃ. Idaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca.

    ၁၂၀. တတ္ထ ကတမံ ကမ္မံ?

    120. Tattha katamaṃ kammaṃ?

    ‘‘အန္တကေနာဓိပန္နသ္သ ၊ ဇဟတော မာနုသံ ဘဝံ။

    ‘‘Antakenādhipannassa , jahato mānusaṃ bhavaṃ;

    ကိံ ဟိ တသ္သ သကံ ဟောတိ၊ ကိဉ္စ အာဒာယ ဂစ္ဆတိ။

    Kiṃ hi tassa sakaṃ hoti, kiñca ādāya gacchati;

    ကိဉ္စသ္သ အနုဂံ ဟောတိ၊ ဆာယာဝ အနပာယိနီ။

    Kiñcassa anugaṃ hoti, chāyāva anapāyinī.

    ‘‘ဥဘော ပုညဉ္စ ပာပဉ္စ၊ ယံ မစ္စော ကုရုတေ ဣဓ။

    ‘‘Ubho puññañca pāpañca, yaṃ macco kurute idha;

    တဉ္ဟိ တသ္သ သကံ ဟောတိ၊ တံဝ 277 အာဒာယ ဂစ္ဆတိ။

    Tañhi tassa sakaṃ hoti, taṃva 278 ādāya gacchati;

    တံဝသ္သ အနုဂံ ဟောတိ၊ ဆာယာဝ အနပာယိနီ’’တိ။

    Taṃvassa anugaṃ hoti, chāyāva anapāyinī’’ti.

    ဣဒံ ကမ္မံ။

    Idaṃ kammaṃ.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလံ ပီဌသမာရူဠ္ဟံ ဝာ မဉ္စသမာရူဠ္ဟံ ဝာ ဆမာယံ 279 ဝာ သေမာနံ ယာနိသ္သ ပုဗ္ဗေ ပာပကာနိ ကမ္မာနိ ကတာနိ ကာယေန ဒုစ္စရိတာနိ ဝာစာယ ဒုစ္စရိတာနိ မနသာ ဒုစ္စရိတာနိ, တာနိသ္သ တမ္ဟိ သမယေ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟတံ ပဗ္ဗတကူဋာနံ ဆာယာ သာယန္ဟသမယံ ပထဝိယံ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဗာလံ ပီဌသမာရူဠ္ဟံ ဝာ မဉ္စသမာရူဠ္ဟံ ဝာ ဆမာယံ ဝာ သေမာနံ ယာနိသ္သ ပုဗ္ဗေ ပာပကာနိ ကမ္မာနိ ကတာနိ ကာယေန ဒုစ္စရိတာနိ ဝာစာယ ဒုစ္စရိတာနိ မနသာ ဒုစ္စရိတာနိ, တာနိသ္သ တမ္ဟိ သမယေ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလသ္သ ဧဝံ ဟောတိ ‘အကတံ ဝတ မေ ကလ္ယာဏံ, အကတံ ကုသလံ, အကတံ ဘီရုတ္တာဏံ။ ကတံ ပာပံ, ကတံ လုဒ္ဒံ, ကတံ ကိဗ္ဗိသံ, ယာဝတာ ဘော အကတကလ္ယာဏာနံ အကတကုသလာနံ အကတဘီရုတ္တာဏာနံ ကတပာပာနံ ကတလုဒ္ဒာနံ ကတကိဗ္ဗိသာနံ ဂတိ, တံ ဂတိံ ပေစ္စ ဂစ္ဆာမီ’တိ, သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ 280 vā semānaṃ yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni, tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Seyyathāpi, bhikkhave, mahataṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyaṃ olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Evameva kho, bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni, tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti ‘akataṃ vata me kalyāṇaṃ, akataṃ kusalaṃ, akataṃ bhīruttāṇaṃ. Kataṃ pāpaṃ, kataṃ luddaṃ, kataṃ kibbisaṃ, yāvatā bho akatakalyāṇānaṃ akatakusalānaṃ akatabhīruttāṇānaṃ katapāpānaṃ kataluddānaṃ katakibbisānaṃ gati, taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’ti, so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjatī’’ti.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတံ ပီဌသမာရူဠ္ဟံ ဝာ မဉ္စသမာရူဠ္ဟံ ဝာ ဆမာယံ ဝာ သေမာနံ ယာနိသ္သ ပုဗ္ဗေ ကလ္ယာဏာနိ ကမ္မာနိ ကတာနိ ကာယေန သုစရိတာနိ ဝာစာယ သုစရိတာနိ မနသာ သုစရိတာနိ, တာနိသ္သ တမ္ဟိ သမယေ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟတံ ပဗ္ဗတကူဋာနံ ဆာယာ သာယန္ဟသမယံ ပထဝိယံ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတံ ပီဌသမာရူဠ္ဟံ ဝာ မဉ္စသမာရူဠ္ဟံ ဝာ ဆမာယံ ဝာ သေမာနံ ယာနိသ္သ ပုဗ္ဗေ ကလ္ယာဏာနိ ကမ္မာနိ ကတာနိ ကာယေန သုစရိတာနိ ဝာစာယ သုစရိတာနိ မနသာ သုစရိတာနိ, တာနိသ္သ တမ္ဟိ သမယေ ဩလမ္ဗန္တိ အဇ္ဈောလမ္ဗန္တိ အဘိပ္ပလမ္ဗန္တိ။ တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ပဏ္ဍိတသ္သ ‘ဧဝံ ဟောတိ အကတံ ဝတ မေ ပာပံ , အကတံ လုဒ္ဒံ, အကတံ ကိဗ္ဗိသံ။ ကတံ ကလ္ယာဏံ, ကတံ ကုသလံ, ကတံ ဘီရုတ္တာဏံ, ယာဝတာ ဘော အကတပာပာနံ အကတလုဒ္ဒာနံ အကတကိဗ္ဗိသာနံ ကတကလ္ယာဏာနံ ကတကုသလာနံ ကတဘီရုတ္တာဏာနံ ဂတိ, တံ ဂတိံ ပေစ္စ ဂစ္ဆာမီ’တိ, သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ, ‘ကတံ မေ ပုညံ, အကတံ ပာပံ, ယာ ဘဝိသ္သတိ ဂတိ အကတပာပသ္သ အကတလုဒ္ဒသ္သ အကတကိဗ္ဗိသသ္သ ကတပုညသ္သ ကတကုသလသ္သ ကတဘီရုတ္တာဏသ္သ, တံ ပေစ္စ ဘဝေ ဂတိံ ပစ္စနုဘဝိသ္သာမီ’တိ ဝိပ္ပဋိသာရော န ဇာယတိ။ အဝိပ္ပဋိသာရိနော ခော, ဘိက္ခဝေ, ဣတ္ထိယာ ဝာ ပုရိသသ္သ ဝာ ဂိဟိနော ဝာ ပဗ္ဗဇိတသ္သ ဝာ ဘဒ္ဒကံ မရဏံ ဘဒ္ဒိကာ ကာလင္ကိရိယာတိ ဝဒာမီ’’တိ။ ဣဒံ ကမ္မံ။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni, tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Seyyathāpi, bhikkhave, mahataṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyaṃ olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Evameva kho, bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni, tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, paṇḍitassa ‘evaṃ hoti akataṃ vata me pāpaṃ , akataṃ luddaṃ, akataṃ kibbisaṃ. Kataṃ kalyāṇaṃ, kataṃ kusalaṃ, kataṃ bhīruttāṇaṃ, yāvatā bho akatapāpānaṃ akataluddānaṃ akatakibbisānaṃ katakalyāṇānaṃ katakusalānaṃ katabhīruttāṇānaṃ gati, taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’ti, so na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati, ‘kataṃ me puññaṃ, akataṃ pāpaṃ, yā bhavissati gati akatapāpassa akataluddassa akatakibbisassa katapuññassa katakusalassa katabhīruttāṇassa, taṃ pecca bhave gatiṃ paccanubhavissāmī’ti vippaṭisāro na jāyati. Avippaṭisārino kho, bhikkhave, itthiyā vā purisassa vā gihino vā pabbajitassa vā bhaddakaṃ maraṇaṃ bhaddikā kālaṅkiriyāti vadāmī’’ti. Idaṃ kammaṃ.

    ‘‘တီဏိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဒုစ္စရိတာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ, ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ။ တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, သုစရိတာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ကာယသုစရိတံ ဝစီသုစရိတံ မနောသုစရိတံ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ သုစရိတာနိ။ ဣဒံ ကမ္မံ။

    ‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, duccaritāni. Katamāni tīṇi, kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi duccaritāni. Tīṇimāni, bhikkhave, sucaritāni. Katamāni tīṇi? Kāyasucaritaṃ vacīsucaritaṃ manosucaritaṃ. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi sucaritāni. Idaṃ kammaṃ.

    တတ္ထ ကတမော ဝိပာကော?

    Tattha katamo vipāko?

    ‘‘လာဘာ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သုလဒ္ဓံ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ခဏော ဝော, ဘိက္ခဝေ, ပဋိလဒ္ဓော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။ ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, ဆ ဖသ္သာယတနိကာ နာမ နိရယာ။ တတ္ထ ယံ ကိဉ္စိ စက္ခုနာ ရူပံ ပသ္သတိ အနိဋ္ဌရူပံယေဝ ပသ္သတိ, နော ဣဋ္ဌရူပံ။ အကန္တရူပံယေဝ ပသ္သတိ, နော ကန္တရူပံ။ အမနာပရူပံယေဝ ပသ္သတိ, နော မနာပရူပံ။

    ‘‘Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo, bhikkhave, paṭiladdho brahmacariyavāsāya. Diṭṭhā mayā, bhikkhave, cha phassāyatanikā nāma nirayā. Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati aniṭṭharūpaṃyeva passati, no iṭṭharūpaṃ. Akantarūpaṃyeva passati, no kantarūpaṃ. Amanāparūpaṃyeva passati, no manāparūpaṃ.

    ယံ ကိဉ္စိ သောတေန သဒ္ဒံ သုဏာတိ။ပေ.။ ဃာနေန။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ။ပေ.။ ကာယေန။ပေ.။ ယံ ကိဉ္စိ မနသာ ဓမ္မံ ဝိဇာနာတိ အနိဋ္ဌဓမ္မံယေဝ ဝိဇာနာတိ, နော ဣဋ္ဌဓမ္မံ။ အကန္တဓမ္မံယေဝ ဝိဇာနာတိ, နော ကန္တဓမ္မံ။ အမနာပဓမ္မံယေဝ ဝိဇာနာတိ, နော မနာပဓမ္မံ။ လာဘာ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သုလဒ္ဓံ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ခဏော ဝော, ဘိက္ခဝေ, ပဋိလဒ္ဓော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။

    Yaṃ kiñci sotena saddaṃ suṇāti…pe… ghānena…pe… jivhāya…pe… kāyena…pe… yaṃ kiñci manasā dhammaṃ vijānāti aniṭṭhadhammaṃyeva vijānāti, no iṭṭhadhammaṃ. Akantadhammaṃyeva vijānāti, no kantadhammaṃ. Amanāpadhammaṃyeva vijānāti, no manāpadhammaṃ. Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo, bhikkhave, paṭiladdho brahmacariyavāsāya.

    ‘‘ဒိဋ္ဌာ မယာ, ဘိက္ခဝေ, ဆ ဖသ္သာယတနိကာ နာမ သဂ္ဂာ။ တတ္ထ ယံ ကိဉ္စိ စက္ခုနာ ရူပံ ပသ္သတိ ဣဋ္ဌရူပံယေဝ ပသ္သတိ, နော အနိဋ္ဌရူပံ။ ကန္တရူပံယေဝ ပသ္သတိ, နော အကန္တရူပံ။ မနာပရူပံယေဝ ပသ္သတိ, နော အမနာပရူပံ။ ယံ ကိဉ္စိ သောတေန သဒ္ဒံ သုဏာတိ။ပေ.။ ဃာနေန ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ။ပေ.။ ကာယေန။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိဇာနာတိ ဣဋ္ဌဓမ္မံယေဝ ဝိဇာနာတိ, နော အနိဋ္ဌဓမ္မံ။ ကန္တဓမ္မံယေဝ ဝိဇာနာတိ, နော အကန္တဓမ္မံ။ မနာပဓမ္မံယေဝ ဝိဇာနာတိ, နော အမနာပဓမ္မံ။ လာဘာ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သုလဒ္ဓံ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ခဏော ဝော, ဘိက္ခဝေ, ပဋိလဒ္ဓော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယာ’’တိ။ အယံ ဝိပာကော။

    ‘‘Diṭṭhā mayā, bhikkhave, cha phassāyatanikā nāma saggā. Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati iṭṭharūpaṃyeva passati, no aniṭṭharūpaṃ. Kantarūpaṃyeva passati, no akantarūpaṃ. Manāparūpaṃyeva passati, no amanāparūpaṃ. Yaṃ kiñci sotena saddaṃ suṇāti…pe… ghānena …pe… jivhāya…pe… kāyena…pe… manasā dhammaṃ vijānāti iṭṭhadhammaṃyeva vijānāti, no aniṭṭhadhammaṃ. Kantadhammaṃyeva vijānāti, no akantadhammaṃ. Manāpadhammaṃyeva vijānāti, no amanāpadhammaṃ. Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo, bhikkhave, paṭiladdho brahmacariyavāsāyā’’ti. Ayaṃ vipāko.

    ‘‘သဋ္ဌိဝသ္သသဟသ္သာနိ၊ ပရိပုဏ္ဏာနိ သဗ္ဗသော။

    ‘‘Saṭṭhivassasahassāni, paripuṇṇāni sabbaso;

    နိရယေ ပစ္စမာနာနံ 281၊ ကဒာ အန္တော ဘဝိသ္သတိ။

    Niraye paccamānānaṃ 282, kadā anto bhavissati.

    ‘‘နတ္ထိ အန္တော ကုတော အန္တော၊ န အန္တော ပဋိဒိသ္သတိ 283

    ‘‘Natthi anto kuto anto, na anto paṭidissati 284;

    တဒာ ဟိ ပကတံ ပာပံ၊ တုယ္ဟံ မယ္ဟဉ္စ မာရိသာ’’တိ။

    Tadā hi pakataṃ pāpaṃ, tuyhaṃ mayhañca mārisā’’ti.

    အယံ ဝိပာကော။

    Ayaṃ vipāko.

    ၁၂၁. တတ္ထ ကတမံ ကမ္မဉ္စ ဝိပာကော စ?

    121. Tattha katamaṃ kammañca vipāko ca?

    ‘‘အဓမ္မစာရီ ဟိ နရော ပမတ္တော၊ ယဟိံ ယဟိံ ဂစ္ဆတိ ဒုဂ္ဂတိံ ယော။

    ‘‘Adhammacārī hi naro pamatto, yahiṃ yahiṃ gacchati duggatiṃ yo;

    သော နံ အဓမ္မော စရိတော ဟနာတိ၊ သယံ ဂဟီတော ယထာ ကဏ္ဟသပ္ပော။

    So naṃ adhammo carito hanāti, sayaṃ gahīto yathā kaṇhasappo.

    ‘‘န ဟိ 285 ဓမ္မော အဓမ္မော စ၊ ဥဘော သမဝိပာကိနော။

    ‘‘Na hi 286 dhammo adhammo ca, ubho samavipākino;

    အဓမ္မော နိရယံ နေတိ၊ ဓမ္မော ပာပေတိ သုဂ္ဂတိ’’န္တိ။

    Adhammo nirayaṃ neti, dhammo pāpeti suggati’’nti.

    ဣဒံ ကမ္မဉ္စ ဝိပာကော စ။

    Idaṃ kammañca vipāko ca.

    ‘‘မာ, ဘိက္ခဝေ, ပုညာနံ ဘာယိတ္ထ, သုခသ္သေတံ, ဘိက္ခဝေ, အဓိဝစနံ ဣဋ္ဌသ္သ ကန္တသ္သ ပိယသ္သ မနာပသ္သ ယဒိဒံ ပုညာနိ။ အဘိဇာနာမိ ခော ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃရတ္တံ ကတာနံ ပုညာနံ ဣဋ္ဌံ 287 ကန္တံ ပိယံ မနာပံ ဝိပာကံ ပစ္စနုဘူတံ, သတ္တ ဝသ္သာနိ မေတ္တစိတ္တံ ဘာဝေတ္ဝာ သတ္တ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ န ဣမံ 288 လောကံ ပုနရာဂမာသိံ။ သံဝဋ္ဋမာနေ သုဒာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ကပ္ပေ အာဘသ္သရူပဂော ဟောမိ။ ဝိဝဋ္ဋမာနေ ကပ္ပေ သုညံ ဗ္ရဟ္မဝိမာနံ ဥပပဇ္ဇာမိ။ တတ္ရ သုဒာဟံ 289, ဘိက္ခဝေ, ဗ္ရဟ္မာ ဟောမိ မဟာဗ္ရဟ္မာ အဘိဘူ အနဘိဘူတော အညဒတ္ထုဒသော ဝသဝတ္တီ။ ဆတ္တိံသက္ခတ္တုံ ခော ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သက္ကော အဟောသိံ ဒေဝာနမိန္ဒော, အနေကသတက္ခတ္တုံ ရာဇာ အဟောသိံ စက္ကဝတ္တီ 290 ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော, ကော ပန ဝာဒော ပဒေသရဇ္ဇသ္သ? တသ္သ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ ‘ကိသ္သ နု ခော မေ ဣဒံ ကမ္မသ္သ ဖလံ, ကိသ္သ ကမ္မသ္သ ဝိပာကော, ယေနာဟံ ဧတရဟိ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝော’တိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ ‘တိဏ္ဏံ ခော မေ ဣဒံ ကမ္မာနံ ဖလံ, တိဏ္ဏံ ကမ္မာနံ ဝိပာကော။ ယေနာဟံ ဧတရဟိ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကော ဧဝံမဟာနုဘာဝော’တိ။ သေယ္ယထိဒံ, ဒာနသ္သ ဒမသ္သ သံယမသ္သာ’’တိ။ တတ္ထ ယဉ္စ ဒာနံ ယော စ ဒမော ယော စ သံယမော, ဣဒံ ကမ္မံ။ ယော တပ္ပစ္စယာ ဝိပာကော ပစ္စနုဘူတော, အယံ ဝိပာကော။ တထာ စူဠကမ္မဝိဘင္ဂော ဝတ္တဗ္ဗော။

    ‘‘Mā, bhikkhave, puññānaṃ bhāyittha, sukhassetaṃ, bhikkhave, adhivacanaṃ iṭṭhassa kantassa piyassa manāpassa yadidaṃ puññāni. Abhijānāmi kho panāhaṃ, bhikkhave, dīgharattaṃ katānaṃ puññānaṃ iṭṭhaṃ 291 kantaṃ piyaṃ manāpaṃ vipākaṃ paccanubhūtaṃ, satta vassāni mettacittaṃ bhāvetvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe na imaṃ 292 lokaṃ punarāgamāsiṃ. Saṃvaṭṭamāne sudāhaṃ, bhikkhave, kappe ābhassarūpago homi. Vivaṭṭamāne kappe suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjāmi. Tatra sudāhaṃ 293, bhikkhave, brahmā homi mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī. Chattiṃsakkhattuṃ kho panāhaṃ, bhikkhave, sakko ahosiṃ devānamindo, anekasatakkhattuṃ rājā ahosiṃ cakkavattī 294 dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato, ko pana vādo padesarajjassa? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi ‘kissa nu kho me idaṃ kammassa phalaṃ, kissa kammassa vipāko, yenāhaṃ etarahi evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo’ti. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi ‘tiṇṇaṃ kho me idaṃ kammānaṃ phalaṃ, tiṇṇaṃ kammānaṃ vipāko. Yenāhaṃ etarahi evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo’ti. Seyyathidaṃ, dānassa damassa saṃyamassā’’ti. Tattha yañca dānaṃ yo ca damo yo ca saṃyamo, idaṃ kammaṃ. Yo tappaccayā vipāko paccanubhūto, ayaṃ vipāko. Tathā cūḷakammavibhaṅgo vattabbo.

    ယံ သုဘသ္သ မာဏဝသ္သ တောဒေယ္ယပုတ္တသ္သ ဒေသိတံ။ တတ္ထ ယေ ဓမ္မာ အပ္ပာယုကဒီဃာယုကတာယ သံဝတ္တန္တိ ဗဟ္ဝာဗာဓအပ္ပာဗာဓတာယ အပ္ပေသက္ခမဟေသက္ခတာယ ဒုဗ္ဗဏ္ဏသုဝဏ္ဏတာယ နီစကုလိကဥစ္စကုလိကတာယ အပ္ပဘောဂမဟာဘောဂတာယ ဒုပ္ပညပညဝန္တတာယ စ သံဝတ္တန္တိ, ဣဒံ ကမ္မံ။ ယာ တတ္ထ အပ္ပာယုကဒီဃာယုကတာ။ပေ.။ ဒုပ္ပညပညဝန္တတာ, အယံ ဝိပာကော။ ဣဒံ ကမ္မဉ္စ ဝိပာကော စ။

    Yaṃ subhassa māṇavassa todeyyaputtassa desitaṃ. Tattha ye dhammā appāyukadīghāyukatāya saṃvattanti bahvābādhaappābādhatāya appesakkhamahesakkhatāya dubbaṇṇasuvaṇṇatāya nīcakulikauccakulikatāya appabhogamahābhogatāya duppaññapaññavantatāya ca saṃvattanti, idaṃ kammaṃ. Yā tattha appāyukadīghāyukatā…pe… duppaññapaññavantatā, ayaṃ vipāko. Idaṃ kammañca vipāko ca.

    ၁၂၂. တတ္ထ ကတမံ ကုသလံ?

    122. Tattha katamaṃ kusalaṃ?

    ‘‘ဝာစာနုရက္ခီ မနသာ သုသံဝုတော၊ ကာယေန စ နာကုသလံ ကယိရာ 295

    ‘‘Vācānurakkhī manasā susaṃvuto, kāyena ca nākusalaṃ kayirā 296;

    ဧတေ တယော ကမ္မပထေ ဝိသောဓယေ၊ အာရာဓယေ မဂ္ဂမိသိပ္ပဝေဒိတ’’န္တိ။

    Ete tayo kammapathe visodhaye, ārādhaye maggamisippavedita’’nti.

    ဣဒံ ကုသလံ။

    Idaṃ kusalaṃ.

    ‘‘ယသ္သ ကာယေန ဝာစာယ၊ မနသာ နတ္ထိ ဒုက္ကဋံ။

    ‘‘Yassa kāyena vācāya, manasā natthi dukkaṭaṃ;

    သံဝုတံ တီဟိ ဌာနေဟိ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏ’’န္တိ။

    Saṃvutaṃ tīhi ṭhānehi, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.

    ဣဒံ ကုသလံ။

    Idaṃ kusalaṃ.

    ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ကုသလမူလာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? အလောဘော ကုသလမူလံ, အဒောသော ကုသလမူလံ, အမောဟော ကုသလမူလံ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ ကုသလမူလာနိ။ ဣဒံ ကုသလံ။ ‘‘ဝိဇ္ဇာ, ဘိက္ခဝေ 297, ပုဗ္ဗင္ဂမာ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ အနုဒေဝ 298 ဟိရီ ဩတ္တပ္ပဉ္စာ’’တိ။ ဣဒံ ကုသလံ။

    ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, kusalamūlāni. Katamāni tīṇi? Alobho kusalamūlaṃ, adoso kusalamūlaṃ, amoho kusalamūlaṃ. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi kusalamūlāni. Idaṃ kusalaṃ. ‘‘Vijjā, bhikkhave 299, pubbaṅgamā kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā anudeva 300 hirī ottappañcā’’ti. Idaṃ kusalaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ အကုသလံ?

    Tattha katamaṃ akusalaṃ?

    ‘‘ယသ္သ အစ္စန္တ ဒုသ္သီလ္ယံ၊ မာလုဝာ သာလမိဝောတ္ထတံ။

    ‘‘Yassa accanta dussīlyaṃ, māluvā sālamivotthataṃ;

    ကရောတိ သော တထတ္တာနံ၊ ယထာ နံ ဣစ္ဆတီ ဒိသော’’တိ။

    Karoti so tathattānaṃ, yathā naṃ icchatī diso’’ti.

    ဣဒံ အကုသလံ။

    Idaṃ akusalaṃ.

    ‘‘အတ္တနာ ဟိ ကတံ ပာပံ၊ အတ္တဇံ အတ္တသမ္ဘဝံ။

    ‘‘Attanā hi kataṃ pāpaṃ, attajaṃ attasambhavaṃ;

    အဘိမတ္ထတိ 301 ဒုမ္မေဓံ၊ ဝဇိရံဝသ္မမယံ မဏိ’’န္တိ။

    Abhimatthati 302 dummedhaṃ, vajiraṃvasmamayaṃ maṇi’’nti.

    ဣဒံ အကုသလံ။

    Idaṃ akusalaṃ.

    ‘‘ဒသ ကမ္မပထေ နိသေဝိယ၊ အကုသလာကုသလေဟိ ဝိဝဇ္ဇိတာ။

    ‘‘Dasa kammapathe niseviya, akusalākusalehi vivajjitā;

    ဂရဟာ စ ဘဝန္တိ ဒေဝတေ၊ ဗာလမတီ နိရယေသု ပစ္စရေ’’တိ။

    Garahā ca bhavanti devate, bālamatī nirayesu paccare’’ti.

    ဣဒံ အကုသလံ။

    Idaṃ akusalaṃ.

    ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အကုသလမူလာနိ 303, ကတမာနိ တီဏိ? လောဘော အကုသလမူလံ, ဒောသော အကုသလမူလံ, မောဟော အကုသလမူလံ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ အကုသလမူလာနိ’’။ ဣဒံ အကုသလံ။

    ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, akusalamūlāni 304, katamāni tīṇi? Lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi akusalamūlāni’’. Idaṃ akusalaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ ကုသလဉ္စ အကုသလဉ္စ?

    Tattha katamaṃ kusalañca akusalañca?

    ‘‘ယာဒိသံ 305 ဝပတေ ဗီဇံ၊ တာဒိသံ ဟရတေ ဖလံ။

    ‘‘Yādisaṃ 306 vapate bījaṃ, tādisaṃ harate phalaṃ;

    ကလ္ယာဏကာရီ ကလ္ယာဏံ၊ ပာပကာရီ စ ပာပက’’န္တိ။

    Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ, pāpakārī ca pāpaka’’nti.

    တတ္ထ ယံ အာဟ ‘‘ကလ္ယာဏကာရီ ကလ္ယာဏ’’န္တိ, ဣဒံ ကုသလံ။ ယံ အာဟ ‘‘ပာပကာရီ စ ပာပက’’န္တိ, ဣဒံ အကုသလံ။ ဣဒံ ကုသလဉ္စ အကုသလဉ္စ။

    Tattha yaṃ āha ‘‘kalyāṇakārī kalyāṇa’’nti, idaṃ kusalaṃ. Yaṃ āha ‘‘pāpakārī ca pāpaka’’nti, idaṃ akusalaṃ. Idaṃ kusalañca akusalañca.

    ‘‘သုဘေန ကမ္မေန ဝဇန္တိ သုဂ္ဂတိံ၊ အပာယဘူမိံ အသုဘေန ကမ္မုနာ။

    ‘‘Subhena kammena vajanti suggatiṃ, apāyabhūmiṃ asubhena kammunā;

    ခယာ စ ကမ္မသ္သ ဝိမုတ္တစေတသော၊ နိဗ္ဗန္တိ တေ ဇောတိရိဝိန္ဓနက္ခယာ’’။

    Khayā ca kammassa vimuttacetaso, nibbanti te jotirivindhanakkhayā’’.

    တတ္ထ ယံ အာဟ ‘‘သုဘေန ကမ္မေန ဝဇန္တိ သုဂ္ဂတိ’’န္တိ, ဣဒံ ကုသလံ။ ယံ အာဟ ‘‘အပာယဘူမိံ အသုဘေန ကမ္မုနာ’’တိ, ဣဒံ အကုသလံ။ ဣဒံ ကုသလဉ္စ အကုသလဉ္စ။

    Tattha yaṃ āha ‘‘subhena kammena vajanti suggati’’nti, idaṃ kusalaṃ. Yaṃ āha ‘‘apāyabhūmiṃ asubhena kammunā’’ti, idaṃ akusalaṃ. Idaṃ kusalañca akusalañca.

    ၁၂၃. တတ္ထ ကတမံ အနုညာတံ?

    123. Tattha katamaṃ anuññātaṃ?

    ‘‘ယထာပိ ဘမရော ပုပ္ဖံ၊ ဝဏ္ဏဂန္ဓမဟေဌယံ 307

    ‘‘Yathāpi bhamaro pupphaṃ, vaṇṇagandhamaheṭhayaṃ 308;

    ပလေတိ 309 ရသမာဒာယ၊ ဧဝံ ဂာမေ မုနီ စရေ’’တိ။

    Paleti 310 rasamādāya, evaṃ gāme munī care’’ti.

    ဣဒံ အနုညာတံ။

    Idaṃ anuññātaṃ.

    ‘‘တီဏိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ကရဏီယာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ, ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂောစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒသ္သာဝီ, သမာဒာယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု, ကာယကမ္မဝစီကမ္မေန သမန္နာဂတော ကုသလေန ပရိသုဒ္ဓာဇီဝော။ အာရဒ္ဓဝီရိယော ခော ပန ဟောတိ ထာမဝာ ဒဠ္ဟပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ပညဝာ ခော ပန ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂာမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယဂာမိနိယာ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ တီဏိ ကရဏီယာနီ’’တိ။ ဣဒံ အနုညာတံ။

    ‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, bhikkhūnaṃ karaṇīyāni. Katamāni tīṇi, idha, bhikkhave, bhikkhu pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, kāyakammavacīkammena samannāgato kusalena parisuddhājīvo. Āraddhavīriyo kho pana hoti thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanāya sacchikiriyāya. Paññavā kho pana hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. Imāni kho, bhikkhave, bhikkhūnaṃ tīṇi karaṇīyānī’’ti. Idaṃ anuññātaṃ.

    ‘‘ဒသယိမေ 311, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ ပဗ္ဗဇိတေန အဘိဏ္ဟံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗာ။ ကတမေ ဒသ? ‘ဝေဝဏ္ဏိယမ္ဟိ အဇ္ဈုပဂတော’တိ ပဗ္ဗဇိတေန အဘိဏ္ဟံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ။ပေ.။ ဣမေ ခော ဘိက္ခဝေ ဒသ ဓမ္မာ ပဗ္ဗဇိတေန အဘိဏ္ဟံ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗာ’’တိ။ ဣဒံ အနုညာတံ။

    ‘‘Dasayime 312, bhikkhave, dhammā pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbā. Katame dasa? ‘Vevaṇṇiyamhi ajjhupagato’ti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ…pe… ime kho bhikkhave dasa dhammā pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbā’’ti. Idaṃ anuññātaṃ.

    ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ကရဏီယာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ကာယသုစရိတံ ဝစီသုစရိတံ မနောသုစရိတန္တိ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ ကရဏီယာနီ’’တိ။ ဣဒံ အနုညာတံ။

    ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, karaṇīyāni. Katamāni tīṇi? Kāyasucaritaṃ vacīsucaritaṃ manosucaritanti. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi karaṇīyānī’’ti. Idaṃ anuññātaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ ပဋိက္ခိတ္တံ?

    Tattha katamaṃ paṭikkhittaṃ?

    ‘‘နတ္ထိ ပုတ္တသမံ ပေမံ၊ နတ္ထိ ဂောသမိတံ 313 ဓနံ။

    ‘‘Natthi puttasamaṃ pemaṃ, natthi gosamitaṃ 314 dhanaṃ;

    နတ္ထိ သူရိယသမာ 315 အာဘာ၊ သမုဒ္ဒပရမာ သရာ’’တိ။

    Natthi sūriyasamā 316 ābhā, samuddaparamā sarā’’ti.

    ဘဂဝာ အာဟ –

    Bhagavā āha –

    ‘‘နတ္ထိ အတ္တသမံ ပေမံ၊ နတ္ထိ ဓညသမံ ဓနံ။

    ‘‘Natthi attasamaṃ pemaṃ, natthi dhaññasamaṃ dhanaṃ;

    နတ္ထိ ပညာသမာ အာဘာ၊ ဝုဋ္ဌိဝေပရမာ သရာ’’တိ။

    Natthi paññāsamā ābhā, vuṭṭhiveparamā sarā’’ti.

    ဧတ္ထ ယံ ပုရိမကံ, ဣဒံ ပဋိက္ခိတ္တံ။

    Ettha yaṃ purimakaṃ, idaṃ paṭikkhittaṃ.

    ‘‘တီဏိမာနိ , ဘိက္ခဝေऋ အကရဏီယာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတန္တိ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ အကရဏီယာနီ’’တိ။ ဣဒံ ပဋိက္ခိတ္တံ။

    ‘‘Tīṇimāni , bhikkhaveऋ akaraṇīyāni. Katamāni tīṇi? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritanti. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi akaraṇīyānī’’ti. Idaṃ paṭikkhittaṃ.

    ၁၂၄. တတ္ထ ကတမံ အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ?

    124. Tattha katamaṃ anuññātañca paṭikkhittañca?

    ‘‘ကိံသူဓ ဘီတာ ဇနတာ အနေကာ၊ မဂ္ဂော စနေကာယတနော ပဝုတ္တော 317

    ‘‘Kiṃsūdha bhītā janatā anekā, maggo canekāyatano pavutto 318;

    ပုစ္ဆာမိ တံ ဂောတမ ဘူရိပည၊ ကိသ္မိံ ဌိတော ပရလောကံ န ဘာယေတိ။

    Pucchāmi taṃ gotama bhūripañña, kismiṃ ṭhito paralokaṃ na bhāyeti.

    ‘‘ဝာစံ မနဉ္စ ပဏိဓာယ သမ္မာ၊ ကာယေန ပာပာနိ အကုဗ္ဗမာနော။

    ‘‘Vācaṃ manañca paṇidhāya sammā, kāyena pāpāni akubbamāno;

    ဗဟ္ဝန္နပာနံ ဃရမာဝသန္တော၊ သဒ္ဓော မုဒူ သံဝိဘာဂီ ဝဒညူ။

    Bahvannapānaṃ gharamāvasanto, saddho mudū saṃvibhāgī vadaññū;

    ဧတေသု ဓမ္မေသု ဌိတော စတူသု၊ ဓမ္မေ ဌိတော ပရလောကံ န ဘာယေ’’တိ။

    Etesu dhammesu ṭhito catūsu, dhamme ṭhito paralokaṃ na bhāye’’ti.

    တတ္ထ ယံ အာဟ ‘‘ဝာစံ မနဉ္စ ပဏိဓာယ သမ္မာ’’တိ, ဣဒံ အနုညာတံ။ ‘‘ကာယေန ပာပာနိ အကုဗ္ဗမာနော’’တိ, ဣဒံ ပဋိက္ခိတ္တံ။ ‘‘ဗဟ္ဝန္နပာနံ ဃရမာဝသန္တော, သဒ္ဓော မုဒူ သံဝိဘာဂီ ဝဒညူ။ ဧတေသု ဓမ္မေသု ဌိတော စတူသု, ဓမ္မေ ဌိတော ပရလောကံ န ဘာယေ’’တိ, ဣဒံ အနုညာတံ။ ဣဒံ အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ။

    Tattha yaṃ āha ‘‘vācaṃ manañca paṇidhāya sammā’’ti, idaṃ anuññātaṃ. ‘‘Kāyena pāpāni akubbamāno’’ti, idaṃ paṭikkhittaṃ. ‘‘Bahvannapānaṃ gharamāvasanto, saddho mudū saṃvibhāgī vadaññū. Etesu dhammesu ṭhito catūsu, dhamme ṭhito paralokaṃ na bhāye’’ti, idaṃ anuññātaṃ. Idaṃ anuññātañca paṭikkhittañca.

    ‘‘သဗ္ဗပာပသ္သ အကရဏံ၊ ကုသလသ္သ ဥပသမ္ပဒာ။

    ‘‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;

    သစိတ္တပရိယောဒာပနံ၊ ဧတံ ဗုဒ္ဓာနသာသနံ’’။

    Sacittapariyodāpanaṃ, etaṃ buddhānasāsanaṃ’’.

    တတ္ထ ယံ အာဟ ‘‘သဗ္ဗပာပသ္သ အကရဏ’’န္တိ, ဣဒံ ပဋိက္ခိတ္တံ, ယံ အာဟ ‘‘ကုသလသ္သ ဥပသမ္ပဒာ’’တိ, ဣဒံ အနုညာတံ။ ဣဒံ အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ။

    Tattha yaṃ āha ‘‘sabbapāpassa akaraṇa’’nti, idaṃ paṭikkhittaṃ, yaṃ āha ‘‘kusalassa upasampadā’’ti, idaṃ anuññātaṃ. Idaṃ anuññātañca paṭikkhittañca.

    ‘‘ကာယသမာစာရမ္ပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ ဝစီသမာစာရမ္ပာဟံ , ဒေဝာနမိန္ဒ , ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ။ မနောသမာစာရမ္ပာဟံ ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ။ပေ.။ ပရိယေသနမ္ပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပိ’’။

    ‘‘Kāyasamācārampāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampi. Vacīsamācārampāhaṃ , devānaminda , duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampi. Manosamācārampāhaṃ devānaminda, duvidhena vadāmi…pe… pariyesanampāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampi’’.

    ‘‘ကာယသမာစာရမ္ပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’’တိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။ ယထာရူပဉ္စ ခော ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဧဝရူပော ကာယသမာစာရော န သေဝိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ကာယသမာစာရံ ‘‘ဣမံ 319 ခော မေ ကာယသမာစာရံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’’တိ, ဧဝရူပော ကာယသမာစာရော သေဝိတဗ္ဗော။ ‘‘ကာယသမာစာရမ္ပာဟံ ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’’တိ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝစီသမာစာရံ။ပေ.။ ‘‘ပရိယေသနမ္ပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’’တိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ, ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။ ယထာရူပဉ္စ ခော ပရိယေသနံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဧဝရူပာ ပရိယေသနာ န သေဝိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ယံ ဇညာ ပရိယေသနံ ‘‘ဣမံ ခော မေ ပရိယေသနံ သေဝတော အကုသလာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ကုသလာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တီ’’တိ, ဧဝရူပာ ပရိယေသနာ သေဝိတဗ္ဗာ။ ‘‘ပရိယေသနမ္ပာဟံ, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဒုဝိဓေန ဝဒာမိ သေဝိတဗ္ဗမ္ပိ အသေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’’တိ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    ‘‘Kāyasamācārampāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampī’’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpañca kho kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo. Tattha yaṃ jaññā kāyasamācāraṃ ‘‘imaṃ 320 kho me kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’’ti, evarūpo kāyasamācāro sevitabbo. ‘‘Kāyasamācārampāhaṃ devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampī’’ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. ‘‘Vacīsamācāraṃ…pe… ‘‘pariyesanampāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampī’’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpañca kho pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpā pariyesanā na sevitabbā. Tattha yaṃ jaññā pariyesanaṃ ‘‘imaṃ kho me pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’’ti, evarūpā pariyesanā sevitabbā. ‘‘Pariyesanampāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampī’’ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    တတ္ထ ယံ အာဟ ‘‘သေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’’တိ, ဣဒံ အနုညာတံ။ ယံ အာဟ ‘‘န သေဝိတဗ္ဗမ္ပီ’’တိ, ဣဒံ ပဋိက္ခိတ္တံ။ ဣဒံ အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ။

    Tattha yaṃ āha ‘‘sevitabbampī’’ti, idaṃ anuññātaṃ. Yaṃ āha ‘‘na sevitabbampī’’ti, idaṃ paṭikkhittaṃ. Idaṃ anuññātañca paṭikkhittañca.

    ၁၇၀. တတ္ထ ကတမော ထဝော?

    170. Tattha katamo thavo?

    ‘‘မဂ္ဂာနဋ္ဌင္ဂိကော 321 သေဋ္ဌော၊ သစ္စာနံ စတုရော ပဒာ။

    ‘‘Maggānaṭṭhaṅgiko 322 seṭṭho, saccānaṃ caturo padā;

    ဝိရာဂော သေဋ္ဌော ဓမ္မာနံ၊ ဒ္ဝိပဒာနဉ္စ စက္ခုမာ’’တိ။

    Virāgo seṭṭho dhammānaṃ, dvipadānañca cakkhumā’’ti.

    အယံ ထဝော။

    Ayaṃ thavo.

    ‘‘တီဏိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, အဂ္ဂာနိ။ ကတမာနိ တီဏိ? ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ အပဒာ ဝာ ဒ္ဝိပဒာ ဝာ စတုပ္ပဒာ ဝာ ဗဟုပ္ပဒာ ဝာ ရူပိနော ဝာ အရူပိနော ဝာ သညိနော ဝာ အသညိနော ဝာ နေဝသညီနာသညိနော ဝာ, တထာဂတော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ သေဋ္ဌမက္ခာယတိ ပဝရမက္ခာယတိ , ယဒိဒံ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော။ ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ 323 ပဏ္ဏတ္တိသင္ခတာနံ ဝာ အသင္ခတာနံ ဝာ, ဝိရာဂော တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ သေဋ္ဌမက္ခာယတိ ပဝရမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ မဒနိမ္မဒနော။ပေ.။ နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။ ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, သင္ဃာနံ ပဏ္ဏတ္တိ ဂဏာနံ ပဏ္ဏတ္တိ မဟာဇနသန္နိပာတာနံ ပဏ္ဏတ္တိ, တထာဂတသာဝကသင္ဃော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ သေဋ္ဌမက္ခာယတိ ပဝရမက္ခာယတိ, ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂာနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ။ပေ.။ ပုညက္ခေတ္တံ လောကသ္သာတိ။

    ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, aggāni. Katamāni tīṇi? Yāvatā, bhikkhave, sattā apadā vā dvipadā vā catuppadā vā bahuppadā vā rūpino vā arūpino vā saññino vā asaññino vā nevasaññīnāsaññino vā, tathāgato tesaṃ aggamakkhāyati seṭṭhamakkhāyati pavaramakkhāyati , yadidaṃ arahaṃ sammāsambuddho. Yāvatā, bhikkhave, dhammānaṃ 324 paṇṇattisaṅkhatānaṃ vā asaṅkhatānaṃ vā, virāgo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyati seṭṭhamakkhāyati pavaramakkhāyati, yadidaṃ madanimmadano…pe… nirodho nibbānaṃ. Yāvatā, bhikkhave, saṅghānaṃ paṇṇatti gaṇānaṃ paṇṇatti mahājanasannipātānaṃ paṇṇatti, tathāgatasāvakasaṅgho tesaṃ aggamakkhāyati seṭṭhamakkhāyati pavaramakkhāyati, yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā…pe… puññakkhettaṃ lokassāti.

    ‘‘သဗ္ဗလောကုတ္တရော သတ္ထာ၊ ဓမ္မော စ ကုသလက္ခတော 325

    ‘‘Sabbalokuttaro satthā, dhammo ca kusalakkhato 326;

    ဂဏော စ နရသီဟသ္သ၊ တာနိ တီဏိ ဝိသ္သိသ္သရေ။

    Gaṇo ca narasīhassa, tāni tīṇi vississare.

    ‘‘သမဏပဒုမသဉ္စယော ဂဏော၊ ဓမ္မဝရော စ ဝိဒူနံ သက္ကတော။

    ‘‘Samaṇapadumasañcayo gaṇo, dhammavaro ca vidūnaṃ sakkato;

    နရဝရဒမကော စ စက္ခုမာ၊ တာနိ တီဏိ လောကသ္သ ဥတ္တရိ။

    Naravaradamako ca cakkhumā, tāni tīṇi lokassa uttari.

    ‘‘သတ္ထာ စ အပ္ပဋိသမော၊ ဓမ္မော စ သဗ္ဗော နိရုပဒာဟော။

    ‘‘Satthā ca appaṭisamo, dhammo ca sabbo nirupadāho;

    အရိယော စ ဂဏဝရော၊ တာနိ ခလု ဝိသ္သိသ္သရေ တီဏိ။

    Ariyo ca gaṇavaro, tāni khalu vississare tīṇi.

    ‘‘သစ္စနာမော ဇိနော ခေမော သဗ္ဗာဘိဘူ၊ သစ္စဓမ္မော နတ္ထညော တသ္သ ဥတ္တရိ။

    ‘‘Saccanāmo jino khemo sabbābhibhū, saccadhammo natthañño tassa uttari;

    အရိယသင္ဃော နိစ္စံ ဝိညူနံ ပူဇိတော၊ တာနိ တီဏိ လောကသ္သ ဥတ္တရိ။

    Ariyasaṅgho niccaṃ viññūnaṃ pūjito, tāni tīṇi lokassa uttari.

    ‘‘ဧကာယနံ ဇာတိခယန္တဒသ္သီ၊ မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ ဟိတာနုကမ္ပီ။

    ‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;

    ဧတေန မဂ္ဂေန တရိံသု ပုဗ္ဗေ၊ တရိသ္သန္တိ ယေ စ 327 တရန္တိ ဩဃံ။

    Etena maggena tariṃsu pubbe, tarissanti ye ca 328 taranti oghaṃ.

    ‘‘တံ တာဒိသံ ဒေဝမနုသ္သသေဋ္ဌံ။

    ‘‘Taṃ tādisaṃ devamanussaseṭṭhaṃ;

    သတ္တာ နမသ္သန္တိ ဝိသုဒ္ဓိပေက္ခာ’’တိ။

    Sattā namassanti visuddhipekkhā’’ti.

    အယံ ထဝောတိ။

    Ayaṃ thavoti.

    တတ္ထ လောကိယံ သုတ္တံ ဒ္ဝီဟိ သုတ္တေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ သံကိလေသဘာဂိယေန စ ဝာသနာဘာဂိယေန စ။ လောကုတ္တရံပိ သုတ္တံ တီဟိ သုတ္တေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ဒသ္သနဘာဂိယေန စ ဘာဝနာဘာဂိယေန စ အသေက္ခဘာဂိယေန စ။ လောကိယဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စ။ ယသ္မိံ သုတ္တေ ယံ ယံ ပဒံ ဒိသ္သတိ သံကိလေသဘာဂိယံ ဝာ ဝာသနာဘာဂိယံ ဝာ, တေန တေန လောကိယန္တိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, ဒသ္သနဘာဂိယံ ဝာ ဘာဝနာဘာဂိယံ ဝာ အသေက္ခဘာဂိယံ ဝာ ယံ ယံ ပဒံ ဒိသ္သတိ တေန တေန လောကုတ္တရန္တိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

    Tattha lokiyaṃ suttaṃ dvīhi suttehi niddisitabbaṃ saṃkilesabhāgiyena ca vāsanābhāgiyena ca. Lokuttaraṃpi suttaṃ tīhi suttehi niddisitabbaṃ dassanabhāgiyena ca bhāvanābhāgiyena ca asekkhabhāgiyena ca. Lokiyañca lokuttarañca. Yasmiṃ sutte yaṃ yaṃ padaṃ dissati saṃkilesabhāgiyaṃ vā vāsanābhāgiyaṃ vā, tena tena lokiyanti niddisitabbaṃ, dassanabhāgiyaṃ vā bhāvanābhāgiyaṃ vā asekkhabhāgiyaṃ vā yaṃ yaṃ padaṃ dissati tena tena lokuttaranti niddisitabbaṃ.

    ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ သံကိလေသဘာဂိယသ္သ သုတ္တသ္သ နိဂ္ဃာတာယ, ဒသ္သနဘာဂိယံ သုတ္တံ ဝာသနာဘာဂိယသ္သ သုတ္တသ္သ နိဂ္ဃာတာယ, ဘာဝနာဘာဂိယံ သုတ္တံ ဒသ္သနဘာဂိယသ္သ သုတ္တသ္သ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာယ, အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ ဘာဝနာဘာဂိယသ္သ သုတ္တသ္သ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာယ, အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထံ။

    Vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyassa suttassa nigghātāya, dassanabhāgiyaṃ suttaṃ vāsanābhāgiyassa suttassa nigghātāya, bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ dassanabhāgiyassa suttassa paṭinissaggāya, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ bhāvanābhāgiyassa suttassa paṭinissaggāya, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ diṭṭhadhammasukhavihāratthaṃ.

    လောကုတ္တရံ သုတ္တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ ဆဗ္ဗီသတိယာ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, တေ တီဟိ သုတ္တေဟိ သမန္ဝေသိတဗ္ဗာ ဒသ္သနဘာဂိယေန ဘာဝနာဘာဂိယေန အသေက္ခဘာဂိယေန စာတိ။

    Lokuttaraṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānaṃ chabbīsatiyā puggalehi niddisitabbaṃ, te tīhi suttehi samanvesitabbā dassanabhāgiyena bhāvanābhāgiyena asekkhabhāgiyena cāti.

    တတ္ထ ဒသ္သနဘာဂိယံ သုတ္တံ ပဉ္စဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ဧကဗီဇိနာ ကောလံကောလေန သတ္တက္ခတ္တုပရမေန သဒ္ဓာနုသာရိနာ ဓမ္မာနုသာရိနာ စာတိ, ဒသ္သနဘာဂိယံ သုတ္တံ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ဘာဝနာဘာဂိယံ သုတ္တံ ဒ္ဝာဒသဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ သကဒာဂာမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နေန, သကဒာဂာမိနာ, အနာဂာမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နေန, အနာဂာမိနာ , အန္တရာ ပရိနိဗ္ဗာယိနာ, ဥပဟစ္စ ပရိနိဗ္ဗာယိနာ, အသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယိနာ, သသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယိနာ, ဥဒ္ဓံသောတေန အကနိဋ္ဌဂာမိနာ, သဒ္ဓာဝိမုတ္တေန, ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တေန, ကာယသက္ခိနာ စာတိ, ဘာဝနာဘာဂိယံ သုတ္တံ ဣမေဟိ ဒ္ဝာဒသဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ နဝဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ သဒ္ဓာဝိမုတ္တေန, ပညာဝိမုတ္တေန, သုညတဝိမုတ္တေန, အနိမိတ္တဝိမုတ္တေန, အပ္ပဏိဟိတဝိမုတ္တေန, ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တေန သမသီသိနာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ စာတိ, အသေက္ခဘာဂိယံ သုတ္တံ ဣမေဟိ နဝဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ လောကုတ္တရံ သုတ္တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ ဣမေဟိ ဆဗ္ဗီသတိယာ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

    Tattha dassanabhāgiyaṃ suttaṃ pañcahi puggalehi niddisitabbaṃ ekabījinā kolaṃkolena sattakkhattuparamena saddhānusārinā dhammānusārinā cāti, dassanabhāgiyaṃ suttaṃ imehi pañcahi puggalehi niddisitabbaṃ. Bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ dvādasahi puggalehi niddisitabbaṃ sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipannena, sakadāgāminā, anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipannena, anāgāminā , antarā parinibbāyinā, upahacca parinibbāyinā, asaṅkhāraparinibbāyinā, sasaṅkhāraparinibbāyinā, uddhaṃsotena akaniṭṭhagāminā, saddhāvimuttena, diṭṭhippattena, kāyasakkhinā cāti, bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ imehi dvādasahi puggalehi niddisitabbaṃ. Asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ navahi puggalehi niddisitabbaṃ saddhāvimuttena, paññāvimuttena, suññatavimuttena, animittavimuttena, appaṇihitavimuttena, ubhatobhāgavimuttena samasīsinā paccekabuddhasammāsambuddhehi cāti, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ imehi navahi puggalehi niddisitabbaṃ. Evaṃ lokuttaraṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānaṃ imehi chabbīsatiyā puggalehi niddisitabbaṃ.

    လောကိယံ သုတ္တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ ဧကူနဝီသတိယာ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ တေ စရိတေဟိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ သမန္ဝေသိတဗ္ဗာ ကေစိ ရာဂစရိတာ, ကေစိ ဒောသစရိတာ, ကေစိ မောဟစရိတာ, ကေစိ ရာဂစရိတာ စ ဒောသစရိတာ စ, ကေစိ ရာဂစရိတာ စ မောဟစရိတာ စ, ကေစိ ဒောသစရိတာ စ မောဟစရိတာ စ, ကေစိ ရာဂစရိတာ စ ဒောသစရိတာ စ မောဟစရိတာ စ, ရာဂမုခေ ဌိတော ရာဂစရိတော, ရာဂမုခေ ဌိတော ဒောသစရိတော, ရာဂမုခေ ဌိတော မောဟစရိတော, ရာဂမုခေ ဌိတော ရာဂစရိတော စ ဒောသစရိတော စ မောဟစရိတော စ, ဒောသမုခေ ဌိတော ဒောသစရိတော, ဒောသမုခေ ဌိတော မောဟစရိတော, ဒောသမုခေ ဌိတော ရာဂစရိတော, ဒောသမုခေ ဌိတော ရာဂစရိတော စ ဒောသစရိတော စ မောဟစရိတော စ, မောဟမုခေ ဌိတော မောဟစရိတော, မောဟမုခေ ဌိတော ရာဂစရိတော မောဟမုခေ ဌိတော ဒောသစရိတော, မောဟမုခေ ဌိတော ရာဂစရိတော စ ဒောသစရိတော စ မောဟစရိတော စာတိ, လောကိယံ သုတ္တံ သတ္တာဓိဋ္ဌာနံ ဣမေဟိ ဧကူနဝီသတိယာ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

    Lokiyaṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānaṃ ekūnavīsatiyā puggalehi niddisitabbaṃ. Te caritehi niddiṭṭhā samanvesitabbā keci rāgacaritā, keci dosacaritā, keci mohacaritā, keci rāgacaritā ca dosacaritā ca, keci rāgacaritā ca mohacaritā ca, keci dosacaritā ca mohacaritā ca, keci rāgacaritā ca dosacaritā ca mohacaritā ca, rāgamukhe ṭhito rāgacarito, rāgamukhe ṭhito dosacarito, rāgamukhe ṭhito mohacarito, rāgamukhe ṭhito rāgacarito ca dosacarito ca mohacarito ca, dosamukhe ṭhito dosacarito, dosamukhe ṭhito mohacarito, dosamukhe ṭhito rāgacarito, dosamukhe ṭhito rāgacarito ca dosacarito ca mohacarito ca, mohamukhe ṭhito mohacarito, mohamukhe ṭhito rāgacarito mohamukhe ṭhito dosacarito, mohamukhe ṭhito rāgacarito ca dosacarito ca mohacarito cāti, lokiyaṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānaṃ imehi ekūnavīsatiyā puggalehi niddisitabbaṃ.

    ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ သီလဝန္တေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, တေ သီလဝန္တော ပဉ္စ ပုဂ္ဂလာ ပကတိသီလံ သမာဒာနသီလံ စိတ္တပ္ပသာဒော သမထော ဝိပသ္သနာ စာတိ, ဝာသနာဘာဂိယံ သုတ္တံ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ပုဂ္ဂလေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

    Vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ sīlavantehi niddisitabbaṃ, te sīlavanto pañca puggalā pakatisīlaṃ samādānasīlaṃ cittappasādo samatho vipassanā cāti, vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ imehi pañcahi puggalehi niddisitabbaṃ.

    လောကုတ္တရံ သုတ္တံ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနံ တီဟိ သုတ္တေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ဒသ္သနဘာဂိယေန ဘာဝနာဘာဂိယေန အသေက္ခဘာဂိယေန စ။

    Lokuttaraṃ suttaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ tīhi suttehi niddisitabbaṃ dassanabhāgiyena bhāvanābhāgiyena asekkhabhāgiyena ca.

    လောကိယဉ္စ လောကုတ္တရဉ္စ သတ္တာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဓမ္မာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဥဘယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, ဉာဏံ ပညာယ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ပညိန္ဒ္ရိယေန ပညာဗလေန အဓိပညာသိက္ခာယ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂေန သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ တီရဏာယ သန္တီရဏာယ ဓမ္မေ ဉာဏေန အန္ဝယေ ဉာဏေန ခယေ ဉာဏေန အနုပ္ပာဒေ ဉာဏေန အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယေန အညိန္ဒ္ရိယေန အညာတာဝိန္ဒ္ရိယေန စက္ခုနာ ဝိဇ္ဇာယ ဗုဒ္ဓိယာ ဘူရိယာ မေဓာယ, ယံ ယံ ဝာ ပန လဗ္ဘတိ, တေန တေန ပညာဓိဝစနေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

    Lokiyañca lokuttarañca sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca ubhayena niddisitabbaṃ, ñāṇaṃ paññāya niddisitabbaṃ paññindriyena paññābalena adhipaññāsikkhāya dhammavicayasambojjhaṅgena sammādiṭṭhiyā tīraṇāya santīraṇāya dhamme ñāṇena anvaye ñāṇena khaye ñāṇena anuppāde ñāṇena anaññātaññassāmītindriyena aññindriyena aññātāvindriyena cakkhunā vijjāya buddhiyā bhūriyā medhāya, yaṃ yaṃ vā pana labbhati, tena tena paññādhivacanena niddisitabbaṃ.

    ဉေယ္ယံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေဟိ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေဟိ ဟီနပ္ပဏီတေဟိ ဒူရသန္တိကေဟိ သင္ခတာသင္ခတေဟိ ကုသလာကုသလာဗ္ယာကတေဟိ သင္ခေပတော ဝာ ဆဟိ အာရမ္မဏေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ဉာဏဉ္စ ဉေယ္ယဉ္စ တဒုဘယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, ပညာပိ အာရမ္မဏဘူတာ ဉေယ္ယံ, ယံ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏဘူတံ အဇ္ဈတ္တိကံ ဝာ ဗာဟိရံ ဝာ, သဗ္ဗံ တံ သင္ခတေန အသင္ခတေန စ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။

    Ñeyyaṃ atītānāgatapaccuppannehi ajjhattikabāhirehi hīnappaṇītehi dūrasantikehi saṅkhatāsaṅkhatehi kusalākusalābyākatehi saṅkhepato vā chahi ārammaṇehi niddisitabbaṃ. Ñāṇañca ñeyyañca tadubhayena niddisitabbaṃ, paññāpi ārammaṇabhūtā ñeyyaṃ, yaṃ kiñci ārammaṇabhūtaṃ ajjhattikaṃ vā bāhiraṃ vā, sabbaṃ taṃ saṅkhatena asaṅkhatena ca niddisitabbaṃ.

    ဒသ္သနံ ဘာဝနာ 329 သကဝစနံ ပရဝစနံ ဝိသဇ္ဇနီယံ အဝိသဇ္ဇနီယံ ကမ္မံ ဝိပာကောတိ သဗ္ဗတ္ထ တဒုဘယံ သုတ္တေ ယထာ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ, တထာ ဥပဓာရယိတ္ဝာ လဗ္ဘမာနတော နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, ယံ ဝာ ပန ကိဉ္စိ ဘဂဝာ အညတရဝစနံ ဘာသတိ, သဗ္ဗံ တံ ယထာနိဒ္ဒိဋ္ဌံ ဓာရယိတဗ္ဗံ။

    Dassanaṃ bhāvanā 330 sakavacanaṃ paravacanaṃ visajjanīyaṃ avisajjanīyaṃ kammaṃ vipākoti sabbattha tadubhayaṃ sutte yathā niddiṭṭhaṃ, tathā upadhārayitvā labbhamānato niddisitabbaṃ, yaṃ vā pana kiñci bhagavā aññataravacanaṃ bhāsati, sabbaṃ taṃ yathāniddiṭṭhaṃ dhārayitabbaṃ.

    ဒုဝိဓော ဟေတု ယဉ္စ ကမ္မံ ယေ စ ကိလေသာ, သမုဒယော ကိလေသာ။ တတ္ထ ကိလေသာ သံကိလေသဘာဂိယေန သုတ္တေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။ သမုဒယော သံကိလေသဘာဂိယေန စ ဝာသနာဘာဂိယေန စ သုတ္တေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ကုသလံ စတူဟိ သုတ္တေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ဝာသနာဘာဂိယေန ဒသ္သနဘာဂိယေန ဘာဝနာဘာဂိယေန အသေက္ခဘာဂိယေန စ။ အကုသလံ သံကိလေသဘာဂိယေန သုတ္တေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ။ ကုသလဉ္စ အကုသလဉ္စ တဒုဘယေန 331 နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ အနုညာတံ ဘဂဝတော အနုညာတာယ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, တံ ပဉ္စဝိဓံ သံဝရော ပဟာနံ ဘာဝနာ သစ္ဆိကိရိယာ ကပ္ပိယာနုလောမောတိ, ယံ ဒိသ္သတိ တာသု တာသု ဘူမီသု, တံ ကပ္ပိယာနုလောမေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ပဋိက္ခိတ္တံ ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တကာရဏေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ အနုညာတဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တဉ္စ တဒုဘယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ထဝော ပသံသာယ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော။ သော ပဉ္စဝိဓေန ဝေဒိတဗ္ဗော ဘဂဝတော ဓမ္မသ္သ အရိယသင္ဃသ္သ အရိယဓမ္မာနံ သိက္ခာယ လောကိယဂုဏသမ္ပတ္တိယာတိ။ ဧဝံ ထဝော ပဉ္စဝိဓေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော။

    Duvidho hetu yañca kammaṃ ye ca kilesā, samudayo kilesā. Tattha kilesā saṃkilesabhāgiyena suttena niddisitabbā. Samudayo saṃkilesabhāgiyena ca vāsanābhāgiyena ca suttena niddisitabbo. Tattha kusalaṃ catūhi suttehi niddisitabbaṃ vāsanābhāgiyena dassanabhāgiyena bhāvanābhāgiyena asekkhabhāgiyena ca. Akusalaṃ saṃkilesabhāgiyena suttena niddisitabbaṃ . Kusalañca akusalañca tadubhayena 332 niddisitabbaṃ. Anuññātaṃ bhagavato anuññātāya niddisitabbaṃ, taṃ pañcavidhaṃ saṃvaro pahānaṃ bhāvanā sacchikiriyā kappiyānulomoti, yaṃ dissati tāsu tāsu bhūmīsu, taṃ kappiyānulomena niddisitabbaṃ. Paṭikkhittaṃ bhagavatā paṭikkhittakāraṇena niddisitabbaṃ. Anuññātañca paṭikkhittañca tadubhayena niddisitabbaṃ. Thavo pasaṃsāya niddisitabbo. So pañcavidhena veditabbo bhagavato dhammassa ariyasaṅghassa ariyadhammānaṃ sikkhāya lokiyaguṇasampattiyāti. Evaṃ thavo pañcavidhena niddisitabbo.

    ဣန္ဒ္ရိယဘူမိ နဝဟိ ပဒေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ, ကိလေသဘူမိ နဝဟိ ပဒေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ, ဧဝမေတာနိ အဋ္ဌာရသ ပဒာနိ ဟောန္တိ နဝ ပဒာနိ ကုသလာနိ နဝ ပဒာနိ အကုသလာနီတိ, တထာဟိ ဝုတ္တံ ‘‘အဋ္ဌာရသ မူလပဒာ ကုဟိံ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ, သာသနပ္ပဋ္ဌာနေ’’တိ။ တေနာဟ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာယနော –

    Indriyabhūmi navahi padehi niddisitabbā, kilesabhūmi navahi padehi niddisitabbā, evametāni aṭṭhārasa padāni honti nava padāni kusalāni nava padāni akusalānīti, tathāhi vuttaṃ ‘‘aṭṭhārasa mūlapadā kuhiṃ daṭṭhabbā, sāsanappaṭṭhāne’’ti. Tenāha āyasmā mahākaccāyano –

    ‘‘နဝဟိ စ ပဒေဟိ ကုသလာ၊ နဝဟိ စ ယုဇ္ဇန္တိ အကုသလပ္ပက္ခာ။

    ‘‘Navahi ca padehi kusalā, navahi ca yujjanti akusalappakkhā;

    ဧတေ ခလု မူလပဒာ၊ ဘဝန္တိ အဋ္ဌာရသ ပဒာနီ’’တိ။

    Ete khalu mūlapadā, bhavanti aṭṭhārasa padānī’’ti.

    နိယုတ္တံ သာသနပ္ပဋ္ဌာနံ။

    Niyuttaṃ sāsanappaṭṭhānaṃ.

    ဧတ္တာဝတာ သမတ္တာ နေတ္တိ ယာ အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာယနေန ဘာသိတာ ဘဂဝတာ အနုမောဒိတာ မူလသင္ဂီတိယံ သင္ဂီတာတိ။

    Ettāvatā samattā netti yā āyasmatā mahākaccāyanena bhāsitā bhagavatā anumoditā mūlasaṅgītiyaṃ saṅgītāti.

    နေတ္တိပ္ပကရဏံ နိဋ္ဌိတံ။

    Nettippakaraṇaṃ niṭṭhitaṃ.




    Footnotes:
    1. ပမတ္တဗန္ဓုနာ (ဥဒာ. ၇၄)
    2. pamattabandhunā (udā. 74)
    3. ခီရူပကောဝ (က.) ပသ္သ ဥဒာ. ၆၄
    4. khīrūpakova (ka.) passa udā. 64
    5. ဆန္ဒာ အဂတိံ (သီ. က.) ပသ္သ အ. နိ. ၄.၁၇
    6. chandā agatiṃ (sī. ka.) passa a. ni. 4.17
    7. ပသ္သ ဓ. ပ. ၃၂၅
    8. passa dha. pa. 325
    9. တဒုဋ္ဌာယ (သီ.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၂၄၀
    10. taduṭṭhāya (sī.) passa dha. pa. 240
    11. တာနိ (သီ.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၂၄၀
    12. tāni (sī.) passa dha. pa. 240
    13. လဘေ (က.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၁၃၁
    14. labhe (ka.) passa dha. pa. 131
    15. ဇိမ္ဟဂတေ (သီ. က.) ပသ္သ အ. နိ. ၄.၇၀
    16. jimhagate (sī. ka.) passa a. ni. 4.70
    17. ပသ္သ အ. နိ. ၄.၆၈
    18. passa a. ni. 4.68
    19. လာဘသက္ကာရကာရဏာ (သီ. က.) ပသ္သ အ. နိ. ၄.၄၃
    20. lābhasakkārakāraṇā (sī. ka.) passa a. ni. 4.43
    21. ( ) နတ္ထိ အ. နိ. ၁.၄၃-၄၄; ဣတိဝု. ၂၀
    22. ပဒောသိတံ (သီ. က.) အ. နိ. ၁.၄၃; ဣတိဝု. ၂၀ ပသ္သိတဗ္ဗံ
    23. စိတ္တပဒောသဟေတု (သီ. က.)
    24. ( ) natthi a. ni. 1.43-44; itivu. 20
    25. padositaṃ (sī. ka.) a. ni. 1.43; itivu. 20 passitabbaṃ
    26. cittapadosahetu (sī. ka.)
    27. သတ္ထာ (သီ. က.)
    28. satthā (sī. ka.)
    29. အာဝီ (သီ.) ပသ္သ ဥဒာ. ၄၄
    30. āvī (sī.) passa udā. 44
    31. ကဋကံ ဖလံ (က.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၆၆
    32. kaṭakaṃ phalaṃ (ka.) passa dha. pa. 66
    33. အဝိယတ္တေန (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၁၇
    34. aviyattena (sī. ka.) passa saṃ. ni. 1.17
    35. ပမာယန္တံ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၁၇၉
    36. pamāyantaṃ (sī. ka.) passa saṃ. ni. 1.179
    37. ကုဓာရီ (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၁၈၀
    38. kudhārī (ka.) passa saṃ. ni. 1.180
    39. မဟတ္တရော (က.) ပသ္သ အ. နိ. ၄.၃; သံ. နိ. ၁.၁၈၀
    40. mahattaro (ka.) passa a. ni. 4.3; saṃ. ni. 1.180
    41. ဝစသာ စ (က.) ပသ္သ သု. နိ. ၆၆၈
    42. vacasā ca (ka.) passa su. ni. 668
    43. အနရိယော (သီ. က.)
    44. anariyo (sī. ka.)
    45. အဝဇာတကပုတ္တ (သီ. က.) ပသ္သ သု. နိ. ၆၆၉
    46. avajātakaputta (sī. ka.) passa su. ni. 669
    47. အနုပာယိနီတိ (က.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၂
    48. anupāyinīti (ka.) passa dha. pa. 2
    49. ဗဟုဇနံ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၅.၁၀၁၈
    50. မမသ္သ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၅.၁၀၁၈
    51. bahujanaṃ (sī. ka.) passa saṃ. ni. 5.1018
    52. mamassa (sī. ka.) passa saṃ. ni. 5.1018
    53. အပာပိကာ တေ (သီ.)
    54. မူလေဟိ ဆိန္နော (သီ. က.)
    55. apāpikā te (sī.)
    56. mūlehi chinno (sī. ka.)
    57. သော စေဝ (သီ.) ပသ္သ (သီ.) ပသ္သ အ. နိ. ၄.၇၀
    58. so ceva (sī.) passa (sī.) passa a. ni. 4.70
    59. သာဓုကေ (သံ. နိ. ၅.၁၀၀၂)
    60. sādhuke (saṃ. ni. 5.1002)
    61. အယံ ဘန္တေ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၅.၁၀၀၂
    62. ayaṃ bhante (sī. ka.) passa saṃ. ni. 5.1002
    63. ကာသီဟိ မာဂဓေ (သံ. နိ. ၅.၁၀၀၂)
    64. kāsīhi māgadhe (saṃ. ni. 5.1002)
    65. သာဝတ္ထိယံ (သီ. က.)
    66. sāvatthiyaṃ (sī. ka.)
    67. ဂန္တုကာမော (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၅.၁၀၀၂
    68. တာသံ (သီ. က.)
    69. ရာဇာရဟေန (သီ. က.)
    70. gantukāmo (sī. ka.) passa saṃ. ni. 5.1002
    71. tāsaṃ (sī. ka.)
    72. rājārahena (sī. ka.)
    73. ယဇိတ္ဝာန (က.) ပသ္သ ထေရဂာ. ၉၆
    74. yajitvāna (ka.) passa theragā. 96
    75. ဗုဒ္ဓကတံ (က.) ပသ္သ ထေရဂာ. ၂၁၇
    76. အလဘိံဟံ (သီ. က.)
    77. buddhakataṃ (ka.) passa theragā. 217
    78. alabhiṃhaṃ (sī. ka.)
    79. သစ္ဆိကတ္ဝာ စ (က.)
    80. sacchikatvā ca (ka.)
    81. ပသ္သ ဝိ. ဝ. ၈၀၄
    82. passa vi. va. 804
    83. ပသ္သ အပ. ထေရ ၁.၁.၈၂
    84. passa apa. thera 1.1.82
    85. ( ) နတ္ထိ အ. နိ. ၁.၄၃-၄၄; ဣတိဝု. ၂၁
    86. စိတ္တပ္ပသာဒဟေတု (သီ. က.)
    87. ( ) natthi a. ni. 1.43-44; itivu. 21
    88. cittappasādahetu (sī. ka.)
    89. သတ္ထာ (သီ. က.) ပသ္သ ဣတိဝု. ၂၁
    90. satthā (sī. ka.) passa itivu. 21
    91. ဩဂာဟသေ (သီ. က.) ပသ္သ ဝိ. ဝ. ၅၃
    92. ogāhase (sī. ka.) passa vi. va. 53
    93. ယသ္မိံ (သီ.)
    94. yasmiṃ (sī.)
    95. ပူဇေတ္ဝာ (က.)
    96. pūjetvā (ka.)
    97. ကုရူသူပပဇ္ဇထ (သီ.)
    98. kurūsūpapajjatha (sī.)
    99. သိခဏ္ဍိ (သီ.)
    100. sikhaṇḍi (sī.)
    101. ကတ္တိကာ ပုဏ္ဏာ (က.)
    102. kattikā puṇṇā (ka.)
    103. ဝိဇ္ဈိံသု (သီ.)
    104. vijjhiṃsu (sī.)
    105. အယမဟမသ္မီတိ (သီ.) ပသ္သ ဥဒာ. ၆၁
    106. ayamahamasmīti (sī.) passa udā. 61
    107. စေတနာယ (အ. နိ. ၁၁.၂)
    108. cetanāya (a. ni. 11.2)
    109. ပသ္သ သံ. နိ. ၂.၂၄၃
    110. passa saṃ. ni. 2.243
    111. အရညံ (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၂.၂၄၂
    112. araññaṃ (ka.) passa saṃ. ni. 2.242
    113. ကိသ္သသ္သ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၁၈၇
    114. kissassa (sī. ka.) passa saṃ. ni. 1.187
    115. ဒယ္ဟမာနေဝ (က.) သံ. နိ. ၁.၂၁; ထေရဂာ. ၃၉ ပသ္သိတဗ္ဗံ
    116. dayhamāneva (ka.) saṃ. ni. 1.21; theragā. 39 passitabbaṃ
    117. မရဏံ (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၁၀၀
    118. maraṇaṃ (ka.) passa saṃ. ni. 1.100
    119. သဗ္ဗသံယောဇနာတိဂော (သီ.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၉၆
    120. sabbasaṃyojanātigo (sī.) passa saṃ. ni. 1.96
    121. နန္ဒီရာဂပရိက္ခီဏော (က.) သံ. နိ. ၁.၉၆
    122. nandīrāgaparikkhīṇo (ka.) saṃ. ni. 1.96
    123. သဝေ (သီ.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၂၄၆
    124. save (sī.) passa saṃ. ni. 1.246
    125. အနနုကမ္ပိတံ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၂၃၆
    126. ananukampitaṃ (sī. ka.) passa saṃ. ni. 1.236
    127. အရတိ ရတိ (က.) သံ. နိ. ၁.၂၃၇; သု. နိ. ၂၇၃ ပသ္သိတဗ္ဗံ
    128. arati rati (ka.) saṃ. ni. 1.237; su. ni. 273 passitabbaṃ
    129. ဒုလ္လဘံ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၈၇
    130. dullabhaṃ (sī. ka.) passa saṃ. ni. 1.87
    131. ကာမဒာ (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၈၇
    132. kāmadā (ka.) passa saṃ. ni. 1.87
    133. ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၁၀၁
    134. passa saṃ. ni. 1.101
    135. ပဟီဏံ (သီ.) ပသ္သ မ. နိ. ၃.၂၇၂
    136. pahīṇaṃ (sī.) passa ma. ni. 3.272
    137. ကိစ္စံ အာတပ္ပံ (သီ.)
    138. kiccaṃ ātappaṃ (sī.)
    139. တံ (ဥဒာ. ၃၄)
    140. taṃ (udā. 34)
    141. နိဟုဟုင္ကော (သီ.) ပသ္သ ဥဒာ. ၄
    142. nihuhuṅko (sī.) passa udā. 4
    143. လောကသ္မိံ (သီ. က.) ပသ္သ ဥဒာ. ၅
    144. lokasmiṃ (sī. ka.) passa udā. 5
    145. ဝေဒီ (သီ.) ပသ္သ ဥဒာ. ၁၀
    146. vedī (sī.) passa udā. 10
    147. ပသ္သ ဥဒာ. ၇
    148. passa udā. 7
    149. အာယန္တိံ နာဘိနန္ဒတိ (ဥဒာ. ၈)
    150. āyantiṃ nābhinandati (udā. 8)
    151. သုစိ (သီ. က.) ပသ္သ ဥဒာ. ၉
    152. နဟာယတိ (သီ.)
    153. suci (sī. ka.) passa udā. 9
    154. nahāyati (sī.)
    155. သဝာဟန’’န္တိ (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၂.၂၄၆
    156. savāhana’’nti (ka.) passa saṃ. ni. 2.246
    157. သဗ္ဗဂန္တပမောစနံ (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၂.၂၃၈
    158. sabbagantapamocanaṃ (ka.) passa saṃ. ni. 2.238
    159. စေတောပရိယာယကောဝိဒော (သီ.)
    160. cetopariyāyakovido (sī.)
    161. အဓိပ္ပာယော (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၃.၅၈
    162. adhippāyo (ka.) passa saṃ. ni. 3.58
    163. ပသ္သ ဥဒာ. ၄၅
    164. passa udā. 45
    165. ဘိက္ခဝေ (အ. နိ. ၄.၈၅)
    166. bhikkhave (a. ni. 4.85)
    167. ဒာရုဇံ ပဗ္ဗဇဉ္စ (သံ. နိ. ၁.၁၂၁)
    168. dārujaṃ pabbajañca (saṃ. ni. 1.121)
    169. အာယတိ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၂.၃၈
    170. အာယတိ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၂.၃၈
    171. āyati (sī. ka.) passa saṃ. ni. 2.38
    172. āyati (sī. ka.) passa saṃ. ni. 2.38
    173. တသ္သ ဝိညာဏသ္သ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၂.၃၈
    174. tassa viññāṇassa (sī. ka.) passa saṃ. ni. 2.38
    175. စ (သီ. က.)
    176. ca (sī. ka.)
    177. အတာရိ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၄.၂၂၈
    178. သဂာဟံ (သံ. နိ. ၄.၂၂၈)
    179. atāri (sī. ka.) passa saṃ. ni. 4.228
    180. sagāhaṃ (saṃ. ni. 4.228)
    181. ဝဓာယ (သံ. နိ. ၄.၂၃၀)
    182. ဂိလဗဠိသော (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၄.၂၃၀
    183. vadhāya (saṃ. ni. 4.230)
    184. gilabaḷiso (sī. ka.) passa saṃ. ni. 4.230
    185. ယထာကာမကရဏီယော (သီ.) သံ. နိ. ၄.၂၃၀
    186. yathākāmakaraṇīyo (sī.) saṃ. ni. 4.230
    187. အတ္တနော (သီ. က.) ပသ္သ ဥဒာ. ၃၀
    188. attano (sī. ka.) passa udā. 30
    189. မညန္တိ (သီ. က.)
    190. maññanti (sī. ka.)
    191. ဥပဓိ (သီ. က.) ပသ္သ ဥဒာ. ၃၀
    192. upadhi (sī. ka.) passa udā. 30
    193. ပသ္သ အ. နိ. ၄.၅
    194. passa a. ni. 4.5
    195. အန္တံ နိဋ္ဌံ (သီ.)
    196. antaṃ niṭṭhaṃ (sī.)
    197. ပသ္သ အ. နိ. ၄.၂၃၂-၂၃၃
    198. passa a. ni. 4.232-233
    199. ပသ္သ အ. နိ. ၂.၂
    200. passa a. ni. 2.2
    201. ဒဟန္တံ (သီ. က.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၇၁
    202. ဘသ္မာဆန္နောဝ (က.)
    203. dahantaṃ (sī. ka.) passa dha. pa. 71
    204. bhasmāchannova (ka.)
    205. ပသ္သ အ. နိ. ၈.၆
    206. passa a. ni. 8.6
    207. သမထံ ဂတာနိ (သီ.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၉၄
    208. samathaṃ gatāni (sī.) passa dha. pa. 94
    209. ပသ္သ သံ. နိ. ၂.၅၅
    210. passa saṃ. ni. 2.55
    211. ကုဒာလပိဋကံ (က.)
    212. မူလံ (သံ. နိ. ၂.၅၅)
    213. ဆိတ္ဝာ (သီ. က.)
    214. အနဘာဝံဂတော (သီ.)
    215. kudālapiṭakaṃ (ka.)
    216. mūlaṃ (saṃ. ni. 2.55)
    217. chitvā (sī. ka.)
    218. anabhāvaṃgato (sī.)
    219. ပရံ အတ္တကာမောတိ (သီ.) သံ. နိ. ၁.၁၁၉; ဥဒာ. ၄၁ ပသ္သိတဗ္ဗံ
    220. paraṃ attakāmoti (sī.) saṃ. ni. 1.119; udā. 41 passitabbaṃ
    221. စ (သီ. က.) ပသ္သ ဥဒာ. ၄၂
    222. ca (sī. ka.) passa udā. 42
    223. အာတာပီ သော (သီ. က.) ပသ္သ ဥဒာ. ၄၂
    224. ātāpī so (sī. ka.) passa udā. 42
    225. ဂလေပိ ပမဇ္ဇမာနေန (သီ.)
    226. န စ အဋ္ဌာနေ (သီ. က.) ပသ္သ အ. နိ. ၇.၃၇
    227. galepi pamajjamānena (sī.)
    228. na ca aṭṭhāne (sī. ka.) passa a. ni. 7.37
    229. တဏ္ဟက္ခယာ သုခသ္သေတေ (သီ.) ပသ္သ ဥဒာ. ၁၂
    230. taṇhakkhayā sukhassete (sī.) passa udā. 12
    231. ပသ္သ ထေရဂာ. ၂၂၇
    232. passa theragā. 227
    233. ပသ္သ ဣဒ္ဓိပာဒသံယုတ္တေ
    234. passa iddhipādasaṃyutte
    235. နိဗ္ဗေဓဂာမိနီ (ဣတိဝု. ၄၁)
    236. nibbedhagāminī (itivu. 41)
    237. ဝော (သီ. က.) ပသ္သ သု. နိ. ၁၀၇၂
    238. vo (sī. ka.) passa su. ni. 1072
    239. ဒုက္ခသမုဒယော (သီ. က.) ပသ္သ ဒီ. နိ. ၂.၁၅၅
    240. ဒုက္ခနိရောဓော (သီ. က.)
    241. dukkhasamudayo (sī. ka.) passa dī. ni. 2.155
    242. dukkhanirodho (sī. ka.)
    243. သံသရိတံ (သီ.)
    244. saṃsaritaṃ (sī.)
    245. ပသ္သ သံ. နိ. ၃.၄၉
    246. passa saṃ. ni. 3.49
    247. ဘုသပ္ပမတ္တာ (သီ.) ပသ္သ ခု. ပာ. ၆၀၉
    248. bhusappamattā (sī.) passa khu. pā. 609
    249. သတ္တက္ခတ္တုပရမော (သီ.)
    250. sattakkhattuparamo (sī.)
    251. သုဘာဝိတာနိ (သီ. က.) ပသ္သ သု. နိ. ၅၁၂
    252. subhāvitāni (sī. ka.) passa su. ni. 512
    253. ပသ္သ အ. နိ. ၄.၂၉
    254. passa a. ni. 4.29
    255. ပသ္သ သံ. နိ. ၅.၄၉၃
    256. passa saṃ. ni. 5.493
    257. ဒုက္ကတကမ္မကာရီ (သီ.) မ. နိ. ၃.၂၄၆; အ. နိ. ၃.၃ ပသ္သိတဗ္ဗံ
    258. dukkatakammakārī (sī.) ma. ni. 3.246; a. ni. 3.3 passitabbaṃ
    259. ပကုဇ္ဈေယ္ယုံ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၂၅၁
    260. pakujjheyyuṃ (sī. ka.) passa saṃ. ni. 1.251
    261. မညတီ (သီ.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၂၅၁
    262. maññatī (sī.) passa saṃ. ni. 1.251
    263. ပသ္သေနဒိ (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၁၁၃
    264. passenadi (ka.) passa saṃ. ni. 1.113
    265. မရဏေနာဘိဘူတသ္သ (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၁၁၅
    266. maraṇenābhibhūtassa (ka.) passa saṃ. ni. 1.115
    267. နရဒမ္မသာရထီ (သီ.)
    268. naradammasārathī (sī.)
    269. အပ္ပဇာနနာတိ (သီ.)
    270. appajānanāti (sī.)
    271. နိရဗ္ဗုဒနိရယော (သံ. နိ. ၁.၁၈၁)
    272. ဥပ္ပလနိရယော (သံ. နိ. ၁.၁၈၁)
    273. nirabbudanirayo (saṃ. ni. 1.181)
    274. uppalanirayo (saṃ. ni. 1.181)
    275. ဇိနာ ဝေ မာဒိသာ (သီ. က.) ပသ္သ မ. နိ. ၂.၃၄၁
    276. jinā ve mādisā (sī. ka.) passa ma. ni. 2.341
    277. တဉ္စ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၁၁၅
    278. tañca (sī. ka.) passa saṃ. ni. 1.115
    279. ဆမာယ (သီ. က.) ပသ္သ မ. နိ. ၃.၂၄၈
    280. chamāya (sī. ka.) passa ma. ni. 3.248
    281. ပစ္စမာနသ္သ (က.) ပသ္သ ပေ. ဝ. ၈၀၂
    282. paccamānassa (ka.) passa pe. va. 802
    283. ပတိဒိသ္သတိ (သီ.) ဇာ. ၁.၄.၅၅
    284. patidissati (sī.) jā. 1.4.55
    285. ပသ္သ ထေရဂာ. ၃၀၄
    286. passa theragā. 304
    287. ဒီဃရတ္တံ ဣဋ္ဌံ (သီ. က.) ပသ္သ ဣတိဝု. ၂၂
    288. န ယိမံ (ဣတိဝု. ၂၂)
    289. သုဒံ (ဣတိဝု. ၂၂)
    290. စက္ကဝတ္တိ (က.)
    291. dīgharattaṃ iṭṭhaṃ (sī. ka.) passa itivu. 22
    292. na yimaṃ (itivu. 22)
    293. sudaṃ (itivu. 22)
    294. cakkavatti (ka.)
    295. အကုသလံ န ကယိရာ (သီ.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၂၈၁
    296. akusalaṃ na kayirā (sī.) passa dha. pa. 281
    297. ဝိဇ္ဇာ စ ခော ဘိက္ခဝေ (သံယုတ္တနိကာယေ)
    298. အန္ဝဒေဝ (သီ. က.), သ္ယာဒိကဏ္ဍေ (မောဂ္ဂလ္လာနေ) ၁၁ သုတ္တံ ပသ္သိတဗ္ဗံ
    299. vijjā ca kho bhikkhave (saṃyuttanikāye)
    300. anvadeva (sī. ka.), syādikaṇḍe (moggallāne) 11 suttaṃ passitabbaṃ
    301. အဘိမန္ထတိ (သီ.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၁၆၁
    302. abhimanthati (sī.) passa dha. pa. 161
    303. ပသ္သ အ. နိ. ၃.၇၀
    304. passa a. ni. 3.70
    305. သံ. နိ. ၁.၂၅၆
    306. saṃ. ni. 1.256
    307. ဝဏ္ဏဂန္ဓံ အဟေဌယံ (သီ.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၄၉
    308. vaṇṇagandhaṃ aheṭhayaṃ (sī.) passa dha. pa. 49
    309. ပဠေတိ (က.)
    310. paḷeti (ka.)
    311. ဒသ ဣမေ (သီ. က.) ပသ္သ အ. နိ. ၁၀.၄၈
    312. dasa ime (sī. ka.) passa a. ni. 10.48
    313. ဂောဏသမံ (က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၁.၁၃
    314. goṇasamaṃ (ka.) passa saṃ. ni. 1.13
    315. သုရိယသမာ (သီ.)
    316. suriyasamā (sī.)
    317. စနေကာယတနပ္ပဝုတ္တာ (သံ. နိ. ၁.၇၅)
    318. canekāyatanappavuttā (saṃ. ni. 1.75)
    319. ဣဒံ (က.) ပသ္သ ဒီ. နိ. ၂.၃၆၄
    320. idaṃ (ka.) passa dī. ni. 2.364
    321. ပသ္သ ဓ. ပ. ၂၇၃
    322. passa dha. pa. 273
    323. အ. နိ. ၄.၃၄; ဣတိဝု. ၈၁ ပသ္သိတဗ္ဗံ
    324. a. ni. 4.34; itivu. 81 passitabbaṃ
    325. ကုသလမက္ခတော (က.)
    326. kusalamakkhato (ka.)
    327. ယေ စာပိ (သီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၅.၃၈၄
    328. ye cāpi (sī. ka.) passa saṃ. ni. 5.384
    329. ဒသ္သနာ ဘာဝနာ (သီ.)
    330. dassanā bhāvanā (sī.)
    331. တဒုဘယေဟိ (သီ.)
    332. tadubhayehi (sī.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / သာသနပဋ္ဌာနဝာရဝဏ္ဏနာ • Sāsanapaṭṭhānavāravaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိပ္ပကရဏ-ဋီကာ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / သာသနပဋ္ဌာနဝာရဝဏ္ဏနာ • Sāsanapaṭṭhānavāravaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (ဋီကာ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / နေတ္တိဝိဘာဝိနီ • Nettivibhāvinī / သာသနပဋ္ဌာနဝိဘာဝနာ • Sāsanapaṭṭhānavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact