| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi |
ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ
Sāsanapaṭṭhānaṃ
೮೯. ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ? ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ? ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ತಣ್ಹಾವೋದಾನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ದಿಟ್ಠಿವೋದಾನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ದುಚ್ಚರಿತವೋದಾನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
89. Tattha aṭṭhārasa mūlapadā kuhiṃ daṭṭhabbā? Sāsanapaṭṭhāne. Tattha katamaṃ sāsanapaṭṭhānaṃ? Saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, diṭṭhisaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, duccaritasaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, taṇhāvodānabhāgiyaṃ suttaṃ, diṭṭhivodānabhāgiyaṃ suttaṃ, duccaritavodānabhāgiyaṃ suttaṃ.
ತತ್ಥ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ತಿವಿಧೋ – ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸೋ ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸೋ। ತತ್ಥ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸೋ ಸಮಥೇನ ವಿಸುಜ್ಝತಿ, ಸೋ ಸಮಥೋ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೋ। ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ವಿಸುಜ್ಝತಿ, ಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ। ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸೋ ಸುಚರಿತೇನ ವಿಸುಜ್ಝತಿ, ತಂ ಸುಚರಿತಂ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೋ। ತಸ್ಸ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಯದಿ ಆಸತ್ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಭವೇಸು, ಏವಂ ಸಾಯಂ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಭಾವನಾಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕ್ರಿಯವತ್ಥು ಭವತಿ ತತ್ರೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಸಂವತ್ತತಿ। ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸುತ್ತಾನಿ, ಸಾಧಾರಣಾನಿ ಕತಾನಿ ಅಟ್ಠ ಭವನ್ತಿ, ತಾನಿಯೇವ ಅಟ್ಠ ಸುತ್ತಾನಿ ಸಾಧಾರಣಾನಿ ಕತಾನಿ ಸೋಳಸ ಭವನ್ತಿ।
Tattha saṃkileso tividho – taṇhāsaṃkileso diṭṭhisaṃkileso duccaritasaṃkileso. Tattha taṇhāsaṃkileso samathena visujjhati, so samatho samādhikkhandho. Diṭṭhisaṃkileso vipassanāya visujjhati, sā vipassanā paññākkhandho. Duccaritasaṃkileso sucaritena visujjhati, taṃ sucaritaṃ sīlakkhandho. Tassa sīle patiṭṭhitassa yadi āsatti uppajjati bhavesu, evaṃ sāyaṃ samathavipassanā bhāvanāmayaṃ puññakriyavatthu bhavati tatrūpapattiyā saṃvattati. Imāni cattāri suttāni, sādhāraṇāni katāni aṭṭha bhavanti, tāniyeva aṭṭha suttāni sādhāraṇāni katāni soḷasa bhavanti.
ಇಮೇಹಿ ಸೋಳಸಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ಭಿನ್ನೇಹಿ ನವವಿಧಂ ಸುತ್ತಂ ಭಿನ್ನಂ ಭವತಿ। ಗಾಥಾಯ ಗಾಥಾ ಅನುಮಿನಿತಬ್ಬಾ, ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಅನುಮಿನಿತಬ್ಬಂ। ಸುತ್ತೇನ ಸುತ್ತಂ ಅನುಮಿನಿತಬ್ಬಂ।
Imehi soḷasahi suttehi bhinnehi navavidhaṃ suttaṃ bhinnaṃ bhavati. Gāthāya gāthā anuminitabbā, veyyākaraṇena veyyākaraṇaṃ anuminitabbaṃ. Suttena suttaṃ anuminitabbaṃ.
೯೦. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ?
90. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ?
‘‘ಕಾಮನ್ಧಾ ಜಾಲಸಞ್ಛನ್ನಾ, ತಣ್ಹಾಛದನಛಾದಿತಾ।
‘‘Kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditā;
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಗತಿಗಮನಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಛನ್ದಾಗತಿಂ 5 ಗಚ್ಛತಿ, ದೋಸಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಮೋಹಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಭಯಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರಿ ಅಗತಿಗಮನಾನಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ, ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ, ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚ ಸತ್ಥಾ –
Cattārimāni , bhikkhave, agatigamanāni. Katamāni cattāri? Chandāgatiṃ 6 gacchati, dosāgatiṃ gacchati, mohāgatiṃ gacchati, bhayāgatiṃ gacchati. Imāni kho, bhikkhave, cattāri agatigamanāni. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato, athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ಛನ್ದಾ ದೋಸಾ ಭಯಾ ಮೋಹಾ, ಯೋ ಧಮ್ಮಂ ಅತಿವತ್ತತಿ।
‘‘Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ ativattati;
ನಿಹೀಯತಿ ತಸ್ಸ ಯಸೋ, ಕಾಳಪಕ್ಖೇವ ಚನ್ದಿಮಾ’’ತಿ॥
Nihīyati tassa yaso, kāḷapakkheva candimā’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಮನೋಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಧಮ್ಮಾ, ಮನೋಸೇಟ್ಠಾ ಮನೋಮಯಾ।
‘‘Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;
ಮನಸಾ ಚೇ ಪದುಟ್ಠೇನ, ಭಾಸತಿ ವಾ ಕರೋತಿ ವಾ।
Manasā ce paduṭṭhena, bhāsati vā karoti vā;
ತತೋ ನಂ ದುಕ್ಖಮನ್ವೇತಿ, ಚಕ್ಕಂವ ವಹತೋ ಪದ’’ನ್ತಿ॥
Tato naṃ dukkhamanveti, cakkaṃva vahato pada’’nti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಮಿದ್ಧೀ 7 ಯದಾ ಹೋತಿ ಮಹಗ್ಘಸೋ ಚ, ನಿದ್ದಾಯಿತಾ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತಸಾಯೀ।
‘‘Middhī 8 yadā hoti mahagghaso ca, niddāyitā samparivattasāyī;
ಮಹಾವರಾಹೋವ ನಿವಾಪಪುಟ್ಠೋ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ’’ತಿ॥
Mahāvarāhova nivāpapuṭṭho, punappunaṃ gabbhamupeti mando’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಅಯಸಾವ ಮಲಂ ಸಮುಟ್ಠಿತಂ, ತತುಟ್ಠಾಯ 9 ತಮೇವ ಖಾದತಿ।
‘‘Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, tatuṭṭhāya 10 tameva khādati;
ಏವಂ ಅತಿಧೋನಚಾರಿನಂ, ಸಾನಿ 11 ಕಮ್ಮಾನಿ ನಯನ್ತಿ ದುಗ್ಗತಿ’’ನ್ತಿ॥
Evaṃ atidhonacārinaṃ, sāni 12 kammāni nayanti duggati’’nti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಚೋರೋ ಯಥಾ ಸನ್ಧಿಮುಖೇ ಗಹೀತೋ, ಸಕಮ್ಮುನಾ ಹಞ್ಞತಿ ಬಜ್ಝತೇ ಚ।
‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati bajjhate ca;
ಏವಂ ಅಯಂ ಪೇಚ್ಚ ಪಜಾ ಪರತ್ಥ, ಸಕಮ್ಮುನಾ ಹಞ್ಞತಿ ಬಜ್ಝತೇ ಚಾ’’ತಿ॥
Evaṃ ayaṃ pecca pajā parattha, sakammunā haññati bajjhate cā’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸುಖಕಾಮಾನಿ ಭೂತಾನಿ, ಯೋ ದಣ್ಡೇನ ವಿಹಿಂಸತಿ।
‘‘Sukhakāmāni bhūtāni, yo daṇḍena vihiṃsati;
ಅತ್ತನೋ ಸುಖಮೇಸಾನೋ, ಪೇಚ್ಚ ಸೋ ನ ಲಭತೇ 13 ಸುಖ’’ನ್ತಿ॥
Attano sukhamesāno, pecca so na labhate 14 sukha’’nti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಗುನ್ನಂ ಚೇ ತರಮಾನಾನಂ, ಜಿಮ್ಹಂ ಗಚ್ಛತಿ ಪುಙ್ಗವೋ।
‘‘Gunnaṃ ce taramānānaṃ, jimhaṃ gacchati puṅgavo;
ಸಬ್ಬಾ ತಾ ಜಿಮ್ಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನೇತ್ತೇ ಜಿಮ್ಹಂ ಗತೇ 15 ಸತಿ॥
Sabbā tā jimhaṃ gacchanti, nette jimhaṃ gate 16 sati.
‘‘ಏವಮೇವ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಯೋ ಹೋತಿ ಸೇಟ್ಠಸಮ್ಮತೋ।
‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;
ಸೋ ಚೇ ಅಧಮ್ಮಂ ಚರತಿ, ಪಗೇವ ಇತರಾ ಪಜಾ।
So ce adhammaṃ carati, pageva itarā pajā;
ಸಬ್ಬಂ ರಟ್ಠಂ ದುಕ್ಖಂ ಸೇತಿ, ರಾಜಾ ಚೇ ಹೋತಿ ಅಧಮ್ಮಿಕೋ’’ತಿ॥
Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukkhaṃ seti, rājā ce hoti adhammiko’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸುಕಿಚ್ಛರೂಪಾವತಿಮೇ ಮನುಸ್ಸಾ, ಕರೋನ್ತಿ ಪಾಪಂ ಉಪಧೀಸು ರತ್ತಾ।
‘‘Sukiccharūpāvatime manussā, karonti pāpaṃ upadhīsu rattā;
ಗಚ್ಛನ್ತಿ ತೇ ಬಹುಜನಸನ್ನಿವಾಸಂ, ನಿರಯಂ ಅವೀಚಿಂ ಕಟುಕಂ ಭಯಾನಕ’’ನ್ತಿ॥
Gacchanti te bahujanasannivāsaṃ, nirayaṃ avīciṃ kaṭukaṃ bhayānaka’’nti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಫಲಂ ವೇ 17 ಕದಲಿಂ ಹನ್ತಿ, ಫಲಂ ವೇಳುಂ ಫಲಂ ನಳಂ।
‘‘Phalaṃ ve 18 kadaliṃ hanti, phalaṃ veḷuṃ phalaṃ naḷaṃ;
ಸಕ್ಕಾರೋ ಕಾಪುರಿಸಂ ಹನ್ತಿ, ಗಬ್ಭೋ ಅಸ್ಸತರಿಂ ಯಥಾ’’ತಿ॥
Sakkāro kāpurisaṃ hanti, gabbho assatariṃ yathā’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
ಸುಖೇತ್ತೇ ಪೂತಿಬೀಜಂವ, ಸದ್ಧಮ್ಮೇ ನ ವಿರೂಹತೀ’’ತಿ॥
Sukhette pūtibījaṃva, saddhamme na virūhatī’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
೯೧. ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ, (ಯಥಾ ಖೋ ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇರಿಯತಿ, ಯಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಯಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ) 21। ಇಮಮ್ಹಿ ಚಾಯಂ ಸಮಯೇ ಕಾಲಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ, ಏವಂ ನಿರಯೇ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಚಿತ್ತಂ ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪದುಟ್ಠಂ 22, ಚೇತೋಪದೋಸಹೇತು 23 ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಮಿಧೇಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ। ಏತಮತ್ಥಂ ಭಗವಾ ಅವೋಚ, ತತ್ಥೇತಂ ಇತಿ ವುಚ್ಚತಿ –
91. ‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ paduṭṭhacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi, (yathā kho ayaṃ puggalo iriyati, yañca paṭipadaṃ paṭipanno, yañca maggaṃ samārūḷho) 24. Imamhi cāyaṃ samaye kālaṃ kareyya, yathābhataṃ nikkhitto, evaṃ niraye. Taṃ kissa hetu? Cittaṃ hissa, bhikkhave, paduṭṭhaṃ 25, cetopadosahetu 26 kho pana, bhikkhave, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjantī’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca, tatthetaṃ iti vuccati –
‘‘ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾನ, ಏಕಚ್ಚಂ ಇಧ ಪುಗ್ಗಲಂ।
‘‘Paduṭṭhacittaṃ ñatvāna, ekaccaṃ idha puggalaṃ;
ಇಮಮ್ಹಿ ಚಾಯಂ ಸಮಯೇ, ಕಾಲಂ ಕಯಿರಾಥ ಪುಗ್ಗಲೋ।
Imamhi cāyaṃ samaye, kālaṃ kayirātha puggalo;
ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಚಿತ್ತಂ ಹಿಸ್ಸ ಪದೂಸಿತಂ।
Nirayaṃ upapajjeyya, cittaṃ hissa padūsitaṃ;
ಚೇತೋಪದೋಸಹೇತು ಹಿ, ಸತ್ತಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ದುಗ್ಗತಿಂ॥
Cetopadosahetu hi, sattā gacchanti duggatiṃ.
ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ತಥಾವಿಧೋ।
Yathābhataṃ nikkhipeyya, evameva tathāvidho;
ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ, ನಿರಯಂ ಸೋಪಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ॥
Kāyassa bhedā duppañño, nirayaṃ sopapajjatī’’ti.
ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ ಭಗವತಾ ಇತಿ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ।
Ayampi attho vutto bhagavatā iti me sutanti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸಚೇ ಭಾಯಥ ದುಕ್ಖಸ್ಸ, ಸಚೇ ವೋ ದುಕ್ಖಮಪ್ಪಿಯಂ।
‘‘Sace bhāyatha dukkhassa, sace vo dukkhamappiyaṃ;
‘‘ಸಚೇ ಚ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ಕರಿಸ್ಸಥ ಕರೋಥ ವಾ।
‘‘Sace ca pāpakaṃ kammaṃ, karissatha karotha vā;
ನ ವೋ ದುಕ್ಖಾ ಪಮುತ್ಯತ್ಥಿ, ಉಪೇಚ್ಚಪಿ ಪಲಾಯತ’’ನ್ತಿ॥
Na vo dukkhā pamutyatthi, upeccapi palāyata’’nti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಅಧಮ್ಮೇನ ಧನಂ ಲದ್ಧಾ, ಮುಸಾವಾದೇನ ಚೂಭಯಂ।
‘‘Adhammena dhanaṃ laddhā, musāvādena cūbhayaṃ;
ಮಮೇತಿ ಬಾಲಾ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ತಂ ಕಥಂ ನು ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
Mameti bālā maññanti, taṃ kathaṃ nu bhavissati.
‘‘ಅನ್ತರಾಯಾ ಸು ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಮ್ಭತಸ್ಸ ವಿನಸ್ಸತಿ।
‘‘Antarāyā su bhavissanti, sambhatassa vinassati;
ಮತಾ ಸಗ್ಗಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನನು ಏತ್ತಾವತಾ ಹತಾ’’ತಿ॥
Matā saggaṃ na gacchanti, nanu ettāvatā hatā’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಕಥಂ ಖಣತಿ ಅತ್ತಾನಂ, ಕಥಂ ಮಿತ್ತೇಹಿ ಜೀರತಿ।
‘‘Kathaṃ khaṇati attānaṃ, kathaṃ mittehi jīrati;
ಕಥಂ ವಿವಟ್ಟತೇ ಧಮ್ಮಾ, ಕಥಂ ಸಗ್ಗಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ॥
Kathaṃ vivaṭṭate dhammā, kathaṃ saggaṃ na gacchati.
‘‘ಲೋಭಾ ಖಣತಿ ಅತ್ತಾನಂ, ಲುದ್ಧೋ ಮಿತ್ತೇಹಿ ಜೀರತಿ।
‘‘Lobhā khaṇati attānaṃ, luddho mittehi jīrati;
ಲೋಭಾ ವಿವಟ್ಟತೇ ಧಮ್ಮಾ, ಲೋಭಾ ಸಗ್ಗಂ ನ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ॥
Lobhā vivaṭṭate dhammā, lobhā saggaṃ na gacchatī’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಚರನ್ತಿ ಬಾಲಾ ದುಮ್ಮೇಧಾ, ಅಮಿತ್ತೇನೇವ ಅತ್ತನಾ।
‘‘Caranti bālā dummedhā, amitteneva attanā;
‘‘ನ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ಸಾಧು, ಯಂ ಕತ್ವಾ ಅನುತಪ್ಪತಿ।
‘‘Na taṃ kammaṃ kataṃ sādhu, yaṃ katvā anutappati;
ಯಸ್ಸ ಅಸ್ಸುಮುಖೋ ರೋದಂ, ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಸೇವತೀ’’ತಿ॥
Yassa assumukho rodaṃ, vipākaṃ paṭisevatī’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ದುಕ್ಕರಂ ದುತ್ತಿತಿಕ್ಖಞ್ಚ, ಅಬ್ಯತ್ತೇನ ಚ 33 ಸಾಮಞ್ಞಂ।
‘‘Dukkaraṃ duttitikkhañca, abyattena ca 34 sāmaññaṃ;
ಬಹೂ ಹಿ ತತ್ಥ ಸಮ್ಬಾಧಾ, ಯತ್ಥ ಬಾಲೋ ವಿಸೀದತಿ॥
Bahū hi tattha sambādhā, yattha bālo visīdati.
‘‘ಯೋ ಹಿ ಅತ್ಥಞ್ಚ ಧಮ್ಮಞ್ಚ, ಭಾಸಮಾನೇ ತಥಾಗತೇ।
‘‘Yo hi atthañca dhammañca, bhāsamāne tathāgate;
ಮನಂ ಪದೋಸಯೇ ಬಾಲೋ, ಮೋಘಂ ಖೋ ತಸ್ಸ ಜೀವಿತಂ॥
Manaṃ padosaye bālo, moghaṃ kho tassa jīvitaṃ.
‘‘ಏತಞ್ಚಾಹಂ ಅರಹಾಮಿ, ದುಕ್ಖಞ್ಚ ಇತೋ ಚ ಪಾಪಿಯತರಂ ಭನ್ತೇ।
‘‘Etañcāhaṃ arahāmi, dukkhañca ito ca pāpiyataraṃ bhante;
ಯೋ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೇಸು ತಥಾಗತೇಸು, ಚಿತ್ತಂ ಪದೋಸೇಮಿ ಅವೀತರಾಗೋ’’ತಿ॥
Yo appameyyesu tathāgatesu, cittaṃ padosemi avītarāgo’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ ಪಮಿನನ್ತೋ, ಕೋಧ ವಿದ್ವಾ ವಿಕಪ್ಪಯೇ।
‘‘Appameyyaṃ paminanto, kodha vidvā vikappaye;
ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ ಪಮಾಯಿನಂ 35, ನಿವುತಂ ತಂ ಮಞ್ಞೇ ಅಕಿಸ್ಸವ’’ನ್ತಿ॥
Appameyyaṃ pamāyinaṃ 36, nivutaṃ taṃ maññe akissava’’nti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
ಯಾಯ ಛಿನ್ದತಿ ಅತ್ತಾನಂ, ಬಾಲೋ ದುಬ್ಭಾಸಿತಂ ಭಣಂ॥
Yāya chindati attānaṃ, bālo dubbhāsitaṃ bhaṇaṃ.
‘‘ನ ಹಿ ಸತ್ಥಂ ಸುನಿಸಿತಂ, ವಿಸಂ ಹಲಾಹಲಂ ಇವ।
‘‘Na hi satthaṃ sunisitaṃ, visaṃ halāhalaṃ iva;
ಏವಂ ವಿರದ್ಧಂ ಪಾತೇತಿ, ವಾಚಾ ದುಬ್ಭಾಸಿತಾ ಯಥಾ’’ತಿ॥
Evaṃ viraddhaṃ pāteti, vācā dubbhāsitā yathā’’ti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
೯೨.
92.
‘‘ಯೋ ನಿನ್ದಿಯಂ ಪಸಂಸತಿ, ತಂ ವಾ ನಿನ್ದತಿ ಯೋ ಪಸಂಸಿಯೋ।
‘‘Yo nindiyaṃ pasaṃsati, taṃ vā nindati yo pasaṃsiyo.
ವಿಚಿನಾತಿ ಮುಖೇನ ಸೋ ಕಲಿಂ, ಕಲಿನಾ ತೇನ ಸುಖಂ ನ ವಿನ್ದತಿ॥
Vicināti mukhena so kaliṃ, kalinā tena sukhaṃ na vindati.
‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಅಯಂ ಕಲಿ, ಯೋ ಅಕ್ಖೇಸು ಧನಪರಾಜಯೋ।
‘‘Appamatto ayaṃ kali, yo akkhesu dhanaparājayo;
ಸಬ್ಬಸ್ಸಾಪಿ ಸಹಾಪಿ ಅತ್ತನಾ, ಅಯಮೇವ ಮಹನ್ತತರೋ 39 ಕಲಿ।
Sabbassāpi sahāpi attanā, ayameva mahantataro 40 kali;
ಯೋ ಸುಗತೇಸು ಮನಂ ಪದೋಸಯೇ॥
Yo sugatesu manaṃ padosaye.
‘‘ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಾನಂ ನಿರಬ್ಬುದಾನಂ, ಛತ್ತಿಂಸತೀ ಪಞ್ಚ ಚ ಅಬ್ಬುದಾನಿ।
‘‘Sataṃ sahassānaṃ nirabbudānaṃ, chattiṃsatī pañca ca abbudāni;
ಯಮರಿಯಗರಹೀ ನಿರಯಂ ಉಪೇತಿ, ವಾಚಂ ಮನಞ್ಚ ಪಣಿಧಾಯ ಪಾಪಕ’’ನ್ತಿ॥
Yamariyagarahī nirayaṃ upeti, vācaṃ manañca paṇidhāya pāpaka’’nti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಯೋ ಲೋಭಗುಣೇ ಅನುಯುತ್ತೋ, ಸೋ ವಚಸಾ 41 ಪರಿಭಾಸತಿ ಅಞ್ಞೇ।
‘‘Yo lobhaguṇe anuyutto, so vacasā 42 paribhāsati aññe;
ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಕದರಿಯೋ 43 ಅವದಞ್ಞೂ, ಮಚ್ಛರಿ ಪೇಸುಣಿಯಂ ಅನುಯುತ್ತೋ॥
Assaddho kadariyo 44 avadaññū, macchari pesuṇiyaṃ anuyutto.
‘‘ಮುಖದುಗ್ಗ ವಿಭೂತ ಅನರಿಯ, ಭೂನಹು ಪಾಪಕ ದುಕ್ಕಟಕಾರಿ।
‘‘Mukhadugga vibhūta anariya, bhūnahu pāpaka dukkaṭakāri;
ಪುರಿಸನ್ತ ಕಲೀ ಅವಜಾತಪುತ್ತ 45, ಮಾ ಬಹುಭಾಣಿಧ ನೇರಯಿಕೋಸಿ॥
Purisanta kalī avajātaputta 46, mā bahubhāṇidha nerayikosi.
‘‘ರಜಮಾಕಿರಸೀ ಅಹಿತಾಯ, ಸನ್ತೇ ಗರಹಸಿ ಕಿಬ್ಬಿಸಕಾರೀ।
‘‘Rajamākirasī ahitāya, sante garahasi kibbisakārī;
ಬಹೂನಿ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ಚರಿತ್ವಾ, ಗಚ್ಛಸಿ ಖೋ ಪಪತಂ ಚಿರರತ್ತ’’ನ್ತಿ॥
Bahūni duccaritāni caritvā, gacchasi kho papataṃ ciraratta’’nti.
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ?
‘‘ಮನೋಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಧಮ್ಮಾ, ಮನೋಸೇಟ್ಠಾ ಮನೋಮಯಾ।
‘‘Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;
ಮನಸಾ ಚೇ ಪಸನ್ನೇನ, ಭಾಸತಿ ವಾ ಕರೋತಿ ವಾ।
Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
೯೩. ಮಹಾನಾಮೋ ಸಕ್ಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇದಂ, ಭನ್ತೇ, ಕಪಿಲವತ್ಥು ಇದ್ಧಞ್ಚೇವ ಫೀತಞ್ಚ ಬಾಹುಜಞ್ಞಂ 49 ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಂ ಸಮ್ಬಾಧಬ್ಯೂಹಂ, ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ವಾ ಪಯಿರುಪಾಸಿತ್ವಾ ಮನೋಭಾವನೀಯೇ ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಪವಿಸನ್ತೋ ಭನ್ತೇನಪಿ ಹತ್ಥಿನಾ ಸಮಾಗಚ್ಛಾಮಿ, ಭನ್ತೇನಪಿ ಅಸ್ಸೇನ ಸಮಾಗಚ್ಛಾಮಿ, ಭನ್ತೇನಪಿ ರಥೇನ ಸಮಾಗಚ್ಛಾಮಿ, ಭನ್ತೇನಪಿ ಸಕಟೇನ ಸಮಾಗಚ್ಛಾಮಿ, ಭನ್ತೇನಪಿ ಪುರಿಸೇನ ಸಮಾಗಚ್ಛಾಮಿ, ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮುಸ್ಸತೇವ ಭಗವನ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಸತಿ, ಮುಸ್ಸತಿ ಧಮ್ಮಂ ಆರಬ್ಭ ಸತಿ, ಮುಸ್ಸತಿ ಸಙ್ಘಂ ಆರಬ್ಭ ಸತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಹೋತಿ ‘ಇಮಮ್ಹಿ ಚಾಹಂ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಕಾಲಂ ಕರೇಯ್ಯಂ, ಕಾ ಮಯ್ಹಂ 50 ಗತಿ, ಕೋ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯೋ’’’ತಿ।
93. Mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idaṃ, bhante, kapilavatthu iddhañceva phītañca bāhujaññaṃ 51 ākiṇṇamanussaṃ sambādhabyūhaṃ, so kho ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ vā payirupāsitvā manobhāvanīye vā bhikkhū sāyanhasamayaṃ kapilavatthuṃ pavisanto bhantenapi hatthinā samāgacchāmi, bhantenapi assena samāgacchāmi, bhantenapi rathena samāgacchāmi, bhantenapi sakaṭena samāgacchāmi, bhantenapi purisena samāgacchāmi, tassa mayhaṃ, bhante, tasmiṃ samaye mussateva bhagavantaṃ ārabbha sati, mussati dhammaṃ ārabbha sati, mussati saṅghaṃ ārabbha sati. Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti ‘imamhi cāhaṃ sāyanhasamaye kālaṃ kareyyaṃ, kā mayhaṃ 52 gati, ko abhisamparāyo’’’ti.
‘‘ಮಾ ಭಾಯಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಮಾ ಭಾಯಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಅಪಾಪಕಂ ತೇ ಮರಣಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಪಾಪಿಕಾ 53 ಕಾಲಙ್ಕಿರಿಯಾ। ಚತೂಹಿ ಖೋ, ಮಹಾನಾಮ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ನಿಬ್ಬಾನನಿನ್ನೋ ಹೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಪೋಣೋ ನಿಬ್ಬಾನಪಬ್ಭಾರೋ। ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ? ಇಧ, ಮಹಾನಾಮ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ…ಪೇ॰… ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾತಿ। ಧಮ್ಮೇ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಘೇ…ಪೇ॰… ಅರಿಯಕನ್ತೇಹಿ ಸೀಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ ಅಖಣ್ಡೇಹಿ…ಪೇ॰… ಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನಿಕೇಹಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಹಾನಾಮ, ರುಕ್ಖೋ ಪಾಚೀನನಿನ್ನೋ ಪಾಚೀನಪೋಣೋ ಪಾಚೀನಪಬ್ಭಾರೋ, ಸೋ ಮೂಲಚ್ಛಿನ್ನೋ 54 ಕತಮೇನ ಪಪತೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ‘‘ಯೇನ, ಭನ್ತೇ, ನಿನ್ನೋ ಯೇನ ಪೋಣೋ ಯೇನ ಪಬ್ಭಾರೋ’’ತಿ। ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾನಾಮ, ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ನಿಬ್ಬಾನನಿನ್ನೋ ಹೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಪೋಣೋ ನಿಬ್ಬಾನಪಬ್ಭಾರೋ। ಮಾ ಭಾಯಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಮಾ ಭಾಯಿ, ಮಹಾನಾಮ, ಅಪಾಪಕಂ ತೇ ಮರಣಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಪಾಪಿಕಾ ಕಾಲಙ್ಕಿರಿಯಾ’’ತಿ।
‘‘Mā bhāyi, mahānāma, mā bhāyi, mahānāma, apāpakaṃ te maraṇaṃ bhavissati, apāpikā 55 kālaṅkiriyā. Catūhi kho, mahānāma, dhammehi samannāgato ariyasāvako nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro. Katamehi catūhi? Idha, mahānāma, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti, itipi so bhagavā arahaṃ…pe… buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi…pe… samādhisaṃvattanikehi. Seyyathāpi, mahānāma, rukkho pācīnaninno pācīnapoṇo pācīnapabbhāro, so mūlacchinno 56 katamena papateyyā’’ti? ‘‘Yena, bhante, ninno yena poṇo yena pabbhāro’’ti. ‘‘Evameva kho, mahānāma, imehi catūhi dhammehi samannāgato ariyasāvako nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro. Mā bhāyi, mahānāma, mā bhāyi, mahānāma, apāpakaṃ te maraṇaṃ bhavissati, apāpikā kālaṅkiriyā’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸುಖಕಾಮಾನಿ ಭೂತಾನಿ, ಯೋ ದಣ್ಡೇನ ನ ಹಿಂಸತಿ।
‘‘Sukhakāmāni bhūtāni, yo daṇḍena na hiṃsati;
ಅತ್ತನೋ ಸುಖಮೇಸಾನೋ, ಪೇಚ್ಚ ಸೋ ಲಭತೇ ಸುಖ’’ನ್ತಿ॥
Attano sukhamesāno, pecca so labhate sukha’’nti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಗುನ್ನಞ್ಚೇ ತರಮಾನಾನಂ, ಉಜುಂ ಗಚ್ಛತಿ ಪುಙ್ಗವೋ।
‘‘Gunnañce taramānānaṃ, ujuṃ gacchati puṅgavo;
ಸಬ್ಬಾ ತಾ ಉಜುಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನೇತ್ತೇ ಉಜುಂ ಗತೇ ಸತಿ॥
Sabbā tā ujuṃ gacchanti, nette ujuṃ gate sati.
‘‘ಏವಮೇವ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಯೋ ಹೋತಿ ಸೇಟ್ಠಸಮ್ಮತೋ।
‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;
ಸಬ್ಬಂ ರಟ್ಠಂ ಸುಖಂ ಸೇತಿ, ರಾಜಾ ಚೇ ಹೋತಿ ಧಮ್ಮಿಕೋ’’ತಿ॥
Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti, rājā ce hoti dhammiko’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
೯೪. ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಚೀವರಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ ‘‘ನಿಟ್ಠಿತಚೀವರೋ ಭಗವಾ ತೇಮಾಸಚ್ಚಯೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ಸಾಕೇತೇ 59 ಪಟಿವಸನ್ತಿ ಕೇನಚಿ ದೇವ ಕರಣೀಯೇನ। ಅಸ್ಸೋಸುಂ ಖೋ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ‘‘ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಚೀವರಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ। ನಿಟ್ಠಿತಚೀವರೋ ಭಗವಾ ತೇಮಾಸಚ್ಚಯೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
94. Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti ‘‘niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatī’’ti. Tena kho pana samayena isidattapurāṇā thapatayo sākete 60 paṭivasanti kenaci deva karaṇīyena. Assosuṃ kho isidattapurāṇā thapatayo ‘‘sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti. Niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatī’’ti.
ಅಥ ಖೋ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ಮಗ್ಗೇ ಪುರಿಸಂ ಠಪೇಸುಂ ‘‘ಯದಾ ತ್ವಂ ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾಸಿ ಭಗವನ್ತಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ಅರಹನ್ತಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಅಥ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆರೋಚೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ। ದ್ವೀಹತೀಹಂ ಠಿತೋ ಖೋ ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಅದ್ದಸ ಭಗವನ್ತಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ, ದಿಸ್ವಾನ ಯೇನ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣೇ ಥಪತಯೋ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅಯಂ ಸೋ ಭನ್ತೇ 61 ಭಗವಾ ಆಗಚ್ಛತಿ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಯಸ್ಸದಾನಿ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಥಾ’’ತಿ।
Atha kho isidattapurāṇā thapatayo magge purisaṃ ṭhapesuṃ ‘‘yadā tvaṃ ambho purisa passeyyāsi bhagavantaṃ āgacchantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ, atha amhākaṃ āroceyyāsī’’ti. Dvīhatīhaṃ ṭhito kho so puriso addasa bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna yena isidattapurāṇā thapatayo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā isidattapurāṇe thapatayo etadavoca ‘‘ayaṃ so bhante 62 bhagavā āgacchati arahaṃ sammāsambuddho, yassadāni kālaṃ maññathā’’ti.
ಅಥ ಖೋ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಅನುಬನ್ಧಿಂಸು। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ಯೇನ ಅಞ್ಞತರಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು, ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಖೋ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ –
Atha kho isidattapurāṇā thapatayo yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhiṃsu. Atha kho bhagavā maggā okkamma yena aññataraṃ rukkhamūlaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Isidattapurāṇā thapatayo bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, ekamantaṃ nisinnā kho isidattapurāṇā thapatayo bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘ಯದಾ ಮಯಂ ಭನ್ತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಸುಣೋಮ ‘ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಕೋಸಲೇಸು ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ, ಹೋತಿ ನೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅನತ್ತಮನತಾ ಹೋತಿ ದೋಮನಸ್ಸಂ ‘ದೂರೇ ನೋ ಭಗವಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ಯದಾ ಪನ ಮಯಂ ಭನ್ತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಸುಣೋಮ ‘ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಕೋಸಲೇಸು ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕನ್ತೋ’ತಿ, ಹೋತಿ ನೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅನತ್ತಮನತಾ ಹೋತಿ ದೋಮನಸ್ಸಂ ‘ದೂರೇ ನೋ ಭಗವಾ’ತಿ…ಪೇ॰…।
‘‘Yadā mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘sāvatthiyā kosalesu cārikaṃ pakkamissatī’ti, hoti no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti domanassaṃ ‘dūre no bhagavā bhavissatī’ti. Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘sāvatthiyā kosalesu cārikaṃ pakkanto’ti, hoti no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti domanassaṃ ‘dūre no bhagavā’ti…pe….
‘‘ಯದಾ ಪನ ಮಯಂ ಭನ್ತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಸುಣೋಮ ‘ಕಾಸೀಸು ಮಗಧೇಸು 63 ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ, ಹೋತಿ ನೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅನತ್ತಮನತಾ ಹೋತಿ ದೋಮನಸ್ಸಂ ‘ದೂರೇ ನೋ ಭಗವಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ । ಯದಾ ಪನ ಮಯಂ ಭನ್ತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಸುಣೋಮ ‘ಕಾಸೀಸು ಮಗಧೇಸು ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕನ್ತೋ’ತಿ, ಅನಪ್ಪಕಾ ನೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅನತ್ತಮನತಾ ಹೋತಿ ಅನಪ್ಪಕಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ‘ದೂರೇ ನೋ ಭಗವಾ’ತಿ।
‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘kāsīsu magadhesu 64 cārikaṃ pakkamissatī’ti, hoti no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti domanassaṃ ‘dūre no bhagavā bhavissatī’ti . Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘kāsīsu magadhesu cārikaṃ pakkanto’ti, anappakā no tasmiṃ samaye anattamanatā hoti anappakaṃ domanassaṃ ‘dūre no bhagavā’ti.
‘‘ಯದಾ ಪನ ಮಯಂ ಭನ್ತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಸುಣೋಮ ‘ಮಗಧೇಸು ಕಾಸೀಸು ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ, ಹೋತಿ ನೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅತ್ತಮನತಾ ಹೋತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ‘ಆಸನ್ನೇ ನೋ ಭಗವಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ಯದಾ ಪನ ಮಯಂ ಭನ್ತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಸುಣೋಮ ‘ಮಗಧೇಸು ಕಾಸೀಸು ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕನ್ತೋ’ತಿ, ಹೋತಿ ನೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅತ್ತಮನತಾ ಹೋತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ‘ಆಸನ್ನೇ ನೋ ಭಗವಾ’ತಿ…ಪೇ॰…।
‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘magadhesu kāsīsu cārikaṃ pakkamissatī’ti, hoti no tasmiṃ samaye attamanatā hoti somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā bhavissatī’ti. Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘magadhesu kāsīsu cārikaṃ pakkanto’ti, hoti no tasmiṃ samaye attamanatā hoti somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā’ti…pe….
‘‘ಯದಾ ಪನ ಮಯಂ ಭನ್ತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಸುಣೋಮ ‘ಕೋಸಲೇಸು ಸಾವತ್ಥಿಂ 65 ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ಹೋತಿ ನೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅತ್ತಮನತಾ ಹೋತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ‘ಆಸನ್ನೇ ನೋ ಭಗವಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ।
‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘kosalesu sāvatthiṃ 66 cārikaṃ pakkamissatī’ti. Hoti no tasmiṃ samaye attamanatā hoti somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā bhavissatī’ti.
‘‘ಯದಾ ಪನ ಮಯಂ ಭನ್ತೇ ಭಗವನ್ತಂ ಸುಣೋಮ ‘ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ’ತಿ ಹೋತಿ ಅನಪ್ಪಕಾ ನೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅತ್ತಮನತಾ, ಹೋತಿ ಅನಪ್ಪಕಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ‘ಆಸನ್ನೇ ನೋ ಭಗವಾ’’’ತಿ।
‘‘Yadā pana mayaṃ bhante bhagavantaṃ suṇoma ‘sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme’ti hoti anappakā no tasmiṃ samaye attamanatā, hoti anappakaṃ somanassaṃ ‘āsanne no bhagavā’’’ti.
‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಥಪತಯೋ, ಸಮ್ಬಾಧೋ ಘರಾವಾಸೋ ರಜಾಪಥೋ, ಅಬ್ಭೋಕಾಸೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಅಲಞ್ಚ ಪನ ವೋ, ಥಪತಯೋ, ಅಪ್ಪಮಾದಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಅತ್ಥಿ ಖೋ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಏತಮ್ಹಾ ಸಮ್ಬಾಧಾ ಅಞ್ಞೋ ಸಮ್ಬಾಧೋ ಸಮ್ಬಾಧತರೋ ಚೇವ ಸಮ್ಬಾಧಸಙ್ಖಾತತರೋ ಚಾ’’ತಿ? ‘‘ಕತಮೋ ಪನ ವೋ, ಥಪತಯೋ, ಏತಮ್ಹಾ ಸಮ್ಬಾಧಾ ಅಞ್ಞೋ ಸಮ್ಬಾಧೋ ಸಮ್ಬಾಧತರೋ ಚೇವ ಸಮ್ಬಾಧಸಙ್ಖಾತತರೋ ಚಾ’’ತಿ?
‘‘Tasmātiha, thapatayo, sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā, alañca pana vo, thapatayo, appamādāyā’’ti. ‘‘Atthi kho no, bhante, etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅkhātataro cā’’ti? ‘‘Katamo pana vo, thapatayo, etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅkhātataro cā’’ti?
‘‘ಇಧ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಯದಾ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಉಯ್ಯಾನಭೂಮಿಂ ನಿಯ್ಯಾತುಕಾಮೋ 67 ಹೋತಿ, ಯೇ ತೇ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ನಾಗಾ ಓಪವಯ್ಹಾ, ತೇ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಯಾ ತಾ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಪಜಾಪತಿಯೋ ಪಿಯಾ ಮನಾಪಾ, ತಾ 68 ಏಕಂ ಪುರತೋ ಏಕಂ ಪಚ್ಛತೋ ನಿಸೀದಾಪೇಮ, ತಾಸಂ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಭಗಿನೀನಂ ಏವರೂಪೋ ಗನ್ಧೋ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಗನ್ಧಕರಣ್ಡಕಸ್ಸ ತಾವದೇವ ವಿವರಿಯಮಾನಸ್ಸ, ಯಥಾ ತಂ ರಾಜಕಞ್ಞಾನಂ 69 ಗನ್ಧೇನ ವಿಭೂಸಿತಾನಂ। ತಾಸಂ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಭಗಿನೀನಂ ಏವರೂಪೋ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ತೂಲಪಿಚುನೋ ವಾ ಕಪ್ಪಾಹಪಿಚುನೋ ವಾ, ಯಥಾ ತಂ ರಾಜಕಞ್ಞಾನಂ ಸುಖೇಧಿತಾನಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯೇ ನಾಗೋಪಿ ರಕ್ಖಿತಬ್ಬೋ ಹೋತಿ। ತಾಪಿ ಭಗಿನಿಯೋ ರಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ ಹೋತಿ। ಅತ್ತಾಪಿ ರಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ ಹೋತಿ। ನ ಖೋ ಪನ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಭಿಜಾನಾಮ ತಾಸು ಭಗೀನಿಸು ಪಾಪಕಂ ಚಿತ್ತಂ ಞಪ್ಪಾದೇನ್ತಾ, ಅಯಂ ಖೋ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಏತಮ್ಹಾ ಸಮ್ಬಾಧಾ ಅಞ್ಞೋ ಸಮ್ಬಾಧೋ ಸಮ್ಬಾಧತರೋ ಚೇವ ಸಮ್ಬಾಧಸಙ್ಘಾತತರೋ ಚಾತಿ।
‘‘Idha mayaṃ, bhante, yadā rājā pasenadi kosalo uyyānabhūmiṃ niyyātukāmo 70 hoti, ye te rañño pasenadissa kosalassa nāgā opavayhā, te kappetvā yā tā rañño pasenadissa kosalassa pajāpatiyo piyā manāpā, tā 71 ekaṃ purato ekaṃ pacchato nisīdāpema, tāsaṃ kho pana, bhante, bhaginīnaṃ evarūpo gandho hoti. Seyyathāpi nāma gandhakaraṇḍakassa tāvadeva vivariyamānassa, yathā taṃ rājakaññānaṃ 72 gandhena vibhūsitānaṃ. Tāsaṃ kho pana, bhante, bhaginīnaṃ evarūpo kāyasamphasso hoti, seyyathāpi nāma tūlapicuno vā kappāhapicuno vā, yathā taṃ rājakaññānaṃ sukhedhitānaṃ. Tasmiṃ kho pana, bhante, samaye nāgopi rakkhitabbo hoti. Tāpi bhaginiyo rakkhitabbā hoti. Attāpi rakkhitabbā hoti. Na kho pana mayaṃ, bhante, abhijānāma tāsu bhagīnisu pāpakaṃ cittaṃ ñappādentā, ayaṃ kho no, bhante, etamhā sambādhā añño sambādho sambādhataro ceva sambādhasaṅghātataro cāti.
‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ , ಥಪತಯೋ, ಸಮ್ಬಾಧೋ ಘರಾವಾಸೋ ರಜಾಪಥೋ, ಅಬ್ಭೋಕಾಸೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ। ಅಲಞ್ಚ ಪನ ವೋ, ಥಪತಯೋ, ಅಪ್ಪಮಾದಾಯ। ಚತೂಹಿ ಖೋ ಥಪತಯೋ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ।
‘‘Tasmātiha , thapatayo, sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā. Alañca pana vo, thapatayo, appamādāya. Catūhi kho thapatayo, dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo.
‘‘ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ? ಇಧ, ಥಪತಯೋ, ಸುತವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ…ಪೇ॰… ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾತಿ, ಧಮ್ಮೇ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಘೇ…ಪೇ॰… ವಿಗತಮಲಮಚ್ಛೇರೇನ ಚೇತಸಾ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತಿ, ಮುತ್ತಚಾಗೋ ಪಯತಪಾಣಿ ವೋಸ್ಸಗ್ಗರತೋ ಯಾಚಯೋಗೋ ದಾನಸಂವಿಭಾಗರತೋ ಅಪ್ಪಟಿವಿಭತ್ತಂ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಥಪತಯೋ, ಚತೂಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ।
‘‘Katamehi catūhi? Idha, thapatayo, sutavā ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti itipi so bhagavā arahaṃ…pe… buddho bhagavāti, dhamme…pe… saṅghe…pe… vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati, muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato appaṭivibhattaṃ. Imehi kho, thapatayo, catūhi dhammehi samannāgato ariyasāvako sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo.
‘‘ತುಮ್ಹೇ ಖೋ, ಥಪತಯೋ, ಬುದ್ಧೇ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ…ಪೇ॰… ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾತಿ, ಧಮ್ಮೇ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಘೇ…ಪೇ॰… ಯಂ ಖೋ ಪನ ಕಿಞ್ಚಿ ಕುಲೇ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಅಪ್ಪಟಿವಿಭತ್ತಂ ಸೀಲವನ್ತೇಹಿ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮೇಹಿ, ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಥಪತಯೋ, ಕತಿವಿಧಾ ತೇ ಕೋಸಲೇಸು ಮನುಸ್ಸಾ ಯೇ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಮಸಮಾ ಯದಿದಂ ದಾನಸಂವಿಭಾಗೇಹೀ’’ತಿ? ‘‘ಲಾಭಾ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಸುಲದ್ಧಂ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಯೇಸಂ ನೋ ಭಗವಾ ಏವಂ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ।
‘‘Tumhe kho, thapatayo, buddhe aveccappasādena samannāgatā itipi so bhagavā arahaṃ…pe… buddho bhagavāti, dhamme…pe… saṅghe…pe… yaṃ kho pana kiñci kule deyyadhammaṃ, sabbaṃ taṃ appaṭivibhattaṃ sīlavantehi kalyāṇadhammehi, taṃ kiṃ maññatha, thapatayo, katividhā te kosalesu manussā ye tumhākaṃ samasamā yadidaṃ dānasaṃvibhāgehī’’ti? ‘‘Lābhā no, bhante, suladdhaṃ no, bhante, yesaṃ no bhagavā evaṃ pajānātī’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
೯೫.
95.
ದೇವೇ ಚೇವ ಮನುಸ್ಸೇ ಚ, ಸೇಸೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ॥
Deve ceva manusse ca, sesena parinibbuto’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಅಸ್ಸತ್ಥೇ ಹರಿತೋಭಾಸೇ, ಸಂವಿರೂಳ್ಹಮ್ಹಿ ಪಾದಪೇ।
‘‘Assatthe haritobhāse, saṃvirūḷhamhi pādape;
‘‘ಅಜ್ಜ ತಿಂಸಂ ತತೋ ಕಪ್ಪಾ, ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ದುಗ್ಗತಿಂ।
‘‘Ajja tiṃsaṃ tato kappā, nābhijānāmi duggatiṃ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಸಚ್ಛಿಕತಾ, ತಸ್ಸಾ ಸಞ್ಞಾಯ ವಾಸನಾ’’ತಿ॥
Tisso vijjā sacchikatā, tassā saññāya vāsanā’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಪಿಣ್ಡಾಯ ಕೋಸಲಂ ಪುರಂ, ಪಾವಿಸಿ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲೋ।
‘‘Piṇḍāya kosalaṃ puraṃ, pāvisi aggapuggalo;
ಅನುಕಮ್ಪಕೋ ಪುರೇಭತ್ತಂ, ತಣ್ಹಾನಿಘಾತಕೋ ಮುನಿ॥
Anukampako purebhattaṃ, taṇhānighātako muni.
‘‘ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಟಂಸಕೋ ಹತ್ಥೇ, ಸಬ್ಬಪುಪ್ಫೇಹಿಲಙ್ಕತೋ।
‘‘Purisassa vaṭaṃsako hatthe, sabbapupphehilaṅkato;
ಸೋ ಅದ್ದಸಾಸಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪುರಕ್ಖತಂ॥
So addasāsi sambuddhaṃ, bhikkhusaṅghapurakkhataṃ.
‘‘ಪವಿಸನ್ತಂ ರಾಜಮಗ್ಗೇನ, ದೇವಮಾನುಸಪೂಜಿತಂ।
‘‘Pavisantaṃ rājamaggena, devamānusapūjitaṃ;
ಹಟ್ಠೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ, ಸಮ್ಬುದ್ಧಮುಪಸಙ್ಕಮಿ॥
Haṭṭho cittaṃ pasādetvā, sambuddhamupasaṅkami.
‘‘ಸೋ ತಂ ವಟಂಸಕಂ ಸುರಭಿಂ, ವಣ್ಣವನ್ತಂ ಮನೋರಮಂ।
‘‘So taṃ vaṭaṃsakaṃ surabhiṃ, vaṇṇavantaṃ manoramaṃ;
ಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸುಪನಾಮೇಸಿ, ಪಸನ್ನೋ ಸೇಹಿ ಪಾಣಿಭಿ॥
Sambuddhassupanāmesi, pasanno sehi pāṇibhi.
‘‘ತತೋ ಅಗ್ಗಿಸಿಖಾ ವಣ್ಣಾ, ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಲಪನನ್ತರಾ।
‘‘Tato aggisikhā vaṇṇā, buddhassa lapanantarā;
ಸಹಸ್ಸರಂಸಿ ವಿಜ್ಜುರಿವ, ಓಕ್ಕಾ ನಿಕ್ಖಮಿ ಆನನಾ॥
Sahassaraṃsi vijjuriva, okkā nikkhami ānanā.
‘‘ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಸೀಸೇ ಆದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನೋ।
‘‘Padakkhiṇaṃ karitvāna, sīse ādiccabandhuno;
ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪರಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ, ಮುದ್ಧನನ್ತರಧಾಯಥ॥
Tikkhattuṃ parivaṭṭetvā, muddhanantaradhāyatha.
‘‘ಇದಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಅಬ್ಭುತಂ ಲೋಮಹಂಸನಂ।
‘‘Idaṃ disvā acchariyaṃ, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
ಏಕಂಸಂ ಚೀವರಂ ಕತ್ವಾ, ಆನನ್ದೋ ಏತದಬ್ರವಿ॥
Ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā, ānando etadabravi.
‘‘‘ಕೋ ಹೇತು ಸಿತಕಮ್ಮಸ್ಸ, ಬ್ಯಾಕರೋಹಿ ಮಹಾಮುನೇ।
‘‘‘Ko hetu sitakammassa, byākarohi mahāmune;
ಧಮ್ಮಾಲೋಕೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕಙ್ಖಂ ವಿತರ ನೋ ಮುನೇ॥
Dhammāloko bhavissati, kaṅkhaṃ vitara no mune.
‘‘‘ಯಸ್ಸ ತಂ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು, ಸದಾ ಞಾಣಂ ಪವತ್ತತಿ।
‘‘‘Yassa taṃ sabbadhammesu, sadā ñāṇaṃ pavattati;
ಕಙ್ಖಿಂ ವೇಮತಿಕಂ ಥೇರಂ, ಆನನ್ದಂ ಏತದಬ್ರವಿ॥
Kaṅkhiṃ vematikaṃ theraṃ, ānandaṃ etadabravi.
‘‘‘ಯೋ ಸೋ ಆನನ್ದ ಪುರಿಸೋ, ಮಯಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದಯಿ।
‘‘‘Yo so ānanda puriso, mayi cittaṃ pasādayi;
ಚತುರಾಸೀತಿಕಪ್ಪಾನಿ, ದುಗ್ಗತಿಂ ನ ಗಮಿಸ್ಸತಿ॥
Caturāsītikappāni, duggatiṃ na gamissati.
‘‘‘ದೇವೇಸು ದೇವಸೋಭಗ್ಗಂ, ದಿಬ್ಬಂ ರಜ್ಜಂ ಪಸಾಸಿಯ।
‘‘‘Devesu devasobhaggaṃ, dibbaṃ rajjaṃ pasāsiya;
ಮನುಜೇಸು ಮನುಜಿನ್ದೋ, ರಾಜಾ ರಟ್ಠೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
Manujesu manujindo, rājā raṭṭhe bhavissati.
‘‘‘ಸೋ ಚರಿಮಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ, ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾನ 79 ಧಮ್ಮತಂ।
‘‘‘So carimaṃ pabbajitvā, sacchikatvāna 80 dhammataṃ;
ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ಧುತರಾಗೋ, ವಟಂಸಕೋ ನಾಮ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
Paccekabuddho dhutarāgo, vaṭaṃsako nāma bhavissati.
‘‘‘ನತ್ಥಿ ಚಿತ್ತೇ 81 ಪಸನ್ನಮ್ಹಿ, ಅಪ್ಪಕಾ ನಾಮ ದಕ್ಖಿಣಾ।
‘‘‘Natthi citte 82 pasannamhi, appakā nāma dakkhiṇā;
ತಥಾಗತೇ ವಾ ಸಮ್ಬುದ್ಧೇ, ಅಥ ವಾ ತಸ್ಸ ಸಾವಕೇ॥
Tathāgate vā sambuddhe, atha vā tassa sāvake.
‘‘‘ಏವಂ ಅಚಿನ್ತಿಯಾ 83 ಬುದ್ಧಾ, ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಅಚಿನ್ತಿಯಾ।
‘‘‘Evaṃ acintiyā 84 buddhā, buddhadhammā acintiyā;
ಅಚಿನ್ತಿಯೇ ಪಸನ್ನಾನಂ, ವಿಪಾಕೋ ಹೋತಿ ಅಚಿನ್ತಿಯೋ’’’ತಿ॥
Acintiye pasannānaṃ, vipāko hoti acintiyo’’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
೯೬. ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ ‘‘(ಯಥಾ ಖೋ ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇರಿಯತಿ, ಯಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಯಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ) 85। ಇಮಮ್ಹಿ ಚಾಯಂ ಸಮಯೇ ಕಾಲಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ಸಗ್ಗೇ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಚಿತ್ತಂ ಹಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಸನ್ನಂ, ಚೇತೋಪಸಾದಹೇತು 86 ಖೋ ಪನ ಏವಮಿಧೇಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ। ಏತಮತ್ಥಂ ಭಗವಾ ಅವೋಚ, ತತ್ಥೇತಂ ಇತಿ ವುಚ್ಚತಿ –
96. ‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ pasannacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi ‘‘(yathā kho ayaṃ puggalo iriyati, yañca paṭipadaṃ paṭipanno, yañca maggaṃ samārūḷho) 87. Imamhi cāyaṃ samaye kālaṃ kareyya, yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge. Taṃ kissa hetu? Cittaṃ hissa, bhikkhave, pasannaṃ, cetopasādahetu 88 kho pana evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantī’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca, tatthetaṃ iti vuccati –
‘‘ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾನ, ಏಕಚ್ಚಂ ಇಧ ಪುಗ್ಗಲಂ।
‘‘Pasannacittaṃ ñatvāna, ekaccaṃ idha puggalaṃ;
‘‘ಇಮಮ್ಹಿ ಚಾಯಂ ಸಮಯೇ, ಕಾಲಂ ಕಯಿರಾಥ ಪುಗ್ಗಲೋ।
‘‘Imamhi cāyaṃ samaye, kālaṃ kayirātha puggalo;
ಸಗ್ಗಮ್ಹಿ ಉಪಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಚಿತ್ತಂ ಹಿಸ್ಸ ಪಸಾದಿತಂ॥
Saggamhi upapajjeyya, cittaṃ hissa pasāditaṃ.
‘‘ಚೇತೋಪಸಾದಹೇತು ಹಿ, ಸತ್ತಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಸುಗ್ಗತಿಂ।
‘‘Cetopasādahetu hi, sattā gacchanti suggatiṃ;
ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವಂ ತಥಾವಿಧೋ।
Yathābhataṃ nikkhipeyya, evamevaṃ tathāvidho;
ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಸಪ್ಪಞ್ಞೋ, ಸಗ್ಗಂ ಸೋ ಉಪಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ॥
Kāyassa bhedā sappañño, saggaṃ so upapajjatī’’ti.
‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ ಭಗವತಾ ಇತಿ ಮೇ ಸುತ’’ನ್ತಿ।
‘‘Ayampi attho vutto bhagavatā iti me suta’’nti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸುವಣ್ಣಚ್ಛದನಂ ನಾವಂ, ನಾರಿ ಆರುಯ್ಹ ತಿಟ್ಠಸಿ।
‘‘Suvaṇṇacchadanaṃ nāvaṃ, nāri āruyha tiṭṭhasi;
‘‘ಕೇನ ತೇ ತಾದಿಸೋ ವಣ್ಣೋ, ಆನುಭಾವೋ ಜುತಿ ಚ ತೇ।
‘‘Kena te tādiso vaṇṇo, ānubhāvo juti ca te;
ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಚ ತೇ ಭೋಗಾ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಮನಸಿಚ್ಛಿತಾ॥
Uppajjanti ca te bhogā, ye keci manasicchitā.
‘‘ಪುಚ್ಛಿತಾ ದೇವತೇ ಸಂಸ, ಕಿಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ।
‘‘Pucchitā devate saṃsa, kissa kammassidaṃ phalaṃ;
ಸಾ ದೇವತಾ ಅತ್ತಮನಾ, ದೇವರಾಜೇನ ಪುಚ್ಛಿತಾ॥
Sā devatā attamanā, devarājena pucchitā.
‘‘ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠಾ ವಿಯಾಕಾಸಿ, ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಇತಿ ಮೇ ಸುತಂ।
‘‘Pañhaṃ puṭṭhā viyākāsi, sakkassa iti me sutaṃ;
ಅದ್ಧಾನಂ ಪಟಿಪನ್ನಾಹಂ, ದಿಸ್ವಾ ಥೂಪಂ ಮನೋರಮಂ॥
Addhānaṃ paṭipannāhaṃ, disvā thūpaṃ manoramaṃ.
‘‘ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಸಿಂ, ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಯಸಸ್ಸಿನೋ।
‘‘Tattha cittaṃ pasādesiṃ, kassapassa yasassino;
ಪದ್ಧಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜೇಸಿಂ, ಪಸನ್ನಾ ಸೇಹಿ ತಸ್ಸೇವ।
Paddhapupphehi pūjesiṃ, pasannā sehi tasseva;
ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ, ಏತಾದಿಸಂ ಕತಪುಞ್ಞಾ ಲಭನ್ತೀ’’ತಿ॥
Kammassa phalaṃ vipāko, etādisaṃ katapuññā labhantī’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ದಾನಕಥಾ ಸೀಲಕಥಾ ಸಗ್ಗಕಥಾ ಪುಞ್ಞಕಥಾ ಪುಞ್ಞವಿಪಾಕಕಥಾ’’ತಿ।
‘‘Dānakathā sīlakathā saggakathā puññakathā puññavipākakathā’’ti;
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಅಪಿಚಾಪಿ ಪಂಸುಥೂಪೇಸು ಉದ್ದಿಸ್ಸಕತೇಸು ದಸಬಲಧರಾನಂ ತತ್ಥಪಿ ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಸಗ್ಗೇಸು ನರಾ ಪಮೋದನ್ತೀ’’ತಿ।
‘‘Apicāpi paṃsuthūpesu uddissakatesu dasabaladharānaṃ tatthapi kāraṃ katvā saggesu narā pamodantī’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
೯೭.
97.
‘‘ದೇವಪುತ್ತಸರೀರವಣ್ಣಾ, ಸಬ್ಬೇ ಸುಭಗಸಣ್ಠಿತೀ।
‘‘Devaputtasarīravaṇṇā, sabbe subhagasaṇṭhitī.
ಉದಕೇನ ಪಂಸುಂ ತೇಮೇತ್ವಾ, ಥೂಪಂ ವಡ್ಢೇಥ ಕಸ್ಸಪಂ॥
Udakena paṃsuṃ temetvā, thūpaṃ vaḍḍhetha kassapaṃ.
‘‘ಅಯಂ ಸುಗತ್ತೇ ಸುಗತಸ್ಸ ಥೂಪೋ, ಮಹೇಸಿನೋ ದಸಬಲಧಮ್ಮಧಾರಿನೋ।
‘‘Ayaṃ sugatte sugatassa thūpo, mahesino dasabaladhammadhārino;
ತಸ್ಮಿಂ 93 ಇಮೇ ದೇವಮನುಜಾ ಪಸನ್ನಾ, ಕಾರಂ ಕರೋನ್ತಾ ಜರಾಮರಣಾ ಪಮುಚ್ಚರೇ’’ತಿ॥
Tasmiṃ 94 ime devamanujā pasannā, kāraṃ karontā jarāmaraṇā pamuccare’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಉಳಾರಂ ವತ ತಂ ಆಸಿ, ಯಾಹಂ ಥೂಪಂ ಮಹೇಸಿನೋ।
‘‘Uḷāraṃ vata taṃ āsi, yāhaṃ thūpaṃ mahesino;
ಉಪ್ಪಲಾನಿ ಚ ಚತ್ತಾರಿ, ಮಾಲಞ್ಚ ಅಭಿರೋಪಯಿಂ॥
Uppalāni ca cattāri, mālañca abhiropayiṃ.
‘‘ಅಜ್ಜ ತಿಂಸಂ ತತೋ ಕಪ್ಪಾ, ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ದುಗ್ಗತಿಂ।
‘‘Ajja tiṃsaṃ tato kappā, nābhijānāmi duggatiṃ;
ವಿನಿಪಾತಂ ನ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ಥೂಪಂ ಪೂಜೇತ್ವ 95 ಸತ್ಥುನೋ’’ತಿ॥
Vinipātaṃ na gacchāmi, thūpaṃ pūjetva 96 satthuno’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಬಾತ್ತಿಂಸಲಕ್ಖಣಧರಸ್ಸ, ವಿಜಿತವಿಜಯಸ್ಸ ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ।
‘‘Bāttiṃsalakkhaṇadharassa, vijitavijayassa lokanāthassa;
ಸತಸಹಸ್ಸಂ ಕಪ್ಪೇ, ಮುದಿತೋ ಥೂಪಂ ಅಪೂಜೇಸಿ॥
Satasahassaṃ kappe, mudito thūpaṃ apūjesi.
‘‘ಯಂ ಮಯಾ ಪಸುತಂ ಪುಞ್ಞಂ, ತೇನ ಚ ಪುಞ್ಞೇನ ದೇವ ಸೋಭಗ್ಗಂ।
‘‘Yaṃ mayā pasutaṃ puññaṃ, tena ca puññena deva sobhaggaṃ;
ರಜ್ಜಾನಿ ಚ ಕಾರಿತಾನಿ, ಅನಾಗನ್ತುನ ವಿನಿಪಾತಂ॥
Rajjāni ca kāritāni, anāgantuna vinipātaṃ.
‘‘ಯಂ ಚಕ್ಖು ಅದನ್ತದಮಕಸ್ಸ, ಸಾಸನೇ ಪಣಿಹಿತಂ ತಥಾ।
‘‘Yaṃ cakkhu adantadamakassa, sāsane paṇihitaṃ tathā;
ಚಿತ್ತಂ ತಂ ಮೇ ಸಬ್ಬಂ, ಲದ್ಧಂ ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಮ್ಹಿ ವಿಧೂತಲತೋ’’ತಿ॥
Cittaṃ taṃ me sabbaṃ, laddhaṃ vimuttacittamhi vidhūtalato’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
೯೮.
98.
‘‘ಸಾಮಾಕಪತ್ಥೋದನಮತ್ತಮೇವ ಹಿ, ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಮ್ಹಿ ಅದಾಸಿ ದಕ್ಖಿಣಂ।
‘‘Sāmākapatthodanamattameva hi, paccekabuddhamhi adāsi dakkhiṇaṃ.
ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೇ ಅಖಿಲೇ ಅನಾಸವೇ, ಅರಣವಿಹಾರಿಮ್ಹಿ ಅಸಙ್ಗಮಾನಸೇ॥
Vimuttacitte akhile anāsave, araṇavihārimhi asaṅgamānase.
‘‘ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಓಕಪ್ಪಯಿ ಧಮ್ಮಮುತ್ತಮಂ, ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಣಿಧೇಸಿಂ ಮಾನಸಂ।
‘‘Tasmiñca okappayi dhammamuttamaṃ, tasmiñca dhamme paṇidhesiṃ mānasaṃ;
ಏವಂ ವಿಹಾರೀಹಿ ಮೇ ಸಙ್ಗಮೋ ಸಿಯಾ, ಭವೇ ಕುದಾಸುಪಿ ಚ ಮಾ ಅಪೇಕ್ಖವಾ॥
Evaṃ vihārīhi me saṅgamo siyā, bhave kudāsupi ca mā apekkhavā.
‘‘ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕತೋ ಅಹಂ, ಸಹಸ್ಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಕುರುಸೂಪಪಜ್ಜಥ 97।
‘‘Tasseva kammassa vipākato ahaṃ, sahassakkhattuṃ kurusūpapajjatha 98;
ದೀಘಾಯುಕೇಸು ಅಮಮೇಸು ಪಾಣಿಸು, ವಿಸೇಸಗಾಮೀಸು ಅಹೀನಗಾಮಿಸು॥
Dīghāyukesu amamesu pāṇisu, visesagāmīsu ahīnagāmisu.
‘‘ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕತೋ ಅಹಂ, ಸಹಸ್ಸಕ್ಖತ್ತುಂ ತಿದಸೋಪಪಜ್ಜಥ।
‘‘Tasseva kammassa vipākato ahaṃ, sahassakkhattuṃ tidasopapajjatha;
ವಿಚಿತ್ರಮಾಲಾಭರಣಾನುಲೇಪಿಸು, ವಿಸಿಟ್ಠಕಾಯೂಪಗತೋ ಯಸಸ್ಸಿಸು॥
Vicitramālābharaṇānulepisu, visiṭṭhakāyūpagato yasassisu.
‘‘ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕತೋ ಅಹಂ, ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅಖಿಲೋ ಅನಾಸವೋ।
‘‘Tasseva kammassa vipākato ahaṃ, vimuttacitto akhilo anāsavo;
ಇಮೇಹಿ ಮೇ ಅನ್ತಿಮದೇಹಧಾರಿಭಿ, ಸಮಾಗಮೋ ಆಸಿಹಿ ತಾಹಿ ತಾಸಿಹಿ॥
Imehi me antimadehadhāribhi, samāgamo āsihi tāhi tāsihi.
‘‘ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಖ್ವಿಮಂ ಅವಚ ತಥಾಗತೋ ಜಿನೋ, ಸಮಿಜ್ಝತೇ ಸೀಲವತೋ ಯದಿಚ್ಛತಿ।
‘‘Paccakkhaṃ khvimaṃ avaca tathāgato jino, samijjhate sīlavato yadicchati;
ಯಥಾ ಯಥಾ ಮೇ ಮನಸಾ ವಿಚಿನ್ತಿತಂ, ತಥಾ ಸಮಿದ್ಧಂ ಅಯಮನ್ತಿಮೋ ಭವೋ’’ತಿ॥
Yathā yathā me manasā vicintitaṃ, tathā samiddhaṃ ayamantimo bhavo’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಏಕತಿಂಸಮ್ಹಿ ಕಪ್ಪಮ್ಹಿ ಜಿನೋ ಅನೇಜೋ, ಅನನ್ತದಸ್ಸೀ ಭಗವಾ ಸಿಖೀತಿ।
‘‘Ekatiṃsamhi kappamhi jino anejo, anantadassī bhagavā sikhīti;
ತಸ್ಸಾಪಿ ರಾಜಾ ಭಾತಾ ಸಿಖಿದ್ಧೇ 99, ಬುದ್ಧೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನೋ॥
Tassāpi rājā bhātā sikhiddhe 100, buddhe ca dhamme ca abhippasanno.
‘‘ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಲೋಕವಿನಾಯಕಮ್ಹಿ, ಥೂಪಂ ಸಕಾಸಿ ವಿಪುಲಂ ಮಹನ್ತಂ।
‘‘Parinibbute lokavināyakamhi, thūpaṃ sakāsi vipulaṃ mahantaṃ;
ಸಮನ್ತತೋ ಗಾವುತಿಕಂ ಮಹೇಸಿನೋ, ದೇವಾತಿದೇವಸ್ಸ ನರುತ್ತಮಸ್ಸ॥
Samantato gāvutikaṃ mahesino, devātidevassa naruttamassa.
‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಮನುಸ್ಸೋ ಬಲಿಮಾಭಿಹಾರೀ, ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಜಾತಿಸುಮನಂ ಪಹಟ್ಠೋ।
‘‘Tasmiṃ manusso balimābhihārī, paggayha jātisumanaṃ pahaṭṭho;
ವಾತೇನ ಪುಪ್ಫಂ ಪತಿತಸ್ಸ ಏಕಂ, ತಾಹಂ ಗಹೇತ್ವಾನ ತಸ್ಸೇವ ದಾಸಿ॥
Vātena pupphaṃ patitassa ekaṃ, tāhaṃ gahetvāna tasseva dāsi.
‘‘ಸೋ ಮಂ ಅವೋಚಾಭಿಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ, ತುಯ್ಹಮೇವ ಏತಂ ಪುಪ್ಫಂ ದದಾಮಿ।
‘‘So maṃ avocābhipasannacitto, tuyhameva etaṃ pupphaṃ dadāmi;
ತಾಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಭಿರೋಪಯೇಸಿಂ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಬುದ್ಧಮನುಸ್ಸರನ್ತೋ॥
Tāhaṃ gahetvā abhiropayesiṃ, punappunaṃ buddhamanussaranto.
‘‘ಅಜ್ಜ ತಿಂಸಂ ತತೋ ಕಪ್ಪಾ, ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ದುಗ್ಗತಿಂ।
‘‘Ajja tiṃsaṃ tato kappā, nābhijānāmi duggatiṃ;
ವಿನಿಪಾತಞ್ಚ ನ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ಥೂಪಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲ’’ನ್ತಿ॥
Vinipātañca na gacchāmi, thūpapūjāyidaṃ phala’’nti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಕಪಿಲಂ ನಾಮ ನಗರಂ, ಸುವಿಭತ್ತಂ ಮಹಾಪಥಂ।
‘‘Kapilaṃ nāma nagaraṃ, suvibhattaṃ mahāpathaṃ;
ಆಕಿಣ್ಣಮಿದ್ಧಂ ಫೀತಞ್ಚ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ರಾಜಿನೋ॥
Ākiṇṇamiddhaṃ phītañca, brahmadattassa rājino.
‘‘ಕುಮ್ಮಾಸಂ ವಿಕ್ಕಿಣಿಂ ತತ್ಥ, ಪಞ್ಚಾಲಾನಂ ಪುರುತ್ತಮೇ।
‘‘Kummāsaṃ vikkiṇiṃ tattha, pañcālānaṃ puruttame;
ಸೋಹಂ ಅದ್ದಸಿಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಉಪರಿಟ್ಠಂ ಯಸಸ್ಸಿನಂ॥
Sohaṃ addasiṃ sambuddhaṃ, upariṭṭhaṃ yasassinaṃ.
‘‘ಹಟ್ಠೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ, ನಿಮನ್ತೇಸಿಂ ನರುತ್ತಮಂ।
‘‘Haṭṭho cittaṃ pasādetvā, nimantesiṃ naruttamaṃ;
ಅರಿಟ್ಠಂ ಧುವಭತ್ತೇನ, ಯಂ ಮೇ ಗೇಹಮ್ಹಿ ವಿಜ್ಜಥ॥
Ariṭṭhaṃ dhuvabhattena, yaṃ me gehamhi vijjatha.
ನವಂ ದುಸ್ಸಯುಗಂ ಗಯ್ಹ, ಅರಿಟ್ಠಸ್ಸೋಪನಾಮಯಿಂ॥
Navaṃ dussayugaṃ gayha, ariṭṭhassopanāmayiṃ.
‘‘ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾನ, ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಿ ನರುತ್ತಮೋ।
‘‘Pasannacittaṃ ñatvāna, paṭiggaṇhi naruttamo;
ಅನುಕಮ್ಪಕೋ ಕಾರುಣಿಕೋ, ತಣ್ಹಾನಿಘಾತಕೋ ಮುನಿ॥
Anukampako kāruṇiko, taṇhānighātako muni.
‘‘ತಾಹಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಕಲ್ಯಾಣಂ ಬುದ್ಧವಣ್ಣಿತಂ।
‘‘Tāhaṃ kammaṃ karitvāna, kalyāṇaṃ buddhavaṇṇitaṃ;
ದೇವೇ ಚೇವ ಮನುಸ್ಸೇ ಚ, ಸನ್ಧಾವಿತ್ವಾ ತತೋ ಚುತೋ॥
Deve ceva manusse ca, sandhāvitvā tato cuto.
‘‘ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ನಗರೇ, ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಏಕಪುತ್ತಕೋ।
‘‘Bārāṇasiyaṃ nagare, seṭṭhissa ekaputtako;
ಅಡ್ಢೇ ಕುಲಸ್ಮಿಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಂ, ಪಾಣೇಹಿ ಚ ಪಿಯತರೋ॥
Aḍḍhe kulasmiṃ uppajjiṃ, pāṇehi ca piyataro.
‘‘ತತೋ ಚ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ, ದೇವಪುತ್ತೇನ ಚೋದಿತೋ।
‘‘Tato ca viññutaṃ patto, devaputtena codito;
ಪಾಸಾದಾ ಓರೂಹಿತ್ವಾನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧಮುಪಸಙ್ಕಮಿಂ॥
Pāsādā orūhitvāna, sambuddhamupasaṅkamiṃ.
‘‘ಸೋ ಮೇ ಧಮ್ಮಮದೇಸಯಿ, ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಗೋತಮೋ।
‘‘So me dhammamadesayi, anukampāya gotamo;
ದುಕ್ಖಂ ದುಕ್ಖಸಮುಪ್ಪಾದಂ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಅತಿಕ್ಕಮಂ॥
Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, dukkhassa ca atikkamaṃ.
‘‘ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ, ದುಕ್ಖೂಪಸಮಗಾಮಿನಂ।
‘‘Ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, dukkhūpasamagāminaṃ;
ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ, ಮುನಿ ಧಮ್ಮಮದೇಸಯಿ॥
Cattāri ariyasaccāni, muni dhammamadesayi.
‘‘ತಸ್ಸಾಹಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ವಿಹರಿಂ ಸಾಸನೇ ರತೋ।
‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, vihariṃ sāsane rato;
ಸಮಥಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಾಹಂ, ರತ್ತಿನ್ದಿವಮತನ್ದಿತೋ॥
Samathaṃ paṭivijjhāhaṃ, rattindivamatandito.
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ, ಯೇ ಮೇ ವಿಜ್ಜಿಂಸು 103 ಆಸವಾ।
‘‘Ajjhattañca bahiddhā ca, ye me vijjiṃsu 104 āsavā;
ಸಬ್ಬೇ ಆಸುಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ, ನ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜರೇ ಪುನ॥
Sabbe āsuṃ samucchinnā, na ca uppajjare puna.
‘‘ಪರಿಯನ್ತಕತಂ ದುಕ್ಖಂ, ಚರಿಮೋಯಂ ಸಮುಸ್ಸಯೋ।
‘‘Pariyantakataṃ dukkhaṃ, carimoyaṃ samussayo;
ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ॥
Jātimaraṇasaṃsāro, natthidāni punabbhavo’’ti.
ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
೯೯. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ?
99. Tattha katamaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ?
‘‘ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ಸಬ್ಬಧಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ, ಅಯಂ ಅಹಸ್ಮೀತಿ 105 ಅನಾನುಪಸ್ಸೀ।
‘‘Uddhaṃ adho sabbadhi vippamutto, ayaṃ ahasmīti 106 anānupassī;
ಏವಂ ವಿಮುತ್ತೋ ಉದತಾರಿ ಓಘಂ, ಅತಿಣ್ಣಪುಬ್ಬಂ ಅಪುನಬ್ಭವಾಯಾ’’ತಿ॥
Evaṃ vimutto udatāri oghaṃ, atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāyā’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸೀಲವತೋ , ಆನನ್ದ, ನ ಚೇತನಾ 107 ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಜಾಯೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ಸೀಲವತೋ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಜಾಯೇಯ್ಯ। ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನಾ, ಆನನ್ದ, ನ ಚೇತನಾ ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಜಾಯೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಜಾಯೇಯ್ಯ। ಪಮುದಿತೇನ, ಆನನ್ದ, ನ ಚೇತನಾ ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಪೀತಿ ಜಾಯೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ಪಮುದಿತಸ್ಸ ಪೀತಿ ಜಾಯೇಯ್ಯ। ಪೀತಿಮನಸ್ಸ, ಆನನ್ದ, ನ ಚೇತನಾ ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಕಾಯೋ ಪಸ್ಸಮ್ಭೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ಪೀತಿಮನಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಪಸ್ಸಮ್ಭೇಯ್ಯ। ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯಸ್ಸ ಆನನ್ದ, ನ ಚೇತನಾ ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಾಹಂ ಸುಖಂ ವೇದಿಯೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯೋ ಸುಖಂ ವೇದಿಯೇಯ್ಯ। ಸುಖಿನೋ ಆನನ್ದ, ನ ಚೇತನಾ ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಸಮಾಧಿ ಜಾಯೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ಸುಖಿನೋ ಸಮಾಧಿ ಜಾಯೇಯ್ಯ। ಸಮಾಹಿತಸ್ಸ ಆನನ್ದ, ನ ಚೇತನಾ ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಾಹಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ಸಮಾಹಿತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನೇಯ್ಯ। ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನತಾ , ಆನನ್ದ, ನ ಚೇತನಾ ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ನಿಬ್ಬಿದಾ ಜಾಯೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನನ್ತೋ ನಿಬ್ಬಿನ್ದೇಯ್ಯ। ನಿಬ್ಬಿನ್ದನ್ತೇನ, ಆನನ್ದ, ನ ಚೇತನಾ ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ವಿರಾಗೋ ಜಾಯೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದನ್ತೋ ವಿರಜ್ಜೇಯ್ಯ। ವಿರಜ್ಜನ್ತೇನ ಆನನ್ದ ನ ಚೇತನಾ ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ವಿಮುತ್ತಿ ಜಾಯೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ವಿರಜ್ಜನ್ತೋ ವಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯ। ವಿಮುತ್ತೇನ, ಆನನ್ದ, ನ ಚೇತನಾ ಕರಣೀಯಾ ‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮತಾ ಏಸಾ, ಆನನ್ದ, ಯಂ ವಿಮುತ್ತಸ್ಸ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ।
‘‘Sīlavato , ānanda, na cetanā 108 karaṇīyā ‘kinti me avippaṭisāro jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ sīlavato avippaṭisāro jāyeyya. Avippaṭisārinā, ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me pāmojjaṃ jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ avippaṭisārino pāmojjaṃ jāyeyya. Pamuditena, ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me pīti jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ pamuditassa pīti jāyeyya. Pītimanassa, ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me kāyo passambheyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ pītimanassa kāyo passambheyya. Passaddhakāyassa ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kintāhaṃ sukhaṃ vediyeyya’nti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ passaddhakāyo sukhaṃ vediyeyya. Sukhino ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me samādhi jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ sukhino samādhi jāyeyya. Samāhitassa ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kintāhaṃ yathābhūtaṃ pajāneyya’nti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajāneyya. Yathābhūtaṃ pajānatā , ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me nibbidā jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ yathābhūtaṃ pajānanto nibbindeyya. Nibbindantena, ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me virāgo jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ nibbindanto virajjeyya. Virajjantena ānanda na cetanā karaṇīyā ‘kinti me vimutti jāyeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ virajjanto vimucceyya. Vimuttena, ānanda, na cetanā karaṇīyā ‘kinti me vimuttiñāṇadassanaṃ uppajjeyyā’ti. Dhammatā esā, ānanda, yaṃ vimuttassa vimuttiñāṇadassanaṃ uppajjeyyā’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
೧೦೦.
100.
‘‘ಯದಾ ಹವೇ ಪಾತುಭವನ್ತಿ ಧಮ್ಮಾ, ಆತಾಪಿನೋ ಝಾಯತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ।
‘‘Yadā have pātubhavanti dhammā, ātāpino jhāyato brāhmaṇassa.
ಅಥಸ್ಸ ಕಙ್ಖಾ ವಪಯನ್ತಿ ಸಬ್ಬಾ, ಯತೋ ಪಜಾನಾತಿ ಸಹೇತುಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ॥
Athassa kaṅkhā vapayanti sabbā, yato pajānāti sahetudhamma’’nti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಯದಾ ಹವೇ ಪಾತುಭವನ್ತಿ ಧಮ್ಮಾ, ಆತಾಪಿನೋ ಝಾಯತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ।
‘‘Yadā have pātubhavanti dhammā, ātāpino jhāyato brāhmaṇassa;
ಅಥಸ್ಸ ಕಙ್ಖಾ ವಪಯನ್ತಿ ಸಬ್ಬಾ, ಯತೋ ಖಯಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಅವೇದೀ’’ತಿ॥
Athassa kaṅkhā vapayanti sabbā, yato khayaṃ paccayānaṃ avedī’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಕಿಂನು 109 ಕುಜ್ಝಸಿ ಮಾ ಕುಜ್ಝಿ, ಅಕ್ಕೋಧೋ ತಿಸ್ಸ ತೇ ವರಂ।
‘‘Kiṃnu 110 kujjhasi mā kujjhi, akkodho tissa te varaṃ;
ಕೋಧಮಾನಮಕ್ಖವಿನಯತ್ಥಂ ಹಿ, ತಿಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥
Kodhamānamakkhavinayatthaṃ hi, tissa brahmacariyaṃ vussatī’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಕದಾಹಂ ನನ್ದಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಂ, ಆರಞ್ಞಂ 111 ಪಂಸುಕೂಲಿಕಂ।
‘‘Kadāhaṃ nandaṃ passeyyaṃ, āraññaṃ 112 paṃsukūlikaṃ;
ಅಞ್ಞಾತುಞ್ಛೇನ ಯಾಪೇನ್ತಂ, ಕಾಮೇಸು ಅನಪೇಕ್ಖಿನ’’ನ್ತಿ॥
Aññātuñchena yāpentaṃ, kāmesu anapekkhina’’nti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಕಿಂಸು ಛೇತ್ವಾ ಸುಖಂ ಸೇತಿ, ಕಿಂಸು ಛೇತ್ವಾ ನ ಸೋಚತಿ।
‘‘Kiṃsu chetvā sukhaṃ seti, kiṃsu chetvā na socati;
‘‘ಕೋಧಂ ಛೇತ್ವಾ ಸುಖಂ ಸೇತಿ, ಕೋಧಂ ಛೇತ್ವಾ ನ ಸೋಚತಿ।
‘‘Kodhaṃ chetvā sukhaṃ seti, kodhaṃ chetvā na socati;
ಕೋಧಸ್ಸ ವಿಸಮೂಲಸ್ಸ, ಮಧುರಗ್ಗಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ।
Kodhassa visamūlassa, madhuraggassa brāhmaṇa;
ವಧಂ ಅರಿಯಾ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ತಂ ಹಿ ಛೇತ್ವಾ ನ ಸೋಚತೀ’’ತಿ॥
Vadhaṃ ariyā pasaṃsanti, taṃ hi chetvā na socatī’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಕಿಂಸು ಹನೇ ಉಪ್ಪತಿತಂ, ಕಿಂಸು ಜಾತಂ ವಿನೋದಯೇ।
‘‘Kiṃsu hane uppatitaṃ, kiṃsu jātaṃ vinodaye;
ಕಿಞ್ಚಸ್ಸು ಪಜಹೇ ಧೀರೋ, ಕಿಸ್ಸಾಭಿಸಮಯೋ ಸುಖೋ॥
Kiñcassu pajahe dhīro, kissābhisamayo sukho.
‘‘ಕೋಧಂ ಹನೇ ಉಪ್ಪತಿತಂ, ರಾಗಂ ಜಾತಂ ವಿನೋದಯೇ।
‘‘Kodhaṃ hane uppatitaṃ, rāgaṃ jātaṃ vinodaye;
ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಜಹೇ ಧೀರೋ, ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯೋ ಸುಖೋ’’ತಿ॥
Avijjaṃ pajahe dhīro, saccābhisamayo sukho’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
೧೦೧.
101.
ಕಾಮರಾಗಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ॥
Kāmarāgappahānāya, sato bhikkhu paribbaje.
‘‘ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ, ಡಯ್ಹಮಾನೋವ ಮತ್ಥಕೇ।
‘‘Sattiyā viya omaṭṭho, ḍayhamānova matthake;
ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ’’ತಿ॥
Sakkāyadiṭṭhippahānāya, sato bhikkhu paribbaje’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸಬ್ಬೇ ಖಯನ್ತಾ ನಿಚಯಾ, ಪತನನ್ತಾ ಸಮುಸ್ಸಯಾ।
‘‘Sabbe khayantā nicayā, patanantā samussayā;
ಸಬ್ಬೇಸಂ ಮರಣಮಾಗಮ್ಮ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಜೀವಿತಮದ್ಧುವಂ।
Sabbesaṃ maraṇamāgamma, sabbesaṃ jīvitamaddhuvaṃ;
ಏತಂ ಭಯಂ ಮರಣೇ 117 ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕಯಿರಾಥ ಸುಖಾವಹಾನಿ॥
Etaṃ bhayaṃ maraṇe 118 pekkhamāno, puññāni kayirātha sukhāvahāni.
‘‘ಸಬ್ಬೇ ಖಯನ್ತಾ ನಿಚಯಾ, ಪತನನ್ತಾ ಸಮುಸ್ಸಯಾ।
‘‘Sabbe khayantā nicayā, patanantā samussayā;
ಸಬ್ಬೇಸಂ ಮರಣಮಾಗಮ್ಮ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಜೀವಿತಮದ್ಧುವಂ।
Sabbesaṃ maraṇamāgamma, sabbesaṃ jīvitamaddhuvaṃ;
ಏತಂ ಭಯಂ ಮರಣೇ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಲೋಕಾಮಿಸಂ ಪಜಹೇ ಸನ್ತಿಪೇಕ್ಖೋ’’ತಿ॥
Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno, lokāmisaṃ pajahe santipekkho’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸುಖಂ ಸಯನ್ತಿ ಮುನಯೋ, ನ ತೇ ಸೋಚನ್ತಿ ಮಾವಿಧ।
‘‘Sukhaṃ sayanti munayo, na te socanti māvidha;
ಯೇಸಂ ಝಾನರತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಪಞ್ಞವಾ ಸುಸಮಾಹಿತೋ।
Yesaṃ jhānarataṃ cittaṃ, paññavā susamāhito;
ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಪಹಿತತ್ತೋ, ಓಘಂ ತರತಿ ದುತ್ತರಂ॥
Āraddhavīriyo pahitatto, oghaṃ tarati duttaraṃ.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸದ್ದಹಾನೋ ಅರಹತಂ, ಧಮ್ಮಂ ನಿಬ್ಬಾನಪತ್ತಿಯಾ।
‘‘Saddahāno arahataṃ, dhammaṃ nibbānapattiyā;
ಸುಸ್ಸೂಸಂ ಲಭತೇ ಪಞ್ಞಂ, ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಚಕ್ಖಣೋ॥
Sussūsaṃ labhate paññaṃ, appamatto vicakkhaṇo.
ಪತಿರೂಪಕಾರೀ ಧುರವಾ, ಉಟ್ಠಾತಾ ವಿನ್ದತೇ ಧನಂ।
Patirūpakārī dhuravā, uṭṭhātā vindate dhanaṃ;
ಸಚ್ಚೇನ ಕಿತ್ತಿಂ ಪಪ್ಪೋತಿ, ದದಂ ಮಿತ್ತಾನಿ ಗನ್ಥತಿ।
Saccena kittiṃ pappoti, dadaṃ mittāni ganthati;
ಅಸ್ಮಾ ಲೋಕಾ ಪರಂ ಲೋಕಂ, ಏವಂ 123 ಪೇಚ್ಚ ನ ಸೋಚತೀ’’ತಿ॥
Asmā lokā paraṃ lokaṃ, evaṃ 124 pecca na socatī’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸಬ್ಬಗನ್ಥಪಹೀನಸ್ಸ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಸ್ಸ ತೇ ಸತೋ।
‘‘Sabbaganthapahīnassa, vippamuttassa te sato;
ಸಮಣಸ್ಸ ನ ತಂ ಸಾಧು, ಯದಞ್ಞಮನುಸಾಸಸೀತಿ॥
Samaṇassa na taṃ sādhu, yadaññamanusāsasīti.
‘‘ಯೇನ ಕೇನಚಿ ವಣ್ಣೇನ, ಸಂವಾಸೋ ಸಕ್ಕ ಜಾಯತಿ।
‘‘Yena kenaci vaṇṇena, saṃvāso sakka jāyati;
‘‘ಮನಸಾ ಚೇ ಪಸನ್ನೇನ, ಯದಞ್ಞಮನುಸಾಸತಿ।
‘‘Manasā ce pasannena, yadaññamanusāsati;
ನ ತೇನ ಹೋತಿ ಸಂಯುತ್ತೋ, ಯಾನುಕಮ್ಪಾ ಅನುದ್ದಯಾ’’ತಿ॥
Na tena hoti saṃyutto, yānukampā anuddayā’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
೧೦೨.
102.
‘‘ರಾಗೋ ಚ ದೋಸೋ ಚ ಕುತೋನಿದಾನಾ, ಅರತೀ ರತೀ 127 ಲೋಮಹಂಸೋ ಕುತೋಜಾ।
‘‘Rāgo ca doso ca kutonidānā, aratī ratī 128 lomahaṃso kutojā.
ಕುತೋ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ಮನೋವಿತಕ್ಕಾ, ಕುಮಾರಕಾ ಧಙ್ಕಮಿವೋಸ್ಸಜನ್ತಿ॥
Kuto samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajanti.
‘‘ರಾಗೋ ಚ ದೋಸೋ ಚ ಇತೋನಿದಾನಾ, ಅರತೀ ರತೀ ಲೋಮಹಂಸೋ ಇತೋಜಾ।
‘‘Rāgo ca doso ca itonidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;
ಇತೋ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ಮನೋವಿತಕ್ಕಾ, ಕುಮಾರಕಾ ಧಙ್ಕಮಿವೋಸ್ಸಜನ್ತಿ॥
Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajanti.
‘‘ಸ್ನೇಹಜಾ ಅತ್ತಸಮ್ಭೂತಾ, ನಿಗ್ರೋಧಸ್ಸೇವ ಖನ್ಧಜಾ।
‘‘Snehajā attasambhūtā, nigrodhasseva khandhajā;
ಪುಥು ವಿಸತ್ತಾ ಕಾಮೇಸು, ಮಾಲುವಾವ ವಿತತಾ ವನೇ॥
Puthu visattā kāmesu, māluvāva vitatā vane.
‘‘ಯೇ ನಂ ಪಜಾನನ್ತಿ ಯತೋನಿದಾನಂ, ತೇ ನಂ ವಿನೋದೇನ್ತಿ ಸುಣೋಹಿ ಯಕ್ಖ।
‘‘Ye naṃ pajānanti yatonidānaṃ, te naṃ vinodenti suṇohi yakkha;
ತೇ ದುತ್ತರಂ ಓಘಮಿಮಂ ತರನ್ತಿ, ಅತಿಣ್ಣಪುಬ್ಬಂ ಅಪುನಬ್ಭವಾಯಾ’’ತಿ॥
Te duttaraṃ oghamimaṃ taranti, atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāyā’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ದುಕ್ಕರಂ ಭಗವಾ ಸುದುಕ್ಕರಂ ಭಗವಾ’’ತಿ।
‘‘Dukkaraṃ bhagavā sudukkaraṃ bhagavā’’ti;
‘‘ದುಕ್ಕರಂ ವಾಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, [ಕಾಮದಾತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Dukkaraṃ vāpi karonti, [kāmadāti bhagavā]
ಸೇಕ್ಖಾ ಸೀಲಸಮಾಹಿತಾ।
Sekkhā sīlasamāhitā;
ಠಿತತ್ತಾ ಅನಗಾರಿಯುಪೇತಸ್ಸ, ತುಟ್ಠಿ ಹೋತಿ ಸುಖಾವಹಾ’’ತಿ॥
Ṭhitattā anagāriyupetassa, tuṭṭhi hoti sukhāvahā’’ti.
‘‘ದುಲ್ಲಭಂ ವಾಪಿ ಲಭನ್ತಿ, [ಕಾಮದಾತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Dullabhaṃ vāpi labhanti, [kāmadāti bhagavā]
ಚಿತ್ತವೂಪಸಮೇ ರತಾ।
Cittavūpasame ratā;
ಯೇಸಂ ದಿವಾ ಚ ರತ್ತೋ ಚ, ಭಾವನಾಯ ರತೋ ಮನೋ’’ತಿ॥
Yesaṃ divā ca ratto ca, bhāvanāya rato mano’’ti.
‘‘ದುಸ್ಸಮಾದಹಂ ಭಗವಾ ಯದಿದಂ ಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ।
‘‘Dussamādahaṃ bhagavā yadidaṃ citta’’nti;
‘‘ದುಸ್ಸಮಾದಹಂ ವಾಪಿ ಸಮಾದಹನ್ತಿ, [ಕಾಮದಾತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Dussamādahaṃ vāpi samādahanti, [kāmadāti bhagavā]
ಇನ್ದ್ರಿಯೂಪಸಮೇ ರತಾ।
Indriyūpasame ratā;
ತೇ ಛೇತ್ವಾ ಮಚ್ಚುನೋ ಜಾಲಂ, ಅರಿಯಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಕಾಮದಾ’’ತಿ॥
Te chetvā maccuno jālaṃ, ariyā gacchanti kāmadā’’ti.
‘‘ದುಗ್ಗಮೋ ಭಗವಾ ವಿಸಮೋ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ।
‘‘Duggamo bhagavā visamo maggo’’ti;
ಅನರಿಯಾ ವಿಸಮೇ ಮಗ್ಗೇ, ಪಪತನ್ತಿ ಅವಂಸಿರಾ।
Anariyā visame magge, papatanti avaṃsirā;
ಅರಿಯಾನಂ ಸಮೋ ಮಗ್ಗೋ, ಅರಿಯಾ ಹಿ ವಿಸಮೇ ಸಮಾ’’ತಿ॥
Ariyānaṃ samo maggo, ariyā hi visame samā’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
೧೦೩.
103.
ಆವುತ್ಥಂ ಧಮ್ಮರಾಜೇನ, ಪೀತಿಸಞ್ಜನನಂ ಮಮ॥
Āvutthaṃ dhammarājena, pītisañjananaṃ mama.
‘‘ಕಮ್ಮಂ ವಿಜ್ಜಾ ಚ ಧಮ್ಮೋ ಚ, ಸೀಲಂ ಜೀವಿತಮುತ್ತಮಂ।
‘‘Kammaṃ vijjā ca dhammo ca, sīlaṃ jīvitamuttamaṃ;
ಏತೇನ ಮಚ್ಚಾ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ, ನ ಗೋತ್ತೇನ ಧನೇನ ವಾ॥
Etena maccā sujjhanti, na gottena dhanena vā.
‘‘ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪೋಸೋ, ಸಮ್ಪಸ್ಸಂ ಅತ್ಥಮತ್ತನೋ।
‘‘Tasmā hi paṇḍito poso, sampassaṃ atthamattano;
ಯೋನಿಸೋ ವಿಚಿನೇ ಧಮ್ಮಂ, ಏವಂ ತತ್ಥ ವಿಸುಜ್ಝತಿ॥
Yoniso vicine dhammaṃ, evaṃ tattha visujjhati.
‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತೋವ ಪಞ್ಞಾಯ, ಸೀಲೇನ ಉಪಸಮೇನ ಚ।
‘‘Sāriputtova paññāya, sīlena upasamena ca;
ಯೋಪಿ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಭಿಕ್ಖು, ಏತಾವಪರಮೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ॥
Yopi pāraṅgato bhikkhu, etāvaparamo siyā’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಅತೀತಂ ನಾನ್ವಾಗಮೇಯ್ಯ, ನಪ್ಪಟಿಕಙ್ಖೇ ಅನಾಗತಂ।
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;
‘‘ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಞ್ಚ ಯೋ ಧಮ್ಮಂ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸತಿ।
‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;
ಅಸಂಹೀರಂ ಅಸಂಕುಪ್ಪಂ, ತಂ ವಿದ್ವಾ ಮನುಬ್ರೂಹಯೇ॥
Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.
ನ ಹಿ ನೋ ಸಙ್ಗರಂ ತೇನ, ಮಹಾಸೇನೇನ ಮಚ್ಚುನಾ॥
Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā.
‘‘ಏವಂ ವಿಹಾರಿಂ ಆತಾಪಿಂ, ಅಹೋರತ್ತಮತನ್ದಿತಂ।
‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;
ತಂ ವೇ ‘‘ಭದ್ದೇಕರತ್ತೋ’’ತಿ, ಸನ್ತೋ ಆಚಿಕ್ಖತೇ ಮುನೀ’’ತಿ॥
Taṃ ve ‘‘bhaddekaratto’’ti, santo ācikkhate munī’’ti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಚಕ್ಖುನಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಾ ಸತಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಾ ಕಾಯೇನ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ, ಅತ್ಥಿ ಧಮ್ಮಾ ಪಞ್ಞಾಯ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ।
‘‘Cattārimāni , bhikkhave, sacchikātabbāni. Katamāni cattāri? Atthi, bhikkhave, dhammā cakkhunā paññāya ca sacchikātabbā, atthi dhammā satiyā paññāya ca sacchikātabbā, atthi dhammā kāyena paññāya ca sacchikātabbā, atthi dhammā paññāya veditabbā, paññāya ca sacchikātabbā.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಚಕ್ಖುನಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ? ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ಸುವಿಸುದ್ಧಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕಂ ಚಕ್ಖುನಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā cakkhunā paññāya ca sacchikātabbā? Dibbacakkhu suvisuddhaṃ atikkantamānusakaṃ cakkhunā paññāya ca sacchikātabbaṃ.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸತಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ? ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿ ಸತಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā satiyā paññāya ca sacchikātabbā? Pubbenivāsānussati satiyā paññāya ca sacchikātabbā.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಕಾಯೇನ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ? ಇದ್ಧಿವಿಧಾ ನಿರೋಧಾ ಕಾಯೇನ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā kāyena paññāya ca sacchikātabbā? Iddhividhā nirodhā kāyena paññāya ca sacchikātabbā.
‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಪಞ್ಞಾಯ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ಪಞ್ಞಾಯ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ? ಆಸವಾನಂ ಖಯೇ ಞಾಣಂ ಪಞ್ಞಾಯ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, dhammā paññāya veditabbā, paññāya sacchikātabbā? Āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ paññāya veditabbaṃ, paññāya ca sacchikātabba’’nti.
ಇದಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
೧೦೪. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ?
104. Tattha katamaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ?
‘‘ಯಸ್ಸ ಸೇಲೂಪಮಂ ಚಿತ್ತಂ, ಠಿತಂ ನಾನುಪಕಮ್ಪತಿ।
‘‘Yassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampati;
ವಿರತ್ತಂ ರಜನೀಯೇಸು, ಕೋಪನೇಯ್ಯೇ ನ ಕುಪ್ಪತಿ।
Virattaṃ rajanīyesu, kopaneyye na kuppati;
ಯಸ್ಸೇವಂ ಭಾವಿತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಕುತೋ ನಂ 139 ದುಕ್ಖಮೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥
Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, kuto naṃ 140 dukkhamessatī’’ti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
ಆಯಸ್ಮತೋ ಚ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಚಾರಿಕಾದಸಮಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ।
Āyasmato ca sāriputtassa cārikādasamaṃ veyyākaraṇaṃ kātabbanti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಬಾಹಿತಪಾಪಧಮ್ಮೋ, ನಿಹುಂಹುಙ್ಕೋ 141 ನಿಕ್ಕಸಾವೋ ಯತತ್ತೋ।
‘‘Yo brāhmaṇo bāhitapāpadhammo, nihuṃhuṅko 142 nikkasāvo yatatto;
ವೇದನ್ತಗೂ ವೂಸಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋ, ಧಮ್ಮೇನ ಸೋ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಂ ವದೇಯ್ಯ।
Vedantagū vūsitabrahmacariyo, dhammena so brahmavādaṃ vadeyya;
ಯಸ್ಸುಸ್ಸದಾ ನತ್ಥಿ ಕುಹಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ’’ತಿ॥
Yassussadā natthi kuhiñci loke’’ti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಬಾಹಿತ್ವಾ ಪಾಪಕೇ ಧಮ್ಮೇ, ಯೇ ಚರನ್ತಿ ಸದಾ ಸತಾ।
‘‘Bāhitvā pāpake dhamme, ye caranti sadā satā;
ಖೀಣಸಂಯೋಜನಾ ಬುದ್ಧಾ, ತೇ ವೇ ಲೋಕಸ್ಮಿ 143 ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ’’ತಿ॥
Khīṇasaṃyojanā buddhā, te ve lokasmi 144 brāhmaṇā’’ti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಯತ್ಥ ಆಪೋ ಚ ಪಥವೀ, ತೇಜೋ ವಾಯೋ ನ ಗಾಧತಿ।
‘‘Yattha āpo ca pathavī, tejo vāyo na gādhati;
ನ ತತ್ಥ ಸುಕ್ಕಾ ಜೋತನ್ತಿ, ಆದಿಚ್ಚೋ ನಪ್ಪಕಾಸತಿ।
Na tattha sukkā jotanti, ādicco nappakāsati;
ನ ತತ್ಥ ಚನ್ದಿಮಾ ಭಾತಿ, ತಮೋ ತತ್ಥ ನ ವಿಜ್ಜತಿ॥
Na tattha candimā bhāti, tamo tattha na vijjati.
ಅಥ ರೂಪಾ ಅರೂಪಾ ಚ, ಸುಖದುಕ್ಖಾ ಪಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥
Atha rūpā arūpā ca, sukhadukkhā pamuccatī’’ti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
ಅಥ ಏತಂ ಪಿಸಾಚಞ್ಚ, ಪಕ್ಕುಲಞ್ಚಾತಿವತ್ತತೀ’’ತಿ॥
Atha etaṃ pisācañca, pakkulañcātivattatī’’ti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
ಸಙ್ಗಾ ಸಙ್ಗಾಮಜಿಂ ಮುತ್ತಂ, ತಮಹಂ ಬ್ರೂಮಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ’’ನ್ತಿ॥
Saṅgā saṅgāmajiṃ muttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
ಯಮ್ಹಿ ಸಚ್ಚಞ್ಚ ಧಮ್ಮೋ ಚ, ಸೋ ಸುಚೀ ಸೋ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ॥
Yamhi saccañca dhammo ca, so sucī so ca brāhmaṇo’’ti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಯದಾ ಹವೇ ಪಾತುಭವನ್ತಿ ಧಮ್ಮಾ, ಆತಾಪಿನೋ ಝಾಯತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ।
‘‘Yadā have pātubhavanti dhammā, ātāpino jhāyato brāhmaṇassa;
ವಿಧೂಪಯಂ ತಿಟ್ಠತಿ ಮಾರಸೇನಂ, ಸೂರಿಯೋವ ಓಭಾಸಯಮನ್ತಲಿಕ್ಖ’’ನ್ತಿ॥
Vidhūpayaṃ tiṭṭhati mārasenaṃ, sūriyova obhāsayamantalikkha’’nti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸನ್ತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಸ್ಸಥ ಇರಿಯಮಾನಂ, ತೇವಿಜ್ಜಪತ್ತಂ ಅಪಹಾನಧಮ್ಮಂ।
‘‘Santindriyaṃ passatha iriyamānaṃ, tevijjapattaṃ apahānadhammaṃ;
ಸಬ್ಬಾನಿ ಯೋಗಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋ, ಅಕಿಞ್ಚನೋ ಇರಿಯತಿ ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ॥
Sabbāni yogāni upātivatto, akiñcano iriyati paṃsukūliko.
‘‘ತಂ ದೇವತಾ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಉಳಾರಾ, ಬ್ರಹ್ಮವಿಮಾನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ।
‘‘Taṃ devatā sambahulā uḷārā, brahmavimānaṃ upasaṅkamitvā;
ಆಜಾನಿಯಂ ಜಾತಿಬಲಂ ನಿಸೇಧಂ, ನಿಧ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ॥
Ājāniyaṃ jātibalaṃ nisedhaṃ, nidha namassanti pasannacittā.
‘‘ನಮೋ ತೇ ಪುರಿಸಾಜಞ್ಞ, ನಮೋ ತೇ ಪುರಿಸುತ್ತಮ।
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
ಯಸ್ಸ ತೇ ನಾಭಿಜಾನಾಮ, ಕಿಂ ತ್ವಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಝಾಯಸೀ’’ತಿ॥
Yassa te nābhijānāma, kiṃ tvaṃ nissāya jhāyasī’’ti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ಸಹಾಯಾ ವತಿಮೇ ಭಿಕ್ಖೂ, ಚಿರರತ್ತಂ ಸಮೇತಿಕಾ।
‘‘Sahāyā vatime bhikkhū, cirarattaṃ sametikā;
ಸಮೇತಿ ನೇಸಂ ಸದ್ಧಮ್ಮೋ, ಧಮ್ಮೇ ಬುದ್ಧಪ್ಪವೇದಿತೇ’’॥
Sameti nesaṃ saddhammo, dhamme buddhappavedite’’.
‘‘ಸುವಿನೀತಾ ಕಪ್ಪಿನೇನ, ಧಮ್ಮೇ ಅರಿಯಪ್ಪವೇದಿತೇ।
‘‘Suvinītā kappinena, dhamme ariyappavedite;
ಧಾರೇನ್ತಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಜೇತ್ವಾ ಮಾರಂ ಸವಾಹಿನಿ’’ನ್ತಿ 155॥
Dhārenti antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhini’’nti 156.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ನಯಿದಂ ಸಿಥಿಲಮಾರಬ್ಭ, ನಯಿದಂ ಅಪ್ಪೇನ ಥಾಮಸಾ।
‘‘Nayidaṃ sithilamārabbha, nayidaṃ appena thāmasā;
‘‘ಅಯಞ್ಚ ದಹರೋ ಭಿಕ್ಖು, ಅಯಮುತ್ತಮಪುರಿಸೋ।
‘‘Ayañca daharo bhikkhu, ayamuttamapuriso;
ಧಾರೇತಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಜೇತ್ವಾ ಮಾರಂ ಸವಾಹಿನಿ’’ನ್ತಿ॥
Dhāreti antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhini’’nti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
‘‘ದುಬ್ಬಣ್ಣಕೋ ಲೂಖಚೀವರೋ, ಮೋಘರಾಜಾ ಸದಾ ಸತೋ।
‘‘Dubbaṇṇako lūkhacīvaro, mogharājā sadā sato;
ಖೀಣಾಸವೋ ವಿಸಂಯುತ್ತೋ, ಕತಕಿಚ್ಚೋ ಅನಾಸವೋ॥
Khīṇāsavo visaṃyutto, katakicco anāsavo.
ಧಾರೇತಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಜೇತ್ವಾ ಮಾರಂ ಸವಾಹಿನಿ’’ನ್ತಿ॥
Dhāreti antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhini’’nti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
೧೦೫. ‘‘ತಥಾಗತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ರೂಪಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಭಿಕ್ಖುಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ ರೂಪಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
105. ‘‘Tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho rūpassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto sammāsambuddhoti vuccati. Bhikkhupi, bhikkhave, paññāvimutto rūpassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto paññāvimuttoti vuccati.
‘‘ತಥಾಗತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವೇದನಾಯ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಾಯ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಖಾರಾನಂ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಭಿಕ್ಖುಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಾಗಾ ನಿರೋಧಾ ಅನುಪಾದಾ ವಿಮುತ್ತೋ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
‘‘Tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho vedanāya…pe… saññāya…pe… saṅkhārānaṃ…pe… viññāṇassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto sammāsambuddhoti vuccati. Bhikkhupi, bhikkhave, paññāvimutto viññāṇassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto paññāvimuttoti vuccati.
‘‘ತತ್ರ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕೋ ವಿಸೇಸೋ ಕೋ ಅಧಿಪ್ಪಯಾಸೋ 161 ಕಿಂ ನಾನಾಕರಣಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾತಿ? ಭಗವಂಮೂಲಕಾ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮಾ…ಪೇ॰…
‘‘Tatra kho, bhikkhave, ko viseso ko adhippayāso 162 kiṃ nānākaraṇaṃ tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa paññāvimuttena bhikkhunāti? Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe…
‘‘ತಥಾಗತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇತಾ, ಅಸಞ್ಜಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಞ್ಜನೇತಾ, ಅನಕ್ಖಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಕ್ಖಾತಾ , ಮಗ್ಗಞ್ಞೂ ಮಗ್ಗವಿದೂ ಮಗ್ಗಕೋವಿದೋ, ಮಗ್ಗಾನುಗಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತರಹಿ ಸಾವಕಾ ವಿಹರನ್ತಿ ಪಚ್ಛಾಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಅಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಸೇಸೋ, ಅಯಂ ಅಧಿಪ್ಪಯಾಸೋ, ಇದಂ ನಾನಾಕರಣಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ’’ತಿ।
‘‘Tathāgato, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā , maggaññū maggavidū maggakovido, maggānugā ca, bhikkhave, etarahi sāvakā viharanti pacchāsamannāgatā. Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso, ayaṃ adhippayāso, idaṃ nānākaraṇaṃ tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa paññāvimuttena bhikkhunā’’ti.
ಇದಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Idaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ.
೧೦೬. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ?
106. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ?
ತಸ್ಮಾ ಛನ್ನಂ ವಿವರೇಥ, ಏವಂ ತಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥
Tasmā channaṃ vivaretha, evaṃ taṃ nātivassatī’’ti.
‘‘ಛನ್ನಮತಿವಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಂಕಿಲೇಸೋ, ‘‘ವಿವಟಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವಾಸನಾ, ‘‘ತಸ್ಮಾ ಛನ್ನಂ ವಿವರೇಥ, ಏವಂ ತಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಚ ವಾಸನಾ ಚ। ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
‘‘Channamativassatī’’ti saṃkileso, ‘‘vivaṭaṃ nātivassatī’’ti vāsanā, ‘‘tasmā channaṃ vivaretha, evaṃ taṃ nātivassatī’’ti ayaṃ saṃkileso ca vāsanā ca. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ.
‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಮಹಾರಾಜ 165, ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ತಮೋ ತಮಪರಾಯಣೋ ತಮೋ ಜೋತಿಪರಾಯಣೋ ಜೋತಿ ತಮಪರಾಯಣೋ ಜೋತಿ ಜೋತಿಪರಾಯಣೋ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೋತಿ ತಮಪರಾಯಣೋ ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಮೋ ತಮಪರಾಯಣೋ, ಇಮೇ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾ, ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಮೋ ಜೋತಿಪರಾಯಣೋ ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೋತಿ ಜೋತಿಪರಾಯಣೋ, ಇಮೇ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಾ। ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
‘‘Cattārome, mahārāja 166, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame cattāro? Tamo tamaparāyaṇo tamo jotiparāyaṇo joti tamaparāyaṇo joti jotiparāyaṇo’’ti. Tattha yo ca puggalo joti tamaparāyaṇo yo ca puggalo tamo tamaparāyaṇo, ime dve puggalā saṃkilesabhāgiyā, yo ca puggalo tamo jotiparāyaṇo yo ca puggalo joti jotiparāyaṇo, ime dve puggalā vāsanābhāgiyā. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?
‘‘ನ ತಂ ದಳ್ಹಂ ಬನ್ಧನಮಾಹು ಧೀರಾ, ಯದಾಯಸಂ ದಾರುಜಪಬ್ಬಜಞ್ಚ 167।
‘‘Na taṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, yadāyasaṃ dārujapabbajañca 168;
ಸಾರತ್ತರತ್ತಾ ಮಣಿಕುಣ್ಡಲೇಸು, ಪುತ್ತೇಸು ದಾರೇಸು ಚ ಯಾ ಅಪೇಕ್ಖಾ’’ತಿ।
Sārattarattā maṇikuṇḍalesu, puttesu dāresu ca yā apekkhā’’ti;
ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ॥
Ayaṃ saṃkileso.
‘‘ಏತಂ ದಳ್ಹಂ ಬನ್ಧನಮಾಹು ಧೀರಾ, ಓಹಾರಿನಂ ಸಿಥಿಲಂ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಂ।
‘‘Etaṃ daḷhaṃ bandhanamāhu dhīrā, ohārinaṃ sithilaṃ duppamuñcaṃ;
ಏತಮ್ಪಿ ಛೇತ್ವಾನ ಪರಿಬ್ಬಜನ್ತಿ, ಅನಪೇಕ್ಖಿನೋ ಕಾಮಸುಖಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ॥
Etampi chetvāna paribbajanti, anapekkhino kāmasukhaṃ pahāyā’’ti.
ಅಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧೋ । ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
Ayaṃ nibbedho . Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.
೧೦೭. ‘‘ಯಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇತೇತಿ, ಯಞ್ಚ ಪಕಪ್ಪೇತಿ, ಯಞ್ಚ ಅನುಸೇತಿ। ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ, ಆರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ವಿರೂಳ್ಹೇ ಆಯತಿಂ 169 ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಹೋತಿ, ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಆಯತಿಂ 170 ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ, ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।
107. ‘‘Yañca, bhikkhave, ceteti, yañca pakappeti, yañca anuseti. Ārammaṇametaṃ hoti viññāṇassa ṭhitiyā, ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa hoti, tasmiṃ patiṭṭhite viññāṇe virūḷhe āyatiṃ 171 punabbhavābhinibbatti hoti, āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā sati āyatiṃ 172 jātijarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
‘‘ನೋ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇತೇತಿ, ನೋ ಚೇ ಪಕಪ್ಪೇತಿ, ಅಥ ಚೇ ಅನುಸೇತಿ। ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ, ಆರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ 173 ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ವಿರೂಳ್ಹೇ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಹೋತಿ, ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ, ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ।
‘‘No ce, bhikkhave, ceteti, no ce pakappeti, atha ce anuseti. Ārammaṇametaṃ hoti viññāṇassa ṭhitiyā, ārammaṇe sati patiṭṭhā viññāṇassa 174 hoti, tasmiṃ patiṭṭhite viññāṇe virūḷhe āyatiṃ punabbhavābhinibbatti hoti, āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā sati āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti. Ayaṃ saṃkileso.
‘‘ಯತೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನೋ ಚೇವ 175 ಚೇತೇತಿ, ನೋ ಚ ಪಕಪ್ಪೇತಿ, ನೋ ಚ ಅನುಸೇತಿ। ಆರಮ್ಮಣಮೇತಂ ನ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ, ಆರಮ್ಮಣೇ ಅಸತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಅವಿರೂಳ್ಹೇ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ನ ಹೋತಿ, ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ, ಅಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧೋ। ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
‘‘Yato ca kho, bhikkhave, no ceva 176 ceteti, no ca pakappeti, no ca anuseti. Ārammaṇametaṃ na hoti viññāṇassa ṭhitiyā, ārammaṇe asati patiṭṭhā viññāṇassa na hoti, tasmiṃ appatiṭṭhite viññāṇe avirūḷhe āyatiṃ punabbhavābhinibbatti na hoti, āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā asati āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti, ayaṃ nibbedho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.
೧೦೮. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ?
108. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ?
‘‘‘ಸಮುದ್ದೋ ಸಮುದ್ದೋ’ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಭಾಸತಿ, ನೇಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ಸಮುದ್ದೋ, ಮಹಾ ಏಸೋ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉದಕರಾಸಿ ಮಹಾಉದಕಣ್ಣವೋ। ಚಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಮುದ್ದೋ, ತಸ್ಸ ರೂಪಮಯೋ ವೇಗೋ। ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ।
‘‘‘Samuddo samuddo’ti kho, bhikkhave, assutavā puthujjano bhāsati, neso, bhikkhave, ariyassa vinaye samuddo, mahā eso bhikkhave, udakarāsi mahāudakaṇṇavo. Cakkhu, bhikkhave, purisassa samuddo, tassa rūpamayo vego. Ayaṃ saṃkileso.
‘‘‘ಸೋತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಘಾನಂ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಕಾಯೋ…ಪೇ॰… ಮನೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಮುದ್ದೋ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಮಯೋ ವೇಗೋತಿ। ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ।
‘‘‘Sotaṃ, bhikkhave…pe… ghānaṃ…pe… jivhā…pe… kāyo…pe… mano, bhikkhave, purisassa samuddo tassa dhammamayo vegoti. Ayaṃ saṃkileso.
‘‘ಯೋ ತಂ ಧಮ್ಮಮಯಂ ವೇಗಂ ಸಹತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತರಿ ಮನೋಸಮುದ್ದಂ ಸಊಮಿಂ ಸಾವಟ್ಟಂ ಸಗಹಂ ಸರಕ್ಖಸಂ ತಿಣ್ಣೋ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ। ಅಯಂ ಅಸೇಕ್ಖೋ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ, ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ, ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚ ಸತ್ಥಾ –
‘‘Yo taṃ dhammamayaṃ vegaṃ sahati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, atari manosamuddaṃ saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagahaṃ sarakkhasaṃ tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo’’ti. Ayaṃ asekkho. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato, athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ಯೋ ಇಮಂ ಸಮುದ್ದಂ ಸಗಹಂ ಸರಕ್ಖಸಂ,
‘‘Yo imaṃ samuddaṃ sagahaṃ sarakkhasaṃ,
ಸಊಮಿಂ ಸಾವಟ್ಟಂ ಸಭಯಂ ದುತ್ತರಂ ಅಚ್ಚತರಿ।
Saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sabhayaṃ duttaraṃ accatari;
ಸ ವೇದನ್ತಗೂ ವುಸಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋ, ಲೋಕನ್ತಗೂ ಪಾರಗತೋತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥
Sa vedantagū vusitabrahmacariyo, lokantagū pāragatoti vuccatī’’ti.
ಅಯಂ ಅಸೇಕ್ಖೋ। ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
Ayaṃ asekkho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ.
‘‘ಛಯಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಳಿಸಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಅನಯಾಯ ಸತ್ತಾನಂ ಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ 181 ಪಾಣೀನಂ। ಕತಮೇ ಛ? ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ತಞ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿನನ್ದತಿ ಅಭಿವದತಿ ಅಜ್ಝೋಸಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಗಿಲಿತಬಳಿಸೋ 182 ಮಾರಸ್ಸ ಅನಯಂ ಆಪನ್ನೋ, ಬ್ಯಸನಂ ಆಪನ್ನೋ, ಯಥಾಕಾಮಂ ಕರಣೀಯೋ ಪಾಪಿಮತೋ।
‘‘Chayime, bhikkhave, baḷisā lokasmiṃ anayāya sattānaṃ byābādhāya 183 pāṇīnaṃ. Katame cha? Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu gilitabaḷiso 184 mārassa anayaṃ āpanno, byasanaṃ āpanno, yathākāmaṃ karaṇīyo pāpimato.
‘‘ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ…ಪೇ॰… ಘಾನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಗನ್ಧಾ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರಸಾ…ಪೇ॰… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ…ಪೇ॰… ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ತಞ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿನನ್ದತಿ ಅಭಿವದತಿ ಅಜ್ಝೋಸಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಗಿಲಿತಬಳಿಸೋ ಮಾರಸ್ಸ ಅನಯಂ ಆಪನ್ನೋ, ಬ್ಯಸನಂ ಆಪನ್ನೋ, ಯಥಾಕಾಮಂ ಕರಣೀಯೋ 185 ಪಾಪಿಮತೋ’’ತಿ। ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ।
‘‘Santi, bhikkhave, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā…pe… jivhāviññeyyā rasā…pe… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā…pe… manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu gilitabaḷiso mārassa anayaṃ āpanno, byasanaṃ āpanno, yathākāmaṃ karaṇīyo 186 pāpimato’’ti. Ayaṃ saṃkileso.
‘‘ಸನ್ತಿ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ತಞ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ನಾಭಿನನ್ದತಿ ನಾಭಿವದತಿ ನಾಜ್ಝೋಸಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಗಿಲಿತಬಳಿಸೋ ಮಾರಸ್ಸ, ಅಭೇದಿ ಬಳಿಸಂ, ಪರಿಭೇದಿ ಬಳಿಸಂ, ನ ಅನಯಂ ಆಪನ್ನೋ, ನ ಬ್ಯಸನಂ ಆಪನ್ನೋ, ನ ಯಥಾಕಾಮಂ ಕರಣೀಯೋ ಪಾಪಿಮತೋ।
‘‘Santi ca, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa, abhedi baḷisaṃ, paribhedi baḷisaṃ, na anayaṃ āpanno, na byasanaṃ āpanno, na yathākāmaṃ karaṇīyo pāpimato.
‘‘ಸನ್ತಿ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ…ಪೇ॰… ಮನೋವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ತಞ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ನಾಭಿನನ್ದತಿ ನಾಭಿವದತಿ, ನಾಜ್ಝೋಸಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ನ ಗಿಲಿತಬಳಿಸೋ ಮಾರಸ್ಸ, ಅಭೇದಿ ಬಳಿಸಂ, ಪರಿಭೇದಿ ಬಳಿಸಂ, ನ ಅನಯಂ ಆಪನ್ನೋ, ನ ಬ್ಯಸನಂ ಆಪನ್ನೋ, ನ ಯಥಾಕಾಮಂ ಕರಣೀಯೋ ಪಾಪಿಮತೋ’’ತಿ। ಅಯಂ ಅಸೇಕ್ಖೋ। ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
‘‘Santi ca, bhikkhave, sotaviññeyyā saddā…pe… manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa, abhedi baḷisaṃ, paribhedi baḷisaṃ, na anayaṃ āpanno, na byasanaṃ āpanno, na yathākāmaṃ karaṇīyo pāpimato’’ti. Ayaṃ asekkho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ.
೧೦೯. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ?
109. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ?
‘‘ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಸನ್ತಾಪಜಾತೋ, ಫಸ್ಸಪರೇತೋ ರೋಗಂ ವದತಿ ಅತ್ತತೋ 187।
‘‘Ayaṃ loko santāpajāto, phassapareto rogaṃ vadati attato 188;
‘‘ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೀ ಭವಸತ್ತೋ ಲೋಕೋ, ಭವಪರೇತೋ ಭವಮೇವಾಭಿನನ್ದತಿ।
‘‘Aññathābhāvī bhavasatto loko, bhavapareto bhavamevābhinandati;
ಯದಭಿನನ್ದತಿ ತಂ ಭಯಂ।
Yadabhinandati taṃ bhayaṃ;
ಯಸ್ಸ ಭಾಯತಿ ತಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ। ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ॥
Yassa bhāyati taṃ dukkha’’nti; Ayaṃ saṃkileso.
‘‘ಭವವಿಪ್ಪಹಾನಾಯ ಖೋ ಪನಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಅಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧೋ।
‘‘Bhavavippahānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussatī’’ti; Ayaṃ nibbedho;
‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಭವೇನ ಭವಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಮೋಕ್ಖಮಾಹಂಸು, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ‘ಅವಿಪ್ಪಮುತ್ತಾ ಭವಸ್ಮಾ’ತಿ ವದಾಮಿ। ಯೇ ವಾ ಪನ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ವಿಭವೇನ ಭವಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಮಾಹಂಸು, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ‘ಅನಿಸ್ಸಟಾ ಭವಸ್ಮಾ’ತಿ ವದಾಮಿ। ಉಪಧಿಂ 191 ಹಿ ಪಟಿಚ್ಚ ದುಕ್ಖಮಿದಂ ಸಮ್ಭೋತೀ’’ತಿ। ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ।
‘‘Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsu, sabbe te ‘avippamuttā bhavasmā’ti vadāmi. Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu, sabbe te ‘anissaṭā bhavasmā’ti vadāmi. Upadhiṃ 192 hi paṭicca dukkhamidaṃ sambhotī’’ti. Ayaṃ saṃkileso.
‘‘ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಕ್ಖಯಾ ನತ್ಥಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮ್ಭವೋ’’ತಿ। ಅಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧೋ।
‘‘Sabbupādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo’’ti. Ayaṃ nibbedho.
‘‘ಲೋಕಮಿಮಂ ಪಸ್ಸ, ಪುಥೂ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಪರೇತಾ ಭೂತಾ ಭೂತರತಾ, ಭವಾ ಅಪರಿಮುತ್ತಾ, ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ ಭವಾ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬತ್ಥತಾಯ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಭವಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ದುಕ್ಖಾ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾ’’ತಿ। ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ।
‘‘Lokamimaṃ passa, puthū avijjāya paretā bhūtā bhūtaratā, bhavā aparimuttā, ye hi keci bhavā sabbadhi sabbatthatāya, sabbe te bhavā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’’ti. Ayaṃ saṃkileso.
‘‘ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತೋ।
‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, sammappaññāya passato;
ಭವತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯತಿ, ವಿಭವಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ।
Bhavataṇhā pahīyati, vibhavaṃ nābhinandati;
ಸಬ್ಬಸೋ ತಣ್ಹಾನಂ ಖಯಾ, ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ।
Sabbaso taṇhānaṃ khayā, asesavirāganirodho nibbāna’’nti;
ಅಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧೋ॥
Ayaṃ nibbedho.
‘‘ತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬುತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ, ಅನುಪಾದಾ ಪುನಬ್ಭವೋ ನ ಹೋತಿ।
‘‘Tassa nibbutassa bhikkhuno, anupādā punabbhavo na hoti;
ಅಭಿಭೂತೋ ಮಾರೋ ವಿಜಿತಸಙ್ಗಾಮೋ, ಉಪಚ್ಚಗಾ ಸಬ್ಬಭವಾನಿ ತಾದೀ’’ತಿ॥
Abhibhūto māro vijitasaṅgāmo, upaccagā sabbabhavāni tādī’’ti.
ಅಯಂ ಅಸೇಕ್ಖೋ। ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
Ayaṃ asekkho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ.
‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ 193, ಪುಗ್ಗಲಾ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಅನುಸೋತಗಾಮೀ ಪಟಿಸೋತಗಾಮೀ ಠಿತತ್ತೋ ತಿಣ್ಣೋ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಯೋಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನುಸೋತಗಾಮೀ, ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯೋ। ತತ್ಥ ಯೋಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಸೋತಗಾಮೀ ಯೋ ಚ ಠಿತತ್ತೋ, ಇಮೇ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಾ। ತತ್ಥ ಯೋಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಿಣ್ಣೋ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಅಯಂ ಅಸೇಕ್ಖೋ। ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
‘‘Cattārome, bhikkhave 194, puggalā. Katame cattāro? Anusotagāmī paṭisotagāmī ṭhitatto tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo’’ti. Tattha yoyaṃ puggalo anusotagāmī, ayaṃ puggalo saṃkilesabhāgiyo. Tattha yoyaṃ puggalo paṭisotagāmī yo ca ṭhitatto, ime dve puggalā nibbedhabhāgiyā. Tattha yoyaṃ puggalo tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo, ayaṃ asekkho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ.
೧೧೦. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ?
110. Tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?
ಛಳಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಣ್ಹೋ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಕಣ್ಹಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾಯತಿ, ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಣ್ಹೋ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಸುಕ್ಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾಯತಿ, ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಣ್ಹೋ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕಂ ಅಕಣ್ಹಅಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ ಅಚ್ಚನ್ತದಿಟ್ಠಂ 195 ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಾಧೇತಿ, ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಕ್ಕೋ ಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಕಣ್ಹಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾಯತಿ, ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಕ್ಕೋ ಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಸುಕ್ಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾಯತಿ, ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಕ್ಕೋ ಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕಂ ಅಕಣ್ಹಅಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ ಅಚ್ಚನ್ತದಿಟ್ಠಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಾಧೇತಿ।
Chaḷābhijātiko atthi puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati, atthi puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati, atthi puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ accantadiṭṭhaṃ 196 nibbānaṃ ārādheti, atthi puggalo sukko sukkābhijātiko kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati, atthi puggalo sukko sukkābhijātiko sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati, atthi puggalo sukko sukkābhijātiko akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ accantadiṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādheti.
ತತ್ಥ ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಣ್ಹೋ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಕಣ್ಹಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾಯತಿ, ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಕ್ಕೋ ಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಕಣ್ಹಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾಯತಿ, ಇಮೇ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾ।
Tattha yo ca puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati, yo ca puggalo sukko sukkābhijātiko kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati, ime dve puggalā saṃkilesabhāgiyā.
ತತ್ಥ ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಣ್ಹೋ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಸುಕ್ಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾಯತಿ, ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಕ್ಕೋ ಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಸುಕ್ಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾಯತಿ, ಇಮೇ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಾ।
Tattha yo ca puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati, yo ca puggalo sukko sukkābhijātiko sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati, ime dve puggalā vāsanābhāgiyā.
ತತ್ಥ ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಣ್ಹೋ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕಂ ಅಕಣ್ಹಅಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ ಅಚ್ಚನ್ತದಿಟ್ಠಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಾಧೇತಿ, ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಕ್ಕೋ ಸುಕ್ಕಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕಂ ಅಕಣ್ಹಅಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ ಅಚ್ಚನ್ತದಿಟ್ಠಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಾಧೇತಿ, ಇಮೇ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಾ, ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
Tattha yo ca puggalo kaṇho kaṇhābhijātiko akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ accantadiṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādheti, yo ca puggalo sukko sukkābhijātiko akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ accantadiṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādheti, ime dve puggalā nibbedhabhāgiyā, idaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.
‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ 197, ಕಮ್ಮಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ಕಣ್ಹಂ ಕಣ್ಹವಿಪಾಕಂ, ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ಸುಕ್ಕಂ ಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ, ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಂ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ, ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕಂ ಅಕಣ್ಹಅಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ ಕಮ್ಮುತ್ತಮಂ ಕಮ್ಮಸೇಟ್ಠಂ ಕಮ್ಮಕ್ಖಯಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ’’।
‘‘Cattārimāni, bhikkhave 198, kammāni. Katamāni cattāri? Atthi kammaṃ kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ, atthi kammaṃ sukkaṃ sukkavipākaṃ, atthi kammaṃ kaṇhasukkaṃ kaṇhasukkavipākaṃ, atthi kammaṃ akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ kammuttamaṃ kammaseṭṭhaṃ kammakkhayāya saṃvattati’’.
ತತ್ಥ ಯಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ಕಣ್ಹಂ ಕಣ್ಹವಿಪಾಕಂ, ಯಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಂ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ, ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ। ಯಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ಸುಕ್ಕಂ ಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ, ಅಯಂ ವಾಸನಾ। ಯಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕಂ ಅಕಣ್ಹಅಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ ಕಮ್ಮುತ್ತಮಂ ಕಮ್ಮಸೇಟ್ಠಂ ಕಮ್ಮಕ್ಖಯಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ಅಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧೋ। ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
Tattha yañca kammaṃ kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ, yañca kammaṃ kaṇhasukkaṃ kaṇhasukkavipākaṃ, ayaṃ saṃkileso. Yañca kammaṃ sukkaṃ sukkavipākaṃ, ayaṃ vāsanā. Yañca kammaṃ akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ kammuttamaṃ kammaseṭṭhaṃ kammakkhayāya saṃvattati, ayaṃ nibbedho. Idaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.
೧೧೧. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ, ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ?
111. Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyañca, nibbedhabhāgiyañca suttaṃ?
‘‘ಲದ್ಧಾನ ಮಾನುಸತ್ತಂ ದ್ವೇ, ಕಿಚ್ಚಂ ಅಕಿಚ್ಚಮೇವ ಚ।
‘‘Laddhāna mānusattaṃ dve, kiccaṃ akiccameva ca;
ಸುಕಿಚ್ಚಂ ಚೇವ ಪುಞ್ಞಾನಿ, ಸಂಯೋಜನವಿಪ್ಪಹಾನಂ ವಾ’’ತಿ॥
Sukiccaṃ ceva puññāni, saṃyojanavippahānaṃ vā’’ti.
‘‘ಸುಕಿಚ್ಚಂ ಚೇವ ಪುಞ್ಞಾನೀ’’ತಿ ವಾಸನಾ। ‘‘ಸಂಯೋಜನವಿಪ್ಪಹಾನಂ ವಾ’’ತಿ ನಿಬ್ಬೇಧೋ।
‘‘Sukiccaṃ ceva puññānī’’ti vāsanā. ‘‘Saṃyojanavippahānaṃ vā’’ti nibbedho.
‘‘ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರಿತ್ವಾನ, ಸಗ್ಗಾ ಸಗ್ಗಂ ವಜನ್ತಿ ಕತಪುಞ್ಞಾ।
‘‘Puññāni karitvāna, saggā saggaṃ vajanti katapuññā;
ಸಂಯೋಜನಪ್ಪಹಾನಾ, ಜರಾಮರಣಾ ವಿಪ್ಪಮುಚ್ಚನ್ತೀ’’ತಿ॥
Saṃyojanappahānā, jarāmaraṇā vippamuccantī’’ti.
‘‘ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರಿತ್ವಾನ, ಸಗ್ಗಾ ಸಗ್ಗಂ ವಜನ್ತಿ ಕತಪುಞ್ಞಾ’’ತಿ ವಾಸನಾ। ‘‘ಸಂಯೋಜನಪ್ಪಹಾನಾ ಜರಾಮರಣಾ ವಿಪ್ಪಮುಚ್ಚನ್ತೀ’’ತಿ ನಿಬ್ಬೇಧೋ। ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
‘‘Puññāni karitvāna, saggā saggaṃ vajanti katapuññā’’ti vāsanā. ‘‘Saṃyojanappahānā jarāmaraṇā vippamuccantī’’ti nibbedho. Idaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.
‘‘ದ್ವೇಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಧಾನಾನಿ 199। ಕತಮಾನಿ ದ್ವೇ? ಯೋ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ, ಯೋ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಯೋ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ, ಅಯಂ ವಾಸನಾ।
‘‘Dvemāni, bhikkhave, padhānāni 200. Katamāni dve? Yo ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajitesu cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ pariccajati, yo ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajitesu sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna’’nti. Tattha yo agārasmā anagāriyaṃ pabbajitesu cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ pariccajati, ayaṃ vāsanā.
ಯೋ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಅಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧೋ। ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ।
Yo agārasmā anagāriyaṃ pabbajitesu sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ, ayaṃ nibbedho. Idaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ.
ತತ್ಥ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ತಣ್ಹಾಪಕ್ಖೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ತೀಹಿ ತಣ್ಹಾಹಿ – ಕಾಮತಣ್ಹಾಯ ಭವತಣ್ಹಾಯ ವಿಭವತಣ್ಹಾಯ। ಯೇನ ಯೇನ ವಾ ಪನ ವತ್ಥುನಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ, ತೇನ ತೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಸಾ ವಿತ್ಥಾರೋ ಛತ್ತಿಂಸತಣ್ಹಾಜಾಲಿನಿಯಾವಿಚರಿತಾನಿ।
Tattha taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ taṇhāpakkheneva niddisitabbaṃ tīhi taṇhāhi – kāmataṇhāya bhavataṇhāya vibhavataṇhāya. Yena yena vā pana vatthunā ajjhositā, tena teneva niddisitabbaṃ, tassā vitthāro chattiṃsataṇhājāliniyāvicaritāni.
ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ದಿಟ್ಠಿಪಕ್ಖೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ಉಚ್ಛೇದಸಸ್ಸತೇನ, ಯೇನ ಯೇನ ವಾ ಪನ ವತ್ಥುನಾ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಅಭಿನಿವಿಸತಿ ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ, ತೇನ ತೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಸಾ ವಿತ್ಥಾರೋ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ।
Tattha diṭṭhisaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ diṭṭhipakkheneva niddisitabbaṃ ucchedasassatena, yena yena vā pana vatthunā diṭṭhivasena abhinivisati ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti, tena teneva niddisitabbaṃ, tassā vitthāro dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni.
ತತ್ಥ ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಚೇತನಾಯ ಚೇತಸಿಕಕಮ್ಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ತೀಹಿ ದುಚ್ಚರಿತೇಹಿ – ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇನ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇನ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇನ, ತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೋ ದಸಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಾ।
Tattha duccaritasaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ cetanāya cetasikakammena niddisitabbaṃ tīhi duccaritehi – kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena, tassa vitthāro dasaakusalakammapathā.
ತತ್ಥ ತಣ್ಹಾವೋದಾನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಸಮಥೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ದಿಟ್ಠಿವೋದಾನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ವಿಪಸ್ಸನಾ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ದುಚ್ಚರಿತವೋದಾನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಸುಚರಿತೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ತೀಣಿ ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಸಂಸಾರಸ್ಸ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ। ತಥಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೇ ಸಂಸಾರೇ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ವಚೀಸುಚರಿತಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಮನೋಸುಚರಿತಂ ಇಮಿನಾ ಅಸುಭೇನ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ ಇದಂ ಬಾಲಲಕ್ಖಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತತೀತಿ। ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Tattha taṇhāvodānabhāgiyaṃ suttaṃ samathena niddisitabbaṃ, diṭṭhivodānabhāgiyaṃ suttaṃ vipassanā niddisitabbaṃ, duccaritavodānabhāgiyaṃ suttaṃ sucaritena niddisitabbaṃ. Tīṇi akusalamūlāni. Taṃ kissa hetu? Saṃsārassa nibbattiyā. Tathā nibbatte saṃsāre kāyaduccaritaṃ kāyasucaritaṃ vacīduccaritaṃ vacīsucaritaṃ manoduccaritaṃ manosucaritaṃ iminā asubhena kammavipākena idaṃ bālalakkhaṇaṃ nibbattatīti. Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
ಇಮಿನಾ ಸುಭೇನ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ ಇದಂ ಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತತೀತಿ। ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Iminā subhena kammavipākena idaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ nibbattatīti. Idaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ.
ತತ್ಥ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಚತೂಹಿ ಕಿಲೇಸಭೂಮೀಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ – ಅನುಸಯಭೂಮಿಯಾ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಭೂಮಿಯಾ ಸಂಯೋಜನಭೂಮಿಯಾ ಉಪಾದಾನಭೂಮಿಯಾ। ಸಾನುಸಯಸ್ಸ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ಜಾಯತಿ, ಪರಿಯುಟ್ಠಿತೋ ಸಂಯುಜ್ಜತಿ, ಸಂಯುಜ್ಜನ್ತೋ ಉಪಾದಿಯತಿ, ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ, ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತಿ, ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ, ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಇಮಾಹಿ ಚತೂಹಿ ಕಿಲೇಸಭೂಮೀಹಿ ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಸಮೋಸರಣಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Tattha saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ catūhi kilesabhūmīhi niddisitabbaṃ – anusayabhūmiyā pariyuṭṭhānabhūmiyā saṃyojanabhūmiyā upādānabhūmiyā. Sānusayassa pariyuṭṭhānaṃ jāyati, pariyuṭṭhito saṃyujjati, saṃyujjanto upādiyati, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Imāhi catūhi kilesabhūmīhi sabbe kilesā saṅgahaṃ samosaraṇaṃ gacchanti, idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ.
ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ತೀಹಿ ಸುಚರಿತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಚತೂಹಿ ಸಚ್ಚೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ತೀಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ – ಬುದ್ಧಧಮ್ಮೇಹಿ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಾವಕಭೂಮಿಯಾ। ಝಾಯಿವಿಸಯೇ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
Vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ tīhi sucaritehi niddisitabbaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ catūhi saccehi niddisitabbaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ tīhi dhammehi niddisitabbaṃ – buddhadhammehi paccekabuddhadhammehi sāvakabhūmiyā. Jhāyivisaye niddisitabbanti.
೧೧೨. ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ? ಲೋಕಿಯಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಲೋಕಿಯಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ, ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ, ಞಾಣಂ ಞೇಯ್ಯಂ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ, ದಸ್ಸನಂ ಭಾವನಾ ದಸ್ಸನಞ್ಚ ಭಾವನಾ ಚ, ಸಕವಚನಂ ಪರವಚನಂ ಸಕವಚನಞ್ಚ ಪರವಚನಞ್ಚ, ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ, ಕಮ್ಮಂ ವಿಪಾಕೋ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕೋ ಚ, ಕುಸಲಂ ಅಕುಸಲಂ ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಞ್ಚ, ಅನುಞ್ಞಾತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ, ಥವೋ ಚಾತಿ।
112. Tattha katame aṭṭhārasa mūlapadā? Lokiyaṃ lokuttaraṃ lokiyañca lokuttarañca, sattādhiṭṭhānaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca, ñāṇaṃ ñeyyaṃ ñāṇañca ñeyyañca, dassanaṃ bhāvanā dassanañca bhāvanā ca, sakavacanaṃ paravacanaṃ sakavacanañca paravacanañca, visajjanīyaṃ avisajjanīyaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca, kammaṃ vipāko kammañca vipāko ca, kusalaṃ akusalaṃ kusalañca akusalañca, anuññātaṃ paṭikkhittaṃ anuññātañca paṭikkhittañca, thavo cāti.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಲೋಕಿಯಂ?
Tattha katamaṃ lokiyaṃ?
‘‘ನ ಹಿ ಪಾಪಂ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಸಜ್ಜುಖೀರಂವ ಮುಚ್ಚತಿ।
‘‘Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, sajjukhīraṃva muccati;
ಇದಂ ಲೋಕಿಯಂ।
Idaṃ lokiyaṃ.
‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಗತಿಗಮನಾನಿ ಸಬ್ಬಂ…ಪೇ॰… ನಿಹೀಯತೇ ತಸ್ಸ ಯಸೋ ಕಾಳಪಕ್ಖೇವ ಚನ್ದಿಮಾ’’ತಿ। ಇದಂ ಲೋಕಿಯಂ।
‘‘Cattārimāni, bhikkhave, agatigamanāni sabbaṃ…pe… nihīyate tassa yaso kāḷapakkheva candimā’’ti. Idaṃ lokiyaṃ.
‘‘ಅಟ್ಠಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕಧಮ್ಮಾ 205। ಕತಮೇ ಅಟ್ಠ? ಲಾಭೋ ಅಲಾಭೋ, ಯಸೋ ಅಯಸೋ, ನಿನ್ದಾ ಪಸಂಸಾ, ಸುಖಂ ದುಕ್ಖಂ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಟ್ಠ ಲೋಕಧಮ್ಮಾ’’ತಿ। ಇದಂ ಲೋಕಿಯಂ।
‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, lokadhammā 206. Katame aṭṭha? Lābho alābho, yaso ayaso, nindā pasaṃsā, sukhaṃ dukkhaṃ. Ime kho, bhikkhave, aṭṭha lokadhammā’’ti. Idaṃ lokiyaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ?
Tattha katamaṃ lokuttaraṃ?
‘‘ಯಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಮಥಙ್ಗತಾನಿ 207। ಅಸ್ಸಾ ಯಥಾ ಸಾರಥಿನಾ ಸುದನ್ತಾ।
‘‘Yassindriyāni samathaṅgatāni 208; Assā yathā sārathinā sudantā;
ಪಹೀನಮಾನಸ್ಸ ಅನಾಸವಸ್ಸ, ದೇವಾಪಿ ತಸ್ಸ ಪಿಹಯನ್ತಿ ತಾದಿನೋ’’ತಿ॥
Pahīnamānassa anāsavassa, devāpi tassa pihayanti tādino’’ti.
ಇದಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ।
Idaṃ lokuttaraṃ.
‘‘ಪಞ್ಚಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಲೋಕುತ್ತರಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚ? ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಲೋಕುತ್ತರಾನೀ’’ತಿ। ಇದಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ।
‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni lokuttarāni. Katamāni pañca? Saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ. Imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni lokuttarānī’’ti. Idaṃ lokuttaraṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಲೋಕಿಯಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ?
Tattha katamaṃ lokiyañca lokuttarañca?
‘‘ಲದ್ಧಾನ ಮಾನುಸತ್ತಂ ದ್ವೇ, ಕಿಚ್ಚಂ ಅಕಿಚ್ಚಮೇವ ಚಾ’’ತಿ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ। ಯಂ ಇಹ ‘‘ಸುಕಿಚ್ಚಂ ಚೇವ ಪುಞ್ಞಾನೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರಿತ್ವಾನ, ಸಗ್ಗಾ ಸಗ್ಗಂ ವಜನ್ತಿ ಕತಪುಞ್ಞಾ’’ತಿ ಚ। ಇದಂ ಲೋಕಿಯಂ।
‘‘Laddhāna mānusattaṃ dve, kiccaṃ akiccameva cā’’ti dve gāthā. Yaṃ iha ‘‘sukiccaṃ ceva puññānī’’ti ca ‘‘puññāni karitvāna, saggā saggaṃ vajanti katapuññā’’ti ca. Idaṃ lokiyaṃ.
ಯಂ ಇಹ ‘‘ಸಂಯೋಜನವಿಪ್ಪಹಾನಂ ವಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ಸಂಯೋಜನಪ್ಪಹಾನಾ, ಜರಾಮರಣಾ ವಿಪ್ಪಮುಚ್ಚನ್ತೀ’’ತಿ ಚ, ಇದಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ। ಇದಂ ಲೋಕಿಯಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ।
Yaṃ iha ‘‘saṃyojanavippahānaṃ vā’’ti ca ‘‘saṃyojanappahānā, jarāmaraṇā vippamuccantī’’ti ca, idaṃ lokuttaraṃ. Idaṃ lokiyañca lokuttarañca.
‘‘ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಸತಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತಿ, ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಪುನಬ್ಭವೋ ಹೋತಿ, ಪುನಬ್ಭವೇ ಸತಿ ಜಾತಿ ಹೋತಿ, ಜಾತಿಯಾ ಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ 209, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ, ತಸ್ಸ ಯಾನಿ ಚೇವ ಮೂಲಾನಿ ಅಧೋಗಮಾನಿ ಯಾನಿ ಚ ತಿರಿಯಂ ಗಮಾನಿ, ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಉದ್ಧಂ ಓಜಂ ಅಭಿಹರನ್ತಿ। ಏವಂ ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ತದಾಹಾರೋ ತದುಪಾದಾನೋ ಚಿರಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಆಹಾರೇ ಸತಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತಿ ಸಬ್ಬಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಇದಂ ಲೋಕಿಯಂ।
‘‘Viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre sati nāmarūpassa avakkanti hoti, nāmarūpassa avakkantiyā sati punabbhavo hoti, punabbhave sati jāti hoti, jātiyā sati jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Seyyathāpi, bhikkhave 210, mahārukkho, tassa yāni ceva mūlāni adhogamāni yāni ca tiriyaṃ gamāni, sabbāni tāni uddhaṃ ojaṃ abhiharanti. Evaṃ hi so, bhikkhave, mahārukkho tadāhāro tadupādāno ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Evameva kho, bhikkhave, viññāṇe āhāre sati nāmarūpassa avakkanti hoti sabbaṃ…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti. Idaṃ lokiyaṃ.
‘‘ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಹಾರೇ ಅಸತಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ನ ಹೋತಿ, ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ಪುನಬ್ಭವೋ ನ ಹೋತಿ, ಪುನಬ್ಭವೇ ಅಸತಿ ಜಾತಿ ನ ಹೋತಿ, ಜಾತಿಯಾ ಅಸತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುದ್ದಾಲಪಿಟಕಂ 211 ಆದಾಯ, ಸೋ ತಂ ರುಕ್ಖಂ ಮೂಲೇ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಮೂಲೇ 212 ಛೇತ್ವಾ ಪಲಿಖಣೇಯ್ಯ, ಪಲಿಖಣಿತ್ವಾ ಮೂಲಾನಿ ಉದ್ಧರೇಯ್ಯ ಅನ್ತಮಸೋ ಉಸೀರನಾಳಿಮತ್ತಾನಿಪಿ। ಸೋ ತಂ ರುಕ್ಖಂ ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕಂ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ 213 ಫಾಲೇಯ್ಯ, ಫಾಲೇತ್ವಾ ಸಕಲಿಕಂ ಸಕಲಿಕಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಸಕಲಿಕಂ ಸಕಲಿಕಂ ಕರಿತ್ವಾ ವಾತಾತಪೇ ವಿಸೋಸೇಯ್ಯ, ವಾತಾತಪೇ ವಿಸೋಸೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿನಾ ಡಹೇಯ್ಯ, ಅಗ್ಗಿನಾ ಡಹೇತ್ವಾ ಮಸಿಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಮಸಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಮಹಾವಾತೇ ವಾ ಓಫುನೇಯ್ಯ, ನದಿಯಾ ವಾ ಸೀಘಸೋತಾಯ ಪವಾಹೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾರುಕ್ಖೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ಅಸ್ಸ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂಕತೋ 214 ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಆಹಾರೇ ಅಸತಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ನ ಹೋತಿ, ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿಯಾ ಅಸತಿ ಸಬ್ಬಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಇದಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ। ಇದಂ ಲೋಕಿಯಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ।
‘‘Viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre asati nāmarūpassa avakkanti na hoti, nāmarūpassa avakkantiyā asati punabbhavo na hoti, punabbhave asati jāti na hoti, jātiyā asati jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, mahārukkho atha puriso āgaccheyya kuddālapiṭakaṃ 215 ādāya, so taṃ rukkhaṃ mūle chindeyya, mūle 216 chetvā palikhaṇeyya, palikhaṇitvā mūlāni uddhareyya antamaso usīranāḷimattānipi. So taṃ rukkhaṃ khaṇḍākhaṇḍikaṃ chindeyya, khaṇḍākhaṇḍikaṃ chinditvā 217 phāleyya, phāletvā sakalikaṃ sakalikaṃ kareyya, sakalikaṃ sakalikaṃ karitvā vātātape visoseyya, vātātape visosetvā agginā ḍaheyya, agginā ḍahetvā masiṃ kareyya, masiṃ karitvā mahāvāte vā ophuneyya, nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya, evaṃ hi so, bhikkhave, mahārukkho ucchinnamūlo assa tālāvatthukato anabhāvaṃkato 218 āyatiṃ anuppādadhammo. Evameva kho, bhikkhave, viññāṇe āhāre asati nāmarūpassa avakkanti na hoti, nāmarūpassa avakkantiyā asati sabbaṃ…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti. Idaṃ lokuttaraṃ. Idaṃ lokiyañca lokuttarañca.
೧೧೩. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ?
113. Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānaṃ?
‘‘ಸಬ್ಬಾ ದಿಸಾ ಅನುಪರಿಗಮ್ಮ ಚೇತಸಾ, ನೇವಜ್ಝಗಾ ಪಿಯತರಮತ್ತನಾ ಕ್ವಚಿ।
‘‘Sabbā disā anuparigamma cetasā, nevajjhagā piyataramattanā kvaci;
ಏವಂ ಪಿಯೋ ಪುಥು ಅತ್ತಾ ಪರೇಸಂ, ತಸ್ಮಾ ನ ಹಿಂಸೇ ಪರಮತ್ತಕಾಮೋ’’ತಿ 219॥
Evaṃ piyo puthu attā paresaṃ, tasmā na hiṃse paramattakāmo’’ti 220.
ಇದಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.
‘‘ಯೇ ಕೇಚಿ ಭೂತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಯೇ ವಾಪಿ 221, ಸಬ್ಬೇ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪಹಾಯ ದೇಹಂ।
‘‘Ye keci bhūtā bhavissanti ye vāpi 222, sabbe gamissanti pahāya dehaṃ;
ತಂ ಸಬ್ಬಜಾನಿಂ ಕುಸಲೋ ವಿದಿತ್ವಾ, ಆತಾಪಿಯೋ 223 ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ॥
Taṃ sabbajāniṃ kusalo viditvā, ātāpiyo 224 brahmacariyaṃ careyyā’’ti.
ಇದಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.
‘‘ಸತ್ತಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಂ ಅಪಿ ವಿವೇಚಿಯಮಾನೇನ ಪಣಾಮಿಯಮಾನೇನ ಗಲೇ ಪಿಸನಮಜ್ಜಮಾನೇನ 225 ಯಾವಜೀವಂ ನ ವಿಜಹಿತಬ್ಬಂ। ಕತಮೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ? ಪಿಯೋ ಚ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚ ವತ್ತಾ ಚ ವಚನಕ್ಖಮೋ ಚ ಗಮ್ಭೀರಞ್ಚ ಕಥಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ, ನೋ ಚ ಅಟ್ಠಾನೇ 226 ನಿಯೋಜೇತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಹಿ…ಪೇ॰… ನ ವಿಜಹಿತಬ್ಬಂ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ, ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ। ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚ ಸತ್ಥಾ –
‘‘Sattahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgataṃ kalyāṇamittaṃ api viveciyamānena paṇāmiyamānena gale pisanamajjamānena 227 yāvajīvaṃ na vijahitabbaṃ. Katamehi sattahi? Piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca vattā ca vacanakkhamo ca gambhīrañca kathaṃ kattā hoti, no ca aṭṭhāne 228 niyojeti. Imehi kho, bhikkhave, sattahi…pe… na vijahitabbaṃ. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato. Athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ಪಿಯೋ ಗರು ಭಾವನೀಯೋ, ವತ್ತಾ ಚ ವಚನಕ್ಖಮೋ।
‘‘Piyo garu bhāvanīyo, vattā ca vacanakkhamo;
ಗಮ್ಭೀರಞ್ಚ ಕಥಂ ಕತ್ತಾ, ನ ಚಟ್ಠಾನೇ ನಿಯೋಜಕೋ।
Gambhīrañca kathaṃ kattā, na caṭṭhāne niyojako;
ತಂ ಮಿತ್ತಂ ಮಿತ್ತಕಾಮೇನ, ಯಾವಜೀವಮ್ಪಿ ಸೇವಿಯ’’ನ್ತಿ॥
Taṃ mittaṃ mittakāmena, yāvajīvampi seviya’’nti.
ಇದಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ?
Tattha katamaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ?
‘‘ಯಞ್ಚ ಕಾಮಸುಖಂ ಲೋಕೇ, ಯಞ್ಚಿದಂ ದಿವಿಯಂ ಸುಖಂ।
‘‘Yañca kāmasukhaṃ loke, yañcidaṃ diviyaṃ sukhaṃ;
ತಣ್ಹಕ್ಖಯಸುಖಸ್ಸೇತೇ 229, ಕಲಂ ನಾಗ್ಘನ್ತಿ ಸೋಳಸಿ’’ನ್ತಿ॥
Taṇhakkhayasukhassete 230, kalaṃ nāgghanti soḷasi’’nti.
ಇದಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
Idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.
ಅಸೋಕಂ ವಿರಜಂ ಖೇಮಂ, ಯತ್ಥ ದುಕ್ಖಂ ನಿರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ॥
Asokaṃ virajaṃ khemaṃ, yattha dukkhaṃ nirujjhatī’’ti.
ಇದಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
Idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ
Tattha katamaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca
‘‘ಮಾತರಂ ಪಿತರಂ ಹನ್ತ್ವಾ, ರಾಜಾನೋ ದ್ವೇ ಚ ಖತ್ತಿಯೇ।
‘‘Mātaraṃ pitaraṃ hantvā, rājāno dve ca khattiye;
ರಟ್ಠಂ ಸಾನುಚರಂ ಹನ್ತ್ವಾ’’ತಿ ಇದಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ॥
Raṭṭhaṃ sānucaraṃ hantvā’’ti idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.
‘‘ಅನೀಘೋ ಯಾತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ। ಇದಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
‘‘Anīgho yāti brāhmaṇo’’ti; Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ;
ಇದಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ॥
Idaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca.
‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇದ್ಧಿಪಾದಾ 233। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಛನ್ದಸಮಾಧಿಪಧಾನಸಙ್ಖಾರಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇದ್ಧಿಪಾದೋ, ವೀರಿಯ…ಪೇ॰… ಚಿತ್ತ। ವೀಮಂಸಾಸಮಾಧಿಪಧಾನಸಙ್ಖಾರಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇದ್ಧಿಪಾದೋ’’ತಿ। ಇದಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
‘‘Cattārome, bhikkhave, iddhipādā 234. Katame cattāro? Chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo, vīriya…pe… citta. Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādo’’ti. Idaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.
ಸೋ ಕಾಯೇಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಸಮೋದಹತಿ, ಚಿತ್ತೇಪಿ ಕಾಯಂ ಸಮೋದಹತಿ, ಕಾಯೇ ಸುಖಸಞ್ಞಞ್ಚ ಲಹುಸಞ್ಞಞ್ಚ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಇದಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಇದಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ।
So kāyepi cittaṃ samodahati, cittepi kāyaṃ samodahati, kāye sukhasaññañca lahusaññañca okkamitvā upasampajja viharati. Idaṃ sattādhiṭṭhānaṃ, idaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca.
೧೧೪. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಞಾಣಂ?
114. Tattha katamaṃ ñāṇaṃ?
‘‘ಯಂ ತಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಞಾಣಂ, ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಯೇನ ವುಚ್ಚತಿ।
‘‘Yaṃ taṃ lokuttaraṃ ñāṇaṃ, sabbaññū yena vuccati;
ನ ತಸ್ಸ ಪರಿಹಾನತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬಕಾಲೇ ಪವತ್ತತೀ’’ತಿ॥
Na tassa parihānatthi, sabbakāle pavattatī’’ti.
ಇದಂ ಞಾಣಂ।
Idaṃ ñāṇaṃ.
‘‘ಪಞ್ಞಾ ಹಿ ಸೇಟ್ಠಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಯಾಯಂ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನೀ 235।
‘‘Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, yāyaṃ nibbānagāminī 236;
ಯಾಯ ಸಮ್ಮಾ ಪಜಾನಾತಿ, ಜಾತಿಮರಣಸಙ್ಖಯ’’ನ್ತಿ॥
Yāya sammā pajānāti, jātimaraṇasaṅkhaya’’nti.
ಇದಂ ಞಾಣಂ।
Idaṃ ñāṇaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಞೇಯ್ಯಂ?
Tattha katamaṃ ñeyyaṃ?
ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನೀತಿಹಂ।
Diṭṭhe dhamme anītihaṃ;
ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತೋ ಚರಂ, ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ॥
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.
‘‘ತಞ್ಚಾಹಂ ಅಭಿನನ್ದಾಮಿ, ಮಹೇಸಿ ಸನ್ತಿಮುತ್ತಮಂ।
‘‘Tañcāhaṃ abhinandāmi, mahesi santimuttamaṃ;
ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತೋ ಚರಂ, ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ॥
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.
‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮ್ಪಜಾನಾಸಿ, [ಧೋತಕಾತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Yaṃ kiñci sampajānāsi, [dhotakāti bhagavā]
ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇ।
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
ಏತಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸಙ್ಗೋತಿ ಲೋಕೇ,
Etaṃ viditvā saṅgoti loke,
ಭವಾಭವಾಯ ಮಾಕಾಸಿ ತಣ್ಹ’’ನ್ತಿ॥
Bhavābhavāya mākāsi taṇha’’nti.
ಇದಂ ಞೇಯ್ಯಂ।
Idaṃ ñeyyaṃ.
‘‘ಚತುನ್ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ ಅನನುಬೋಧಾ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧಾ ಏವಮಿದಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಸನ್ಧಾವಿತಂ ಸಂಸರಿತಂ ಮಮಞ್ಚೇವ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚ…ಪೇ॰… ತಯಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ ಅನುಬುದ್ಧಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯಂ 239 ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ ಅನುಬುದ್ಧಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಂ 240 ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ ಅನುಬುದ್ಧಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ ಅನುಬುದ್ಧಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ। ಉಚ್ಛಿನ್ನಾ ಭವತಣ್ಹಾ, ಖೀಣಾ ಭವನೇತ್ತಿ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ, ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ, ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚ ಸತ್ಥಾ –
‘‘Catunnaṃ, bhikkhave, ariyasaccānaṃ ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca…pe… tayidaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, dukkhasamudayaṃ 241 ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, dukkhanirodhaṃ 242 ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ. Ucchinnā bhavataṇhā, khīṇā bhavanetti, natthi dāni punabbhavo’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato, athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ, ಯಥಾಭೂತಂ ಅದಸ್ಸನಾ।
‘‘Catunnaṃ ariyasaccānaṃ, yathābhūtaṃ adassanā;
‘‘ತಾನಿ ಏತಾನಿ ದಿಟ್ಠಾನಿ, ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ।
‘‘Tāni etāni diṭṭhāni, bhavanetti samūhatā;
ಉಚ್ಛಿನ್ನಂ ಮೂಲಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ॥
Ucchinnaṃ mūlaṃ dukkhassa, natthi dāni punabbhavo’’ti.
ಇದಂ ಞೇಯ್ಯಂ।
Idaṃ ñeyyaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ? ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚಂ, ವೇದನಾ ಅನಿಚ್ಚಾ, ಸಞ್ಞಾ ಅನಿಚ್ಚಾ, ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ। ಇದಂ ಞೇಯ್ಯಂ।
Tattha katamaṃ ñāṇañca ñeyyañca? Rūpaṃ aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccanti. Idaṃ ñeyyaṃ.
ಏವಂ ಜಾನಂ ಏವಂ ಪಸ್ಸಂ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ‘‘ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಪಸ್ಸತಿ, ‘‘ವೇದನಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಪಸ್ಸತಿ, ‘‘ಸಞ್ಞಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಖಾರೇ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಪಸ್ಸತೀತಿ। ಇದಂ ಞಾಣಂ।
Evaṃ jānaṃ evaṃ passaṃ ariyasāvako ‘‘rūpaṃ anicca’’nti passati, ‘‘vedanā aniccā’’ti passati, ‘‘saññaṃ…pe… saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ anicca’’nti passatīti. Idaṃ ñāṇaṃ.
ಸೋ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ರೂಪೇನ, ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ವೇದನಾಯ, ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ಸಞ್ಞಾಯ, ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ಸಙ್ಖಾರೇಹಿ, ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಹಾ, ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮೀತಿ। ಇದಂ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ।
So parimuccati rūpena, parimuccati vedanāya, parimuccati saññāya, parimuccati saṅkhārehi, parimuccati viññāṇamhā, parimuccati dukkhasmāti vadāmīti. Idaṃ ñāṇañca ñeyyañca.
‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಇದಂ ಞೇಯ್ಯಂ। ‘‘ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಞಾಣಂ। ‘‘ಅಥ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ ದುಕ್ಖೇ ಏಸ ಮಗ್ಗೋ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ।
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti idaṃ ñeyyaṃ. ‘‘Yadā paññāya passatī’’ti idaṃ ñāṇaṃ. ‘‘Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyā’’ti idaṃ ñāṇañca ñeyyañca.
‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಇದಂ ಞೇಯ್ಯಂ। ‘‘ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಞಾಣಂ। ‘‘ಅಥ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ ದುಕ್ಖೇ ಏಸ ಮಗ್ಗೋ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ।
‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti idaṃ ñeyyaṃ. ‘‘Yadā paññāya passatī’’ti idaṃ ñāṇaṃ. ‘‘Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyā’’ti idaṃ ñāṇañca ñeyyañca.
‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಇದಂ ಞೇಯ್ಯಂ। ‘‘ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಞಾಣಂ। ‘‘ಅಥ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ ದುಕ್ಖೇ ಏಸ ಮಗ್ಗೋ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ।
‘‘Sabbe dhammā anattā’’ti idaṃ ñeyyaṃ. ‘‘Yadā paññāya passatī’’ti idaṃ ñāṇaṃ. ‘‘Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyā’’ti idaṃ ñāṇañca ñeyyañca.
‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಸೋಣ 245, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಅನಿಚ್ಚೇನ ರೂಪೇನ ದುಕ್ಖೇನ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ‘ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿ ವಾ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ‘ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿ ವಾ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ‘ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿ ವಾ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ। ಕಿಮಞ್ಞತ್ರ ಯಥಾಭೂತಸ್ಸ ಅದಸ್ಸನಾ। ಅನಿಚ್ಚಾಯ ವೇದನಾಯ…ಪೇ॰… ಅನಿಚ್ಚಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ…ಪೇ॰… ಅನಿಚ್ಚೇಹಿ ಸಙ್ಖಾರೇಹಿ…ಪೇ॰… ಅನಿಚ್ಚೇನ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ‘ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿ ವಾ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ‘ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿ ವಾ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ‘ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿ ವಾ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಕಿಮಞ್ಞತ್ರ ಯಥಾಭೂತಸ್ಸ ಅದಸ್ಸನಾ’’ತಿ। ಇದಂ ಞೇಯ್ಯಂ।
‘‘Ye hi keci, soṇa 246, samaṇā vā brāhmaṇā vā aniccena rūpena dukkhena vipariṇāmadhammena ‘seyyohamasmī’ti vā samanupassanti, ‘sadisohamasmī’ti vā samanupassanti, ‘hīnohamasmī’ti vā samanupassanti. Kimaññatra yathābhūtassa adassanā. Aniccāya vedanāya…pe… aniccāya saññāya…pe… aniccehi saṅkhārehi…pe… aniccena viññāṇena dukkhena vipariṇāmadhammena ‘seyyohamasmī’ti vā samanupassanti, ‘sadisohamasmī’ti vā samanupassanti, ‘hīnohamasmī’ti vā samanupassanti, kimaññatra yathābhūtassa adassanā’’ti. Idaṃ ñeyyaṃ.
‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ, ಸೋಣ, ಸಮಣಾ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಅನಿಚ್ಚೇನ ರೂಪೇನ ದುಕ್ಖೇನ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ‘ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿಪಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ‘ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿಪಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ‘ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿಪಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಕಿಮಞ್ಞತ್ರ ಯಥಾಭೂತಸ್ಸ ದಸ್ಸನಾ। ಅನಿಚ್ಚಾಯ ವೇದನಾಯ…ಪೇ॰… ಅನಿಚ್ಚಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ…ಪೇ॰… ಅನಿಚ್ಚೇಹಿ ಸಙ್ಖಾರೇಹಿ…ಪೇ॰… ಅನಿಚ್ಚೇನ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ದುಕ್ಖೇನ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ‘ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿಪಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ‘ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿಪಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ‘ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀ’ತಿಪಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಕಿಮಞ್ಞತ್ರ ಯಥಾಭೂತಸ್ಸ ದಸ್ಸನಾತಿ। ಇದಂ ಞಾಣಂ।
‘‘Ye ca kho keci, soṇa, samaṇā vā brāhmaṇā vā aniccena rūpena dukkhena vipariṇāmadhammena ‘seyyohamasmī’tipi na samanupassanti, ‘sadisohamasmī’tipi na samanupassanti, ‘hīnohamasmī’tipi na samanupassanti, kimaññatra yathābhūtassa dassanā. Aniccāya vedanāya…pe… aniccāya saññāya…pe… aniccehi saṅkhārehi…pe… aniccena viññāṇena dukkhena vipariṇāmadhammena ‘seyyohamasmī’tipi na samanupassanti, ‘sadisohamasmī’tipi na samanupassanti, ‘hīnohamasmī’tipi na samanupassanti, kimaññatra yathābhūtassa dassanāti. Idaṃ ñāṇaṃ.
ಇದಂ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ।
Idaṃ ñāṇañca ñeyyañca.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದಸ್ಸನಂ?
Tattha katamaṃ dassanaṃ?
೧೧೫.
115.
‘‘ಯೇ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ವಿಭಾವಯನ್ತಿ, ಗಮ್ಭೀರಪಞ್ಞೇನ ಸುದೇಸಿತಾನಿ।
‘‘Ye ariyasaccāni vibhāvayanti, gambhīrapaññena sudesitāni.
ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ಭುಸಂ ಪಮತ್ತಾ 247, ನ ತೇ ಭವಂ ಅಟ್ಠಮಮಾದಿಯನ್ತೀ’’ತಿ॥
Kiñcāpi te honti bhusaṃ pamattā 248, na te bhavaṃ aṭṭhamamādiyantī’’ti.
ಇದಂ ದಸ್ಸನಂ।
Idaṃ dassanaṃ.
‘‘ಯಥಿನ್ದಖೀಲೋ ಪಥವಿಸ್ಸಿತೋ ಸಿಯಾ, ಚತುಬ್ಭಿ ವಾತೇಹಿ ಅಸಮ್ಪಕಮ್ಪಿಯೋ।
‘‘Yathindakhīlo pathavissito siyā, catubbhi vātehi asampakampiyo;
ತಥೂಪಮಂ ಸಪ್ಪುರಿಸಂ ವದಾಮಿ, ಯೋ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ಅವೇಚ್ಚ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥
Tathūpamaṃ sappurisaṃ vadāmi, yo ariyasaccāni avecca passatī’’ti.
ಇದಂ ದಸ್ಸನಂ।
Idaṃ dassanaṃ.
‘‘ಚತೂಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ ‘ಖೀಣನಿರಯೋಮ್ಹಿ, ಖೀಣತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ, ಖೀಣಪೇತ್ತಿವಿಸಯೋ, ಖೀಣಾಪಾಯದುಗ್ಗತಿವಿನಿಪಾತೋ, ಸೋತಾಪನ್ನೋಹಮಸ್ಮಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ, ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮಂ 249 ದೇವೇ ಚ ಮನುಸ್ಸೇ ಚ ಸನ್ಧಾವಿತ್ವಾ ಸಂಸರಿತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ। ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ತಥಾಗತೇ ಸದ್ಧಾ ನಿವಿಟ್ಠಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ವಿರೂಳ್ಹಾ ಮೂಲಜಾತಾ ಅಸಂಹಾರಿಯಾ ಸಮಣೇನ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ವಾ ದೇವೇನ ವಾ ಮಾರೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ವಾ ಕೇನಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಸಹ ಧಮ್ಮೇನ, ಧಮ್ಮೇ ಖೋ ಪನ ನಿಟ್ಠಂ ಗತೋ ಹೋತಿ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ಅಕಾಲಿಕೋ ಏಹಿಪಸ್ಸಿಕೋ ಓಪನೇಯ್ಯಿಕೋ ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋ ವಿಞ್ಞೂಹಿ, ಯದಿದಂ ಮದನಿಮ್ಮದನೋ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಸಹ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಖೋ ಪನಸ್ಸ ಹೋನ್ತಿ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಪಿಯಾ ಮನಾಪಾ ಗಿಹೀ ಚೇವ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಚ। ಅರಿಯಕನ್ತೇಹಿ ಖೋ ಪನ ಸೀಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ ಅಖಣ್ಡೇಹಿ ಅಚ್ಛಿದ್ದೇಹಿ ಅಸಬಲೇಹಿ ಅಕಮ್ಮಾಸೇಹಿ ಭುಜಿಸ್ಸೇಹಿ ವಿಞ್ಞುಪ್ಪಸಟ್ಠೇಹಿ ಅಪರಾಮಟ್ಠೇಹಿ ಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನಿಕೇಹಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಹಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ ‘ಖೀಣನಿರಯೋಮ್ಹಿ, ಖೀಣತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ, ಖೀಣಪೇತ್ತಿವಿಸಯೋ, ಖೀಣಾಪಾಯದುಗ್ಗತಿವಿನಿಪಾತೋ, ಸೋತಾಪನ್ನೋಹಮಸ್ಮಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ, ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮಂ ದೇವೇ ಚ ಮನುಸ್ಸೇ ಚ ಸನ್ಧಾವಿತ್ವಾ ಸಂಸರಿತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’’ತಿ।
‘‘Catūhi, bhikkhave, sotāpattiyaṅgehi samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya ‘khīṇanirayomhi, khīṇatiracchānayoni, khīṇapettivisayo, khīṇāpāyaduggativinipāto, sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo, sattakkhattuparamaṃ 250 deve ca manusse ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissāmī’ti. Katamehi catūhi? Idha, bhikkhave, ariyasāvakassa tathāgate saddhā niviṭṭhā patiṭṭhitā virūḷhā mūlajātā asaṃhāriyā samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ saha dhammena, dhamme kho pana niṭṭhaṃ gato hoti, svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhi, yadidaṃ madanimmadano…pe… nirodho nibbānaṃ, saha dhammiyā kho panassa honti iṭṭhā kantā piyā manāpā gihī ceva pabbajitā ca. Ariyakantehi kho pana sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññuppasaṭṭhehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi. Imehi kho, bhikkhave, catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya ‘khīṇanirayomhi, khīṇatiracchānayoni, khīṇapettivisayo, khīṇāpāyaduggativinipāto, sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo, sattakkhattuparamaṃ deve ca manusse ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissāmī’’’ti.
ಇದಂ ದಸ್ಸನಂ।
Idaṃ dassanaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಭಾವನಾ?
Tattha katamā bhāvanā?
‘‘ಯಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಭಾವಿತಾನಿ 251, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ।
‘‘Yassindriyāni bhāvitāni 252, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;
ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝ ಇಮಂ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ, ಕಾಲಂ ಕಙ್ಖತಿ ಭಾವಿತೋ ಸದನ್ತೋ’’ತಿ॥
Nibbijjha imaṃ parañca lokaṃ, kālaṃ kaṅkhati bhāvito sadanto’’ti.
ಅಯಂ ಭಾವನಾ।
Ayaṃ bhāvanā.
‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಪದಾನಿ 253। ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಧಮ್ಮಪದಂ, ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ ಧಮ್ಮಪದಂ, ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಧಮ್ಮಪದಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ ಧಮ್ಮಪದಂ, ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರಿ ಧಮ್ಮಪದಾನೀ’’ತಿ। ಅಯಂ ಭಾವನಾ।
‘‘Cattārimāni, bhikkhave, dhammapadāni 254. Katamāni cattāri? Anabhijjhā dhammapadaṃ, abyāpādo dhammapadaṃ, sammāsati dhammapadaṃ, sammāsamādhi dhammapadaṃ, imāni kho, bhikkhave, cattāri dhammapadānī’’ti. Ayaṃ bhāvanā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದಸ್ಸನಞ್ಚ ಭಾವನಾ ಚ? ‘‘ಪಞ್ಚ ಛಿನ್ದೇ ಪಞ್ಚ ಜಹೇ’’ತಿ ಇದಂ ದಸ್ಸನಂ। ‘‘ಪಞ್ಚ ಚುತ್ತರಿ ಭಾವಯೇ। ಪಞ್ಚ ಸಙ್ಗಾತಿಗೋ ಭಿಕ್ಖು, ಓಘತಿಣ್ಣೋತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಭಾವನಾ। ಇದಂ ದಸ್ಸನಞ್ಚ ಭಾವನಾ ಚ।
Tattha katamaṃ dassanañca bhāvanā ca? ‘‘Pañca chinde pañca jahe’’ti idaṃ dassanaṃ. ‘‘Pañca cuttari bhāvaye. Pañca saṅgātigo bhikkhu, oghatiṇṇoti vuccatī’’ti ayaṃ bhāvanā. Idaṃ dassanañca bhāvanā ca.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ 255। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ, ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಞ್ಞಾತಾವಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯಂ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅನಭಿಸಮೇತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅರಿಯಸಚ್ಚಸ್ಸ ಅಭಿಸಮಯಾಯ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ, ಅನಭಿಸಮೇತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸಮುದಯಸ್ಸ ಅರಿಯಸಚ್ಚಸ್ಸ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಖನಿರೋಧಸ್ಸ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಅರಿಯಸಚ್ಚಸ್ಸ ಅಭಿಸಮಯಾಯ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಇದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯ’’ನ್ತಿ। ಇದಂ ದಸ್ಸನಂ।
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, indriyāni 256. Katamāni tīṇi, anaññātaññassāmītindriyaṃ aññindriyaṃ aññātāvindriyaṃ. Katamañca, bhikkhave, anaññātaññassāmītindriyaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu anabhisametassa dukkhassa ariyasaccassa abhisamayāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, anabhisametassa dukkhasamudayassa ariyasaccassa…pe… dukkhanirodhassa…pe… dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasaccassa abhisamayāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Idaṃ, bhikkhave, anaññātaññassāmītindriya’’nti. Idaṃ dassanaṃ.
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’ತಿ…ಪೇ॰… ‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ಇದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ।
‘‘Katamañca, bhikkhave, aññindriyaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Idaṃ, bhikkhave, aññindriyaṃ.
‘‘ಕತಮಞ್ಚ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞಾತಾವಿನ್ದ್ರಿಯಂ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಪಜಾನಾತಿ। ಇದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞಾತಾವಿನ್ದ್ರಿಯ’’ನ್ತಿ। ಅಯಂ ಭಾವನಾ।
‘‘Katamañca , bhikkhave, aññātāvindriyaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Idaṃ, bhikkhave, aññātāvindriya’’nti. Ayaṃ bhāvanā.
ಇದಂ ದಸ್ಸನಞ್ಚ ಭಾವನಾ ಚ।
Idaṃ dassanañca bhāvanā ca.
೧೧೬. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಕವಚನಂ?
116. Tattha katamaṃ sakavacanaṃ?
‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
‘‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;
ಸಚಿತ್ತಪರಿಯೋದಾಪನಂ, ಏತಂ ಬುದ್ಧಾನ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
Sacittapariyodāpanaṃ, etaṃ buddhāna sāsana’’nti.
ಇದಂ ಸಕವಚನಂ।
Idaṃ sakavacanaṃ.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲಸ್ಸ ಬಾಲಲಕ್ಖಣಾನಿ ಬಾಲನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಬಾಲಾಪದಾನಾನಿ, ಯೇಹಿ ಬಾಲಂ ಬಾಲೋತಿ ಪರೇ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ಬಾಲೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಚ್ಚಿನ್ತಿತಚಿನ್ತೀ ಚ ಹೋತಿ, ದುಬ್ಭಾಸಿತಭಾಸೀ ಚ ಹೋತಿ, ದುಕ್ಕಟಕಮ್ಮಕಾರೀ 257 ಚ ಹೋತಿ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೀಣಿ ಬಾಲಸ್ಸ ಬಾಲಲಕ್ಖಣಾನಿ ಬಾಲನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಬಾಲಾಪದಾನಾನಿ।
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni, yehi bālaṃ bāloti pare sañjānanti. Katamāni tīṇi? Bālo, bhikkhave, duccintitacintī ca hoti, dubbhāsitabhāsī ca hoti, dukkaṭakammakārī 258 ca hoti. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಪಣ್ಡಿತಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಣ್ಡಿತನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಪಣ್ಡಿತಾಪದಾನಾನಿ, ಯೇಹಿ ಪಣ್ಡಿತಂ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಪರೇ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ಪಣ್ಡಿತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಚಿನ್ತಿತಚಿನ್ತೀ ಚ ಹೋತಿ, ಸುಭಾಸಿತಭಾಸೀ ಚ ಹೋತಿ, ಸುಕತಕಮ್ಮಕಾರೀ ಚ ಹೋತಿ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೀಣಿ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಪಣ್ಡಿತಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಣ್ಡಿತನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಪಣ್ಡಿತಾಪದಾನಾನೀ’’ತಿ।
‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni paṇḍitanimittāni paṇḍitāpadānāni, yehi paṇḍitaṃ paṇḍitoti pare sañjānanti. Katamāni tīṇi? Paṇḍito, bhikkhave, sucintitacintī ca hoti, subhāsitabhāsī ca hoti, sukatakammakārī ca hoti. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni paṇḍitanimittāni paṇḍitāpadānānī’’ti.
ಇದಂ ಸಕವಚನಂ।
Idaṃ sakavacanaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪರವಚನಂ?
Tattha katamaṃ paravacanaṃ?
‘‘ಪಥವೀಸಮೋ ನತ್ಥಿ ವಿತ್ಥತೋ, ನಿನ್ನೋ ಪಾತಾಲಸಮೋ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
‘‘Pathavīsamo natthi vitthato, ninno pātālasamo na vijjati;
ಮೇರುಸಮೋ ನತ್ಥಿ ಉನ್ನತೋ, ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸದಿಸೋ ನತ್ಥಿ ಪೋರಿಸೋ’’ತಿ॥
Merusamo natthi unnato, cakkavattisadiso natthi poriso’’ti.
ಇದಂ ಪರವಚನಂ।
Idaṃ paravacanaṃ.
‘‘‘ಹೋತು , ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಸುಭಾಸಿತೇನ ಜಯೋತಿ। ಹೋತು, ವೇಪಚಿತ್ತಿ ಸುಭಾಸಿತೇನ ಜಯೋತಿ। ಭಣ, ವೇಪಚಿತ್ತಿ, ಗಾಥ’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇಪಚಿತ್ತಿ ಅಸುರಿನ್ದೋ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ –
‘‘‘Hotu , devānaminda, subhāsitena jayoti. Hotu, vepacitti subhāsitena jayoti. Bhaṇa, vepacitti, gātha’nti. Atha kho, bhikkhave, vepacitti asurindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘ಭಿಯ್ಯೋ ಬಾಲಾ ಪಭಿಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ 259, ನೋ ಚಸ್ಸ ಪಟಿಸೇಧಕೋ।
‘‘Bhiyyo bālā pabhijjeyyuṃ 260, no cassa paṭisedhako;
ತಸ್ಮಾ ಭುಸೇನ ದಣ್ಡೇನ, ಧೀರೋ ಬಾಲಂ ನಿಸೇಧಯೇ’’ತಿ॥
Tasmā bhusena daṇḍena, dhīro bālaṃ nisedhaye’’ti.
‘‘ಭಾಸಿತಾಯ ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇಪಚಿತ್ತಿನಾ ಅಸುರಿನ್ದೇನ ಗಾಥಾಯ ಅಸುರಾ ಅನುಮೋದಿಂಸು, ದೇವಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುಂ। ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇಪಚಿತ್ತಿ ಅಸುರಿನ್ದೋ ಸಕ್ಕಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದಂ ಏತದವೋಚ ‘ಭಣ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಗಾಥ’ನ್ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ –
‘‘Bhāsitāya kho pana, bhikkhave, vepacittinā asurindena gāthāya asurā anumodiṃsu, devā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho, bhikkhave, vepacitti asurindo sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca ‘bhaṇa, devānaminda, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, sakko devānamindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘ಏತದೇವ ಅಹಂ ಮಞ್ಞೇ, ಬಾಲಸ್ಸ ಪಟಿಸೇಧನಂ।
‘‘Etadeva ahaṃ maññe, bālassa paṭisedhanaṃ;
ಪರಂ ಸಙ್ಕುಪಿತಂ ಞತ್ವಾ, ಯೋ ಸತೋ ಉಪಸಮ್ಮತೀ’’ತಿ॥
Paraṃ saṅkupitaṃ ñatvā, yo sato upasammatī’’ti.
‘‘ಭಾಸಿತಾಯ ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕ್ಕೇನ ದೇವಾನಮಿನ್ದೇನ ಗಾಥಾಯ ದೇವಾ ಅನುಮೋದಿಂಸು, ಅಸುರಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುಂ। ಅಥ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ವೇಪಚಿತ್ತಿಂ ಅಸುರಿನ್ದಂ ಏತದವೋಚ ‘ಭಣ, ವೇಪಚಿತ್ತಿ, ಗಾಥ’ನ್ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇಪಚಿತ್ತಿ ಅಸುರಿನ್ದೋ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ –
‘‘Bhāsitāya kho pana, bhikkhave, sakkena devānamindena gāthāya devā anumodiṃsu, asurā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho, bhikkhave, sakko devānamindo vepacittiṃ asurindaṃ etadavoca ‘bhaṇa, vepacitti, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, vepacitti asurindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘ಏತದೇವ ತಿತಿಕ್ಖಾಯ, ವಜ್ಜಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ವಾಸವ।
‘‘Etadeva titikkhāya, vajjaṃ passāmi vāsava;
ಅಜ್ಝಾರುಹತಿ ದುಮ್ಮೇಧೋ, ಗೋವ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲಾಯಿನ’’ನ್ತಿ॥
Ajjhāruhati dummedho, gova bhiyyo palāyina’’nti.
‘‘ಭಾಸಿತಾಯ ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇಪಚಿತ್ತಿನಾ ಅಸುರಿನ್ದೇನ ಗಾಥಾಯ ಅಸುರಾ ಅನುಮೋದಿಂಸು, ದೇವಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುಂ। ಅಥ ಖೋ ವೇಪಚಿತ್ತಿ ಅಸುರಿನ್ದೋ ಸಕ್ಕಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದಂ ಏತದವೋಚ ‘ಭಣ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಗಾಥ’ನ್ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ –
‘‘Bhāsitāya kho pana, bhikkhave, vepacittinā asurindena gāthāya asurā anumodiṃsu, devā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho vepacitti asurindo sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca ‘bhaṇa, devānaminda, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, sakko devānamindo imā gāthāyo abhāsi –
‘‘ಕಾಮಂ ಮಞ್ಞತು ವಾ ಮಾ ವಾ, ಭಯಾ ಮ್ಯಾಯಂ ತಿತಿಕ್ಖತಿ।
‘‘Kāmaṃ maññatu vā mā vā, bhayā myāyaṃ titikkhati;
ಸದತ್ಥಪರಮಾ ಅತ್ಥಾ, ಖನ್ತಾ ಭಿಯ್ಯೋ ನ ವಿಜ್ಜತಿ॥
Sadatthaparamā atthā, khantā bhiyyo na vijjati.
‘‘ಯೋ ಹವೇ ಬಲವಾ ಸನ್ತೋ, ದುಬ್ಬಲಸ್ಸ ತಿತಿಕ್ಖತಿ।
‘‘Yo have balavā santo, dubbalassa titikkhati;
ತಮಾಹು ಪರಮಂ ಖನ್ತಿಂ, ನಿಚ್ಚಂ ಖಮತಿ ದುಬ್ಬಲೋ॥
Tamāhu paramaṃ khantiṃ, niccaṃ khamati dubbalo.
‘‘ಅಬಲಂ ತಂ ಬಲಂ ಆಹು, ಯಸ್ಸ ಬಾಲಬಲಂ ಬಲಂ।
‘‘Abalaṃ taṃ balaṃ āhu, yassa bālabalaṃ balaṃ;
ಬಲಸ್ಸ ಧಮ್ಮಗುತ್ತಸ್ಸ, ಪಟಿವತ್ತಾ ನ ವಿಜ್ಜತಿ॥
Balassa dhammaguttassa, paṭivattā na vijjati.
‘‘ತಸ್ಸೇವ ತೇನ ಪಾಪಿಯೋ, ಯೋ ಕುದ್ಧಂ ಪಟಿಕುಜ್ಝತಿ।
‘‘Tasseva tena pāpiyo, yo kuddhaṃ paṭikujjhati;
ಕುದ್ಧಂ ಅಪ್ಪಟಿಕುಜ್ಝನ್ತೋ, ಸಙ್ಗಾಮಂ ಜೇತಿ ದುಜ್ಜಯಂ॥
Kuddhaṃ appaṭikujjhanto, saṅgāmaṃ jeti dujjayaṃ.
‘‘ಉಭಿನ್ನಮತ್ಥಂ ಚರತಿ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ।
‘‘Ubhinnamatthaṃ carati, attano ca parassa ca;
ಪರಂ ಸಙ್ಕುಪಿತಂ ಞತ್ವಾ, ಯೋ ಸತೋ ಉಪಸಮ್ಮತಿ॥
Paraṃ saṅkupitaṃ ñatvā, yo sato upasammati.
‘‘ಉಭಿನ್ನಂ ತಿಕಿಚ್ಛನ್ತಾನಂ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ।
‘‘Ubhinnaṃ tikicchantānaṃ, attano ca parassa ca;
ಜನಾ ಮಞ್ಞನ್ತಿ ಬಾಲೋತಿ, ಯೇ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದಾ’’ತಿ॥
Janā maññanti bāloti, ye dhammassa akovidā’’ti.
‘‘ಭಾಸಿತಾಸು ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕ್ಕೇನ ದೇವಾನಮಿನ್ದೇನ ಗಾಥಾಸು ದೇವಾ ಅನುಮೋದಿಂಸು, ಅಸುರಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸು’’ನ್ತಿ। ಇದಂ ಪರವಚನಂ।
‘‘Bhāsitāsu kho pana, bhikkhave, sakkena devānamindena gāthāsu devā anumodiṃsu, asurā tuṇhī ahesu’’nti. Idaṃ paravacanaṃ.
೧೧೭. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಕವಚನಞ್ಚ ಪರವಚನಞ್ಚ?
117. Tattha katamaṃ sakavacanañca paravacanañca?
ಯಞ್ಚ ಪತ್ತಂ ಯಞ್ಚ ಪತ್ತಬ್ಬಂ ಉಭಯಮೇತಂ ರಜಾನುಕಿಣ್ಣಂ ಆತುರಸ್ಸಾನುಸಿಕ್ಖತೋ। ಯೇ ಚ ಸಿಕ್ಖಾಸಾರಾ ಸೀಲಂ ವತಂ ಜೀವಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾರಾ, ಅಯಮೇಕೋ ಅನ್ತೋ। ಯೇ ಚ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ ‘‘ನತ್ಥಿ ಕಾಮೇಸು ದೋಸೋ’’ತಿ, ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ। ಇಚ್ಚೇತೇ ಉಭೋ ಅನ್ತಾ ಕಟಸಿವಡ್ಢನಾ ಕಟಸಿಯೋ ದಿಟ್ಠಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ। ಏತೇ ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನಭಿಞ್ಞಾಯ ಓಲೀಯನ್ತಿ ಏಕೇ ಅತಿಧಾವನ್ತಿ ಏಕೇತಿ। ಇದಂ ಪರವಚನಂ।
Yañca pattaṃ yañca pattabbaṃ ubhayametaṃ rajānukiṇṇaṃ āturassānusikkhato. Ye ca sikkhāsārā sīlaṃ vataṃ jīvitaṃ brahmacariyaṃ upaṭṭhānasārā, ayameko anto. Ye ca evaṃvādino evaṃdiṭṭhino ‘‘natthi kāmesu doso’’ti, ayaṃ dutiyo anto. Iccete ubho antā kaṭasivaḍḍhanā kaṭasiyo diṭṭhiṃ vaḍḍhenti. Ete ubho ante anabhiññāya olīyanti eke atidhāvanti eketi. Idaṃ paravacanaṃ.
ಯೇ ಚ ಖೋ ತೇ ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ತತ್ರ ಚ ನ ಅಹೇಸುಂ, ತೇನ ಚ ಅಮಞ್ಞಿಂಸು, ವಟ್ಟಂ ತೇಸಂ ನತ್ಥಿ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯಾತಿ। ಇದಂ ಸಕವಚನಂ। ಅಯಂ ಉದಾನೋ ಸಕವಚನಞ್ಚ ಪರವಚನಞ್ಚ।
Ye ca kho te ubho ante abhiññāya tatra ca na ahesuṃ, tena ca amaññiṃsu, vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāyāti. Idaṃ sakavacanaṃ. Ayaṃ udāno sakavacanañca paravacanañca.
ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ 263 ಕೋಸಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ಇಧ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ರಹೋಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಏವಂ ಚೇತಸೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ ‘‘ಕೇಸಂ ನು ಖೋ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ, ಕೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ ‘ಪಿಯೋ ನೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ, ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಂ ಹಿ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಪ್ಪಿಯಸ್ಸ ಕರೇಯ್ಯ, ತಂ ತೇ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತನೋ ಕರೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ ‘ಅಪ್ಪಿಯೋ ನೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ, ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಂ ಹಿ ಪಿಯೋ ಪಿಯಸ್ಸ ಕರೇಯ್ಯ । ತಂ ತೇ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತನೋ ಕರೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ।
Rājā pasenadi 264 kosalo bhagavantaṃ etadavoca – idha mayhaṃ, bhante, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi ‘‘kesaṃ nu kho piyo attā, kesaṃ appiyo attā’’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi ‘‘ye ca kho keci kāyena duccaritaṃ caranti, vācāya duccaritaṃ caranti, manasā duccaritaṃ caranti, tesaṃ appiyo attā. Kiñcāpi te evaṃ vadeyyuṃ ‘piyo no attā’ti, atha kho tesaṃ appiyo attā. Taṃ kissa hetu? Yaṃ hi appiyo appiyassa kareyya, taṃ te attanāva attano karonti, tasmā tesaṃ appiyo attā. Ye ca kho keci kāyena sucaritaṃ caranti, vācāya sucaritaṃ caranti, manasā sucaritaṃ caranti, tesaṃ piyo attā. Kiñcāpi te evaṃ vadeyyuṃ ‘appiyo no attā’ti, atha kho tesaṃ piyo attā. Taṃ kissa hetu? Yaṃ hi piyo piyassa kareyya . Taṃ te attanāva attano karonti. Tasmā tesaṃ piyo attā’’ti.
‘‘ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ ‘ಪಿಯೋ ನೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ, ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಂ ಹಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಪ್ಪಿಯಸ್ಸ ಕರೇಯ್ಯ, ತಂ ತೇ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತನೋ ಕರೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚಿ ಮಹಾರಾಜ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ ‘ಅಪ್ಪಿಯೋ ನೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ, ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಂ ಹಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಪಿಯೋ ಪಿಯಸ್ಸ ಕರೇಯ್ಯ, ತಂ ತೇ ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತನೋ ಕರೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾತಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ಸತ್ಥಾ –
‘‘Evametaṃ, mahārāja, evametaṃ, mahārāja, ye hi keci, mahārāja, kāyena duccaritaṃ caranti, vācāya duccaritaṃ caranti, manasā duccaritaṃ caranti tasmā tesaṃ appiyo attā. Kiñcāpi te evaṃ vadeyyuṃ ‘piyo no attā’ti, atha kho tesaṃ appiyo attā. Taṃ kissa hetu? Yaṃ hi, mahārāja, appiyo appiyassa kareyya, taṃ te attanāva attano karonti, tasmā tesaṃ appiyo attā. Ye ca kho keci mahārāja kāyena sucaritaṃ caranti, vācāya sucaritaṃ caranti, manasā sucaritaṃ caranti, tesaṃ piyo attā. Kiñcāpi te evaṃ vadeyyuṃ ‘appiyo no attā’ti, atha kho tesaṃ piyo attā. Taṃ kissa hetu? Yaṃ hi, mahārāja, piyo piyassa kareyya, taṃ te attanāva attano karonti, tasmā tesaṃ piyo attāti. Idamavoca bhagavā…pe… satthā –
‘‘ಅತ್ತಾನಞ್ಚೇ ಪಿಯಂ ಜಞ್ಞಾ, ನ ನಂ ಪಾಪೇನ ಸಂಯುಜೇ।
‘‘Attānañce piyaṃ jaññā, na naṃ pāpena saṃyuje;
ನ ಹಿ ತಂ ಸುಲಭಂ ಹೋತಿ, ಸುಖಂ ದುಕ್ಕಟಕಾರಿನಾ॥
Na hi taṃ sulabhaṃ hoti, sukhaṃ dukkaṭakārinā.
ಕಿಂ ಹಿ ತಸ್ಸ ಸಕಂ ಹೋತಿ, ಕಿಞ್ಚ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛತಿ।
Kiṃ hi tassa sakaṃ hoti, kiñca ādāya gacchati;
ಕಿಞ್ಚಸ್ಸ ಅನುಗಂ ಹೋತಿ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ॥
Kiñcassa anugaṃ hoti, chāyāva anapāyinī.
‘‘ಉಭೋ ಪುಞ್ಞಞ್ಚ ಪಾಪಞ್ಚ, ಯಂ ಮಚ್ಚೋ ಕುರುತೇ ಇಧ।
‘‘Ubho puññañca pāpañca, yaṃ macco kurute idha;
ತಞ್ಹಿ ತಸ್ಸ ಸಕಂ ಹೋತಿ, ತಂವ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛತಿ।
Tañhi tassa sakaṃ hoti, taṃva ādāya gacchati;
ತಂವಸ್ಸ ಅನುಗಂ ಹೋತಿ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ॥
Taṃvassa anugaṃ hoti, chāyāva anapāyinī.
‘‘ತಸ್ಮಾ ಕರೇಯ್ಯ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ನಿಚಯಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಂ।
‘‘Tasmā kareyya kalyāṇaṃ, nicayaṃ samparāyikaṃ;
ಪುಞ್ಞಾನಿ ಪರಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಪತಿಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ ಪಾಣಿನ’’ನ್ತಿ॥
Puññāni paralokasmiṃ, patiṭṭhā honti pāṇina’’nti.
ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಪರವಚನಂ। ಅನುಗೀತಿ ಸಕವಚನಂ। ಇದಂ ಸಕವಚನಞ್ಚ ಪರವಚನಞ್ಚ।
Idaṃ suttaṃ paravacanaṃ. Anugīti sakavacanaṃ. Idaṃ sakavacanañca paravacanañca.
೧೧೮. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ?
118. Tattha katamaṃ visajjanīyaṃ?
ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಇದಂ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ, ಇದಂ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ, ಇದಂ ಪಹಾತಬ್ಬಂ, ಇದಂ ಭಾವೇತಬ್ಬಂ, ಇದಂ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ, ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಏವಂಗಹಿತಾ ಇದಂ ಫಲಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಯನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಏವಂಗಹಿತಾನಂ ಅಯಮತ್ಥೋ ಇತಿ ಇದಂ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ‘‘ಉಳಾರೋ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’’ತಿ ಬುದ್ಧಉಳಾರತಂ ಧಮ್ಮಸ್ವಾಕ್ಖಾತತಂ ಸಙ್ಘಸುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಞ್ಚ ಏಕಂಸೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸೇ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಏಕಂಸೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸೇ। ಯಂ ವಾ ಪನಞ್ಞಮ್ಪಿ ಏವಂ ಜಾತಿಯಂ। ಇದಂ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ।
Pañhe pucchite idaṃ abhiññeyyaṃ, idaṃ pariññeyyaṃ, idaṃ pahātabbaṃ, idaṃ bhāvetabbaṃ, idaṃ sacchikātabbaṃ, ime dhammā evaṃgahitā idaṃ phalaṃ nibbattayanti. Tesaṃ evaṃgahitānaṃ ayamattho iti idaṃ visajjanīyaṃ. ‘‘Uḷāro buddho bhagavā’’ti buddhauḷārataṃ dhammasvākkhātataṃ saṅghasuppaṭipattiñca ekaṃseneva niddise. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti ekaṃseneva niddise. Yaṃ vā panaññampi evaṃ jātiyaṃ. Idaṃ visajjanīyaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ?
Tattha katamaṃ avisajjanīyaṃ?
‘‘ಆಕಙ್ಖತೋ ತೇ ನರದಮ್ಮಸಾರಥಿ 267, ದೇವಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಮನಸಾ ವಿಚಿನ್ತಿತಂ।
‘‘Ākaṅkhato te naradammasārathi 268, devā manussā manasā vicintitaṃ;
ಸಬ್ಬೇ ನ ಜಞ್ಞಾ ಕಸಿಣಾಪಿ ಪಾಣಿನೋ, ಸನ್ತಂ ಸಮಾಧಿಂ ಅರಣಂ ನಿಸೇವತೋ।
Sabbe na jaññā kasiṇāpi pāṇino, santaṃ samādhiṃ araṇaṃ nisevato;
ಕಿನ್ತಂ ಭಗವಾ ಆಕಙ್ಖತೀ’’ತಿ॥
Kintaṃ bhagavā ākaṅkhatī’’ti.
ಇದಂ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ।
Idaṃ avisajjanīyaṃ.
ಏತ್ತಕೋ ಭಗವಾ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೇ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇ ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧೇ ಇರಿಯಾಯಂ ಪಭಾವೇ ಹಿತೇಸಿತಾಯಂ ಕರುಣಾಯಂ ಇದ್ಧಿಯನ್ತಿ। ಇದಂ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ।
Ettako bhagavā sīlakkhandhe samādhikkhandhe paññākkhandhe vimuttikkhandhe vimuttiñāṇadassanakkhandhe iriyāyaṃ pabhāve hitesitāyaṃ karuṇāyaṃ iddhiyanti. Idaṃ avisajjanīyaṃ.
‘‘ತಥಾಗತಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಾದಾ ತಿಣ್ಣಂ ರತನಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ಬುದ್ಧರತನಸ್ಸ ಧಮ್ಮರತನಸ್ಸ ಸಙ್ಘರತನಸ್ಸ’’। ಕಿಂ ಪಮಾಣಾನಿ ತೀಣಿ ರತನಾನೀತಿ? ಇದಂ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ।
‘‘Tathāgatassa, bhikkhave, arahato sammāsambuddhassa loke uppādā tiṇṇaṃ ratanānaṃ uppādo buddharatanassa dhammaratanassa saṅgharatanassa’’. Kiṃ pamāṇāni tīṇi ratanānīti? Idaṃ avisajjanīyaṃ.
ಬುದ್ಧವಿಸಯೋ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯೋ। ಪುಗ್ಗಲಪರೋಪರಞ್ಞುತಾ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಾ। ‘‘ಪುಬ್ಬಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕೋಟಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಅವಿಜ್ಜಾನೀವರಣಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಣ್ಹಾಸಂಯೋಜನಾನಂ ಸಕಿಂ ನಿರಯಂ ಸಕಿಂ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಸಕಿಂ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಸಕಿಂ ಅಸುರಯೋನಿಂ ಸಕಿಂ ದೇವೇ ಸಕಿಂ ಮನುಸ್ಸೇ ಸನ್ಧಾವಿತಂ ಸಂಸರಿತಂ’’। ಕತಮಾ ಪುಬ್ಬಾ ಕೋಟೀತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಸಾವಕಾನಂ ಞಾಣವೇಕಲ್ಲೇನ। ದುವಿಧಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ದೇಸನಾ ಅತ್ತೂಪನಾಯಿಕಾ ಚ ಪರೂಪನಾಯಿಕಾ ಚ। ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಪರೂಪನಾಯಿಕಾ। ನತ್ಥಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಅವಿಜಾನನಾತಿ 269 ಅತ್ತೂಪನಾಯಿಕಾ। ಯಥಾ ಭಗವಾ ಕೋಕಾಲಿಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಏವಮಾಹ –
Buddhavisayo avisajjanīyo. Puggalaparoparaññutā avisajjanīyā. ‘‘Pubbā, bhikkhave, koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sakiṃ nirayaṃ sakiṃ tiracchānayoniṃ sakiṃ pettivisayaṃ sakiṃ asurayoniṃ sakiṃ deve sakiṃ manusse sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ’’. Katamā pubbā koṭīti avisajjanīyaṃ. Na paññāyatīti sāvakānaṃ ñāṇavekallena. Duvidhā buddhānaṃ bhagavantānaṃ desanā attūpanāyikā ca parūpanāyikā ca. Na paññāyatīti parūpanāyikā. Natthi buddhānaṃ bhagavantānaṃ avijānanāti 270 attūpanāyikā. Yathā bhagavā kokālikaṃ bhikkhuṃ ārabbha aññataraṃ bhikkhuṃ evamāha –
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭಿಕ್ಖು, ವೀಸತಿಖಾರಿಕೋ ಕೋಸಲಕೋ ತಿಲವಾಹೋ…ಪೇ॰… ನ ತ್ವೇವ ಏಕೋ ಅಬ್ಬುದೋ ನಿರಯೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಭಿಕ್ಖು, ವೀಸತಿ ಅಬ್ಬುದಾ ನಿರಯಾ, ಏವಮೇಕೋ ನಿರಬ್ಬುದೋ ನಿರಯೋ 271। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖು, ವೀಸತಿ ನಿರಬ್ಬುದಾ ನಿರಯಾ, ಏವಮೇಕೋ ಅಬಬೋ ನಿರಯೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖು, ವೀಸತಿ ಅಬಬಾ ನಿರಯಾ, ಏವಮೇಕೋ ಅಟಟೋ ನಿರಯೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖು, ವೀಸತಿ ಅಟಟಾ ನಿರಯಾ, ಏವಮೇಕೋ ಅಹಹೋ ನಿರಯೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖು, ವೀಸತಿ ಅಹಹಾ ನಿರಯಾ, ಏವಮೇಕೋ ಕುಮುದೋ ನಿರಯೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖು, ವೀಸತಿ ಕುಮುದಾ ನಿರಯಾ, ಏವಮೇಕೋ ಸೋಗನ್ಧಿಕೋ ನಿರಯೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖು, ವೀಸತಿ ಸೋಗನ್ಧಿಕಾ ನಿರಯಾ, ಏವಮೇಕೋ ಉಪ್ಪಲಕೋ ನಿರಯೋ 272। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖು, ವೀಸತಿ ಉಪ್ಪಲಕಾ ನಿರಯಾ, ಏವಮೇಕೋ ಪುಣ್ಡರೀಕೋ ನಿರಯೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖು, ವೀಸತಿ ಪುಣ್ಡರೀಕಾ ನಿರಯಾ, ಏವಮೇಕೋ ಪದುಮೋ ನಿರಯೋ। ಪದುಮೇ ಪನ, ಭಿಕ್ಖು, ನಿರಯೇ ಕೋಕಾಲಿಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಉಪಪನ್ನೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೇಸು ಚಿತ್ತಂ ಆಘಾತೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಯಂ ವಾ ಪನ ಕಿಞ್ಚಿ ಭಗವಾ ಆಹ ‘‘ಅಯಂ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೋ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯೋ’’ತಿ। ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಇದಂ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ।
‘‘Seyyathāpi , bhikkhu, vīsatikhāriko kosalako tilavāho…pe… na tveva eko abbudo nirayo. Seyyathāpi bhikkhu, vīsati abbudā nirayā, evameko nirabbudo nirayo 273. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati nirabbudā nirayā, evameko ababo nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati ababā nirayā, evameko aṭaṭo nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati aṭaṭā nirayā, evameko ahaho nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati ahahā nirayā, evameko kumudo nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati kumudā nirayā, evameko sogandhiko nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati sogandhikā nirayā, evameko uppalako nirayo 274. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati uppalakā nirayā, evameko puṇḍarīko nirayo. Seyyathāpi, bhikkhu, vīsati puṇḍarīkā nirayā, evameko padumo nirayo. Padume pana, bhikkhu, niraye kokāliko bhikkhu upapanno sāriputtamoggallānesu cittaṃ āghātetvā’’ti. Yaṃ vā pana kiñci bhagavā āha ‘‘ayaṃ appameyyo asaṅkhyeyo’’ti. Sabbaṃ taṃ avisajjanīyaṃ. Idaṃ avisajjanīyaṃ.
೧೧೯. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ, ಯದಾ ಸೋ ಉಪಕೋ ಆಜೀವಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಆಹ ‘‘ಕುಹಿಂ, ಆವುಸೋ ಗೋತಮ, ಗಮಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ। ಭಗವಾ ಆಹ –
119. Tattha katamaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca, yadā so upako ājīvako bhagavantaṃ āha ‘‘kuhiṃ, āvuso gotama, gamissasī’’ti. Bhagavā āha –
‘‘ಬಾರಾಣಸಿಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಹಂ ತಂ ಅಮತದುನ್ದುಭಿಂ।
‘‘Bārāṇasiṃ gamissāmi, ahaṃ taṃ amatadundubhiṃ;
ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತುಂ, ಲೋಕೇ ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ॥
Dhammacakkaṃ pavattetuṃ, loke appaṭivattiya’’nti.
ಉಪಕೋ ಆಜೀವಕೋ ಆಹ ‘‘‘ಜಿನೋ’ತಿ ಖೋ ಆವುಸೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಪಟಿಜಾನಾಸೀ’’ತಿ। ಭಗವಾ ಆಹ –
Upako ājīvako āha ‘‘‘jino’ti kho āvuso, bho gotama, paṭijānāsī’’ti. Bhagavā āha –
ಜಿತಾ ಮೇ ಪಾಪಕಾ ಧಮ್ಮಾ, ತಸ್ಮಾಹಂ ಉಪಕಾ ಜಿನೋ’’ತಿ॥
Jitā me pāpakā dhammā, tasmāhaṃ upakā jino’’ti.
ಕಥಂ ಜಿನೋ ಕೇನ ಜಿನೋತಿ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಕತಮೋ ಜಿನೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಕತಮೋ ಆಸವಕ್ಖಯೋ, ರಾಗಕ್ಖಯೋ ದೋಸಕ್ಖಯೋ ಮೋಹಕ್ಖಯೋತಿ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಕಿತ್ತಕೋ ಆಸವಕ್ಖಯೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಇದಂ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ।
Kathaṃ jino kena jinoti visajjanīyaṃ. Katamo jinoti avisajjanīyaṃ. Katamo āsavakkhayo, rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayoti visajjanīyaṃ. Kittako āsavakkhayoti avisajjanīyaṃ. Idaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca.
ಅತ್ಥಿ ತಥಾಗತೋತಿ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಅತ್ಥಿ ರೂಪನ್ತಿ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ರೂಪಂ ತಥಾಗತೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ರೂಪವಾ ತಥಾಗತೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ರೂಪೇ ತಥಾಗತೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ತಥಾಗತೇ ರೂಪನ್ತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಏವಂ ಅತ್ಥಿ ವೇದನಾ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಾ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಖಾರಾ…ಪೇ॰… ಅತ್ಥಿ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ವಿಞ್ಞಾಣಂ ತಥಾಗತೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ವಿಞ್ಞಾಣವಾ ತಥಾಗತೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ವಿಞ್ಞಾಣೇ ತಥಾಗತೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ತಥಾಗತೇ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಅಞ್ಞತ್ರ ರೂಪೇನ ತಥಾಗತೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಅಞ್ಞತ್ರ ವೇದನಾಯ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಾಯ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಖಾರೇಹಿ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ತಥಾಗತೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಅಯಂ ಸೋ ತಥಾಗತೋ ಅರೂಪಕೋ…ಪೇ॰… ಅವೇದನಕೋ…ಪೇ॰… ಅಸಞ್ಞಕೋ…ಪೇ॰… ಅಸಙ್ಖಾರಕೋ…ಪೇ॰… ಅವಿಞ್ಞಾಣಕೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಇದಂ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ।
Atthi tathāgatoti visajjanīyaṃ. Atthi rūpanti visajjanīyaṃ. Rūpaṃ tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Rūpavā tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Rūpe tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Tathāgate rūpanti avisajjanīyaṃ. Evaṃ atthi vedanā…pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… atthi viññāṇanti visajjanīyaṃ. Viññāṇaṃ tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Viññāṇavā tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Viññāṇe tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Tathāgate viññāṇanti avisajjanīyaṃ. Aññatra rūpena tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Aññatra vedanāya…pe… saññāya…pe… saṅkhārehi…pe… viññāṇena tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Ayaṃ so tathāgato arūpako…pe… avedanako…pe… asaññako…pe… asaṅkhārako…pe… aviññāṇakoti avisajjanīyaṃ. Idaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca.
ಪಸ್ಸತಿ ಭಗವಾ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ಸತ್ತೇ ಚವಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಏವಂ ಸಬ್ಬಂ…ಪೇ॰… ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತೀತಿ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಕತಮೇ ಸತ್ತಾ, ಕತಮೋ ತಥಾಗತೋತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಇದಂ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ।
Passati bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte cavamāne upapajjamāne evaṃ sabbaṃ…pe… yathākammūpage satte pajānātīti visajjanīyaṃ. Katame sattā, katamo tathāgatoti avisajjanīyaṃ. Idaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca.
ಅತ್ಥಿ ತಥಾಗತೋತಿ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಅತ್ಥಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಇದಂ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ।
Atthi tathāgatoti visajjanīyaṃ. Atthi tathāgato paraṃ maraṇāti avisajjanīyaṃ. Idaṃ visajjanīyañca avisajjanīyañca.
೧೨೦. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಕಮ್ಮಂ?
120. Tattha katamaṃ kammaṃ?
‘‘ಅನ್ತಕೇನಾಧಿಪನ್ನಸ್ಸ , ಜಹತೋ ಮಾನುಸಂ ಭವಂ।
‘‘Antakenādhipannassa , jahato mānusaṃ bhavaṃ;
ಕಿಂ ಹಿ ತಸ್ಸ ಸಕಂ ಹೋತಿ, ಕಿಞ್ಚ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛತಿ।
Kiṃ hi tassa sakaṃ hoti, kiñca ādāya gacchati;
ಕಿಞ್ಚಸ್ಸ ಅನುಗಂ ಹೋತಿ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ॥
Kiñcassa anugaṃ hoti, chāyāva anapāyinī.
‘‘ಉಭೋ ಪುಞ್ಞಞ್ಚ ಪಾಪಞ್ಚ, ಯಂ ಮಚ್ಚೋ ಕುರುತೇ ಇಧ।
‘‘Ubho puññañca pāpañca, yaṃ macco kurute idha;
ತಂವಸ್ಸ ಅನುಗಂ ಹೋತಿ, ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ’’ತಿ॥
Taṃvassa anugaṃ hoti, chāyāva anapāyinī’’ti.
ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ।
Idaṃ kammaṃ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲಂ ಪೀಠಸಮಾರೂಳ್ಹಂ ವಾ ಮಞ್ಚಸಮಾರೂಳ್ಹಂ ವಾ ಛಮಾಯಂ 279 ವಾ ಸೇಮಾನಂ ಯಾನಿಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ಪಾಪಕಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕತಾನಿ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ, ತಾನಿಸ್ಸ ತಮ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹತಂ ಪಬ್ಬತಕೂಟಾನಂ ಛಾಯಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಥವಿಯಂ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬನ್ತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲಂ ಪೀಠಸಮಾರೂಳ್ಹಂ ವಾ ಮಞ್ಚಸಮಾರೂಳ್ಹಂ ವಾ ಛಮಾಯಂ ವಾ ಸೇಮಾನಂ ಯಾನಿಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ಪಾಪಕಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕತಾನಿ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ, ತಾನಿಸ್ಸ ತಮ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬನ್ತಿ। ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘ಅಕತಂ ವತ ಮೇ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ಅಕತಂ ಕುಸಲಂ, ಅಕತಂ ಭೀರುತ್ತಾಣಂ। ಕತಂ ಪಾಪಂ, ಕತಂ ಲುದ್ದಂ, ಕತಂ ಕಿಬ್ಬಿಸಂ, ಯಾವತಾ ಭೋ ಅಕತಕಲ್ಯಾಣಾನಂ ಅಕತಕುಸಲಾನಂ ಅಕತಭೀರುತ್ತಾಣಾನಂ ಕತಪಾಪಾನಂ ಕತಲುದ್ದಾನಂ ಕತಕಿಬ್ಬಿಸಾನಂ ಗತಿ, ತಂ ಗತಿಂ ಪೇಚ್ಚ ಗಚ್ಛಾಮೀ’ತಿ, ಸೋ ಸೋಚತಿ ಕಿಲಮತಿ ಪರಿದೇವತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ 280 vā semānaṃ yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni, tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Seyyathāpi, bhikkhave, mahataṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyaṃ olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Evameva kho, bhikkhave, bālaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ yānissa pubbe pāpakāni kammāni katāni kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni, tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, bālassa evaṃ hoti ‘akataṃ vata me kalyāṇaṃ, akataṃ kusalaṃ, akataṃ bhīruttāṇaṃ. Kataṃ pāpaṃ, kataṃ luddaṃ, kataṃ kibbisaṃ, yāvatā bho akatakalyāṇānaṃ akatakusalānaṃ akatabhīruttāṇānaṃ katapāpānaṃ kataluddānaṃ katakibbisānaṃ gati, taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’ti, so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjatī’’ti.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಣ್ಡಿತಂ ಪೀಠಸಮಾರೂಳ್ಹಂ ವಾ ಮಞ್ಚಸಮಾರೂಳ್ಹಂ ವಾ ಛಮಾಯಂ ವಾ ಸೇಮಾನಂ ಯಾನಿಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ಕಲ್ಯಾಣಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕತಾನಿ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಾನಿ ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಾನಿ ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಾನಿ, ತಾನಿಸ್ಸ ತಮ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹತಂ ಪಬ್ಬತಕೂಟಾನಂ ಛಾಯಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಥವಿಯಂ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬನ್ತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಣ್ಡಿತಂ ಪೀಠಸಮಾರೂಳ್ಹಂ ವಾ ಮಞ್ಚಸಮಾರೂಳ್ಹಂ ವಾ ಛಮಾಯಂ ವಾ ಸೇಮಾನಂ ಯಾನಿಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ಕಲ್ಯಾಣಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕತಾನಿ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಾನಿ ವಾಚಾಯ ಸುಚರಿತಾನಿ ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಾನಿ, ತಾನಿಸ್ಸ ತಮ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬನ್ತಿ। ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ‘ಏವಂ ಹೋತಿ ಅಕತಂ ವತ ಮೇ ಪಾಪಂ , ಅಕತಂ ಲುದ್ದಂ, ಅಕತಂ ಕಿಬ್ಬಿಸಂ। ಕತಂ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ಕತಂ ಕುಸಲಂ, ಕತಂ ಭೀರುತ್ತಾಣಂ, ಯಾವತಾ ಭೋ ಅಕತಪಾಪಾನಂ ಅಕತಲುದ್ದಾನಂ ಅಕತಕಿಬ್ಬಿಸಾನಂ ಕತಕಲ್ಯಾಣಾನಂ ಕತಕುಸಲಾನಂ ಕತಭೀರುತ್ತಾಣಾನಂ ಗತಿ, ತಂ ಗತಿಂ ಪೇಚ್ಚ ಗಚ್ಛಾಮೀ’ತಿ, ಸೋ ನ ಸೋಚತಿ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ‘ಕತಂ ಮೇ ಪುಞ್ಞಂ, ಅಕತಂ ಪಾಪಂ, ಯಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಗತಿ ಅಕತಪಾಪಸ್ಸ ಅಕತಲುದ್ದಸ್ಸ ಅಕತಕಿಬ್ಬಿಸಸ್ಸ ಕತಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕತಕುಸಲಸ್ಸ ಕತಭೀರುತ್ತಾಣಸ್ಸ, ತಂ ಪೇಚ್ಚ ಭವೇ ಗತಿಂ ಪಚ್ಚನುಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ನ ಜಾಯತಿ। ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಾ ಗಿಹಿನೋ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ ಭದ್ದಕಂ ಮರಣಂ ಭದ್ದಿಕಾ ಕಾಲಙ್ಕಿರಿಯಾತಿ ವದಾಮೀ’’ತಿ। ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni, tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Seyyathāpi, bhikkhave, mahataṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyaṃ olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Evameva kho, bhikkhave, paṇḍitaṃ pīṭhasamārūḷhaṃ vā mañcasamārūḷhaṃ vā chamāyaṃ vā semānaṃ yānissa pubbe kalyāṇāni kammāni katāni kāyena sucaritāni vācāya sucaritāni manasā sucaritāni, tānissa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, paṇḍitassa ‘evaṃ hoti akataṃ vata me pāpaṃ , akataṃ luddaṃ, akataṃ kibbisaṃ. Kataṃ kalyāṇaṃ, kataṃ kusalaṃ, kataṃ bhīruttāṇaṃ, yāvatā bho akatapāpānaṃ akataluddānaṃ akatakibbisānaṃ katakalyāṇānaṃ katakusalānaṃ katabhīruttāṇānaṃ gati, taṃ gatiṃ pecca gacchāmī’ti, so na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati, ‘kataṃ me puññaṃ, akataṃ pāpaṃ, yā bhavissati gati akatapāpassa akataluddassa akatakibbisassa katapuññassa katakusalassa katabhīruttāṇassa, taṃ pecca bhave gatiṃ paccanubhavissāmī’ti vippaṭisāro na jāyati. Avippaṭisārino kho, bhikkhave, itthiyā vā purisassa vā gihino vā pabbajitassa vā bhaddakaṃ maraṇaṃ bhaddikā kālaṅkiriyāti vadāmī’’ti. Idaṃ kammaṃ.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ, ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೀಣಿ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ। ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಚರಿತಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ವಚೀಸುಚರಿತಂ ಮನೋಸುಚರಿತಂ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೀಣಿ ಸುಚರಿತಾನಿ। ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ।
‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, duccaritāni. Katamāni tīṇi, kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi duccaritāni. Tīṇimāni, bhikkhave, sucaritāni. Katamāni tīṇi? Kāyasucaritaṃ vacīsucaritaṃ manosucaritaṃ. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi sucaritāni. Idaṃ kammaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ವಿಪಾಕೋ?
Tattha katamo vipāko?
‘‘ಲಾಭಾ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಲದ್ಧಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖಣೋ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಲದ್ಧೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಾಯ। ದಿಟ್ಠಾ ಮಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಛ ಫಸ್ಸಾಯತನಿಕಾ ನಾಮ ನಿರಯಾ। ತತ್ಥ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ಪಸ್ಸತಿ ಅನಿಟ್ಠರೂಪಂಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಇಟ್ಠರೂಪಂ। ಅಕನ್ತರೂಪಂಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಕನ್ತರೂಪಂ। ಅಮನಾಪರೂಪಂಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಮನಾಪರೂಪಂ।
‘‘Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo, bhikkhave, paṭiladdho brahmacariyavāsāya. Diṭṭhā mayā, bhikkhave, cha phassāyatanikā nāma nirayā. Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati aniṭṭharūpaṃyeva passati, no iṭṭharūpaṃ. Akantarūpaṃyeva passati, no kantarūpaṃ. Amanāparūpaṃyeva passati, no manāparūpaṃ.
ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುಣಾತಿ…ಪೇ॰… ಘಾನೇನ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾಯ…ಪೇ॰… ಕಾಯೇನ…ಪೇ॰… ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಜಾನಾತಿ ಅನಿಟ್ಠಧಮ್ಮಂಯೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ನೋ ಇಟ್ಠಧಮ್ಮಂ। ಅಕನ್ತಧಮ್ಮಂಯೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ನೋ ಕನ್ತಧಮ್ಮಂ। ಅಮನಾಪಧಮ್ಮಂಯೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ನೋ ಮನಾಪಧಮ್ಮಂ। ಲಾಭಾ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಲದ್ಧಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖಣೋ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಲದ್ಧೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಾಯ।
Yaṃ kiñci sotena saddaṃ suṇāti…pe… ghānena…pe… jivhāya…pe… kāyena…pe… yaṃ kiñci manasā dhammaṃ vijānāti aniṭṭhadhammaṃyeva vijānāti, no iṭṭhadhammaṃ. Akantadhammaṃyeva vijānāti, no kantadhammaṃ. Amanāpadhammaṃyeva vijānāti, no manāpadhammaṃ. Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo, bhikkhave, paṭiladdho brahmacariyavāsāya.
‘‘ದಿಟ್ಠಾ ಮಯಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಛ ಫಸ್ಸಾಯತನಿಕಾ ನಾಮ ಸಗ್ಗಾ। ತತ್ಥ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ಪಸ್ಸತಿ ಇಟ್ಠರೂಪಂಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಅನಿಟ್ಠರೂಪಂ। ಕನ್ತರೂಪಂಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಅಕನ್ತರೂಪಂ। ಮನಾಪರೂಪಂಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಅಮನಾಪರೂಪಂ। ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುಣಾತಿ…ಪೇ॰… ಘಾನೇನ …ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾಯ…ಪೇ॰… ಕಾಯೇನ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಜಾನಾತಿ ಇಟ್ಠಧಮ್ಮಂಯೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ನೋ ಅನಿಟ್ಠಧಮ್ಮಂ। ಕನ್ತಧಮ್ಮಂಯೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ನೋ ಅಕನ್ತಧಮ್ಮಂ। ಮನಾಪಧಮ್ಮಂಯೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ನೋ ಅಮನಾಪಧಮ್ಮಂ। ಲಾಭಾ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಲದ್ಧಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖಣೋ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಲದ್ಧೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಾಯಾ’’ತಿ। ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ।
‘‘Diṭṭhā mayā, bhikkhave, cha phassāyatanikā nāma saggā. Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati iṭṭharūpaṃyeva passati, no aniṭṭharūpaṃ. Kantarūpaṃyeva passati, no akantarūpaṃ. Manāparūpaṃyeva passati, no amanāparūpaṃ. Yaṃ kiñci sotena saddaṃ suṇāti…pe… ghānena …pe… jivhāya…pe… kāyena…pe… manasā dhammaṃ vijānāti iṭṭhadhammaṃyeva vijānāti, no aniṭṭhadhammaṃ. Kantadhammaṃyeva vijānāti, no akantadhammaṃ. Manāpadhammaṃyeva vijānāti, no amanāpadhammaṃ. Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo, bhikkhave, paṭiladdho brahmacariyavāsāyā’’ti. Ayaṃ vipāko.
‘‘ಸಟ್ಠಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಪರಿಪುಣ್ಣಾನಿ ಸಬ್ಬಸೋ।
‘‘Saṭṭhivassasahassāni, paripuṇṇāni sabbaso;
ತದಾ ಹಿ ಪಕತಂ ಪಾಪಂ, ತುಯ್ಹಂ ಮಯ್ಹಞ್ಚ ಮಾರಿಸಾ’’ತಿ॥
Tadā hi pakataṃ pāpaṃ, tuyhaṃ mayhañca mārisā’’ti.
ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ।
Ayaṃ vipāko.
೧೨೧. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕೋ ಚ?
121. Tattha katamaṃ kammañca vipāko ca?
‘‘ಅಧಮ್ಮಚಾರೀ ಹಿ ನರೋ ಪಮತ್ತೋ, ಯಹಿಂ ಯಹಿಂ ಗಚ್ಛತಿ ದುಗ್ಗತಿಂ ಯೋ।
‘‘Adhammacārī hi naro pamatto, yahiṃ yahiṃ gacchati duggatiṃ yo;
ಸೋ ನಂ ಅಧಮ್ಮೋ ಚರಿತೋ ಹನಾತಿ, ಸಯಂ ಗಹೀತೋ ಯಥಾ ಕಣ್ಹಸಪ್ಪೋ॥
So naṃ adhammo carito hanāti, sayaṃ gahīto yathā kaṇhasappo.
ಅಧಮ್ಮೋ ನಿರಯಂ ನೇತಿ, ಧಮ್ಮೋ ಪಾಪೇತಿ ಸುಗ್ಗತಿ’’ನ್ತಿ॥
Adhammo nirayaṃ neti, dhammo pāpeti suggati’’nti.
ಇದಂ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕೋ ಚ।
Idaṃ kammañca vipāko ca.
‘‘ಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಞ್ಞಾನಂ ಭಾಯಿತ್ಥ, ಸುಖಸ್ಸೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಧಿವಚನಂ ಇಟ್ಠಸ್ಸ ಕನ್ತಸ್ಸ ಪಿಯಸ್ಸ ಮನಾಪಸ್ಸ ಯದಿದಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ। ಅಭಿಜಾನಾಮಿ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೀಘರತ್ತಂ ಕತಾನಂ ಪುಞ್ಞಾನಂ ಇಟ್ಠಂ 287 ಕನ್ತಂ ಪಿಯಂ ಮನಾಪಂ ವಿಪಾಕಂ ಪಚ್ಚನುಭೂತಂ, ಸತ್ತ ವಸ್ಸಾನಿ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಸತ್ತ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ನ ಇಮಂ 288 ಲೋಕಂ ಪುನರಾಗಮಾಸಿಂ। ಸಂವಟ್ಟಮಾನೇ ಸುದಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಪ್ಪೇ ಆಭಸ್ಸರೂಪಗೋ ಹೋಮಿ। ವಿವಟ್ಟಮಾನೇ ಕಪ್ಪೇ ಸುಞ್ಞಂ ಬ್ರಹ್ಮವಿಮಾನಂ ಉಪಪಜ್ಜಾಮಿ। ತತ್ರ ಸುದಾಹಂ 289, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬ್ರಹ್ಮಾ ಹೋಮಿ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಅಭಿಭೂ ಅನಭಿಭೂತೋ ಅಞ್ಞದತ್ಥುದಸೋ ವಸವತ್ತೀ। ಛತ್ತಿಂಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಕ್ಕೋ ಅಹೋಸಿಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ, ಅನೇಕಸತಕ್ಖತ್ತುಂ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿಂ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ 290 ಧಮ್ಮಿಕೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಚಾತುರನ್ತೋ ವಿಜಿತಾವೀ ಜನಪದತ್ಥಾವರಿಯಪ್ಪತ್ತೋ ಸತ್ತರತನಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ಪದೇಸರಜ್ಜಸ್ಸ? ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ ‘ಕಿಸ್ಸ ನು ಖೋ ಮೇ ಇದಂ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಫಲಂ, ಕಿಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ, ಯೇನಾಹಂ ಏತರಹಿ ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೋ’ತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏತದಹೋಸಿ ‘ತಿಣ್ಣಂ ಖೋ ಮೇ ಇದಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ, ತಿಣ್ಣಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ವಿಪಾಕೋ। ಯೇನಾಹಂ ಏತರಹಿ ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೋ’ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ದಾನಸ್ಸ ದಮಸ್ಸ ಸಂಯಮಸ್ಸಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಯಞ್ಚ ದಾನಂ ಯೋ ಚ ದಮೋ ಯೋ ಚ ಸಂಯಮೋ, ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ। ಯೋ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ವಿಪಾಕೋ ಪಚ್ಚನುಭೂತೋ, ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ। ತಥಾ ಚೂಳಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ।
‘‘Mā, bhikkhave, puññānaṃ bhāyittha, sukhassetaṃ, bhikkhave, adhivacanaṃ iṭṭhassa kantassa piyassa manāpassa yadidaṃ puññāni. Abhijānāmi kho panāhaṃ, bhikkhave, dīgharattaṃ katānaṃ puññānaṃ iṭṭhaṃ 291 kantaṃ piyaṃ manāpaṃ vipākaṃ paccanubhūtaṃ, satta vassāni mettacittaṃ bhāvetvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe na imaṃ 292 lokaṃ punarāgamāsiṃ. Saṃvaṭṭamāne sudāhaṃ, bhikkhave, kappe ābhassarūpago homi. Vivaṭṭamāne kappe suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjāmi. Tatra sudāhaṃ 293, bhikkhave, brahmā homi mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī. Chattiṃsakkhattuṃ kho panāhaṃ, bhikkhave, sakko ahosiṃ devānamindo, anekasatakkhattuṃ rājā ahosiṃ cakkavattī 294 dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato, ko pana vādo padesarajjassa? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi ‘kissa nu kho me idaṃ kammassa phalaṃ, kissa kammassa vipāko, yenāhaṃ etarahi evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo’ti. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi ‘tiṇṇaṃ kho me idaṃ kammānaṃ phalaṃ, tiṇṇaṃ kammānaṃ vipāko. Yenāhaṃ etarahi evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo’ti. Seyyathidaṃ, dānassa damassa saṃyamassā’’ti. Tattha yañca dānaṃ yo ca damo yo ca saṃyamo, idaṃ kammaṃ. Yo tappaccayā vipāko paccanubhūto, ayaṃ vipāko. Tathā cūḷakammavibhaṅgo vattabbo.
ಯಂ ಸುಭಸ್ಸ ಮಾಣವಸ್ಸ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತಸ್ಸ ದೇಸಿತಂ। ತತ್ಥ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಪ್ಪಾಯುಕದೀಘಾಯುಕತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ಬಹ್ವಾಬಾಧಅಪ್ಪಾಬಾಧತಾಯ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖಮಹೇಸಕ್ಖತಾಯ ದುಬ್ಬಣ್ಣಸುವಣ್ಣತಾಯ ನೀಚಕುಲಿಕಉಚ್ಚಕುಲಿಕತಾಯ ಅಪ್ಪಭೋಗಮಹಾಭೋಗತಾಯ ದುಪ್ಪಞ್ಞಪಞ್ಞವನ್ತತಾಯ ಚ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ, ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ। ಯಾ ತತ್ಥ ಅಪ್ಪಾಯುಕದೀಘಾಯುಕತಾ…ಪೇ॰… ದುಪ್ಪಞ್ಞಪಞ್ಞವನ್ತತಾ, ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ। ಇದಂ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕೋ ಚ।
Yaṃ subhassa māṇavassa todeyyaputtassa desitaṃ. Tattha ye dhammā appāyukadīghāyukatāya saṃvattanti bahvābādhaappābādhatāya appesakkhamahesakkhatāya dubbaṇṇasuvaṇṇatāya nīcakulikauccakulikatāya appabhogamahābhogatāya duppaññapaññavantatāya ca saṃvattanti, idaṃ kammaṃ. Yā tattha appāyukadīghāyukatā…pe… duppaññapaññavantatā, ayaṃ vipāko. Idaṃ kammañca vipāko ca.
೧೨೨. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಕುಸಲಂ?
122. Tattha katamaṃ kusalaṃ?
‘‘ವಾಚಾನುರಕ್ಖೀ ಮನಸಾ ಸುಸಂವುತೋ, ಕಾಯೇನ ಚ ನಾಕುಸಲಂ ಕಯಿರಾ 295।
‘‘Vācānurakkhī manasā susaṃvuto, kāyena ca nākusalaṃ kayirā 296;
ಏತೇ ತಯೋ ಕಮ್ಮಪಥೇ ವಿಸೋಧಯೇ, ಆರಾಧಯೇ ಮಗ್ಗಮಿಸಿಪ್ಪವೇದಿತ’’ನ್ತಿ॥
Ete tayo kammapathe visodhaye, ārādhaye maggamisippavedita’’nti.
ಇದಂ ಕುಸಲಂ।
Idaṃ kusalaṃ.
‘‘ಯಸ್ಸ ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ, ಮನಸಾ ನತ್ಥಿ ದುಕ್ಕಟಂ।
‘‘Yassa kāyena vācāya, manasā natthi dukkaṭaṃ;
ಸಂವುತಂ ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ, ತಮಹಂ ಬ್ರೂಮಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ’’ನ್ತಿ॥
Saṃvutaṃ tīhi ṭhānehi, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti.
ಇದಂ ಕುಸಲಂ।
Idaṃ kusalaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅಕುಸಲಂ?
Tattha katamaṃ akusalaṃ?
‘‘ಯಸ್ಸ ಅಚ್ಚನ್ತ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಂ, ಮಾಲುವಾ ಸಾಲಮಿವೋತ್ಥತಂ।
‘‘Yassa accanta dussīlyaṃ, māluvā sālamivotthataṃ;
ಕರೋತಿ ಸೋ ತಥತ್ತಾನಂ, ಯಥಾ ನಂ ಇಚ್ಛತೀ ದಿಸೋ’’ತಿ॥
Karoti so tathattānaṃ, yathā naṃ icchatī diso’’ti.
ಇದಂ ಅಕುಸಲಂ।
Idaṃ akusalaṃ.
‘‘ಅತ್ತನಾ ಹಿ ಕತಂ ಪಾಪಂ, ಅತ್ತಜಂ ಅತ್ತಸಮ್ಭವಂ।
‘‘Attanā hi kataṃ pāpaṃ, attajaṃ attasambhavaṃ;
ಅಭಿಮತ್ಥತಿ 301 ದುಮ್ಮೇಧಂ, ವಜಿರಂವಸ್ಮಮಯಂ ಮಣಿ’’ನ್ತಿ॥
Abhimatthati 302 dummedhaṃ, vajiraṃvasmamayaṃ maṇi’’nti.
ಇದಂ ಅಕುಸಲಂ।
Idaṃ akusalaṃ.
‘‘ದಸ ಕಮ್ಮಪಥೇ ನಿಸೇವಿಯ, ಅಕುಸಲಾಕುಸಲೇಹಿ ವಿವಜ್ಜಿತಾ।
‘‘Dasa kammapathe niseviya, akusalākusalehi vivajjitā;
ಗರಹಾ ಚ ಭವನ್ತಿ ದೇವತೇ, ಬಾಲಮತೀ ನಿರಯೇಸು ಪಚ್ಚರೇ’’ತಿ॥
Garahā ca bhavanti devate, bālamatī nirayesu paccare’’ti.
ಇದಂ ಅಕುಸಲಂ।
Idaṃ akusalaṃ.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ 303, ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ, ದೋಸೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ, ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೀಣಿ ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ’’। ಇದಂ ಅಕುಸಲಂ।
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, akusalamūlāni 304, katamāni tīṇi? Lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi akusalamūlāni’’. Idaṃ akusalaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಞ್ಚ?
Tattha katamaṃ kusalañca akusalañca?
ಕಲ್ಯಾಣಕಾರೀ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ಪಾಪಕಾರೀ ಚ ಪಾಪಕ’’ನ್ತಿ॥
Kalyāṇakārī kalyāṇaṃ, pāpakārī ca pāpaka’’nti.
ತತ್ಥ ಯಂ ಆಹ ‘‘ಕಲ್ಯಾಣಕಾರೀ ಕಲ್ಯಾಣ’’ನ್ತಿ, ಇದಂ ಕುಸಲಂ। ಯಂ ಆಹ ‘‘ಪಾಪಕಾರೀ ಚ ಪಾಪಕ’’ನ್ತಿ, ಇದಂ ಅಕುಸಲಂ। ಇದಂ ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಞ್ಚ।
Tattha yaṃ āha ‘‘kalyāṇakārī kalyāṇa’’nti, idaṃ kusalaṃ. Yaṃ āha ‘‘pāpakārī ca pāpaka’’nti, idaṃ akusalaṃ. Idaṃ kusalañca akusalañca.
‘‘ಸುಭೇನ ಕಮ್ಮೇನ ವಜನ್ತಿ ಸುಗ್ಗತಿಂ, ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ ಅಸುಭೇನ ಕಮ್ಮುನಾ।
‘‘Subhena kammena vajanti suggatiṃ, apāyabhūmiṃ asubhena kammunā;
ಖಯಾ ಚ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಮುತ್ತಚೇತಸೋ, ನಿಬ್ಬನ್ತಿ ತೇ ಜೋತಿರಿವಿನ್ಧನಕ್ಖಯಾ’’॥
Khayā ca kammassa vimuttacetaso, nibbanti te jotirivindhanakkhayā’’.
ತತ್ಥ ಯಂ ಆಹ ‘‘ಸುಭೇನ ಕಮ್ಮೇನ ವಜನ್ತಿ ಸುಗ್ಗತಿ’’ನ್ತಿ, ಇದಂ ಕುಸಲಂ। ಯಂ ಆಹ ‘‘ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ ಅಸುಭೇನ ಕಮ್ಮುನಾ’’ತಿ, ಇದಂ ಅಕುಸಲಂ। ಇದಂ ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಞ್ಚ।
Tattha yaṃ āha ‘‘subhena kammena vajanti suggati’’nti, idaṃ kusalaṃ. Yaṃ āha ‘‘apāyabhūmiṃ asubhena kammunā’’ti, idaṃ akusalaṃ. Idaṃ kusalañca akusalañca.
೧೨೩. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ?
123. Tattha katamaṃ anuññātaṃ?
ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ।
Idaṃ anuññātaṃ.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕರಣೀಯಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ, ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು, ಕಾಯಕಮ್ಮವಚೀಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕುಸಲೇನ ಪರಿಸುದ್ಧಾಜೀವೋ। ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಖೋ ಪನ ಹೋತಿ ಥಾಮವಾ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮೋ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಾಯ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ। ಪಞ್ಞವಾ ಖೋ ಪನ ಹೋತಿ ಉದಯತ್ಥಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಾಯ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾಯ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನಿಯಾ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ತೀಣಿ ಕರಣೀಯಾನೀ’’ತಿ। ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ।
‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, bhikkhūnaṃ karaṇīyāni. Katamāni tīṇi, idha, bhikkhave, bhikkhu pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, kāyakammavacīkammena samannāgato kusalena parisuddhājīvo. Āraddhavīriyo kho pana hoti thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanāya sacchikiriyāya. Paññavā kho pana hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. Imāni kho, bhikkhave, bhikkhūnaṃ tīṇi karaṇīyānī’’ti. Idaṃ anuññātaṃ.
‘‘ದಸಯಿಮೇ 311, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ। ಕತಮೇ ದಸ? ‘ವೇವಣ್ಣಿಯಮ್ಹಿ ಅಜ್ಝುಪಗತೋ’ತಿ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ಖೋ ಭಿಕ್ಖವೇ ದಸ ಧಮ್ಮಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ। ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ।
‘‘Dasayime 312, bhikkhave, dhammā pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbā. Katame dasa? ‘Vevaṇṇiyamhi ajjhupagato’ti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ…pe… ime kho bhikkhave dasa dhammā pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbā’’ti. Idaṃ anuññātaṃ.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕರಣೀಯಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ವಚೀಸುಚರಿತಂ ಮನೋಸುಚರಿತನ್ತಿ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೀಣಿ ಕರಣೀಯಾನೀ’’ತಿ। ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ।
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, karaṇīyāni. Katamāni tīṇi? Kāyasucaritaṃ vacīsucaritaṃ manosucaritanti. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi karaṇīyānī’’ti. Idaṃ anuññātaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ?
Tattha katamaṃ paṭikkhittaṃ?
‘‘ನತ್ಥಿ ಪುತ್ತಸಮಂ ಪೇಮಂ, ನತ್ಥಿ ಗೋಸಮಿತಂ 313 ಧನಂ।
‘‘Natthi puttasamaṃ pemaṃ, natthi gosamitaṃ 314 dhanaṃ;
ಭಗವಾ ಆಹ –
Bhagavā āha –
‘‘ನತ್ಥಿ ಅತ್ತಸಮಂ ಪೇಮಂ, ನತ್ಥಿ ಧಞ್ಞಸಮಂ ಧನಂ।
‘‘Natthi attasamaṃ pemaṃ, natthi dhaññasamaṃ dhanaṃ;
ನತ್ಥಿ ಪಞ್ಞಾಸಮಾ ಆಭಾ, ವುಟ್ಠಿವೇಪರಮಾ ಸರಾ’’ತಿ॥
Natthi paññāsamā ābhā, vuṭṭhiveparamā sarā’’ti.
ಏತ್ಥ ಯಂ ಪುರಿಮಕಂ, ಇದಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ।
Ettha yaṃ purimakaṃ, idaṃ paṭikkhittaṃ.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ , ಭಿಕ್ಖವೇಋ ಅಕರಣೀಯಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತನ್ತಿ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೀಣಿ ಅಕರಣೀಯಾನೀ’’ತಿ। ಇದಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ।
‘‘Tīṇimāni , bhikkhaveऋ akaraṇīyāni. Katamāni tīṇi? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritanti. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi akaraṇīyānī’’ti. Idaṃ paṭikkhittaṃ.
೧೨೪. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ?
124. Tattha katamaṃ anuññātañca paṭikkhittañca?
‘‘ಕಿಂಸೂಧ ಭೀತಾ ಜನತಾ ಅನೇಕಾ, ಮಗ್ಗೋ ಚನೇಕಾಯತನೋ ಪವುತ್ತೋ 317।
‘‘Kiṃsūdha bhītā janatā anekā, maggo canekāyatano pavutto 318;
ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ಗೋತಮ ಭೂರಿಪಞ್ಞ, ಕಿಸ್ಮಿಂ ಠಿತೋ ಪರಲೋಕಂ ನ ಭಾಯೇತಿ॥
Pucchāmi taṃ gotama bhūripañña, kismiṃ ṭhito paralokaṃ na bhāyeti.
‘‘ವಾಚಂ ಮನಞ್ಚ ಪಣಿಧಾಯ ಸಮ್ಮಾ, ಕಾಯೇನ ಪಾಪಾನಿ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ।
‘‘Vācaṃ manañca paṇidhāya sammā, kāyena pāpāni akubbamāno;
ಬಹ್ವನ್ನಪಾನಂ ಘರಮಾವಸನ್ತೋ, ಸದ್ಧೋ ಮುದೂ ಸಂವಿಭಾಗೀ ವದಞ್ಞೂ।
Bahvannapānaṃ gharamāvasanto, saddho mudū saṃvibhāgī vadaññū;
ಏತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಠಿತೋ ಚತೂಸು, ಧಮ್ಮೇ ಠಿತೋ ಪರಲೋಕಂ ನ ಭಾಯೇ’’ತಿ॥
Etesu dhammesu ṭhito catūsu, dhamme ṭhito paralokaṃ na bhāye’’ti.
ತತ್ಥ ಯಂ ಆಹ ‘‘ವಾಚಂ ಮನಞ್ಚ ಪಣಿಧಾಯ ಸಮ್ಮಾ’’ತಿ, ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ। ‘‘ಕಾಯೇನ ಪಾಪಾನಿ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ’’ತಿ, ಇದಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ। ‘‘ಬಹ್ವನ್ನಪಾನಂ ಘರಮಾವಸನ್ತೋ, ಸದ್ಧೋ ಮುದೂ ಸಂವಿಭಾಗೀ ವದಞ್ಞೂ। ಏತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಠಿತೋ ಚತೂಸು, ಧಮ್ಮೇ ಠಿತೋ ಪರಲೋಕಂ ನ ಭಾಯೇ’’ತಿ, ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ। ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ।
Tattha yaṃ āha ‘‘vācaṃ manañca paṇidhāya sammā’’ti, idaṃ anuññātaṃ. ‘‘Kāyena pāpāni akubbamāno’’ti, idaṃ paṭikkhittaṃ. ‘‘Bahvannapānaṃ gharamāvasanto, saddho mudū saṃvibhāgī vadaññū. Etesu dhammesu ṭhito catūsu, dhamme ṭhito paralokaṃ na bhāye’’ti, idaṃ anuññātaṃ. Idaṃ anuññātañca paṭikkhittañca.
‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
‘‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;
ಸಚಿತ್ತಪರಿಯೋದಾಪನಂ, ಏತಂ ಬುದ್ಧಾನಸಾಸನಂ’’॥
Sacittapariyodāpanaṃ, etaṃ buddhānasāsanaṃ’’.
ತತ್ಥ ಯಂ ಆಹ ‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣ’’ನ್ತಿ, ಇದಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ಯಂ ಆಹ ‘‘ಕುಸಲಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪದಾ’’ತಿ, ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ। ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ।
Tattha yaṃ āha ‘‘sabbapāpassa akaraṇa’’nti, idaṃ paṭikkhittaṃ, yaṃ āha ‘‘kusalassa upasampadā’’ti, idaṃ anuññātaṃ. Idaṃ anuññātañca paṭikkhittañca.
‘‘ಕಾಯಸಮಾಚಾರಮ್ಪಾಹಂ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ದುವಿಧೇನ ವದಾಮಿ ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ। ವಚೀಸಮಾಚಾರಮ್ಪಾಹಂ , ದೇವಾನಮಿನ್ದ , ದುವಿಧೇನ ವದಾಮಿ ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ। ಮನೋಸಮಾಚಾರಮ್ಪಾಹಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ದುವಿಧೇನ ವದಾಮಿ…ಪೇ॰… ಪರಿಯೇಸನಮ್ಪಾಹಂ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ದುವಿಧೇನ ವದಾಮಿ ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ’’।
‘‘Kāyasamācārampāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampi. Vacīsamācārampāhaṃ , devānaminda , duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampi. Manosamācārampāhaṃ devānaminda, duvidhena vadāmi…pe… pariyesanampāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampi’’.
‘‘ಕಾಯಸಮಾಚಾರಮ್ಪಾಹಂ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ದುವಿಧೇನ ವದಾಮಿ ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪೀ’’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ಕಿಞ್ಚೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾರೂಪಞ್ಚ ಖೋ ಕಾಯಸಮಾಚಾರಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಕಾಯಸಮಾಚಾರಂ ‘‘ಇಮಂ 319 ಖೋ ಮೇ ಕಾಯಸಮಾಚಾರಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತೀ’’ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಕಾಯಸಮಾಚಾರಮ್ಪಾಹಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ದುವಿಧೇನ ವದಾಮಿ ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪೀ’’ತಿ ಇತಿ ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ। ‘‘ವಚೀಸಮಾಚಾರಂ…ಪೇ॰… ‘‘ಪರಿಯೇಸನಮ್ಪಾಹಂ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ದುವಿಧೇನ ವದಾಮಿ ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪೀ’’ತಿ ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ, ಕಿಞ್ಚೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾರೂಪಞ್ಚ ಖೋ ಪರಿಯೇಸನಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಏವರೂಪಾ ಪರಿಯೇಸನಾ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಪರಿಯೇಸನಂ ‘‘ಇಮಂ ಖೋ ಮೇ ಪರಿಯೇಸನಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತೀ’’ತಿ, ಏವರೂಪಾ ಪರಿಯೇಸನಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಪರಿಯೇಸನಮ್ಪಾಹಂ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ದುವಿಧೇನ ವದಾಮಿ ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪೀ’’ತಿ ಇತಿ ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ।
‘‘Kāyasamācārampāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampī’’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpañca kho kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo. Tattha yaṃ jaññā kāyasamācāraṃ ‘‘imaṃ 320 kho me kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’’ti, evarūpo kāyasamācāro sevitabbo. ‘‘Kāyasamācārampāhaṃ devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampī’’ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. ‘‘Vacīsamācāraṃ…pe… ‘‘pariyesanampāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampī’’ti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Yathārūpañca kho pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpā pariyesanā na sevitabbā. Tattha yaṃ jaññā pariyesanaṃ ‘‘imaṃ kho me pariyesanaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhantī’’ti, evarūpā pariyesanā sevitabbā. ‘‘Pariyesanampāhaṃ, devānaminda, duvidhena vadāmi sevitabbampi asevitabbampī’’ti iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
ತತ್ಥ ಯಂ ಆಹ ‘‘ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪೀ’’ತಿ, ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ। ಯಂ ಆಹ ‘‘ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪೀ’’ತಿ, ಇದಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ। ಇದಂ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ।
Tattha yaṃ āha ‘‘sevitabbampī’’ti, idaṃ anuññātaṃ. Yaṃ āha ‘‘na sevitabbampī’’ti, idaṃ paṭikkhittaṃ. Idaṃ anuññātañca paṭikkhittañca.
೧೭೦. ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಥವೋ?
170. Tattha katamo thavo?
‘‘ಮಗ್ಗಾನಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ 321 ಸೇಟ್ಠೋ, ಸಚ್ಚಾನಂ ಚತುರೋ ಪದಾ।
‘‘Maggānaṭṭhaṅgiko 322 seṭṭho, saccānaṃ caturo padā;
ವಿರಾಗೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಧಮ್ಮಾನಂ, ದ್ವಿಪದಾನಞ್ಚ ಚಕ್ಖುಮಾ’’ತಿ॥
Virāgo seṭṭho dhammānaṃ, dvipadānañca cakkhumā’’ti.
ಅಯಂ ಥವೋ।
Ayaṃ thavo.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಗ್ಗಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ಯಾವತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಅಪದಾ ವಾ ದ್ವಿಪದಾ ವಾ ಚತುಪ್ಪದಾ ವಾ ಬಹುಪ್ಪದಾ ವಾ ರೂಪಿನೋ ವಾ ಅರೂಪಿನೋ ವಾ ಸಞ್ಞಿನೋ ವಾ ಅಸಞ್ಞಿನೋ ವಾ ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞಿನೋ ವಾ, ತಥಾಗತೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ ಸೇಟ್ಠಮಕ್ಖಾಯತಿ ಪವರಮಕ್ಖಾಯತಿ , ಯದಿದಂ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ಯಾವತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾನಂ 323 ಪಣ್ಣತ್ತಿಸಙ್ಖತಾನಂ ವಾ ಅಸಙ್ಖತಾನಂ ವಾ, ವಿರಾಗೋ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ ಸೇಟ್ಠಮಕ್ಖಾಯತಿ ಪವರಮಕ್ಖಾಯತಿ, ಯದಿದಂ ಮದನಿಮ್ಮದನೋ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಯಾವತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಘಾನಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿ ಗಣಾನಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿ ಮಹಾಜನಸನ್ನಿಪಾತಾನಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿ, ತಥಾಗತಸಾವಕಸಙ್ಘೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ ಸೇಟ್ಠಮಕ್ಖಾಯತಿ ಪವರಮಕ್ಖಾಯತಿ, ಯದಿದಂ ಚತ್ತಾರಿ ಪುರಿಸಯುಗಾನಿ ಅಟ್ಠ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಾ…ಪೇ॰… ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸಾತಿ।
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, aggāni. Katamāni tīṇi? Yāvatā, bhikkhave, sattā apadā vā dvipadā vā catuppadā vā bahuppadā vā rūpino vā arūpino vā saññino vā asaññino vā nevasaññīnāsaññino vā, tathāgato tesaṃ aggamakkhāyati seṭṭhamakkhāyati pavaramakkhāyati , yadidaṃ arahaṃ sammāsambuddho. Yāvatā, bhikkhave, dhammānaṃ 324 paṇṇattisaṅkhatānaṃ vā asaṅkhatānaṃ vā, virāgo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyati seṭṭhamakkhāyati pavaramakkhāyati, yadidaṃ madanimmadano…pe… nirodho nibbānaṃ. Yāvatā, bhikkhave, saṅghānaṃ paṇṇatti gaṇānaṃ paṇṇatti mahājanasannipātānaṃ paṇṇatti, tathāgatasāvakasaṅgho tesaṃ aggamakkhāyati seṭṭhamakkhāyati pavaramakkhāyati, yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā…pe… puññakkhettaṃ lokassāti.
ಗಣೋ ಚ ನರಸೀಹಸ್ಸ, ತಾನಿ ತೀಣಿ ವಿಸ್ಸಿಸ್ಸರೇ॥
Gaṇo ca narasīhassa, tāni tīṇi vississare.
‘‘ಸಮಣಪದುಮಸಞ್ಚಯೋ ಗಣೋ, ಧಮ್ಮವರೋ ಚ ವಿದೂನಂ ಸಕ್ಕತೋ।
‘‘Samaṇapadumasañcayo gaṇo, dhammavaro ca vidūnaṃ sakkato;
ನರವರದಮಕೋ ಚ ಚಕ್ಖುಮಾ, ತಾನಿ ತೀಣಿ ಲೋಕಸ್ಸ ಉತ್ತರಿ॥
Naravaradamako ca cakkhumā, tāni tīṇi lokassa uttari.
‘‘ಸತ್ಥಾ ಚ ಅಪ್ಪಟಿಸಮೋ, ಧಮ್ಮೋ ಚ ಸಬ್ಬೋ ನಿರುಪದಾಹೋ।
‘‘Satthā ca appaṭisamo, dhammo ca sabbo nirupadāho;
ಅರಿಯೋ ಚ ಗಣವರೋ, ತಾನಿ ಖಲು ವಿಸ್ಸಿಸ್ಸರೇ ತೀಣಿ॥
Ariyo ca gaṇavaro, tāni khalu vississare tīṇi.
‘‘ಸಚ್ಚನಾಮೋ ಜಿನೋ ಖೇಮೋ ಸಬ್ಬಾಭಿಭೂ, ಸಚ್ಚಧಮ್ಮೋ ನತ್ಥಞ್ಞೋ ತಸ್ಸ ಉತ್ತರಿ।
‘‘Saccanāmo jino khemo sabbābhibhū, saccadhammo natthañño tassa uttari;
ಅರಿಯಸಙ್ಘೋ ನಿಚ್ಚಂ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಪೂಜಿತೋ, ತಾನಿ ತೀಣಿ ಲೋಕಸ್ಸ ಉತ್ತರಿ॥
Ariyasaṅgho niccaṃ viññūnaṃ pūjito, tāni tīṇi lokassa uttari.
‘‘ಏಕಾಯನಂ ಜಾತಿಖಯನ್ತದಸ್ಸೀ, ಮಗ್ಗಂ ಪಜಾನಾತಿ ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ।
‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;
ಏತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ತರಿಂಸು ಪುಬ್ಬೇ, ತರಿಸ್ಸನ್ತಿ ಯೇ ಚ 327 ತರನ್ತಿ ಓಘಂ॥
Etena maggena tariṃsu pubbe, tarissanti ye ca 328 taranti oghaṃ.
‘‘ತಂ ತಾದಿಸಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಸೇಟ್ಠಂ।
‘‘Taṃ tādisaṃ devamanussaseṭṭhaṃ;
ಸತ್ತಾ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ ವಿಸುದ್ಧಿಪೇಕ್ಖಾ’’ತಿ॥
Sattā namassanti visuddhipekkhā’’ti.
ಅಯಂ ಥವೋತಿ।
Ayaṃ thavoti.
ತತ್ಥ ಲೋಕಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ದ್ವೀಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯೇನ ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇನ ಚ। ಲೋಕುತ್ತರಂಪಿ ಸುತ್ತಂ ತೀಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯೇನ ಚ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯೇನ ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇನ ಚ। ಲೋಕಿಯಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಯಂ ಯಂ ಪದಂ ದಿಸ್ಸತಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ವಾ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ವಾ, ತೇನ ತೇನ ಲೋಕಿಯನ್ತಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ವಾ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ವಾ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ವಾ ಯಂ ಯಂ ಪದಂ ದಿಸ್ಸತಿ ತೇನ ತೇನ ಲೋಕುತ್ತರನ್ತಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Tattha lokiyaṃ suttaṃ dvīhi suttehi niddisitabbaṃ saṃkilesabhāgiyena ca vāsanābhāgiyena ca. Lokuttaraṃpi suttaṃ tīhi suttehi niddisitabbaṃ dassanabhāgiyena ca bhāvanābhāgiyena ca asekkhabhāgiyena ca. Lokiyañca lokuttarañca. Yasmiṃ sutte yaṃ yaṃ padaṃ dissati saṃkilesabhāgiyaṃ vā vāsanābhāgiyaṃ vā, tena tena lokiyanti niddisitabbaṃ, dassanabhāgiyaṃ vā bhāvanābhāgiyaṃ vā asekkhabhāgiyaṃ vā yaṃ yaṃ padaṃ dissati tena tena lokuttaranti niddisitabbaṃ.
ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ನಿಗ್ಘಾತಾಯ, ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ನಿಗ್ಘಾತಾಯ, ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾಯ, ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾಯ, ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರತ್ಥಂ।
Vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyassa suttassa nigghātāya, dassanabhāgiyaṃ suttaṃ vāsanābhāgiyassa suttassa nigghātāya, bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ dassanabhāgiyassa suttassa paṭinissaggāya, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ bhāvanābhāgiyassa suttassa paṭinissaggāya, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ diṭṭhadhammasukhavihāratthaṃ.
ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಛಬ್ಬೀಸತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ತೇ ತೀಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ಸಮನ್ವೇಸಿತಬ್ಬಾ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯೇನ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯೇನ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇನ ಚಾತಿ।
Lokuttaraṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānaṃ chabbīsatiyā puggalehi niddisitabbaṃ, te tīhi suttehi samanvesitabbā dassanabhāgiyena bhāvanābhāgiyena asekkhabhāgiyena cāti.
ತತ್ಥ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಪಞ್ಚಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ಏಕಬೀಜಿನಾ ಕೋಲಂಕೋಲೇನ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮೇನ ಸದ್ಧಾನುಸಾರಿನಾ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರಿನಾ ಚಾತಿ, ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ದ್ವಾದಸಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೇನ, ಸಕದಾಗಾಮಿನಾ, ಅನಾಗಾಮಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೇನ, ಅನಾಗಾಮಿನಾ , ಅನ್ತರಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿನಾ, ಉಪಹಚ್ಚ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿನಾ, ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿನಾ, ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿನಾ, ಉದ್ಧಂಸೋತೇನ ಅಕನಿಟ್ಠಗಾಮಿನಾ, ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತೇನ, ದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತೇನ, ಕಾಯಸಕ್ಖಿನಾ ಚಾತಿ, ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಇಮೇಹಿ ದ್ವಾದಸಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನವಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತೇನ, ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೇನ, ಸುಞ್ಞತವಿಮುತ್ತೇನ, ಅನಿಮಿತ್ತವಿಮುತ್ತೇನ, ಅಪ್ಪಣಿಹಿತವಿಮುತ್ತೇನ, ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತೇನ ಸಮಸೀಸಿನಾ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಹಿ ಚಾತಿ, ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಇಮೇಹಿ ನವಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಇಮೇಹಿ ಛಬ್ಬೀಸತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Tattha dassanabhāgiyaṃ suttaṃ pañcahi puggalehi niddisitabbaṃ ekabījinā kolaṃkolena sattakkhattuparamena saddhānusārinā dhammānusārinā cāti, dassanabhāgiyaṃ suttaṃ imehi pañcahi puggalehi niddisitabbaṃ. Bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ dvādasahi puggalehi niddisitabbaṃ sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipannena, sakadāgāminā, anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipannena, anāgāminā , antarā parinibbāyinā, upahacca parinibbāyinā, asaṅkhāraparinibbāyinā, sasaṅkhāraparinibbāyinā, uddhaṃsotena akaniṭṭhagāminā, saddhāvimuttena, diṭṭhippattena, kāyasakkhinā cāti, bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ imehi dvādasahi puggalehi niddisitabbaṃ. Asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ navahi puggalehi niddisitabbaṃ saddhāvimuttena, paññāvimuttena, suññatavimuttena, animittavimuttena, appaṇihitavimuttena, ubhatobhāgavimuttena samasīsinā paccekabuddhasammāsambuddhehi cāti, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ imehi navahi puggalehi niddisitabbaṃ. Evaṃ lokuttaraṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānaṃ imehi chabbīsatiyā puggalehi niddisitabbaṃ.
ಲೋಕಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಏಕೂನವೀಸತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ತೇ ಚರಿತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಸಮನ್ವೇಸಿತಬ್ಬಾ ಕೇಚಿ ರಾಗಚರಿತಾ, ಕೇಚಿ ದೋಸಚರಿತಾ, ಕೇಚಿ ಮೋಹಚರಿತಾ, ಕೇಚಿ ರಾಗಚರಿತಾ ಚ ದೋಸಚರಿತಾ ಚ, ಕೇಚಿ ರಾಗಚರಿತಾ ಚ ಮೋಹಚರಿತಾ ಚ, ಕೇಚಿ ದೋಸಚರಿತಾ ಚ ಮೋಹಚರಿತಾ ಚ, ಕೇಚಿ ರಾಗಚರಿತಾ ಚ ದೋಸಚರಿತಾ ಚ ಮೋಹಚರಿತಾ ಚ, ರಾಗಮುಖೇ ಠಿತೋ ರಾಗಚರಿತೋ, ರಾಗಮುಖೇ ಠಿತೋ ದೋಸಚರಿತೋ, ರಾಗಮುಖೇ ಠಿತೋ ಮೋಹಚರಿತೋ, ರಾಗಮುಖೇ ಠಿತೋ ರಾಗಚರಿತೋ ಚ ದೋಸಚರಿತೋ ಚ ಮೋಹಚರಿತೋ ಚ, ದೋಸಮುಖೇ ಠಿತೋ ದೋಸಚರಿತೋ, ದೋಸಮುಖೇ ಠಿತೋ ಮೋಹಚರಿತೋ, ದೋಸಮುಖೇ ಠಿತೋ ರಾಗಚರಿತೋ, ದೋಸಮುಖೇ ಠಿತೋ ರಾಗಚರಿತೋ ಚ ದೋಸಚರಿತೋ ಚ ಮೋಹಚರಿತೋ ಚ, ಮೋಹಮುಖೇ ಠಿತೋ ಮೋಹಚರಿತೋ, ಮೋಹಮುಖೇ ಠಿತೋ ರಾಗಚರಿತೋ ಮೋಹಮುಖೇ ಠಿತೋ ದೋಸಚರಿತೋ, ಮೋಹಮುಖೇ ಠಿತೋ ರಾಗಚರಿತೋ ಚ ದೋಸಚರಿತೋ ಚ ಮೋಹಚರಿತೋ ಚಾತಿ, ಲೋಕಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಇಮೇಹಿ ಏಕೂನವೀಸತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Lokiyaṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānaṃ ekūnavīsatiyā puggalehi niddisitabbaṃ. Te caritehi niddiṭṭhā samanvesitabbā keci rāgacaritā, keci dosacaritā, keci mohacaritā, keci rāgacaritā ca dosacaritā ca, keci rāgacaritā ca mohacaritā ca, keci dosacaritā ca mohacaritā ca, keci rāgacaritā ca dosacaritā ca mohacaritā ca, rāgamukhe ṭhito rāgacarito, rāgamukhe ṭhito dosacarito, rāgamukhe ṭhito mohacarito, rāgamukhe ṭhito rāgacarito ca dosacarito ca mohacarito ca, dosamukhe ṭhito dosacarito, dosamukhe ṭhito mohacarito, dosamukhe ṭhito rāgacarito, dosamukhe ṭhito rāgacarito ca dosacarito ca mohacarito ca, mohamukhe ṭhito mohacarito, mohamukhe ṭhito rāgacarito mohamukhe ṭhito dosacarito, mohamukhe ṭhito rāgacarito ca dosacarito ca mohacarito cāti, lokiyaṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānaṃ imehi ekūnavīsatiyā puggalehi niddisitabbaṃ.
ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಸೀಲವನ್ತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ತೇ ಸೀಲವನ್ತೋ ಪಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಾ ಪಕತಿಸೀಲಂ ಸಮಾದಾನಸೀಲಂ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದೋ ಸಮಥೋ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚಾತಿ, ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ sīlavantehi niddisitabbaṃ, te sīlavanto pañca puggalā pakatisīlaṃ samādānasīlaṃ cittappasādo samatho vipassanā cāti, vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ imehi pañcahi puggalehi niddisitabbaṃ.
ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ತೀಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯೇನ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯೇನ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇನ ಚ।
Lokuttaraṃ suttaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ tīhi suttehi niddisitabbaṃ dassanabhāgiyena bhāvanābhāgiyena asekkhabhāgiyena ca.
ಲೋಕಿಯಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಉಭಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ಞಾಣಂ ಪಞ್ಞಾಯ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯೇನ ಪಞ್ಞಾಬಲೇನ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾಯ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇನ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ತೀರಣಾಯ ಸನ್ತೀರಣಾಯ ಧಮ್ಮೇ ಞಾಣೇನ ಅನ್ವಯೇ ಞಾಣೇನ ಖಯೇ ಞಾಣೇನ ಅನುಪ್ಪಾದೇ ಞಾಣೇನ ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯೇನ ಅಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯೇನ ಅಞ್ಞಾತಾವಿನ್ದ್ರಿಯೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಜ್ಜಾಯ ಬುದ್ಧಿಯಾ ಭೂರಿಯಾ ಮೇಧಾಯ, ಯಂ ಯಂ ವಾ ಪನ ಲಬ್ಭತಿ, ತೇನ ತೇನ ಪಞ್ಞಾಧಿವಚನೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Lokiyañca lokuttarañca sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca ubhayena niddisitabbaṃ, ñāṇaṃ paññāya niddisitabbaṃ paññindriyena paññābalena adhipaññāsikkhāya dhammavicayasambojjhaṅgena sammādiṭṭhiyā tīraṇāya santīraṇāya dhamme ñāṇena anvaye ñāṇena khaye ñāṇena anuppāde ñāṇena anaññātaññassāmītindriyena aññindriyena aññātāvindriyena cakkhunā vijjāya buddhiyā bhūriyā medhāya, yaṃ yaṃ vā pana labbhati, tena tena paññādhivacanena niddisitabbaṃ.
ಞೇಯ್ಯಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಹಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರೇಹಿ ಹೀನಪ್ಪಣೀತೇಹಿ ದೂರಸನ್ತಿಕೇಹಿ ಸಙ್ಖತಾಸಙ್ಖತೇಹಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾಬ್ಯಾಕತೇಹಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವಾ ಛಹಿ ಆರಮ್ಮಣೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ ತದುಭಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ಪಞ್ಞಾಪಿ ಆರಮ್ಮಣಭೂತಾ ಞೇಯ್ಯಂ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಆರಮ್ಮಣಭೂತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಂ ವಾ ಬಾಹಿರಂ ವಾ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಸಙ್ಖತೇನ ಅಸಙ್ಖತೇನ ಚ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Ñeyyaṃ atītānāgatapaccuppannehi ajjhattikabāhirehi hīnappaṇītehi dūrasantikehi saṅkhatāsaṅkhatehi kusalākusalābyākatehi saṅkhepato vā chahi ārammaṇehi niddisitabbaṃ. Ñāṇañca ñeyyañca tadubhayena niddisitabbaṃ, paññāpi ārammaṇabhūtā ñeyyaṃ, yaṃ kiñci ārammaṇabhūtaṃ ajjhattikaṃ vā bāhiraṃ vā, sabbaṃ taṃ saṅkhatena asaṅkhatena ca niddisitabbaṃ.
ದಸ್ಸನಂ ಭಾವನಾ 329 ಸಕವಚನಂ ಪರವಚನಂ ವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ ಅವಿಸಜ್ಜನೀಯಂ ಕಮ್ಮಂ ವಿಪಾಕೋತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ತದುಭಯಂ ಸುತ್ತೇ ಯಥಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ತಥಾ ಉಪಧಾರಯಿತ್ವಾ ಲಬ್ಭಮಾನತೋ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ಯಂ ವಾ ಪನ ಕಿಞ್ಚಿ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞತರವಚನಂ ಭಾಸತಿ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಯಥಾನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ ಧಾರಯಿತಬ್ಬಂ।
Dassanaṃ bhāvanā 330 sakavacanaṃ paravacanaṃ visajjanīyaṃ avisajjanīyaṃ kammaṃ vipākoti sabbattha tadubhayaṃ sutte yathā niddiṭṭhaṃ, tathā upadhārayitvā labbhamānato niddisitabbaṃ, yaṃ vā pana kiñci bhagavā aññataravacanaṃ bhāsati, sabbaṃ taṃ yathāniddiṭṭhaṃ dhārayitabbaṃ.
ದುವಿಧೋ ಹೇತು ಯಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ಯೇ ಚ ಕಿಲೇಸಾ, ಸಮುದಯೋ ಕಿಲೇಸಾ। ತತ್ಥ ಕಿಲೇಸಾ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯೇನ ಸುತ್ತೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಾ। ಸಮುದಯೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯೇನ ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇನ ಚ ಸುತ್ತೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಕುಸಲಂ ಚತೂಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇನ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯೇನ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯೇನ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇನ ಚ। ಅಕುಸಲಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯೇನ ಸುತ್ತೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ । ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಞ್ಚ ತದುಭಯೇನ 331 ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಅನುಞ್ಞಾತಂ ಭಗವತೋ ಅನುಞ್ಞಾತಾಯ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ತಂ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ಸಂವರೋ ಪಹಾನಂ ಭಾವನಾ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಕಪ್ಪಿಯಾನುಲೋಮೋತಿ, ಯಂ ದಿಸ್ಸತಿ ತಾಸು ತಾಸು ಭೂಮೀಸು, ತಂ ಕಪ್ಪಿಯಾನುಲೋಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಭಗವತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಕಾರಣೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ ತದುಭಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಥವೋ ಪಸಂಸಾಯ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ। ಸೋ ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅರಿಯಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅರಿಯಧಮ್ಮಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾಯ ಲೋಕಿಯಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾತಿ। ಏವಂ ಥವೋ ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ।
Duvidho hetu yañca kammaṃ ye ca kilesā, samudayo kilesā. Tattha kilesā saṃkilesabhāgiyena suttena niddisitabbā. Samudayo saṃkilesabhāgiyena ca vāsanābhāgiyena ca suttena niddisitabbo. Tattha kusalaṃ catūhi suttehi niddisitabbaṃ vāsanābhāgiyena dassanabhāgiyena bhāvanābhāgiyena asekkhabhāgiyena ca. Akusalaṃ saṃkilesabhāgiyena suttena niddisitabbaṃ . Kusalañca akusalañca tadubhayena 332 niddisitabbaṃ. Anuññātaṃ bhagavato anuññātāya niddisitabbaṃ, taṃ pañcavidhaṃ saṃvaro pahānaṃ bhāvanā sacchikiriyā kappiyānulomoti, yaṃ dissati tāsu tāsu bhūmīsu, taṃ kappiyānulomena niddisitabbaṃ. Paṭikkhittaṃ bhagavatā paṭikkhittakāraṇena niddisitabbaṃ. Anuññātañca paṭikkhittañca tadubhayena niddisitabbaṃ. Thavo pasaṃsāya niddisitabbo. So pañcavidhena veditabbo bhagavato dhammassa ariyasaṅghassa ariyadhammānaṃ sikkhāya lokiyaguṇasampattiyāti. Evaṃ thavo pañcavidhena niddisitabbo.
ಇನ್ದ್ರಿಯಭೂಮಿ ನವಹಿ ಪದೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಾ, ಕಿಲೇಸಭೂಮಿ ನವಹಿ ಪದೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಾ, ಏವಮೇತಾನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಪದಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ನವ ಪದಾನಿ ಕುಸಲಾನಿ ನವ ಪದಾನಿ ಅಕುಸಲಾನೀತಿ, ತಥಾಹಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ, ಸಾಸನಪ್ಪಟ್ಠಾನೇ’’ತಿ। ತೇನಾಹ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾಯನೋ –
Indriyabhūmi navahi padehi niddisitabbā, kilesabhūmi navahi padehi niddisitabbā, evametāni aṭṭhārasa padāni honti nava padāni kusalāni nava padāni akusalānīti, tathāhi vuttaṃ ‘‘aṭṭhārasa mūlapadā kuhiṃ daṭṭhabbā, sāsanappaṭṭhāne’’ti. Tenāha āyasmā mahākaccāyano –
‘‘ನವಹಿ ಚ ಪದೇಹಿ ಕುಸಲಾ, ನವಹಿ ಚ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ ಅಕುಸಲಪ್ಪಕ್ಖಾ।
‘‘Navahi ca padehi kusalā, navahi ca yujjanti akusalappakkhā;
ಏತೇ ಖಲು ಮೂಲಪದಾ, ಭವನ್ತಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಪದಾನೀ’’ತಿ॥
Ete khalu mūlapadā, bhavanti aṭṭhārasa padānī’’ti.
ನಿಯುತ್ತಂ ಸಾಸನಪ್ಪಟ್ಠಾನಂ।
Niyuttaṃ sāsanappaṭṭhānaṃ.
ಏತ್ತಾವತಾ ಸಮತ್ತಾ ನೇತ್ತಿ ಯಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾಯನೇನ ಭಾಸಿತಾ ಭಗವತಾ ಅನುಮೋದಿತಾ ಮೂಲಸಙ್ಗೀತಿಯಂ ಸಙ್ಗೀತಾತಿ।
Ettāvatā samattā netti yā āyasmatā mahākaccāyanena bhāsitā bhagavatā anumoditā mūlasaṅgītiyaṃ saṅgītāti.
ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Nettippakaraṇaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನವಾರವಣ್ಣನಾ • Sāsanapaṭṭhānavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನವಾರವಣ್ಣನಾ • Sāsanapaṭṭhānavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī / ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನವಿಭಾವನಾ • Sāsanapaṭṭhānavibhāvanā
