Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī |
ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನವಿಭಾವನಾ
Sāsanapaṭṭhānavibhāvanā
೮೯. ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ನಯಸಮುಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಆಚರಿಯೇನ ಸಬ್ಬಥಾ ನಯಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಠಪಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಸೋಳಸಹಾರಪಞ್ಚನಯಅಟ್ಠಾರಸಮೂಲಪದೇಸು ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ಕಥಂ ವಿಭತ್ತಾ, ಕುಹಿಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಭಾವತೋ ‘‘ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸೋಳಸಹಾರಪಞ್ಚನಯಅಟ್ಠಾರಸಮೂಲಪದೇಸು ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ಕೇನ ಪದೇನ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತಾ, ಕುಹಿಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ವಿತ್ಥಾರತೋ ದಟ್ಠಬ್ಬಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ಮಯಾ ವಿಭತ್ತಾ, ತುಮ್ಹೇಹಿ ಚ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ದಟ್ಠಬ್ಬಾತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ। ವಿಭತ್ತಾಯೇವ ಹಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ ಭವನ್ತಿ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೮೯) ಪನ –
89. ‘‘Tattha katamaṃ nayasamuṭṭhāna’’ntiādinā ācariyena sabbathā nayasamuṭṭhānaṃ ṭhapitaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘soḷasahārapañcanayaaṭṭhārasamūlapadesu aṭṭhārasa mūlapadā kathaṃ vibhattā, kuhiṃ amhehi daṭṭhabbā’’ti vattabbabhāvato ‘‘tattha aṭṭhārasa mūlapadā kuhiṃ daṭṭhabbā’’tiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu soḷasahārapañcanayaaṭṭhārasamūlapadesu aṭṭhārasa mūlapadā kena padena ācariyena vibhattā, kuhiṃ amhehi vitthārato daṭṭhabbāti pucchati. Aṭṭhārasa mūlapadā sāsanapaṭṭhāne mayā vibhattā, tumhehi ca vitthārato sāsanapaṭṭhāne daṭṭhabbāti vissajjeti. Vibhattāyeva hi aṭṭhārasa mūlapadā daṭṭhabbā bhavanti. Aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 89) pana –
‘‘ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾ ನಯಸಮುಟ್ಠಾನಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ವಿಭಜನ್ತೋ ಯಸ್ಮಾ ಸಙ್ಗಹವಾರಾದೀಸು ಮೂಲಪದೇಹೇವ ಪಟ್ಠಾನಂ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸರೂಪತೋ ನ ದಸ್ಸಿತಂ, ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ಮೂಲಪದೇಹಿ ಪಟ್ಠಾನಂ ನಿದ್ಧಾರೇತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಪಟ್ಠಾನತೋಪಿ ಮೂಲಪದಾನಿ ನಿದ್ಧಾರೇತಬ್ಬಾನೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ? ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ’ತಿ ಆಹಾ’’ತಿ –
‘‘Evaṃ sabbathā nayasamuṭṭhānaṃ vibhajitvā idāni sāsanapaṭṭhānaṃ vibhajanto yasmā saṅgahavārādīsu mūlapadeheva paṭṭhānaṃ saṅgahetvā sarūpato na dassitaṃ, tasmā yathā mūlapadehi paṭṭhānaṃ niddhāretabbaṃ, evaṃ paṭṭhānatopi mūlapadāni niddhāretabbānīti dassanatthaṃ ‘aṭṭhārasa mūlapadā kuhiṃ daṭṭhabbā? Sāsanapaṭṭhāne’ti āhā’’ti –
ವುತ್ತಂ। ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾತಿ ಆಚರಿಯೇನ ವುತ್ತಾ, ‘‘ಕತಮಂ ತಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಅಟ್ಠಾರಸಮೂಲಪದಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇಸು ಕತಮಂ ತಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಇದಾನಿ ಮಯಾ ನಿದ್ಧಾರಿಯಮಾನಂ ಭಗವತಾ ದೇಸಿತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದಿಸುತ್ತಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ನಾಮಾತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ। ಸಾಸನನ್ತಿ ಪರಿಯತ್ತಿಸಾಸನಂ। ಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಪರಿಯತ್ತಿಸಾಸನಸ್ಸ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯತಾದೀಹಿ ಪಕಾರೇಹಿ ಠಾನಂ ಪವತ್ತನಂ ಪಟ್ಠಾನಂ, ತಂದೀಪನಸುತ್ತಂ ಪನ ಇಧ ಪಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಅಥ ವಾ ಸಾಸನನ್ತಿ ಅಧಿಸೀಲಅಧಿಚಿತ್ತಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖತ್ತಯಂ ಸಾಸನಂ ನಾಮ, ತಂ ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಂ ಪತಿಟ್ಠಹತಿ ಏತೇನ ಸಂಕಿಲೇಸಾದಿನಾತಿ ಪಟ್ಠಾನಂ, ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಸ್ಸ ಸಾಸನಸ್ಸ ಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ। ತದಾಧಾರಭೂತಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಠಾನ್ಯೂಪಚಾರತೋ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ। ತಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತಂ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ –
Vuttaṃ. Sāsanapaṭṭhāne aṭṭhārasa mūlapadā daṭṭhabbāti ācariyena vuttā, ‘‘katamaṃ taṃ sāsanapaṭṭhāna’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ sāsanapaṭṭhāna’’ntiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu aṭṭhārasamūlapadasāsanapaṭṭhānesu katamaṃ taṃ sāsanapaṭṭhānanti idāni mayā niddhāriyamānaṃ bhagavatā desitaṃ saṃkilesabhāgiyādisuttaṃ sāsanapaṭṭhānaṃ nāmāti vissajjeti. Sāsananti pariyattisāsanaṃ. Paṭṭhānanti tassa pariyattisāsanassa saṃkilesabhāgiyatādīhi pakārehi ṭhānaṃ pavattanaṃ paṭṭhānaṃ, taṃdīpanasuttaṃ pana idha paṭṭhānaṃ nāma. Tena vuttaṃ – ‘‘saṃkilesabhāgiyaṃ sutta’’ntiādi. Atha vā sāsananti adhisīlaadhicittaadhipaññāsikkhattayaṃ sāsanaṃ nāma, taṃ sikkhattayaṃ patiṭṭhahati etena saṃkilesādināti paṭṭhānaṃ, sikkhattayassa sāsanassa paṭṭhānanti sāsanapaṭṭhānaṃ. Tadādhārabhūtaṃ suttampi ṭhānyūpacārato sāsanapaṭṭhānaṃ nāma. Taṃ sāsanapaṭṭhānasuttaṃ sarūpato dassetuṃ –
‘‘ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ, ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ತಣ್ಹಾವೋದಾನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ದಿಟ್ಠಿವೋದಾನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ, ದುಚ್ಚರಿತವೋದಾನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ –
‘‘Saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ, nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ, asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ, saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ, taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, diṭṭhisaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, duccaritasaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ, taṇhāvodānabhāgiyaṃ suttaṃ, diṭṭhivodānabhāgiyaṃ suttaṃ, duccaritavodānabhāgiyaṃ sutta’’nti –
ವುತ್ತಂ। ‘‘ತೇಸು ಸುತ್ತೇಸು ಯೇ ಸಂಕಿಲೇಸಾದಯೋ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಾ, ತೇಸು ಸಂಕಿಲೇಸಾದೀಸು ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಕಿತ್ತಕೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ತಿವಿಧೋ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸೋ ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸುತ್ತನ್ತೇಸು ಸಂಕಿಲೇಸಾದೀಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ‘‘ತಿವಿಧೇ ತಸ್ಮಿಂ ಸಂಕಿಲೇಸೇ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸೋ ಕತಮೇನ ಕುಸಲೇನ ವಿಸುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸೋ ಸಮಥೇನ ವಿಸುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ತಿವಿಧೇ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸಾದಿಕೇ। ‘‘ಸೋ ಸಮಥೋ ಖನ್ಧೇಸು ಕತಮೋ ಖನ್ಧೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಸೋ ಸಮಥೋ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸೋ ಕೇನ ವಿಸುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ವಿಸುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಕತಮೋ ಖನ್ಧೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸೋ ಕೇನ ವಿಸುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸೋ ಸುಚರಿತೇನ ವಿಸುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ತಂ ಸುಚರಿತಂ ಕತಮೋ ಖನ್ಧೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತಂ ಸುಚರಿತಂ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಸೀಲೇ ಠಿತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಕಿಂ ಭವತೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತಸ್ಸ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸೀಲೇ ಸುಚರಿತಸಙ್ಖಾತೇ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಸೀಲವನ್ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಭವೇಸು ಕಾಮಭವರೂಪಾರೂಪಭವೇಸು ಆಸತ್ತಿ ಭವಪತ್ಥನಾ ಯದಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂಸಾಯನ್ತಿ ಏವಂ ಅಸ್ಸ ಅಯನ್ತಿ ಪದಚ್ಛೇದೋ। ಏವಂ ಸತಿ ಅಸ್ಸ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಅಯಂ ಆಸತ್ತಿ ಭವಪತ್ಥನಾ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಭಾವನಾಮಯಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು ಚ ಭವತಿ, ಚ-ಸದ್ದೇನ ದಾನಮಯಸೀಲಮಯಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು ಚ ಭವತೀತಿ ಅತ್ಥೋ ಸಙ್ಗಹಿತೋ। ತತ್ರಾತಿ ತೇಸು ಕಾಮಭವರೂಪಾರೂಪಭವೇಸು ಉಪಪತ್ತಿಯಾ ಸಂವತ್ತತೀತಿ।
Vuttaṃ. ‘‘Tesu suttesu ye saṃkilesādayo bhagavatā vuttā, tesu saṃkilesādīsu saṃkileso kittako’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha saṃkileso tividho taṇhāsaṃkileso diṭṭhisaṃkileso duccaritasaṃkileso’’ti vuttaṃ. Tatthāti tesu suttantesu saṃkilesādīsu dhammesu. ‘‘Tividhe tasmiṃ saṃkilese taṇhāsaṃkileso katamena kusalena visujjhatī’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha taṇhāsaṃkileso samathena visujjhatī’’ti vuttaṃ. Tatthāti tasmiṃ tividhe taṇhāsaṃkilesādike. ‘‘So samatho khandhesu katamo khandho’’ti pucchitabbattā ‘‘so samatho samādhikkhandho’’ti vuttaṃ. ‘‘Diṭṭhisaṃkileso kena visujjhatī’’ti pucchitabbattā ‘‘diṭṭhisaṃkileso vipassanāya visujjhatī’’ti vuttaṃ. ‘‘Sā vipassanā katamo khandho’’ti vattabbattā ‘‘sā vipassanā paññākkhandho’’ti vuttaṃ. ‘‘Duccaritasaṃkileso kena visujjhatī’’ti vattabbattā ‘‘duccaritasaṃkileso sucaritena visujjhatī’’ti vuttaṃ. ‘‘Taṃ sucaritaṃ katamo khandho’’ti vattabbattā ‘‘taṃ sucaritaṃ sīlakkhandho’’ti vuttaṃ. ‘‘Tasmiṃ sīle ṭhitassa puggalassa kiṃ bhavatī’’ti vattabbattā ‘‘tassa sīle patiṭṭhitassā’’tiādi vuttaṃ. Sīle sucaritasaṅkhāte sīlakkhandhe patiṭṭhitassa tassa sīlavantassa puggalassa bhavesu kāmabhavarūpārūpabhavesu āsatti bhavapatthanā yadi uppajjati, evaṃsāyanti evaṃ assa ayanti padacchedo. Evaṃ sati assa sīle patiṭṭhitassa ayaṃ āsatti bhavapatthanā samathavipassanābhāvanāmayapuññakiriyavatthu ca bhavati, ca-saddena dānamayasīlamayapuññakiriyavatthu ca bhavatīti attho saṅgahito. Tatrāti tesu kāmabhavarūpārūpabhavesu upapattiyā saṃvattatīti.
‘‘ಸಂಕಿಲೇಸಾದಯೋ ಯೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ದಸ್ಸಿತಾ, ತಾನಿ ಸುತ್ತಾನಿ ಕಿತ್ತಕಾನೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸುತ್ತಾನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಸಾಧಾರಣಾನಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಸುತ್ತವಾಸನಾಭಾಗಿಯಸುತ್ತನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಸುತ್ತಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸುತ್ತಾನಿ ಭವನ್ತಿ, ಸಾಧಾರಣಾನಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯವಾಸನಾಭಾಗಿಯಸುತ್ತ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಸುತ್ತ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತ, ವಾಸನಾಭಾಗಿಯನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಸುತ್ತಾನಿ ಕತಾನಿ ಮಿಸ್ಸಿತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಭವನ್ತಿ। ಇತಿ ಅಟ್ಠ ಸುತ್ತಾನಿ ಭವನ್ತಿ। ತಾನಿಯೇವ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾನಿ ಅಟ್ಠ ಸುತ್ತಾನಿ ಭವನ್ತಿ। ಸಾಧಾರಣಾನಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತ- ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯವಾಸನಾಭಾಗಿಯನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಸುತ್ತಸಂಕಿಲೇಸ- ಭಾಗಿಯವಾಸನಾಭಾಗಿಯಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತ- ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತ- ವಾಸನಾಭಾಗಿಯನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತ- ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯವಾಸನಾಭಾಗಿಯನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತ- ನೇವಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯನವಾಸನಾ- ಭಾಗಿಯನನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯನಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತಾನಿ ಕತಾನಿ ಮಿಸ್ಸಿತಾನಿ ಅಟ್ಠ ಸುತ್ತಾನಿ ಭವನ್ತೀತಿ ಸೋಳಸ ಸುತ್ತಾನಿ ಭವನ್ತಿ। ತೇಸು ಸೋಳಸಸುತ್ತೇಸು ಚತ್ತಾರಿ ಏಕಕಾನಿ ಸುತ್ತಾನಿ ಚ ಚತ್ತಾರಿ ದುಕಾನಿ ಸುತ್ತಾನಿ ಚ ದ್ವೇ ತಿಕಾನಿ ಚ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಾನಿ, ದ್ವೇ ದುಕಾನಿ ಸುತ್ತಾನಿ ಚ ದ್ವೇ ತಿಕಾನಿ ಚ ದ್ವೇ ಚತುಕ್ಕಾನಿ ಸುತ್ತಾನಿ ಚ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೮೯) ಆಗತಾನಿ।
‘‘Saṃkilesādayo yehi suttehi dassitā, tāni suttāni kittakānī’’ti vattabbattā ‘‘imāni cattāri suttānī’’tiādi vuttaṃ. Asādhāraṇāni saṃkilesabhāgiyasuttavāsanābhāgiyasuttanibbedhabhāgiyasuttaasekkhabhāgiyasuttāni cattāri suttāni bhavanti, sādhāraṇāni saṃkilesabhāgiyavāsanābhāgiyasutta, saṃkilesabhāgiyanibbedhabhāgiyasutta, saṃkilesabhāgiyaasekkhabhāgiyasutta, vāsanābhāgiyanibbedhabhāgiyasuttāni katāni missitāni cattāri bhavanti. Iti aṭṭha suttāni bhavanti. Tāniyeva vuttappakārāni aṭṭha suttāni bhavanti. Sādhāraṇāni vāsanābhāgiyaasekkhabhāgiyasuttanibbedhabhāgiyaasekkhabhāgiyasutta- saṃkilesabhāgiyavāsanābhāgiyanibbedhabhāgiyasuttasaṃkilesa- bhāgiyavāsanābhāgiyaasekkhabhāgiyasutta- saṃkilesabhāgiyanibbedhabhāgiyaasekkhabhāgiyasutta- vāsanābhāgiyanibbedhabhāgiyaasekkhabhāgiyasutta- saṃkilesabhāgiyavāsanābhāgiyanibbedhabhāgiyaasekkhabhāgiyasutta- nevasaṃkilesabhāgiyanavāsanā- bhāgiyananibbedhabhāgiyanaasekkhabhāgiyasuttāni katāni missitāni aṭṭha suttāni bhavantīti soḷasa suttāni bhavanti. Tesu soḷasasuttesu cattāri ekakāni suttāni ca cattāri dukāni suttāni ca dve tikāni ca pāḷiyaṃ āgatāni, dve dukāni suttāni ca dve tikāni ca dve catukkāni suttāni ca aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 89) āgatāni.
‘‘ಯದಿ ಪಟ್ಠಾನನಯೇನ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾನಿ ಸೋಳಸ ಸುತ್ತಾನಿಯೇವ ವಿಭತ್ತಾನಿ, ಏವಂ ಸತಿ ಸುತ್ತಗೇಯ್ಯಾದಿನವವಿಧಂ ಸಕಲಂ ಪರಿಯತ್ತಿಸಾಸನಂ ಪಟ್ಠಾನನಯೇನ ಅವಿಭತ್ತಂ ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಇಮೇಹಿ ಸೋಳಸಹಿ ಸುತ್ತೇಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪಟ್ಠಾನನಯೇನ ವಿಭತ್ತೇಹಿ ಸೋಳಸಹಿ ಇಮೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ನವವಿಧಂ ಸಕಲಂ ಪರಿಯತ್ತಿಸುತ್ತಂ ಪಟ್ಠಾನನಯೇನ ವಿಭತ್ತಂಯೇವ ಹುತ್ವಾ ಭಿನ್ನಂ ಭವತಿ। ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದಿಪಭೇದಾಯ ಗಾಥಾಯ ಗಾಥಾ ಅನುಮಿನಿತಬ್ಬಾ, ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದಿಪಭೇದೇನ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇನ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಅನುಮಿನಿತಬ್ಬಂ। ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದಿಪಭೇದೇನ ಸುತ್ತೇನ ಸುತ್ತಂ ಅನುಮಿನಿತಬ್ಬಂ ಭವತಿಯೇವಾತಿ।
‘‘Yadi paṭṭhānanayena vuttappakārāni soḷasa suttāniyeva vibhattāni, evaṃ sati suttageyyādinavavidhaṃ sakalaṃ pariyattisāsanaṃ paṭṭhānanayena avibhattaṃ bhaveyyā’’ti vattabbattā ‘‘imehi soḷasahi suttehī’’tiādi vuttaṃ. Paṭṭhānanayena vibhattehi soḷasahi imehi suttehi navavidhaṃ sakalaṃ pariyattisuttaṃ paṭṭhānanayena vibhattaṃyeva hutvā bhinnaṃ bhavati. Saṃkilesabhāgiyādipabhedāya gāthāya gāthā anuminitabbā, saṃkilesabhāgiyādipabhedena veyyākaraṇena veyyākaraṇaṃ anuminitabbaṃ. Saṃkilesabhāgiyādipabhedena suttena suttaṃ anuminitabbaṃ bhavatiyevāti.
೯೦. ‘‘ತೇಸು ಸೋಳಸಸು ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಸು ಸುತ್ತೇಸು ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸೋಳಸಸು ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಸು ಸುತ್ತೇಸು ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
90. ‘‘Tesu soḷasasu saṃkilesabhāgiyādīsu suttesu katamaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ sutta’’ntiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu soḷasasu saṃkilesabhāgiyādīsu suttesu katamaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāmāti pucchati.
‘‘ಕಾಮನ್ಧಾ ಜಾಲಸಞ್ಛನ್ನಾ, ತಣ್ಹಾಛದನಛಾದಿತಾ।
‘‘Kāmandhā jālasañchannā, taṇhāchadanachāditā;
ಪಮತ್ತಬನ್ಧನಾಬದ್ಧಾ, ಮಚ್ಛಾವ ಕುಮಿನಾಮುಖೇ।
Pamattabandhanābaddhā, macchāva kumināmukhe;
ಜರಾಮರಣಮನ್ವೇನ್ತಿ, ವಚ್ಛೋ ಖೀರಪಕೋವ ಮಾತರ’’ನ್ತಿ॥ –
Jarāmaraṇamanventi, vaccho khīrapakova mātara’’nti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಯೇ ಸತ್ತಾ ಕಾಮನ್ಧಾ ಕಾಮೇನ ಅನ್ಧಾ ಜಾಲಸಞ್ಛನ್ನಾ ತಣ್ಹಾಛದನೇನ ಛಾದಿತಾ, ಪಮತ್ತಬನ್ಧನಾಯ ಬದ್ಧಾ ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಾ, ತೇ ಸತ್ತೇ ಜರಾಮರಣಂ ಅನ್ವೇತಿ, ಯಥಾ ತಂ ಕುಮಿನಾಮುಖೇ ಯೇ ಮಚ್ಛಾ ಗಹಿತಾ, ತೇ ಮಚ್ಛೇ ಜರಾಮರಣಂ ಅನ್ವೇತಿ ಇವ, ಏವಂ ತೇ ಸತ್ತೇ ಜರಾಮರಣಂ ಅನ್ವೇತಿ। ಖೀರಪಕೋ ವಚ್ಛೋ ಮಾತರಂ ಅನ್ವೇತಿ ಇವ, ಏವಂ ತೇ ಸತ್ತೇ ಜರಾಮರಣಂ ಅನ್ವೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಅಥ ವಾ ಖೀರಪಕೋ ವಚ್ಛೋ ಮಾತರಂ ಅನ್ವೇತಿ ಇವ, ಕುಮಿನಾಮುಖೇ ಗಹಿತಾ ಮಚ್ಛಾ ಜರಾಮರಣಂ ಅನ್ವೇನ್ತಿ ಇವ ಚ, ಏವಂ ಯೇ ಸತ್ತಾ ಕಾಮನ್ಧಾ ಪಮತ್ತಬನ್ಧನಾಯ ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಾ, ತೇ ಸತ್ತಾ ಜರಾಮರಣಂ ಅನ್ವೇನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttaṃ saṃkilesabhāge vācakañāpakabhāvena pavattanato saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Ye sattā kāmandhā kāmena andhā jālasañchannā taṇhāchadanena chāditā, pamattabandhanāya baddhā bandhitabbā, te satte jarāmaraṇaṃ anveti, yathā taṃ kumināmukhe ye macchā gahitā, te macche jarāmaraṇaṃ anveti iva, evaṃ te satte jarāmaraṇaṃ anveti. Khīrapako vaccho mātaraṃ anveti iva, evaṃ te satte jarāmaraṇaṃ anvetīti yojanā kātabbā. Atha vā khīrapako vaccho mātaraṃ anveti iva, kumināmukhe gahitā macchā jarāmaraṇaṃ anventi iva ca, evaṃ ye sattā kāmandhā pamattabandhanāya bandhitabbā, te sattā jarāmaraṇaṃ anventīti yojanā.
‘‘ಇದಂ ಸುತ್ತಂಯೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ –
‘‘Idaṃ suttaṃyevā’’ti vattabbattā –
‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಗತಿಗಮನಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಛನ್ದಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ದೋಸಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಮೋಹಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಭಯಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರಿ ಅಗತಿಗಮನಾನಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ, ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ, ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚ ಸತ್ಥಾ –
‘‘Cattārimāni, bhikkhave, agatigamanāni. Katamāni cattāri? Chandāgatiṃ gacchati, dosāgatiṃ gacchati, mohāgatiṃ gacchati, bhayāgatiṃ gacchati, imāni kho, bhikkhave, cattāri agatigamanāni. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato, athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ಛನ್ದಾ ದೋಸಾ ಭಯಾ ಮೋಹಾ, ಯೋ ಧಮ್ಮಂ ಅತಿವತ್ತತಿ।
‘‘Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ ativattati;
ನಿಹೀಯತಿ ತಸ್ಸ ಯಸೋ, ಕಾಳಪಕ್ಖೇವ ಚನ್ದಿಮಾ’’ತಿ॥ –
Nihīyati tassa yaso, kāḷapakkheva candimā’’ti. –
ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತನ್ತಿ –
Idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttanti –
ವುತ್ತಂ। ಛನ್ದಾ ಛನ್ದಹೇತುನಾ ದೋಸಾ ದೋಸಹೇತುನಾ ಭಯಾ ಭಯಹೇತುನಾ ಮೋಹಾ ಮೋಹಹೇತುನಾ ಯೋ ರಾಜಾದಿಕೋ ಯೋ ವಿನಯಧರಾದಿಕೋ ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಂ ಅತಿವತ್ತತಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವತ್ತತಿ, ತಸ್ಸ ರಾಜಾದಿನೋ ವಾ ತಸ್ಸ ವಿನಯಧರಾದಿನೋ ವಾ ಯಸೋ ಕಿತ್ತಿ ಚ ಪರಿವಾರೋ ಚ ಭೋಗೋ ಚ ನಿಹೀಯತಿ। ಚನ್ದಿಮಾ ಕಾಳಪಕ್ಖೇ ಪಭಾಯ ನಿಹೀಯತಿ ಇವ, ಏವಂ ನಿಹೀಯತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Vuttaṃ. Chandā chandahetunā dosā dosahetunā bhayā bhayahetunā mohā mohahetunā yo rājādiko yo vinayadharādiko vā dhammaṃ sappurisadhammaṃ ativattati atikkamitvā vattati, tassa rājādino vā tassa vinayadharādino vā yaso kitti ca parivāro ca bhogo ca nihīyati. Candimā kāḷapakkhe pabhāya nihīyati iva, evaṃ nihīyatīti yojanā.
‘‘ಏತ್ತಕಂಯೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಮನೋಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಧಮ್ಮಾ…ಪೇ॰… ಚಕ್ಕಂವ ವಹತೋ ಪದನ್ತಿ ಇದಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಮ್ಪಿ ವಿಭತ್ತೋ।
‘‘Ettakaṃyevā’’ti vattabbattā ‘‘manopubbaṅgamā dhammā…pe… cakkaṃva vahato padanti idaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ sutta’’nti vuttaṃ. Attho pākaṭo. Aṭṭhakathāyampi vibhatto.
‘‘ಮಿದ್ಧೀ ಯದಾ ಹೋತಿ ಮಹಗ್ಘಸೋ ಚ, ನಿದ್ದಾಯಿತಾ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತಸಾಯೀ।
‘‘Middhī yadā hoti mahagghaso ca, niddāyitā samparivattasāyī;
ಮಹಾವರಾಹೋವ ನಿವಾಪಪುಟ್ಠೋ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ’’ತಿ॥ –
Mahāvarāhova nivāpapuṭṭho, punappunaṃ gabbhamupeti mando’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ನಿವಾಪಪುಟ್ಠೋ ಮಹಾವರಾಹೋ ಗಾಮಸೂಕರೋ ನಿದ್ದಾಯಿತಾ ಸುಪನಸೀಲೋ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತಸಾಯೀ ಹೋತಿ ಇವ, ಏವಂ ಯೋ ಮನ್ದೋ ಸತ್ತೋ ಯದಾ ಮಹಗ್ಘಸೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಮನ್ದೋ ಸತ್ತೋ ಮಿದ್ಧೀ ಥಿನಮಿದ್ಧಾಭಿಭೂತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿದ್ದಾಯಿತಾ ಮುದುಫಸ್ಸಸಯನೇ ಮುದುಹತ್ಥೇಹಿ ಪರಾಮಸಿತೋ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತಸಾಯೀ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭಂ ಉಪೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāge visaye vācakañāpakabhāvena pavattanato saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Nivāpapuṭṭho mahāvarāho gāmasūkaro niddāyitā supanasīlo samparivattasāyī hoti iva, evaṃ yo mando satto yadā mahagghaso hoti, so mando satto middhī thinamiddhābhibhūto hutvā niddāyitā muduphassasayane muduhatthehi parāmasito samparivattasāyī punappunaṃ gabbhaṃ upetīti yojanā.
‘‘ಅಯಸಾವ ಮಲಂ ಸಮುಟ್ಠಿತಂ, ತತುಟ್ಠಾಯ ತಮೇವ ಖಾದತಿ।
‘‘Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, tatuṭṭhāya tameva khādati;
ಏವಂ ಅತಿಧೋನಚಾರಿನಂ, ಸಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ನಯನ್ತಿ ದುಗ್ಗತಿ’’ನ್ತಿ॥ –
Evaṃ atidhonacārinaṃ, sāni kammāni nayanti duggati’’nti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಅಯಸಾ ಅಯತೋ ಸಮುಟ್ಠಿತಂ ಜಾತಮಲಂ ತತುಟ್ಠಾಯ ತತೋ ಅಯತೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ತಮೇವ ಅಯಂ ಖಾದತಿ ಇವ, ಏವಂ ಅತಿಧೋನಚಾರಿನಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಧೋನಚಾರಿಪುಗ್ಗಲಂ ಸಾನಿ ಸಯಂ ಕತಾನಿ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಾನಿ ದುಗ್ಗತಿಂ ನಯನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Ayasā ayato samuṭṭhitaṃ jātamalaṃ tatuṭṭhāya tato ayato uṭṭhahitvā tameva ayaṃ khādati iva, evaṃ atidhonacārinaṃ atikkamitvā dhonacāripuggalaṃ sāni sayaṃ katāni akusalakammāni duggatiṃ nayantīti yojanā.
‘‘ಚೋರೋ ಯಥಾ ಸನ್ಧಿಮುಖೇ ಗಹೀತೋ, ಸಕಮ್ಮುನಾ ಹಞ್ಞತಿ ಬಜ್ಝತೇ ಚ।
‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati bajjhate ca;
ಏವಂ ಅಯಂ ಪೇಚ್ಚ ಪಜಾ ಪರತ್ಥ, ಸಕಮ್ಮುನಾ ಹಞ್ಞತಿ ಬಜ್ಝತೇ ಚಾ’’ತಿ॥ –
Evaṃ ayaṃ pecca pajā parattha, sakammunā haññati bajjhate cā’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಸನ್ಧಿಮುಖೇ ರಾಜಪುರಿಸಾದೀಹಿ ಗಹಿತೋ ಚೋರೋ ಸಕಮ್ಮುನಾ ಅತ್ತನಾ ಕತೇನ ಚೋರಕಮ್ಮೇನ ಹಞ್ಞತಿ ಚ ಬಜ್ಝತೇ ಚ ಯಥಾ, ಏವಂ ಅಯಂ ಪಾಪಕಾರಿನೀ ಪಜಾ ಪರತ್ಥ ಪರಲೋಕೇ ಪೇಚ್ಚ ಸಕಮ್ಮುನಾ ಸಯಂ ಕತೇನ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮುನಾ ಸತ್ಥಾದೀಹಿ ಹಞ್ಞತಿ ಚ ಅದ್ದುಬನ್ಧನಾದೀಹಿ ಬಜ್ಝತೇ ಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Sandhimukhe rājapurisādīhi gahito coro sakammunā attanā katena corakammena haññati ca bajjhate ca yathā, evaṃ ayaṃ pāpakārinī pajā parattha paraloke pecca sakammunā sayaṃ katena akusalakammunā satthādīhi haññati ca addubandhanādīhi bajjhate cāti yojanā.
‘‘ಸುಖಕಾಮಾನಿ ಭೂತಾನಿ, ಯೋ ದಣ್ಡೇನ ವಿಹಿಂಸತಿ।
‘‘Sukhakāmāni bhūtāni, yo daṇḍena vihiṃsati;
ಅತ್ತನೋ ಸುಖಮೇಸಾನೋ, ಪೇಚ್ಚ ಸೋ ನ ಲಭತೇ ಸುಖ’’ನ್ತಿ॥ –
Attano sukhamesāno, pecca so na labhate sukha’’nti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಅತ್ತನೋ ಸುಖಂ ಏಸಾನೋ ಏಸಮಾನೋ ಯೋ ಸತ್ತೋ ಅಞ್ಞಾನಿ ಸುಖಕಾಮಾನಿ ಭೂತಾನಿ ದಣ್ಡೇನ ವಿಹಿಂಸತಿ, ಸೋ ಹಿಂಸಕೋ ಸತ್ತೋ ಪರಲೋಕೇ ಪೇಚ್ಚ ಸುಖಂ ನ ಲಭತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Attano sukhaṃ esāno esamāno yo satto aññāni sukhakāmāni bhūtāni daṇḍena vihiṃsati, so hiṃsako satto paraloke pecca sukhaṃ na labhatīti yojanā.
‘‘ಗುನ್ನಂ ಚೇ ತರಮಾನಾನಂ, ಜಿಮ್ಹಂ ಗಚ್ಛತಿ ಪುಙ್ಗವೋ।
‘‘Gunnaṃ ce taramānānaṃ, jimhaṃ gacchati puṅgavo;
ಸಬ್ಬಾ ತಾ ಜಿಮ್ಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನೇತ್ತೇ ಜಿಮ್ಹಂ ಗತೇ ಸತಿ॥
Sabbā tā jimhaṃ gacchanti, nette jimhaṃ gate sati.
‘‘ಏವಮೇವ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಯೋ ಹೋತಿ ಸೇಟ್ಠಸಮ್ಮತೋ।
‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;
ಸೋ ಚೇ ಅಧಮ್ಮಂ ಚರತಿ, ಪಗೇವ ಇತರಾ ಪಜಾ।
So ce adhammaṃ carati, pageva itarā pajā;
ಸಬ್ಬಂ ರಟ್ಠಂ ದುಕ್ಖಂ ಸೇತಿ, ರಾಜಾ ಚೇ ಹೋತಿ ಅಧಮ್ಮಿಕೋ’’ತಿ॥ –
Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukkhaṃ seti, rājā ce hoti adhammiko’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ನದಿಂ ತರಮಾನಾನಂ ಗುನ್ನಂ ಪುಙ್ಗವೋ ಜಿಮ್ಹಂ ಚೇ ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಂ ನೇತ್ತೇ ಜಿಮ್ಹಂ ಗತೇ ಸತಿ ಸಬ್ಬಾ ತಾ ಗಾವಿಯೋ ಜಿಮ್ಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಯಥಾ, ಏವಮೇವ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಯೋ ರಾಜಾ ಸೇಟ್ಠಸಮ್ಮತೋ, ಸೋ ರಾಜಾ ಅಧಮ್ಮಂ ಚರತಿ, ಏವಂ ರಞ್ಞೇ ಅಧಮ್ಮಂ ಚರನ್ತೇ ಸತಿ ಇತರಾ ಪಜಾ ಪಗೇವ ಪಠಮಮೇವ ಅಧಮ್ಮಂ ಚರತಿ। ರಾಜಾ ಅಧಮ್ಮಿಕೋ ಚೇ ಹೋತಿ, ಏವಂ ರಞ್ಞೇ ಅಧಮ್ಮಿಕೇ ಸತಿ ಸಬ್ಬಂ ರಟ್ಠಂ ದುಕ್ಖಂ ಸೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Nadiṃ taramānānaṃ gunnaṃ puṅgavo jimhaṃ ce gacchati, evaṃ nette jimhaṃ gate sati sabbā tā gāviyo jimhaṃ gacchanti yathā, evameva manussesu yo rājā seṭṭhasammato, so rājā adhammaṃ carati, evaṃ raññe adhammaṃ carante sati itarā pajā pageva paṭhamameva adhammaṃ carati. Rājā adhammiko ce hoti, evaṃ raññe adhammike sati sabbaṃ raṭṭhaṃ dukkhaṃ setīti yojanā.
‘‘ಸುಕಿಚ್ಛರೂಪಾ ವತಿಮೇ ಮನುಸ್ಸಾ, ಕರೋನ್ತಿ ಪಾಪಂ ಉಪಧೀಸು ರತ್ತಾ।
‘‘Sukiccharūpā vatime manussā, karonti pāpaṃ upadhīsu rattā;
ಗಚ್ಛನ್ತಿ ತೇ ಬಹುಜನಸನ್ನಿವಾಸಂ, ನಿರಯಂ ಅವೀಚಿಂ ಕಟುಕಂ ಭಯಾನಕ’’ನ್ತಿ॥ –
Gacchanti te bahujanasannivāsaṃ, nirayaṃ avīciṃ kaṭukaṃ bhayānaka’’nti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಯೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಉಪಧೀಸು ಕಾಮಗುಣೂಪಧೀಸು ರತ್ತಾ ರಾಗಾಭಿಭೂತಾ ಹುತ್ವಾ ಪಾಪಂ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಇಮೇ ಪಾಪಕಮ್ಮಕರಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಸುಕಿಚ್ಛರೂಪಾ ವತ ಸುಟ್ಠು ಕಿಚ್ಛಾಪನ್ನರೂಪಾ ವತ ಭವನ್ತಿ, ತೇ ಪಾಪಕಮ್ಮಕರಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಕಟುಕಂ ಭಯಾನಕಂ ಬಹುಜನಸನ್ನಿವಾಸಂ ನಿರಯಂ ಅವೀಚಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Ye manussā upadhīsu kāmaguṇūpadhīsu rattā rāgābhibhūtā hutvā pāpaṃ akusalakammaṃ karonti, ime pāpakammakarā manussā sukiccharūpā vata suṭṭhu kicchāpannarūpā vata bhavanti, te pāpakammakarā manussā kaṭukaṃ bhayānakaṃ bahujanasannivāsaṃ nirayaṃ avīciṃ gacchantīti yojanā.
‘‘ಫಲಂ ವೇ ಕದಲಿಂ ಹನ್ತಿ, ಫಲಂ ವೇಳುಂ ಫಲಂ ನಳಂ।
‘‘Phalaṃ ve kadaliṃ hanti, phalaṃ veḷuṃ phalaṃ naḷaṃ;
ಸಕ್ಕಾರೋ ಕಾಪುರಿಸಂ ಹನ್ತಿ, ಗಬ್ಭೋ ಅಸ್ಸತರಿಂ ಯಥಾ’’ತಿ॥ –
Sakkāro kāpurisaṃ hanti, gabbho assatariṃ yathā’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಫಲಂ ಕದಲಿಯಾ ಫಲಂ ಕದಲಿಂ ವೇ ಏಕನ್ತೇನ ಹನ್ತಿ ಯಥಾ, ಫಲಂ ವೇಳುಂ ವೇ ಏಕನ್ತೇನ ಹನ್ತಿ ಯಥಾ, ಫಲಂ ನಳಂ ವೇ ಏಕನ್ತೇನ ಹನ್ತಿ ಯಥಾ, ಗಬ್ಭೋ ಅಸ್ಸತರಿಂ ಮಾತರಂ ವೇ ಏಕನ್ತೇನ ಹನ್ತಿ ಯಥಾ, ಏವಂ ಸಕ್ಕಾರೋ ಕಾಪುರಿಸಂ ವೇ ಏಕನ್ತೇನ ಹನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Phalaṃ kadaliyā phalaṃ kadaliṃ ve ekantena hanti yathā, phalaṃ veḷuṃ ve ekantena hanti yathā, phalaṃ naḷaṃ ve ekantena hanti yathā, gabbho assatariṃ mātaraṃ ve ekantena hanti yathā, evaṃ sakkāro kāpurisaṃ ve ekantena hantīti yojanā.
‘‘ಕೋಧಮಕ್ಖಗರು ಭಿಕ್ಖು, ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಗಾರವೋ।
‘‘Kodhamakkhagaru bhikkhu, lābhasakkāragāravo;
ಸುಖೇತ್ತೇ ಪೂತಿಬೀಜಂವ, ಸದ್ಧಮ್ಮೇ ನ ವಿರೂಹತೀ’’ತಿ॥ –
Sukhette pūtibījaṃva, saddhamme na virūhatī’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಸುಖೇತ್ತೇ ಸುನ್ದರೇ ಖೇತ್ತೇಪಿ ಖಿತ್ತಂ ಪೂತಿಬೀಜಂ ನ ರುಹತಿ ಇವ, ಏವಂ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಗಾರವೋ ಕೋಧಂ ಕುಜ್ಝನಲಕ್ಖಣಂ ಕೋಧಂ, ಮಕ್ಖಂ ಪರಗುಣಸೀಲಮಕ್ಖನಲಕ್ಖಣಂ ಮಕ್ಖಞ್ಚ ಗರುಂ ಕತ್ವಾ ಚರತಿ, ಸೋ ಚರನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಮಿಂ ನ ರುಹತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Sukhette sundare khettepi khittaṃ pūtibījaṃ na ruhati iva, evaṃ yo bhikkhu lābhasakkāragāravo kodhaṃ kujjhanalakkhaṇaṃ kodhaṃ, makkhaṃ paraguṇasīlamakkhanalakkhaṇaṃ makkhañca garuṃ katvā carati, so caranto bhikkhu saddhammasmiṃ na ruhatīti yojanā.
೯೧. ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ…ಪೇ॰… ಇತಿ ಮೇ ಸುತ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಭಿಕ್ಖವೇ ಇಧ ಸಾಸನೇ, ಲೋಕೇ ವಾ ಅಹಂ ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತಂ ಮಮ ಚೇತಸಾ ತಸ್ಸ ಚೇತೋ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಚ್ಚ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾ ಏವಂ ಪಜಾನಾಮಿ। ‘‘ಕಥಂ ಪಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ಚೇ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಯಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಯಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರುಳ್ಹೋ ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯಥಾ ಯಾಯ ದುಪ್ಪಟಿಪದಾಯ ಯೇನ ದುಮ್ಮಗ್ಗೇನ ಇರಿಯತಿ ಪವತ್ತತಿ, ತಾಯ ದುಪ್ಪಟಿಪದಾಯ ತೇನ ದುಮ್ಮಗ್ಗೇನ ಇಮಮ್ಹಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜನಕಾಲೇ ಅಯಂ ದುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ದುಮ್ಮಗ್ಗಸಮಾರುಳ್ಹೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚೇ ಕಾಲಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಸತಿ ಆಭತಂ ವತ್ಥು ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಯಥಾ, ಏವಂ ನಿರಯೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಭಿಕ್ಖವೇ ಅಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಪದುಟ್ಠಂ ಪದೋಸಿತಂ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ। ಏವಂ ಇಧ ಸಾಸನೇ, ಲೋಕೇ ವಾ ಚೇತೋಪದೋಸಹೇತು ಚ ಪನ ಏಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಪಜಾನಾಮೀತಿ। ಏತಮತ್ಥಂ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ತತ್ಥ ತಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಏತಂ ‘‘ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾನ…ಪೇ॰… ನಿರಯಂ ಸೋ ಉಪಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ಗಾಥಾವಚನಂ ಇತಿ ಏವಂ ವುಚ್ಚತಿ।
91. ‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ paduṭṭhacittaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi…pe… iti me suta’’nti idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Bhikkhave idha sāsane, loke vā ahaṃ ekaccaṃ puggalaṃ paduṭṭhacittaṃ mama cetasā tassa ceto cittaṃ paricca paricchinditvā buddhacakkhunā evaṃ pajānāmi. ‘‘Kathaṃ pajānāmī’’ti ce puccheyya, yañca paṭipadaṃ paṭipanno, yañca maggaṃ samāruḷho ayaṃ puggalo yathā yāya duppaṭipadāya yena dummaggena iriyati pavattati, tāya duppaṭipadāya tena dummaggena imamhi imasmiṃ samaye duppaṭipajjanakāle ayaṃ duppaṭipannaṃ paṭipanno dummaggasamāruḷho puggalo ce kālaṃ kareyya, evaṃ sati ābhataṃ vatthu nikkhittaṃ yathā, evaṃ niraye nikkhitto. Taṃ kissa hetu? Bhikkhave assa puggalassa cittaṃ paduṭṭhaṃ padositaṃ hi yasmā hoti, tasmā nikkhitto. Evaṃ idha sāsane, loke vā cetopadosahetu ca pana ekacce sattā puggalā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ upapajjantīti pajānāmīti. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tattha tasmiṃ sutte etaṃ ‘‘paduṭṭhacittaṃ ñatvāna…pe… nirayaṃ so upapajjatī’’ti gāthāvacanaṃ iti evaṃ vuccati.
ಸತ್ಥಾ ಇಧ ಸಾಸನೇ, ಲೋಕೇ ವಾ ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತಂ ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಞತ್ವಾನ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಏತಮತ್ಥಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಇಮಮ್ಹಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚೇ ಕಾಲಂ ಕಯಿರಾಥ, ಏವಂ ಸತಿ ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತಸಮಙ್ಗೀ ಹಿ ನಿರಯಸ್ಮಿಂ ಉಪಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಪದೂಸಿತಂ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಪಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಚೇತೋಪದೋಸಹೇತು ಸತ್ತಾ ದುಗ್ಗತಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಆಭತಂ ವತ್ಥುಂ ನಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ ಯಥಾ, ಏವಮೇವಂ ತಥಾವಿಧೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ ಸೋ ಪದೋಸಚಿತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜತೀತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ಭಗವತಾ ವುತ್ತೋ, ಇತಿ ಮೇ ಮಯಾ ಸುತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
Satthā idha sāsane, loke vā paduṭṭhacittaṃ ekaccaṃ puggalaṃ ñatvāna bhikkhūnaṃ santike etamatthaṃ byākāsi. Imamhi imasmiṃ samaye ayaṃ puggalo ce kālaṃ kayirātha, evaṃ sati paduṭṭhacittasamaṅgī hi nirayasmiṃ upapajjeyya, puggalassa cittaṃ padūsitaṃ hi yasmā hoti, tasmā upapajjeyya, cetopadosahetu sattā duggatiṃ gacchanti ābhataṃ vatthuṃ nikkhipeyya yathā, evamevaṃ tathāvidho duppañño so padosacitto puggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā nirayaṃ upapajjatīti ayampi attho bhagavatā vutto, iti me mayā sutanti yojanā.
‘‘ಸಚೇ ಭಾಯಥ ದುಕ್ಖಸ್ಸ, ಸಚೇ ವೋ ದುಕ್ಖಮಪ್ಪಿಯಂ।
‘‘Sace bhāyatha dukkhassa, sace vo dukkhamappiyaṃ;
ಮಾಕತ್ಥ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ಆವಿ ವಾ ಯದಿ ವಾ ರಹೋ॥
Mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvi vā yadi vā raho.
‘‘ಸಚೇ ಚ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ಕರಿಸ್ಸಥ ಕರೋಥ ವಾ।
‘‘Sace ca pāpakaṃ kammaṃ, karissatha karotha vā;
ನ ವೋ ದುಕ್ಖಾ ಪಮುತ್ಯತ್ಥಿ, ಉಪೇಚ್ಚಪಿ ಪಲಾಯತ’’ನ್ತಿ॥ –
Na vo dukkhā pamutyatthi, upeccapi palāyata’’nti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ತುಮ್ಹೇ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾತಿದುಕ್ಖಜರಾದುಕ್ಖಬ್ಯಾಧಿದುಕ್ಖಮರಣದುಕ್ಖಅಪಾಯದುಕ್ಖ- ಅತೀತವಟ್ಟಮೂಲಕದುಕ್ಖಅನಾಗತವಟ್ಟಮೂಲಕದುಕ್ಖಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾಹಾರಮೂಲಕದುಕ್ಖಾತಿ ಅಟ್ಠವಿಧಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಚೇ ಭಾಯಥ, ವೋ ತುಮ್ಹೇಹಿ ದುಕ್ಖಂ ತಥಾ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ದುಕ್ಖಂ ಸಚೇ ಅಪ್ಪಿಯಂ, ಏವಂ ಸತಿ ಆವಿ ವಾ ಯದಿ ರಹೋ ವಾ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಮಾಕತ್ಥ ಮಾ ಅಕತ್ಥ। ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ತುಮ್ಹೇ ಆವಿ ವಾ ಯದಿ ರಹೋ ವಾ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಸಚೇ ಕರಿಸ್ಸಥ ವಾ ಸಚೇ ಕರೋಥ ವಾ, ಏವಂ ಸತಿ ಉಪೇಚ್ಚಪಿ ಸಞ್ಚಿಚ್ಚಾಪಿ ಪಲಾಯತಂ ಪಲಾಯನ್ತಾನಂ ವೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ದುಕ್ಖಾ ಅಟ್ಠವಿಧಾ ದುಕ್ಖತೋ ಪಮುತ್ತಿ ಮುಚ್ಚನಂ ನತ್ಥೇವಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Sappurisā tumhe dukkhassa jātidukkhajarādukkhabyādhidukkhamaraṇadukkhaapāyadukkha- atītavaṭṭamūlakadukkhaanāgatavaṭṭamūlakadukkhapaccuppannāhāramūlakadukkhāti aṭṭhavidhassa dukkhassa sace bhāyatha, vo tumhehi dukkhaṃ tathā aṭṭhavidhaṃ dukkhaṃ sace appiyaṃ, evaṃ sati āvi vā yadi raho vā pāpakaṃ kammaṃ mākattha mā akattha. Sappurisā tumhe āvi vā yadi raho vā pāpakaṃ kammaṃ sace karissatha vā sace karotha vā, evaṃ sati upeccapi sañciccāpi palāyataṃ palāyantānaṃ vo tumhākaṃ dukkhā aṭṭhavidhā dukkhato pamutti muccanaṃ natthevāti yojanā.
‘‘ಅಧಮ್ಮೇನ ಧನಂ ಲದ್ಧಾ, ಮುಸಾವಾದೇನ ಚೂಭಯಂ।
‘‘Adhammena dhanaṃ laddhā, musāvādena cūbhayaṃ;
ಮಮೇತಿ ಬಾಲಾ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ತಂ ಕಥಂ ನು ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
Mameti bālā maññanti, taṃ kathaṃ nu bhavissati.
‘‘ಅನ್ತರಾಯಾ ಸು ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಮ್ಭತಸ್ಸ ವಿನಸ್ಸತಿ।
‘‘Antarāyā su bhavissanti, sambhatassa vinassati;
ಮತಾ ಸಗ್ಗಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನನು ಏತ್ತಾವತಾ ಹತಾ’’ತಿ॥ –
Matā saggaṃ na gacchanti, nanu ettāvatā hatā’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಯೇ ಬಾಲಾ ಅಧಮ್ಮೇನ ಚ ಮುಸಾವಾದೇನ ಚ ಧನಂ ಸವಿಞ್ಞಾಣಾವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸಬ್ಬಂ ಲಭಿತಬ್ಬಂ ಧನಂ ಲದ್ಧಾ ಉಭಯಂ ಧನಂ ‘‘ಮಮ ಧನ’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಬಾಲಾನಂ ತಂ ಉಭಯಂ ಧನಂ ಕಥಂ ಕೇನ ನು ಪಕಾರೇನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಧಮ್ಮೇನ ಸಮ್ಭತತ್ತಾ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ ನ ಹೋತಿ। ಅನ್ತರಾಯಾ ರಾಜನ್ತರಾಯಾದಯೋ ಅನ್ತರಾಯಾ ತೇಸಂ ಬಾಲಾನಂ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇನ ಅಧಮ್ಮವೋಹಾರಾದಿಕೇನ ಯಂ ಧನಂ ಸಮ್ಭತಂ, ಅಸ್ಸ ಅಧಮ್ಮವೋಹಾರಾದಿಕಸ್ಸ ತಂ ಸಮ್ಭತಂ ಧನಂ ವಿನಸ್ಸತಿ। ಮತಾ ಮರನ್ತಾ ತೇ ಬಾಲಾ ಸಗ್ಗಂ ಸುಗತಿಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸುಗತಿ ಹಿ ಸೋಭನೇಹಿ ಭೋಗೇಹಿ ಅಗ್ಗೋತಿ ‘‘ಸಗ್ಗೋ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ । ಏತ್ತಾವತಾ ಏತ್ತಕೇನ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಾನಂ ಅತ್ತಹಿತಾನಂ ಹಾಯನೇನ ತೇ ಬಾಲಾ ಹತಾ ವಿನಟ್ಠಾ ಭವನ್ತಿ ನನೂತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Ye bālā adhammena ca musāvādena ca dhanaṃ saviññāṇāviññāṇaṃ sabbaṃ labhitabbaṃ dhanaṃ laddhā ubhayaṃ dhanaṃ ‘‘mama dhana’’nti maññanti, tesaṃ bālānaṃ taṃ ubhayaṃ dhanaṃ kathaṃ kena nu pakārena bhavissati, adhammena sambhatattā ciraṭṭhitikaṃ na hoti. Antarāyā rājantarāyādayo antarāyā tesaṃ bālānaṃ bhavissanti. Yena adhammavohārādikena yaṃ dhanaṃ sambhataṃ, assa adhammavohārādikassa taṃ sambhataṃ dhanaṃ vinassati. Matā marantā te bālā saggaṃ sugatiṃ na gacchanti. Sugati hi sobhanehi bhogehi aggoti ‘‘saggo’’ti adhippetā . Ettāvatā ettakena diṭṭhadhammikasamparāyikānaṃ attahitānaṃ hāyanena te bālā hatā vinaṭṭhā bhavanti nanūti yojanā.
‘‘ಕಥಂ ಖಣತಿ ಅತ್ತಾನಂ, ಕಥಂ ಮಿತ್ತೇಹಿ ಜೀರತಿ।
‘‘Kathaṃ khaṇati attānaṃ, kathaṃ mittehi jīrati;
ಕಥಂ ವಿವಟ್ಟತೇ ಧಮ್ಮಾ, ಕಥಂ ಸಗ್ಗಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ’’॥
Kathaṃ vivaṭṭate dhammā, kathaṃ saggaṃ na gacchati’’.
‘‘ಲೋಭಾ ಖಣತಿ ಅತ್ತಾನಂ, ಲುದ್ಧೋ ಮಿತ್ತೇಹಿ ಜೀರತಿ।
‘‘Lobhā khaṇati attānaṃ, luddho mittehi jīrati;
ಲೋಭಾ ವಿವಟ್ಟತೇ ಧಮ್ಮಾ, ಲೋಭಾ ಸಗ್ಗಂ ನ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ॥ –
Lobhā vivaṭṭate dhammā, lobhā saggaṃ na gacchatī’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಯೋಜನತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Yojanattho pākaṭo.
‘‘ಚರನ್ತಿ ಬಾಲಾ ದುಮ್ಮೇಧಾ, ಅಮಿತ್ತೇನೇವ ಅತ್ತನಾ।
‘‘Caranti bālā dummedhā, amitteneva attanā;
ಕರೋನ್ತಾ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ಯಂ ಹೋತಿ ಕಟುಕಪ್ಫಲಂ॥
Karontā pāpakaṃ kammaṃ, yaṃ hoti kaṭukapphalaṃ.
‘‘ನ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ಸಾಧು, ಯಂ ಕತ್ವಾ ಅನುತಪ್ಪತಿ।
‘‘Na taṃ kammaṃ kataṃ sādhu, yaṃ katvā anutappati;
ಯಸ್ಸ ಅಸ್ಸುಮುಖೋ ರೋದಂ, ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಸೇವತೀ’’ತಿ॥ –
Yassa assumukho rodaṃ, vipākaṃ paṭisevatī’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ದುಮ್ಮೇಧಾ ನಿಪ್ಪಞ್ಞಾ ಬಾಲಾ ಅಮಿತ್ತೇನ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ಇವ, ಏವಂ ಅತ್ತನಾ ಕಟುಕಪ್ಫಲಂ ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ಹೋತಿ, ತಂ ಪಾಪಕಂ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾ ಚರನ್ತಿ। ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಕರೋನ್ತೋ ಪಚ್ಛಾ ಅನುತಪ್ಪತಿ, ತಂ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ಸಾಧು। ಯಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ರೋದಂ ರುದನ್ತೋ ಅಸ್ಸುಮುಖೋ ಪಟಿಸೇವತಿ, ತಂ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ಸಾಧೂತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Dummedhā nippaññā bālā amittena pāpakaṃ kammaṃ kataṃ iva, evaṃ attanā kaṭukapphalaṃ yaṃ kammaṃ kataṃ hoti, taṃ pāpakaṃ kataṃ kammaṃ karontā caranti. Yaṃ kammaṃ katvā karonto pacchā anutappati, taṃ kataṃ kammaṃ na sādhu. Yassa kammassa vipākaṃ rodaṃ rudanto assumukho paṭisevati, taṃ kataṃ kammaṃ na sādhūti yojanā.
‘‘ದುಕ್ಕರಂ ದುತ್ತಿತಿಕ್ಖಞ್ಚ…ಪೇ॰… ಅವೀತರಾಗೋ’’ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಸುತ್ತತ್ಥೋ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವುತ್ತೋ।
‘‘Dukkaraṃ duttitikkhañca…pe… avītarāgo’’ti idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Suttattho aṭṭhakathāyaṃ vitthārato vutto.
‘‘ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ ಪಮಿನನ್ತೋ, ಕೋಧ ವಿದ್ವಾ ವಿಕಪ್ಪಯೇ।
‘‘Appameyyaṃ paminanto, kodha vidvā vikappaye;
ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ ಪಮಾಯಿನಂ, ನಿವುತಂ ತಂ ಮಞ್ಞೇ ಅಕಿಸ್ಸವ’’ನ್ತಿ॥ –
Appameyyaṃ pamāyinaṃ, nivutaṃ taṃ maññe akissava’’nti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಇಧ ಸಾಸನೇ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಗುಣಂ ಖೀಣಾಸವಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ‘‘ಅಯಂ ಖೀಣಾಸವೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಏತ್ತಕಸೀಲೋ ಏತ್ತಕಸಮಾಧಿ ಏತ್ತಕಪಞ್ಞೋ’’ತಿ ಪಮಿನನ್ತೋ ಕೋ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ವಿಕಪ್ಪಯೇ। ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ ಖೀಣಾಸವಪುಗ್ಗಲಂ ಪಮಾಯಿನಂ ಪಮಾಯನ್ತಂ ತಂ ಪುಥುಜ್ಜನಂ ಅಯಂ ನಿವುತಂ ಅವಕುಜ್ಜಪಞ್ಞಂ ಅಕಿಸ್ಸವಂ ಅಪಞ್ಞನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ ಮಞ್ಞಾಮೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Idha sāsane appameyyaṃ appameyyaguṇaṃ khīṇāsavaṃ puggalaṃ ‘‘ayaṃ khīṇāsavo puggalo ettakasīlo ettakasamādhi ettakapañño’’ti paminanto ko puthujjano vikappaye. Appameyyaṃ khīṇāsavapuggalaṃ pamāyinaṃ pamāyantaṃ taṃ puthujjanaṃ ayaṃ nivutaṃ avakujjapaññaṃ akissavaṃ apaññanti maññe maññāmīti yojanā.
‘‘ಪುರಿಸಸ್ಸ ಹಿ ಜಾತಸ್ಸ, ಕುಠಾರೀ ಜಾಯತೇ ಮುಖೇ।
‘‘Purisassa hi jātassa, kuṭhārī jāyate mukhe;
ಯಾಯ ಛಿನ್ದತಿ ಅತ್ತಾನಂ, ಬಾಲೋ ದುಬ್ಭಾಸಿತಂ ಭಣಂ॥
Yāya chindati attānaṃ, bālo dubbhāsitaṃ bhaṇaṃ.
‘‘ನ ಹಿ ಸತ್ಥಂ ಸುನಿಸಿತಂ, ವಿಸಂ ಹಲಾಹಲಂ ಇವ।
‘‘Na hi satthaṃ sunisitaṃ, visaṃ halāhalaṃ iva;
ಏವಂ ವಿರದ್ಧಂ ಪಾತೇತಿ, ವಾಚಾ ದುಬ್ಭಾಸಿತಾ ಯಥಾ’’ತಿ॥ –
Evaṃ viraddhaṃ pāteti, vācā dubbhāsitā yathā’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ದುಬ್ಭಾಸಿತಂ ಅರಿಯೂಪವಾದಸಙ್ಖಾತಂ ಫರುಸವಾಚಂ ಭಣಂ ಭಣನ್ತೋ ಬಾಲೋ ದುಟ್ಠೋ ಪುರಿಸೋ ಯಾಯ ಕುಠಾರೀಸದಿಸಿಯಾ ದುಬ್ಭಾಸಿತವಾಚಾಯ ಅತ್ತಾನಂ ಛಿನ್ದತಿ, ಸಾ ಕುಠಾರೀಸದಿಸೀ ದುಬ್ಭಾಸಿತವಾಚಾ ಜಾತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಮುಖೇ ಜಾಯತೇ ಜಾಯತಿ, ಸಾ ದುಬ್ಭಾಸಿತವಾಚಾ ಮುಖೇ ಜಾಯತಿ ಇವ, ಏವಂ ಸುನಿಸಿತಂ ಸತ್ಥಂ ಮುಖೇ ನ ಜಾಯತಿ, ಯಥಾ ಹಲಾಹಲಂ ವಿಸಂ ಮುಖೇ ನ ಜಾಯತಿ, ದುಬ್ಭಾಸಿತಾ ವಾಚಾ ಅಪಾಯೇಸು ವಿರದ್ಧಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪಾತೇತಿ ಯಥಾ, ಏವಂ ಸುನಿಸಿತಂ ಸತ್ಥಂ ಅಪಾಯೇಸು ನ ಪಾತೇತಿ, ಹಲಾಹಲಂ ವಿಸಂ ಅಪಾಯೇಸು ನ ಪಾತೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Dubbhāsitaṃ ariyūpavādasaṅkhātaṃ pharusavācaṃ bhaṇaṃ bhaṇanto bālo duṭṭho puriso yāya kuṭhārīsadisiyā dubbhāsitavācāya attānaṃ chindati, sā kuṭhārīsadisī dubbhāsitavācā jātassa purisassa mukhe jāyate jāyati, sā dubbhāsitavācā mukhe jāyati iva, evaṃ sunisitaṃ satthaṃ mukhe na jāyati, yathā halāhalaṃ visaṃ mukhe na jāyati, dubbhāsitā vācā apāyesu viraddhaṃ puggalaṃ pāteti yathā, evaṃ sunisitaṃ satthaṃ apāyesu na pāteti, halāhalaṃ visaṃ apāyesu na pātetīti yojanā.
೯೨.
92.
‘‘ಯೋ ನಿನ್ದಿಯಂ ಪಸಂಸತಿ, ತಂ ವಾ ನಿನ್ದತಿ ಯೋ ಪಸಂಸಿಯೋ।
‘‘Yo nindiyaṃ pasaṃsati, taṃ vā nindati yo pasaṃsiyo;
ವಿಚಿನಾತಿ ಮುಖೇನ ಸೋ ಕಲಿಂ, ಕಲಿನಾ ತೇನ ಸುಖಂ ನ ವಿನ್ದತಿ॥
Vicināti mukhena so kaliṃ, kalinā tena sukhaṃ na vindati.
‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಅಯಂ ಕಲಿ, ಯೋ ಅಕ್ಖೇಸು ಧನಪರಾಜಯೋ।
‘‘Appamatto ayaṃ kali, yo akkhesu dhanaparājayo;
ಸಬ್ಬಸ್ಸಾಪಿ ಸಹಾಪಿ ಅತ್ತನಾ, ಅಯಮೇವ ಮಹನ್ತತರೋ ಕಲಿ।
Sabbassāpi sahāpi attanā, ayameva mahantataro kali;
ಯೋ ಸುಗತೇಸು ಮನಂ ಪದೋಸಯೇ॥
Yo sugatesu manaṃ padosaye.
‘‘ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಾನಂ ನಿರಬ್ಬುದಾನಂ, ಛತ್ತಿಂಸತೀ ಪಞ್ಚ ಚ ಅಬ್ಬುದಾನಿ।
‘‘Sataṃ sahassānaṃ nirabbudānaṃ, chattiṃsatī pañca ca abbudāni;
ಯಮರಿಯಗರಹೀ ನಿರಯಂ ಉಪೇತಿ, ವಾಚಂ ಮನಞ್ಚ ಪಣಿಧಾಯ ಪಾಪಕ’’ನ್ತಿ॥ –
Yamariyagarahī nirayaṃ upeti, vācaṃ manañca paṇidhāya pāpaka’’nti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ನಿನ್ದಿಯಂ ದುಚ್ಚರಂ ದುಸ್ಸೀಲಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪಸಂಸತಿ, ಸೋ ಪಸಂಸಕೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಮುಖೇನ ಕಲಿಂ ವಿಚಿನಾತಿ ಉಪಚಿನಾತಿ, ತೇನ ಕಲಿನಾ ಸುಖಂ ನ ವಿನ್ದತಿ। ಯೋ ಸುಚಾರೀ ಸೀಲವಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಸಂಸಿಯೋ ಹೋತಿ, ತಂ ವಾ ಸುಚಾರಿಂ ವಾ ಸೀಲವನ್ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ನಿನ್ದತಿ, ಸೋ ನಿನ್ದನ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಮುಖೇನ ಕಲಿಂ ವಿಚಿನಾತಿ ಉಪಚಿನಾತಿ, ತೇನ ಕಲಿನಾ ಸುಖಂ ನ ವಿನ್ದತಿ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Yo puggalo nindiyaṃ duccaraṃ dussīlaṃ puggalaṃ pasaṃsati, so pasaṃsako puggalo mukhena kaliṃ vicināti upacināti, tena kalinā sukhaṃ na vindati. Yo sucārī sīlavā puggalo pasaṃsiyo hoti, taṃ vā sucāriṃ vā sīlavantaṃ puggalaṃ yo puggalo nindati, so nindanto puggalo mukhena kaliṃ vicināti upacināti, tena kalinā sukhaṃ na vindati.
ಅತ್ತನಾ ಸಹಾಪಿ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಧನಸ್ಸ ವಸೇನಪಿ ಅಕ್ಖೇಸು ಯೋ ಧನಪರಾಜಯೋ ಭವತಿ, ಅಯಂ ಕಲಿ ಅಯಂ ಧನಪರಾಜಯೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಗತೇಸು ಮನಂ ಪದೋಸಯೇ, ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಯೋ ಕಲಿ ಭವತಿ, ಅಯಮೇವ ಕಲಿ ಮಹನ್ತತರೋ ಹೋತಿ।
Attanā sahāpi sabbassa dhanassa vasenapi akkhesu yo dhanaparājayo bhavati, ayaṃ kali ayaṃ dhanaparājayo appamatto hoti. Yo puggalo sugatesu manaṃ padosaye, tassa puggalassa yo kali bhavati, ayameva kali mahantataro hoti.
ಕಸ್ಮಾ? ವಾಚಞ್ಚ ಮನಞ್ಚ ಪಣಿಧಾಯ ಅರಿಯಗರಹೀ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯಂ ಕಾಲಂ ಪಾಪಕಂ ನಿರಯಂ ಉಪೇತಿ, ಸೋ ಕಾಲೋ ‘‘ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಾನಂ ನಿರಬ್ಬುದಾನಞ್ಚ ಛತ್ತಿಂಸ ನಿರಬ್ಬುದಾನಿ ಚ ಪಞ್ಚ ಅಬ್ಬುದಾನಿ ಚ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಗಣೀಯನ್ತೀ’’ತಿ ತೇನ ಕಾಲೇನ ಸಮೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮಹನ್ತತರೋ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Kasmā? Vācañca manañca paṇidhāya ariyagarahī puggalo yaṃ kālaṃ pāpakaṃ nirayaṃ upeti, so kālo ‘‘sataṃ sahassānaṃ nirabbudānañca chattiṃsa nirabbudāni ca pañca abbudāni ca yasmiṃ kāle gaṇīyantī’’ti tena kālena samo hoti, tasmā mahantataro hotīti yojanā.
‘‘ಯೋ ಲೋಭಗುಣೇ ಅನುಯುತ್ತೋ…ಪೇ॰…
‘‘Yo lobhaguṇe anuyutto…pe…
ಗಚ್ಛಸಿ ಖೋ ಪಪತಂ ಚಿರರತ್ತ’’ನ್ತಿ॥ –
Gacchasi kho papataṃ ciraratta’’nti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಲೋಭಗುಣೇ ಅನುಯುತ್ತೋ ಅನು ಪುನಪ್ಪುನಂ ಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಞ್ಞೇ ಪುಗ್ಗಲೇ ವಚಸಾ ಪರಿಭಾಸತಿ, ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಕದರಿಯೋ ಅವದಞ್ಞೂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಓವಾದಞ್ಞೂ ನ ಹೋತಿ, ಮಚ್ಛರೀ ಪೇಸುಣಿಯಂ ಪೇಸುಣಿಯಸ್ಮಿಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ।
Idaṃ suttampi saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Yo puggalo lobhaguṇe anuyutto anu punappunaṃ yutto hoti, so puggalo aññe puggale vacasā paribhāsati, assaddho kadariyo avadaññū buddhānaṃ ovādaññū na hoti, maccharī pesuṇiyaṃ pesuṇiyasmiṃ anuyutto hoti.
ಮುಖದುಗ್ಗ ಮುಖವಿಸಮ ವಿಭೂತ ವಿಗತಭೂತ ಅನರಿಯ ಭೂನಹು ಬುದ್ಧಿವಿನಾಸಕ ಪಾಪಕ ದುಕ್ಕಟಕಾರಿ ಪುರಿಸನ್ತ ಪುರಿಸಲಾಮಕ ಕಲಿ ಅಲಕ್ಖಿ ಅವಜಾತಪುತ್ತ ತ್ವಂ ನೇರಯಿಕೋ ಅಸಿ। ಇಧ ಇದಾನಿ ಬಹುಭಾಣೀ ಮಾ ಹೋಹಿ।
Mukhadugga mukhavisama vibhūta vigatabhūta anariya bhūnahu buddhivināsaka pāpaka dukkaṭakāri purisanta purisalāmaka kali alakkhi avajātaputta tvaṃ nerayiko asi. Idha idāni bahubhāṇī mā hohi.
ಅಹಿತಾಯ ರಜಂ ಅತ್ತನಿ ಮಾ ಆಕಿರಸಿ ಮಾ ಪಕ್ಖಿಪಸಿ। ಕಿಬ್ಬಿಸಕಾರಿ ತ್ವಂ ಸನ್ತೇ ಖೀಣಾಸವೇ ಪುಗ್ಗಲೇ ಗರಹಸಿ, ಬಹೂನಿ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಚರಸಿ, ಚರಿತ್ವಾ ತ್ವಂ ಚಿರರತ್ತಂ ರಚನವಿರಹಿತಂ ಪಪತಂ ನರಕಂ ನಿರಯಂ ಗಚ್ಛಸಿ ಖೋ ಏಕಂಸೇನಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Ahitāya rajaṃ attani mā ākirasi mā pakkhipasi. Kibbisakāri tvaṃ sante khīṇāsave puggale garahasi, bahūni duccaritāni kammāni carasi, caritvā tvaṃ cirarattaṃ racanavirahitaṃ papataṃ narakaṃ nirayaṃ gacchasi kho ekaṃsenāti yojanā.
ನಾನಾವಿಧಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸೋಳಸಸು ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಸು ಸುತ್ತೇಸು ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ‘‘ಮನೋಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಧಮ್ಮಾ…ಪೇ॰… ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ’’ತಿ ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗೇ ಪುಞ್ಞಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಅತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ।
Nānāvidhaṃ saṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ vāsanābhāgiyaṃ sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ vāsanābhāgiyaṃ sutta’’ntiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu soḷasasu saṃkilesabhāgiyādīsu suttesu katamaṃ suttaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāmāti pucchati. ‘‘Manopubbaṅgamā dhammā…pe… chāyāva anapāyinī’’ti idaṃ vāsanābhāge puññabhāge visaye vācakañāpakabhāvena pavattanato vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Attho pākaṭo.
೯೩. ‘‘ಮಹಾನಾಮೋ ಸಕ್ಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ…ಪೇ॰… ಅಪಾಪಿಕಾ ಕಾಲಙ್ಕಿರಿಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ವಾಸನಾಭಾಗೇ ಪುಞ್ಞಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಅತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ।
93. ‘‘Mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca…pe… apāpikā kālaṅkiriyā’’ti idaṃ suttampi vāsanābhāge puññabhāge visaye vācakañāpakabhāvena pavattanato vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Attho pākaṭo.
‘‘ಸುಖಕಾಮಾನಿ ಭೂತಾನಿ, ಯೋ ದಣ್ಡೇನ ನ ಹಿಂಸತಿ।
‘‘Sukhakāmāni bhūtāni, yo daṇḍena na hiṃsati;
ಅತ್ತನೋ ಸುಖಮೇಸಾನೋ, ಪೇಚ್ಚ ಸೋ ಲಭತೇ ಸುಖ’’ನ್ತಿ॥ –
Attano sukhamesāno, pecca so labhate sukha’’nti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಅತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ।
Idaṃ suttampi vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Attho pākaṭo.
‘‘ಗುನ್ನಂ ಚೇ ತರಮಾನಾನಂ…ಪೇ॰… ರಾಜಾ ಚೇ ಹೋತಿ ಧಮ್ಮಿಕೋ’’ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಅತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ।
‘‘Gunnaṃ ce taramānānaṃ…pe… rājā ce hoti dhammiko’’ti idaṃ suttampi vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Attho pākaṭo.
೯೪. ‘‘ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ವಾಸನಾ…ಪೇ॰… ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಅತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ।
94. ‘‘Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati…pe… evaṃ pajānātī’’ti idaṃ suttampi vāsanā…pe… suttaṃ nāma. Attho pākaṭo.
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಸತ್ತಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಿ। ಕತಮೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ? ದೇಸನ್ತರಗತಾನಂ ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ವಿನಯನತ್ಥಂ, ತತ್ರ ಠಿತಾನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಸಮುಪ್ಪಾದನತ್ಥಂ, ಸಾವಕಾನಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ನಿಬದ್ಧವಾಸನಿವಾರಣತ್ಥಂ, ಅತ್ತನೋ ಚ ತತ್ಥ ನಿಬದ್ಧವಾಸೇ ಅನಾಸಙ್ಗದಸ್ಸನತ್ಥಂ, ಸಮ್ಬುದ್ಧವಸಿತಟ್ಠಾನತಾಯ ದೇಸಾನಂ ಚೇತಿಯಭಾವಸಮ್ಪಾದನತ್ಥಂ, ಬಹೂನಂ ಸತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸನೂಪಸಙ್ಕಮನಾದೀಹಿ ಪುಞ್ಞೋಘಪ್ಪಸವನತ್ಥಂ, ಅವುಟ್ಠಿಆದಿಉಪದ್ದವೂಪಸಮನತ್ಥಞ್ಚಾತಿ ಇಮೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೀತಿ ಜನಪದಚರಣಕಾರಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
‘‘Kasmā bhagavā janapadacārikaṃ caratī’’ti puccheyya, sattahi kāraṇehi buddhā bhagavanto janapadacārikaṃ caranti. Katamehi sattahi? Desantaragatānaṃ veneyyānaṃ vinayanatthaṃ, tatra ṭhitānaṃ ussukkasamuppādanatthaṃ, sāvakānaṃ ekasmiṃ ṭhāne nibaddhavāsanivāraṇatthaṃ, attano ca tattha nibaddhavāse anāsaṅgadassanatthaṃ, sambuddhavasitaṭṭhānatāya desānaṃ cetiyabhāvasampādanatthaṃ, bahūnaṃ sattānaṃ dassanūpasaṅkamanādīhi puññoghappasavanatthaṃ, avuṭṭhiādiupaddavūpasamanatthañcāti imehi sattahi kāraṇehi buddhā bhagavanto janapadacārikaṃ carantīti janapadacaraṇakāraṇaṃ veditabbaṃ.
‘‘ಏಕಪುಪ್ಫಂ ಚಜಿತ್ವಾನ, ಸಹಸ್ಸಂ ಕಪ್ಪಕೋಟಿಯೋ।
‘‘Ekapupphaṃ cajitvāna, sahassaṃ kappakoṭiyo;
ದೇವೇ ಚೇವ ಮನುಸ್ಸೇ ಚ, ಸೇಸೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ॥ –
Deve ceva manusse ca, sesena parinibbuto’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಸಹಸ್ಸಂ ಕಪ್ಪಕೋಟಿಯೋತಿ ಸಹಸ್ಸಂ ಅತ್ತಭಾವತೋ ಕೋಟಿಯೋ।
Idaṃ suttampi vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Sahassaṃ kappakoṭiyoti sahassaṃ attabhāvato koṭiyo.
‘‘ಅಸ್ಸತ್ಥೇ ಹರಿತೋಭಾಸೇ, ಸಂವಿರೂಳ್ಹಮ್ಹಿ ಪಾದಪೇ।
‘‘Assatthe haritobhāse, saṃvirūḷhamhi pādape;
ಏಕಂ ಬುದ್ಧಗತಂ ಸಞ್ಞಂ, ಅಲಭಿಂಹಂ ಪತಿಸ್ಸತೋ॥
Ekaṃ buddhagataṃ saññaṃ, alabhiṃhaṃ patissato.
‘‘ಅಜ್ಜ ತಿಂಸಂ ತತೋ ಕಪ್ಪಾ, ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ದುಗ್ಗತಿಂ।
‘‘Ajja tiṃsaṃ tato kappā, nābhijānāmi duggatiṃ;
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಸಚ್ಛಿಕತಾ, ತಸ್ಸಾ ಸಞ್ಞಾಯ ವಾಸನಾ’’ತಿ॥ –
Tisso vijjā sacchikatā, tassā saññāya vāsanā’’ti. –
ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಹರಿತೋಭಾಸೇತಿ ಹರಿತಓಭಾಸೇ। ಅಲಭಿಂಹನ್ತಿ ಅಹಂ ಅಲಭಿಂ।
Idaṃ suttampi vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Haritobhāseti haritaobhāse. Alabhiṃhanti ahaṃ alabhiṃ.
‘‘ಪಿಣ್ಡಾಯ ಕೋಸಲಂ ಪುರಂ…ಪೇ॰… ವಿಪಾಕೋ ಹೋತಿ ಅಚಿನ್ತಿಯೋ’’ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲೋ ಅನುಕಮ್ಪಕೋ ತಣ್ಹಾನಿಘಾತಕೋ ಮುನಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪುರೇಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಿಣ್ಡಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ ಕೋಸಲಂ ಪುರಂ ಪಾವಿಸಿ।
‘‘Piṇḍāya kosalaṃ puraṃ…pe… vipāko hoti acintiyo’’ti idaṃ suttampi vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Aggapuggalo anukampako taṇhānighātako muni sambuddho purebhattaṃ piṇḍāya piṇḍaṃ paṭiggaṇhituṃ kosalaṃ puraṃ pāvisi.
ಯಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಸಬ್ಬಪುಪ್ಫೇಹಿ ಅಲಙ್ಕತೋ ವಟಂಸಕೋ ಪುಪ್ಫವಟಂಸಕೋವ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಅಯಂ ಪುರಿಸೋ ರಾಜಮಗ್ಗೇನ ಕೋಸಲಪುರಂ ಪವಿಸನ್ತಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪುರಕ್ಖತಂ ದೇವಮಾನುಸಪೂಜಿತಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಅದ್ದಸ, ದಿಸ್ವಾ ಹಟ್ಠೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಸಿ; ಪಸಾದೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ।
Yassa purisassa hatthe sabbapupphehi alaṅkato vaṭaṃsako pupphavaṭaṃsakova atthi, so ayaṃ puriso rājamaggena kosalapuraṃ pavisantaṃ bhikkhusaṅghapurakkhataṃ devamānusapūjitaṃ sambuddhaṃ addasa, disvā haṭṭho cittaṃ pasādesi; pasādetvā sambuddhaṃ upasaṅkami.
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸೋ ಅಯಂ ಪಸನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಸುರಭಿಂ ವಣ್ಣವನ್ತಂ ಮನೋರಮಂ ತಂ ವಟಂಸಕಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸೇಹಿ ಪಾಣೀಭಿ ಉಪನಾಮೇಸಿ।
Upasaṅkamitvā so ayaṃ pasanno hutvā surabhiṃ vaṇṇavantaṃ manoramaṃ taṃ vaṭaṃsakaṃ sambuddhassa sehi pāṇībhi upanāmesi.
ತತೋ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಲಪನನ್ತರಾ ಲಪನಸ್ಸ ವದನಸ್ಸ ಅನ್ತರಾ ಅಗ್ಗಿಸಿಖಾ ವಣ್ಣಾ ಸಹಸ್ಸರಂಸಿ ಓಕ್ಕಾ ಪಭಾ ನಿಕ್ಖಮಿ, ಅಬ್ಭಾ ವಿಜ್ಜು ನಿಕ್ಖಮತಿ ಇವ, ಏವಂ ಆನನಾ ಸಹಸ್ಸರಂಸಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಆದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನೋ ಸೀಸೇ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕರಿತ್ವಾನ ಪರಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಮುದ್ಧನಿ ಅನ್ತರಧಾಯಥ।
Tato buddhassa lapanantarā lapanassa vadanassa antarā aggisikhā vaṇṇā sahassaraṃsi okkā pabhā nikkhami, abbhā vijju nikkhamati iva, evaṃ ānanā sahassaraṃsi nikkhamitvā ādiccabandhuno sīse tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ karitvāna parivaṭṭetvā muddhani antaradhāyatha.
ಆನನ್ದೋ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ಅಬ್ಭುತಂ ಲೋಮಹಂಸನಂ ಇದಂ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಚೀವರಂ ಏಕಂಸಂ ಕರಿತ್ವಾ ಏತಂ ಅಬ್ರವಿ – ‘‘ಮಹಾಮುನಿ, ಸಿತಕಮ್ಮಸ್ಸ ಹೇತು ಕೋ? ತಂ ಹೇತುಂ ಬ್ಯಾಕರೋಹಿ, ಧಮ್ಮಾಲೋಕೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
Ānando acchariyaṃ abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ idaṃ pāṭihāriyaṃ disvā cīvaraṃ ekaṃsaṃ karitvā etaṃ abravi – ‘‘mahāmuni, sitakammassa hetu ko? Taṃ hetuṃ byākarohi, dhammāloko bhavissatī’’ti.
ಯಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮೇಸು ಞಾಣಂ ಸದಾ ಪವತ್ತತಿ, ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೋ ಮುನಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಕಙ್ಖಿಂ ವೇಮತಿಕಂ ಆನನ್ದಂ ಥೇರಂ ಏತಂ ಅಬ್ರವಿ। ಆನನ್ದ, ಯೋ ಸೋಪುರಿಸೋ ಮಯಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದಯಿ, ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಚತುರಾಸೀತಿಕಪ್ಪಾನಿ ದುಗ್ಗತಿಂ ನ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ದೇವೇಸು ದೇವಸೋಭಗ್ಗಂ ದಿಬ್ಬಂ ರಜ್ಜಂ ಪಸಾಸಿತ್ವಾ ಮನುಜೇಸು ರಟ್ಠೇ ಸಕಲರಟ್ಠೇ ಮನುಜಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸೋ ಪುರಿಸೋ ಚರಿಮಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ, ಧಮ್ಮತಂ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಚ ಧುತರಾಗೋ ವಟಂಸಕೋ ನಾಮ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
Yassa bhagavato sabbadhammesu ñāṇaṃ sadā pavattati, kaṅkhāvitaraṇo muni so bhagavā kaṅkhiṃ vematikaṃ ānandaṃ theraṃ etaṃ abravi. Ānanda, yo sopuriso mayi cittaṃ pasādayi, so puriso caturāsītikappāni duggatiṃ na gamissati, devesu devasobhaggaṃ dibbaṃ rajjaṃ pasāsitvā manujesu raṭṭhe sakalaraṭṭhe manujindo rājā bhavissati. So puriso carimaṃ pabbajitvā, dhammataṃ sacchikatvā ca dhutarāgo vaṭaṃsako nāma paccekabuddho bhavissati.
ತಥಾಗತೇ ವಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ವಾ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ವಾ ತಸ್ಸ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸಾವಕೇ ವಾ ಚಿತ್ತೇ ಪಸನ್ನಮ್ಹಿ ದಕ್ಖಿಣಾ ಅಪ್ಪಕಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।
Tathāgate vā sammāsambuddhe vā paccekasambuddhe vā tassa tathāgatassa sāvake vā citte pasannamhi dakkhiṇā appakā nāma natthi.
ಬುದ್ಧಾ ಏವಂ ಏತ್ತಕಾತಿ ಅಚಿನ್ತಿಯಾ ಭವನ್ತಿ। ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾ ಬುದ್ಧಗುಣಾ ಏವಂ ಏತ್ತಕಾತಿ ಅಚಿನ್ತಿಯಾ ಭವನ್ತಿ, ಅಚಿನ್ತಿಯೇ ಪಸನ್ನಾನಂ ವಿಪಾಕೋ ಪುಞ್ಞವಿಪಾಕೋ ಏವಂ ಏತ್ತಕೋತಿ ಅಚಿನ್ತಿಯೋ ಹೋತೀತಿ ಏತಂ ಅಬ್ರವೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Buddhā evaṃ ettakāti acintiyā bhavanti. Buddhadhammā buddhaguṇā evaṃ ettakāti acintiyā bhavanti, acintiye pasannānaṃ vipāko puññavipāko evaṃ ettakoti acintiyo hotīti etaṃ abravīti yojanā.
೯೬. ‘‘ಇಧಾಹಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ…ಪೇ॰… ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ ಭಗವತಾ ಇತಿ ಮೇ ಸುತ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಅಹಂ ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಮಮ ಚೇತಸಾ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಚೇತೋ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಚ್ಚ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾ ಏವಂ ಪಜಾನಾಮಿ, ಯಥಾ ಯೇನ ಪಕಾರೇನ ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯಞ್ಚ ದಾನಾದಿಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಯಞ್ಚ ದಸ್ಸನಾದಿಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರುಳ್ಹೋ ಹುತ್ವಾ ತಂ ಪಟಿಪದಂ, ಮಗ್ಗಞ್ಚ ಇರಿಯತಿ ಪವತ್ತೇತಿ, ಇಮಮ್ಹಿ ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸಮಯೇ ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚೇ ಕಾಲಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಸತಿ ಆಭತಂ ವತ್ಥುಂ ನಿಕ್ಖಿಪತಿ ಯಥಾ, ಏವಂ ತಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ ತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸಗ್ಗೇ ಅತ್ತನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಭವೇ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಪಸನ್ನಂ ಪಸಾದಿತಂ, ತಸ್ಮಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಭವೇ। ಇಧ ಸಾಸನೇ, ಲೋಕೇ ವಾ ಏಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಚೇತೋಪಸಾದಹೇತು ಖೋ ಪನ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಅಹಂ ಪಜಾನಾಮೀತಿ ಭಗವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಅವೋಚ। ತತ್ಥ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಸಙ್ಗಹವಸೇನ ಪವತ್ತಂ ಏತಂ ‘‘ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾನ…ಪೇ॰… ಸಗ್ಗಂ ಸೋ ಉಪಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ಗಾಥಾವಚನಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ಭಗವತಾ ವುತ್ತೋ, ಇತಿ ಮೇ ಮಯಾ ಸುತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
96. ‘‘Idhāhaṃ , bhikkhave, ekaccaṃ puggalaṃ…pe… ayampi attho vutto bhagavatā iti me suta’’nti idaṃ suttampi vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Bhikkhave, idha imasmiṃ sāsane ahaṃ ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ mama cetasā ekaccassa puggalassa ceto cittaṃ paricca buddhacakkhunā evaṃ pajānāmi, yathā yena pakārena ayaṃ puggalo yañca dānādipaṭipadaṃ paṭipanno, yañca dassanādimaggaṃ samāruḷho hutvā taṃ paṭipadaṃ, maggañca iriyati pavatteti, imamhi imasmiñca samaye ayaṃ puggalo ce kālaṃ kareyya, evaṃ sati ābhataṃ vatthuṃ nikkhipati yathā, evaṃ tāya paṭipadāya tena maggena sagge attanikkhitto bhave. Taṃ kissa hetu? Bhikkhave, assa puggalassa cittaṃ hi yasmā pasannaṃ pasāditaṃ, tasmā nikkhitto bhave. Idha sāsane, loke vā ekacce sattā puggalā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ cetopasādahetu kho pana upapajjantīti evaṃ ahaṃ pajānāmīti bhagavā etamatthaṃ avoca. Tattha tasmiṃ atthe saṅgahavasena pavattaṃ etaṃ ‘‘pasannacittaṃ ñatvāna…pe… saggaṃ so upapajjatī’’ti gāthāvacanaṃ vuccati. Ayampi attho bhagavatā vutto, iti me mayā sutanti yojanā.
‘‘ಸುವಣ್ಣಚ್ಛದನಂ ನಾವಂ…ಪೇ॰… ಏತಾದಿಸಂ ಕತಪುಞ್ಞಾ ಲಭಿ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ನಾರಿ ದೇವಧೀತಾ ಸುವಣ್ಣಚ್ಛದನಂ ಸುವಣ್ಣಾಲಙ್ಕಾರೇಹಿ ಛಾದಿತಂ ನಾವಂ ಆರುಯ್ಹ ತಿಟ್ಠಸಿ, ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ದೇವಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಓಗಾಹಸಿ, ಪದುಮಂ ಪಾಣಿನಾ ಛಿನ್ದಸಿ।
‘‘Suvaṇṇacchadanaṃ nāvaṃ…pe… etādisaṃ katapuññā labhi’’nti idaṃ suttampi vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Nāri devadhītā suvaṇṇacchadanaṃ suvaṇṇālaṅkārehi chāditaṃ nāvaṃ āruyha tiṭṭhasi, pokkharaṇiṃ devapokkharaṇiṃ ogāhasi, padumaṃ pāṇinā chindasi.
ದೇವತೇ ಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ ತೇ ತವ ತಾದಿಸೋ ವಣ್ಣೋ ತಾದಿಸೋ ಆನುಭಾವೋ ತಾದಿಸೀ ಜುತಿ ಭವತಿ, ದೇವತೇ ತೇ ತವ ಯೇ ಕೇಚಿ ಭೋಗಾ ಮನಸಾ ಇಚ್ಛಿತಾ ಭವನ್ತಿ, ತೇ ಭೋಗಾ ಚ ಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ದೇವತೇ ಮೇ ಪುಚ್ಛಿತಾ ತ್ವಂ ಸಂಸ ಸಂಸಾಹಿ ಇದಂ ಸಬ್ಬಂ ಕಿಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ಫಲನ್ತಿ ಸಕ್ಕೋ ಪುಚ್ಛತಿ।
Devate kena kammena te tava tādiso vaṇṇo tādiso ānubhāvo tādisī juti bhavati, devate te tava ye keci bhogā manasā icchitā bhavanti, te bhogā ca kena kammena uppajjanti. Devate me pucchitā tvaṃ saṃsa saṃsāhi idaṃ sabbaṃ kissa kammassa ca phalanti sakko pucchati.
ದೇವರಾಜೇನ ಪುಚ್ಛಿತಾ ಸಾ ದೇವಧೀತಾ ಅತ್ತಮನಾ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠಾ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ದೇವರಾಜಾ ಅದ್ಧಾನಂ ದೀಘಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪನ್ನಾ ಅಹಂ ಯಸಸ್ಸಿನೋ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಮನೋರಮಂ ಥೂಪಂ ಅದ್ದಸ್ಸಂ, ದಿಸ್ವಾ ತತ್ಥ ಥೂಪೇ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಸಿಂ। ಪಸನ್ನಾಹಂ ಸೇಹಿ ಪಾಣೀಹಿ ಪದುಮಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜೇಸಿಂ। ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಇದಂ ಸಬ್ಬಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ ಭವೇ। ಕತಪುಞ್ಞಾಹಂ ಏತಾದಿಸಂ ಫಲಂ ಅಲಭಿನ್ತಿ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಇತಿ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ವದತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Devarājena pucchitā sā devadhītā attamanā hutvā pañhaṃ puṭṭhā sakkassa byākāsi. Devarājā addhānaṃ dīghamaggaṃ paṭipannā ahaṃ yasassino kassapassa bhagavato manoramaṃ thūpaṃ addassaṃ, disvā tattha thūpe cittaṃ pasādesiṃ. Pasannāhaṃ sehi pāṇīhi padumapupphehi pūjesiṃ. Tasseva kammassa idaṃ sabbaṃ phalaṃ vipāko bhave. Katapuññāhaṃ etādisaṃ phalaṃ alabhinti sakkassa byākāsi. Iti me sutanti mahāmoggallāno vadatīti yojanā.
‘‘ಯಥಾನಿದ್ಧಾರಿತಸುತ್ತಾನಿಯೇವ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಸುತ್ತಾನಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಾನೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ದಾನಕಥಾ ಸೀಲಕಥಾ ಸಗ್ಗಕಥಾ ಪುಞ್ಞಕಥಾ ಪುಞ್ಞವಿಪಾಕಕಥಾತಿ ಇದಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯಾಯ ದೇಸನಾಯ ದಾನಞ್ಚ ದಾನಫಲಞ್ಚ ದಸ್ಸಿತಂ, ಸಾ ದೇಸನಾ ದಾನಕಥಾ ನಾಮ। ಯಾಯ ದೇಸನಾಯ ಸೀಲಞ್ಚ ಸೀಲಫಲಞ್ಚ ದಸ್ಸಿತಂ, ಸಾ ದೇಸನಾ ಸೀಲಕಥಾ ನಾಮ। ಯಾಯ ದೇಸನಾಯ ಸಗ್ಗಾ ಚ ಸಗ್ಗೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಾಪಕಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ದಸ್ಸಿತಂ, ಸಾ ಸಗ್ಗಕಥಾ ನಾಮ। ಯಾಯ ದೇಸನಾಯ ದಾನಸೀಲಭಾವನಾದಿವಸೇನ ದಸವಿಧಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ದಸ್ಸಿತಂ, ಸಾ ಪುಞ್ಞಕಥಾ ನಾಮ। ಯಾಯ ದೇಸನಾಯ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿವಿಧೋ ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ ಇಮಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋತಿ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತೋ, ಸಾ ಪುಞ್ಞವಿಪಾಕಕಥಾ ನಾಮ।
‘‘Yathāniddhāritasuttāniyeva vāsanābhāgiyasuttāni paripuṇṇānī’’ti vattabbattā ‘‘dānakathā sīlakathā saggakathā puññakathā puññavipākakathāti idaṃ vāsanābhāgiya’’ntiādi vuttaṃ. Tattha yāya desanāya dānañca dānaphalañca dassitaṃ, sā desanā dānakathā nāma. Yāya desanāya sīlañca sīlaphalañca dassitaṃ, sā desanā sīlakathā nāma. Yāya desanāya saggā ca saggesu nibbattāpakañca kammaṃ dassitaṃ, sā saggakathā nāma. Yāya desanāya dānasīlabhāvanādivasena dasavidhaṃ puññakammaṃ dassitaṃ, sā puññakathā nāma. Yāya desanāya tādisassa puññakammassa vividho ayaṃ vipāko imassa puññassa vipākoti niyametvā dassito, sā puññavipākakathā nāma.
ದಸಬಲಧರಾನಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾನಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸಕತೇಸು ಸರೀರಧಾತುಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಂಸೂಹಿ ಕತೇಸು ಥೂಪೇಸು ಯೇ ನರಾ ಪಸನ್ನಾ, ತೇ ನರಾ ತತ್ಥ ಥೂಪೇ ಕಾರಂ ಪುಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ಸಗ್ಗೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಮೋದನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ವಾ…ಪೇ॰… ಸುತ್ತಂ।
Dasabaladharānaṃ sammāsambuddhānaṃ uddissakatesu sarīradhātuṃ abbhantare ṭhapetvā paṃsūhi katesu thūpesu ye narā pasannā, te narā tattha thūpe kāraṃ puññaṃ katvā saggesu uppajjitvā pamodantīti yojanā. Idaṃ suttaṃ vā…pe… suttaṃ.
೯೭. ದೇವಪುತ್ತಸರೀರವಣ್ಣಾ ದೇವಪುತ್ತಸರೀರಸದಿಸವಣ್ಣಾ ಸುಭಗಸಣ್ಠಿತಿ ಸೋಭಗ್ಗಯುತ್ತಸಣ್ಠಾನಾ ಸಬ್ಬೇ ಜನಾ ಉದಕೇನ ಪಂಸುಂ ತೇಮೇತ್ವಾ ಥೂಪಂ ವಡ್ಢೇಥ, ಸೋ ಅಯಂ ಥೂಪೋ ಕಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಥೂಪೋತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
97.Devaputtasarīravaṇṇā devaputtasarīrasadisavaṇṇā subhagasaṇṭhiti sobhaggayuttasaṇṭhānā sabbe janā udakena paṃsuṃ temetvā thūpaṃ vaḍḍhetha, so ayaṃ thūpo kassa puggalassa thūpoti pucchati.
ಸುಗತ್ತೇ ಸುನ್ದರಗತ್ತೇ ದೇವತೇ ತಸ್ಮಿಂ ಥೂಪೇ ಪಸನ್ನಾ ಇಮೇ ದೇವಮನುಜಾ ಕಾರಂ ಪುಞ್ಞಂ ಕರೋನ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಜರಾಮರಣತೋ ಪಮುಚ್ಚರೇ। ಸೋ ಅಯಂ ಥೂಪೋ ಮಹೇಸಿನೋ ದಸಬಲಧಮ್ಮಧಾರಿನೋ ಸುಗತಸ್ಸ ಥೂಪೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಆಹಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ವಾ…ಪೇ॰… ಸುತ್ತಂ।
Sugatte sundaragatte devate tasmiṃ thūpe pasannā ime devamanujā kāraṃ puññaṃ karontā hutvā jarāmaraṇato pamuccare. So ayaṃ thūpo mahesino dasabaladhammadhārino sugatassa thūpoti veditabboti āhāti yojanā. Idaṃ suttaṃ vā…pe… suttaṃ.
ಯಾಹಂ ಯಾ ಅಹಂ ಮಹೇಸಿನೋ ಥೂಪಂ ಚತ್ತಾರಿ ಉಪ್ಪಲಾನಿ ಚ ಮಾಲಞ್ಚ ಅಭಿರೋಪಯಿಂ, ತೇನ ಮಯಾ ಕತಂ ತಂ ಪುಞ್ಞಂ ಉಳಾರಂ ವತ ಆಸಿ ಅಹೋಸಿ। ತತೋ ಕಪ್ಪತೋ ಅಜ್ಜ ಕಪ್ಪಾ ತಿಂಸಂ ಧರನ್ತಿ ಸತ್ಥುನೋ ಥೂಪಂ ಪೂಜೇತ್ವಾ ತತ್ತಕಾನಿ ದುಗ್ಗತಿಂ ನ ಜಾನಾಮಿ, ವಿನಿಪಾತಂ ನ ಗಚ್ಛಾಮೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ವಾ…ಪೇ॰… ಸುತ್ತಂ।
Yāhaṃ yā ahaṃ mahesino thūpaṃ cattāri uppalāni ca mālañca abhiropayiṃ, tena mayā kataṃ taṃ puññaṃ uḷāraṃ vata āsi ahosi. Tato kappato ajja kappā tiṃsaṃ dharanti satthuno thūpaṃ pūjetvā tattakāni duggatiṃ na jānāmi, vinipātaṃ na gacchāmīti yojanā. Idaṃ suttaṃ vā…pe… suttaṃ.
ಅಹಂ ಬಾತ್ತಿಂಸಲಕ್ಖಣಧರಸ್ಸ ಬಾತ್ತಿಂಸಲಕ್ಖಣಧರೇನ ಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ವಿಜಿತವಿಜಯಸ್ಸ ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ಥೂಪಂ ಅಪೂಜೇಸಿಂ, ಪೂಜೇತ್ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ಕಪ್ಪೇ ಆಯುಕಪ್ಪೇ ಪಮುದಿತೋ ಆಸಿಂ। ಮಯಾ ಯಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸುತಂ, ತೇನ ಪುಞ್ಞೇನ ವಿನಿಪಾತಂ ಅನಾಗನ್ತುನ ಅನಾಗನ್ತ್ವಾ ದೇವಸೋಭಗ್ಗಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಚ ದೇವರಜ್ಜಾನಿ ಚ ತಾನಿ ಅಕಾರಿಂ । ಅಥ ವಾ ದೇವಸೋಭಗ್ಗಞ್ಚ ಮಯಾ ಕಾರಿತಂ, ರಜ್ಜಾನಿ ಚ ಮಯಾ ಕಾರಿತಾನಿ।
Ahaṃ bāttiṃsalakkhaṇadharassa bāttiṃsalakkhaṇadharena sampannassa vijitavijayassa lokanāthassa thūpaṃ apūjesiṃ, pūjetvā satasahassaṃ kappe āyukappe pamudito āsiṃ. Mayā yaṃ puññaṃ pasutaṃ, tena puññena vinipātaṃ anāgantuna anāgantvā devasobhaggaṃ sampattiṃ ca devarajjāni ca tāni akāriṃ . Atha vā devasobhaggañca mayā kāritaṃ, rajjāni ca mayā kāritāni.
ಅದನ್ತದಮಕಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಯಂ ಚಕ್ಖು ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖು ಪಣಿಹಿತಂ, ತಥಾ ಚಿತ್ತಂ ಯಂ ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಂ ಪಣಿಹಿತಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖು ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಂ ಮೇ ಮಯಾ ಲದ್ಧಂ, ಅಹಂ ವಿಧುತಲತಾಸಙ್ಖಾತತಣ್ಹಾ ಹುತ್ವಾ ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಾ ಫಲವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಸಮ್ಪನ್ನಾ ಅಮ್ಹೀತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ವಾ…ಪೇ॰… ಸುತ್ತಂ।
Adantadamakassa sāsane yaṃ cakkhu paññācakkhu paṇihitaṃ, tathā cittaṃ yaṃ vimuttacittaṃ paṇihitaṃ, taṃ sabbaṃ paññācakkhu vimuttacittaṃ me mayā laddhaṃ, ahaṃ vidhutalatāsaṅkhātataṇhā hutvā vimuttacittā phalavimuttacittasampannā amhīti avocāti yojanā. Idaṃ suttaṃ vā…pe… suttaṃ.
೯೮. ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೇ ಫಲವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಸಮ್ಪನ್ನೇ ಅಖಿಲೇ ಪಞ್ಚಚೇತೋಖೀಲರಹಿತೇ ಅನಾಸವೇ ಅರಣವಿಹಾರಿಮ್ಹಿ ಅರಣವಿಹಾರಸೀಲೇ ಅಸಙ್ಗಮಾನಸೇ ಅಲಗ್ಗಮಾನಸೇ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸ್ಮಿಂ ಸಾಮಾಕಪತ್ಥೋದನಮತ್ತಮೇವ ದಕ್ಖಿಣಂ ಅದಾಸಿಂ।
98.Vimuttacitte phalavimuttacittasampanne akhile pañcacetokhīlarahite anāsave araṇavihārimhi araṇavihārasīle asaṅgamānase alaggamānase paccekabuddhasmiṃ sāmākapatthodanamattameva dakkhiṇaṃ adāsiṃ.
ತಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇ ಉತ್ತಮಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಧಮ್ಮಂ ಓಕಪ್ಪಯಿಂ ‘‘ಸೋ ಉತ್ತಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಸದ್ದಹಿಂ। ಏವಂ ಅರಿಯವಿಹಾರೇನ ವಿಹಾರೀಹಿ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇಹಿ ಮೇ ಮಮ ಸಙ್ಗಮೋ ಕತೋ ಸಿಯಾ ಭವೇ, ಕುದಾಸುಪಿ ಚ ಅಹಂ ಅಪೇಕ್ಖವಾ ಮಾ ಭವೇಯ್ಯನ್ತಿ ಮಾನಸಂ ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಣಿಧೇಸಿಂ ‘‘ಇಮಿನಾ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇನ ಲದ್ಧಧಮ್ಮಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಸಚ್ಛಿಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಣಿದಹಿಂ।
Tasmiṃ paccekabuddhe uttamaṃ dhammaṃ paccekabodhidhammaṃ okappayiṃ ‘‘so uttamo dhammo atthī’’ti saddahiṃ. Evaṃ ariyavihārena vihārīhi paccekabuddhehi me mama saṅgamo kato siyā bhave, kudāsupi ca ahaṃ apekkhavā mā bhaveyyanti mānasaṃ tasmiñca dhamme paṇidhesiṃ ‘‘iminā paccekabuddhena laddhadhammaṃ ahampi sacchikareyya’’nti cittaṃ paṇidahiṃ.
ತಸ್ಸೇವ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇ ಕತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕತೋ ಅಹಂ ದೀಘಾಯುಕೇಸು ಅಮಮೇಸು ‘‘ಮಮ ಪರಿಗ್ಗಹೋ’’ತಿ ಪರಿಗ್ಗಹಾಭಾವೇನ ಅಪರಿಗ್ಗಹೇಸು ವಿಸೇಸಗಾಮೀಸು ಅಹೀನಗಾಮೀಸು ಕುರೂಸು ಉತ್ತರಕುರೂಸು ಪಾಣೀಸು ಸತ್ತೇಸು ಸಹಸ್ಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಉಪಪಜ್ಜಥ ಉಪಪಜ್ಜಿಂ।
Tasseva paccekabuddhe katasseva kammassa vipākato ahaṃ dīghāyukesu amamesu ‘‘mama pariggaho’’ti pariggahābhāvena apariggahesu visesagāmīsu ahīnagāmīsu kurūsu uttarakurūsu pāṇīsu sattesu sahassakkhattuṃ upapajjatha upapajjiṃ.
ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕತೋ ವಿಚಿತ್ರಮಾಲಾಭರಣಾನುಲೇಪೀಸು ಯಸಸ್ಸೀಸು ಪರಿವಾರವನ್ತೇಸು ತಿದಸೋ ದೇವೋ ಅಹಂ ವಿಸಿಟ್ಠಕಾಯೂಪಗತೋ ಹುತ್ವಾ ಸಹಸ್ಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಉಪಪಜ್ಜಥ।
Tasseva kammassa vipākato vicitramālābharaṇānulepīsu yasassīsu parivāravantesu tidaso devo ahaṃ visiṭṭhakāyūpagato hutvā sahassakkhattuṃ upapajjatha.
ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕತೋ ಅಹಂ ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅಖೀಲೋ ಅನಾಸವೋ ಹುತ್ವಾ ಹಿತಾಹಿತಾಸೀಹಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲವೀತಿವತ್ತೇಹಿ ಅನ್ತಿಮದೇಹಧಾರಿಭಿ ಇಮೇಹಿ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇಹಿ, ಬುದ್ಧಸಾವಕೇಹಿ ವಾ ಮೇ ಮಮ ಸಮಾಗಮೋ ಆಸಿ।
Tasseva kammassa vipākato ahaṃ vimuttacitto akhīlo anāsavo hutvā hitāhitāsīhi kusalākusalavītivattehi antimadehadhāribhi imehi paccekabuddhehi, buddhasāvakehi vā me mama samāgamo āsi.
‘‘ಸೀಲವತೋ ಯಂ ಇಚ್ಛಿತಂ, ತಂ ಸಮಿಜ್ಝತೇ’’ತಿ ಇಮಂ ವಚನಂ ತಥಾಗತೋ ಜಿನೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ ಅವಚ ಖೋ, ಯಥಾ ಯಥಾ ಯೇನ ಯೇನ ಪಕಾರೇನ ಮೇ ಮನಸಾ ವಿಚಿನ್ತಿತಂ, ತಥಾ ತಥಾ ತೇನ ತೇನ ಪಕಾರೇನ ಸಮಿದ್ಧಂ ಭವತಿ। ಅಯಂ ಭವೋ ಅನ್ತಿಮೋ ಭವೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ವಾ…ಪೇ॰… ಸುತ್ತಂ।
‘‘Sīlavato yaṃ icchitaṃ, taṃ samijjhate’’ti imaṃ vacanaṃ tathāgato jino paccakkhaṃ katvā avaca kho, yathā yathā yena yena pakārena me manasā vicintitaṃ, tathā tathā tena tena pakārena samiddhaṃ bhavati. Ayaṃ bhavo antimo bhavoti yojanā. Idaṃ suttaṃ vā…pe… suttaṃ.
ಏಕತಿಂಸಮ್ಹಿ ಕಪ್ಪಮ್ಹಿ ಜಿನೋ ಅನೇಜೋ ಅನನ್ತದಸ್ಸೀ ‘‘ಸಿಖೀ’’ತಿ ಇತಿನಾಮಕೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ತಸ್ಸಾಪಿ ಭಗವತೋ ರಾಜಾ ಭಾತಾ ಸಿಖಿದ್ಧೇ ಚ ಸಿಖೀ ಇತಿನಾಮಕೇ ಬುದ್ಧೇ ಚ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನೋ ಲೋಕವಿನಾಯಕಮ್ಹಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಸತಿ ದೇವಾತಿದೇವಸ್ಸ ನರುತ್ತಮಸ್ಸ ಮಹೇಸಿನೋ ವಿಪುಲಂ ಮಹನ್ತಂ ಸಮನ್ತತೋ ಗಾವುತಿಕಂ ಥೂಪಂ ಅಕಾಸಿಂ।
Ekatiṃsamhi kappamhi jino anejo anantadassī ‘‘sikhī’’ti itināmako uppajji. Tassāpi bhagavato rājā bhātā sikhiddhe ca sikhī itināmake buddhe ca tassa bhagavato dhamme ca abhippasanno lokavināyakamhi parinibbute sati devātidevassa naruttamassa mahesino vipulaṃ mahantaṃ samantato gāvutikaṃ thūpaṃ akāsiṃ.
ತಸ್ಮಿಂ ಥೂಪೇ ಬಲಿಂ ಪೂಜಾಬಲಿಂ ಅಭಿಹಾರೀ ಮನುಸ್ಸೋ ಜಾತಿಸುಮನಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಪಹಟ್ಠೋ ಪೂಜೇಸಿ। ಅಸ್ಸ ಮನುಸ್ಸಸ್ಸ ಏಕಂ ಪುಪ್ಫಂ ವಾತೇನ ಪಹರಿತಂ ಹುತ್ವಾ ಪತಿತಂ। ಅಹಂ ತಂ ಪತಿತಂ ಏಕಂ ಪುಪ್ಫಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಪುಪ್ಫಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಅದಾಸಿಂ।
Tasmiṃ thūpe baliṃ pūjābaliṃ abhihārī manusso jātisumanaṃ paggayha pahaṭṭho pūjesi. Assa manussassa ekaṃ pupphaṃ vātena paharitaṃ hutvā patitaṃ. Ahaṃ taṃ patitaṃ ekaṃ pupphaṃ gahetvā tasseva pupphasāmikassa adāsiṃ.
ಸೋ ಮನುಸ್ಸೋ ಪುಪ್ಫಸಾಮಿಕೋ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಮಂ ‘‘ತ್ವಮೇವ ಏತಂ ಏಕಂ ಪುಪ್ಫಂ ಪೂಜಾ’’ತಿ ಅದಾಸಿ। ದದಾಸೀತಿ ಏತ್ಥ ದ-ಕಾರೋ ಆಗಮೋ। ಅಹಂ ತಂ ಏಕಂ ಪುಪ್ಫಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಂ ಬುದ್ಧಗುಣಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತೋ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಪ್ಪೇ ಅಭಿರೋಪಯಿಂ, ತತೋ ಕಪ್ಪತೋ ಅಜ್ಜ ಕಪ್ಪಾ ತಿಂಸಂ ಅಹೇಸುಂ। ತೇಸು ಕಪ್ಪೇಸು ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ವಿನಿಪಾತಞ್ಚ ನ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ಇದಂ ಫಲಂ ಥೂಪಪೂಜಾಯ ಫಲನ್ತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ವಾ…ಪೇ॰… ಸುತ್ತಂ।
So manusso pupphasāmiko abhippasannacitto hutvā maṃ ‘‘tvameva etaṃ ekaṃ pupphaṃ pūjā’’ti adāsi. Dadāsīti ettha da-kāro āgamo. Ahaṃ taṃ ekaṃ pupphaṃ gahetvā buddhaṃ buddhaguṇaṃ punappunaṃ anussaranto yasmiṃ kappe abhiropayiṃ, tato kappato ajja kappā tiṃsaṃ ahesuṃ. Tesu kappesu duggatiṃ nābhijānāmi, vinipātañca na gacchāmi, idaṃ phalaṃ thūpapūjāya phalanti avocāti yojanā. Idaṃ suttaṃ vā…pe… suttaṃ.
ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತನಾಮಕಸ್ಸ ರಾಜಿನೋ ಕಪಿಲಂ ನಾಮ ನಗರಂ ಸುವಿಭತ್ತಂ ಭಾಗತೋ ಸುಟ್ಠು ವಿಭತ್ತಂ, ಮಹಾಪಥಂ ಮಹಾಪಥಸಮ್ಪನ್ನಂ ಆಕಿಣ್ಣಂ, ನಾನಾಜಾತಿಕೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ, ಇದ್ಧಂ ಫೀತಞ್ಚ ಆಸಿ।
Brahmadattassa brahmadattanāmakassa rājino kapilaṃ nāma nagaraṃ suvibhattaṃ bhāgato suṭṭhu vibhattaṃ, mahāpathaṃ mahāpathasampannaṃ ākiṇṇaṃ, nānājātikehi manussehi paripuṇṇaṃ, iddhaṃ phītañca āsi.
ಪಞ್ಚಾಲಾನಂ ತತ್ಥ ಪುರುತ್ತಮೇ ಅಹಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ವಿಕ್ಕಿಣಿಂ, ಸೋ ಅಹಂ ಯಸಸ್ಸಿನಂ ಉಪರಿಟ್ಠಂ ಉಪಸಮೀಪೇ ಠಿತಂ ಅರಿಟ್ಠಂ ನಾಮ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ಅದ್ದಸಿಂ, ದಿಸ್ವಾ ಹಟ್ಠೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ ನರುತ್ತಮಂ ಅರಿಟ್ಠಂ ಮೇ ಗೇಹಸ್ಮಿಂ ಯಂ ಧುವಭತ್ತಂ ವಿಜ್ಜಥ ವಿಜ್ಜಿ, ತೇನ ಧುವಭತ್ತೇನ ನಿಮನ್ತೇಸಿಂ।
Pañcālānaṃ tattha puruttame ahaṃ kummāsaṃ vikkiṇiṃ, so ahaṃ yasassinaṃ upariṭṭhaṃ upasamīpe ṭhitaṃ ariṭṭhaṃ nāma sambuddhaṃ paccekabuddhaṃ addasiṃ, disvā haṭṭho cittaṃ pasādetvā naruttamaṃ ariṭṭhaṃ me gehasmiṃ yaṃ dhuvabhattaṃ vijjatha vijji, tena dhuvabhattena nimantesiṃ.
ಯತೋ ಚ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಚ ಕತ್ತಿಕೋ ಯಸ್ಸಂ ಪನ್ನರಸೀಪುಣ್ಣೋ, ಸಾ ಪುಣ್ಣಮಾಸೀ ಪನ್ನರಸೀ ಉಪಟ್ಠಿತಾ, ತತೋ ಚ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಚ ಅಹಂ ನವಂ ದುಸ್ಸಯುಗಂ ಗಯ್ಹ ಅರಿಟ್ಠಸ್ಸ ಅರಿಟ್ಠನಾಮಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸ್ಸ ಉಪನಾಮೇಸಿಂ।
Yato ca yasmiṃ kāle ca kattiko yassaṃ pannarasīpuṇṇo, sā puṇṇamāsī pannarasī upaṭṭhitā, tato ca tasmiṃ kāle ca ahaṃ navaṃ dussayugaṃ gayha ariṭṭhassa ariṭṭhanāmakassa paccekabuddhassa upanāmesiṃ.
ನರುತ್ತಮೋ ಅನುಕಮ್ಪಕೋ ಕಾರುಣಿಕೋ ತಣ್ಹಾನಿಘಾತಕೋ ಮುನಿ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಂ ಮಂ ಞತ್ವಾನ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಿ।
Naruttamo anukampako kāruṇiko taṇhānighātako muni paccekabuddho pasannacittaṃ maṃ ñatvāna paṭiggaṇhi.
ಅಹಂ ಕಲ್ಯಾಣಂ ಬುದ್ಧವಣ್ಣಿತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರಿತ್ವಾನ ದೇವೇ ಚ ಮನುಸ್ಸೇ ಚ ಸನ್ಧಾವಿತ್ವಾ ತತೋ ಚುತೋ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ನಗರೇ ಅಡ್ಢೇ ಕುಲಸ್ಮಿಂ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಏಕಪುತ್ತಕೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಂ, ಪಾಣೇಹಿ ಚ ಪಿಯತರೋ ಆಸಿಂ।
Ahaṃ kalyāṇaṃ buddhavaṇṇitaṃ kammaṃ karitvāna deve ca manusse ca sandhāvitvā tato cuto bārāṇasiyaṃ nagare aḍḍhe kulasmiṃ seṭṭhissa ekaputtako uppajjiṃ, pāṇehi ca piyataro āsiṃ.
ತತೋ ಚ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ದೇವಪುತ್ತೇನ ಚೋದಿತೋ ಅಹಂ ಪಾಸಾದಾ ಓರುಹಿತ್ವಾನ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂ।
Tato ca tasmiṃ kāle viññutaṃ patto hutvā devaputtena codito ahaṃ pāsādā oruhitvāna sambuddhaṃ bhagavantaṃ gotamaṃ upasaṅkamiṃ.
ಸೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ ಗೋತಮೋ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಮೇ ಧಮ್ಮಂ ಅದೇಸೇಸಿ। ದುಕ್ಖಂ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಞ್ಚ ದುಕ್ಖಸಮುಪ್ಪಾದಂ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಞ್ಚ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅತಿಕ್ಕಮಂ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಞ್ಚ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ದುಕ್ಖೂಪಸಮಗಾಮಿನಂ ಮಗ್ಗಂ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಞ್ಚ ಇತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ದೇಸಿತಾನಿ, ತದುಪ್ಪಾದಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಮುನಿ ಭಗವಾ ಗೋತಮೋ ಅದೇಸಯಿ।
So sambuddho bhagavā gotamo anukampāya me dhammaṃ adesesi. Dukkhaṃ dukkhasaccañca dukkhasamuppādaṃ samudayasaccañca dukkhassa atikkamaṃ nirodhasaccañca ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ dukkhūpasamagāminaṃ maggaṃ maggasaccañca iti cattāri saccāni desitāni, taduppādakaṃ dhammaṃ muni bhagavā gotamo adesayi.
ಅಹಂ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಸಾಸನೇ ರತೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರಿಂ, ಅಹಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಅತನ್ದಿತೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮಥಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಂ।
Ahaṃ tassa bhagavato gotamassa vacanaṃ sutvā sāsane rato hutvā vihariṃ, ahaṃ rattindivaṃ atandito hutvā samathaṃ paṭivijjhiṃ.
ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಯೇ ಆಸವಾ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಯೇ ಆಸವಾ ಮಗ್ಗೇನ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ಆಸುಂ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಆಸವಾ ಮೇ ಮಮ ವಿಜ್ಜಿಂಸು, ಪುನ ನ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜರೇ।
Ajjhattañca ye āsavā, bahiddhā ca ye āsavā maggena samucchinnā āsuṃ, sabbe te āsavā me mama vijjiṃsu, puna na ca uppajjare.
ದುಕ್ಖಂ ‘‘ಪರಿಯನ್ತಕತಂ ಯಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾ’’ತಿ ಪರಿಯನ್ತಕತಂ ಆಸಿ, ಅಯಂ ಸಮುಸ್ಸಯೋ ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ ಚರಿಮೋ ಅನ್ತಿಮೋ ಆಸಿ, ಇದಾನಿ ಇಮಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ ಪುನಬ್ಭವೋ ಮಮ ನತ್ಥೀತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಯಂ ನಾನಾವಿಧಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಉದಾಹರಣವಸೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಇದಂ ನಾನಾವಿಧಂ ಸುತ್ತಂ ವಾಸನಾಭಾಗೇ ಪುಞ್ಞಕೋಟ್ಠಾಸೇ ವಿಸಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
Dukkhaṃ ‘‘pariyantakataṃ yassa dukkhassā’’ti pariyantakataṃ āsi, ayaṃ samussayo jātimaraṇasaṃsāro carimo antimo āsi, idāni imassa attabhāvassa anantaraṃ punabbhavo mama natthīti avocāti yojanā. Yaṃ nānāvidhaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ udāharaṇavasena niddhāritaṃ, idaṃ nānāvidhaṃ suttaṃ vāsanābhāge puññakoṭṭhāse visaye vācakañāpakabhāvena pavattanato vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ nāma.
ನಾನಾವಿಧಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತೇಸು ಸೋಳಸಸು ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಸು ಸುತ್ತೇಸು ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
Nānāvidhaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ nibbedhabhāgiyaṃ sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ nibbedhabhāgiyaṃ sutta’’ntiādi vuttaṃ. Tattha tesu soḷasasu saṃkilesabhāgiyādīsu suttesu katamaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ nāmāti pucchati.
ಉದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಅಧೋ ಕಾಮಾವಚರೇ ಭವೇ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಭವೇಸು ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ಅರಹಾ ‘‘ಅಯಂ ನಾಮ ಧಮ್ಮೋ ಅಹಂ ಅಸ್ಮೀ’’ತಿ ಅನಾನುಪಸ್ಸೀ, ಏವಂ ವಿಮುತ್ತೋ ಅರಹಾ ಅತಿಣ್ಣಪುಬ್ಬಂ ಓಘಂ ಅಪುನಬ್ಭವಾಯ ಉದತಾರಿ ಉತ್ತಿಣ್ಣೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗೇ ಸೇಕ್ಖಧಮ್ಮೇ ವಿಸಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
Uddhaṃ brahmaloke adho kāmāvacare bhave sabbadhi sabbesu bhavesu vippamutto arahā ‘‘ayaṃ nāma dhammo ahaṃ asmī’’ti anānupassī, evaṃ vimutto arahā atiṇṇapubbaṃ oghaṃ apunabbhavāya udatāri uttiṇṇoti yojanā. Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāge sekkhadhamme visaye vācakañāpakabhāvena pavattanato nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ nāma.
‘‘ಏತ್ತಕಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಸೀಲವತೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಆನನ್ದ, ಸೀಲವತೋ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ‘‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಮಮ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಜಾಯೇಯ್ಯ ಪವತ್ತೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಚೇತನಾ ನ ಕರಣೀಯಾ ನ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಆನನ್ದ, ಸೀಲವತೋ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಯಂ ಜಾಯೇಯ್ಯ ಪವತ್ತೇಯ್ಯ, ಏಸಾ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಸ್ಸ ಜಾಯನಾ ಪವತ್ತನಾ ಧಮ್ಮತಾ ಭವತಿ। ಆನನ್ದ, ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನಾ ಪುಗ್ಗಲೇನ ‘‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಮಮ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಜಾಯೇಯ್ಯ ಪವತ್ತೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಚೇತನಾ ನ ಕರಣೀಯಾ, ಆನನ್ದ, ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಯಂ ಜಾಯೇಯ್ಯ ಪವತ್ತೇಯ್ಯ, ಏಸಾ ಪಾಮೋಜ್ಜಸ್ಸ ಜಾಯನಾ ಪವತ್ತನಾ ಧಮ್ಮತಾ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಇಮಸ್ಸ ಯೋಜನಾನಯಾನುಸಾರೇನ ಯೋಜನಾನಯೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
‘‘Ettakamevā’’ti vattabbattā ‘‘sīlavato’’tiādi vuttaṃ. Ānanda, sīlavato puggalassa ‘‘kinti me mama avippaṭisāro jāyeyya pavatteyyā’’ti cetanā na karaṇīyā na kātabbā. Ānanda, sīlavato avippaṭisāro yaṃ jāyeyya pavatteyya, esā avippaṭisārassa jāyanā pavattanā dhammatā bhavati. Ānanda, avippaṭisārinā puggalena ‘‘kinti me mama pāmojjaṃ jāyeyya pavatteyyā’’ti cetanā na karaṇīyā, ānanda, avippaṭisārino puggalassa pāmojjaṃ yaṃ jāyeyya pavatteyya, esā pāmojjassa jāyanā pavattanā dhammatā. Sesesupi imassa yojanānayānusārena yojanānayo gahetabbo. Idaṃ suttampi nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ nāma.
ಆತಾಪಿನೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಆತಾಪೇನ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಝಾಯತೋ ಝಾಯನ್ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಬಾಹಿತಪಾಪಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚಯಾಕಾರಪಟಿವೇಧಸಾಧಕಾ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾ ಯದಾ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಹವೇ ಏಕನ್ತೇನ ಪಾತುಭವನ್ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ಧಮ್ಮಾ ಚತುಅರಿಯಸಚ್ಚಧಮ್ಮಾ ಪಾತುಭವನ್ತಿ ಪಕಾಸಯನ್ತಿ ಅಭಿಸಮಯವಸೇನ ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ಪಾತುಭವನಕಾಲೇ ಅಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಝಾಯತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಸಬ್ಬಾ ಕಙ್ಖಾ ವಪಯನ್ತಿ ಅಪಗಚ್ಛನ್ತಿ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಸಹೇತುಧಮ್ಮಂ ಅವಿಜ್ಜಾದಿಕೇನ ಹೇತುನಾ ಸಹ ಪವತ್ತಂ ಸಙ್ಖಾರಾದಿಕಂ ಸುಖೇನ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಂ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಧಮ್ಮಂ ಯತೋ ಯಸ್ಮಾ ಪಜಾನಾತಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ , ತತೋ ತಸ್ಮಾ ವಪಯನ್ತಿ ಅಪಗಚ್ಛನ್ತಿ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
Ātāpino kilesānaṃ ātāpena sammappadhānena samannāgatassa jhāyato jhāyantassa brāhmaṇassa bāhitapāpassa khīṇāsavassa dhammā anulomapaccayākārapaṭivedhasādhakā bodhipakkhiyadhammā yadā yasmiṃ kāle have ekantena pātubhavanti uppajjanti. Atha vā dhammā catuariyasaccadhammā pātubhavanti pakāsayanti abhisamayavasena pākaṭā honti. Atha vā pātubhavanakāle assa ātāpino jhāyato brāhmaṇassa khīṇāsavassa sabbā kaṅkhā vapayanti apagacchanti nirujjhanti. Kasmā? Sahetudhammaṃ avijjādikena hetunā saha pavattaṃ saṅkhārādikaṃ sukhena asammissaṃ dukkhakkhandhadhammaṃ yato yasmā pajānāti aññāsi paṭivijjhati , tato tasmā vapayanti apagacchanti nirujjhantīti yojanā. Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ nāma.
ದುತಿಯಗಾಥಾಯಂ ಪನ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಖಯಂ ಖಯಸಙ್ಖಾತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಯತೋ ಯಸ್ಮಾ ಅವೇದಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿ, ತತೋ ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಕಙ್ಖಾ ವಪಯನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Dutiyagāthāyaṃ pana paccayānaṃ khayaṃ khayasaṅkhātaṃ nibbānaṃ yato yasmā avedi aññāsi paṭivijjhi, tato tasmā sabbāpi kaṅkhā vapayantīti yojanā. Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
ತಿಸ್ಸ, ತ್ವಂ ಕಿಂ ನು ಕುಜ್ಝಸಿ? ಮಾ ಕುಜ್ಝಿ, ತಿಸ್ಸ, ತೇ ತವ ಅಕ್ಕೋಧೋ ಅಕುಜ್ಝನಂ ವರಂ ಉತ್ತಮಂ, ಹಿ ಸಚ್ಚಂ, ತಿಸ್ಸ, ತಯಾ ಕೋಧಮಾನಮಕ್ಖವಿನಯತ್ಥಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತಿ ನೂತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Tissa, tvaṃ kiṃ nu kujjhasi? Mā kujjhi, tissa, te tava akkodho akujjhanaṃ varaṃ uttamaṃ, hi saccaṃ, tissa, tayā kodhamānamakkhavinayatthaṃ brahmacariyaṃ vussati nūti bhagavā avocāti yojanā.
ಆರಞ್ಞಂ ಆರಞ್ಞಕಂ ಪಂಸುಕೂಲಿಕಂ ಅಞ್ಞಾತುಞ್ಛೇನ ಅಞ್ಞಾತಅನಭಿಲಕ್ಖಿತಘರಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಠತ್ವಾ ಉಞ್ಛೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಚರಣವೀರಿಯೇನ ಲದ್ಧೇನ ಮಿಸ್ಸಕಭೋಜನೇನ ಯಾಪೇನ್ತಂ ನನ್ದಂ ಕದಾ ಕಾಲೇ ಅಹಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Āraññaṃ āraññakaṃ paṃsukūlikaṃ aññātuñchena aññātaanabhilakkhitagharapaṭipāṭiyā ṭhatvā uñchena piṇḍapātacaraṇavīriyena laddhena missakabhojanena yāpentaṃ nandaṃ kadā kāle ahaṃ passeyyanti avocāti yojanā. Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
ಗೋತಮ , ಕಿಂಸು ಕತಮಂ ಛೇತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ ವಧನ್ತೋ ಕೋಧಪರಿಳಾಹೇನ ಅಪರಿದಯ್ಹಮಾನೋ ಹುತ್ವಾ ಸುಖಂ ಸೇತಿ ಸಯತಿ, ಕಿಂಸು ಕತಮಂ ಛೇತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ ವಧನ್ತೋ ಕೋಧವಿನಾಸೇನ ವಿನಟ್ಠದೋಮನಸ್ಸೋ ಹುತ್ವಾ ನ ಸೋಚತಿ, ಗೋತಮ, ತ್ವಂ ಕಿಸ್ಸ ಏಕಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಧಂ ವಧನಂ ರೋಚೇಸೀತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪುಚ್ಛತಿ।
Gotama , kiṃsu katamaṃ chetvā vadhitvā vadhanto kodhapariḷāhena aparidayhamāno hutvā sukhaṃ seti sayati, kiṃsu katamaṃ chetvā vadhitvā vadhanto kodhavināsena vinaṭṭhadomanasso hutvā na socati, gotama, tvaṃ kissa ekadhammassa vadhaṃ vadhanaṃ rocesīti brāhmaṇo pucchati.
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕೋಧಂ ಕುಜ್ಝನಂ ಛೇತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ ವಧನ್ತೋ ಕೋಧಪರಿಳಾಹೇನ ಅಪರಿದಯ್ಹಮಾನೋ ಹುತ್ವಾ ಸುಖಂ ಸೇತಿ ಸಯತಿ, ಕೋಧಂ ಕುಜ್ಝನಂ ಛೇತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ ವಧನ್ತೋ ಕೋಧವಿನಾಸೇನ ವಿನಟ್ಠದೋಮನಸ್ಸೋ ಹುತ್ವಾ ನ ಸೋಚತಿ, ವಿಸಮೂಲಸ್ಸ ವಿಸಸದಿಸಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲಭೂತಸ್ಸ ಮಧುರಗ್ಗಸ್ಸ ಮಧುರಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಸುಖಪರಿಯೋಸಾನಸ್ಸ ಕೋಧಸ್ಸ ಕುಜ್ಝನಸ್ಸ ವಧಂ ವಧನಂ ಅರಿಯಾ ಬುದ್ಧಾದಯೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಪಸಂಸನ್ತಿ। ಹಿ ಸಚ್ಚಂ ತಂ ಕೋಧಂ ಕುಜ್ಝನಂ ಛೇತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ ವಧನ್ತೋ ಕೋಧವಿನಾಸೇನ ವಿನಟ್ಠದೋಮನಸ್ಸೋ ಹುತ್ವಾ ಸೇತಿ ಸಯತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಮಧುರಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಚ ಮಧುರಂ ಚೇತಸಿಕಸುಖಂ ಅಸ್ಸಾದಅಗ್ಗಂ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಅಸ್ಸ ಕೋಧಸ್ಸಾತಿ ಮಧುರಗ್ಗೋತಿ ಸಮಾಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕುಜ್ಝನ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಅಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಪರಿಭಾಸಿತ್ವಾ ಪಹರಿತ್ವಾ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚೇತಸಿಕಸುಖಸ್ಸಾದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Brāhmaṇa, kodhaṃ kujjhanaṃ chetvā vadhitvā vadhanto kodhapariḷāhena aparidayhamāno hutvā sukhaṃ seti sayati, kodhaṃ kujjhanaṃ chetvā vadhitvā vadhanto kodhavināsena vinaṭṭhadomanasso hutvā na socati, visamūlassa visasadisassa dukkhassa mūlabhūtassa madhuraggassa madhurasaṅkhātassa sukhapariyosānassa kodhassa kujjhanassa vadhaṃ vadhanaṃ ariyā buddhādayo puggalā pasaṃsanti. Hi saccaṃ taṃ kodhaṃ kujjhanaṃ chetvā vadhitvā vadhanto kodhavināsena vinaṭṭhadomanasso hutvā seti sayatīti yojanā. Madhuraggassāti ca madhuraṃ cetasikasukhaṃ assādaaggaṃ pariyosānaṃ assa kodhassāti madhuraggoti samāso veditabbo. Kujjhantassa hi akkositvā paribhāsitvā paharitvā pariyosāne cetasikasukhassādo uppajjatīti. Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
ಗೋತಮ, ಹನನ್ತೋ ಧೀರೋ ಉಪ್ಪತಿತಂ ಕಿಂಸು ಕತಮಂ ಹನೇ ಹನೇಯ್ಯ। ವಿನೋದೇನ್ತೋ ಧೀರೋ ಜಾತಂ ಕಿಂಸು ಕತಮಂ ವಿನೋದಯೇ ವಿನೋದಯೇಯ್ಯ। ಪಜಹನ್ತೋ ಧೀರೋ ಕಿಂ ಚ ಕತಮಂ ಪಜಹೇ ಪಜಹೇಯ್ಯ। ಧೀರಸ್ಸ ಕಿಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಭಿಸಮಯೋ ಸುಖೋತಿ ದೇವತಾ ಪುಚ್ಛತಿ।
Gotama, hananto dhīro uppatitaṃ kiṃsu katamaṃ hane haneyya. Vinodento dhīro jātaṃ kiṃsu katamaṃ vinodaye vinodayeyya. Pajahanto dhīro kiṃ ca katamaṃ pajahe pajaheyya. Dhīrassa kissa dhammassa abhisamayo sukhoti devatā pucchati.
ದೇವಪುತ್ತ, ಹನನ್ತೋ ಧೀರೋ ಉಪ್ಪತಿತಂ ಕೋಧಂ ಕುಜ್ಝನಂ ಹನೇ ಹನೇಯ್ಯ। ವಿನೋದೇನ್ತೋ ಧೀರೋ ಜಾತಂ ರಾಗಂ ವಿನೋದಯೇ ವಿನೋದಯೇಯ್ಯ। ಪಜಹನ್ತೋ ಧೀರೋ ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಜಹೇ ಪಜಹೇಯ್ಯ। ಸಚ್ಚಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಭಿಸಮಯೋ ಸುಖೋತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ।
Devaputta, hananto dhīro uppatitaṃ kodhaṃ kujjhanaṃ hane haneyya. Vinodento dhīro jātaṃ rāgaṃ vinodaye vinodayeyya. Pajahanto dhīro avijjaṃ pajahe pajaheyya. Saccadhammassa abhisamayo sukhoti bhagavā avocāti yojanā. Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ.
೧೦೧. ಭಗವಾ ಸತ್ತಿಯಾ ಓಮಟ್ಠೋ ಉಪರಿತೋ ಯಾವ ಹೇಟ್ಠಾ ವಿದ್ಧೋ ಪುರಿಸೋ ಸತ್ತಿಪ್ಪಹಾನಾಯ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ವಿಯ, ಅಗ್ಗಿನಾ ಮತ್ಥಕೇ ಡಯ್ಹಮಾನೋ ಆದಿತ್ತಸಿರೋ ಪುರಿಸೋ ಅಗ್ಗಿನಿಬ್ಬಾಪನತ್ಥಾಯ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಇವ, ಏವಂ ಕಾಮರಾಗೇನ ಡಯ್ಹಮಾನೋ ಭಿಕ್ಖು ಕಾಮರಾಗಪ್ಪಹಾನಾಯ ಕಾಮರಾಗವಿಕ್ಖಮ್ಭನಾಯ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಾಯಮಮಾನೋ ಸತೋ ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿಬ್ಬಜೇ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ ದೇವತಾ ಕಥೇಸಿ।
101. Bhagavā sattiyā omaṭṭho uparito yāva heṭṭhā viddho puriso sattippahānāya vīriyaṃ ārabhati viya, agginā matthake ḍayhamāno ādittasiro puriso agginibbāpanatthāya vīriyaṃ ārabhati iva, evaṃ kāmarāgena ḍayhamāno bhikkhu kāmarāgappahānāya kāmarāgavikkhambhanāya appamatto vāyamamāno sato satisampanno hutvā paribbaje vihareyyāti devatā kathesi.
ಭಗವಾ ಪನ ‘‘ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನಾಯ ವೀರಿಯಂ ಆರಭೀಯತೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ದೇವಪುತ್ತ, ಸತ್ತಿಯಾ ಓಮಟ್ಠೋ ಪುರಿಸೋ ಸತ್ತಿಪ್ಪಹಾನಾಯ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ವಿಯ, ಅಗ್ಗಿನಾ ಮತ್ಥಕೇ ಡಯ್ಹಮಾನೋ ಆದಿತ್ತಸಿರೋ ಪುರಿಸೋ ಅಗ್ಗಿನಿಬ್ಬಾಪನತ್ಥಾಯ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಇವ, ಏವಂ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ಅಭಿಭೂತೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪಹಾನಾಯ ಮಗ್ಗೇನ ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನಾಯ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಾಯಮಮಾನೋ ಸತೋ ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿಬ್ಬಜೇ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
Bhagavā pana ‘‘samucchedappahānāya vīriyaṃ ārabhīyatī’’ti dassetuṃ ‘‘sattiyā viya omaṭṭho’’tiādimāha. Devaputta, sattiyā omaṭṭho puriso sattippahānāya vīriyaṃ ārabhati viya, agginā matthake ḍayhamāno ādittasiro puriso agginibbāpanatthāya vīriyaṃ ārabhati iva, evaṃ sakkāyadiṭṭhiyā abhibhūto bhikkhu sakkāyadiṭṭhiyā pahānāya maggena samucchedappahānāya appamatto vāyamamāno sato satisampanno hutvā paribbaje vihareyyāti bhagavā avocāti yojanā. Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ nāma.
ಸಬ್ಬೇ ನಿಚಯಾ ಭೋಗಾ ಖಯನ್ತಾ ಖಯಪರಿಯೋಸಾನಾ ಭವನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇ ಸಮುಸ್ಸಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಪತನನ್ತಾ ಪತನಪರಿಯೋಸಾನಾ ಭವನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಮರಣಮಾಗಮ್ಮ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಜೀವಿತಂ ಅದ್ಧುವಂ ಭವತಿ, ಇತಿ ಏತಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಭಯಂ ಭಯಹೇತುಂ ಮರಣಂ ಸಮ್ಮುತಿಮರಣಂ ಅಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಸುಖಾವಹಾನಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಸುಖಾವಹಾನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ದಾನಸೀಲಭಾವನಾಮಯಪುಞ್ಞಾನಿ ಕಯಿರಾಥಾತಿ ದೇವತಾ ಅವೋಚ।
Sabbe nicayā bhogā khayantā khayapariyosānā bhavanti, sabbe samussayā dhammā patanantā patanapariyosānā bhavanti, sabbesaṃ sattānaṃ maraṇamāgamma sabbesaṃ sattānaṃ jīvitaṃ addhuvaṃ bhavati, iti etaṃ vuttappakāraṃ bhayaṃ bhayahetuṃ maraṇaṃ sammutimaraṇaṃ apekkhamāno paṇḍito sukhāvahāni diṭṭhadhammikasamparāyikasukhāvahāni puññāni dānasīlabhāvanāmayapuññāni kayirāthāti devatā avoca.
ದೇವಪುತ್ತ, ಸಬ್ಬೇ ನಿಚಯಾ ಭೋಗಾ ಖಯನ್ತಾ ಖಯಪರಿಯೋಸಾನಾ, ಸಬ್ಬೇ ಸಮುಸ್ಸಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಪತನನ್ತಾ ಪತನಪರಿಯೋಸಾನಾ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಮರಣಮಾಗಮ್ಮ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಜೀವಿತಂ ಅದ್ಧುವಂ, ಇತಿ ಏತಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಭಯಂ ಭಯಹೇತುಂ ಮರಣಂ ಅಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಸನ್ತಿಪೇಕ್ಖೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರುಪಸಮಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಲೋಕಾಮಿಸಂ ಕಾಮಗುಣಂ ಪಜಹೇ ಪಜಹೇಯ್ಯಾತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
Devaputta, sabbe nicayā bhogā khayantā khayapariyosānā, sabbe samussayā dhammā patanantā patanapariyosānā, sabbesaṃ sattānaṃ maraṇamāgamma sabbesaṃ sattānaṃ jīvitaṃ addhuvaṃ, iti etaṃ vuttappakāraṃ bhayaṃ bhayahetuṃ maraṇaṃ apekkhamāno santipekkho sabbasaṅkhārupasamaṃ nibbānaṃ apekkhamāno paṇḍito lokāmisaṃ kāmaguṇaṃ pajahe pajaheyyāti bhagavā avocāti yojanā. Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ nāma.
ಮಾವಿಧ ಯೇಸಂ ಮುನೀನಂ ಚಿತ್ತಂ ಝಾನರತಂ ಝಾನೇ ರತಂ ಹೋತಿ, ತೇ ಮುನಯೋ ಸುಖಂ ಸಯನ್ತಿ ನ ಸೋಚನ್ತಿ। ಪಞ್ಞವಾ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞವಾ ಸುಸಮಾಹಿತೋ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಪಹಿತತ್ತೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪೇಸಿತಚಿತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ದುತ್ತರಂ ಓಘಂ ಸಂಸಾರೋಘಂ ತರತಿ।
Māvidha yesaṃ munīnaṃ cittaṃ jhānarataṃ jhāne rataṃ hoti, te munayo sukhaṃ sayanti na socanti. Paññavā maggapaññavā susamāhito āraddhavīriyo pahitatto nibbānaṃ pesitacitto puggalo duttaraṃ oghaṃ saṃsāroghaṃ tarati.
ಕಾಮಸಞ್ಞಾಯ ವಿರತೋ ವಿಗತಚಿತ್ತೋ ಯೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಾತೀತೋ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬೇ ಸಂಯೋಜನೇ ಅತೀತೋ ನನ್ದಿಭವಪರಿಕ್ಖೀಣೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಗಮ್ಭೀರೇ ಸಂಸಾರಣ್ಣವೇ ನ ಸೀದತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ನನ್ದಿಸಙ್ಖಾತಾ ತಣ್ಹಾ ಚ ಕಾಮಭವರೂಪಭವಅರೂಪಭವಾ ಚ ನನ್ದಿಭವಾ, ನನ್ದಿಭವಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಯಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸಾತಿ ನನ್ದಿಭವಪರಿಕ್ಖೀಣೋತಿ ಸಮಾಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
Kāmasaññāya virato vigatacitto yo khīṇāsavo sabbasaṃyojanātīto arahattamaggena sabbe saṃyojane atīto nandibhavaparikkhīṇo ahosi, so khīṇāsavo gambhīre saṃsāraṇṇave na sīdatīti yojanā. Nandisaṅkhātā taṇhā ca kāmabhavarūpabhavaarūpabhavā ca nandibhavā, nandibhavā parikkhīṇā yassa khīṇāsavassāti nandibhavaparikkhīṇoti samāso veditabbo. Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ nāma.
ಅರಹತಂ ಅರಹನ್ತಾನಂ ಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸಾವಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುಚರಿತಾದಿಭೇದಞ್ಚ ಸತ್ತತಿಂಸಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಭೇದಞ್ಚ ಧಮ್ಮಂ ಯೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಸದ್ದಹಾನೋ ಸದ್ದಹನ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಚಕ್ಖಣೋ ಹುತ್ವಾ ಸುಸ್ಸೂಸಂ ಸುಸ್ಸೂಸನ್ತೋ ಭವೇ, ಸೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪಞ್ಞಂ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಪಞ್ಞಂ ಲಭತೇ ಲಭತಿ।
Arahataṃ arahantānaṃ buddhapaccekabuddhasāvakānaṃ dhammaṃ sucaritādibhedañca sattatiṃsabodhipakkhiyabhedañca dhammaṃ yo paṇḍito saddahāno saddahanto hutvā nibbānappattiyā appamatto vicakkhaṇo hutvā sussūsaṃ sussūsanto bhave, so paṇḍito paññaṃ lokiyalokuttarapaññaṃ labhate labhati.
ಯೋ ವೀರಿಯವಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪತಿರೂಪದೇಸಕಾರೀ ದೇಸಕಾಲಾದೀನಿ ಅಹಾಪೇತ್ವಾ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಪತಿರೂಪಂ ಅಧಿಗಮೂಪಾಯಂ ಕರೋತಿ, ಧುರವಾ ಚೇತಸಿಕವೀರಿಯೇನ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಉಟ್ಠಾತಾ ಕಾಯಿಕವೀರಿಯವಸೇನ ಉಟ್ಠಾನಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ವೀರಿಯವಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ಧನಂ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಧನಂ ವಿನ್ದತೇ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ। ಸಚ್ಚೇನ ವಚೀಸಚ್ಚೇನ ಚ ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚೇನ ಚ ಬುದ್ಧಾದಿಕೋ ಸಚ್ಚಧಮ್ಮೇ ಠಿತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಕಿತ್ತಿಂ ಪಪ್ಪೋತಿ। ದದಂ ದದನ್ತೋ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಇಚ್ಛಿತಂ ಪತ್ಥಿತಂ ಚತುಸಙ್ಗಹವತ್ಥುಂ ದದನ್ತೋ ಸಙ್ಗಹನ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಮಿತ್ತಾನಿ ಏಕನ್ತಮಿತ್ತಾನಿ ಗನ್ಥತಿ ಸಮ್ಪಾದೇತಿ, ಏವಂ ಚತೂಹಿ ಸಚ್ಚಧಮ್ಮಧಿತಿಚಾಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಅಸ್ಮಾ ಲೋಕಾ ಪರಂ ಲೋಕಂ ಪೇಚ್ಚ ಗನ್ತ್ವಾ ಏಕನ್ತೇನ ಸೋಕಕಾರಣಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ನ ಸೋಚತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Yo vīriyavā puggalo patirūpadesakārī desakālādīni ahāpetvā lokiyalokuttaradhammapatirūpaṃ adhigamūpāyaṃ karoti, dhuravā cetasikavīriyena anikkhittadhuro uṭṭhātā kāyikavīriyavasena uṭṭhānasampanno hoti, so vīriyavā puggalo dhanaṃ lokiyalokuttaradhanaṃ vindate adhigacchati. Saccena vacīsaccena ca paramatthasaccena ca buddhādiko saccadhamme ṭhito sappuriso kittiṃ pappoti. Dadaṃ dadanto yaṃ kiñci icchitaṃ patthitaṃ catusaṅgahavatthuṃ dadanto saṅgahanto sappuriso mittāni ekantamittāni ganthati sampādeti, evaṃ catūhi saccadhammadhiticāgehi samannāgato so sappuriso asmā lokā paraṃ lokaṃ pecca gantvā ekantena sokakāraṇassa abhāvato na socatīti yojanā.
ಗೋತಮ, ಸಬ್ಬಗನ್ಥಪ್ಪಹೀನೋ ತೀಹಿ ಭವೇಹಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ಸತೋ ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ತ್ವಂ, ಸಮಣೋ, ಅಞ್ಞಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಾದಿಕಂ ಯಂ ಅನುಸಾಸಸಿ ಯಂ ಅನುಸಾಸನಂ ಕರೋಸಿ, ತಂ ಅನುಸಾಸನಂ ಸಬ್ಬಗನ್ಥಪ್ಪಹೀನಸ್ಸ ತೀಹಿ ಭವೇಹಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ ತೇ ತವ ನ ಸಾಧೂತಿ ಸಕ್ಕನಾಮಕೋ ಮಾರಪಕ್ಖಿಕೋ ಯಕ್ಖೋ ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ।
Gotama, sabbaganthappahīno tīhi bhavehi vippamutto sato satisampanno tvaṃ, samaṇo, aññaṃ devamanussādikaṃ yaṃ anusāsasi yaṃ anusāsanaṃ karosi, taṃ anusāsanaṃ sabbaganthappahīnassa tīhi bhavehi vippamuttassa samaṇassa te tava na sādhūti sakkanāmako mārapakkhiko yakkho gāthāya ajjhabhāsi.
‘‘ಸಕ್ಕ ಸಕ್ಕನಾಮಕ ಯಕ್ಖ ಅನುಕಮ್ಪಿತೇನ ಪುರಿಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ವಣ್ಣೇನ ಕಾರಣೇನ ಸಂವಾಸೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸಹವಾಸೋ ಜಾಯತಿ, ತಂ ಅನುಕಮ್ಪಿತಬ್ಬಂ ಸಹವಾಸಗತಂ ಪುರಿಸಂ ಸಪ್ಪಞ್ಞೋ ಮನಸಾ ಅನುಕಮ್ಪಿತುಂ ನ ಅರಹತಿ ಅನುಕಮ್ಪಿತುಂಯೇವ ಅರಹತಿ। ಯಾ ಅನುಕಮ್ಪಾ ಕರುಣಾ, ಯಾ ಅನುದ್ದಯಾ ಮೇತ್ತಾ, ಮುದಿತಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ತಾಯ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಕರುಣಾಯ, ತಾಯ ಅನುದ್ದಯಾಯ ಮೇತ್ತಾಯ ಮುದಿತಾಯ ಚ ಸಮುಸ್ಸಾಹಿತೇನ ಪಸನ್ನೇನ ಮನಸಾ ಯೋ ಸಪ್ಪಞ್ಞೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಅಞ್ಞಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಾದಿಕಂ ಯಂ ಅನುಸಾಸತಿ ಯಂ ಅನುಸಾಸನಂ ಕರೋತಿ, ಸೋ ಸಪ್ಪಞ್ಞೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ತೇನ ಅನುಸಾಸನೇನ ಸಂಯುತ್ತೋ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದೀನಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ವಸೇನ ಅನನುಲೋಮಸಂಯೋಗೇನ ಸಂಯುತ್ತೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
‘‘Sakka sakkanāmaka yakkha anukampitena purisena saddhiṃ yena kenaci vaṇṇena kāraṇena saṃvāso ekasmiṃ ṭhāne sahavāso jāyati, taṃ anukampitabbaṃ sahavāsagataṃ purisaṃ sappañño manasā anukampituṃ na arahati anukampituṃyeva arahati. Yā anukampā karuṇā, yā anuddayā mettā, muditā ca uppannā, tāya anukampāya karuṇāya, tāya anuddayāya mettāya muditāya ca samussāhitena pasannena manasā yo sappañño sappuriso aññaṃ devamanussādikaṃ yaṃ anusāsati yaṃ anusāsanaṃ karoti, so sappañño sappuriso tena anusāsanena saṃyutto kāmacchandādīnaṃ saṃyojanānaṃ vasena ananulomasaṃyogena saṃyutto na hotīti bhagavā avocāti yojanā.
೧೦೨. ಸಮಣ , ರಾಗೋ ಚ ದೋಸೋ ಚ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುತೋನಿದಾನಾ, ಕಿಂನಿದಾನಾ, ಕಿಂಪಚ್ಚಯಾ ಭವನ್ತಿ, ಅರತಿ ಚ ರತಿ ಚ ಲೋಮಹಂಸೋ ಚ ಇಮೇ ತಯೋ ಕುತೋಜಾ ಕುತೋ ಭವನ್ತಿ? ಕುಮಾರಕಾ ಧಙ್ಕಂ ಕಾಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾದೇ ದೀಘಸುತ್ತಕೇನ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಸುತ್ತಕೋಟಿಂ ಅಙ್ಗುಲಿಯಂ ವೇಠೇತ್ವಾ ಓಸಜನ್ತಿ ಇವ, ಏವಂ ಮನೋವಿತಕ್ಕಾ ಕುತೋ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಓಸಜನ್ತೀತಿ ಸೂಚಿಲೋಮಯಕ್ಖೋ ಭಗವನ್ತಂ ಪುಚ್ಛಿ।
102. Samaṇa , rāgo ca doso ca ime dve dhammā kutonidānā, kiṃnidānā, kiṃpaccayā bhavanti, arati ca rati ca lomahaṃso ca ime tayo kutojā kuto bhavanti? Kumārakā dhaṅkaṃ kākaṃ gahetvā pāde dīghasuttakena bandhitvā suttakoṭiṃ aṅguliyaṃ veṭhetvā osajanti iva, evaṃ manovitakkā kuto samuṭṭhāya cittaṃ osajantīti sūcilomayakkho bhagavantaṃ pucchi.
ರಾಗೋ ಚ ದೋಸೋ ಚ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಇತೋನಿದಾನಾ ಇತೋ ಅತ್ತಭಾವತೋ ನಿದಾನಾ ಜಾಯನ್ತಿ; ಅರತಿ ಚ ರತಿ ಚ ಲೋಮಹಂಸೋ ಚ ಇಮೇ ತಯೋ ಇತೋಜಾ ಇತೋ ಅತ್ತತೋ ಭವನ್ತಿ; ಕುಮಾರಕಾ ಧಙ್ಕಂ ಕಾಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾದೇ ದೀಘಸುತ್ತಕೇನ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಸುತ್ತಕೋಟಿಂ ಅಙ್ಗುಲಿಯಂ ವೇಠೇತ್ವಾ ಓಸಜನ್ತಿ ಇವ, ಏವಂ ಮನೋವಿತಕ್ಕಾ ಇತೋ ಅತ್ತಭಾವತೋ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಓಸಜನ್ತಿ।
Rāgo ca doso ca ime dve dhammā itonidānā ito attabhāvato nidānā jāyanti; arati ca rati ca lomahaṃso ca ime tayo itojā ito attato bhavanti; kumārakā dhaṅkaṃ kākaṃ gahetvā pāde dīghasuttakena bandhitvā suttakoṭiṃ aṅguliyaṃ veṭhetvā osajanti iva, evaṃ manovitakkā ito attabhāvato samuṭṭhāya cittaṃ osajanti.
ನಿಗ್ರೋಧಸ್ಸ ಖನ್ಧಜಾ ಪಾರೋಹಾ ಸಾಖಾಸು ಜಾಯನ್ತಿ ಇವ, ವನೇ ರುಕ್ಖಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜಾತಾ ಮಾಲುವಾ ಲತಾ ತಂ ರುಕ್ಖಂ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ವಿತತಾ ಓತತವಿತತಾ ತಿಟ್ಠತಿ ಇವ, ಏವಂ, ಯಕ್ಖ, ತ್ವಂ ಸುಣೋಹಿ ಸ್ನೇಹಜಾ ತಣ್ಹಾಸ್ನೇಹತೋ ಜಾತಾ ಅತ್ತಸಮ್ಭೂತಾ ಅತ್ತನಿ ಸಮ್ಭೂತಾ ಪುನ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಾ ಮನೋವಿತಕ್ಕಾ ಪಾಪಮನೋವಿತಕ್ಕಾ ಚೇವ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಿಲೇಸಾ ಚ ಕಾಮೇಸು ವತ್ಥುಕಾಮೇಸು ವಿಸತ್ತಾ ಲಗ್ಗಾ ಸಂಸಿಬ್ಬಿತಾ ಠಿತಾ।
Nigrodhassa khandhajā pārohā sākhāsu jāyanti iva, vane rukkhaṃ nissāya jātā māluvā latā taṃ rukkhaṃ ajjhottharitvā vitatā otatavitatā tiṭṭhati iva, evaṃ, yakkha, tvaṃ suṇohi snehajā taṇhāsnehato jātā attasambhūtā attani sambhūtā puna anekappakārā manovitakkā pāpamanovitakkā ceva taṃsampayuttakilesā ca kāmesu vatthukāmesu visattā laggā saṃsibbitā ṭhitā.
ಯೇ ಪಣ್ಡಿತಾ ‘‘ಯಂ ನಿದಾನಂ ಅಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸಾ’’ತಿ ಯತೋನಿದಾನಂ ನಂ ಕಿಲೇಸಗಹನಂ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ತೇ ಪಣ್ಡಿತಾ ಅತ್ತಭಾವಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಸ್ಸ ನಿದಾನಭೂತಂ ನಂ ಕಿಲೇಸಗಹನಂ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚೇನ ವಿನೋದೇನ್ತಿ। ಅಪುನಬ್ಭವಾಯ ಅಪುನಭವಸಙ್ಖಾತಾಯ ನಿರೋಧಸಚ್ಚತ್ಥಾಯ ಅತಿಣ್ಣಪುಬ್ಬಂ ಅನಮತಗ್ಗೇ ಸಂಸಾರೇ ಸುಪಿನೇನಾಪಿ ಅತಿಣ್ಣಪುಬ್ಬಂ ದುತ್ತರಂ ಇಮಂ ಓಘಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋಘಂ ತರನ್ತೀತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Ye paṇḍitā ‘‘yaṃ nidānaṃ assa attabhāvassā’’ti yatonidānaṃ naṃ kilesagahanaṃ samudayasaccaṃ pajānanti, te paṇḍitā attabhāvasaṅkhātassa dukkhasaccassa nidānabhūtaṃ naṃ kilesagahanaṃ samudayasaccaṃ maggasaccena vinodenti. Apunabbhavāya apunabhavasaṅkhātāya nirodhasaccatthāya atiṇṇapubbaṃ anamatagge saṃsāre supinenāpi atiṇṇapubbaṃ duttaraṃ imaṃ oghaṃ catubbidhaṃ saṃkilesoghaṃ tarantīti bhagavā avocāti yojanā.
‘‘ಭಗವಾ, ಸಮಣಧಮ್ಮಸ್ಸ ಕರಣಂ ನಾಮ ದುಕ್ಕರಂ, ಭಗವಾ, ಸಮಣಧಮ್ಮಸ್ಸ ಕರಣಂ ನಾಮ ಸುದುಕ್ಕರಂ ಸುಟ್ಠುತರಂ ದುಕ್ಕರ’’ನ್ತಿ ಏಕೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅರಿಯಭೂಮಿಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ಸೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಹ। ಕಾಮದ, ಸೀಲಸಮಾಹಿತಾ ಠಿತತ್ತಾ ಠಿತಸಭಾವಾ ಸತ್ತ ಸೇಕ್ಖಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ದುಕ್ಕರಂ ವಾಪಿ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಅನಗಾರಿಯುಪೇತಸ್ಸ ಅನಗಾರಿಯಂ ನಿಗ್ಗೇಹಭಾವಂ ಉಪಗತಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ತುಟ್ಠಿ ಚತುಪಚ್ಚಯಸನ್ತೋಸೋ ಸುಖಾವಹಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
‘‘Bhagavā, samaṇadhammassa karaṇaṃ nāma dukkaraṃ, bhagavā, samaṇadhammassa karaṇaṃ nāma sudukkaraṃ suṭṭhutaraṃ dukkara’’nti eko kulaputto pabbajitvā samaṇadhammaṃ katvā ariyabhūmiṃ appatvā kālaṃ katvā devaloke nibbatto, so devaputto bhagavantaṃ upasaṅkamitvā āha. Kāmada, sīlasamāhitā ṭhitattā ṭhitasabhāvā satta sekkhā puggalā dukkaraṃ vāpi samaṇadhammaṃ karonti. Anagāriyupetassa anagāriyaṃ niggehabhāvaṃ upagatassa pabbajitassa tuṭṭhi catupaccayasantoso sukhāvahā hotī’’ti bhagavā avoca.
‘‘ಭಗವಾ, ಯದಿದಂ ಯಾ ಏಸಾ ತುಟ್ಠಿ ಸುಖಾವಹಾ, ಏಸಾ ತುಟ್ಠಿ ದುಲ್ಲಭಾ’’ತಿ ಸೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಆಹ। ‘‘ಕಾಮದ, ಯೇಸಂ ಸೇಕ್ಖಾನಂ ಮನೋ ದಿವಾ ಚ ರತ್ತೋ ಚ ಭಾವನಾಯ ರತೋ ಚಿತ್ತವೂಪಸಮೇ ರತೋ, ತೇ ಸೇಕ್ಖಾ ದುಲ್ಲಭಂ ವಾಪಿ ತುಸ್ಸನಂ ಲಭನ್ತೀ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
‘‘Bhagavā, yadidaṃ yā esā tuṭṭhi sukhāvahā, esā tuṭṭhi dullabhā’’ti so devaputto āha. ‘‘Kāmada, yesaṃ sekkhānaṃ mano divā ca ratto ca bhāvanāya rato cittavūpasame rato, te sekkhā dullabhaṃ vāpi tussanaṃ labhantī’’ti bhagavā avoca.
‘‘ಭಗವಾ, ಯದಿದಂ ಯಂ ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಭಾವನಾಯ ರತಂ, ತಂ ಚಿತ್ತಂ ದುಸ್ಸಮಾದಹ’’ನ್ತಿ ಸೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಆಹ। ‘‘ಕಾಮದ, ಯೇ ಅರಿಯಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೂಪಸಮೇ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ರತಾ, ತೇ ಅರಿಯಾ ದುಸ್ಸಮಾದಹಂ ವಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹನ್ತಿ, ಕಾಮದ, ತೇ ಅರಿಯಾ ಮಚ್ಚುನೋ ಜಾಲಂ ಕಿಲೇಸಜಾಲಂ ಛೇತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
‘‘Bhagavā, yadidaṃ yaṃ idaṃ cittaṃ bhāvanāya rataṃ, taṃ cittaṃ dussamādaha’’nti so devaputto āha. ‘‘Kāmada, ye ariyā indriyūpasame rattindivaṃ ratā, te ariyā dussamādahaṃ vāpi cittaṃ samādahanti, kāmada, te ariyā maccuno jālaṃ kilesajālaṃ chetvā maggaṃ gacchantī’’ti bhagavā avoca.
‘‘ಭಗವಾ, ಯೋ ಮಗ್ಗೋ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾವಸೇನ ವಿಸಮೋ, ಸೋ ಮಗ್ಗೋ ದುಗ್ಗಮೋ’’ತಿ ಸೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಆಹ। ‘‘ಕಾಮದ, ಅರಿಯಾ ದುಗ್ಗಮೇ ವಿಸಮೇ ವಾಪಿ ಮಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನರಿಯಾ ವಿಸಮೇ ಮಗ್ಗೇ ಅವಂಸಿರಾ ಪಪತನ್ತಿ, ಅರಿಯಾನಂ ಸೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಮೋವ ಭವೇ, ನ ಅಸಮೋ। ಹಿ ಸಚ್ಚಂ ವಿಸಮೇ ವಿಸತ್ತಕಾಯೇ ಅರಿಯಾ ಸಮಾ ಭವನ್ತೀ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
‘‘Bhagavā, yo maggo pubbabhāgapaṭipadāvasena visamo, so maggo duggamo’’ti so devaputto āha. ‘‘Kāmada, ariyā duggame visame vāpi maggaṃ gacchanti, anariyā visame magge avaṃsirā papatanti, ariyānaṃ so maggo samova bhave, na asamo. Hi saccaṃ visame visattakāye ariyā samā bhavantī’’ti bhagavā avocāti yojanā.
೧೦೩. ಯಂ ಜೇತವನಂ ಇಸಿಸಙ್ಘನಿಸೇವಿತಂ ಧಮ್ಮರಾಜೇನ ಆವುತ್ಥಂ, ಇದಂ ತಂ ಜೇತವನಂ ಮಮ ಪೀತಿಸಞ್ಜನನಂ ಪೀತಿಯಾ ಸಞ್ಜನನಂ ಕರಂ ಹಿ ಕರಂ ಏವ।
103. Yaṃ jetavanaṃ isisaṅghanisevitaṃ dhammarājena āvutthaṃ, idaṃ taṃ jetavanaṃ mama pītisañjananaṃ pītiyā sañjananaṃ karaṃ hi karaṃ eva.
ಕಮ್ಮಂ ಮಗ್ಗಚೇತನಾಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಜ್ಜಾ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾ ಚ ಧಮ್ಮೋ ಸಮಾಧಿ ಚೇವ ಸಮಾಧಿಪಕ್ಖಿಕೋ ಚ ಧಮ್ಮೋ ಸೀಲಂ, ಸೀಲೇ ಠಿತಸ್ಸ ಜೀವಿತಂ ಉತ್ತಮಂ, ಏತೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸತ್ತಾ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ, ಗೋತ್ತೇನ ವಾ ಧನೇನ ವಾ ಸತ್ತಾ ನ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ।
Kammaṃ maggacetanākammañca vijjā maggapaññā ca dhammo samādhi ceva samādhipakkhiko ca dhammo sīlaṃ, sīle ṭhitassa jīvitaṃ uttamaṃ, etena aṭṭhaṅgikena maggena sattā sujjhanti, gottena vā dhanena vā sattā na sujjhanti.
ತಸ್ಮಾ ಮಗ್ಗೇನೇವ ಸತ್ತಾನಂ ವಿಸುಜ್ಝನತೋ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪೋಸೋ ಯೋನಿಸೋ ಉಪಾಯೇನ ಧಮ್ಮಂ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಂ ವಿಚಿನೇ ವಿಚಿನೇಯ್ಯ, ಏವಂ ವಿಚಿನನೇ ಸತಿ ತತ್ಥ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಜ್ಝತಿ।
Tasmā maggeneva sattānaṃ visujjhanato attano atthaṃ sampassaṃ passanto paṇḍito poso yoniso upāyena dhammaṃ bodhipakkhiyadhammaṃ vicine vicineyya, evaṃ vicinane sati tattha ariyamagge vicinanto puggalo sujjhati.
ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಸೀಲೇನ ಚ ಉಪಸಮೇನ ಚ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಇವ, ಏವಂ ಯೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲೇನ ಚ ಉಪಸಮೇನ ಚ ಪಾರಙ್ಗತೋ, ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಏತಾವ ಪರಮೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸದಿಸೋವ ಸಿಯಾತಿ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕನಾಮೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಹಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
Sāriputto sīlena ca upasamena ca pāraṅgato iva, evaṃ yopi bhikkhu sīlena ca upasamena ca pāraṅgato, so bhikkhu etāva paramo sāriputtasadisova siyāti anāthapiṇḍikanāmo devaputto bhagavantaṃ upasaṅkamitvā āhāti yojanā. Idaṃ suttaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ nāma.
ಅತೀತಂ ಅತೀತಕ್ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠೀಹಿ ನಾನ್ವಾಗಮೇಯ್ಯ, ಅನಾಗತಂ ಅನಾಗತಕ್ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠೀಹಿ ನಪ್ಪಟಿಕಙ್ಖೇ ನ ಪತ್ಥೇಯ್ಯ। ಯಂ ಯಸ್ಮಾ ಅತೀತಂ ಪಹೀನಂ ನಿರುದ್ಧಂ ಅತ್ಥಙ್ಗತಂ, ತಸ್ಮಾ ಅತೀತಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ನಿರುದ್ಧತ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತತ್ತಾ ನಾನ್ವಾಗಮೇಯ್ಯ। ಯಂ ಯಸ್ಮಾ ಅನಾಗತಂ ಅಪ್ಪತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ನ ಪಟಿಕಙ್ಖೇ।
Atītaṃ atītakkhandhapañcakaṃ taṇhādiṭṭhīhi nānvāgameyya, anāgataṃ anāgatakkhandhapañcakaṃ taṇhādiṭṭhīhi nappaṭikaṅkhe na pattheyya. Yaṃ yasmā atītaṃ pahīnaṃ niruddhaṃ atthaṅgataṃ, tasmā atītassa pahīnattā niruddhattā atthaṅgatattā nānvāgameyya. Yaṃ yasmā anāgataṃ appattaṃ, tasmā na paṭikaṅkhe.
ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ವಯಧಮ್ಮಂ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಸನ್ತಾನೇ ವಾ, ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಅರಞ್ಞಾದೀಸು ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸನ್ತಾನೇ ವಾ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಅರಞ್ಞಾದೀಸು ವಾ ನಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಂ ಯಾಹಿ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾದೀಹಿ ವಿಪಸ್ಸತಿ, ತಾಹಿ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾದೀಹಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ರಾಗಾದೀಹಿ ಅಸಂಹೀರಂ ಅಸಂಕುಪ್ಪಂ ಭವತಿ, ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ವಿಪಸ್ಸಕೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಿದ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಂ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪೇನ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಅನುಬ್ರೂಹಯೇ ವಡ್ಢೇಯ್ಯ।
Paccuppannaṃ khandhapañcakaṃ vayadhammaṃ yattha yattha santāne vā, yattha yattha araññādīsu vā uppannaṃ, tattha tattha santāne vā, tattha tattha araññādīsu vā naṃ paccuppannadhammaṃ yāhi aniccānupassanādīhi vipassati, tāhi aniccānupassanādīhi nibbānaṃ rāgādīhi asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ bhavati, taṃ nibbānaṃ vipassako puggalo vidvā nibbānārammaṇaṃ phalasamāpattiṃ appento hutvā anubrūhaye vaḍḍheyya.
ಆತಪ್ಪಂ ಸಂಕಿಲೇಸಾನಂ ಆತಪನ್ತಂ ವೀರಿಯಂ ಅಜ್ಜೇವ ಕಿಚ್ಚಂ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಸುವೇ ಜೀವಿತಂ ವಾ ಮರಣಂ ವಾ ಕೋ ಜಞ್ಞಾ ಜಾನೇಯ್ಯ, ‘‘ಸುವೇ ವಾ ದಾನಾದಿಪುಞ್ಞಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಅನುಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜೇವ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ವೀರಿಯಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಹಿ ಸಚ್ಚಂ ಮರಣಕಾರಣಭಾವತಾಯ ಅಹಿವಿಚ್ಛಿಕವಿಸಸತ್ಥಾದಿಅನೇಕಾಯ ಸೇನಾಯ ವಸೇನ ಮಹಾಸೇನೇನ ತೇನ ಮಚ್ಚುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಮಿತ್ತಸನ್ಥವಾಕಾರೇನ ವಾ ಲಞ್ಜದಾನೇನ ವಾ ಸಙ್ಗರಂ ನತ್ಥೀತಿ।
Ātappaṃ saṃkilesānaṃ ātapantaṃ vīriyaṃ ajjeva kiccaṃ kātabbaṃ, suve jīvitaṃ vā maraṇaṃ vā ko jaññā jāneyya, ‘‘suve vā dānādipuññaṃ jānissāmī’’ti cittaṃ anuppādetvā ‘‘ajjeva karissāmī’’ti evaṃ vīriyaṃ kātabbaṃ. Hi saccaṃ maraṇakāraṇabhāvatāya ahivicchikavisasatthādianekāya senāya vasena mahāsenena tena maccunā saddhiṃ mittasanthavākārena vā lañjadānena vā saṅgaraṃ natthīti.
ಏವಂ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ವಿಹಾರಿಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಆತಾಪಿಂ ಅಹೋರತ್ತಂ ಅತನ್ದಿತಂ ಅನಲಸಂ ಉಟ್ಠಾಹಕಂ ಸಪ್ಪುರಿಸಂ ‘‘ಭದ್ದೇಕರತ್ತೋ’’ತಿ ಸನ್ತೋ ಮುನಿ ವೇ ಏಕನ್ತೇನ ಆಚಿಕ್ಖತೇ ಆಚಿಕ್ಖತಿಯೇವಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Evaṃ manasi katvā vihāriṃ viharantaṃ ātāpiṃ ahorattaṃ atanditaṃ analasaṃ uṭṭhāhakaṃ sappurisaṃ ‘‘bhaddekaratto’’ti santo muni ve ekantena ācikkhate ācikkhatiyevāti yojanā.
‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತ್ಯಾದಿಸುತ್ತಂ ಪಾಳಿತೋ ಚ ಅಟ್ಠಕಥಾತೋ ಚ ಪಾಕಟಂ।
‘‘Cattārimāni bhikkhave’’tyādisuttaṃ pāḷito ca aṭṭhakathāto ca pākaṭaṃ.
೧೦೪. ನಾನಾವಿಧಂ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸೋಳಸಸು ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಸು ಸುತ್ತೇಸು ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
104. Nānāvidhaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ asekkhabhāgiyaṃ sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ asekkhabhāgiyaṃ sutta’’ntiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu soḷasasu saṃkilesabhāgiyādīsu suttesu katamaṃ suttaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ nāmāti pucchati.
ಯಸ್ಸ ಉತ್ತಮಪುರಿಸಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಸೇಲೂಪಮಂ ಠಿತಂ ಲೋಕಧಮ್ಮವಾತೇಹಿ ನಾನುಕಮ್ಪತಿ, ರಜನೀಯೇಸು ಲಾಭಾದೀಸು ವಿರತ್ತಂ ಭವೇ, ಸೋ ಉತ್ತಮಪುರಿಸೋ ಕೋಪನೇಯ್ಯೇ ಅಲಾಭಾದಿಕೇ ನ ಕುಪ್ಪತಿ, ತಸ್ಸ ಉತ್ತಮಪುರಿಸಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಏವಂ ಅನಿಚ್ಚತಾದಿನಾ ಭಾವಿತಂ, ನಂ ಭಾವಿತಚಿತ್ತಂ ಉತ್ತಮಪುರಿಸಂ ವೀತಿಕ್ಕನ್ತಲೋಕಧಮ್ಮಹೇತುಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಕುತೋ ಏಸ್ಸತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ। ಏಸ ನಯೋ ಇತೋ ಪರೇಸುಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Yassa uttamapurisassa cittaṃ selūpamaṃ ṭhitaṃ lokadhammavātehi nānukampati, rajanīyesu lābhādīsu virattaṃ bhave, so uttamapuriso kopaneyye alābhādike na kuppati, tassa uttamapurisassa cittaṃ evaṃ aniccatādinā bhāvitaṃ, naṃ bhāvitacittaṃ uttamapurisaṃ vītikkantalokadhammahetukaṃ dukkhaṃ kuto essatīti yojanā. Idaṃ suttaṃ asekkhabhāge visaye vācakañāpakabhāvena pavattanato asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ nāma. Esa nayo ito paresupi veditabbo.
‘‘ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಇದಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಭಾವತೋ ‘‘ಆಯಸ್ಮತೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ idamevā’’ti vattabbabhāvato ‘‘āyasmato cā’’tiādi vuttaṃ.
ಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಬಾಹಿತಪಾಪಧಮ್ಮತ್ತಾ ಬಾಹಿತಪಾಪಧಮ್ಮೋ ಭವೇ, ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನಿಗ್ಗತಹುಂಹುಂಕತ್ತಾ ನಿಹುಂಹುಙ್ಕೋ ಭವೇ, ನಿಗ್ಗತಕಿಲೇಸಕಸಾವತ್ತಾ ನಿಕ್ಕಸಾವೋ ಭವೇ, ಸೀಲಸಂವರೇನ ಸಂಯತಚಿತ್ತತಾಯ ಯತತ್ತೋ ಭವೇ, ಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚತುಮಗ್ಗಞಾಣವೇದೇಹಿ ಅನ್ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಗತತ್ತಾ ವೇದನ್ತಗೂ ಭವೇ, ಧಮ್ಮೇನ ವುಸಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯತ್ತಾ ವುಸಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋ ಭವೇ। ಯಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಕುಹಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ ಉಸ್ಸದಾ ರಾಗುಸ್ಸದೋ ದೋಸುಸ್ಸದೋ ಮೋಹುಸ್ಸದೋ ಮಾನುಸ್ಸದೋ ದಿಟ್ಠುಸ್ಸದೋ ನತ್ಥಿ, ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಂ ‘‘ಅಹಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ವಾಚಂ ವದೇಯ್ಯಾತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Yo brāhmaṇo bāhitapāpadhammattā bāhitapāpadhammo bhave, so brāhmaṇo niggatahuṃhuṃkattā nihuṃhuṅko bhave, niggatakilesakasāvattā nikkasāvo bhave, sīlasaṃvarena saṃyatacittatāya yatatto bhave, yo brāhmaṇo catumaggañāṇavedehi antaṃ nibbānaṃ gatattā vedantagū bhave, dhammena vusitabrahmacariyattā vusitabrahmacariyo bhave. Yassa brāhmaṇassa kuhiñci loke ussadā rāgussado dosussado mohussado mānussado diṭṭhussado natthi, so brāhmaṇo brahmavādaṃ ‘‘ahaṃ brāhmaṇomhī’’ti vācaṃ vadeyyāti bhagavā avocāti yojanā.
ಯೇ ಬುದ್ಧಾ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ಬಾಹಿತ್ವಾ ಸದಾ ಚರನ್ತಿ ಸತಾ ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನಾ ಖೀಣಸಂಯೋಜನಾ, ತೇ ಬುದ್ಧಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ವೇ ಏಕನ್ತೇನ ಕಥೀಯನ್ತೀತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Ye buddhā pāpake akusale dhamme bāhitvā sadā caranti satā satisampannā khīṇasaṃyojanā, te buddhā lokasmiṃ brāhmaṇāti ve ekantena kathīyantīti avocāti yojanā.
ಯತ್ಥ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಆಪೋ ಚ ಪಥವೀ ಚ ತೇಜೋ ಚ ವಾಯೋ ಚ ನ ಗಾಧತಿ ನ ಪತಿಟ್ಠಹತಿ, ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಸುಕ್ಕಾ ಗಹಾ ಚೇವ ತಾರಕಾ ಚ ನ ಜೋತನ್ತಿ, ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಆದಿಚ್ಚೋ ನಪ್ಪಕಾಸತಿ, ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಚನ್ದಿಮಾ ನ ಭಾತಿ, ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬಾನೇ ತಮೋ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
Yattha nibbāne āpo ca pathavī ca tejo ca vāyo ca na gādhati na patiṭṭhahati, tattha nibbāne sukkā gahā ceva tārakā ca na jotanti, tattha nibbāne ādicco nappakāsati, tattha nibbāne candimā na bhāti, tattha nibbāne tamo na vijjati.
ಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅತ್ತನಾ ಸಯಂ ಮುನಿ ಮೋನೇನ ಯದಾ ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅವೇದಿ ವಿನ್ದತಿ ಪಟಿಲಭತಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಅಥ ಪಟಿವಿಜ್ಝನಕ್ಖಣೇ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ರೂಪಾ ರೂಪಧಮ್ಮತೋ ಚ ಅರೂಪಾ ಅರೂಪಧಮ್ಮತೋ ಚ ಸುಖದುಕ್ಖಾ ಸುಖದುಕ್ಖತೋ ಚ ಪಮುಚ್ಚತೀತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Yo brāhmaṇo attanā sayaṃ muni monena yadā taṃ nibbānaṃ avedi vindati paṭilabhati paṭivijjhati, atha paṭivijjhanakkhaṇe so brāhmaṇo rūpā rūpadhammato ca arūpā arūpadhammato ca sukhadukkhā sukhadukkhato ca pamuccatīti avocāti yojanā.
ಯಕ್ಖ, ಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಕೇಸು ಸಕಅತ್ತಭಾವೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಸು ಸಚ್ಚೇಸು, ಧಮ್ಮೇಸು ಚ ಪಾರಗೂ ಹೋತಿ, ಅಥ ಪಾರಗಮನಕ್ಖಣೇ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಏತಂ ಅಜಕಲಾಪಕಂ ತಯಾ ವುತ್ತಂ ಏತಂ ಪಿಸಾಚಂ ಕಿಲೇಸಪಿಸಾಚಞ್ಚ , ತಯಾ ಕತಂ ಅಕ್ಕುಲಞ್ಚ ಅಕ್ಕುಲಂ, ಪಕ್ಕುಲಕರಣಂ ಅತಿವತ್ತತೀತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Yakkha, yo brāhmaṇo sakesu sakaattabhāvesu dhammesu upādānakkhandhesu saccesu, dhammesu ca pāragū hoti, atha pāragamanakkhaṇe so brāhmaṇo etaṃ ajakalāpakaṃ tayā vuttaṃ etaṃ pisācaṃ kilesapisācañca , tayā kataṃ akkulañca akkulaṃ, pakkulakaraṇaṃ ativattatīti avocāti yojanā.
ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಆಯನ್ತಿಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿಂ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಂ ಭರಿಯಂ ವಾ, ಅಞ್ಞಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿಂ ಇತ್ಥಿಂ ವಾ ಚಿತ್ತೇನ ನ ಅಭಿನನ್ದತಿ, ಪಕ್ಕಮನ್ತಿಂ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಂ ಭರಿಯಂ ವಾ, ಅಞ್ಞಂ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿಂ ಇತ್ಥಿಂ ವಾ ಚಿತ್ತೇನ ನ ಸೋಚತಿ, ಸಙ್ಗಾ ಪಞ್ಚವಿಧತೋಪಿ ಸಙ್ಗತೋ ಮುತ್ತಂ ಸಙ್ಗಾಮಜಿಂ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣ’’ನ್ತಿ ಅಹಂ ವದಾಮೀತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Yo bhikkhu āyantiṃ āgacchantiṃ purāṇadutiyikaṃ bhariyaṃ vā, aññaṃ āgacchantiṃ itthiṃ vā cittena na abhinandati, pakkamantiṃ purāṇadutiyikaṃ bhariyaṃ vā, aññaṃ pakkamantiṃ itthiṃ vā cittena na socati, saṅgā pañcavidhatopi saṅgato muttaṃ saṅgāmajiṃ taṃ bhikkhuṃ ‘‘brāhmaṇa’’nti ahaṃ vadāmīti avocāti yojanā.
ಏತ್ಥ ನದಿಯಂ ಬಹುಜನೋ ನ್ಹಾಯತಿ, ಸೋ ಬಹುಜನೋ ನ್ಹಾಯಕೋ ಉದಕೇನ ಉದಕನ್ಹಾನೇನ ಸುಚೀ ನ ಹೋತಿ। ಯಮ್ಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇ ಸಚ್ಚಂ, ಸಚ್ಚತೋ ಸೇಸಧಮ್ಮೋ ಚ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಚೀ ಚ ಹೋತಿ, ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚ ಹೋತೀತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ; ಸುಚಿಅಸುಚಿಭಾವೋ ಟೀಕಾಯಂ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವುತ್ತೋವ।
Ettha nadiyaṃ bahujano nhāyati, so bahujano nhāyako udakena udakanhānena sucī na hoti. Yamhi puggale saccaṃ, saccato sesadhammo ca atthi, so puggalo sucī ca hoti, so puggalo brāhmaṇo ca hotīti avocāti yojanā; suciasucibhāvo ṭīkāyaṃ vitthārato vuttova.
ಆತಾಪಿನೋ ಝಾಯತೋ ಯಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಸಚ್ಚಧಮ್ಮಾ ಯದಾ ಹವೇ ಏಕನ್ತೇನ ಪಾತುಭವನ್ತಿ, ತದಾ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಾತುಭವನಕ್ಖಣೇ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮಾರಸೇನಂ ವಿಧೂಪಯಂ ವಿಧೂಪಯನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ। ‘‘ಕಿಮಿವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಸೂರಿಯೋವ ಓಭಾಸಯಮನ್ತಲಿಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸೂರಿಯೋ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಂ ಓಭಾಸಯನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ ಇವ, ಏವಂ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Ātāpino jhāyato yassa brāhmaṇassa dhammā saccadhammā yadā have ekantena pātubhavanti, tadā dhammānaṃ pātubhavanakkhaṇe so brāhmaṇo mārasenaṃ vidhūpayaṃ vidhūpayanto tiṭṭhati. ‘‘Kimivā’’ti vattabbattā ‘‘sūriyova obhāsayamantalikkha’’nti vuttaṃ. Sūriyo antalikkhaṃ obhāsayanto tiṭṭhati iva, evaṃ tiṭṭhatīti yojanā.
ಯೋ ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಯೋಗಾನಿ ಉಪಾತಿವತ್ತೋ ಸಕಿಞ್ಚನೇ ಲೋಕೇ ಅಕಿಞ್ಚನೋ ಇರಿಯತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಇರಿಯಾಪಥಂ ವತ್ತೇತಿ। ಅಪಹಾನಧಮ್ಮಂ ಕೇನಚಿ ಮಗ್ಗೇನ ಅಪ್ಪಹಾನಸಭಾವಂ ಅಪ್ಪತ್ತಕಾಯೇನ ಅಪ್ಪತ್ತಂ ತೇವಿಜ್ಜಪತ್ತಂ, ಇರಿಯಮಾನಂ ಸನ್ತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ತಂ ಪಂಸುಕೂಲಿಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ತುಮ್ಹೇ ಪಸ್ಸಥ।
Yo paṃsukūliko bhikkhu sabbāni cattāri yogāni upātivatto sakiñcane loke akiñcano iriyati catubbidhairiyāpathaṃ vatteti. Apahānadhammaṃ kenaci maggena appahānasabhāvaṃ appattakāyena appattaṃ tevijjapattaṃ, iriyamānaṃ santindriyaṃ taṃ paṃsukūlikaṃ bhikkhuṃ tumhe passatha.
ಆಜಾನಿಯಂ ಪುರಿಸಆಜಾನೀಯಂ ಜಾತಿಬಲನಿಸೇಧಂ ‘‘ಅಹಂ ಜಾತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ ಜಾತಿಮತ್ತಕೇನ ಪವತ್ತಮಾನಬಲನಿಸೇಧಕಂ ತಂ ಪಂಸುಕೂಲಿಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಉಳಾರಾ ದೇವತಾ ಬ್ರಹ್ಮಂ ವಿಮಾನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಇಧ ಸಾಸನೇ, ಬ್ರಹ್ಮವಿಮಾನೇ ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ। ನಿಧಾತಿ ಚ ಏತ್ಥ ನ-ಕಾರೋ ಆಗಮೋ।
Ājāniyaṃ purisaājānīyaṃ jātibalanisedhaṃ ‘‘ahaṃ jātibrāhmaṇo’’ti jātimattakena pavattamānabalanisedhakaṃ taṃ paṃsukūlikaṃ bhikkhuṃ sambahulā uḷārā devatā brahmaṃ vimānaṃ upasaṅkamitvā idha sāsane, brahmavimāne vā pasannacittā hutvā namassanti. Nidhāti ca ettha na-kāro āgamo.
ಪುರಿಸಾಜಞ್ಞ ತೇ ತವ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನಮೋ ಅತ್ಥು, ಪುರಿಸುತ್ತಮ ತೇ ತವ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನಮೋ ಅತ್ಥು, ಯಸ್ಸ ತೇ ತವ ನಿಸ್ಸಯಂ ಮಯಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮ, ಸೋ ತ್ವಂ ಕಿಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಝಾಯಸೀತಿ ಅವೋಚುನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
Purisājañña te tava amhākaṃ namo atthu, purisuttama te tava amhākaṃ namo atthu, yassa te tava nissayaṃ mayaṃ nābhijānāma, so tvaṃ kiṃ puggalaṃ nissāya jhāyasīti avocunti yojanā.
ಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನವಸೇನ ಚಿರರತ್ತಂ ಸಮೇತಿಕಾ ಭವನ್ತಿ, ಇಮೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಹಾಯಾ ಹೋನ್ತಿ ವತ। ನೇಸಂ ಸಹಾಯಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮೇ ಬುದ್ಧಪ್ಪವೇದಿತೇ ಧಮ್ಮೇ ಸದ್ಧಮ್ಮೋ ಸಮೇತಿ।
Ye bhikkhū kālena kālaṃ dhammassavanavasena cirarattaṃ sametikā bhavanti, ime bhikkhū sahāyā honti vata. Nesaṃ sahāyānaṃ bhikkhūnaṃ dhamme buddhappavedite dhamme saddhammo sameti.
ಕಪ್ಪಿನೇನ ಅರಿಯಪ್ಪವೇದಿತೇ ಧಮ್ಮೇ ಸುವಿನೀತಾ ತೇ ಸಹಾಯಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸವಾಹಿನಿಂ ಮಾರಂ ಜೇತ್ವಾ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಧಾರೇನ್ತೀತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Kappinena ariyappavedite dhamme suvinītā te sahāyakā bhikkhū savāhiniṃ māraṃ jetvā antimaṃ dehaṃ attabhāvaṃ dhārentīti avocāti yojanā.
ಸಿಥಿಲಂ ವೀರಿಯಂ ಆರಬ್ಭ ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಪ್ಪಮೋಚನಂ ಇದಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಯೋಗಾವಚರೇನ ನ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಅಪ್ಪೇನ ಅಪ್ಪಕೇನ ಥಾಮಸಾ ಇದಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ।
Sithilaṃ vīriyaṃ ārabbha sabbadukkhappamocanaṃ idaṃ nibbānaṃ yogāvacarena na adhigantabbaṃ, appena appakena thāmasā idaṃ nibbānaṃ na adhigantabbaṃ.
ಅಯಞ್ಚ ಯೋಗಾವಚರೋ ಭಿಕ್ಖು ದಹರೋ, ಯೋ ಪುರಿಸೋ ಸವಾಹಿನಿಂ ಮಾರಂ ಜೇತ್ವಾ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಧಾರೇತಿ, ಸೋ ಅಯಂ ಪುರಿಸೋ ಸೋ ಉತ್ತಮಪುರಿಸೋವಾತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಪುರಿಸೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಛನ್ದಾನುರಕ್ಖಣವಸೇನ ‘‘ಪೋರಿಸೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Ayañca yogāvacaro bhikkhu daharo, yo puriso savāhiniṃ māraṃ jetvā antimaṃ dehaṃ attabhāvaṃ dhāreti, so ayaṃ puriso so uttamapurisovāti avocāti yojanā. ‘‘Puriso’’ti vattabbe chandānurakkhaṇavasena ‘‘poriso’’ti vuttaṃ.
ಮೋಘರಾಜ, ದುಬ್ಬಣ್ಣಕೋ ಲೂಖಚೀವರೋ ಸದಾ ಸತೋ ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಚ ವಿಸಂಯುತ್ತೋ ಚ ಕತಕಿಚ್ಚೋ ಚ ಅನಾಸವೋ ಚ ತೇವಿಜ್ಜೋ ಚ ಇದ್ಧಿಪ್ಪತ್ತೋ ಚ ಚೇತೋಪರಿಯಾಯಕೋವಿದೋ ಚ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಸವಾಹಿನಿಂ ಮಾರಂ ಜೇತ್ವಾ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ ಧಾರೇತೀತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Mogharāja, dubbaṇṇako lūkhacīvaro sadā sato satisampanno khīṇāsavo ca visaṃyutto ca katakicco ca anāsavo ca tevijjo ca iddhippatto ca cetopariyāyakovido ca so bhikkhu savāhiniṃ māraṃ jetvā antimaṃ dehaṃ dhāretīti avocāti yojanā.
೧೦೫. ‘‘ತಥಾಗತೋ’’ತಿಆದೀಸು ಯೋಜನಾ ಪಾಕಟಾ। ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
105.‘‘Tathāgato’’tiādīsu yojanā pākaṭā. Idaṃ suttaṃ asekkhabhāge visaye vācakañāpakabhāvena pavattanato asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ nāma.
೧೦೬. ನಾನಾವಿಧಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸೋಳಸಸು ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಸು ಸುತ್ತೇಸು ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
106. Nānāvidhaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca sutta’’nti vattabbattā ‘‘tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca sutta’’ntiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu soḷasasu saṃkilesabhāgiyādīsu suttesu katamaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ nāmāti pucchati.
ಛನ್ನಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಛನ್ನಂ ಛಾದೇನ್ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ದುಕ್ಕಟಾದಿವಸ್ಸೋ ಅತಿವಸ್ಸತಿ, ವಿವಟಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿವಟಂ ದೇಸೇನ್ತಂ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ದುಕ್ಕಟಾದಿವಸ್ಸೋ ನಾತಿವಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ಛನ್ನಸ್ಸ ಅತಿವಸ್ಸನತೋ ಚ ವಿವಟಸ್ಸ ನಾತಿವಸ್ಸನತೋ ಚ ಛನ್ನಂ ಛಾದಿತಬ್ಬಂ ಆಪತ್ತಿಂ ವಿವರೇಥ ದೇಸೇಥ ಆರೋಚೇಥ , ಏವಂ ವಿವರಣೇ ಸತಿ ತಂ ವಿವರನ್ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ದುಕ್ಕಟಾದಿವಸ್ಸೋ ನಾತಿವಸ್ಸತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Channaṃ āpattiṃ āpajjitvā channaṃ chādentaṃ bhikkhuṃ dukkaṭādivasso ativassati, vivaṭaṃ āpattiṃ āpajjitvā vivaṭaṃ desentaṃ ācikkhantaṃ bhikkhuṃ dukkaṭādivasso nātivassati, tasmā channassa ativassanato ca vivaṭassa nātivassanato ca channaṃ chāditabbaṃ āpattiṃ vivaretha desetha ārocetha , evaṃ vivaraṇe sati taṃ vivarantaṃ bhikkhuṃ dukkaṭādivasso nātivassatīti yojanā.
‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಕಿತ್ತಕೇನ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ಕಿತ್ತಕೇನ ವಾಸನಾ ದಸ್ಸಿತಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಛನ್ನಮತಿವಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಂಕಿಲೇಸೋ, ‘ವಿವಟಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀ’ತಿ ವಾಸನಾ, ‘ತಸ್ಮಾ ಛನ್ನಂ ವಿವರೇಥ, ಏವಂ ತಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀ’ತಿ ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಚ ವಾಸನಾ ಚಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಛನ್ನಮತಿವಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏತ್ತಕೇನ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ‘‘ವಿವಟಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏತ್ತಕೇನ ವಾಸನಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ‘‘ತಸ್ಮಾ ಛನ್ನಂ ವಿವರೇಥ, ಏವಂ ತಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏತ್ತಕೇನ ಅಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಚ ದಸ್ಸಿತೋ, ಅಯಂ ವಾಸನಾ ಚ ದಸ್ಸಿತಾ। ಇದಂ ‘‘ಛನ್ನಂ…ಪೇ॰.. ವಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ವಾಸನಾಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
‘‘Imasmiṃ sutte kittakena saṃkileso dassito, kittakena vāsanā dassitā’’ti pucchitabbattā ‘‘channamativassatī’’ti saṃkileso, ‘vivaṭaṃ nātivassatī’ti vāsanā, ‘tasmā channaṃ vivaretha, evaṃ taṃ nātivassatī’ti ayaṃ saṃkileso ca vāsanā cā’’ti vuttaṃ. ‘‘Channamativassatī’’ti ettakena saṃkileso dassito. ‘‘Vivaṭaṃ nātivassatī’’ti ettakena vāsanā dassitā. ‘‘Tasmā channaṃ vivaretha, evaṃ taṃ nātivassatī’’ti ettakena ayaṃ saṃkileso ca dassito, ayaṃ vāsanā ca dassitā. Idaṃ ‘‘channaṃ…pe... vassatī’’ti suttaṃ saṃkilesabhāge visaye ca vāsanābhāge visaye ca vācakañāpakabhāvena pavattanato saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ nāma.
‘‘ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ಏತ್ತಕಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ತೇಸು ಚತೂಸು ಪುಗ್ಗಲೇಸು ಕತಮೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾ, ಕತಮೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಯೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಚತೂಸು ತಮೋತಮಪರಾಯಣಾದೀಸು ಪುಗ್ಗಲೇಸು। ತಸ್ಸತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ। ಇದಂ ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯೇಸು ದ್ವೀಸು ಪುಗ್ಗಲೇಸು ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇಸು ದ್ವೀಸು ಪುಗ್ಗಲೇಸು ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
‘‘Saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ ettakamevā’’ti vattabbattā ‘‘cattārome mahārājā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Tesu catūsu puggalesu katame puggalā saṃkilesabhāgiyā, katame puggalā vāsanābhāgiyā’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha yo ca puggalo’’tiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu catūsu tamotamaparāyaṇādīsu puggalesu. Tassattho pākaṭo. Idaṃ ‘‘cattārome’’tiādikaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyesu dvīsu puggalesu ca vāsanābhāgiyesu dvīsu puggalesu ca vācakañāpakabhāvena pavattanato saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ nāma.
ನಾನಾವಿಧಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Nānāvidhaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ nāmā’’ti pucchitabbattā tattha katamaṃsaṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca sutta’’ntiādi vuttaṃ. Tassattho vuttanayena veditabbo.
ಅಯಸಂ ಯಂ ಬನ್ಧನಞ್ಚ ದಾರುಜಂ ಯಂ ಬನ್ಧನಞ್ಚ ಪಬ್ಬಜಂ ಯಂ ಬನ್ಧನಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಅಯಸಾದಿಬನ್ಧನಂ ‘‘ದಳ್ಹಂ ಬನ್ಧನ’’ನ್ತಿ ಧೀರಾ ಬುದ್ಧಾದಯೋ ಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸಾ ನ ಆಹು। ಮಣಿಕುಣ್ಡಲೇಸು ಚ ಪುತ್ತೇಸು ಚ ದಾರೇಸು ಚ ಯಾ ಸಾರತ್ತರತ್ತಾ ಬಲವರಾಗರತ್ತಾ ಅಪೇಕ್ಖಾ ಲೋಕೇ ವಿಜ್ಜತಿ, ತಂ ಸಾರತ್ತರತ್ತಅಪೇಕ್ಖಾಸಙ್ಖಾತಂ ರಾಗಬನ್ಧನಂ ‘‘ದಳ್ಹಂ ಬನ್ಧನ’’ನ್ತಿ ಧೀರಾ ಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸಾ ಆಹು। ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಸಾರತ್ತರತ್ತಅಪೇಕ್ಖಾಸಙ್ಖಾತೋ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
Ayasaṃ yaṃ bandhanañca dārujaṃ yaṃ bandhanañca pabbajaṃ yaṃ bandhanañca loke atthi, taṃ ayasādibandhanaṃ ‘‘daḷhaṃ bandhana’’nti dhīrā buddhādayo paṇḍitapurisā na āhu. Maṇikuṇḍalesu ca puttesu ca dāresu ca yā sārattarattā balavarāgarattā apekkhā loke vijjati, taṃ sārattarattaapekkhāsaṅkhātaṃ rāgabandhanaṃ ‘‘daḷhaṃ bandhana’’nti dhīrā paṇḍitapurisā āhu. Iminā suttappadesena ayaṃ sārattarattaapekkhāsaṅkhāto akusaladhammo saṃkileso dassito.
‘‘ಕೇನ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಏತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಧೀರಾ ಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸಾ ಏತಂ ರಾಗಬನ್ಧನಂ ‘‘ದಳ್ಹಂ ಬನ್ಧನ’’ನ್ತಿ ಆಹು। ಏತಂ ರಾಗಬನ್ಧನಂ ಓಹಾರಿನಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಪಾಯಂ ಅವಹರಣಂ ಹೋತಿ, ಸಿಥಿಲಂ ಬನ್ಧನಟ್ಠಾನೇ ಛವಿಆದೀನಿ ಅಕೋಪೇತತ್ತಾ ಸಿಥಿಲಂ ಹೋತಿ, ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಂ ಲೋಭವಸೇನ ಏಕವಾರಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ರಾಗಬನ್ಧನಸ್ಸ ದುಮ್ಮೋಚಯತ್ತಾ ದುಪ್ಪಮುಞ್ಚಂ ಹೋತಿ, ಪಣ್ಡಿತಪುರಿಸಾ ಏತಮ್ಪಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ರಾಗಬನ್ಧನಮ್ಪಿ ಮಗ್ಗೇನ ಛೇತ್ವಾನ ಅನಪೇಕ್ಖಿನೋ ಹುತ್ವಾ ಕಾಮಸುಖಂ ಪಹಾಯ ಪರಿಬ್ಬಜನ್ತಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಮಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಇದಂ ‘‘ಅಯಸ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ರಾಗಾದಿಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ವಾಸನಾಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
‘‘Kena nibbedho dassito’’ti vattabbattā ‘‘eta’’ntiādi vuttaṃ. Dhīrā paṇḍitapurisā etaṃ rāgabandhanaṃ ‘‘daḷhaṃ bandhana’’nti āhu. Etaṃ rāgabandhanaṃ ohārinaṃ heṭṭhā apāyaṃ avaharaṇaṃ hoti, sithilaṃ bandhanaṭṭhāne chaviādīni akopetattā sithilaṃ hoti, duppamuñcaṃ lobhavasena ekavārampi uppannassa rāgabandhanassa dummocayattā duppamuñcaṃ hoti, paṇḍitapurisā etampi vuttappakāraṃ rāgabandhanampi maggena chetvāna anapekkhino hutvā kāmasukhaṃ pahāya paribbajanti. Iti iminā suttappadesena ayaṃ maggo nibbedho dassito. Idaṃ ‘‘ayasa’’ntiādikaṃ suttaṃ rāgādisaṃkilesabhāge visaye ca vāsanābhāge visaye ca vācakañāpakabhāvena pavattanato saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca suttaṃ nāma.
೧೦೭. ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಞ್ಚ ಚೇತೇತಿ ಯಞ್ಚ ಚೇತನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ, ಯಞ್ಚ ಪಕಪ್ಪೇತಿ ಯಞ್ಚ ಪಕಪ್ಪನಂ ಕರೋತಿ, ಯಞ್ಚ ಅನುಸೇತಿ ಯಞ್ಚ ಅನುಸಯನಂ ಭವತಿ, ಏತಂ ಚೇತನಂ ಏತಂ ಪಕಪ್ಪನಂ ಏತಂ ಅನುಸಯನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ಆರಮ್ಮಣೇ ಪಚ್ಚಯೇ ಸತಿ ತಸ್ಸ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಾ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ವಿರುಳ್ಹೇ ಸತಿ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಾದಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಹೋತಿ। ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ಸಮ್ಭವತಿ। ಆಯತಿಂ ಸೋಕ…ಪೇ॰… ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ।
107. Bhikkhave, yañca ceteti yañca cetanaṃ nibbatteti, yañca pakappeti yañca pakappanaṃ karoti, yañca anuseti yañca anusayanaṃ bhavati, etaṃ cetanaṃ etaṃ pakappanaṃ etaṃ anusayanaṃ viññāṇassa ṭhitiyā ārammaṇaṃ paccayo hoti. Ārammaṇe paccaye sati tassa abhisaṅkhāra viññāṇassa patiṭṭhā hoti. Tasmiṃ abhisaṅkhāraviññāṇe patiṭṭhite viruḷhe sati āyatiṃ punabbhavābhinibbatti viññāṇādinibbatti hoti. Āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā sati āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ sambhavati. Āyatiṃ soka…pe… samudayo hoti.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇ ನೋ ಚೇತೇತಿ, ಚೇ ನೋ ಪಕಪ್ಪೇತಿ, ಅಥ ತಥಾಪಿ ಚೇ ಅನುಸೇತಿ ಅನುಸಯನಂ ಭವತಿ, ಏವಂ ಸತಿ ಏತಂ ಅನುಸಯನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೋ ಚೇತಯನಾದಿಕೋ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
Bhikkhave, ce no ceteti, ce no pakappeti, atha tathāpi ce anuseti anusayanaṃ bhavati, evaṃ sati etaṃ anusayanaṃ viññāṇassa abhisaṅkhāraviññāṇassa ārammaṇaṃ paccayo hoti…pe… samudayo hoti. Iti iminā suttappadesena ayaṃ vuttappakāro cetayanādiko akusaladhammo saṃkileso dassito.
‘‘ಕೇನ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಯತೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯತೋ ಚ ಅರಿಯಮಗ್ಗಿಕೋ ನೇವ ಚೇತೇತಿ, ನೋ ಚ ಪಕಪ್ಪೇತಿ, ನೋ ಚ ಅನುಸೇತಿ, ಏತಂ ಅಚೇತಯನಂ ಏತಂ ಅಕಪ್ಪನಂ ಏತಂ ಅನನುಸಯನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಚ್ಚಯೋ ನ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಆಯತಿಂ ಸೋಕ…ಪೇ॰… ಯಾಸಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಇದಂ ‘‘ಯಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
‘‘Kena nibbedho dassito’’ti vattabbattā ‘‘yato cā’’tiādi vuttaṃ. Bhikkhave, yato ca ariyamaggiko neva ceteti, no ca pakappeti, no ca anuseti, etaṃ acetayanaṃ etaṃ akappanaṃ etaṃ ananusayanaṃ viññāṇassa abhisaṅkhāraviññāṇassa ārammaṇaṃ paccayo na hoti…pe… āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ nirujjhati, āyatiṃ soka…pe… yāsā nirujjhanti…pe… nirodho hoti. Iti iminā suttappadesena ayaṃ ariyamaggo nibbedho dassito. Idaṃ ‘‘yañca bhikkhave’’tiādikaṃ suttaṃ saṃkilesabhāge visaye ca nibbedhabhāge visaye ca vācakañāpakabhāvena pavattanato saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ nāma.
೧೦೮. ನಾನಾವಿಧಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
108. Nānāvidhaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca sutta’’ntiādi vuttaṃ. Tassattho vuttanayena veditabbo.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಸಮುದ್ದೋ ಜಲಸಾಗರಸಮುದ್ದೋ ‘‘ಸಮುದ್ದೋ ಸಮುದ್ದೋ’’ತಿ ಭಾಸತಿ। ಕೇನಟ್ಠೇನ ಭಾಸತಿ? ದುಪ್ಪೂರಣಟ್ಠೇನ ಚ ಸಂಸರಣಟ್ಠೇನ ಚ ದುರತಿಕ್ಕಮನಟ್ಠೇನ ಚ ಸಮುದ್ದೋತಿ ಭಾಸತಿ। ಏವಂ ಸತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಸೋ ಜಲಸಾಗರಸಮುದ್ದೋ ಅರಿಯಸ್ಸ ಭಗವತೋ ವಿನಯೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಟ್ಠೇನ ಸಮುದ್ದೋ ನ ಹೋತಿ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಸೋ ಜಲಸಾಗರಸಮುದ್ದೋ ಮಹಾ ಉದಕರಾಸಿ ಮಹಾ ಉದಕಣ್ಣವೋ ಹೋತಿ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಕ್ಖು ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಮುದ್ದೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ರೂಪಮಯೋ ರೂಪಾಯತನಮಯೋ ವೇಗೋ। ಕೇನಟ್ಠೇನ? ಪಥವಿತೋ ಯಾವ ಅಕನಿಟ್ಠಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ನೀಲಾದಿರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಸಮೋಸರನ್ತಮ್ಪಿ ದುಪ್ಪೂರಣಟ್ಠೇನ ಚ ಅನಮತಗ್ಗೇ ಸಂಸಾರೇ ಸಂಸರಣಟ್ಠೇನ ಚ ದುರತಿಕ್ಕಮನಟ್ಠೇನ ಚ ಚಕ್ಖುಮೇವ ಸಮುದ್ದೋ ಹೋತಿ। ನೀಲಾದಿರೂಪಾಯತನಸ್ಸ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಸ್ಸ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೇನ ಊಮಿಮಯೇನ ವೇಗೇನ ಸಂಸರಣಟ್ಠೇನ ನೀಲಾದಿರೂಪಮೇವ ವೇಗೋ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಚಕ್ಖು ಸಮುದ್ದೋ ರೂಪಮಯೋ ವೇಗೋ ಚ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಸಂಕಿಲೇಸಹೇತು ದಸ್ಸಿತೋ।
Bhikkhave, assutavā puthujjano samuddo jalasāgarasamuddo ‘‘samuddo samuddo’’ti bhāsati. Kenaṭṭhena bhāsati? Duppūraṇaṭṭhena ca saṃsaraṇaṭṭhena ca duratikkamanaṭṭhena ca samuddoti bhāsati. Evaṃ sati, bhikkhave, eso jalasāgarasamuddo ariyassa bhagavato vinaye vuttappakāraṭṭhena samuddo na hoti. Bhikkhave, eso jalasāgarasamuddo mahā udakarāsi mahā udakaṇṇavo hoti. Bhikkhave, cakkhu purisassa samuddo hoti, tassa cakkhussa rūpamayo rūpāyatanamayo vego. Kenaṭṭhena? Pathavito yāva akaniṭṭhabrahmalokā nīlādirūpārammaṇaṃ samosarantampi duppūraṇaṭṭhena ca anamatagge saṃsāre saṃsaraṇaṭṭhena ca duratikkamanaṭṭhena ca cakkhumeva samuddo hoti. Nīlādirūpāyatanassa appameyyassa appameyyena ūmimayena vegena saṃsaraṇaṭṭhena nīlādirūpameva vego hoti. Iti iminā suttappadesena ayaṃ cakkhu samuddo rūpamayo vego ca saṃkileso saṃkilesahetu dassito.
‘‘ಕೇನ ಅಸೇಕ್ಖೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಯೋ ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಿಂ ಅರಹತ್ತಫಲೇ ಠಿತೋ ಯೋ ಅರಹಾ ರೂಪಮಯಂ ತಂ ವೇಗಂ ಸಹತಿ ಮನಾಪೇ ರೂಪೇ ರಾಗಂ, ಅಮನಾಪೇ ರೂಪೇ ದೋಸಂ, ಅಸಮಪೇಕ್ಖನೇ ಮೋಹಂ ಅನುಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಉಪೇಕ್ಖಕಭಾವೇನ ಸಹತಿ, ಅಯಂ ಅರಹಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಊಮಿಂ ಸಾವಟ್ಟಂ ಸಗಹಂ ಸರಕ್ಖಸಂ ಚಕ್ಖುಸಮುದ್ದಂ ಅತರೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಿಣ್ಣೋ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಅರಹತ್ತಫಲಭೂತೋ ಅಸೇಕ್ಖೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
‘‘Kena asekkho dassito’’ti vattabbattā ‘‘yo ta’’ntiādi vuttaṃ. Yasmiṃ arahattaphale ṭhito yo arahā rūpamayaṃ taṃ vegaṃ sahati manāpe rūpe rāgaṃ, amanāpe rūpe dosaṃ, asamapekkhane mohaṃ anuppādento hutvā upekkhakabhāvena sahati, ayaṃ arahā, bhikkhave, saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagahaṃ sarakkhasaṃ cakkhusamuddaṃ atarīti vuccati, tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇoti vuccati. Iti iminā suttappadesena ayaṃ arahattaphalabhūto asekkho dassito.
‘‘ಸೋತಂ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದೀಸುಪಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇದಂ ‘‘ಸಮುದ್ದೋ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
‘‘Sotaṃbhikkhave’’tiādīsupi iminā nayena yathāsambhavaṃ attho veditabbo. Idaṃ ‘‘samuddo’’tiādikaṃ suttaṃ saṃkilesabhāge visaye ca asekkhabhāge visaye ca vācakañāpakabhāvena pavattanato saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ nāma.
‘‘ಏತ್ತಕಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಛಯಿಮೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅನಯಾಯ ಅನತ್ಥಾಯ ಪಾಣೀನಂ ಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಇಮೇ ಮಯಾ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ಬಳಿಸಾ ಛ ಭವನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಛ? ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇನ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಕಾಮನೀಯಾ ಮನಾಪಾ ಮನವಡ್ಢಕಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಪಿಯಸಭಾವಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ಕಿಲೇಸಕಾಮಸಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ ರೂಪಾ ನೀಲಾದಿರೂಪಾರಮ್ಮಣಾ ಸನ್ತಿ, ತಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ರೂಪಂ ಭಿಕ್ಖು ಚೇ ಅಭಿನನ್ದತಿ ಸಪ್ಪೀತಿಕತಣ್ಹಾಯ ಅಭಿಮುಖೋ ನನ್ದತಿ, ಚೇ ಅಭಿವದತಿ ‘‘ಅಹೋ ಸುಖಂ ಅಹೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ವದಾಪೇನ್ತಿಯಾ ತಣ್ಹಾಯನವಸೇನ ಅಭಿವದತಿ, ಚೇ ಅಜ್ಝೋಸಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ ಗಿಲಿತ್ವಾ ವಿಯ ಪರಿನಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಂ ಸತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ‘‘ಗಿಲಿತಬಳಿಸೋ…ಪೇ॰… ಪಾಪಿಮತೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ನೀಲಾದಿಭೇದೇನ ಅನೇಕವಿಧತ್ತಾ ‘‘ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ…ಪೇ॰… ರಜನೀಯಾ’’ತಿ ಬಹುವಚನನಿದ್ದೇಸೋ ಕತೋಪಿ ರೂಪಾಯತನರೂಪಾರಮ್ಮಣಭಾವೇನ ಚ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಭಾವೇನ ಚ ಏಕವಿಧತಂ ಅನತಿವತ್ತನತೋ ‘‘ತ’’ನ್ತಿ ಏಕವಚನನಿದ್ದೇಸೋ ಕತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದೀಸುಪಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾದಿಕೋ ಛಬ್ಬಿಧೋ ಬಳಿಸೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಕಿಲೇಸಹೇತು ದಸ್ಸಿತೋ।
‘‘Ettakamevā’’ti vattabbattā ‘‘chayime’’tiādi vuttaṃ. Bhikkhave, lokasmiṃ sattānaṃ anayāya anatthāya pāṇīnaṃ byābādhāya ime mayā vuccamānā baḷisā cha bhavanti. Katame cha? Bhikkhave, cakkhuviññeyyā cakkhuviññāṇena viññeyyā iṭṭhā kantā kāmanīyā manāpā manavaḍḍhakā piyarūpā piyasabhāvā kāmūpasaṃhitā kilesakāmasahitā rajanīyā rūpā nīlādirūpārammaṇā santi, taṃ vuttappakāraṃ rūpaṃ bhikkhu ce abhinandati sappītikataṇhāya abhimukho nandati, ce abhivadati ‘‘aho sukhaṃ aho sukha’’nti vadāpentiyā taṇhāyanavasena abhivadati, ce ajjhosāya tiṭṭhati gilitvā viya pariniṭṭhapetvā tiṭṭhati, evaṃ sati, bhikkhave, ayaṃ bhikkhu ‘‘gilitabaḷiso…pe… pāpimato’’ti vuccati. Ettha ca nīlādibhedena anekavidhattā ‘‘rūpā iṭṭhā…pe… rajanīyā’’ti bahuvacananiddeso katopi rūpāyatanarūpārammaṇabhāvena ca cakkhuviññeyyabhāvena ca ekavidhataṃ anativattanato ‘‘ta’’nti ekavacananiddeso katoti veditabbo. ‘‘Santi, bhikkhave, sotaviññeyyā’’tiādīsupi iminā nayena yathāsambhavaṃ attho veditabbo. Iti iminā suttappadesena ayaṃ cakkhuviññeyyādiko chabbidho baḷiso saṃkileso kilesahetu dassito.
‘‘ಕೇನ ಅಸೇಕ್ಖೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಸನ್ತಿ ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Kena asekkho dassito’’ti vattabbattā ‘‘santi cā’’tiādi vuttaṃ.
ಅಭೇದಿ ಭಿನ್ದಿ, ಪರಿಭೇದಿ ಪರಿಸಮನ್ತತೋ ಭಿನ್ದಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಅರಹತ್ತಫಲಭೂತೋ ಅಸೇಕ್ಖೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಇದಂ ‘‘ಛಯಿಮೇ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
Abhedi bhindi, paribhedi parisamantato bhindi. Iti iminā suttappadesena ayaṃ arahattaphalabhūto asekkho dassito. Idaṃ ‘‘chayime’’tiādikaṃ suttaṃ vuttanayena saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ nāma.
೧೦೯. ನಾನಾವಿಧಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
109. Nānāvidhaṃ saṃkilesabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca sutta’’ntiādi vuttaṃ.
ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಸತ್ತಲೋಕೋ ಸನ್ತಾಪಜಾತೋ ಞಾತಿಬ್ಯಸನಾದಿವಸೇನ ಜಾತಸೋಕಸನ್ತಾಪೋ ಚೇವ ರಾಗಾದಿವಸೇನ ಜಾತಪರಿಳಾಹಸನ್ತಾಪೋ ಚ ಫಸ್ಸಪರೇತೋ ಅನೇಕೇಹಿ ದುಕ್ಖಸಮ್ಫಸ್ಸೇಹಿ ಅಭಿಭೂತೋ ರೋದಂ ರೋದನ್ತೋ ವದತಿ। ಕಿನ್ತಿ ವದತಿ? ಅತ್ತನಾ ಫುಟ್ಠಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಭಾವಿತಕಾಯತಾಯ ಅಧಿವಾಸೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಅಹೋ ದುಕ್ಖಂ, ಈದಿಸಂ ದುಕ್ಖಂ ಮಯ್ಹಂ ಸತ್ತುನೋಪಿ ಮಾ ಹೋತೂ’’ತಿಆದಿನಾ ರೋದನ್ತೋ ವಿಲಪನ್ತೋ ವದತಿ, ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಏವಂ ವದತೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಅತ್ತತೋ ಯೇನ ಯೇನ ಹಿ ಮಞ್ಞನ್ತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಏತೇ ಸತ್ತಾ ಯೇನ ಯೇನ ಕಾಮಜ್ಝೋಸಾದಿನಾ ಪಕಾರೇನ ಅತ್ತತೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪಟಿಕಾರಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ತತೋ ಪಕಾರತೋ ಅಞ್ಞಥಾ ಅಞ್ಞೇನ ಪಕಾರೇನ ತಂ ದುಕ್ಖಂ ತಿಕಿಚ್ಛಿತಬ್ಬಂ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಹೋತಿ।
Ayaṃloko sattaloko santāpajāto ñātibyasanādivasena jātasokasantāpo ceva rāgādivasena jātapariḷāhasantāpo ca phassapareto anekehi dukkhasamphassehi abhibhūto rodaṃ rodanto vadati. Kinti vadati? Attanā phuṭṭhaṃ dukkhaṃ abhāvitakāyatāya adhivāsetuṃ asakkonto hutvā ‘‘aho dukkhaṃ, īdisaṃ dukkhaṃ mayhaṃ sattunopi mā hotū’’tiādinā rodanto vilapanto vadati, ‘‘kasmā evaṃ vadatī’’ti vattabbattā ‘‘attato yena yena hi maññantī’’tiādi vuttaṃ. Ete sattā yena yena kāmajjhosādinā pakārena attato dukkhassa paṭikāraṃ maññanti, tato pakārato aññathā aññena pakārena taṃ dukkhaṃ tikicchitabbaṃ hi yasmā hoti.
ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ರೋದಂ ರೋದನ್ತೋ ವದತಿ, ಯೇನ ಯೇನ ವಾ ಪರವಿಹಿಂಸಾದಿಪಕಾರೇನ ಅತ್ತನೋ ವಡ್ಢಿಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ ಆಸೀಸನ್ತಿ, ತತೋ ಪಕಾರತೋ ಅಞ್ಞಥಾ ಅವಡ್ಢಿ ಏವ ಹೋತಿ। ತಂ ಆಸೀಸಿತಬ್ಬಂ ಅಞ್ಞಥಾಭಾವಿ ಅವಡ್ಢಿತಭಾವಿ ಏವ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮಞ್ಞಿತಬ್ಬಸ್ಸ ಆಸೀಸಿತಬ್ಬಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥಾ ಭವನಸೀಲತ್ತಾ ರೋದಂ ರೋದನ್ತೋ ವದತಿ, ಅಯಂ ಸತ್ತಲೋಕೋ ರೋದನ್ತೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ವದತಿ। ‘‘ಕಿ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಭವಸತ್ತೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಭವಸತ್ತೋ ಕಾಮಭವಾದೀಸು ಸತ್ತೋ ವಿಸತ್ತೋ ಲೋಕೋ ಭವಮೇವ ಕಾಮಭವಾದಿಭವಮೇವ ಅಭಿನನ್ದತಿ। ಯಂ ಭವಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ, ತಂ ಜರಾಮರಣಾದಿಅನೇಕಬ್ಯಸನಾನುಬನ್ಧತ್ತಾ ಭಯಾನಕಟ್ಠೇನ ಭಯಂ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಸ ಯತೋ ಜರಾಮರಣಾದಿತೋ ಭಾಯತಿ, ತಂ ಜರಾಮರಣಾದಿದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಭಾವತೋ ದುಕ್ಖಂ ದುಕ್ಖಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಸನ್ತಾಪಾದಿಕೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಸಂಕಿಲೇಸಹೇತು ದಸ್ಸಿತೋ।
Aññathābhāvīti yasmā rodaṃ rodanto vadati, yena yena vā paravihiṃsādipakārena attano vaḍḍhiṃ maññanti āsīsanti, tato pakārato aññathā avaḍḍhi eva hoti. Taṃ āsīsitabbaṃ aññathābhāvi avaḍḍhitabhāvi eva hi yasmā hoti, tasmā maññitabbassa āsīsitabbassa aññathā bhavanasīlattā rodaṃ rodanto vadati, ayaṃ sattaloko rodanto ca hutvā vadati. ‘‘Ki’’nti pucchitabbattā ‘‘bhavasatto’’tiādi vuttaṃ. Bhavasatto kāmabhavādīsu satto visatto loko bhavameva kāmabhavādibhavameva abhinandati. Yaṃ bhavaṃ abhinandati, taṃ jarāmaraṇādianekabyasanānubandhattā bhayānakaṭṭhena bhayaṃ hoti. Yassa yato jarāmaraṇādito bhāyati, taṃ jarāmaraṇādidukkhassa adhiṭṭhānabhāvato dukkhaṃ dukkhādhiṭṭhānaṃ hoti. Iti iminā suttappadesena ayaṃ santāpādiko saṃkileso saṃkilesahetu dassito.
ಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ‘‘ಕೇನ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಭವವಿಪ್ಪಹಾನಾಯ ಖೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಭವವಿಪ್ಪಹಾನಾಯ ಖೋ ಪನ ಕಾಮಭವಾದಿಕಸ್ಸ ಭವಸ್ಸ ಪಜಹನತ್ಥಾಯ ಏವ ಇದಂ ಮಯಾ ಅಧಿಗತಂ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಭೂತೋ ಮಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
Saṃkileso dassito, ‘‘kena nibbedho dassito’’ti vattabbattā ‘‘bhavavippahānāya kho’’tiādi vuttaṃ. Bhavavippahānāya kho pana kāmabhavādikassa bhavassa pajahanatthāya eva idaṃ mayā adhigataṃ maggabrahmacariyaṃ vussati. Iti iminā suttappadesena ayaṃ brahmacariyabhūto maggo nibbedho dassito.
‘‘ಭವವಿಪ್ಪಹಾನಾಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಏಕನ್ತೇನ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಮಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ಆಚರಿಯೇನ ದಸ್ಸಿತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ, ‘‘ಕತಮೋ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಹಿ-ಸದ್ದೋ ವಾಚಾಸಿಲಿಟ್ಠತ್ಥೋ। ಯೇ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಯೇ ಕೇಚಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಭವೇನ ರೂಪಭವೇನ ಭವಸ್ಸ ಕಾಮಭವಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಮೋಕ್ಖಂ ಆಹಂಸು, ಭವೇನ ಅರೂಪಭವೇನ ಭವಸ್ಸ ಕಾಮಭವಸ್ಸ ಚೇವ ರೂಪಭವಸ್ಸ ಚ ವಿಪ್ಪಮೋಕ್ಖಂ ಆಹಂಸು, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಸಮಣಾ ವಾ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಭವಸ್ಮಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಭವತೋ ಅವಿಪ್ಪಮುತ್ತಾ ಭವನ್ತೀತಿ ಅಹಂ ವದಾಮಿ।
‘‘Bhavavippahānāyā’’tiādinā ekantena niyyānikamaggo nibbedho ācariyena dassito, amhehi ca ñāto, ‘‘katamo aniyyānikamaggo’’ti pucchitabbattā ‘‘ye hi keci samaṇā vā’’tiādi vuttaṃ. Hi-saddo vācāsiliṭṭhattho. Ye keci samaṇā vā ye keci brāhmaṇā vā bhavena rūpabhavena bhavassa kāmabhavassa vippamokkhaṃ āhaṃsu, bhavena arūpabhavena bhavassa kāmabhavassa ceva rūpabhavassa ca vippamokkhaṃ āhaṃsu, sabbe te samaṇā vā sabbe te brāhmaṇā vā bhavasmā vuttappakārabhavato avippamuttā bhavantīti ahaṃ vadāmi.
‘‘ರೂಪಭವಾದಿನಾ ಯೇ ಚ ಕಾಮಭವಾದಿಭವಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಮೋಕ್ಖಂ ಆಹಂಸೂ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ವಿಭವೇನ ಭವಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಆಹಂಸೂತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯೇ ವಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯೇ ವಾ ಪನ ಕೇಚಿ ಸಮಣಾ ವಾ ಯೇ ವಾ ಪನ ಕೇಚಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ವಿಭವೇನ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಯಾ ಭವಸ್ಸ ಸಂಸಾರಭವಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಆಹಂಸು, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಸಮಣಾ ವಾ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾ ಭವಸ್ಮಾ ಸಂಸಾರಭವತೋ ಅನಿಸ್ಸಟಾವ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅಹಂ ವದಾಮಿ। ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಅನಿಸ್ಸಟಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ಅನಿಸ್ಸಟಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಉಪಧಿಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಂ ದುಕ್ಖಂ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖಂ ಉಪಧಿಂ ಖನ್ಧೂಪಧಿಕಿಲೇಸೂಪಧಿಅಭಿಸಙ್ಖಾರೂಪಧಯೋ ಪಟಿಚ್ಚ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಸಮ್ಭೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನಿಸ್ಸಟಾ ಹೋನ್ತಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಖಾತೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
‘‘Rūpabhavādinā ye ca kāmabhavādibhavassa vippamokkhaṃ āhaṃsū’’ti vattabbattā vibhavena bhavassa nissaraṇaṃ āhaṃsūti dassetuṃ ‘‘ye vā panā’’tiādi vuttaṃ. Ye vā pana keci samaṇā vā ye vā pana keci brāhmaṇā vā vibhavena ucchedadiṭṭhiyā bhavassa saṃsārabhavassa nissaraṇaṃ āhaṃsu, sabbe te samaṇā vā sabbe te brāhmaṇā vā bhavasmā saṃsārabhavato anissaṭāva hontīti ahaṃ vadāmi. ‘‘Kasmā anissaṭā’’ti vattabbattā anissaṭakāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘upadhiṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Idaṃ dukkhaṃ saṃsāradukkhaṃ upadhiṃ khandhūpadhikilesūpadhiabhisaṅkhārūpadhayo paṭicca hi yasmā sambhoti, tasmā anissaṭā honti. Iti iminā suttappadesena ayaṃ micchādiṭṭhisaṅkhāto saṃkileso dassito.
ಯೇ ಹಿ ‘‘ಕೇಚೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ‘‘ಕೇನ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಕ್ಖಯಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಕ್ಖಯಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗತೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮ್ಭವೋ ನತ್ಥಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
Ye hi ‘‘kecī’’tiādinā saṃkileso dassito, ‘‘kena nibbedho dassito’’ti vattabbattā ‘‘sabbupādānakkhayā’’tiādi vuttaṃ. Sabbupādānakkhayā ariyamaggato dukkhassa saṃsāradukkhassa sambhavo natthi. Iti iminā suttappadesena ayaṃ ariyamaggo nibbedho dassito.
‘‘ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ಅಞ್ಞಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನಪಿ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಲೋಕಮಿಮ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪುಥೂ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಪರೇತಂ ಅಭಿಭೂತಂ ಭೂತರತಂ ಭೂತೇಸು ಇತ್ಥಿಪುರಿಸೇಸು ಅಞ್ಞಮಞ್ಞರತಂ ಭೂತಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ಭವೇಹಿ ಅಪರಿಮುತ್ತಂ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಮಮ ಚಿತ್ತ ತ್ವಂ ಪಸ್ಸ। ಯೇ ಕೇಚಿ ಭವಾ ಇತ್ತರಖಣಾ ವಾ ಭವಾ, ದೀಘಾಯುಕಾ ವಾ ಭವಾ, ಸಾತವನ್ತೋ ವಾ ಭವಾ, ಅಸಾತವನ್ತೋ ವಾ ಭವಾ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಸಬ್ಬಧಿ ‘‘ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ತಿರಿಯ’’ನ್ತಿ ಇಮೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು ಸಬ್ಬತ್ಥತಾಯ ಸಬ್ಬತ್ಥಭಾವೇನ ಅಹೇಸುಂ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ಭವಾ ನಿಚ್ಚಧುವರಹಿತತ್ತಾ ಅನಿಚ್ಚಾ ಸಮ್ಪೀಳಿತತ್ತಾ ದುಕ್ಖಾ ವಿಪರಿಣಾಮಭಾವತೋ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾ ಅಹೇಸುಂ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಅವಿಜ್ಜಾದಿಕೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
‘‘Vuttappakārā aññasuttappadesenapi dassito’’ti dassetuṃ ‘‘lokamima’’ntiādi vuttaṃ. Puthū visuṃ visuṃ avijjāya paretaṃ abhibhūtaṃ bhūtarataṃ bhūtesu itthipurisesu aññamaññarataṃ bhūtaṃ khandhapañcakaṃ bhavehi aparimuttaṃ imaṃ lokaṃ mama citta tvaṃ passa. Ye keci bhavā ittarakhaṇā vā bhavā, dīghāyukā vā bhavā, sātavanto vā bhavā, asātavanto vā bhavā pañcakkhandhā sabbadhi ‘‘uddhaṃ adho tiriya’’nti imesu sabbesu sabbatthatāya sabbatthabhāvena ahesuṃ, sabbe te vuttappakārā bhavā niccadhuvarahitattā aniccā sampīḷitattā dukkhā vipariṇāmabhāvato vipariṇāmadhammā ahesuṃ. Iti iminā suttappadesena ayaṃ avijjādiko saṃkileso dassito.
‘‘ಲೋಕಮಿಮ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ‘‘ಕೇನ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಏವಮೇತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ಏತಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಸಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ, ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ವಾ ಪಸ್ಸತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಭವತಣ್ಹಾ ಪಹೀಯತಿ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ಯಥಾಭೂತಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ವಿಭವಂ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಂ ನಾಭಿನನ್ದತಿ ನ ಪತ್ಥೇತಿ। ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸೋ ತಣ್ಹಾನಂ ಖಯಾ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧೋ ಅಸೇಸವಿರಾಗಸಙ್ಖಾತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ನಿರೋಧೋ ನಿರುಜ್ಝನಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿಬ್ಬುತಿ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಮಗ್ಗೋ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
‘‘Lokamima’’ntiādinā saṃkileso dassito, ‘‘kena nibbedho dassito’’ti vattabbattā ‘‘evameta’’ntiādi vuttaṃ. Evaṃ vuttappakārena etaṃ khandhapañcakaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sassa attano maggapaññāya, vipassanāpaññāya vā passato passantassa puggalassa bhavataṇhā pahīyati, sammappaññāya yathābhūtaṃ khandhapañcakaṃ passanto vibhavaṃ ucchedadiṭṭhiṃ nābhinandati na pattheti. Tassa puggalassa sabbaso taṇhānaṃ khayā asesavirāganirodho asesavirāgasaṅkhātena maggena nirodho nirujjhanaṃ nibbānaṃ nibbuti hoti. Iti iminā suttappadesena ayaṃ maggo nibbedho dassito.
‘‘ಏವಮೇತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಿಬ್ಬೇಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ‘‘ಕೇನ ಅಸೇಕ್ಖೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬುತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿನಿಬ್ಬುತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅನುಪಾದಾ ಕಿಲೇಸಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದನತೋ ಅಗ್ಗಹಣತೋ ಪುನಬ್ಭವೋ ನ ಹೋತಿ, ಏವಂಭೂತೇನ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೇನ ಪುಬ್ಬೇ ಅತ್ತಾನಂ ಅಭಿಭೂತೋ ಪಞ್ಚವಿಧೋ ಮಾರೋ ವಿಜಿತೋ ಅಹೋಸಿ, ಅನೇನ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೇನ ಪಞ್ಚಹಿ ಮಾರೇಹಿ ಸಙ್ಗಾಮೋ ವಿಜಿತೋ, ಸಙ್ಗಾಮೇ, ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಾದೀಸು ವಾ ತಾದೀ ತಾದಿಲಕ್ಖಣಪ್ಪತ್ತೋ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೋ ಸಬ್ಬಭವಾನಿ ಉಪಚ್ಚಗಾ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋವ ಜಾತೋ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನ ಅಯಂ ಅಸೇಕ್ಖೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ‘‘ಅಯಂ ಲೋಕೋ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗೇ ವಿಸಯೇ ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಏಕದೇಸವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ।
‘‘Evameta’’ntiādinā nibbedho dassito, ‘‘kena asekkho dassito’’ti vattabbattā ‘‘tassa nibbutassā’’tiādi vuttaṃ. Taṇhādiṭṭhinibbutassa tassa bhikkhuno anupādā kilesābhisaṅkhārānaṃ anuppādanato aggahaṇato punabbhavo na hoti, evaṃbhūtena ariyapuggalena pubbe attānaṃ abhibhūto pañcavidho māro vijito ahosi, anena ariyapuggalena pañcahi mārehi saṅgāmo vijito, saṅgāme, iṭṭhāniṭṭhādīsu vā tādī tādilakkhaṇappatto ariyapuggalo sabbabhavāni upaccagā atikkantova jāto. Iti iminā suttappadesena ayaṃ asekkho dassito. Idaṃ vuttappakāraṃ ‘‘ayaṃ loko’’tiādikaṃ suttaṃ saṃkilesabhāge visaye ca nibbedhabhāge visaye ca asekkhabhāge visaye ca vācakañāpakabhāvena ekadesavasena pavattanato saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ nāma.
‘‘ಏತ್ತಕಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅನ್ಧಪುಥುಜ್ಜನೋ ಸಂಸಾರಸೋತಸ್ಸ ಅನುಕೂಲಭಾವೇನ ಗಚ್ಛನತೋ ಅನುಸೋತಗಾಮೀ ನಾಮ, ಕಲ್ಯಾಣಪುಥುಜ್ಜನೋ ಸಂಸಾರಸೋತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಿದಾನುಪಸ್ಸನಾದೀಹಿ ಪಟಿಕ್ಕೂಲವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಪಟಿಸೋತಗಾಮೀ ನಾಮ, ಸೇಕ್ಖೋ ಅಚಲಪ್ಪಸಾದಾದಿಸಮನ್ನಾಗಮೇನ ಠಿತಸಭಾವತ್ತಾ ಠಿತತ್ತೋ ನಾಮ, ಅಸೇಕ್ಖೋ ಸಂಸಾರಪಾರಙ್ಗತವಸೇನ ತಿಟ್ಠನತೋ ‘‘ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
‘‘Ettakamevā’’ti vattabbattā ‘‘cattārome’’tiādi vuttaṃ. Andhaputhujjano saṃsārasotassa anukūlabhāvena gacchanato anusotagāmī nāma, kalyāṇaputhujjano saṃsārasotassa nibbidānupassanādīhi paṭikkūlavasena pavattanato paṭisotagāmī nāma, sekkho acalappasādādisamannāgamena ṭhitasabhāvattā ṭhitatto nāma, asekkho saṃsārapāraṅgatavasena tiṭṭhanato ‘‘thale tiṭṭhatī’’ti vuccati.
‘‘ತೇಸು ಚತೂಸು ಪುಗ್ಗಲೇಸು ಕತಮೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಭಾವತೋ ‘‘ತತ್ಥ ಯೋಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Tesu catūsu puggalesu katamo puggalo saṃkilesabhāgiyādī’’ti vattabbabhāvato ‘‘tattha yoya’’ntiādi vuttaṃ.
೧೧೦. ನಾನಾವಿಧಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
110. Nānāvidhaṃ saṃkilesabhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca asekkhabhāgiyañca suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katama’’ntiādi vuttaṃ.
ಅಭಿಜಾತಿಯೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಛ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಕಣ್ಹೇ ನೀಚೇ ಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ, ಕಣ್ಹಧಮ್ಮಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ವಾ ಕಣ್ಹೋ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಕಣ್ಹಂ ಕಾಳಕಂ ದಸವಿಧಂ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾಯತಿ ಪಸವತಿ, ಏಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅತ್ಥಿ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ಕಣ್ಹೋ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಸುಕ್ಕಂ ದಸವಿಧಂ ಕುಸಲಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಜಾಯತಿ, ಏಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅತ್ಥಿ। ಕಣ್ಹೋ ಕಣ್ಹಾಭಿಜಾತಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕಂ ಅಕಣ್ಹಅಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ ಅಚ್ಚನ್ತದಿಟ್ಠಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಾಧೇತಿ, ಏಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅತ್ಥಿ। ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ತಯೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಜಾನಿತಬ್ಬಾ।
Abhijātiyo puggalā cha saṃvijjanti lokasmiṃ, kaṇhe nīce kule nibbatto kaṇhābhijātiko, kaṇhadhammasamannāgatattā vā kaṇho kaṇhābhijātiko hutvā kaṇhaṃ kāḷakaṃ dasavidhaṃ dussīlyadhammaṃ abhijāyati pasavati, eso puggalo atthi. Vuttappakārena kaṇho kaṇhābhijātiko hutvā sukkaṃ dasavidhaṃ kusaladhammaṃ abhijāyati, eso puggalo atthi. Kaṇho kaṇhābhijātiko hutvā akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ accantadiṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādheti, eso puggalo atthi. Vuttavipariyāyena tayo puggalā jānitabbā.
‘‘ತೇಸು ಕತಮೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಯೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Tesu katame puggalā saṃkilesabhāgiyā’’tiādinā vattabbattā ‘‘tattha yo cā’’tiādi vuttaṃ.
‘‘ಏತ್ತಕಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Ettakamevā’’ti vattabbattā ‘‘cattārimānī’’tiādi vuttaṃ.
೧೧೧. ನಾನಾವಿಧಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಞ್ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
111. Nānāvidhaṃ saṃkilesabhāgiyañca vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañcā’’tiādi vuttaṃ.
ಮಾನುಸತ್ತಂ ಮನುಸ್ಸಭಾವಂ ಲದ್ಧಾನ ಕಿಚ್ಚಂ, ಅಕಿಚ್ಚಞ್ಚ ದ್ವೇ ಭವನ್ತಿ, ದ್ವೇ ಕಿಚ್ಚಾನಿಯೇವ ಕತ್ತಬ್ಬಾನಿ। ತೇನಾಹ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯೋ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೧೧) ‘‘ಕತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಕತಮಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸುಕಿಚ್ಚಂ ಚೇವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪುಞ್ಞಾನಿ ಚ ಕತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ಸುಕಿಚ್ಚಂ ಏವ, ಸಂಯೋಜನವಿಪ್ಪಹಾನಂ ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ಸುಕಿಚ್ಚಂ ನಾಮಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Mānusattaṃ manussabhāvaṃ laddhāna kiccaṃ, akiccañca dve bhavanti, dve kiccāniyeva kattabbāni. Tenāha aṭṭhakathācariyo (netti. aṭṭha. 111) ‘‘kattabba’’nti dasseti. ‘‘Katamaṃ kattabbaṃ kicca’’nti vattabbattā kattabbakiccaṃ dassetuṃ ‘‘sukiccaṃ cevā’’tiādi vuttaṃ. Puññāni ca kattabbattā sukiccaṃ eva, saṃyojanavippahānaṃ vā kattabbattā sukiccaṃ nāmāti yojanā.
‘‘ತತ್ಥ ಸುತ್ತೇ ಕತಮೇನ ಕತಮೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಸುಕಿಚ್ಚಂಚೇವ ಪುಞ್ಞಾನೀತಿ ವಾಸನಾ, ಸಂಯೋಜನವಿಪ್ಪಹಾನಂ ವಾತಿ ನಿಬ್ಬೇಧೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ।
‘‘Tattha sutte katamena katamo dassito’’ti vattabbattā ‘‘sukiccaṃceva puññānīti vāsanā, saṃyojanavippahānaṃ vāti nibbedho’’ti vutto.
‘‘ಏತ್ತಕಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರಿತ್ವಾನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರಿತ್ವಾನ ಕತಪುಞ್ಞಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸಗ್ಗಾ ಸಗ್ಗತೋ ಸಗ್ಗಂಯೇವ ವಜನ್ತಿ। ಸಂಯೋಜನಪ್ಪಹಾನಾ ಅರಿಯಾ ಜರಾಮರಣಾ ಜರಾಮರಣತೋ ವಿಪ್ಪಮುಚ್ಚನ್ತಿ।
‘‘Ettakamevā’’ti vattabbattā ‘‘puññāni karitvānā’’tiādi vuttaṃ. Puññāni karitvāna katapuññā puggalā saggā saggato saggaṃyeva vajanti. Saṃyojanappahānā ariyā jarāmaraṇā jarāmaraṇato vippamuccanti.
‘‘ತತ್ಥ ಸುತ್ತೇ ಕತಮೇನ ಕತಮೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರಿತ್ವಾನ, ಸಗ್ಗಾ ಸಗ್ಗಂ ವಜನ್ತಿ ಕತಪುಞ್ಞಾ’ತಿ ವಾಸನಾ, ‘ಸಂಯೋಜನಪ್ಪಹಾನಾ, ಜರಾಮರಣಾ ವಿಪ್ಪಮುಚ್ಚನ್ತೀ’ತಿ ನಿಬ್ಬೇಧೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Tattha sutte katamena katamo dassito’’ti vattabbattā ‘‘puññāni karitvāna, saggā saggaṃ vajanti katapuññā’ti vāsanā, ‘saṃyojanappahānā, jarāmaraṇā vippamuccantī’ti nibbedho’’ti vuttaṃ.
‘‘ಏತ್ತಕಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ದ್ವೇಮಾನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಕತಮೇನ ಕತಮೋ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಯೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ನಿಬ್ಬೇಧೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Ettakamevā’’ti vattabbattā ‘‘dvemānī’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Katamena katamo dassito’’ti vattabbattā ‘‘tattha yo…pe… ayaṃ nibbedho’’ti vuttaṃ.
ನಾನಾವಿಧಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಞ್ಚ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ , ‘‘ಕತಮಂ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸೋಳಸಸು ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಸು ಸುತ್ತೇಸು ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ತಣ್ಹಾಪಕ್ಖೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ಬಹುವಿಸಯತ್ತಾ ನಿಯಮೇತ್ವಾನ ನಿದ್ಧಾರೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಕೇನ ಪಕಾರೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೀಹಿ ತಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಭವತಣ್ಹಾಯಾತಿ ರೂಪಭವತಣ್ಹಾಯ। ವಿಭವತಣ್ಹಾಯಾತಿ ಅರೂಪಭವತಣ್ಹಾಯ। ಯೇನ ಯೇನ ವಾ ಪನ ವತ್ಥುನಾ ತಣ್ಹಾಪಭೇದಉಚ್ಛೇದಾದಿವತ್ಥುನಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಭವತಣ್ಹಾದಿವಸೇನ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ, ತೇನ ತೇನ ಪಕಾರೇನ ತಣ್ಹಾದಿನಾ ವಾ ತಣ್ಹಾಪಭೇದಉಚ್ಛೇದಾದಿವತ್ಥುನಾ ವಾ ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Nānāvidhaṃ vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ , ‘‘katamaṃ taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha taṇhāsaṃkilesabhāgiya’’ntiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu soḷasasu saṃkilesabhāgiyādīsu suttesu taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ taṇhāpakkheneva niddisitabbaṃ, bahuvisayattā niyametvāna niddhāressāmīti vuttaṃ hoti. ‘‘Kena pakārena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘tīhi taṇhāhī’’tiādi vuttaṃ. Bhavataṇhāyāti rūpabhavataṇhāya. Vibhavataṇhāyāti arūpabhavataṇhāya. Yena yena vā pana vatthunā taṇhāpabhedaucchedādivatthunā ajjhositā bhavataṇhādivasena ajjhositā, tena tena pakārena taṇhādinā vā taṇhāpabhedaucchedādivatthunā vā taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ niddisitabbaṃ.
ತಣ್ಹಾಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ತಣ್ಹಾಪಕ್ಖೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಚರಿಯೇನ ವುತ್ತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಲಕ್ಖಿತಂ, ‘‘ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಕೇನ ಪಕ್ಖೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯೇನ ಯೇನ ವಾ ಪನ ವತ್ಥುನಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಪ್ಪಭೇದಅಮರಾವಿಕ್ಖೇಪಾದಿವತ್ಥುನಾ।
Taṇhāsaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ taṇhāpakkheneva niddisitabbanti ācariyena vuttaṃ, amhehi ca lakkhitaṃ, ‘‘diṭṭhisaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ kena pakkhena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘tattha diṭṭhisaṃkilesabhāgiya’’ntiādi vuttaṃ. Yena yena vā pana vatthunāti diṭṭhippabhedaamarāvikkhepādivatthunā.
ದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ದಿಟ್ಠಿಪಕ್ಖೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಚರಿಯೇನ ವುತ್ತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಲಕ್ಖಿತಂ, ‘‘ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಕೇನ ಪಕಾರೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ದುಚ್ಚರಿತಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಥೇವ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ತಣ್ಹಾವೋದಾನಭಾಗಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ‘‘ದಿಟ್ಠಿವೋದಾನಭಾಗಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ‘‘ದುಚ್ಚರಿತವೋದಾನಭಾಗಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Diṭṭhisaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ diṭṭhipakkheneva niddisitabbanti ācariyena vuttaṃ, amhehi ca lakkhitaṃ, ‘‘duccaritasaṃkilesabhāgiyaṃ suttaṃ kena pakārena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘tattha duccaritasaṃkilesabhāgiya’’ntiādi vuttaṃ. Tatheva vattabbattā ‘‘tattha taṇhāvodānabhāgiya’’ntiādi vuttaṃ, ‘‘diṭṭhivodānabhāgiya’’ntiādi vuttaṃ, ‘‘duccaritavodānabhāgiya’’ntiādi vuttaṃ.
೧೧೨. ಯಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ, ತಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ಸೋಳಸಹಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ಏಕದೇಸನಿದ್ಧಾರಣವಸೇನ ವಿಭಜಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕಿಂ ಪನ ತಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ತೇಹಿ ಸೋಳಸಹಿ ಏವ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಹಿ ವಿಭಜಿತಬ್ಬಂ, ಉದಾಹು ಅಞ್ಞೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿಪಿ ವಿಭಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಅಟ್ಠವೀಸಸುತ್ತೇಹಿಪಿ ವಿಭಜಿತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ? ಲೋಕಿಯಂ ಲೋಕುತ್ತರ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ । ‘‘ಯದಿ ಅಞ್ಞೇಹಿಪಿ ಅಟ್ಠವೀಸಸುತ್ತೇಹಿ ವಿಭಜಿತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಸತಿ ‘ಲೋಕಿಯ’ನ್ತಿಆದಿವಚನಮೇವ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ಕಸ್ಮಾ ‘ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ’ತಿ ವುತ್ತಾ’’ತಿ ಚೇ? ತಸ್ಸ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನವಿಭಾಗೋ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಮೂಲಪದೇಹಿ ಸಙ್ಗಹಿತೋ, ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾಪಿ ವಿಭಜಿತೇ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ, ತಸ್ಮಾ ಮೂಲಪದಾ ವಿಭತ್ತಾಯೇವ। ತಾನಿ ಮೂಲಪದಾನಿ ವಿಭಜಿತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೧೨) ಪನ –
112. Yasmiṃ sāsanapaṭṭhāne aṭṭhārasa mūlapadā daṭṭhabbā, taṃ sāsanapaṭṭhānaṃ soḷasahi saṃkilesabhāgiyādīhi suttehi ekadesaniddhāraṇavasena vibhajitaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘kiṃ pana taṃ sāsanapaṭṭhānaṃ tehi soḷasahi eva saṃkilesabhāgiyādīhi vibhajitabbaṃ, udāhu aññehi suttehipi vibhajitabba’’nti vattabbattā aññehi aṭṭhavīsasuttehipi vibhajituṃ ‘‘tattha katame aṭṭhārasa mūlapadā? Lokiyaṃ lokuttara’’ntiādi vuttaṃ . ‘‘Yadi aññehipi aṭṭhavīsasuttehi vibhajitabbaṃ, evaṃ sati ‘lokiya’ntiādivacanameva vattabbaṃ, kasmā ‘tattha katame aṭṭhārasa mūlapadā’ti vuttā’’ti ce? Tassa sāsanapaṭṭhānavibhāgo aṭṭhārasahi mūlapadehi saṅgahito, aṭṭhārasa mūlapadāpi vibhajite sāsanapaṭṭhāne daṭṭhabbā, tasmā mūlapadā vibhattāyeva. Tāni mūlapadāni vibhajituṃ ‘‘tattha katame aṭṭhārasa mūlapadā’’ti vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 112) pana –
‘‘ಏವಂ ಸೋಳಸವಿಧೇನ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ನಾನಾಸುತ್ತೇಹಿ ಉದಾಹರಣವಸೇನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧೇನ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ಯಸ್ಮಾ ಅಯಮ್ಪಿ ಪಟ್ಠಾನವಿಭಾಗೋ ಮೂಲಪದೇಹಿ ಸಙ್ಗಹಿತೋ, ನ ಇಮಸ್ಸಾಪಿ ತೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತೋ ಪದೇಸೋ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಮೂಲಪದಂ, ವಿಭಜಿತಬ್ಬತಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ’ತಿ ಪುಚ್ಛಾಯ ವಸೇನ ಮೂಲಪದಾನಿ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ‘ಲೋಕಿಯಂ ಲೋಕುತ್ತರ’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನವ ತಿಕಾ, ಥವೋ ಚಾತಿ ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ಉದ್ದಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿ –
‘‘Evaṃ soḷasavidhena sāsanapaṭṭhānaṃ nānāsuttehi udāharaṇavasena vibhajitvā idāni aṭṭhavīsatividhena sāsanapaṭṭhānaṃ dassentena yasmā ayampi paṭṭhānavibhāgo mūlapadehi saṅgahito, na imassāpi tehi asaṅgahito padeso atthi, tasmā mūlapadaṃ, vibhajitabbatañca dassetuṃ ‘tattha katame aṭṭhārasa mūlapadā’ti pucchāya vasena mūlapadāni uddharitvā ‘lokiyaṃ lokuttara’ntiādinā nava tikā, thavo cāti aṭṭhavīsatividhaṃ sāsanapaṭṭhānaṃ uddiṭṭha’’nti –
ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸೋಳಸಹಾರಪಞ್ಚಕನಯಅಟ್ಠಾರಸಮೂಲಪದೇಸು ಕತಮಾನಿ ಪದಾನಿ ಮೂಲಪದಾನಿ ಹೋನ್ತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಲೋಕೇ ನಿಯುತ್ತೋ ಸಭಾವಧಮ್ಮೋತಿ ಲೋಕಿಯೋ, ಲೋಕೇ ವಾ ವಿದೂಹಿ ವಿದಿತೋ ಸಭಾವೋತಿಪಿ ಲೋಕಿಯೋ, ಲೋಕಿಯೋ ಸಭಾವಧಮ್ಮೋ ಅಸ್ಸ ವಿಸೇಸಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ತಂ ವಿಸೇಸಸುತ್ತಂ ಲೋಕಿಯಂ ನಾಮ। ಏಸ ನಯೋ ‘‘ಲೋಕುತ್ತರ’’ನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಜಾನಾತೀತಿ ಞಾಣಂ, ಞಾಣಂ ಅಸ್ಸ ವಿಸೇಸಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಞಾಣಂ। ಞಾತಬ್ಬಾತಿ ಞೇಯ್ಯಾ, ಞೇಯ್ಯಾ ಅಸ್ಸ ವಿಸೇಸಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಞೇಯ್ಯಂ। ಏಸೇವ ನಯೋ – ‘‘ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚಾ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಠಮಂ ಪಸ್ಸತೀತಿ ದಸ್ಸನಂ, ಪಠಮಮಗ್ಗಞಾಣಂ, ದಸ್ಸನಂ ಅಸ್ಸ ವಿಸೇಸಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸನಂ। ಭಾವನಾ ಅಸ್ಸ ವಿಸೇಸಸುತ್ತಸ್ಸ ಪಾಳಿಯಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಭಾವನಾ। ‘‘ದಸ್ಸನಞ್ಚ ಭಾವನಾ ಚಾ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸ ನಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ವಚನನ್ತಿ ಸಕಂ, ಸಕಂ ವಚನಂ ಸಕವಚನಂ, ಭಗವತೋ ವಚನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಸ್ಸ ವಚನಂ ಪರವಚನಂ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೋ ಅಸ್ಸ ವಿಸೇಸಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ನತ್ಥಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೋ ಅಸ್ಸ ವಿಸೇಸಸುತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಕಮ್ಮಂ ಅಸ್ಸ ವಿಸೇಸಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಕಮ್ಮಂ। ವಿಪಾಕೋ ಅಸ್ಸ ಪಾಠಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ವಿಪಾಕೋ । ಸೇಸೇಸುಪಿ ಅಸ್ಸತ್ಥಿಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಅಥ ವಾ ಲೋಕಿಯಾದಿಅತ್ಥೋ ಮುಖ್ಯತ್ಥೋ, ತಂವಾಚಕಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಠಾನ್ಯೂಪಚಾರೇನ ವುತ್ತಂ। ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ಗುಣೇ ಅಭಿತ್ಥವತಿ ಏತೇನ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೇನಾತಿ ಥವೋ, ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸೋ।
Vuttaṃ. Tatthāti tesu soḷasahārapañcakanayaaṭṭhārasamūlapadesu katamāni padāni mūlapadāni hontīti pucchati. Loke niyutto sabhāvadhammoti lokiyo, loke vā vidūhi vidito sabhāvotipi lokiyo, lokiyo sabhāvadhammo assa visesasuttassa atthīti taṃ visesasuttaṃ lokiyaṃ nāma. Esa nayo ‘‘lokuttara’’ntiādīsupi veditabbo. Jānātīti ñāṇaṃ, ñāṇaṃ assa visesasuttassa atthīti ñāṇaṃ. Ñātabbāti ñeyyā, ñeyyā assa visesasuttassa atthīti ñeyyaṃ. Eseva nayo – ‘‘ñāṇañca ñeyyañcā’’ti etthāpi veditabbo. Nibbānaṃ paṭhamaṃ passatīti dassanaṃ, paṭhamamaggañāṇaṃ, dassanaṃ assa visesasuttassa atthīti dassanaṃ. Bhāvanā assa visesasuttassa pāḷiyā atthīti bhāvanā. ‘‘Dassanañca bhāvanā cā’’ti etthāpi esa nayo veditabbo. Sassa attano vacananti sakaṃ, sakaṃ vacanaṃ sakavacanaṃ, bhagavato vacananti attho. Parassa vacanaṃ paravacanaṃ. Vissajjanīyo assa visesasuttassa atthīti vissajjanīyaṃ. Natthi vissajjanīyo assa visesasuttassāti avissajjanīyaṃ. Kammaṃ assa visesasuttassa atthīti kammaṃ. Vipāko assa pāṭhassa atthīti vipāko. Sesesupi assatthiattho gahetabbo. Atha vā lokiyādiattho mukhyattho, taṃvācakasuttampi ṭhānyūpacārena vuttaṃ. Buddhādīnaṃ guṇe abhitthavati etena suttappadesenāti thavo, suttappadeso.
‘‘ತೇಸು ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧೇಸು ಲೋಕಿಯಾದೀಸು ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತೇಸು ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ಲೋಕಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಲೋಕಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧೇಸು ಲೋಕಿಯಾದೀಸು ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತೇಸು ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ಲೋಕಿಯಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ಸುತ್ತನ್ತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
‘‘Tesu aṭṭhavīsatividhesu lokiyādīsu sāsanapaṭṭhānasuttesu katamaṃ suttaṃ lokiyaṃ sutta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ lokiya’’ntiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu aṭṭhavīsatividhesu lokiyādīsu sāsanapaṭṭhānasuttesu katamaṃ suttaṃ lokiyaṃ sāsanapaṭṭhānaṃ suttanti pucchati.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧೇನುಯಾ ಥನೇಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಂ ಸಜ್ಜುಖೀರಂ ನಿಕ್ಖನ್ತಕ್ಖಣೇ ನ ಮುಚ್ಚತಿ ನ ಪರಿಣಮತಿ ಖೀರಭಾವಂ ಪಜಹಿತ್ವಾ ದಧಿಭಾವಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಕ್ಕಾದಿಅಮ್ಬಿಲಸಮಾಯೋಗತೋ ಪಚ್ಛಾ ಖೀರಭಾವಂ ಪಜಹತಿ ದಧಿಭಾವಂ ಪಾಪುಣಾತಿ ಇವ, ಏವಂ ಯೇನ ಬಾಲೇನ ಪಾಪಂ ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರಣಕ್ಖಣೇ ತಸ್ಸ ಬಾಲಸ್ಸ ಅಪಾಯದುಕ್ಖಾದಿನಿಬ್ಬತ್ತಾಪನವಸೇನ ನ ವಿಪಚ್ಚತಿ। ದುತಿಯೇ ಪನ ವಾ ತತಿಯಾದಿಮ್ಹಿ ವಾ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಪಚ್ಚತಿ। ಭಸ್ಮಚ್ಛನ್ನೋ ಛಾರಿಕಾಯ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ಪಾವಕೋ ಅಗ್ಗಿ ಅಕ್ಕನ್ತಂ ಜನಂ ಅಕ್ಕಮನಕ್ಖಣೇ ನ ಡಹತಿ। ಛಾರಿಕಂ ಪನ ತಾಪೇತ್ವಾ ಕಾಲನ್ತರೇ ಡಹತಿ ಇವ, ಏವಂ ಯೇನ ಬಾಲೇನ ಪಾಪಂ ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರಣಕ್ಖಣೇ ತಂ ಬಾಲಂ ಅಪಾಯದುಕ್ಖಾದಿನಿಬ್ಬತ್ತಾಪನವಸೇನ ಡಹಾಪೇನ್ತಂ ಹುತ್ವಾ ನ ಅನ್ವೇತಿ। ದುತಿಯೇ ವಾ ತತಿಯಾದಿಮ್ಹಿ ವಾ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅಪಾಯದುಕ್ಖಾದಿನಿಬ್ಬತ್ತಾಪನವಸೇನ ಡಹಾಪೇನ್ತಂ ಹುತ್ವಾ ಡಹನ್ತಂ ತಂ ಬಾಲಂ ತಂ ಅನ್ವೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ನ ಹಿ…ಪೇ॰… ಪಾವಕೋ’’ತಿ ಸುತ್ತಂ ಲೋಕಿಯೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಲೋಕಿಯಂ ನಾಮ।
Bhikkhave, dhenuyā thanehi nikkhantaṃ sajjukhīraṃ nikkhantakkhaṇe na muccati na pariṇamati khīrabhāvaṃ pajahitvā dadhibhāvaṃ na pāpuṇāti, takkādiambilasamāyogato pacchā khīrabhāvaṃ pajahati dadhibhāvaṃ pāpuṇāti iva, evaṃ yena bālena pāpaṃ yaṃ kammaṃ kataṃ, taṃ kammaṃ karaṇakkhaṇe tassa bālassa apāyadukkhādinibbattāpanavasena na vipaccati. Dutiye pana vā tatiyādimhi vā attabhāve vipaccati. Bhasmacchanno chārikāya paṭicchanno pāvako aggi akkantaṃ janaṃ akkamanakkhaṇe na ḍahati. Chārikaṃ pana tāpetvā kālantare ḍahati iva, evaṃ yena bālena pāpaṃ yaṃ kammaṃ kataṃ, taṃ kammaṃ karaṇakkhaṇe taṃ bālaṃ apāyadukkhādinibbattāpanavasena ḍahāpentaṃ hutvā na anveti. Dutiye vā tatiyādimhi vā attabhāve apāyadukkhādinibbattāpanavasena ḍahāpentaṃ hutvā ḍahantaṃ taṃ bālaṃ taṃ anvetīti yojanā. Idaṃ ‘‘na hi…pe… pāvako’’ti suttaṃ lokiye atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato lokiyaṃ nāma.
‘‘ಏತ್ತಕಮೇವ ಲೋಕಿಯ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ। ಇದಂ ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ…ಪೇ॰… ಕಾಳಪಕ್ಖೇವ ಚನ್ದಿಮಾ’’ತಿ ಸುತ್ತಂ ಲೋಕಿಯೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಲೋಕಿಯಂ ನಾಮ।
‘‘Ettakameva lokiya’’nti vattabbattā ‘‘cattārimānī’’tiādi vuttaṃ. Attho pākaṭo. Idaṃ ‘‘cattārimāni…pe… kāḷapakkheva candimā’’ti suttaṃ lokiye atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato lokiyaṃ nāma.
‘‘ಏವಂ ದುವಿಧಂಯೇವ ಲೋಕಿಯ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಅಟ್ಠಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕಧಮ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ। ಇದಂ ‘‘ಅಟ್ಠಿಮೇ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಲೋಕಿಯೇಸು ಅಟ್ಠವಿಧೇಸು ಅತ್ಥೇಸು ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಲೋಕಿಯಂ ನಾಮ।
‘‘Evaṃ duvidhaṃyeva lokiya’’nti vattabbattā ‘‘aṭṭhime, bhikkhave, lokadhammā’’tiādi vuttaṃ. Attho pākaṭo. Idaṃ ‘‘aṭṭhime’’tiādikaṃ suttaṃ lokiyesu aṭṭhavidhesu atthesu vācakañāpakabhāvena pavattanato lokiyaṃ nāma.
ನಾನಾವಿಧಂ ಲೋಕಿಯಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ಲೋಕುತ್ತರ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಲೋಕುತ್ತರ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ । ಇತೋ ಪರೇಸುಪಿ ಏಸ ನಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧೇಸು ಲೋಕಿಯಾದೀಸು ಸುತ್ತೇಸು।
Nānāvidhaṃ lokiyaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ suttaṃ lokuttara’’nti vattabbattā ‘‘tattha katamaṃ lokuttara’’ntiādi vuttaṃ . Ito paresupi esa nayo veditabbo. Tatthāti tesu aṭṭhavīsatividhesu lokiyādīsu suttesu.
ಛೇಕೇನ ಸಾರಥಿನಾ ಸುದನ್ತಾ ಅಸ್ಸಾ ಸಮಥಙ್ಗತಾ ಯಥಾ, ಏವಂ ಪಹೀನಮಾನಸ್ಸ ಪಹೀನನವವಿಧಮಾನಸ್ಸ ಯಸ್ಸ ಅನಾಸವಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಛಬ್ಬಿಧಾನಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಿ ಸಮಥಙ್ಗತಾನಿ। ತಾದಿನೋ ತಾದಿಲಕ್ಖಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಅನಾಸವಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ದೇವಾಪಿ ಮನುಸ್ಸಾಪಿ ಪಿಹಯನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಯಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಲೋಕುತ್ತರೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಲೋಕುತ್ತರಂ ನಾಮ।
Chekena sārathinā sudantā assā samathaṅgatā yathā, evaṃ pahīnamānassa pahīnanavavidhamānassa yassa anāsavassa bhikkhuno indriyāni chabbidhāni cakkhundriyādīni samathaṅgatāni. Tādino tādilakkhaṇena samannāgatassa anāsavassa tassa bhikkhuno devāpi manussāpi pihayantīti yojanā. Idaṃ ‘‘yassindriyānī’’tiādikaṃ suttaṃ lokuttare atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato lokuttaraṃ nāma.
‘‘ಏತ್ತಕಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಪಞ್ಚಿಮಾನಿ ಭಿಕ್ಖವೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಂ ‘‘ಪಞ್ಚಿಮಾನೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಲೋಕುತ್ತರೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಲೋಕುತ್ತರಂ ನಾಮ। (೧)
‘‘Ettakamevā’’ti vattabbattā ‘‘pañcimāni bhikkhave indriyānī’’tiādi vuttaṃ. Idaṃ ‘‘pañcimānī’’tiādikaṃ suttampi lokuttare atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato lokuttaraṃ nāma. (1)
‘‘ಲದ್ಧಾನ ಮಾನುಸತ್ತಂ ದ್ವೇ, ಕಿಚ್ಚಂ ಅಕಿಚ್ಚಮೇವ ಚಾ’’ತಿಆದಿಕಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ವುತ್ತಾ। ಇಹ ಗಾಥಾಸು ‘‘ಸುಕಿಚ್ಚಂ ಚೇವ ಪುಞ್ಞಾನೀ’’ತಿ ಯಂ ಗಾಥಾಪದಞ್ಚ ‘‘ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರಿತ್ವಾನ, ಸಗ್ಗಾ ಸಗ್ಗಂ ವಜನ್ತಿ ಕತಪುಞ್ಞಾ’’ತಿ ಯಂ ಗಾಥಾಪದಞ್ಚ ವುತ್ತಂ, ಇದಂ ಗಾಥಾಪದಂ ಲೋಕಿಯೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಲೋಕಿಯಂ ನಾಮ।
‘‘Laddhāna mānusattaṃ dve, kiccaṃ akiccameva cā’’tiādikā dve gāthā vuttā. Iha gāthāsu ‘‘sukiccaṃ ceva puññānī’’ti yaṃ gāthāpadañca ‘‘puññāni karitvāna, saggā saggaṃ vajanti katapuññā’’ti yaṃ gāthāpadañca vuttaṃ, idaṃ gāthāpadaṃ lokiye atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato lokiyaṃ nāma.
ಇಹ ಗಾಥಾಸು ‘‘ಸಂಯೋಜನವಿಪ್ಪಹಾನಂ ವಾ’’ತಿ ಯಂ ಗಾಥಾಪದಞ್ಚ ‘‘ಸಂಯೋಜನವಿಪ್ಪಹಾನಾ, ಜರಾಮರಣಾ ವಿಪ್ಪಮುಚ್ಚನ್ತೀ’’ತಿ ಯಂ ಗಾಥಾಪದಞ್ಚ ವುತ್ತಂ, ಇದಂ ಗಾಥಾಪದಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಲೋಕುತ್ತರಂ ನಾಮ। ಇದಂ ‘‘ಲದ್ಧಾನಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ಲೋಕಿಯಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ।
Iha gāthāsu ‘‘saṃyojanavippahānaṃ vā’’ti yaṃ gāthāpadañca ‘‘saṃyojanavippahānā, jarāmaraṇā vippamuccantī’’ti yaṃ gāthāpadañca vuttaṃ, idaṃ gāthāpadaṃ vuttanayena lokuttaraṃ nāma. Idaṃ ‘‘laddhānā’’tiādikaṃ vuttappakārena lokiyañca lokuttarañca.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಆಹಾರೇ ಆಹಾರಪಟಿಬದ್ಧೇ ಛನ್ದರಾಗೇ ಸತಿ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತಿ। ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣೇ…ಪೇ॰… ಹೋತೀ’’ತಿ ಇದಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಲೋಕಿಯಂ ನಾಮ। ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣೇ…ಪೇ॰… ನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ನಾಮ। ಇದಂ ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಚೇ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಲೋಕಿಯೇ ಅತ್ಥೇ ಚ ಲೋಕುತ್ತರೇ ಅತ್ಥೇ ಚ ಏಕದೇಸವಸೇನ ವಾಚಕಞಾಪಕವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಲೋಕಿಯಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ। (೨)
Bhikkhave, viññāṇe āhāre āhārapaṭibaddhe chandarāge sati nāmarūpassa avakkanti hoti. ‘‘Viññāṇe…pe… hotī’’ti idaṃ vuttanayena lokiyaṃ nāma. ‘‘Viññāṇe…pe… nirodho’’ti idaṃ suttaṃ lokuttaraṃ nāma. Idaṃ ‘‘viññāṇe ce bhikkhave’’tiādikaṃ suttaṃ lokiye atthe ca lokuttare atthe ca ekadesavasena vācakañāpakavasena pavattanato lokiyañca lokuttarañca. (2)
೧೧೩. ಸತ್ತಲೋಕೇ ಸಬ್ಬಾ ದಿಸಾ ಅನುಪರಿಗಮ್ಮ ಕ್ವಚಿ ದಿಸಾಯಂ ಚೇತಸಾ ಅತ್ತನಾ ಅತ್ತತೋ ಪಿಯತರಂ ಅಞ್ಞಂ ನೇವ ಅಜ್ಝಗಾ, ಅತ್ತಾವ ಪಿಯತರೋ ಯಥಾ , ಏವಂ ಪರೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಪುಥು ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಅತ್ತಾವ ಪಿಯೋ ಪಿಯತರೋ, ತಸ್ಮಾ ಅತ್ತನೋವ ಪಿಯತರತ್ತಾ ಅತ್ತಕಾಮೋ ಅತ್ತನೋ ಹಿತಕಾಮೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಸತ್ತಲೋಕೋ ಅತ್ತಾನಂ ಉಪಮಂ ಕತ್ವಾ ಪರಂ ನ ಹಿಂಸೇ ನ ಹಿಂಸೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಸಬ್ಬಾ ದಿಸಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತೇಸು ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ।
113. Sattaloke sabbā disā anuparigamma kvaci disāyaṃ cetasā attanā attato piyataraṃ aññaṃ neva ajjhagā, attāva piyataro yathā , evaṃ paresaṃ sattānaṃ puthu visuṃ visuṃ attāva piyo piyataro, tasmā attanova piyatarattā attakāmo attano hitakāmo paṇḍito sattaloko attānaṃ upamaṃ katvā paraṃ na hiṃse na hiṃseyyāti yojanā. Idaṃ ‘‘sabbā disā’’tiādikaṃ suttaṃ sattesu vācakañāpakabhāvena pavattanato sattādhiṭṭhānaṃ nāma.
ಯೇ ಕೇಚಿ ಖೀಣಾಸವಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಭೂತಾವ ನ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಖೀಣಾಸವಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ದೇಹಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಪಹಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ಚ ಪುಥುಜ್ಜನಾದಯೋ ಸತ್ತಾ ಪುನಬ್ಭವೇಸು ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಪುಥುಜ್ಜನಾದಯೋ ಸತ್ತಾ ದೇಹಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಪಹಾಯ ಪರಲೋಕಂ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಜಾನಿಂ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ಹಾನಿಂ ಮರಣಂ, ವಿನಾಸಂ ವಾ ಕುಸಲೋ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಿಜಾನಾತಿ, ಸೋ ಕುಸಲೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಂ ಸಬ್ಬಜಾನಿಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಆತಾಪಿಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಯೇ ಕೇಚೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
Ye keci khīṇāsavā puggalā bhūtāva na bhavissanti, sabbe te khīṇāsavā puggalā dehaṃ attabhāvaṃ pahāya nibbānaṃ gamissanti. Ye ca puthujjanādayo sattā punabbhavesu bhavissanti, sabbe te puthujjanādayo sattā dehaṃ attabhāvaṃ pahāya paralokaṃ gamissanti, taṃ sabbajāniṃ sabbassa sattassa hāniṃ maraṇaṃ, vināsaṃ vā kusalo yo puggalo vijānāti, so kusalo puggalo taṃ sabbajāniṃ viditvā ātāpiyo brahmacariyaṃ careyyāti yojanā. Idaṃ ‘‘ye kecī’’tiādikaṃ vuttanayena sattādhiṭṭhānaṃ.
ಸತ್ತಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಂ ಯಾವಜೀವಂ ಕುಸಲೇನ ಪುಗ್ಗಲೇನ ನ ವಿಜಹಿತಬ್ಬಂ। ಕತಮೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ? ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲಸಮ್ಪತ್ತಿಪರಿಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪತ್ತೀಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಪಿಯೋ ಚ ಪಿಯಾಯಿತಬ್ಬೋ ಚ ಹೋತಿ, ಪಾಸಾಣಛತ್ತಂ ವಿಯ ಗರು ಚ ಹೋತಿ, ಸಮ್ಭಾವೇತಬ್ಬತಾಯ ಭಾವನೀಯೋ ಚ ಹೋತಿ, ‘‘ಕಾಲೇನ ವದಾಮಿ, ನೋ ಅಕಾಲೇನಾ’’ತಿಆದಿಕೇ ಪಞ್ಚಧಮ್ಮೇ ಅತ್ತನಿ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ವಾ ಸಿಸ್ಸಾನಂ ವಾ ವಿನಿಚ್ಛಯಉಲ್ಲುಮ್ಪನಓವಾದದಾನಭಾವೇ ಠತ್ವಾ ವತ್ತಾ ಚ ಹೋತಿ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಹಿ ವಾ ಸಿಸ್ಸಾದೀಹಿ ವಾ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಸುವಚೋ ಹುತ್ವಾ ತೇಸಂ ವಚನಕ್ಖಮೋ ಚ ಹೋತಿ, ಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಾದಿಗಮ್ಭೀರಂ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ವಾ ಕಥಂ ಕತ್ತಾ ಚ ಹೋತಿ, ಧಮ್ಮವಿನಯಾದಿವಸೇನೇವ ದೀಪನತೋ ಅಟ್ಠಾನೇ ಚ ನ ನಿಯೋಜಕೋ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಂ ಯಾವಜೀವಂ ನ ವಿಜಹಿತಬ್ಬಂ। ಇದಂ ‘‘ಸತ್ತಹೀ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ಇದಂ ‘‘ಸತ್ತಹೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ಸುಗತೋ ವತ್ವಾ ಅಥಾಪರಂ ಏತಂ ಗಾಥಾವಚನಂ ಸತ್ಥಾ ಅವೋಚ। ಕಿಂ ಅವೋಚ?
Sattahi aṅgehi samannāgataṃ kalyāṇamittaṃ yāvajīvaṃ kusalena puggalena na vijahitabbaṃ. Katamehi sattahi? Parisuddhasīlasampattiparisuddhadiṭṭhisampattīhi samannāgatattā piyo ca piyāyitabbo ca hoti, pāsāṇachattaṃ viya garu ca hoti, sambhāvetabbatāya bhāvanīyo ca hoti, ‘‘kālena vadāmi, no akālenā’’tiādike pañcadhamme attani upaṭṭhāpetvā sabrahmacārīnaṃ vā sissānaṃ vā vinicchayaullumpanaovādadānabhāve ṭhatvā vattā ca hoti, sabrahmacārīhi vā sissādīhi vā vuccamāno suvaco hutvā tesaṃ vacanakkhamo ca hoti, saccapaṭiccasamuppādādigambhīraṃ vā aññaṃ gambhīraṃ vā kathaṃ kattā ca hoti, dhammavinayādivaseneva dīpanato aṭṭhāne ca na niyojako hoti. Imehi sattahi aṅgehi samannāgataṃ kalyāṇamittaṃ yāvajīvaṃ na vijahitabbaṃ. Idaṃ ‘‘sattahī’’tiādivacanaṃ bhagavā avoca. Idaṃ ‘‘sattahī’’tiādikaṃ vacanaṃ sugato vatvā athāparaṃ etaṃ gāthāvacanaṃ satthā avoca. Kiṃ avoca?
‘‘ಪಿಯೋ ಗರು ಭಾವನೀಯೋ, ವತ್ತಾ ಚ ವಚನಕ್ಖಮೋ।
‘‘Piyo garu bhāvanīyo, vattā ca vacanakkhamo;
ಗಮ್ಭೀರಞ್ಚ ಕಥಂ ಕತ್ತಾ, ನ ಚಟ್ಠಾನೇ ನಿಯೋಜಕೋ।
Gambhīrañca kathaṃ kattā, na caṭṭhāne niyojako;
ತಂ ಮಿತ್ತಂ ಮಿತ್ತಕಾಮೇನ, ಯಾವಜೀವಮ್ಪಿ ಸೇವಿಯ’’ನ್ತಿ॥ –
Taṃ mittaṃ mittakāmena, yāvajīvampi seviya’’nti. –
ಏತಂ ಗಾಥಾವಚನಂ ಸತ್ಥಾ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ನ ಚ ಅಟ್ಠಾನಯೋಜಕೋ’’ತಿ ಪಾಠೋ ಅತ್ಥಿ। ಇದಂ ‘‘ಸತ್ತಹೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
Etaṃ gāthāvacanaṃ satthā avocāti yojanā. ‘‘Na ca aṭṭhānayojako’’ti pāṭho atthi. Idaṃ ‘‘sattahī’’tiādikaṃ vacanaṃ sattādhiṭṭhānaṃ.
ಲೋಕೇ ಯಂ ಕಾಮಸುಖಞ್ಚ ಯಂ ಇದಂ ದಿವಿಯಂ ಸುಖಞ್ಚ ಅತ್ಥಿ, ಏತೇ ಕಾಮಸುಖದಿವಿಯಸುಖಾ ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯಸುಖಸ್ಸ ಸೋಳಸಿಂ ಕಲಂ ನ ಅಗ್ಘನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಯಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ।
Loke yaṃ kāmasukhañca yaṃ idaṃ diviyaṃ sukhañca atthi, ete kāmasukhadiviyasukhā taṇhākkhayasukhassa soḷasiṃ kalaṃ na agghantīti yojanā. Idaṃ ‘‘yañcā’’tiādikaṃ suttaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ.
ಯತ್ಥ ನಿಬ್ಬಾನೇ ದುಕ್ಖಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧದೇಸಿತಂ ಅಸೋಕಂ ವಿರಜಂ ಖೇಮಂ ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸುಸುಖಂ ವತಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಸುಸುಖ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। (೩)
Yattha nibbāne dukkhaṃ nirujjhati, sammāsambuddhadesitaṃ asokaṃ virajaṃ khemaṃ taṃ nibbānaṃ susukhaṃ vatāti yojanā. Idaṃ ‘‘susukha’’ntiādikaṃ suttampi dhammādhiṭṭhānaṃ. (3)
ತೀಸು ಭವೇಸು ಸತ್ತಾನಂ ಜನನತೋ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಾತಂ ಮಾತರಞ್ಚ, ಪಿತರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಾನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ಮಾನಸಙ್ಖಾತಂ ಪಿತರಞ್ಚ, ರಟ್ಠೇ ಲೋಕೋ ರಟ್ಠಿಸ್ಸರಂ ರಾಜಾನಂ ಭಜತಿ ವಿಯ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠೀನಂ ಸಬ್ಬದಿಟ್ಠಿಗತೇಹಿ ಭಜನೀಯತ್ತಾ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಖಾತೇ ಖತ್ತಿಯೇ ದ್ವೇ ರಾಜಾನೋ ಚ, ಆಯಸಾಧಕೋ ಪುರಿಸೋ ರಟ್ಠೇ ಅತ್ಥಂ ಅನುಚರತಿ ಇವ ನನ್ದಿರಾಗಸ್ಸ ದ್ವಾದಸಾಯತನೇ ಅನುಚರಣತೋ ನನ್ದಿರಾಗಸಙ್ಖಾತೇನ ಅನುಚರಣೇನ ಸಹ ಪವತ್ತನಟ್ಠಾನಂ ದ್ವಾದಸಾಯತನಸಙ್ಖಾತಂ ರಟ್ಠಞ್ಚ ಖೀಣಾಸವೋ ಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹನತಿ, ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹನ್ತ್ವಾ ಅನೀಘೋ ನಿದ್ದುಕ್ಖೋ ಹುತ್ವಾ ಯಾತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇಹ ‘‘ಮಾತರ’’ನ್ತಿಆದಿಗಾಥಾಯಂ ‘‘ಮಾತರಂ…ಪೇ॰… ಹನ್ತ್ವಾ’’ತಿ ಇದಂ ಗಾಥಾವಚನಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ‘‘ಅನೀಘೋ ಯಾತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿ ಇದಂ ಗಾಥಾವಚನಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ಇದಂ ‘‘ಮಾತರ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ।
Tīsu bhavesu sattānaṃ jananato taṇhāsaṅkhātaṃ mātarañca, pitaraṃ nissāya mānassa uppajjanato mānasaṅkhātaṃ pitarañca, raṭṭhe loko raṭṭhissaraṃ rājānaṃ bhajati viya dvinnaṃ sassatucchedadiṭṭhīnaṃ sabbadiṭṭhigatehi bhajanīyattā sassatucchedadiṭṭhisaṅkhāte khattiye dve rājāno ca, āyasādhako puriso raṭṭhe atthaṃ anucarati iva nandirāgassa dvādasāyatane anucaraṇato nandirāgasaṅkhātena anucaraṇena saha pavattanaṭṭhānaṃ dvādasāyatanasaṅkhātaṃ raṭṭhañca khīṇāsavo yo brāhmaṇo hanati, so brāhmaṇo hantvā anīgho niddukkho hutvā yātīti yojanā. Iha ‘‘mātara’’ntiādigāthāyaṃ ‘‘mātaraṃ…pe… hantvā’’ti idaṃ gāthāvacanaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ. ‘‘Anīgho yāti brāhmaṇo’’ti idaṃ gāthāvacanaṃ sattādhiṭṭhānaṃ. Idaṃ ‘‘mātara’’ntiādikaṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca.
‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ ಭಿಕ್ಖವೇ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ’’ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸವಚನಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ಸೋ ಚತೂಹಿ ಇದ್ಧಿಪಾದೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯೇಪಿ ಕರಜಕಾಯೇಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಾದಕಜ್ಝಾನಚಿತ್ತಂ ಸಮೋದಹತಿ ಪಕ್ಖಿಪತಿ, ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ದಿಸ್ಸಮಾನಕಾಯೇನ ಗನ್ತುಕಾಮೋ ಕರಜಕಾಯಗತಿಕಂ ಪಾದಕಜ್ಝಾನಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಹತಿ। ಚಿತ್ತೇಪಿ ಪಾದಕಜ್ಝಾನಚಿತ್ತೇಪಿ ಕಾಯಂ ಕರಜಕಾಯಂ ಸಮೋದಹತಿ ಪಕ್ಖಿಪತಿ, ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸೀಘಂ ಅಞ್ಞಂ ಗನ್ತುಕಾಮೋ ಪಾದಕಜ್ಝಾನಚಿತ್ತಗತಿಕಂ ಕರಜಕಾಯಂ ಅಧಿಟ್ಠಹತಿ। ಕಾಯೇ ಕರಜಕಾಯೇ ಸುಖಸಞ್ಞಞ್ಚ ಸುಖವಿಹಾರಸಞ್ಞಞ್ಚ ಲಹುಸಞ್ಞಞ್ಚ ಲಹುಗಮನಸಞ್ಞಞ್ಚ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಗಮನೇಯ್ಯಂ ಇಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನಂ ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇನೇವ ಚ ಗನ್ತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಇದಂ ‘‘ಸೋ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸವಚನಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ। ಇದಂ ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ। (೪)
‘‘Cattārome bhikkhave iddhipādā’’ti idaṃ suttappadesavacanaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ. So catūhi iddhipādehi samannāgato puggalo kāyepi karajakāyepi cittaṃ pādakajjhānacittaṃ samodahati pakkhipati, so puggalo dissamānakāyena gantukāmo karajakāyagatikaṃ pādakajjhānacittaṃ adhiṭṭhahati. Cittepi pādakajjhānacittepi kāyaṃ karajakāyaṃ samodahati pakkhipati, so puggalo sīghaṃ aññaṃ gantukāmo pādakajjhānacittagatikaṃ karajakāyaṃ adhiṭṭhahati. Kāye karajakāye sukhasaññañca sukhavihārasaññañca lahusaññañca lahugamanasaññañca okkamitvā aññaṃ gamaneyyaṃ icchitaṭṭhānaṃ ekacittakkhaṇeneva ca gantvā upasampajja viharati. Idaṃ ‘‘so’’tiādikaṃ suttappadesavacanaṃ sattādhiṭṭhānaṃ. Idaṃ ‘‘cattārome’’tiādikaṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca. (4)
೧೧೪. ಯಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಲೋಕಂ ಉತ್ತರಿತ್ವಾ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಠಿತಂ, ಯೇನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಭಗವಾ ‘‘ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪರಿಹಾನಂ ನತ್ಥಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಸಬ್ಬಕಾಲೇ ಜಾನಿತುಂ ಆವಜ್ಜನಕಾಲೇ ಪವತ್ತತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಯಂ ತ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ಞಾಣೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನಪಿ ಪವತ್ತನತೋ ಞಾಣಂ ನಾಮ।
114. Yaṃ sabbaññutañāṇaṃ lokuttaraṃ lokaṃ uttaritvā abhibhavitvā ṭhitaṃ, yena sabbaññutaññāṇena bhagavā ‘‘sabbaññū’’ti vuccati, tassa sabbaññutaññāṇassa parihānaṃ natthi, taṃ sabbaññutaññāṇaṃ sabbakāle jānituṃ āvajjanakāle pavattatīti yojanā. Idaṃ ‘‘yaṃ ta’’ntiādikaṃ ñāṇe atthe vācakañāpakabhāvenapi pavattanato ñāṇaṃ nāma.
ಯಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನಿಯಾ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಜಾತಿಮರಣಸಙ್ಖಯಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಸಾ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನೀ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾ ಸಬ್ಬಾಹಿ ಲೋಕಿಯಾಹಿ ಪಞ್ಞಾಹಿ ಸೇಟ್ಠಾ ಪಸತ್ಥಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಪಞ್ಞಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಞಾಣಂ ನಾಮ।
Yāya nibbānagāminiyā maggapaññāya jātimaraṇasaṅkhayaṃ pajānāti, sā nibbānagāminī maggapaññā sabbāhi lokiyāhi paññāhi seṭṭhā pasatthāti yojanā. Idaṃ ‘‘paññā hī’’tiādikaṃ vuttanayena ñāṇaṃ nāma.
‘‘ಧೋತಕ, ವೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಂ ಅಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ। ‘‘ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ದುಕ್ಖಾದಿಧಮ್ಮೇ ವಾ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಾ ಸತೋ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾದಿಸತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಚರಂ ಚರನ್ತೋ ಯೋಗಾವಚರೋ ಅನೀತಿಹಂ ಯಂ ಸನ್ತಿಂ ಯಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ವಿದಿತ್ವಾ ಲೋಕೇ ಸಂಸಾರಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ ವಿಸಪ್ಪಕಂ ತಣ್ಹಂ ತರೇ ತರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
‘‘Dhotaka, vo tumhākaṃ santiṃ ahaṃ kittayissāmī’’ti bhagavā avoca. ‘‘Diṭṭhe dhamme dukkhādidhamme vā attabhāve vā sato aniccānupassanādisatisampanno hutvā caraṃ caranto yogāvacaro anītihaṃ yaṃ santiṃ yaṃ nibbānaṃ ariyamaggena viditvā loke saṃsāraloke visattikaṃ visappakaṃ taṇhaṃ tare tareyyā’’ti bhagavā avoca.
ಧೋತಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ವದತಿ ‘‘ಮಹೇಸಿ ಮಹನ್ತೇ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಾದೀ ಏಸನಸೀಲ, ಗೋತಮ, ಸತೋ ‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’ತಿಆದಿಸರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಚರಂ ಚರನ್ತೋ ಯೋಗಾವಚರೋ ಉತ್ತಮಂ ಯಂ ಸನ್ತಿಂ ಯಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ವಿದಿತ್ವಾ ಲೋಕೇ ಸಂಸಾರಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ ತಣ್ಹಂ ತರೇ ತರೇಯ್ಯಾತಿ ತಞ್ಚ ವಚನಂ ತಞ್ಚ ಸನ್ತಿಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಹಂ ಅಭಿನನ್ದಾಮಿ ಅಭಿಪತ್ಥಯಾಮಿ, ಮಹೇಸಿ ತ್ವಂ, ಯಞ್ಚ ಸಮ್ಪಜಾನಾಸೀ’’ತಿ ಧೋತಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ವದತಿ।
Dhotako bhagavantaṃ vadati ‘‘mahesi mahante sīlakkhandhādī esanasīla, gotama, sato ‘sabbe saṅkhārā aniccā’tiādisaraṇasampanno hutvā caraṃ caranto yogāvacaro uttamaṃ yaṃ santiṃ yaṃ nibbānaṃ ariyamaggena viditvā loke saṃsāraloke visattikaṃ taṇhaṃ tare tareyyāti tañca vacanaṃ tañca santiṃ nibbānaṃ ahaṃ abhinandāmi abhipatthayāmi, mahesi tvaṃ, yañca sampajānāsī’’ti dhotako bhagavantaṃ vadati.
‘‘ಧೋತಕಾ’’ತಿ ಆಲಪಿತ್ವಾ ಭಗವಾ ಧೋತಕಂ ಅವೋಚ। ‘‘ಉದ್ಧಂ ಅನಾಗತಂ ಉಪರಿ ಅಧೋ ಅತೀತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಚ ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಪರಿತೋ ಚ ಲೋಕೇ ಸಂಸಾರಲೋಕೇ ಏತಂ ತಣ್ಹಂ ಭವಾಭವಾಯ ಖುದ್ದಕಭವಮಹನ್ತಭವತ್ಥಾಯ ಸಙ್ಗೋ ಲಗ್ಗೋತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತೋ ತ್ವಂ ತಣ್ಹಂ ಮಾಕಾಸಿ ಮಾ ಅಕಾಸೀ’’ತಿ ಭಗವಾ ಧೋತಕಂ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಞೇಯ್ಯೇ ವಿಸಯೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಞೇಯ್ಯಂ ನಾಮ।
‘‘Dhotakā’’ti ālapitvā bhagavā dhotakaṃ avoca. ‘‘Uddhaṃ anāgataṃ upari adho atītaṃ heṭṭhā ca tiriyañcāpi majjhe paccuppannaṃ parito ca loke saṃsāraloke etaṃ taṇhaṃ bhavābhavāya khuddakabhavamahantabhavatthāya saṅgo laggoti viditvā vicaranto tvaṃ taṇhaṃ mākāsi mā akāsī’’ti bhagavā dhotakaṃ avocāti yojanā. Idaṃ ‘‘kittayissāmī’’tiādikaṃ ñeyye visaye atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato ñeyyaṃ nāma.
‘‘ಏತ್ತಕಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಚತುನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ ಅರಿಯಭಾವಕರಾನಂ ಸಚ್ಚಾನಂ ಅನನುಬೋಧಾ ಅಬುಜ್ಝನೇನ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧಾ ಅಪ್ಪಟಿವಿಜ್ಝನೇನ ಏವಂ ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನ ಮಮಞ್ಚೇವ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಇದಂ ಸನ್ಧಾವಿತಂ ಸನ್ಧಾವನಂ, ಇದಂ ಸಂಸರಿತಂ ಸಂಸರಣಂ ಅಹೋಸೀತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜ್ಜ ತಯಿದಂ ತಂ ಇದಂ ದುಕ್ಖಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ ಮಯಾ ಅನುಬುದ್ಧಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ…ಪೇ॰… ತಯಿದಂ ತಂ ಇದಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ ಮಯಾ ಅನುಬುದ್ಧಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ, ಮಮ ಭವತಣ್ಹಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಾ, ಭವನೇತ್ತಿ ತಣ್ಹಾ ಖೀಣಾ, ಇದಾನಿ ಮಮ ಪುನಬ್ಭವೋ ನತ್ಥಿ, ಇತಿ ಇದಂ ‘‘ಚತುನ್ನ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ಭಗವಾ ಅವೋಚ, ಸುಗತೋ ಇದಂ ‘‘ಚತುನ್ನ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ವತ್ವಾ ಅಥಾಪರಂ ಏತಂ ‘‘ಚತುನ್ನ’’ನ್ತಿಆದಿಗಾಥಾವಚನಂ ಸತ್ಥಾ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಗಾಥಾಯಞ್ಚ ತಥೇವ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಇದಂ ‘‘ಚತುನ್ನ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಞೇಯ್ಯಂ ನಾಮ। (೫)
‘‘Ettakamevā’’ti vattabbattā ‘‘catunnaṃ bhikkhave’’tiādi vuttaṃ. Bhikkhave, catunnaṃ ariyasaccānaṃ ariyabhāvakarānaṃ saccānaṃ ananubodhā abujjhanena appaṭivedhā appaṭivijjhanena evaṃ iminā kāraṇena mamañceva tumhākañca dīghamaddhānaṃ idaṃ sandhāvitaṃ sandhāvanaṃ, idaṃ saṃsaritaṃ saṃsaraṇaṃ ahosīti, bhikkhave, ajja tayidaṃ taṃ idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ mayā anubuddhaṃ paṭividdhaṃ…pe… tayidaṃ taṃ idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ mayā anubuddhaṃ paṭividdhaṃ, mama bhavataṇhā ucchinnā, bhavanetti taṇhā khīṇā, idāni mama punabbhavo natthi, iti idaṃ ‘‘catunna’’ntiādikaṃ bhagavā avoca, sugato idaṃ ‘‘catunna’’ntiādikaṃ vatvā athāparaṃ etaṃ ‘‘catunna’’ntiādigāthāvacanaṃ satthā avocāti yojetvā gāthāyañca tatheva yojanā kātabbā. Idaṃ ‘‘catunna’’ntiādikaṃ vuttanayena ñeyyaṃ nāma. (5)
‘‘ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚಂ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಞೇಯ್ಯೇ ರೂಪಾದಿಧಮ್ಮೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಞೇಯ್ಯಂ ನಾಮ।
‘‘Rūpaṃ aniccaṃ…pe… viññāṇaṃ anicca’’nti idaṃ suttaṃ ñeyye rūpādidhamme vācakañāpakabhāvena pavattanato ñeyyaṃ nāma.
ಏವಂ ‘‘ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪಕಾರೇನ ಜಾನಂ ಜಾನನ್ತೋ ಏವಂ ‘‘ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪಕಾರೇನ ಪಸ್ಸಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅರಿಯಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾವಕೋ ‘‘ಇದಂ ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ರೂಪಂ ಪಸ್ಸತಿ, ‘‘ಅಯಂ ವೇದನಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ವೇದನಂ ಪಸ್ಸತಿ, ‘‘ಅಯಂ ಸಞ್ಞಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಸಞ್ಞಂ ಪಸ್ಸತಿ, ‘‘ಇಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಸಙ್ಖಾರೇ ಪಸ್ಸತಿ, ‘‘ಇದಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಸ್ಸತಿ। ಇತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ರೂಪಾದಿಪಸ್ಸನೇ ಞಾಣೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಞಾಣಂ ನಾಮ।
Evaṃ ‘‘rūpaṃ anicca’’ntiādinā pakārena jānaṃ jānanto evaṃ ‘‘rūpaṃ anicca’’ntiādinā pakārena passaṃ passanto ariyasāvako ariyassa bhagavato sāvako ‘‘idaṃ rūpaṃ anicca’’nti rūpaṃ passati, ‘‘ayaṃ vedanā aniccā’’ti vedanaṃ passati, ‘‘ayaṃ saññā aniccā’’ti saññaṃ passati, ‘‘ime saṅkhārā aniccā’’ti saṅkhāre passati, ‘‘idaṃ viññāṇaṃ anicca’’nti viññāṇaṃ passati. Iti idaṃ suttaṃ rūpādipassane ñāṇe vācakañāpakabhāvena pavattanato ñāṇaṃ nāma.
ಸೋ ‘‘ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪಕಾರೇನ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ರೂಪೇನ ರೂಪರಾಗೇನ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಹಾ ವಿಞ್ಞಾಣರಾಗಮ್ಹಾ ಪರಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾ ಪರಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ಅಹಂ ವದಾಮೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಸೋ ಪರಿಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಞಾಣೇ ಚ ಞೇಯ್ಯೇ ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ ಹೋತಿ।
So ‘‘rūpaṃ anicca’’ntiādinā pakārena passanto ariyasāvako rūpena rūparāgena parimuccati…pe… viññāṇamhā viññāṇarāgamhā parimuccatīti dukkhasmā parimuccatīti ahaṃ vadāmīti yojanā. Idaṃ ‘‘so parimuccatī’’tiādikaṃ suttaṃ ñāṇe ca ñeyye ca vācakañāpakabhāvena pavattanato ñāṇañca ñeyyañca hoti.
ಸಬ್ಬೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸಙ್ಖರಿತತ್ತಾ ಸಙ್ಖಾರಾ ಆದಿಅನ್ತವನ್ತಭಾವತೋ, ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿಕಭಾವತೋ, ತಾವಕಾಲಿಕಭಾವತೋ ಚ ಖಣಪರಿತ್ತಭಾವತೋ ಅನಿಚ್ಚಾ ಭವನ್ತಿ। ಇದಂ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸವಚನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಞೇಯ್ಯಂ ನಾಮ। ಯದಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಕರಣಕಾಲೇ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ ಅನಿಚ್ಚತಾದಿಕಂ ಪಸ್ಸತಿ। ಇದಂ ‘‘ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸವಚನಂ ಞಾಣಂ ನಾಮ। ಅಥ ಪಸ್ಸನಕ್ಖಣೇ ದುಕ್ಖೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ವಿಪಸ್ಸಕೋ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ನಿಬ್ಬಿನ್ದನ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ದುಕ್ಖಾದಿಜಾನನಾದಿವಸೇನ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಏಸೋ ಚತುಸಚ್ಚಪಟಿವೇಧೋ ವಿಸುದ್ಧಿಯಾ ವಿಸುದ್ಧತ್ಥಾಯ ಮಗ್ಗೋತಿ। ಇದಂ ‘‘ಅಥಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸವಚನಂ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ ಹೋತಿ।
Sabbe pañcakkhandhā paccayehi saṅkharitattā saṅkhārā ādiantavantabhāvato, aniccantikabhāvato, tāvakālikabhāvato ca khaṇaparittabhāvato aniccā bhavanti. Idaṃ ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti suttappadesavacanaṃ vuttanayena ñeyyaṃ nāma. Yadā vipassanākaraṇakāle paññāya vipassanāpaññāya passati aniccatādikaṃ passati. Idaṃ ‘‘yadā paññāya passatī’’ti suttappadesavacanaṃ ñāṇaṃ nāma. Atha passanakkhaṇe dukkhe pañcakkhandhe vipassako nibbindati, nibbindanto puggalo dukkhādijānanādivasena cattāri saccāni paṭivijjhati, eso catusaccapaṭivedho visuddhiyā visuddhatthāya maggoti. Idaṃ ‘‘athā’’tiādikaṃ suttappadesavacanaṃ ñāṇañca ñeyyañca hoti.
ಸೋಣಾತಿ ಸೋಣಂ ಆಲಪತಿ। ಸಮಣಾ ಬಾಹಿರಕಸಮಣಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಜಾತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅನಿಚ್ಚೇನ ರೂಪೇನ, ದುಕ್ಖೇನ ರೂಪೇನ, ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ರೂಪೇನ ‘‘ಅಹಂ ಪರೇಹಿ ಸೇಯ್ಯೋ ಉತ್ತಮೋ ಅಸ್ಮೀ’’ತಿ ವಾ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ‘‘ಅಹಂ ಪರೇನ ಸದಿಸೋ ಸಮಾನೋ ಅಸ್ಮೀ’’ತಿ ವಾ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ‘‘ಅಹಂ ಪರತೋ ಹೀನೋ ಲಾಮಕೋ ಅಸ್ಮೀ’’ತಿ ವಾ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಯಥಾಭೂತಸ್ಸ ಅದಸ್ಸನಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಕಿಂ ನಾಮ ಕಾರಣಂ ಸಿಯಾ, ಯಥಾಭೂತಂ ಅದಸ್ಸನತೋ ತಾವ ಸಮನುಪಸ್ಸನಸ್ಸ ಅಞ್ಞಂ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ, ಯಥಾಭೂತಂ ಅದಸ್ಸನಮೇವ ಕಾರಣನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಅನಿಚ್ಚಾಯ ವೇದನಾಯಾ’’ತಿಆದೀಸುಪಿ ಇಮಿನಾ ವುತ್ತನಯೇನ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಇದಂ ‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸವಚನಂ ಞೇಯ್ಯಂ ನಾಮ। ‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ಕೇಚೀ’’ತಿಆದಿಕೋ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ ಪನ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇದಂ ‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಪ್ಪದೇಸವಚನಂ ಞಾಣಂ ನಾಮ। ಇದಂ ‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಞಾಣೇ ಚ ಞೇಯ್ಯೇ ಚ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ ಹೋತಿ। (೬)
Soṇāti soṇaṃ ālapati. Samaṇā bāhirakasamaṇā brāhmaṇā jātibrāhmaṇā aniccena rūpena, dukkhena rūpena, vipariṇāmadhammena rūpena ‘‘ahaṃ parehi seyyo uttamo asmī’’ti vā samanupassanti, ‘‘ahaṃ parena sadiso samāno asmī’’ti vā samanupassanti, ‘‘ahaṃ parato hīno lāmako asmī’’ti vā samanupassanti, yathābhūtassa adassanā aññatra vajjetvā aññaṃ kiṃ nāma kāraṇaṃ siyā, yathābhūtaṃ adassanato tāva samanupassanassa aññaṃ kāraṇaṃ natthi, yathābhūtaṃ adassanameva kāraṇanti veditabbaṃ. ‘‘Aniccāya vedanāyā’’tiādīsupi iminā vuttanayena vuttanayānusārena yojanā kātabbā. Idaṃ ‘‘ye hi kecī’’tiādikaṃ suttappadesavacanaṃ ñeyyaṃ nāma. ‘‘Ye ca kho kecī’’tiādiko sukkapakkho pana vuttavipariyāyena veditabbo. Idaṃ ‘‘ye ca kho’’tiādikaṃ suttappadesavacanaṃ ñāṇaṃ nāma. Idaṃ ‘‘ye hi kecī’’tiādikaṃ suttaṃ ñāṇe ca ñeyye ca atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato ñāṇañca ñeyyañca hoti. (6)
ನಾನಾವಿಧಂ ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ದಸ್ಸನ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದಸ್ಸನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಲೋಕಿಯಾದೀಸು ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧೇಸು ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇಸು ಸುತ್ತೇಸು ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ದಸ್ಸನಂ ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
Nānāvidhaṃ ñāṇañca ñeyyañca sāsanapaṭṭhānasuttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ dassana’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ dassana’’ntiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu lokiyādīsu aṭṭhavīsatividhesu sāsanapaṭṭhānesu suttesu katamaṃ suttaṃ dassanaṃ nāmāti pucchati.
೧೧೫. ಗಮ್ಭೀರಪಞ್ಞೇನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧೇನ ಸುದೇಸಿತಾನಿ ಸಙ್ಖೇಪವಿತ್ಥಾರಾದೀಹಿ ತೇಹಿ ತೇಹಿ ನಯೇಹಿ ಸುಟ್ಠು ದೇಸಿತಾನಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ಯೇ ಭಾವಿತಭಾವನಾ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಾ ಪಞ್ಞಾಓಭಾಸೇನ ವಿಭಾವಯನ್ತಿ, ತೇ ಭಾವಿತಭಾವನಾ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಾ ದೇವರಜ್ಜಚಕ್ಕವತ್ತಿರಜ್ಜಾದಿಪಮಾದಟ್ಠಾನಂ ಆಗಮ್ಮ ಭುಸಂ ಪಮತ್ತಾ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾಪಿ ತೇ ಭಾವಿತಭಾವನಾ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಞಾಣೇನ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನಿರೋಧೇನ ಅಟ್ಠಮಭವಾದೀಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನಾರಹಾನಂ ನಾಮರೂಪಾನಂ ನಿರುದ್ಧತ್ತಾ ಅಟ್ಠಮಕ್ಖತ್ತುವಸೇನ ಅಟ್ಠಮಂ ಭವಂ ನ ಆದಿಯನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಯೇ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ದಸ್ಸನೇ ಪಠಮಮಗ್ಗಞಾಣೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ದಸ್ಸನಂ ನಾಮ।
115.Gambhīrapaññena sabbaññubuddhena sudesitāni saṅkhepavitthārādīhi tehi tehi nayehi suṭṭhu desitāni ariyasaccāni ye bhāvitabhāvanā ariyapuggalā paññāobhāsena vibhāvayanti, te bhāvitabhāvanā ariyapuggalā devarajjacakkavattirajjādipamādaṭṭhānaṃ āgamma bhusaṃ pamattā kiñcāpi honti, tathāpi te bhāvitabhāvanā ariyapuggalā sotāpattimaggañāṇena abhisaṅkhāraviññāṇassa nirodhena aṭṭhamabhavādīsu uppajjanārahānaṃ nāmarūpānaṃ niruddhattā aṭṭhamakkhattuvasena aṭṭhamaṃ bhavaṃ na ādiyantīti yojanā. Idaṃ ‘‘ye ariyasaccānī’’tiādikaṃ suttaṃ dassane paṭhamamaggañāṇe vācakañāpakabhāvena pavattanato dassanaṃ nāma.
ನಗರದ್ವಾರಬಾಹಥಿರಕರಣತ್ಥಂ ಉಮ್ಮಾರಬ್ಭನ್ತರೇ ಪಥವಿಯಂ ಅಟ್ಠಹತ್ಥದಸಹತ್ಥಪ್ಪಮಾಣಂ ಆವಾಟಂ ಖಣಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಆವಾಟೇ ಉಸ್ಸಾಪಿತತ್ತಾ ಪಥವಿಸ್ಸಿತೋ ಪಥವಿನಿಸ್ಸಿತೋ ಅನ್ತೋಪಥವಿನಿಸ್ಸಿತೋ ಇನ್ದಖೀಲೋ ಸಾರದಾರುಮಯೋ ಥಮ್ಭೋ ಚತುಬ್ಭಿ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಆಗತೇಹಿ ವಾತೇಹಿ ಮಹಾವಾತೇಹಿ ಅಸಮ್ಪಕಮ್ಪಿಯೋ ಸಮ್ಪಕಮ್ಪಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯೋ ಸಿಯಾ ಯಥಾ, ಯೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ಅವೇಚ್ಚ ಪಸ್ಸತಿ, ತಂ ಸಪ್ಪುರಿಸಂ ಸಬ್ಬತಿತ್ಥಿಯವಾದವಾತೇಹಿ ಅಸಮ್ಪಕಮ್ಪಿಯತ್ತಾ ತಥೂಪಮಂ ಅಹಂ ವದಾಮೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಯಥಿನ್ದಖೀಲೋ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ವುತ್ತನಯೇನ ದಸ್ಸನಂ ನಾಮ।
Nagaradvārabāhathirakaraṇatthaṃ ummārabbhantare pathaviyaṃ aṭṭhahatthadasahatthappamāṇaṃ āvāṭaṃ khaṇitvā tasmiṃ āvāṭe ussāpitattā pathavissito pathavinissito antopathavinissito indakhīlo sāradārumayo thambho catubbhi catūhi disāhi āgatehi vātehi mahāvātehi asampakampiyo sampakampituṃ asakkuṇeyyo siyā yathā, yo sappuriso ariyasaccāni avecca passati, taṃ sappurisaṃ sabbatitthiyavādavātehi asampakampiyattā tathūpamaṃ ahaṃ vadāmīti yojanā. Idaṃ ‘‘yathindakhīlo’’tiādikaṃ suttaṃ vuttanayena dassanaṃ nāma.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಹಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅರಿಯಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕೋ ಆಚಿಕ್ಖಿತುಂ ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ಹುತ್ವಾ ಅತ್ತನಾವ ಸಯಮೇವ ಅತ್ತಾನಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ ‘‘ಭೋ, ಮಮ ಅತ್ತ ಅಹಂ ಇದಾನಿ ಖೀಣನಿರಯೋ ಅಮ್ಹಿ, ಖೀಣತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ ಅಮ್ಹಿ…ಪೇ॰…. ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ। ಚತುರಙ್ಗಸರೂಪಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಂ ‘‘ಚತೂಹೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ದಸ್ಸನಂ ನಾಮ।
Bhikkhave, catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato ariyasāvako ariyassa bhagavato sammāsambuddhassa sāvako ācikkhituṃ ākaṅkhamāno hutvā attanāva sayameva attānaṃ byākareyya ‘‘bho, mama atta ahaṃ idāni khīṇanirayo amhi, khīṇatiracchānayoni amhi…pe…. dukkhassantaṃ karissāmī’’ti byākareyya. Caturaṅgasarūpaṃ dassetuṃ ‘‘katamehi catūhī’’tiādi vuttaṃ. Idaṃ ‘‘catūhī’’tiādikaṃ dassanaṃ nāma.
ನಾನಾವಿಧಂ ದಸ್ಸನಂ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ‘‘ಕತಮಾ ಭಾವನಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಭಾವನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Nānāvidhaṃ dassanaṃ niddhāritaṃ, ‘‘katamā bhāvanā’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamā bhāvanā’’tiādi vuttaṃ.
ಇಧ ಸಾಸನೇ ಯಸ್ಸ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕಾಮಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾಪಕಾನಂ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪಜಹನವಸೇನ ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ರೂಪಾರೂಪಭವೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಾಪಕಾನಂ ಉದ್ಧಮ್ಭಾಗಿಯಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪಜಹನವಸೇನ ಚ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸುಭಾವಿತಾನಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಭಾವನಾವಸೇನ ಸುಟ್ಠು ಭಾವಿತಾನಿ ಭವನ್ತಿ, ಭಾವಿತೋ ಭಾವಿತಮಗ್ಗೋ ಸ ದನ್ತೋ ಸೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಇಮಂ ಲೋಕಞ್ಚ ಪರಂ ಲೋಕಞ್ಚ ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝ ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಕಾಲಂ ಮರಣಕಾಲೇ , ಕಾಲಂಕಿರಿಯಂ ವಾ ಕಙ್ಖತಿ ಪತ್ಥೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಯಂ ‘‘ಯಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀ’’ತಿಆದಿಕಾ ಪಾಳಿ ಭಾವನಾಯ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಭಾವನಾ ನಾಮ।
Idha sāsane yassa ariyasāvakassa ajjhattaṃ kāmabhave nibbattāpakānaṃ orambhāgiyasaṃyojanānaṃ pajahanavasena ca bahiddhā rūpārūpabhavesu nibbattāpakānaṃ uddhambhāgiyasaṃyojanānaṃ pajahanavasena ca indriyāni saddhindriyādīni indriyāni subhāvitāni ariyamaggabhāvanāvasena suṭṭhu bhāvitāni bhavanti, bhāvito bhāvitamaggo sa danto so ariyasāvako imaṃ lokañca paraṃ lokañca nibbijjha nibbijjhitvā paṭivijjhitvā kālaṃ maraṇakāle , kālaṃkiriyaṃ vā kaṅkhati patthetīti yojanā. Ayaṃ ‘‘yassindriyānī’’tiādikā pāḷi bhāvanāya vācakañāpakabhāvena pavattanato bhāvanā nāma.
ಧಮ್ಮಪದಾನಿ ಝಾನವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಧಮ್ಮಕೋಟ್ಠಾಸಾನಿ। ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಧಮ್ಮಪದಂ ಅನಭಿಜ್ಝಾಸೀಸೇನ ಅಧಿಗತಝಾನವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗನಿಬ್ಬಾನಧಮ್ಮಪದಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಅಯಂ ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನೀ’’ತಿಆದಿಕಾ ಪಾಳಿ ವುತ್ತನಯೇನ ಭಾವನಾ ನಾಮ। (೭)
Dhammapadāni jhānavipassanāmaggaphalanibbānadhammakoṭṭhāsāni. Anabhijjhā dhammapadaṃ anabhijjhāsīsena adhigatajhānavipassanāmagganibbānadhammapadaṃ koṭṭhāsaṃ. Esa nayo sesesupi. Ayaṃ ‘‘cattārimānī’’tiādikā pāḷi vuttanayena bhāvanā nāma. (7)
ದೇವಪುತ್ತ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಞ್ಚ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಸಂಯೋಜನಾನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಮಗ್ಗತ್ತಯೇನ ಛಿನ್ದೇ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಪಜಹನ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಞ್ಚ ಉದ್ಧಮ್ಭಾಗಿಯಸಂಯೋಜನಾನಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಜಹೇ ಪಜಹೇಯ್ಯ, ಭಾವಯನ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಞ್ಚ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀನಿ ಚ ಉತ್ತರಿ ಭಾವಯೇ ಭಾವೇಯ್ಯ। ಪಞ್ಚಸಙ್ಗಾತಿಗೋ ರಾಗಸಙ್ಗದೋಸಸಙ್ಗಮೋಹಸಙ್ಗಮಾನಸಙ್ಗದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಗಾತಿಗೋ ಭಿಕ್ಖು ಓಘತಿಣ್ಣೋತಿ ಕಾಮೋಘಭವೋಘದಿಟ್ಠೋಘಅವಿಜ್ಜೋಘತಿಣ್ಣೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಕಥೀಯತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಪಞ್ಚ ಛಿನ್ದೇ ಪಞ್ಚ ಜಹೇ’’ತಿ ಇದಂ ವಚನಂ ದಸ್ಸನಂ ನಾಮ। ‘‘ಪಞ್ಚ ಚುತ್ತರಿ…ಪೇ॰… ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪಾಳಿ ಭಾವನಾ ನಾಮ। ಇದಂ ‘‘ಪಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ದಸ್ಸನಞ್ಚ ಭಾವನಾ ಚ ಹೋತಿ।
Devaputta chindanto puggalo pañca orambhāgiyasaṃyojanāni heṭṭhā maggattayena chinde chindeyya, pajahanto puggalo pañca uddhambhāgiyasaṃyojanāni arahattamaggena jahe pajaheyya, bhāvayanto puggalo pañca saddhindriyādīni ca uttari bhāvaye bhāveyya. Pañcasaṅgātigo rāgasaṅgadosasaṅgamohasaṅgamānasaṅgadiṭṭhisaṅgātigo bhikkhu oghatiṇṇoti kāmoghabhavoghadiṭṭhoghaavijjoghatiṇṇoti vuccati kathīyatīti yojanā. ‘‘Pañca chinde pañca jahe’’ti idaṃ vacanaṃ dassanaṃ nāma. ‘‘Pañca cuttari…pe… vuccatī’’ti ayaṃ pāḷi bhāvanā nāma. Idaṃ ‘‘pañcā’’tiādikaṃ suttaṃ dassanañca bhāvanā ca hoti.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದೀಸು ಯೋಜನಾ ಪಾಕಟಾ। (೮)
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave’’tiādīsu yojanā pākaṭā. (8)
೧೧೬. ‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ…ಪೇ॰… ಬುದ್ಧಾನ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ವಚನಭಾವತೋ ಸಕವಚನಂ ನಾಮ। ಅತ್ಥೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೋವ।
116. ‘‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ…pe… buddhāna sāsana’’nti idaṃ suttaṃ sammāsambuddhassa vacanabhāvato sakavacanaṃ nāma. Attho heṭṭhā vuttova.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲಸ್ಸ ಬಾಲಲಕ್ಖಣಾನಿ ಬಾಲಉಪಲಕ್ಖಣಕಾರಣಾನಿ ಬಾಲನಿಮಿತ್ತಾನಿ ‘‘ಅಯಂ ಬಾಲೋ’’ತಿ ಗಹಣಕಾರಣಾನಿ ಬಾಲಾಪದಾನಾನಿ ಬಾಲಸ್ಸ ಅಪದಾನಾನಿ ಪೋರಾಣಾನಿ ವಿರುಳ್ಹಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಯೇಹಿ ಬಾಲಲಕ್ಖಣಾದೀಹಿ ಬಾಲಂ ‘‘ಬಾಲೋ’’ತಿ ಪರೇ ಪಣ್ಡಿತಾ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ, ಇಮಾನಿ ಬಾಲಲಕ್ಖಣಾನಿ ಮಯಾ ವುಚ್ಚಮಾನಾನಿ ತೀಣಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲೋ ದುಚ್ಚಿನ್ತಿತಚಿನ್ತೀ ಚ ದುಚ್ಚಿನ್ತಿತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾಬ್ಯಾಪಾದಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನಂ ಚಿನ್ತೀ ಚ ಹೋತಿ, ದುಬ್ಭಾಸಿತಭಾಸೀ ದುಬ್ಭಾಸಿತಂ ಮುಸಾವಾದಾದಿಂ ಭಾಸೀ ಚ ಹೋತಿ. ದುಕ್ಕಟಕಮ್ಮಕಾರೀ ಚ ದುಕ್ಕಟಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಕಮ್ಮಂ ಕಾರೀ ಚ ಹೋತಿ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಬಾಲಾಪದಾನಾನಿ ಇಮಿನಾ ಮಯಾ ವುತ್ತಾನಿ ತೀಣಿ ಖೋ ಭವನ್ತಿ। ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ ಪನ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇದಂ ‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ವಚನಭಾವತೋ ಸಕವಚನಂ ನಾಮ।
Bhikkhave, bālassa bālalakkhaṇāni bālaupalakkhaṇakāraṇāni bālanimittāni ‘‘ayaṃ bālo’’ti gahaṇakāraṇāni bālāpadānāni bālassa apadānāni porāṇāni viruḷhāni kammāni yehi bālalakkhaṇādīhi bālaṃ ‘‘bālo’’ti pare paṇḍitā sañjānanti, imāni bālalakkhaṇāni mayā vuccamānāni tīṇi. Katamāni tīṇi? Bhikkhave, bālo duccintitacintī ca duccintitaṃ abhijjhābyāpādamicchādassanaṃ cintī ca hoti, dubbhāsitabhāsī dubbhāsitaṃ musāvādādiṃ bhāsī ca hoti. dukkaṭakammakārī ca dukkaṭaṃ pāṇātipātādikammaṃ kārī ca hoti. Bhikkhave, bālassa…pe… bālāpadānāni iminā mayā vuttāni tīṇi kho bhavanti. Sukkapakkho pana vuttavipariyāyena veditabbo. Idaṃ ‘‘tīṇimāni bhikkhave’’tiādikaṃ vacanaṃ sammāsambuddhassa vacanabhāvato sakavacanaṃ nāma.
ಪಥವೀಸಮೋ ವಿತ್ಥತೋ ಸಮ್ಬೋಧೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಪಾತಂ ವುಟ್ಠಂ ಉದಕಂ ಆಭುಸೋ ಲಾಭಿ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಪಾತಾಲೋ, ಪಾತಾಲೇನ ಸಮೋ ಪಾತಾಲಸಮೋ ನಿನ್ನೋ ನ ವಿಜ್ಜತಿ। ಮೇರುಸಮೋ ಉನ್ನತೋ ನತ್ಥಿ, ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸದಿಸೋ ಪೋರಿಸೋ ನತ್ಥೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಪಥವೀಸಮೋ’’ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ಪರಸ್ಸ ದೇವಸ್ಸ ವಚನಭಾವತೋ ಪರವಚನಂ ಹೋತಿ।
Pathavīsamo vitthato sambodho nāma natthi. Pātaṃ vuṭṭhaṃ udakaṃ ābhuso lābhi gaṇhātīti pātālo, pātālena samo pātālasamo ninno na vijjati. Merusamo unnato natthi, cakkavattisadiso poriso natthīti yojanā. Idaṃ ‘‘pathavīsamo’’tiādikaṃ vacanaṃ parassa devassa vacanabhāvato paravacanaṃ hoti.
‘‘ದೇವಾನಂ ಇನ್ದ, ತವ ಸುಭಾಸಿತೇನ ಜಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ವೇಪಚಿತ್ತಿ, ತವ ಸುಭಾಸಿತೇನ ಜಯೋ ಹೋತೂ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ವೇಪಚಿತ್ತಿ, ತ್ವಂ ಗಾಥಂ ಭಣ ಭಣಾಹೀ’’ತಿ ಅವೋಚ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಥ ಖೋ ಅಸುರಿನ್ದೋ ವೇಪಚಿತ್ತಿ ಇಮಂ ವುಚ್ಚಮಾನಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ ‘‘ತೇ ಪಟಿಸೇಧಕೋ ನೋ ಚೇ ಅಸ್ಸ ನೋ ಚೇ ಭವೇಯ್ಯ , ಏವಂ ಸತಿ ಬಾಲಾ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಕುಜ್ಝೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಮಾ ಧೀರೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಭುಸೇನ ದಣ್ಡೇನ ಬಾಲಂ ನಿಸೇಧಯೇ’’ತಿ।
‘‘Devānaṃ inda, tava subhāsitena jayo hotī’’ti vatvā ‘‘vepacitti, tava subhāsitena jayo hotū’’ti vatvā ‘‘vepacitti, tvaṃ gāthaṃ bhaṇa bhaṇāhī’’ti avoca. Bhikkhave, atha kho asurindo vepacitti imaṃ vuccamānaṃ gāthaṃ abhāsi ‘‘te paṭisedhako no ce assa no ce bhaveyya , evaṃ sati bālā bhiyyo pakujjheyyuṃ, tasmā dhīro paṇḍito bhusena daṇḍena bālaṃ nisedhaye’’ti.
ಗಾಥಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸುರಿನ್ದೇನ ವೇಪಚಿತ್ತಿನಾ ಭಾಸಿತಾಯ ಅಸುರಾ ಅನುಮೋದಿಂಸು, ದೇವಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುಂ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಥ ಖೋ ಅಸುರಿನ್ದೋ ವೇಪಚಿತ್ತಿ ದೇವಾನಂ ಇನ್ದಂ ಸಕ್ಕಂ ಏತಂ ವಚನಂ ಅವೋಚ ‘‘ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ತ್ವಂ ಗಾಥಂ ಭಣ ಭಣಾಹೀ’’ತಿ ಏತಂ ವಚನಂ ಅವೋಚ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಥ ಖೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಸಕ್ಕೋ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ ‘‘ಬಾಲಸ್ಸ ಪಟಿಸೇಧನಂ ಪರಂ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಂ ಸಙ್ಕುಪಿತಂ ಞತ್ವಾ ಸತೋ ಸತಿಮಾ ಯೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಕೋಧತೋ ಉಪಸಮ್ಮತಿ, ತಸ್ಸ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಏತದೇವ ಉಪಸಮಂ ವರನ್ತಿ ಅಹಂ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ।
Gāthāya, bhikkhave, asurindena vepacittinā bhāsitāya asurā anumodiṃsu, devā tuṇhī ahesuṃ. Bhikkhave, atha kho asurindo vepacitti devānaṃ indaṃ sakkaṃ etaṃ vacanaṃ avoca ‘‘devānaminda, tvaṃ gāthaṃ bhaṇa bhaṇāhī’’ti etaṃ vacanaṃ avoca. Bhikkhave, atha kho devānamindo sakko imaṃ gāthaṃ abhāsi ‘‘bālassa paṭisedhanaṃ paraṃ paccatthikaṃ saṅkupitaṃ ñatvā sato satimā yo paṇḍito kodhato upasammati, tassa paṇḍitassa etadeva upasamaṃ varanti ahaṃ maññe’’ti.
ಗಾಥಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇವಾನಮಿನ್ದೇನ ಸಕ್ಕೇನ ಭಾಸಿತಾಯ ದೇವಾ ಅನುಮೋದಿಂಸು, ಅಸುರಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುಂ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಥ ಖೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಸಕ್ಕೋ ಅಸುರಿನ್ದಂ ವೇಪಚಿತ್ತಿಂ ಏತಂ ವಚನಂ ಅವೋಚ ‘‘ವೇಪಚಿತ್ತಿ, ತ್ವಂ ಗಾಥಂ ಭಣಾಹೀ’’ತಿ ಏತಂ ವಚನಂ ಅವೋಚ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಥ ಖೋ ಅಸುರಿನ್ದೋ ವೇಪಚಿತ್ತಿ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ ‘‘ವಾಸವ ಯದಾ ತಿತಿಕ್ಖತಿ, ತದಾ ನಂ ತಿತಿಕ್ಖನ್ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಬಾಲೋ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಭಯಾ ತಿತಿಕ್ಖತೀ’’ತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ತಿತಿಕ್ಖಾಯ ಏತದೇವ ವಜ್ಜಂ ಅಹಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ। ವಾಸವ ಗೋಗಣೋ ಪಲಾಯಿನಂ ಗವಂ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ ಇವ, ಏವಂ ದುಮ್ಮೇಧೋ ಖಮನ್ತಂ ಭಿಯ್ಯೋ ಅಜ್ಝಾರುಹತಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ।
Gāthāya, bhikkhave, devānamindena sakkena bhāsitāya devā anumodiṃsu, asurā tuṇhī ahesuṃ. Bhikkhave, atha kho devānamindo sakko asurindaṃ vepacittiṃ etaṃ vacanaṃ avoca ‘‘vepacitti, tvaṃ gāthaṃ bhaṇāhī’’ti etaṃ vacanaṃ avoca. Bhikkhave, atha kho asurindo vepacitti imaṃ gāthaṃ abhāsi ‘‘vāsava yadā titikkhati, tadā naṃ titikkhantaṃ puggalaṃ bālo ‘‘ayaṃ me bhayā titikkhatī’’ti maññati, titikkhāya etadeva vajjaṃ ahaṃ passāmi. Vāsava gogaṇo palāyinaṃ gavaṃ ajjhottharati iva, evaṃ dummedho khamantaṃ bhiyyo ajjhāruhati ajjhottharati.
ಗಾಥಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸುರಿನ್ದೇನ ವೇಪಚಿತ್ತಿನಾ ಭಾಸಿತಾಯ ಅಸುರಾ ಅನುಮೋದಿಂಸು, ದೇವಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುಂ। ಜಾಯಮಾನೇ ಚ ಗೋಯುದ್ಧೇ ಪಠಮಂ ದ್ವೇಯೇವ ಗೋಣಾ ಯುಜ್ಝನ್ತಿ, ಗೋಗಣೋ ಪನ ಯಾವ ಏಕೋ ಗೋಣೋ ನ ಪಲಾಯತಿ, ತಾವ ಓಲೋಕೇನ್ತೋವ ತಿಟ್ಠತಿ। ಯದಾ ಚ ಏಕೋ ಗೋಣೋ ಪಲಾಯತಿ , ತದಾ ಸಬ್ಬೋ ಗೋಣೋ ತಂ ಪಲಾಯಿನಂ ಗವಂ ಭಿಯ್ಯೋ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತೀತಿ ಗೋಯುದ್ಧಸಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಅಥ ಖೋ’’ತಿಆದೀನಂ ಯೋಜನತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ।
Gāthāya, bhikkhave, asurindena vepacittinā bhāsitāya asurā anumodiṃsu, devā tuṇhī ahesuṃ. Jāyamāne ca goyuddhe paṭhamaṃ dveyeva goṇā yujjhanti, gogaṇo pana yāva eko goṇo na palāyati, tāva olokentova tiṭṭhati. Yadā ca eko goṇo palāyati , tadā sabbo goṇo taṃ palāyinaṃ gavaṃ bhiyyo ajjhottharatīti goyuddhasabhāvo veditabbo. ‘‘Atha kho’’tiādīnaṃ yojanattho pākaṭo.
ವೇಪಚಿತ್ತಿ, ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ತಿತಿಕ್ಖತಿ, ತಂ ಖಮನ್ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಭಯಾ ತಿತಿಕ್ಖತೀ’’ತಿ ಕಾಮಂ ಮಞ್ಞತು ವಾ, ಮಾ ಮಞ್ಞತು ವಾ, ತಂ ಮಞ್ಞನಂ ನಿಪ್ಫಲಮೇವ। ಅತ್ಥಾ ಸದತ್ಥಪರಮಾ ಭವನ್ತಿ। ಖನ್ತ್ಯಾ ಖನ್ತಿತೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಸದತ್ಥೋ ನಾಮ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
Vepacitti, yo puggalo titikkhati, taṃ khamantaṃ puggalaṃ ‘‘ayaṃ me bhayā titikkhatī’’ti kāmaṃ maññatu vā, mā maññatu vā, taṃ maññanaṃ nipphalameva. Atthā sadatthaparamā bhavanti. Khantyā khantito bhiyyo sadattho nāma na vijjati.
ಯೋ ಬಲವಾ ಸನ್ತೋ ದುಬ್ಬಲಸ್ಸ ಹವೇ ತಿತಿಕ್ಖತೀತಿ ತಸ್ಸ ಬಲವನ್ತಸ್ಸ ತಂ ತಿತಿಕ್ಖನಂ ಪರಮಂ ಖನ್ತಿನ್ತಿ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಆಹು, ದುಬ್ಬಲೋ ನಿಚ್ಚಂ ಖಮತಿ ಏವ।
Yo balavā santo dubbalassa have titikkhatīti tassa balavantassa taṃ titikkhanaṃ paramaṃ khantinti sappurisā āhu, dubbalo niccaṃ khamati eva.
ಯಸ್ಸ ಬಾಲಸ್ಸ ಬಾಲಬಲಂ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಬಾಲಸ್ಸ ಬಾಲಬಲಂ ‘‘ಅಬಲ’’ನ್ತಿ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಆಹು, ಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಗುತ್ತಸ್ಸ ಯಂ ಬಲಂ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಗುತ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಬಲಸ್ಸ ಪಟಿವತ್ತಾ ಪಟಿಪ್ಫರಿತ್ವಾ ವತ್ತಾ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
Yassa bālassa bālabalaṃ atthi, tassa bālassa bālabalaṃ ‘‘abala’’nti sappurisā āhu, yassa dhammaguttassa yaṃ balaṃ atthi, tassa dhammaguttassa tassa balassa paṭivattā paṭippharitvā vattā na vijjati.
ವೇಪಚಿತ್ತಿ, ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕುದ್ಧಂ ಪಠಮಂ ಕುಜ್ಝನ್ತಸ್ಸ ಪಟಿಕುಜ್ಝತಿ, ಸೋ ಪಟಿಕುಜ್ಝನ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ತೇನ ಪಟಿಕುಜ್ಝನೇನ ತಸ್ಸ ಪಠಮಂ ಕುಜ್ಝನ್ತಸ್ಸ ಪಾಪಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಾಪಪುಗ್ಗಲತೋ ಪಾಪಿಯೋ ಏವ ಪಾಪತರೋ ಹೀನತರೋ ಏವ ಭವೇ।
Vepacitti, yo puggalo kuddhaṃ paṭhamaṃ kujjhantassa paṭikujjhati, so paṭikujjhanto puggalo tena paṭikujjhanena tassa paṭhamaṃ kujjhantassa pāpapuggalassa pāpapuggalato pāpiyo eva pāpataro hīnataro eva bhave.
ವೇಪಚಿತ್ತಿ, ಯೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಸತೋ ಸತಿಮಾ ಪರಂ ಸಙ್ಕುಪಿತಂ ಞತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಕುಜ್ಝನ್ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿಕುಜ್ಝನ್ತೋವ ಭವೇ, ಸೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ದುಜ್ಜಯಂ ಸಙ್ಗಾಮಂ ಜೇತಿ ನಾಮ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ ಉಭಿನ್ನಂ ಅತ್ಥಂ ಚರತಿ ನಾಮ।
Vepacitti, yo sappuriso sato satimā paraṃ saṅkupitaṃ ñatvā paṭhamaṃ kujjhantassa appaṭikujjhantova bhave, so sappuriso dujjayaṃ saṅgāmaṃ jeti nāma, attano ca parassa ca ubhinnaṃ atthaṃ carati nāma.
ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ ತಿಕಿಚ್ಛನ್ತಾನಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಕೋಧೋ ಉಪಸಮ್ಮತಿ, ಯೇ ಜನಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಖನ್ತಿಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅತ್ಥೇ, ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮೇ ವಾ ಅಕೋವಿದಾ ಭವನ್ತಿ, ತೇ ಜನಾ ಖಮನ್ತಂ ಸಪ್ಪುರಿಸಂ ‘‘ಅಯಂ ಬಾಲೋ’’ತಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಅಕೋವಿದಾನಂ ಜನಾನಂ ತಂ ಮಞ್ಞನಂ ನಿಪ್ಫಲನ್ತಿ।
Attano ca parassa ca tikicchantānaṃ ubhinnaṃ kodho upasammati, ye janā dhammassa khantidhammassa atthe, catusaccadhamme vā akovidā bhavanti, te janā khamantaṃ sappurisaṃ ‘‘ayaṃ bālo’’ti maññanti, tesaṃ akovidānaṃ janānaṃ taṃ maññanaṃ nipphalanti.
ಗಾಥಾಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇವಾನಮಿನ್ದೇನ ಸಕ್ಕೇನ ಭಾಸಿತಾಸು ದೇವಾ ಅನುಮೋದಿಂಸು, ಅಸುರಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಭಿಯ್ಯೋ ಬಾಲಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ಸಕ್ಕವೇಪಚಿತ್ತೀನಂ ವಚನಭಾವತೋ ಪರವಚನಂ ನಾಮ। (೯)
Gāthāsu, bhikkhave, devānamindena sakkena bhāsitāsu devā anumodiṃsu, asurā tuṇhī ahesunti yojanā. Idaṃ ‘‘bhiyyo bālā’’tiādikaṃ vacanaṃ sakkavepacittīnaṃ vacanabhāvato paravacanaṃ nāma. (9)
೧೧೭. ಪತ್ತಂ ಏತರಹಿ ಅಧಿಗತಂ ಯಞ್ಚ ಕಾಮೂಪಕರಣಂ, ಆಯತಿಂ ಪತ್ತಬ್ಬಂ ಅಧಿಗತಂ ಯಞ್ಚ ಕಾಮೂಪಕರಣಂ ಅತ್ಥಿ, ಏತಂ ಉಭಯಂ ರಜಾನುಕಿಣ್ಣಂ ರಾಗರಜಾದಿಕಿಣ್ಣಂ ಇತಿ ಆತುರಸ್ಸ ಆತುರಾನಂಯೇವ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಅನುಸಿಕ್ಖತೋ ಅನುಸಿಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಸಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಸೀಲಂ ವತಂ ಜೀವಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಇಮೇ ಸಿಕ್ಖಾಸಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೀತಿ ಯೇ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾರಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸಾರತೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತಾ। ಏತ್ಥ ಸೀಲಂ ನಾಮ ‘‘ನ ಕರೋಮೀ’’ತಿ ಓರಮಣಂ। ವತಂ ನಾಮ ಭೋಜನಕಿಚ್ಚಕರಣಾದಿ। ಜೀವಿತಂ ನಾಮ ಆಜೀವೋ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ನಾಮ ಮೇಥುನವಿರತಿವಿಸೇಸಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತೇಸಂ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾರಾನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಅಯಂ ವಾದೋ ಏಕೋ ಪಠಮೋ ಅನ್ತೋ ಲಾಮಕೋ। ಯೇ ಚ ಪುಗ್ಗಲಾ ‘‘ಕಾಮೇಸು ದೋಸೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ ಹುತ್ವಾ ಠಿತಾ, ತೇಸಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಅಯಂ ವಾದೋ ಏಕೋ ದುತಿಯೋ ಅನ್ತೋ ಲಾಮಕೋ। ಇಚ್ಚೇತೇ ಉಭೋ ಅನ್ತಾ ಅನ್ತವಾದಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಕಟಸಿವಡ್ಢನಾ ಕಟಸಿಯೋ ದಿಟ್ಠಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ। ಏತೇ ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅತ್ತಕಿಲಮಥಾನುಯೋಗೇ ಕಾಮಸುಖಲ್ಲಿಕಾನುಯೋಗೇ ಏಕೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಅನಭಿಞ್ಞಾಯ ಓಲೀಯನ್ತಿ, ಏಕೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಅತಿಧಾವನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಯಞ್ಚ ಪತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ಪರೇಸಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವಚನಭಾವತೋ ಪರವಚನಂ ನಾಮ।
117.Pattaṃ etarahi adhigataṃ yañca kāmūpakaraṇaṃ, āyatiṃ pattabbaṃ adhigataṃ yañca kāmūpakaraṇaṃ atthi, etaṃ ubhayaṃ rajānukiṇṇaṃ rāgarajādikiṇṇaṃ iti āturassa āturānaṃyeva puggalānaṃ santike anusikkhato anusikkhantassa sikkhāsārā hutvā upaṭṭhahanti, sīlaṃ vataṃ jīvitaṃ brahmacariyaṃ ime sikkhāsārā hutvā upaṭṭhahantīti ye upaṭṭhānasārā puggalā sārato gahetvā ṭhitā. Ettha sīlaṃ nāma ‘‘na karomī’’ti oramaṇaṃ. Vataṃ nāma bhojanakiccakaraṇādi. Jīvitaṃ nāma ājīvo. Brahmacariyaṃ nāma methunavirativisesabhāvo veditabbo. Tesaṃ upaṭṭhānasārānaṃ puggalānaṃ ayaṃ vādo eko paṭhamo anto lāmako. Ye ca puggalā ‘‘kāmesu doso natthī’’ti evaṃvādino evaṃdiṭṭhino hutvā ṭhitā, tesaṃ puggalānaṃ ayaṃ vādo eko dutiyo anto lāmako. Iccete ubho antā antavādā puggalā kaṭasivaḍḍhanā kaṭasiyo diṭṭhiṃ vaḍḍhenti. Ete ubho ante attakilamathānuyoge kāmasukhallikānuyoge eke puggalā anabhiññāya olīyanti, eke puggalā atidhāvantīti yojanā. Idaṃ ‘‘yañca patta’’ntiādikaṃ vacanaṃ paresaṃ puggalānaṃ vacanabhāvato paravacanaṃ nāma.
ಯೇ ಚ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಪುಗ್ಗಲಾ ತೇ ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅತ್ತಕಿಲಮಥಾನುಯೋಗಕಾಮಸುಖಲ್ಲಿಕಾನುಯೋಗೇ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ತತ್ರ ಚ ಅನ್ತೇ ನ ಅಹೇಸುಂ। ತೇನ ಚ ಅಭಿಜಾನನೇನ ತೇ ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ನ ಅಮಞ್ಞಿಂಸು, ತೇಸಂ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವಟ್ಟಂ ತಿವಿಧಂ ವಟ್ಟಂ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯ ನತ್ಥಿ। ಇತಿ ಏವಂ ಇದಂ ‘‘ಯೇ ಚಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ಭಗವತೋ ವಚನಭಾವತೋ ಸಕವಚನಂ ನಾಮ। ಅಯಂ ಉದಾನೋ ‘‘ಯಞ್ಚ ಪತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಾಪನಾಯಾ’’ತಿ ಅಯಂ ಉದಾನೋ ವುತ್ತನಯೇನ ಸಕವಚನಞ್ಚ ಪರವಚನಞ್ಚ ಹೋತಿ।
Ye ca sammādiṭṭhipuggalā te ubho ante attakilamathānuyogakāmasukhallikānuyoge abhiññāya tatra ca ante na ahesuṃ. Tena ca abhijānanena te ubho ante na amaññiṃsu, tesaṃ sammādiṭṭhipuggalānaṃ vaṭṭaṃ tividhaṃ vaṭṭaṃ paññāpanāya natthi. Iti evaṃ idaṃ ‘‘ye cā’’tiādikaṃ vacanaṃ bhagavato vacanabhāvato sakavacanaṃ nāma. Ayaṃ udāno ‘‘yañca pattaṃ…pe… paññāpanāyā’’ti ayaṃ udāno vuttanayena sakavacanañca paravacanañca hoti.
ಪಸೇನದಿ ನಾಮ ಕೋಸಲೋ ಕೋಸಲಿಸ್ಸರೋ ರಾಜಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತಂ ‘‘ಇಧ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ತೇಸಂ ಪಿಯೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ವಚನಂ ಅವೋಚ। ಭನ್ತೇ, ಇಧ ರಹೋಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಮಮ ಚೇತಸೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ, ಕೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅತ್ತಾ ಪಿಯೋ ನು ಖೋ, ಕೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅತ್ತಾ ಅಪ್ಪಿಯೋ ನು ಖೋ ಇತಿ ಏತಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕನಂ ಉದಪಾದಿ। ಭನ್ತೇ, ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಏತಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕನಂ ಅಹೋಸಿ, ಯೇ ಚ ಕೇಚಿ ಸತ್ತಾ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ ಖೋ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ ಖೋ, ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅತ್ತಾ ಅಪ್ಪಿಯೋ ಖೋ। ತೇ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಾ ಸತ್ತಾ ‘‘ನೋ ಅತ್ತಾ ಪಿಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅತ್ತಾ ಅಪ್ಪಿಯೋವ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಅಪ್ಪಿಯೋ ಅಪ್ಪಿಯಸ್ಸ ಅನತ್ಥಾಯ ಯಂ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಕರೇಯ್ಯ, ತಂ ದುಚ್ಚರಿತಂ ತೇ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಾ ಸತ್ತಾ ಅತ್ತನಾವ. ಸಯಮೇವ। ಅತ್ತನೋ ಅನತ್ಥಾಯ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಕರೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರನ್ತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅತ್ತಾ ಅಪ್ಪಿಯೋವಾತಿ ಏತಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕನಂ ಅಹೋಸಿ।
Pasenadi nāma kosalo kosalissaro rājā bhagavantaṃ etaṃ ‘‘idha mayhaṃ…pe… tesaṃ piyo attā’’ti vacanaṃ avoca. Bhante, idha rahogatassa paṭisallīnassa mayhaṃ mama cetaso cittassa evaṃ parivitakko udapādi, kesaṃ sattānaṃ attā piyo nu kho, kesaṃ sattānaṃ attā appiyo nu kho iti etaṃ parivitakkanaṃ udapādi. Bhante, tassa mayhaṃ etaṃ parivitakkanaṃ ahosi, ye ca keci sattā kāyena duccaritaṃ caranti kho…pe… manasā duccaritaṃ caranti kho, tesaṃ sattānaṃ attā appiyo kho. Te duccaritaṃ carantā sattā ‘‘no attā piyo’’ti evaṃ kiñcāpi vadeyyuṃ, atha kho tesaṃ duccaritaṃ carantānaṃ sattānaṃ attā appiyova. Taṃ kissa hetu? Appiyo appiyassa anatthāya yaṃ duccaritaṃ kareyya, taṃ duccaritaṃ te duccaritaṃ carantā sattā attanāva. sayameva. Attano anatthāya hi yasmā karonti, tasmā tesaṃ duccaritaṃ carantānaṃ sattānaṃ attā appiyovāti etaṃ parivitakkanaṃ ahosi.
ಭನ್ತೇ , ಯೇ ಚ ಕೇಚಿ ಸತ್ತಾ ಕಾಯೇನ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ ಖೋ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಿ ಖೋ, ತೇಸಂ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅತ್ತಾ ಪಿಯೋ ಖೋ, ತೇ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಾ ಸತ್ತಾ ‘‘ನೋ ಅತ್ತಾ ಅಪ್ಪಿಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅತ್ತಾ ಪಿಯೋವ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಪಿಯೋ ಪಿಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಯಂ ಸುಚರಿತಂ ಚರೇಯ್ಯ, ತಂ ಸುಚರಿತಂ ತೇ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಾ ಸತ್ತಾ ಅತ್ತನಾವ ಸಯಮೇವ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಕರೋನ್ತಿ , ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಸುಚರಿತಂ ಚರನ್ತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅತ್ತಾ ಪಿಯೋವಾತಿ ಏತಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕನಂ ಅಹೋಸಿ। ಏತಂ ವಚನಂ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Bhante , ye ca keci sattā kāyena sucaritaṃ caranti kho…pe… manasā sucaritaṃ caranti kho, tesaṃ sucaritaṃ carantānaṃ sattānaṃ attā piyo kho, te sucaritaṃ carantā sattā ‘‘no attā appiyo’’ti evaṃ kiñcāpi vadeyyuṃ, atha kho tesaṃ sucaritaṃ carantānaṃ sattānaṃ attā piyova. Taṃ kissa hetu? Piyo piyassa atthāya yaṃ sucaritaṃ careyya, taṃ sucaritaṃ te sucaritaṃ carantā sattā attanāva sayameva attano atthāya hi yasmā karonti , tasmā tesaṃ sucaritaṃ carantānaṃ sattānaṃ attā piyovāti etaṃ parivitakkanaṃ ahosi. Etaṃ vacanaṃ avocāti yojanā.
‘‘ಏವಮೇತಂ ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿ ವಚನಂ ಪಠಮಂ ವತ್ವಾ ‘‘ಯೇ ಹಿ ಕೇಚೀ’’ತಿಆದಿಕೇ ಭಗವತೋ ವುತ್ತವಚನೇಪಿ ಯೋಜನಾ ತಥೇವ ಕಾತಬ್ಬಾ।
‘‘Evametaṃ mahārājā’’ti vacanaṃ paṭhamaṃ vatvā ‘‘ye hi kecī’’tiādike bhagavato vuttavacanepi yojanā tatheva kātabbā.
ಗಾಥಾಸು ಪನ ಯೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಅತ್ತಾನಂ ‘‘ಪಿಯ’’ನ್ತಿ ಚೇ ಜಞ್ಞಾ, ಏವಂ ಸತಿ ಸೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ನಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪಾಪೇನ ಕಮ್ಮೇನ ನ ಸಂಯುಜೇ ನ ಸಂಯೋಜೇಯ್ಯ, ತಂ ವಚನಂ ಹಿ ಸಚ್ಚಂ ಪಿಯಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸುಲಭಂ ನ ಹೋತಿ, ದುಕ್ಕಟಕಾರಿನಾ ಸುಖಂ ಸುಲಭಂ ನ ಹೋತಿ।
Gāthāsu pana yo paṇḍito attānaṃ ‘‘piya’’nti ce jaññā, evaṃ sati so paṇḍito naṃ attānaṃ pāpena kammena na saṃyuje na saṃyojeyya, taṃ vacanaṃ hi saccaṃ piyaṃ attānaṃ sulabhaṃ na hoti, dukkaṭakārinā sukhaṃ sulabhaṃ na hoti.
ಅನ್ತಕೇನ ಮಚ್ಚುನಾ ಅಧಿಪನ್ನಸ್ಸ ಮಾನುಸಂ ಭವಂ ಜಹತೋ ಪಜಹನ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಮರಣಮುಖೇ ಠಿತಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ಕಿಂ ಸಕಂ ಹೋತಿ, ಮರಣಮುಖೇ ಠಿತೋ ಸೋ ಸತ್ತೋ ಕಿಞ್ಚ ಆದಾಯ ಪರಲೋಕಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಛಾಯಾ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಸತ್ತಂ ಅನಪಾಯಿನೀ ಇವ, ಏವಂ ಅಸ್ಸ ಪರಲೋಕಗತಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚ ಅನುಗಂ ಹೋತಿ।
Antakena maccunā adhipannassa mānusaṃ bhavaṃ jahato pajahantassa tassa maraṇamukhe ṭhitassa sattassa kiṃ sakaṃ hoti, maraṇamukhe ṭhito so satto kiñca ādāya paralokaṃ gacchati, chāyā gacchantaṃ sattaṃ anapāyinī iva, evaṃ assa paralokagatassa sattassa kiñca anugaṃ hoti.
ಇತಿ ಭಗವಾ ಏವಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಉಭೋ’’ತಿಆದಿವಿಸ್ಸಜ್ಜನವಚನಞ್ಚ ಆಹ। ಇಧ ಲೋಕೇ ಯೋ ಮಚ್ಚೋ ಯಂ ಪುಞ್ಞಞ್ಚ ಯಂ ಪಾಪಞ್ಚ ಉಭೋ ಕಮ್ಮೇ ಕುರುತೇ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಸ ಪರಲೋಕಗತಸ್ಸ ಮಚ್ಚಸ್ಸ ತಂ ಪುಞ್ಞಪಾಪದ್ವಯಂ ಸಕಂ ಹೋತಿ। ಪರಲೋಕಂ ಗತೋ ಮಚ್ಚೋ ತಂವ ಪುಞ್ಞಪಾಪದ್ವಯಂ ಆದಾಯ ಪರಲೋಕಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಛಾಯಾ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಸತ್ತಂ ಅನಪಾಯಿನೀ ಇವ, ಏವಂ ಅಸ್ಸ ಪರಲೋಕಗತಸ್ಸ ಮಚ್ಚಸ್ಸ ತಂವ ಪುಞ್ಞಪಾಪದ್ವಯಂ ಅನುಗಂ ಹೋತಿ।
Iti bhagavā evaṃ pucchati, pucchitvā ‘‘ubho’’tiādivissajjanavacanañca āha. Idha loke yo macco yaṃ puññañca yaṃ pāpañca ubho kamme kurute karoti, tassa paralokagatassa maccassa taṃ puññapāpadvayaṃ sakaṃ hoti. Paralokaṃ gato macco taṃva puññapāpadvayaṃ ādāya paralokaṃ gacchati, chāyā gacchantaṃ sattaṃ anapāyinī iva, evaṃ assa paralokagatassa maccassa taṃva puññapāpadvayaṃ anugaṃ hoti.
ತಸ್ಮಾ ಪಣ್ಡಿತೋ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಂ ಸಮ್ಪರಾಯೇ ಫಲನಿಬ್ಬತ್ತಾಪಕಂ ಕಲ್ಯಾಣಂ ನಿಚಯಂ ನಿಚಯನ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಕರೇಯ್ಯ। ಪಾಣಿನಂ ಪರಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಪತಿಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ, ಇತಿ ಭಗವಾ ಆಹಾತಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಇದಂ ‘‘ರಾಜಾ ಪಸೇನದೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಕೋಸಲರಞ್ಞೋ ವಚನಭಾವತೋ ಪರವಚನಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಏವಮೇತಂ , ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇತಂ ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿಆದಿಕಾ ಅನುಗೀತಿ ಭಗವತೋ ವಚನಭಾವತೋ ಸಕವಚನಂ ಹೋತಿ। ಇದಂ ದ್ವಯಂ ವಚನಂ ಸಕವಚನಞ್ಚ ಪರವಚನಞ್ಚ ಹೋತಿ। (೧೦)
Tasmā paṇḍito samparāyikaṃ samparāye phalanibbattāpakaṃ kalyāṇaṃ nicayaṃ nicayanto hutvā kareyya. Pāṇinaṃ paralokasmiṃ puññāni patiṭṭhā honti, iti bhagavā āhāti yojanā kātabbā. Idaṃ ‘‘rājā pasenadī’’tiādikaṃ suttaṃ kosalarañño vacanabhāvato paravacanaṃ hoti. ‘‘Evametaṃ , mahārāja, evametaṃ mahārājā’’tiādikā anugīti bhagavato vacanabhāvato sakavacanaṃ hoti. Idaṃ dvayaṃ vacanaṃ sakavacanañca paravacanañca hoti. (10)
೧೧೮. ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಇದಂ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ, ಇದಂ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ಪಹಾತಬ್ಬಂ, ಇದಂ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಂ ಭಾವೇತಬ್ಬಂ, ಇದಂ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಂ, ಫಲಂ ವಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ, ಇಮೇ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಏವಂ ಕುಸಲಾಕುಸಲಭಾವೇನ ಗಹಿತಾ ಅನವಜ್ಜಸಾವಜ್ಜಭಾವೇನ ವಾ ಗಹಿತಾ ಸುಖವಿಪಾಕದುಕ್ಖವಿಪಾಕಭಾವೇನ ವಾ ಗಹಿತಾ , ಇದಂ ಇಟ್ಠವಿಪಾಕಂ ಇದಂ ಅನಿಟ್ಠವಿಪಾಕಂ ಫಲಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಯಇತಿ ಏವಂಗಹಿತಾನಂ ತೇಸಂ ಕುಸಲಾಕುಸಲಧಮ್ಮಾನಂ ಅಯಂ ವುಡ್ಢಿ ಅತ್ಥೋ, ಅಯಂ ಹಾನಿ ಅತ್ಥೋತಿ। ಇತಿ ಇದಂ ‘‘ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿತೇ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ ನಾಮ।
118. Pañhe pucchite idaṃ dukkhasaccaṃ abhiññeyyaṃ, idaṃ samudayasaccaṃ pahātabbaṃ, idaṃ maggasaccaṃ bhāvetabbaṃ, idaṃ nirodhasaccaṃ, phalaṃ vā sacchikātabbaṃ, ime kusalākusalā dhammā evaṃ kusalākusalabhāvena gahitā anavajjasāvajjabhāvena vā gahitā sukhavipākadukkhavipākabhāvena vā gahitā, idaṃ iṭṭhavipākaṃ idaṃ aniṭṭhavipākaṃ phalaṃ nibbattayaiti evaṃgahitānaṃ tesaṃ kusalākusaladhammānaṃ ayaṃ vuḍḍhi attho, ayaṃ hāni atthoti. Iti idaṃ ‘‘pañhe pucchite’’tiādikaṃ suttaṃ vissajjanīye atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato vissajjanīyaṃ nāma.
‘‘ಉಳಾರೋ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಬುದ್ಧಉಳಾರತಂ ಏಕಂಸೇನೇವ ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸೇ। ‘‘ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಧಮ್ಮಸ್ವಾಕ್ಖಾತತಂ ಏಕಂಸೇನೇವ ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸೇ। ‘‘ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಙ್ಘೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಸಙ್ಘಸುಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಏಕಂಸೇನೇವ ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸೇ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಸಙ್ಖಾರಾನಿಚ್ಚತಂ ಏಕಂಸೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸೇ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖತಂ ಏಕಂಸೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸೇ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಧಮ್ಮಾನತ್ತತಂ ಏಕಂಸೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸೇ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇನ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ಅಞ್ಞಂ ಯಂ ವಾ ಪನ ಮಗ್ಗಫಲನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಧಮ್ಮಜಾತಂ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಮಗ್ಗಫಲನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಧಮ್ಮಜಾತಮ್ಪಿ ಏವಂಜಾತಿಯಂ ಏವಂ ಏಕಂಸಬ್ಯಾಕರಣೀಯನ್ತಿ ಮಗ್ಗಫಲನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಧಮ್ಮಜಾತಸ್ಸಾಪಿ ಅನತ್ತತಂ ಏಕಂಸೇನೇವ ನಿದ್ದಿಸೇತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಉಳಾರೋ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೇ ಬುದ್ಧಉಳಾರತಾದಿಕೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ ನಾಮ।
‘‘Uḷāro buddho bhagavā’’ti iminā padena buddhauḷārataṃ ekaṃseneva ekakoṭṭhāseneva niddise. ‘‘Svākkhāto dhammo’’ti iminā padena dhammasvākkhātataṃ ekaṃseneva ekakoṭṭhāseneva niddise. ‘‘Suppaṭipanno saṅgho’’ti iminā padena saṅghasuppaṭipattiṃ ekaṃseneva ekakoṭṭhāseneva niddise ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti iminā padena saṅkhārāniccataṃ ekaṃseneva niddise. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti iminā padena saṅkhāradukkhataṃ ekaṃseneva niddise. ‘‘Sabbe dhammā anattā’’ti iminā padena dhammānattataṃ ekaṃseneva niddise. ‘‘Sabbe saṅkhārā anattā’’ti avatvā ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti vuttena iminā padena saṅkhārehi aññaṃ yaṃ vā pana maggaphalanirodhasamāpattidhammajātaṃ atthi, taṃ maggaphalanirodhasamāpattidhammajātampi evaṃjātiyaṃ evaṃ ekaṃsabyākaraṇīyanti maggaphalanirodhasamāpattidhammajātassāpi anattataṃ ekaṃseneva niddiseti yojanā. Idaṃ ‘‘uḷāro’’tiādikaṃ suttaṃ vissajjanīye buddhauḷāratādike vācakañāpakabhāvena pavattanato vissajjanīyaṃ nāma.
ನರದಮ್ಮಸಾರಥಿ ಆಕಙ್ಖತೋ ತೇ ಭಗವತೋ ಮನಸಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸಹಿತಾದಿಮನಸಾ ವಿಚಿನ್ತಿತಂ ಞೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ದೇವಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬೇ ಪಾಣಿನೋ ನ ಜಞ್ಞಾ ನ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ। ಸನ್ತಂ ಅರಣಂ ಸಮಾಧಿಂ ನಿಸೇವತೋ ತೇ ಭಗವತೋ ಮನಸಾ ವಿಚಿನ್ತಿತಾ ಕಸಿಣಾಪಿ ಸಬ್ಬೇ ಪಾಣಿನೋ ನ ಜಞ್ಞಾ ನ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ। ಕಸಿಣಾಪಿ ವಾ ಕಸಿಣಾರಮ್ಮಣಾಯ ಪಞ್ಞಾಯಪಿ ನ ಜಞ್ಞಾ ನ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ। ಕಸಿಣಾಪೀತಿ ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಕಸಿಣಾಯಪೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇಪಿ ಯ-ಕಾರ ಲೋಪವಸೇನ ‘‘ಕಸಿಣಾಪೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಯಂ ಆಕಙ್ಖತಿ ಯಂ ಆಕಙ್ಖನಂ ಕರೋತಿ, ತಂ ಆಕಙ್ಖನಂ ಕಿಂ ಕತಮ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಂ ಪಞ್ಹಂ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅವಿಸಯತ್ತಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಆಕಙ್ಖತೋ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೇ ವಿಸಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ ನಾಮ।
Naradammasārathi ākaṅkhato te bhagavato manasā sabbaññutaññāṇasahitādimanasā vicintitaṃ ñeyyadhammaṃ devā manussā sabbe pāṇino na jaññā na jāneyyuṃ. Santaṃ araṇaṃ samādhiṃ nisevato te bhagavato manasā vicintitā kasiṇāpi sabbe pāṇino na jaññā na jāneyyuṃ. Kasiṇāpi vā kasiṇārammaṇāya paññāyapi na jaññā na jāneyyuṃ. Kasiṇāpīti ettha ca ‘‘kasiṇāyapī’’ti vattabbepi ya-kāra lopavasena ‘‘kasiṇāpī’’ti vuttaṃ. Atha vā ‘‘yaṃ ākaṅkhati yaṃ ākaṅkhanaṃ karoti, taṃ ākaṅkhanaṃ kiṃ katama’’nti pucchitaṃ pañhaṃ aññesaṃ avisayattā avissajjanīyaṃ hotīti yojanā. Idaṃ ‘‘ākaṅkhato’’tiādikaṃ suttaṃ avissajjanīye visaye vācakañāpakabhāvena pavattanato avissajjanīyaṃ nāma.
ಭಗವಾ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಹೇತು ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋ, ಭಗವಾ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೇ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಹೇತು ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋ, ಭಗವಾ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಹೇತು ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋ, ಭಗವಾ ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇ ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಹೇತು ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋ, ಭಗವಾ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧೇ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧಹೇತು ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋ, ಭಗವಾ ಇರಿಯಾಯಂ ಕಾಯವಚೀಸಮಾಚಾರೇ ಕಾಯವಚೀಸಮಾಚಾರಹೇತು ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋ, ಭಗವಾ ಪಭಾವೇ ಆನುಭಾವಹೇತು ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋ, ಭಗವಾ ಹಿತೇಸಿತಾಯಂ ಮೇತ್ತಾಹೇತು ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋ, ಭಗವಾ ಕರುಣಾಯಂ ಕರುಣಾಹೇತು ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋ, ಭಗವಾ ಇದ್ಧಿಯಂ ಇದ್ಧಿವಿಧಹೇತು ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋತಿ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಏತ್ತಕೋ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೇ ವಿಸಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ ನಾಮ।
Bhagavā sīlakkhandhe sīlakkhandhahetu ettako etaparimāṇo, bhagavā samādhikkhandhe samādhikkhandhahetu ettako etaparimāṇo, bhagavā paññākkhandhe paññākkhandhahetu ettako etaparimāṇo, bhagavā vimuttikkhandhe vimuttikkhandhahetu ettako etaparimāṇo, bhagavā vimuttiñāṇadassanakkhandhe vimuttiñāṇadassanakkhandhahetu ettako etaparimāṇo, bhagavā iriyāyaṃ kāyavacīsamācāre kāyavacīsamācārahetu ettako etaparimāṇo, bhagavā pabhāve ānubhāvahetu ettako etaparimāṇo, bhagavā hitesitāyaṃ mettāhetu ettako etaparimāṇo, bhagavā karuṇāyaṃ karuṇāhetu ettako etaparimāṇo, bhagavā iddhiyaṃ iddhividhahetu ettako etaparimāṇoti avissajjanīyoti yojanā. Idaṃ ‘‘ettako’’tiādikaṃ suttaṃ avissajjanīye visaye vācakañāpakabhāvena pavattanato avissajjanīyaṃ nāma.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಾದಾ ಉಪ್ಪಾದಹೇತು ತಿಣ್ಣಂ ರತನಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ಸಮ್ಭವತಿ, ಆಯತಿಂ ಬುದ್ಧರತನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಸಮ್ಭವತಿ, ಏಕಸ್ಸ ಬುದ್ಧರತನಸ್ಸ ಧರಮಾನಕ್ಖಣೇನ ಹಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಬುದ್ಧರತನಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ಆಯತಿನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಧಮ್ಮರತನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಸಮ್ಭವತಿ, ಸಙ್ಘರತನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ತೀಣಿ ರತನಾನಿ। ‘‘ತಾನಿ ತೀಣಿ ರತನಾನಿ ಗುಣತೋ ಕಿಂಪಮಾಣಾನೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಸತಿ ತಾನಿ ತೀಣಿ ರತನಾನಿ ಗುಣತೋ ಏತಪರಿಮಾಣಾನೀತಿ ನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಬ್ಬಾನೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ತಥಾಗತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೇ ವಿಸಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ ನಾಮ।
Bhikkhave, arahato sammāsambuddhassa tathāgatassa loke uppādā uppādahetu tiṇṇaṃ ratanānaṃ uppādo sambhavati, āyatiṃ buddharatanassa uppādo sambhavati, ekassa buddharatanassa dharamānakkhaṇena hi aññassa buddharatanassa anuppajjanato āyatinti vuttaṃ, dhammaratanassa uppādo sambhavati, saṅgharatanassa uppādo sambhavatīti tīṇi ratanāni. ‘‘Tāni tīṇi ratanāni guṇato kiṃpamāṇānī’’ti pucchite sati tāni tīṇi ratanāni guṇato etaparimāṇānīti na vissajjitabbānīti yojanā. Idaṃ ‘‘tathāgatassā’’tiādikaṃ suttaṃ avissajjanīye visaye vācakañāpakabhāvena pavattanato avissajjanīyaṃ nāma.
ಬುದ್ಧವಿಸಯೋ ಪುಗ್ಗಲಪರೋ ಪುಗ್ಗಲಪಧಾನೋ ಪಞ್ಹೋ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೋ, ಬುದ್ಧವಿಸಯಾವ ಪುಗ್ಗಲಪರೋಪರಞ್ಞುತಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಾ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಜ್ಜಾನೀವರಣಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಪುಬ್ಬಾ ಕೋಟಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ತಣ್ಹಾಸಂಯೋಜನಾನಂ, ಸಕಿಂ ನಿರಯಂ ಸನ್ಧಾವತಂ ಸಂಸರತಂ ಸತ್ತಾನಂ, ಸಕಿಂ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಸನ್ಧಾವತಂ ಸಂಸರತಂ ಸತ್ತಾನಂ, ಸಕಿಂ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಸನ್ಧಾವತಂ ಸಂಸರತಂ ಸತ್ತಾನಂ, ಸಕಿಂ ಅಸುರಯೋನಿಂ ಸನ್ಧಾವತಂ ಸಂಸರತಂ ಸತ್ತಾನಂ, ಸಕಿಂ ದೇವೇ ಸನ್ಧಾವತಂ ಸಂಸರತಂ ಸತ್ತಾನಂ, ಸಕಿಂ ಮನುಸ್ಸೇ ಸನ್ಧಾವತಂ ಸಂಸರತಂ ಸತ್ತಾನಂ ಪುಬ್ಬಾ ಕೋಟಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ನ ದಿಸ್ಸತಿ ನ ಉಪಲಬ್ಭತೀತಿ। ‘‘ಸಾ ಪುಬ್ಬಾ ಕೋಟಿ ಕತಮಾ’’ತಿ ಕೇನಚಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ ಸಂಸಾರಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಕೋಟಿಯಾ ಅಭಾವತೋ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ ಹೋತಿ। ‘‘ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ದೇಸನಾ ಸಾವಕಾನಂ ಞಾಣವೇಕಲ್ಲೇನ ಕತಾ, ನ ಅತ್ತನೋ ಞಾಣವೇಕಲ್ಲೇನ। ‘‘ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ದೇಸನಾ ಅತ್ತನೋ ಚೇವ ಸಾವಕಾನಞ್ಚ ಞಾಣವೇಕಲ್ಲೇನ ಕಾತಬ್ಬಾ ಸಿಯಾತಿ ಚೋದನಂ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ದುವಿಧಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ದೇಸನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅತ್ತಾ ಉಪನೇತಬ್ಬೋ ಏತಿಸ್ಸಾ ದೇಸನಾಯಾತಿ ಅತ್ತೂಪನಾಯಿಕಾ। ಪರೋ ಉಪನೇತಬ್ಬೋ ಏತಿಸ್ಸಾ ದೇಸನಾಯಾತಿ ಪರೂಪನಾಯಿಕಾ। ‘‘ಕತಮಾ ಅತ್ತೂಪನಾಯಿಕಾ ದೇಸನಾ, ಕತಮಾ ಪರೂಪನಾಯಿಕಾ ದೇಸನಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ದೇಸನಾ ಸಾವಕಾನಂ ನೇತಬ್ಬಾನಂ ವಸೇನ ದೇಸಿತತ್ತಾ ಪರೂಪನಾಯಿಕಾ ದೇಸನಾ ನಾಮ, ‘‘ನತ್ಥಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಅವಿಜಾನನಾ’’ತಿ ದೇಸನಾ ಅತ್ತನೋ ನೇತಬ್ಬಸ್ಸ ವಸೇನ ದೇಸಿತತ್ತಾ ಅತ್ತೂಪನಾಯಿಕಾ ದೇಸನಾ ನಾಮ। ‘‘ನತ್ಥಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಅವಿಜಾನನಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪುಬ್ಬಾಯ ಕೋಟಿಯಾ ಅಭಾವತೋ ಏವ ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ, ಭಗವತೋ ಞಾಣಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪನಂ ಕಾತುಂ ಅಸಮತ್ಥತ್ತಾ ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ನ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ ತೇನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ನತ್ಥಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಅವಿಜಾನನಾತಿ ಏತೇನ ಪುರಿಮಾಯ ಕೋಟಿಯಾ ಅಭಾವತೋ ಏವ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ನ ತತ್ಥ ಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತೋತಿ ದಸ್ಸೇತೀ’’ತಿ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೧೮) ವುತ್ತಂ।
Buddhavisayo puggalaparo puggalapadhāno pañho avissajjanīyo, buddhavisayāva puggalaparoparaññutā avissajjanīyā. Bhikkhave, avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ pubbā koṭi na paññāyati taṇhāsaṃyojanānaṃ, sakiṃ nirayaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ sattānaṃ, sakiṃ tiracchānayoniṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ sattānaṃ, sakiṃ pettivisayaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ sattānaṃ, sakiṃ asurayoniṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ sattānaṃ, sakiṃ deve sandhāvataṃ saṃsarataṃ sattānaṃ, sakiṃ manusse sandhāvataṃ saṃsarataṃ sattānaṃ pubbā koṭi na paññāyati na dissati na upalabbhatīti. ‘‘Sā pubbā koṭi katamā’’ti kenaci kataṃ pucchanaṃ avissajjanīyaṃ saṃsārassa pubbakoṭiyā abhāvato avissajjanīyaṃ hoti. ‘‘Na paññāyatī’’ti desanā sāvakānaṃ ñāṇavekallena katā, na attano ñāṇavekallena. ‘‘Na paññāyatī’’ti desanā attano ceva sāvakānañca ñāṇavekallena kātabbā siyāti codanaṃ manasi katvā ‘‘duvidhā buddhānaṃ bhagavantānaṃ desanā’’tiādi vuttaṃ. Attā upanetabbo etissā desanāyāti attūpanāyikā. Paro upanetabbo etissā desanāyāti parūpanāyikā. ‘‘Katamā attūpanāyikā desanā, katamā parūpanāyikā desanā’’ti pucchitabbattā niyametvā dassetuṃ ‘‘na paññāyatī’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Na paññāyatī’’ti desanā sāvakānaṃ netabbānaṃ vasena desitattā parūpanāyikā desanā nāma, ‘‘natthi buddhānaṃ bhagavantānaṃ avijānanā’’ti desanā attano netabbassa vasena desitattā attūpanāyikā desanā nāma. ‘‘Natthi buddhānaṃ bhagavantānaṃ avijānanā’’ti vuttattā pubbāya koṭiyā abhāvato eva na paññāyatīti viññāyati, bhagavato ñāṇassa paññāpanaṃ kātuṃ asamatthattā na paññāyatīti na viññāyati tena aṭṭhakathāyaṃ ‘‘natthi buddhānaṃ bhagavantānaṃ avijānanāti etena purimāya koṭiyā abhāvato eva na paññāyati, na tattha ñāṇassa paṭighātoti dassetī’’ti (netti. aṭṭha. 118) vuttaṃ.
‘‘ಕಥಂ ಪನ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಅವಿಜಾನನಾಯ ನತ್ಥಿಭಾವೋವಿಜಾನಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ಅವಿಜಾನನಾಯ ನತ್ಥಿಭಾವಂ ಜಾನಾಪೇತುಂ ‘‘ಯಥಾ ಭಗವಾ ಕೋಕಾಲಿಕಂ ಭಿಕ್ಖು’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ – ‘‘ಯಂ ಪನ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಮ್ಪಿ ಭಗವತೋ ನ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯನ್ತಿ ಭಗವತೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅಪ್ಪಟಿಹತಞಾಣತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘ಯಥಾ ಭಗವಾ ಕೋಕಾಲಿಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭಾ’ತಿಆದಿಮಾಹಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಭಗವಾ ಕೋಕಾಲಿಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ‘‘ಕೀವ ದೀಘಂ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಪದುಮೇ ನಿರಯೇ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಯಥಾ ಯೇನ ಪಕಾರೇನ ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ…ಪೇ॰… ಆಘಾತೇತ್ವಾ’’ತಿ ಏವಮಾಹ। ತತೋ ತೇನ ಪಕಾರೇನ ಅವಿಜಾನನಾಯ ನತ್ಥಿಭಾವೋ ವಿಜಾನಿತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
‘‘Kathaṃ pana buddhānaṃ bhagavantānaṃ avijānanāya natthibhāvovijānitabbo’’ti vattabbattā avijānanāya natthibhāvaṃ jānāpetuṃ ‘‘yathā bhagavā kokālikaṃ bhikkhu’’ntiādi vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘yaṃ pana atthi, taṃ aññesaṃ appameyyampi bhagavato na appameyyanti bhagavato sabbattha appaṭihatañāṇataṃ dassetuṃ ‘yathā bhagavā kokālikaṃ bhikkhuṃ ārabbhā’tiādimāhā’’ti vuttaṃ. Bhagavā kokālikaṃ bhikkhuṃ ārabbha ‘‘kīva dīghaṃ nu kho, bhante, padume niraye āyuppamāṇa’’nti pañhaṃ pucchitvā nisinnaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ yathā yena pakārena ‘‘seyyathāpi…pe… āghātetvā’’ti evamāha. Tato tena pakārena avijānanāya natthibhāvo vijānitabboti attho gahetabbo.
ಭಿಕ್ಖು, ತ್ವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಹಿ, ಕೋಕಾಲಿಕೋ ವೀಸತಿಖಾರಿಕೋ ಕೋಸಲಕೋ ತಿಲವಾಹೋ ರಾಸಿಂ ಕತ್ವಾ ಠಪಿತೋ, ತತೋ ತಿಲತೋ ಪುರಿಸೋ ವಸ್ಸಸತಸ್ಸ ವಸ್ಸಸತಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ಏಕಮೇಕಂ ತಿಲಂ ಉದ್ಧರೇಯ್ಯ, ಸೋ ವೀಸತಿಖಾರಿಕೋ ಕೋಸಲಕೋ ತಿಲವಾಹೋ ಇಮಿನಾ ಉದ್ಧರಾನುಪಕ್ಕಮೇನ ಖಿಪ್ಪತರಂ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಏಕೋ ಅಬ್ಬುದೋ ನಿರಯೋ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ನ ತ್ವೇವ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ವೀಸತಿ ಅಬ್ಬುದಾ ನಿರಯಾ ತತ್ತಕೇ ಕಾಲೇ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ, ಏವಮೇವ ಏಕೋ ನಿರಬ್ಬುದೋ ನಿರಯೋ ತತ್ತಕೇ ಕಾಲೇ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ನ ತ್ವೇವ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಸಾರಿಪುತ್ತಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೇಸು ಚಿತ್ತಂ ಆಘಾತೇತ್ವಾ ಪದುಮಂ ನಿರಯಂ ಕೋಕಾಲಿಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಉಪಪನ್ನೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ತ್ವಂ ಏವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಹೀತಿ ಭಗವಾ ಆಹಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಭಗವಾ ‘‘ಅಯಂ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೋ ಅಯಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯೋ’’ತಿ ವಾ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಆಹ। ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೇ ಕತಮೋ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯೇ ಕತಮೋ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯೋ’’ತಿ ಕೇನಚಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ಬುದ್ಧವಿಸಯತ್ತಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಇದಂ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಸುತ್ತಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। (೧೧)
Bhikkhu, tvaṃ sallakkhehi, kokāliko vīsatikhāriko kosalako tilavāho rāsiṃ katvā ṭhapito, tato tilato puriso vassasatassa vassasatassa accayena ekamekaṃ tilaṃ uddhareyya, so vīsatikhāriko kosalako tilavāho iminā uddharānupakkamena khippataraṃ parikkhayaṃ pariyādānaṃ seyyathāpi gaccheyya, eko abbudo nirayo parikkhayaṃ pariyādānaṃ na tveva gaccheyya. Vīsati abbudā nirayā tattake kāle parikkhayaṃ pariyādānaṃ seyyathāpi gaccheyyuṃ, evameva eko nirabbudo nirayo tattake kāle parikkhayaṃ pariyādānaṃ na tveva gaccheyya. Esa nayo sesesupi. Sāriputtamoggallānesu cittaṃ āghātetvā padumaṃ nirayaṃ kokāliko bhikkhu upapanno kho, bhikkhu, tvaṃ evaṃ sallakkhehīti bhagavā āhāti yojanā. Bhagavā ‘‘ayaṃ appameyyo ayaṃ asaṅkhyeyyo’’ti vā na kiñci āha. ‘‘Tasmiṃ appameyye katamo appameyyo, tasmiṃ asaṅkhyeyye katamo asaṅkhyeyyo’’ti kenaci kataṃ pucchanaṃ buddhavisayattā avissajjanīyaṃ. Idaṃ appameyyaasaṅkhyeyyasuttaṃ vuttanayena avissajjanīyaṃ. (11)
೧೧೯. ‘‘ಯದಾ ಸೋ ಉಪಕೋ’’ತಿಆದೀಸು ಯೋಜನಾ ಪಾಕಟಾ।
119.‘‘Yadā so upako’’tiādīsu yojanā pākaṭā.
‘‘ಕಥಂ ಕೇನ ಪಕಾರೇನ ಜಿನೋ’’ತಿ ಉಪಕೇನ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ‘‘ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಪಕಾರೇನ ಜಿನೋ’’ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯತ್ತಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ‘‘ಕೇನ ಪಕಾರೇನ ಜಿನೋ’’ತಿ ಉಪಕೇನ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ‘‘ಪಾಪಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಜಿತತ್ತಾ ಜಿನೋ’’ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯತ್ತಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ‘‘ಕತಮೋ ಜಿನೋ’’ತಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ‘‘ರೂಪಾದಿಕೋ ಜಿನೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ರೂಪಾದಿಕಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೋ ಜಿನೋ’’ತಿ ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ‘‘ಕತಮೋ ಆಸವಕ್ಖಯೋ, ಕತಮೋ ರಾಗಕ್ಖಯೋ, ಕತಮೋ ದೋಸಕ್ಖಯೋ, ಕತಮೋ ಮೋಹಕ್ಖಯೋ’’ತಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ‘‘ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆಸವಕ್ಖಯೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೋ ಆಸವಕ್ಖಯೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಅರಹತ್ತಫಲಂ ರಾಗಕ್ಖಯೋ’’ತಿ ವಾ ಇತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯತ್ತಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ‘‘ಕಿತ್ತಕೋ ಆಸವಕ್ಖಯೋ, ಕಿತ್ತಕೋ ರಾಗಕ್ಖಯೋ, ಕಿತ್ತಕೋ ದೋಸಕ್ಖಯೋ, ಕಿತ್ತಕೋ ಮೋಹಕ್ಖಯೋ’’ತಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ‘‘ಏತ್ತಕೋ ಏತಪರಿಮಾಣೋ ಆಸವಕ್ಖಯೋ’’ತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯತ್ತಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಸುತ್ತಂ ವುತ್ತನಯೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಹೋತಿ। (೧೨)
‘‘Kathaṃ kena pakārena jino’’ti upakena kataṃ pucchanaṃ ‘‘kilesappahānapakārena jino’’ti vissajjanīyattā vissajjanīyaṃ. ‘‘Kena pakārena jino’’ti upakena kataṃ pucchanaṃ ‘‘pāpakānaṃ dhammānaṃ jitattā jino’’ti vissajjanīyattā vissajjanīyaṃ. ‘‘Katamo jino’’ti kataṃ pucchanaṃ ‘‘rūpādiko jino’’ti vā ‘‘rūpādikaṃ muñcitvā añño jino’’ti vā vissajjetuṃ asakkuṇeyyattā avissajjanīyaṃ. ‘‘Katamo āsavakkhayo, katamo rāgakkhayo, katamo dosakkhayo, katamo mohakkhayo’’ti kataṃ pucchanaṃ ‘‘nibbānaṃ āsavakkhayo’’ti vā ‘‘arahattamaggo āsavakkhayo’’ti vā ‘‘arahattaphalaṃ rāgakkhayo’’ti vā iti evamādinā vissajjanīyattā vissajjanīyaṃ. ‘‘Kittako āsavakkhayo, kittako rāgakkhayo, kittako dosakkhayo, kittako mohakkhayo’’ti kataṃ pucchanaṃ ‘‘ettako etaparimāṇo āsavakkhayo’’ti evamādinā avissajjanīyattā avissajjanīyaṃ. Idaṃ vuttappakāraṃ suttaṃ vuttanayena vissajjanīyañca avissajjanīyañca hoti. (12)
‘‘ತಥಾಗತೋ ಸತ್ತೋ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛನಂ ‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಉಪಾದಾಯ ಪಞ್ಞಾಪೇತಬ್ಬೋ ಸತ್ತಭೂತೋ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯತ್ತಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ‘‘ಅತ್ಥಿ ರೂಪ’’ನ್ತಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ರೂಪಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ ‘‘ಆಮನ್ತಾ’’ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯತ್ತಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ, ‘‘ರೂಪಂ ತಥಾಗತೋ’’ತಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ತಥಾಭಾವತೋ ಅಲಬ್ಭನತೋ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯತ್ತಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ‘‘ರೂಪವಾ ತಥಾಗತೋ’’ತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸ ನಯೋ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಸುತ್ತಂ ವುತ್ತನಯೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಹೋತಿ।
‘‘Tathāgato satto atthī’’ti pucchanaṃ ‘‘pañcakkhandhe upādāya paññāpetabbo sattabhūto atthī’’ti vissajjanīyattā vissajjanīyaṃ. ‘‘Atthi rūpa’’nti kataṃ pucchanaṃ rūpassa vissajjamānattā ‘‘āmantā’’ti vissajjanīyattā vissajjanīyaṃ, ‘‘rūpaṃ tathāgato’’ti kataṃ pucchanaṃ tathābhāvato alabbhanato avissajjanīyattā avissajjanīyaṃ. ‘‘Rūpavā tathāgato’’tiādīsupi esa nayo yathāsambhavaṃ yojetabbo. Idaṃ vuttappakāraṃ suttaṃ vuttanayena vissajjanīyañca avissajjanīyañca hoti.
‘‘ಪಸ್ಸತಿ ಭಗವಾ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ…ಪೇ॰… ಯಥಾಕಮ್ಮೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ‘‘ಪಸ್ಸತಿ ಭಗವಾ’’ತಿ ವಾ…ಪೇ॰… ‘‘ಪಜಾನಾತಿ ಭಗವಾ’’ತಿ ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯತ್ತಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ‘‘ಕತಮೇ ಸತ್ತಾ, ಕತಮೋ ತಥಾಗತೋ’’ತಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅಲಬ್ಭನತೋ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯತ್ತಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ।
‘‘Passati bhagavā dibbena cakkhunā…pe… yathākammūpage satte pajānātī’’ti kataṃ pucchanaṃ ‘‘passati bhagavā’’ti vā…pe… ‘‘pajānāti bhagavā’’ti vā vissajjanīyattā vissajjanīyaṃ. ‘‘Katame sattā, katamo tathāgato’’ti kataṃ pucchanaṃ paramatthato alabbhanato avissajjanīyattā avissajjanīyaṃ.
‘‘ಅತ್ಥಿ ತಥಾಗತೋ’’ತಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ‘‘ಅತ್ಥಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ ಕತಂ ಪುಚ್ಛನಂ ‘‘ಅತ್ಥಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಮಾನೇ ಸತಿ ಚ ಇಧಲೋಕೋ ಏವ ಪರಲೋಕೋತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ, ‘‘ನತ್ಥಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಮಾನೇ ಸತಿ ಚ ಇಧಲೋಕತೋ ಅಞ್ಞೋ ಪರಲೋಕೋತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯತ್ತಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಸುತ್ತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೇ ವಿಸಯೇ ಚ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯೇ ವಿಸಯೇ ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಞ್ಚ ಹೋತಿ।
‘‘Atthitathāgato’’ti kataṃ pucchanaṃ heṭṭhā vuttanayena vissajjanīyaṃ. ‘‘Atthi tathāgato paraṃ maraṇā’’ti kataṃ pucchanaṃ ‘‘atthi tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vissajjamāne sati ca idhaloko eva paralokoti āpajjati, ‘‘natthi tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vissajjamāne sati ca idhalokato añño paralokoti āpajjati, tasmā avissajjanīyattā avissajjanīyaṃ. Idaṃ vuttappakāraṃ suttaṃ vissajjanīye visaye ca avissajjanīye visaye ca vācakañāpakabhāvena pavattanato vissajjanīyañca avissajjanīyañca hoti.
೧೨೦. ನಾನಾವಿಧಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
120. Nānāvidhaṃ vissajjanīyāvissajjanīyasuttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ suttaṃ kamma’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ kamma’’ntiādi vuttaṃ.
‘‘ಅನ್ತಕೇನಾಧಿಪನ್ನಸ್ಸಾ’’ತಿಆದೀಸು ಅತ್ಥೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಪಾಕಟೋ ‘‘ಮರಣೇನಾಭಿಭೂತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀ’’ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಪಾಪಕಮ್ಮದ್ವಯೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ।
‘‘Antakenādhipannassā’’tiādīsu attho heṭṭhā vuttanayattā pākaṭo ‘‘maraṇenābhibhūtassa…pe… chāyāva anapāyinī’’ti idaṃ suttaṃ puññakammapāpakammadvaye vācakañāpakabhāvena pavattanato kammaṃ nāma.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇ ಪುನ ಚಪರಂ ಕಮ್ಮಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಥ। (ಅನುಟ್ಠಾನಗಿಲಾನಂ) ಅನುಟ್ಠಾನಗಿಲಾನಸ್ಸ ಪೀಠಸಮಾರುಳ್ಹಂ ಪೀಠಸಮಾರುಳ್ಹಸ್ಸ ಬಾಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ವಾ ಮಞ್ಚಸಮಾರುಳ್ಹಂ ಮಞ್ಚಸಮಾರುಳ್ಹಸ್ಸ ಬಾಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ವಾ ಛಮಾಯಂ ಭೂಮಿಯಂ ಸೇಮಾನಂ ಸೇಮಾನಸ್ಸ ಸಯನ್ತಸ್ಸ ಬಾಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ವಾ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ಪಾಪಕಾನಿ ಯಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಪುಬ್ಬೇ ಪುಬ್ಬಕಾಲೇ ವಾ ಅತೀತೇ ಅನೇಕಕಪ್ಪಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸೇ ವಾ ಅಸ್ಸ ಬಾಲೇನ ಕತಾನಿ, ತಾನಿ ಪಾಪಕಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ತಮ್ಹಿ ಪೀಠಸಮಾರುಳ್ಹಾದಿಸಮಯೇ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಲಮ್ಬನ್ತಿ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ ಅಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬನ್ತಿ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖವೇ , ಮಹತಂ ಮಹನ್ತಾನಂ ಪಬ್ಬತಕೂಟಾನಂ ಛಾಯಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಥವಿಯಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಲಮ್ಬನ್ತಿ ಅಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬನ್ತಿ ಯಥಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಮೇವ ಬಾಲಂ…ಪೇ॰… ಅಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತ್ರ ತಸ್ಮಿಂ ಉಪಟ್ಠಾನಾಕಾರೇ ಉಪಟ್ಠಾನಾಕಾರಹೇತು ಬಾಲಸ್ಸ ಕತಪಾಪಸ್ಸ ಏವಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಹೋತಿ ‘‘ಮೇ ಮಯಾ ಕಲ್ಯಾಣಂ ಅಕತಂ ವತ, ಮೇ ಮಯಾ ಕುಸಲಂ ಅಕತಂ ವತ, ಭೀರುತ್ತಾಣಂ ಕತಂ ವತ, ಮೇ ಮಯಾ ಪಾಪಂ ಕತಂ ವತ, ಮೇ ಮಯಾ ಲುದ್ದಂ ಕತಂ ವತ, ಮೇ ಮಯಾ ಕಿಬ್ಬಿಸಂ ಕತಂ ವತ, ಭೋ ಅಗಿಲಾನ ಸಪ್ಪುರಿಸ ಅಕತಕಲ್ಯಾಣಾನಂ ಅಕತಕುಸಲಾನಂ ಅಕತಭೀರುತ್ತಾಣಾನಂ ಕತಪಾಪಾನಂ ಕತಲುದ್ದಾನಂ ಕತಕಿಬ್ಬಿಸಾನಂ ಯಾವತಾ ಗತಿ ದುಗ್ಗತಿ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಗತಿಂ ಅಹಂ ಪೇಚ್ಚ ಗಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ವಿತಕ್ಕೇನ್ತೋ ಸೋ ಬಾಲೋ ಸೋಚತಿ ಕಿಲಮತಿ ಪರಿದೇವತಿ, ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Bhikkhave, tumhe puna caparaṃ kammaṃ sallakkhetha. (Anuṭṭhānagilānaṃ) anuṭṭhānagilānassa pīṭhasamāruḷhaṃ pīṭhasamāruḷhassa bālaṃ bālassa vā mañcasamāruḷhaṃ mañcasamāruḷhassa bālaṃ bālassa vā chamāyaṃ bhūmiyaṃ semānaṃ semānassa sayantassa bālaṃ bālassa vā kāyena duccaritāni vācāya duccaritāni manasā duccaritāni pāpakāni yāni kammāni pubbe pubbakāle vā atīte anekakappakoṭisatasahasse vā assa bālena katāni, tāni pāpakāni kammāni tamhi pīṭhasamāruḷhādisamaye olambanti viya upaṭṭhahanti ajjholambanti viya upaṭṭhahanti abhippalambanti viya upaṭṭhahanti. Bhikkhave , mahataṃ mahantānaṃ pabbatakūṭānaṃ chāyā sāyanhasamayaṃ pathaviyaṃ seyyathāpi olambanti ajjholambanti abhippalambanti yathā, bhikkhave, evameva bālaṃ…pe… abhippalambanti. Bhikkhave, tatra tasmiṃ upaṭṭhānākāre upaṭṭhānākārahetu bālassa katapāpassa evaṃ parivitakko hoti ‘‘me mayā kalyāṇaṃ akataṃ vata, me mayā kusalaṃ akataṃ vata, bhīruttāṇaṃ kataṃ vata, me mayā pāpaṃ kataṃ vata, me mayā luddaṃ kataṃ vata, me mayā kibbisaṃ kataṃ vata, bho agilāna sappurisa akatakalyāṇānaṃ akatakusalānaṃ akatabhīruttāṇānaṃ katapāpānaṃ kataluddānaṃ katakibbisānaṃ yāvatā gati duggati atthi, taṃ gatiṃ ahaṃ pecca gacchāmī’’ti evaṃ parivitakko hoti. Evaṃ vitakkento so bālo socati kilamati paridevati, urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjatīti yojanā.
ಪಬ್ಬತಕೂಟಾನಂ ಛಾಯಾ ನಾಮ ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನಕಾಲೇಪಿ ಪಥವಿಯಾ ಓಲಮ್ಬನ್ತೀಪಿ ಛಾಯಾ ಹಾಯನವಸೇನ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ। ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪನ ಛಾಯಾ ವಡ್ಢನವಸೇನ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ, ತಥೇವ ಕಮ್ಮಾನಿಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ವಡ್ಢನವಸೇನ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಮೇವ ವಡ್ಢನುಪಟ್ಠಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸಾಯನ್ಹಸಮಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇಪಿ ಯೋಜನಾ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ಯೋಜನಾನುಸಾರೇನ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಇದಂ ‘‘ಪುನ ಚಪರ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತದ್ವಯಂ ಕುಸಲಕಮ್ಮಅಕುಸಲಕಮ್ಮೇಸು ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ।
Pabbatakūṭānaṃ chāyā nāma sūriyuggamanakālepi pathaviyā olambantīpi chāyā hāyanavasena olambanti. Sāyanhasamayaṃ pana chāyā vaḍḍhanavasena olambanti, tatheva kammānipi tasmiṃ kāle vaḍḍhanavasena upaṭṭhahanti, tasmā tameva vaḍḍhanupaṭṭhānaṃ sandhāya ‘‘sāyanhasamaya’’nti vuttaṃ. Sukkapakkhepi yojanā kaṇhapakkhe yojanānusārena kātabbā. Idaṃ ‘‘puna capara’’ntiādikaṃ suttadvayaṃ kusalakammaakusalakammesu vācakañāpakabhāvena pavattanato kammaṃ nāma.
ನಾನಾವಿಧಂ ಕಮ್ಮಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮೋ ವಿಪಾಕೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ತತ್ಥ ಕತಮೋ ವಿಪಾಕೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತೇಸು ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧೇಸು ಲೋಕಿಯಾದೀಸು ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇಸು ಕತಮೋ ವಿಪಾಕೋತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೋ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಯೇ ಮನುಸ್ಸತ್ತಸದ್ಧಾಪಟಿಲಾಭಾದಯೋ ಪಟಿಲದ್ಧಾ, ತೇ ಮನುಸ್ಸತ್ತಸದ್ಧಾಪಟಿಲಾಭಾದಯೋ ವೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಲಾಭಾ ಭವನ್ತಿ। ತುಮ್ಹೇಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಯಂ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಾದಿಸಮ್ಪಾದನಂ ಲದ್ಧಂ, ತಂ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಾದಿಸಮ್ಪಾದನಂ ವೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸುಲದ್ಧಂ ಭವತಿ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೋ ನವಮೋ ಖಣೋ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಲದ್ಧೋ, ಸೋ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೋ ನವಮೋ ಖಣೋ ವೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಾಯ ಪಟಿಲದ್ಧೋ ಭವತಿ।
Nānāvidhaṃ kammaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamo vipāko’’ti pucchitabbattā tattha katamo vipāko’’tiādi vuttaṃ. Tattha tesu aṭṭhavīsatividhesu lokiyādīsu sāsanapaṭṭhānesu katamo vipākoti pucchati. Bhikkhave, vo tumhehi ye manussattasaddhāpaṭilābhādayo paṭiladdhā, te manussattasaddhāpaṭilābhādayo vo tumhākaṃ lābhā bhavanti. Tumhehi pabbajitvā yaṃ catupārisuddhisīlādisampādanaṃ laddhaṃ, taṃ catupārisuddhisīlādisampādanaṃ vo tumhākaṃ suladdhaṃ bhavati. Bhikkhave, yo buddhuppādo navamo khaṇo tumhehi laddho, so buddhuppādo navamo khaṇo vo tumhākaṃ brahmacariyavāsāya paṭiladdho bhavati.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಛಫಸ್ಸಾಯತನಿಕಾ ನಾಮ ನಿರಯಾ ದಿಟ್ಠಾ, ತತ್ಥ ತೇಸು ದಿಟ್ಠೇಸು ಛಫಸ್ಸಾಯತನಿಕೇಸು ನಾಮ ನಿರಯೇಸು ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಂ ಚಕ್ಖುನಾ ಪಸ್ಸತಿ, ತಂ ಅನಿಟ್ಠರೂಪಂಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಇಟ್ಠರೂಪಂ। ಅಕನ್ತರೂಪಂಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಕನ್ತರೂಪಂ। ಅಮನಾಪರೂಪಂಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋ ಮನಾಪರೂಪಂ।
Bhikkhave, mayā chaphassāyatanikā nāma nirayā diṭṭhā, tattha tesu diṭṭhesu chaphassāyatanikesu nāma nirayesu yaṃ kiñci rūpaṃ cakkhunā passati, taṃ aniṭṭharūpaṃyeva passati, no iṭṭharūpaṃ. Akantarūpaṃyeva passati, no kantarūpaṃ. Amanāparūpaṃyeva passati, no manāparūpaṃ.
ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸದ್ದಂ ಸೋತೇನ…ಪೇ॰… ಘಾನೇನ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾಯ…ಪೇ॰… ಕಾಯೇನ…ಪೇ॰… ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಧಮ್ಮಂ ಮನಸಾ ವಿಜಾನಾತಿ, ತಂ ಅನಿಟ್ಠಧಮ್ಮಂಯೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ನೋ ಇಟ್ಠಧಮ್ಮಂ। ಅಕನ್ತಧಮ್ಮಂಯೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ನೋ ಕನ್ತಧಮ್ಮಂ। ಅಮನಾಪಧಮ್ಮಂಯೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ನೋ ಮನಾಪಧಮ್ಮನ್ತಿ ಪಾಠೋ ಯುತ್ತೋ। ‘‘ಅನಿಟ್ಠರೂಪಂಯೇವ ವಿಜಾನಾತಿ, ನೋ ಇಟ್ಠರೂಪ’’ನ್ತಿಆದಿಪಾಠೋ ಅಯುತ್ತೋ, ಕತ್ಥಚಿ ಪಾಳಿಯಂ ಅಯುತ್ತಪಾಠೋ ದಿಟ್ಠೋ। ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇ ವುತ್ತನಯವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಅಯಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ‘‘ಲಾಭಾ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿಕೋ ಪಾಠೋ ವಿಪಾಕೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನೇವ ಪವತ್ತನತೋ ವಿಪಾಕೋ ನಾಮ।
Yaṃ kiñci saddaṃ sotena…pe… ghānena…pe… jivhāya…pe… kāyena…pe… yaṃ kiñci dhammaṃ manasā vijānāti, taṃ aniṭṭhadhammaṃyeva vijānāti, no iṭṭhadhammaṃ. Akantadhammaṃyeva vijānāti, no kantadhammaṃ. Amanāpadhammaṃyeva vijānāti, no manāpadhammanti pāṭho yutto. ‘‘Aniṭṭharūpaṃyeva vijānāti, no iṭṭharūpa’’ntiādipāṭho ayutto, katthaci pāḷiyaṃ ayuttapāṭho diṭṭho. Sukkapakkhe vuttanayavipariyāyena yojanā kātabbā. Ayaṃ vuttappakārā ‘‘lābhā vo, bhikkhave’’tiādiko pāṭho vipāke vācakañāpakabhāveneva pavattanato vipāko nāma.
ಮಾರಿಸಾ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚಮಾನಾನಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿಮುಜ್ಜನಉಮ್ಮುಜ್ಜನವಸೇನ ಸಟ್ಠಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಾನಿ, ನಿರಯಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಕದಾ ಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
Mārisā niraye paccamānānaṃ amhākaṃ sabbaso nimujjanaummujjanavasena saṭṭhivassasahassāni paripuṇṇāni, nirayassa anto pariyosānaṃ kadā kasmiṃ kāle bhavissati.
ನಿರಯಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ನತ್ಥಿ। ನಿರಯಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಕುತೋ ಅತ್ಥಿ? ನಿರಯಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನ ಪಟಿದಿಸ್ಸತಿ। ಮಾರಿಸಾ, ಯದಾ ತುಮ್ಹೇ ಚ ಅಹಞ್ಚ ಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತಾ ಜಾತಾ, ತದಾ ತುಯ್ಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚ ಮಯ್ಹಂ ಮಮ ಚ ಪಾಪಂ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಪಕತಂ ಪಕಾರೇಹಿ ಕತಂ, ತಸ್ಮಾ ನಿರಯಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನ ದಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಯಂ ಪಾಠೋ ವಿಪಾಕೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ವಿಪಾಕೋ ನಾಮ। (೧೩)
Nirayassa anto pariyosānaṃ natthi. Nirayassa anto pariyosānaṃ kuto atthi? Nirayassa anto pariyosānaṃ amhākaṃ na paṭidissati. Mārisā, yadā tumhe ca ahañca seṭṭhiputtā jātā, tadā tuyhaṃ tumhākañca mayhaṃ mama ca pāpaṃ hi yasmā pakataṃ pakārehi kataṃ, tasmā nirayassa anto pariyosānaṃ amhākaṃ na dissatīti ayaṃ pāṭho vipāke vācakañāpakabhāvena pavattanato vipāko nāma. (13)
೧೨೧. ಅಧಮ್ಮಚಾರೀ ನರೋ ಕುಸಲಧಮ್ಮೇಸು ಪಮತ್ತೋ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಅಧಮ್ಮಚಾರೀ ಪಮತ್ತೋ ನರೋ ಯಹಿಂ ಯಹಿಂ ಯಂ ಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಂ ತಂ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಅಧಮ್ಮಚಾರಿಂ ನಂ ನರಂ ಅತ್ತನಾ ಚರಿತೋ ಸೋ ಧಮ್ಮೋವ ಹನತಿ। ಕಿಮಿವ ಹನತಿ? ಸಯಂ ಅತ್ತನಾ ಗಹಿತೋ ಕಣ್ಹಸಪ್ಪೋ ಗಣ್ಹನ್ತಂ ಜನಂ ಹನತಿ ಯಥಾ, ಏವಂ ಅತ್ತನಾ ಚರಿತೋ ಅಧಮ್ಮೋ ಅಧಮ್ಮಚಾರಿಂ ನಂ ಹನತಿ। ‘‘ನ ಹಿ ಧಮ್ಮೋ ಅಧಮ್ಮೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿಗಾಥಾಯ ಅತ್ಥೋ ಪಾಕಟೋ। ಇದಂ ಸುತ್ತದ್ವಯಂ ಕಮ್ಮೇ ಚ ವಿಪಾಕೇ ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕೋ ಚ ಹೋತಿ।
121. Adhammacārī naro kusaladhammesu pamatto hi yasmā hoti, tasmā so adhammacārī pamatto naro yahiṃ yahiṃ yaṃ yaṃ duggatiṃ gacchati, taṃ taṃ gacchantaṃ adhammacāriṃ naṃ naraṃ attanā carito so dhammova hanati. Kimiva hanati? Sayaṃ attanā gahito kaṇhasappo gaṇhantaṃ janaṃ hanati yathā, evaṃ attanā carito adhammo adhammacāriṃ naṃ hanati. ‘‘Na hi dhammo adhammo cā’’tiādigāthāya attho pākaṭo. Idaṃ suttadvayaṃ kamme ca vipāke ca vācakañāpakabhāvena pavattanato kammañca vipāko ca hoti.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇ ಪುಞ್ಞಾನಂ ಮಾ ಭಾಯಿತ್ಥ; ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯದಿದಂ ಯಂ ಇದಂ ‘‘ಪುಞ್ಞಾನೀ’’ತಿ ಅಧಿವಚನಂ ಪವತ್ತಂ; ಏತಂ ‘‘ಪುಞ್ಞಾನೀ’’ತಿ ಅಧಿವಚನಂ ಇಟ್ಠಸ್ಸ ಕನ್ತಸ್ಸ ಪಿಯಸ್ಸ ಮನಾಪಸ್ಸ ಸುಖಸ್ಸ ಸುಖವಿಪಾಕಜನಕಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅಧಿವಚನಂ ಹೋತಿ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಹಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಕತಾನಂ ಪುಞ್ಞಾನಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಪಚ್ಚನುಭೂತಂ ಇಟ್ಠಂ ಕನ್ತಂ ಪಿಯಂ ಮನಾಪಂ ಅಭಿಜಾನಾಮಿ ಖೋ। ‘‘ಕಥಂ ಅಭಿಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ಚೇ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ , ಪುಬ್ಬೇ ಸತ್ತ ವಸ್ಸಾನಿ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ ಮೇತ್ತಾಯ ಸಹಿತಂ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಚಿತ್ತಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಸತ್ತ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಪುನ ನ ಆಗಮಾಸಿಂ। ಸತ್ತ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇತಿ ಚೇತ್ಥ ಸಂವಟ್ಟಗ್ಗಹಣೇನ ಸಂವಟ್ಟಟ್ಠಾಯೀ, ವಿವಟ್ಟಗ್ಗಹಣೇನ ವಿವಟ್ಟಟ್ಠಾಯೀಪಿ ಗಹಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏವಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂವಟ್ಟಮಾನೇ ಕಪ್ಪೇ ಅಹಂ ಆಭಸ್ಸರೂಪಗೋ ಹೋಮಿ, ವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಸುಞ್ಞಂ ಬ್ರಹ್ಮವಿಮಾನಂ ಉಪಪಜ್ಜಾಮಿ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತ್ರ ಬ್ರಹ್ಮವಿಮಾನೇ ತತ್ರ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನೇ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನಹೇತು ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಹೋಮಿ, ಅಞ್ಞೇ ಮಹಾನುಭಾವೇನ ಅಭಿಭವನತೋ ಅಭಿಭೂ, ಅಞ್ಞೇಹಿ ಅನಭಿಭವನತೋ ಅನಭಿಭೂತೋ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಹೋಮಿ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಏಕಂಸೇನ ದಸೋ ಅಹಂ ವಸವತ್ತೀ ಹೋಮಿ।
Bhikkhave, tumhe puññānaṃ mā bhāyittha; bhikkhave, yadidaṃ yaṃ idaṃ ‘‘puññānī’’ti adhivacanaṃ pavattaṃ; etaṃ ‘‘puññānī’’ti adhivacanaṃ iṭṭhassa kantassa piyassa manāpassa sukhassa sukhavipākajanakassa kammassa adhivacanaṃ hoti. Bhikkhave, ahaṃ dīgharattaṃ katānaṃ puññānaṃ dīgharattaṃ paccanubhūtaṃ iṭṭhaṃ kantaṃ piyaṃ manāpaṃ abhijānāmi kho. ‘‘Kathaṃ abhijānāmī’’ti ce puccheyya , pubbe satta vassāni mettacittaṃ mettāya sahitaṃ dutiyajjhānacittaṃ bhāvetvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe imaṃ lokaṃ manussalokaṃ puna na āgamāsiṃ. Satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappeti cettha saṃvaṭṭaggahaṇena saṃvaṭṭaṭṭhāyī, vivaṭṭaggahaṇena vivaṭṭaṭṭhāyīpi gahitāti veditabbā. Sesesupi evameva gahetabbo. Bhikkhave, saṃvaṭṭamāne kappe ahaṃ ābhassarūpago homi, vivaṭṭakappe suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjāmi. Bhikkhave, tatra brahmavimāne tatra upapajjamāne upapajjamānahetu ahaṃ brahmā homi, aññe mahānubhāvena abhibhavanato abhibhū, aññehi anabhibhavanato anabhibhūto mahābrahmā homi, aññadatthu ekaṃsena daso ahaṃ vasavattī homi.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಹಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಸಕ್ಕೋ ಛತ್ತಿಂಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಅಹೋಸಿಂ ಖೋ, ಧಮ್ಮಿಕೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಚಾತುರನ್ತೋ ವಿಜಿತಾವೀ ಜನಪದತ್ಥಾವರಿಯಪ್ಪತ್ತೋ ಚಕ್ಕರತನಾದಿಸತ್ತರತನಸಮನ್ನಾಗತೋ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜಾ ಅನೇಕಸತಕ್ಖತ್ತುಂ ಅಹೋಸಿಂ, ಪದೇಸರಜ್ಜಸ್ಸ ರಾಜಭಾವೇ ಕೋ ಪನ ವಾದೋ।
Bhikkhave, ahaṃ devānamindo sakko chattiṃsakkhattuṃ ahosiṃ kho, dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto cakkaratanādisattaratanasamannāgato cakkavattirājā anekasatakkhattuṃ ahosiṃ, padesarajjassa rājabhāve ko pana vādo.
ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜಭೂತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಏತಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕನಂ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಯೇನ ಫಲೇನ ಯೇನ ವಿಪಾಕೇನ ಅಹಂ ಏತರಹಿ ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೋ ಅಮ್ಹಿ, ತಂ ಇದಂ ಫಲಂ ಕಿಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಫಲಂ ನು ಖೋ, ಸೋ ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ ಕಿಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ ನು ಖೋ’’ತಿ ಏತಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕನಂ ಅಹೋಸಿ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ವಿತಕ್ಕೇನ್ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಏತಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕನಂ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಯೇನ ಫಲೇನ ಯೇನ ವಿಪಾಕೇನ ಅಹಂ ಏತರಹಿ ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೋ ಅಮ್ಹಿ, ಮೇ ಪವತ್ತಂ ತಂ ಇದಂ ಫಲಂ ತಿಣ್ಣಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ಖೋ, ಸೋ ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ ತಿಣ್ಣಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ವಿಪಾಕೋ ಖೋ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ ಕತಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ? ದಾನಸ್ಸ ದಮಸ್ಸ ಸಂಯಮಸ್ಸಾತಿ ತಿಣ್ಣಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ’’ತಿ ಏತಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕನಂ ಅಹೋಸೀತಿ ಅವೋಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Bhikkhave, tassa cakkavattirājabhūtassa mayhaṃ etaṃ parivitakkanaṃ ahosi ‘‘yena phalena yena vipākena ahaṃ etarahi evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo amhi, taṃ idaṃ phalaṃ kissa kammassa phalaṃ nu kho, so ayaṃ vipāko kissa kammassa vipāko nu kho’’ti etaṃ parivitakkanaṃ ahosi. Bhikkhave, tassa vitakkentassa mayhaṃ etaṃ parivitakkanaṃ ahosi ‘‘yena phalena yena vipākena ahaṃ etarahi evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo amhi, me pavattaṃ taṃ idaṃ phalaṃ tiṇṇaṃ kammānaṃ phalaṃ kho, so ayaṃ vipāko tiṇṇaṃ kammānaṃ vipāko kho, seyyathidaṃ katamesaṃ tiṇṇaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko? Dānassa damassa saṃyamassāti tiṇṇaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko’’ti etaṃ parivitakkanaṃ ahosīti avocāti yojanā.
ತತ್ಥ ತಸ್ಮಿಂ ‘‘ಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಞ್ಞಾನಂ ಭಾಯಿತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿಕೇ ಸುತ್ತೇ ಯಞ್ಚ ದಾನಂ, ಯೋ ಚ ದಮೋ, ಯೋ ಚ ಸಂಯಮೋ ಅತ್ಥಿ, ಇದಂ ದಾನಾದಿತ್ತಯಂ ಕಮ್ಮಂ, ತಂವಾಚಕಞಾಪಕಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ತಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ತಂಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೋ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಭೂತೋ ಪಚ್ಚನುಭೂತೋ ಯೋ ವಿಪಾಕೋ ಅತ್ಥಿ, ಏತಂ ವಿಪಾಕೇ ಫಲಮ್ಪಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ, ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ ತಂವಾಚಕಞಾಪಕೋ ಪಾಠೋಪಿ ವಿಪಾಕೋ ನಾಮ। ಚೂಳಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗೋ ಚೂಳಕಮ್ಮವಿಪಾಕಪುಥುತ್ತವಿಭಾಗೋ ತಥಾ ವತ್ತಬ್ಬೋ।
Tattha tasmiṃ ‘‘mā, bhikkhave, puññānaṃ bhāyitthā’’tiādike sutte yañca dānaṃ, yo ca damo, yo ca saṃyamo atthi, idaṃ dānādittayaṃ kammaṃ, taṃvācakañāpakaṃ suttampi kammaṃ nāma. Tappaccayo taṃkammapaccayo paccayuppannabhūto paccanubhūto yo vipāko atthi, etaṃ vipāke phalampi pakkhipitabbaṃ, ayaṃ vipāko taṃvācakañāpako pāṭhopi vipāko nāma. Cūḷakammavibhaṅgo cūḷakammavipākaputhuttavibhāgo tathā vattabbo.
ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತಸ್ಸ ಸುಭಸ್ಸ ಮಾಣವಸ್ಸ ಯಂ ಸುತ್ತಂ ಭಗವತಾ ದೇಸಿತಂ, ತತ್ಥ ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಾ ಯೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ಅಪ್ಪಾಯುಕದೀಘಾಯುಕತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ, ಯೇ ಹಿಂಸನಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ಬಹ್ವಾಬಾಧಅಪ್ಪಾಬಾಧತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ, ಯೇ ಉಸೂಯನಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖಮಹೇಸಕ್ಖತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ, ಯೇ ಕೋಧಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣಸುವಣ್ಣತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ, ಯೇ ಅಗಾರವಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ನೀಚಕುಲಿಕಉಚ್ಚಕುಲಿಕತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ, ಯೇ ಮಚ್ಛೇರಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ಅಪ್ಪಭೋಗಮಹಾಭೋಗತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ, ಯೇ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖಣಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞಪಞ್ಞವನ್ತತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಇದಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಸತ್ತಯುಗಂ ಕಮ್ಮಂ, ತಂವಾಚಕಞಾಪಕಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ತತ್ಥ ಸುಭಸುತ್ತೇ ಯಾ ಅಪ್ಪಾಯುಕದೀಘಾಯುಕತಾ ವುತ್ತಾ…ಪೇ॰… ಯಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞಪಞ್ಞವನ್ತತಾ ವುತ್ತಾ, ಸೋ ಅಯಂ ಅಪ್ಪಾಯುಕದೀಘಾಯುಕತಾದಿಕೋ ವಿಪಾಕೋ, ತಂವಾಚಕಞಾಪಕಪಾಠೋಪಿ ವಿಪಾಕೋ। ಇದಂ ಸುಭಸುತ್ತಂ ಕುಸಲಾಕುಸಲಕಮ್ಮೇ ಚೇವ ವಿಪಾಕೇ ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕೋ ಚ ಹೋತಿ। (೧೪)
Todeyyaputtassa subhassa māṇavassa yaṃ suttaṃ bhagavatā desitaṃ, tattha sutte vuttā ye pāṇātipātādayo dhammā appāyukadīghāyukatāya saṃvattanti, ye hiṃsanādayo dhammā bahvābādhaappābādhatāya saṃvattanti, ye usūyanādayo dhammā appesakkhamahesakkhatāya saṃvattanti, ye kodhādayo dhammā dubbaṇṇasuvaṇṇatāya saṃvattanti, ye agāravādayo dhammā nīcakulikauccakulikatāya saṃvattanti, ye maccherādayo dhammā appabhogamahābhogatāya saṃvattanti, ye asallakkhaṇādayo dhammā duppaññapaññavantatāya saṃvattanti. Idaṃ pāṇātipātasattayugaṃ kammaṃ, taṃvācakañāpakaṃ suttampi kammaṃ nāma. Tattha subhasutte yā appāyukadīghāyukatā vuttā…pe… yā duppaññapaññavantatā vuttā, so ayaṃ appāyukadīghāyukatādiko vipāko, taṃvācakañāpakapāṭhopi vipāko. Idaṃ subhasuttaṃ kusalākusalakamme ceva vipāke ca vācakañāpakabhāvena pavattanato kammañca vipāko ca hoti. (14)
೧೨೨. ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಪರಿವಜ್ಜನೇನ ವಾಚಾನುರಕ್ಖೀ ಭವೇಯ್ಯ, ಅಭಿಜ್ಝಾದಿಅನುಪ್ಪಾದನೇನ ಮನಸಾ ಸಂವುತೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಪಜಹನೇನ ಕಾಯೇನ ಅಕುಸಲಂ ನ ಕಯಿರಾ, ಇತಿ ತಯೋ ಏತೇ ಕಮ್ಮಪಥೇ ವಿಸೋಧಯೇ, ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಇಸಿಪ್ಪವೇದಿತಂ ಮಗ್ಗಂ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಆರಾಧಯೇ ಆರಾಧಯೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ವಾಚಾನುರಕ್ಖೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ಕುಸಲೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಕುಸಲಂ ನಾಮ।
122. Yo puggalo vacīduccaritaparivajjanena vācānurakkhī bhaveyya, abhijjhādianuppādanena manasā saṃvuto bhaveyya, pāṇātipātādipajahanena kāyena akusalaṃ na kayirā, iti tayo ete kammapathe visodhaye, so puggalo isippaveditaṃ maggaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ ārādhaye ārādhayeyyāti yojanā. Idaṃ ‘‘vācānurakkhī’’tiādikaṃ suttaṃ kusale vācakañāpakabhāvena pavattanato kusalaṃ nāma.
ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಕಾಯೇನ ದುಕ್ಕಟಂ ದುಗ್ಗತಿಸಂವತ್ತನಿಯಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ, ವಾಚಾಯ ದುಕ್ಕಟಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ, ಮನಸಾ ದುಕ್ಕಟಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ, ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಟ್ಠಾನೇಹಿ ಸಂವುತಂ ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣ’’ನ್ತಿ ಅಹಂ ವದಾಮೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ಗಾಥಾವಚನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಕುಸಲಂ ನಾಮ।
Yassa puggalassa kāyena dukkaṭaṃ duggatisaṃvattaniyakammaṃ natthi, vācāya dukkaṭakammaṃ natthi, manasā dukkaṭakammaṃ natthi, tīhi ṭhānehi uppajjanaṭṭhānehi saṃvutaṃ taṃ puggalaṃ ‘‘brāhmaṇa’’nti ahaṃ vadāmīti yojanā. Idaṃ gāthāvacanaṃ vuttanayena kusalaṃ nāma.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಕುಸಲಮೂಲಾನೀ’’ತಿ ಇದಂ ವಚನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಕುಸಲಂ। ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವಿಜ್ಜಾ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಹೋತಿ, ಹಿರೀ ಚ ಓತ್ತಪ್ಪಞ್ಚ ಅನುದೇವಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ವಚನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಕುಸಲಂ ನಾಮ।
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave…pe… kusalamūlānī’’ti idaṃ vacanaṃ vuttanayena kusalaṃ. Bhikkhave, kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā vijjā pubbaṅgamā hoti, hirī ca ottappañca anudevāti yojanā. Idaṃ vacanaṃ vuttanayena kusalaṃ nāma.
ಮಾಲುವಾ ಸಾಲಂ ರುಕ್ಖಂ ಓನತಂ ಭೂಮಿಯಂ ಪತನಂ ಕರೋತಿ ಇವ, ತಥಾ ಯಸ್ಸ ಜನಸ್ಸ ಅಚ್ಚನ್ತಂ ದ್ವೀಸು ತೀಸು ಭವೇಸು ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಂ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಜನೋ ಅತ್ತಾನಂ ಓನತಂ ಅಪಾಯೇಸು ಪಾಕಟಂ ಕರೋತಿ। ಅನತ್ಥಕಾಮೋ ಜನೋ ಯಥಾ ಅನತ್ಥಂ ಇಚ್ಛತಿ, ತಥಾ ಅನತ್ಥಂ ಕರೋತಿ ಯಥಾ, ತಥಾ ಈದಿಸೋ ದುಸ್ಸೀಲೋ ನಂ ಅತ್ತಾನಂ ಅನತ್ಥಂ ಕರೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಯಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಅಕುಸಲಂ।
Māluvā sālaṃ rukkhaṃ onataṃ bhūmiyaṃ patanaṃ karoti iva, tathā yassa janassa accantaṃ dvīsu tīsu bhavesu dussīlyaṃ atthi, so jano attānaṃ onataṃ apāyesu pākaṭaṃ karoti. Anatthakāmo jano yathā anatthaṃ icchati, tathā anatthaṃ karoti yathā, tathā īdiso dussīlo naṃ attānaṃ anatthaṃ karotīti yojanā. Idaṃ ‘‘yassā’’tiādikaṃ vacanaṃ vuttanayena akusalaṃ.
ಅಸ್ಮಮಯಂ ಅಸ್ಮಸಙ್ಖಾತಂ ಪಾಸಾಣಮಣಿಮಯಂ ವಜಿರಂ ವಜಿರಸ್ಸ ಉಟ್ಠಾನಸಙ್ಖಾತಂ ಪಾಸಾಣಮಣಿಂ ಅಭಿಮತ್ಥತಿ ವಿಧಂಸೇತಿ ಇವ, ತಥಾ ಅತ್ತನಾ ಹಿ ಸಯಮೇವ ಕತಂ ಅತ್ತಜಂ ಅತ್ತಸಮ್ಭವಂ ಪಾಪಂ ದುಮ್ಮೇಧಂ ಪಾಪಂ ಕರೋನ್ತಂ ಜನಂ ಅಭಿಮತ್ಥತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ಅತ್ತನಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಅಕುಸಲಂ।
Asmamayaṃ asmasaṅkhātaṃ pāsāṇamaṇimayaṃ vajiraṃ vajirassa uṭṭhānasaṅkhātaṃ pāsāṇamaṇiṃ abhimatthati vidhaṃseti iva, tathā attanā hi sayameva kataṃ attajaṃ attasambhavaṃ pāpaṃ dummedhaṃ pāpaṃ karontaṃ janaṃ abhimatthatīti yojanā. Idaṃ ‘‘attanā hī’’tiādikaṃ vacanaṃ vuttanayena akusalaṃ.
ದೇವತೇ ಕುಸಲೇಹಿ ವಿವಜ್ಜಿತಾ ಅಕುಸಲಾ ದಸ ಕಮ್ಮಪಥೇ ನಿಸೇವಿಯ ಕತ್ವಾ ಗರಹಾ ಗಾರಯ್ಹಾ ಭವನ್ತಿ, ಬಾಲಮತೀ ಮನ್ದಬುದ್ಧಿನೋ ನಿರಯೇಸು ಪಚ್ಚರೇತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಂ ‘‘ದಸ ಕಮ್ಮಪಥೇ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಅಕುಸಲಂ।
Devate kusalehi vivajjitā akusalā dasa kammapathe niseviya katvā garahā gārayhā bhavanti, bālamatī mandabuddhino nirayesu paccareti yojanā. Idaṃ ‘‘dasa kammapathe’’tiādikaṃ suttaṃ vuttanayena akusalaṃ.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಅಕುಸಲಮೂಲಾನೀ’’ತಿ ಇದಂ ವಚನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಅಕುಸಲಂ। (೧೫)
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave…pe… akusalamūlānī’’ti idaṃ vacanaṃ vuttanayena akusalaṃ. (15)
ಯಾದಿಸಂ ಯಂ ಬೀಜಂ ವಪತೇ, ತಂ ಬೀಜಂ ತಾದಿಸಂ ಫಲಂ ಹರತೇ ಇವ, ತಥಾ ಕಲ್ಯಾಣಕಾರೀ ಪಣ್ಡಿತೋ ಕಲ್ಯಾಣಂ ಫಲಂ ಹರತೇ, ಪಾಪಕಾರೀ ಬಾಲೋ ಚ ಪಾಪಕಂ ಫಲಂ ಹರತೇತಿ ಯೋಜನಾ। ತತ್ಥ ‘‘ಯಾದಿಸ’’ನ್ತಿಆದಿಕೇ ಸುತ್ತೇ ‘‘ಕಲ್ಯಾಣಕಾರೀ ಕಲ್ಯಾಣ’’ನ್ತಿ ಯಂ ವಚನಂ ಆಹ, ಇದಂ ವಚನಂ ಕುಸಲಂ। ‘‘ಪಾಪಕಾರೀ ಚ ಪಾಪಕ’’ನ್ತಿ ಯಂ ವಚನಂ ಆಹ, ಇದಂ ವಚನಂ ಅಕುಸಲಂ। ಇದಂ ದ್ವಿವಚನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಞ್ಚ ಹೋತಿ।
Yādisaṃ yaṃ bījaṃ vapate, taṃ bījaṃ tādisaṃ phalaṃ harate iva, tathā kalyāṇakārī paṇḍito kalyāṇaṃ phalaṃ harate, pāpakārī bālo ca pāpakaṃ phalaṃ harateti yojanā. Tattha ‘‘yādisa’’ntiādike sutte ‘‘kalyāṇakārī kalyāṇa’’nti yaṃ vacanaṃ āha, idaṃ vacanaṃ kusalaṃ. ‘‘Pāpakārī ca pāpaka’’nti yaṃ vacanaṃ āha, idaṃ vacanaṃ akusalaṃ. Idaṃ dvivacanaṃ vuttanayena kusalañca akusalañca hoti.
ಕಲ್ಯಾಣಕಾರೀ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಸುಭೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸುಗ್ಗತಿಂ ವಜನ್ತಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಪಾಪಕಾರೀ ಕಾಪುರಿಸಾ ಅಸುಭೇನ ಕಮ್ಮುನಾ ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ ವಜನ್ತಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಸಹಗತಕಮ್ಮಸ್ಸ ಖಯಾ ಖಯನತೋ ವಿಮುತ್ತಚೇತಸಾ ಸಮುಚ್ಛೇದವಿಮುತ್ತಿಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಿಮುತ್ತಿಚಿತ್ತಾ ತೇ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಅಸುಭೇ ನಿಬ್ಬನ್ತಿ। ಕಿಮಿವ ನಿಬ್ಬನ್ತಿ? ಇನ್ಧನಕ್ಖಯಾ ಜೋತಿ ನಿಬ್ಬಾತಿ ಇವ, ತಥಾ ತೇ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಖಯಾ ಅನವಸೇಸಖಯನತೋ ನಿಬ್ಬನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತತ್ಥ ತಸ್ಮಿಂ ‘‘ಸುಭೇನಾ’’ತಿಆದಿಗಾಥಾವಚನೇ ‘‘ಸುಭೇನ…ಪೇ॰… ಸುಗ್ಗತಿ’’ನ್ತಿ ಯಂ ವಚನಂ ಆಹ, ಇದಂ ‘‘ಸುಭೇನ…ಪೇ॰…ಸುಗ್ಗತಿ’’ನ್ತಿ ವಚನಂ ಕುಸಲೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಕುಸಲಂ ನಾಮ। ‘‘ಅಪಾಯಭೂಮಿಂ ಅಸುಭೇನ ಕಮ್ಮುನಾ’’ತಿ ಯಂ ವಚನಂ ಆಹ , ಇದಂ ‘‘ಅಪಾಯ…ಪೇ॰… ಕಮ್ಮುನಾ’’ತಿ ವಚನಂ ಅಕುಸಲೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅಕುಸಲಂ ನಾಮ। ಇದಂ ‘‘ಸುಭೇನಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ಗಾಥಾವಚನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಞ್ಚ ಹೋತಿ। (೧೬)
Kalyāṇakārī sappurisā subhena kammena suggatiṃ vajanti gacchanti, pāpakārī kāpurisā asubhena kammunā apāyabhūmiṃ vajanti gacchanti, kammassa abhisaṅkhāraviññāṇasahagatakammassa khayā khayanato vimuttacetasā samucchedavimuttipaṭippassaddhivimutticittā te sappurisā asubhe nibbanti. Kimiva nibbanti? Indhanakkhayā joti nibbāti iva, tathā te sappurisā kammassa khayā anavasesakhayanato nibbantīti yojanā. Tattha tasmiṃ ‘‘subhenā’’tiādigāthāvacane ‘‘subhena…pe… suggati’’nti yaṃ vacanaṃ āha, idaṃ ‘‘subhena…pe…suggati’’nti vacanaṃ kusale vācakañāpakabhāvena pavattanato kusalaṃ nāma. ‘‘Apāyabhūmiṃ asubhena kammunā’’ti yaṃ vacanaṃ āha , idaṃ ‘‘apāya…pe… kammunā’’ti vacanaṃ akusale vācakañāpakabhāvena pavattanato akusalaṃ nāma. Idaṃ ‘‘subhenā’’tiādikaṃ gāthāvacanaṃ vuttanayena kusalañca akusalañca hoti. (16)
೧೨೩. ‘‘ಯಥಾಪಿ ಭಮರೋ ಪುಪ್ಫಂ…ಪೇ॰… ಮುನೀ ಚರೇ’’ತಿ ಇದಂ ಗಾಥಾವಚನಂ ಅನುಞ್ಞಾತೇ ಚರಣೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ।
123.‘‘Yathāpi bhamaro pupphaṃ…pe… munī care’’ti idaṃ gāthāvacanaṃ anuññāte caraṇe vācakañāpakabhāvena pavattanato anuññātaṃ nāma.
ಭಮರೋ ನಾಮ ಪುಪ್ಫರಸಪಿವನಗಹಣವಸೇನ ಚರಣಕೋ ಮಧುಕರಾದಿಕೋ ಭಮರೋ। ಸೋ ಪುಪ್ಫರಸಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಮನ್ದವೇಗೋ ಹುತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಞ್ಚ ವಣ್ಣಞ್ಚ ಗನ್ಧಞ್ಚ ಅವಿನಾಸೇತ್ವಾ ಯಾವದತ್ಥಂ ಪುಪ್ಫರಸಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಮಧುಕರಣತ್ಥಾಯ ಚ ಪುಪ್ಫರಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಧುಕರಣಟ್ಠಾನಂ ವನಸಣ್ಡಂ ಪಲೇತಿ। ಪುಪ್ಫವಣ್ಣಗನ್ಧಾ ಪಾಕತಿಕಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಏವಮೇವ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಗಾಮಂ ಪವಿಸನ್ತೋ ಮುನಿ ಪಸಾದಜನಕಂ ಆಲೋಕನವಿಲೋಕನಗಮನತಿಟ್ಠನಾದಿಕಂ ಜನೇತ್ವಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಸಹಿತಂ ಪಸಾದಂ ಜನೇತ್ವಾ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಯಾಪನಮತ್ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಗಾಮತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಉದಕಫಾಸುಕಟ್ಠಾನೇ ವನೇ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಲಿಮ್ಪನ್ತೋ ವಿಯ, ಕನ್ತಾರೇ ಪುತ್ತಮಂಸಂ ಖಾದನ್ತೋ ವಿಯ, ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಭಮರೋ ವನೇ ಮಧುಂ ಕರೋತಿ ವಿಯ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನುರೂಪಂ ವನಸಣ್ಡಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಝಾನಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬತ್ತನತ್ಥಾಯ ಸಮಣಧಮ್ಮಕರಣತ್ಥಾಯ ಗಾಮೇ ಚರೇ ಚರೇಯ್ಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Bhamaro nāma puppharasapivanagahaṇavasena caraṇako madhukarādiko bhamaro. So puppharasaṃ gaṇhanto mandavego hutvā pupphañca vaṇṇañca gandhañca avināsetvā yāvadatthaṃ puppharasaṃ pivitvā madhukaraṇatthāya ca puppharasaṃ gahetvā madhukaraṇaṭṭhānaṃ vanasaṇḍaṃ paleti. Pupphavaṇṇagandhā pākatikāva honti. Evameva piṇḍāya gāmaṃ pavisanto muni pasādajanakaṃ ālokanavilokanagamanatiṭṭhanādikaṃ janetvā pītisomanassasahitaṃ pasādaṃ janetvā saddhādeyyaṃ piṇḍapātaṃ yāpanamattaṃ paṭiggahetvā gāmato nikkhamitvā udakaphāsukaṭṭhāne vane bhesajjaṃ limpanto viya, kantāre puttamaṃsaṃ khādanto viya, piṇḍapātaṃ paccavekkhitvā paribhuñjitvā bhamaro vane madhuṃ karoti viya, kammaṭṭhānānurūpaṃ vanasaṇḍaṃ pavisitvā jhānamaggaphalanibbattanatthāya samaṇadhammakaraṇatthāya gāme care careyyāti adhippāyo veditabbo.
‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕರಣೀಯಾನಿ…ಪೇ॰… ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ತೀಣಿ ಕರಣೀಯಾನೀ’’ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಭಗವತಾ ಅನುಞ್ಞಾತೇ ಆಚಾರೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ। ತಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಂ ಪಾತಿ ರಕ್ಖತಿ, ಇತಿ ರಕ್ಖಣತೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಾತಿ ನಾಮ। ಯಂ ಸೀಲಂ ತಂ ಪಾತಿಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಪಾಯಾದಿದುಕ್ಖತೋ ಮೋಚೇತಿ, ಇತಿ ಮೋಚನತೋ ತಂ ಸೀಲಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ನಾಮ। ಯೇನ ಸೀಲೇನ ಭಿಕ್ಖು ಸಂವರಿತಬ್ಬಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಾದಿಕಂ ಸಂವರತಿ, ಇತಿ ಸಂವರಣಕರಣತೋ ತಂ ಸೀಲಂ ಸಂವರಂ ನಾಮ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಏವ ಸಂವರಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಂ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೇನ ಸಂವುತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹುತ್ವಾ ಸಂವುಣನತೋ ಚತುಇರಿಯಾಪಥೇಸು ಚಾರಕೋ ಹೋತಿ, ಇತಿ ಸಂವುಣನತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ನಾಮ। ವಿಹರತಿ ಚತುಇರಿಯಾಪಥೇ ಪವತ್ತೇತಿ। ವಾರಿತ್ತಚಾರಂ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಚಾರಿತ್ತಸೀಲಂ ಆದಾಯ ಚರಣಂ ಆಚಾರೋ, ಅಗೋಚರೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಗೋಚರೇ ಚರಣಂ ಗೋಚರೋತಿ। ಅತ್ಥೋ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಅತಿವಿತ್ಥಾರೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ಕಿಞ್ಚಿಮತ್ತಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತಭಾವಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮ।
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, bhikkhūnaṃ karaṇīyāni…pe… imāni kho, bhikkhave, bhikkhūnaṃ tīṇi karaṇīyānī’’ti idaṃ suttaṃ bhagavatā anuññāte ācāre atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato anuññātaṃ nāma. Tasmiṃ sutte yo bhikkhu sīlaṃ pāti rakkhati, iti rakkhaṇato so bhikkhu pāti nāma. Yaṃ sīlaṃ taṃ pātiṃ bhikkhuṃ apāyādidukkhato moceti, iti mocanato taṃ sīlaṃ pātimokkhaṃ nāma. Yena sīlena bhikkhu saṃvaritabbacakkhundriyādikaṃ saṃvarati, iti saṃvaraṇakaraṇato taṃ sīlaṃ saṃvaraṃ nāma, pātimokkhaṃ eva saṃvaraṃ pātimokkhasaṃvaraṃ, pātimokkhasaṃvarena saṃvuto samannāgato hutvā saṃvuṇanato catuiriyāpathesu cārako hoti, iti saṃvuṇanato bhikkhu pātimokkhasaṃvarasaṃvuto nāma. Viharati catuiriyāpathe pavatteti. Vārittacāraṃ vajjetvā cārittasīlaṃ ādāya caraṇaṃ ācāro, agocare vajjetvā gocare caraṇaṃ gocaroti. Attho vuccamāno ativitthāro bhavissati, tasmā kiñcimattaṃ kathetvā sāsanapaṭṭhānasuttabhāvaṃ kathessāma.
‘‘ಏತ್ತಕಮೇವ ಸುತ್ತಂ ‘ಅನುಞ್ಞಾತ’ನ್ತಿ ನಿದ್ಧಾರಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ದಸಯಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಂ ‘‘ದಸಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಅನುಞ್ಞಾತೇ ದಸವಿಧೇ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ। ‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ…ಪೇ॰… ಕರಣೀಯಾನೀ’’ತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಅನುಞ್ಞಾತೇ ತಿವಿಧೇ ಸುಚರಿತೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ।
‘‘Ettakameva suttaṃ ‘anuññāta’nti niddhāritabba’’nti vattabbattā ‘‘dasayime, bhikkhave, dhammā pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbā’’tiādi vuttaṃ. Idaṃ ‘‘dasā’’tiādikaṃ suttampi anuññāte dasavidhe paccavekkhitabbe dhamme vācakañāpakabhāvena pavattanato anuññātaṃ nāma. ‘‘Tīṇimāni…pe… karaṇīyānī’’ti idaṃ suttampi anuññāte tividhe sucarite vācakañāpakabhāvena pavattanato anuññātaṃ nāma.
ನಾನಾವಿಧಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Nānāvidhaṃ anuññātaṃ suttaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ suttaṃ paṭikkhitta’’nti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ paṭikkhitta’’ntiādi vuttaṃ.
‘‘ನತ್ಥಿ ಪುತ್ತಸಮಂ ಪೇಮಂ, ನತ್ಥಿ ಗೋಸಮಿತಂ ಧನಂ।
‘‘Natthi puttasamaṃ pemaṃ, natthi gosamitaṃ dhanaṃ;
ನತ್ಥಿ ಸೂರಿಯಸಮಾ ಆಭಾ, ಸಮುದ್ದಪರಮಾ ಸರಾ’’ತಿ॥ –
Natthi sūriyasamā ābhā, samuddaparamā sarā’’ti. –
ಇದಂ ದೇವಪುತ್ತವಚನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಭಗವಾ –
Idaṃ devaputtavacanaṃ paṭikkhipanto bhagavā –
‘‘ನತ್ಥಿ ಅತ್ತಸಮಂ ಪೇಮಂ, ನತ್ಥಿ ಧಞ್ಞಸಮಂ ಧನಂ।
‘‘Natthi attasamaṃ pemaṃ, natthi dhaññasamaṃ dhanaṃ;
ನತ್ಥಿ ಪಞ್ಞಾಸಮಾ ಆಭಾ, ವುಟ್ಠಿ ವೇ ಪರಮಾ ಸರಾ’’ತಿ॥ –
Natthi paññāsamā ābhā, vuṭṭhi ve paramā sarā’’ti. –
ಗಾಥಂ ಆಹ। ಏತ್ಥ ಏತಸ್ಮಿಂ ಗಾಥಾದ್ವಯೇ ಯಂ ‘‘ನತ್ಥಿ ಪುತ್ತಸಮಂ ಪೇಮ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ಪುರಿಮಕಂ ಹೋತಿ। ಇದಂ ‘‘ನತ್ಥಿ ಪುತ್ತಸಮಂ ಪೇಮ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ದೇವಪುತ್ತವಚನಂ ಭಗವತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾ, ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಅತ್ಥೇ ಪವತ್ತನತೋ ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ನಾಮ।
Gāthaṃ āha. Ettha etasmiṃ gāthādvaye yaṃ ‘‘natthi puttasamaṃ pema’’ntiādikaṃ purimakaṃ hoti. Idaṃ ‘‘natthi puttasamaṃ pema’’ntiādikaṃ devaputtavacanaṃ bhagavatā paṭikkhittattā, paṭikkhitte atthe pavattanato ca paṭikkhittaṃ nāma.
ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕಾಲೇ ವಾ ಕನ್ತಾರೇ ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪುತ್ತಧೀತರೋ ಘಾತೇತ್ವಾಪಿ ಅತ್ತಾನಮೇವ ಪೋಸೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ನತ್ಥಿ ಅತ್ತಸಮಂ ಪೇಮ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕಾಲಾದೀಸು ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಸಾರಾದೀನಿ, ಗೋಮಹಿಂಸಾದೀನಿಪಿ ಧಞ್ಞಗಹಣತ್ಥಾಯ ಧಞ್ಞಸ್ಸಾಮಿಕಾನಂ ದತ್ವಾ ಧಞ್ಞಮೇವ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ನತ್ಥಿ ಧಞ್ಞಸಮಂ ಧನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸೂರಿಯಾದೀನಂ ಆಭಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನತಮಂ ಏಕದೇಸಂವ ವಿನೋದೇತಿ, ಪಞ್ಞಾ ಪನ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಮ್ಪಿ ಏಕಪಜ್ಜೋತಂ ಏಕೋಭಾಸಂ ಕಾತುಂ ಸಮತ್ಥಾ, ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಕೋಟ್ಠಾಸೇಸುಪಿ ಪಟಿಚ್ಛಾದಕಂ ಕಿಲೇಸತಮಮ್ಪಿ ವಿಧಮತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ನತ್ಥಿ ಪಞ್ಞಾಸಮಾ ಆಭಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಮುದ್ದೋ ಭೂಮಿಯಾ ಚ ಏಕದೇಸೇಯೇವ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸೋ ಚ ದೇವೇ ಅವುಟ್ಠೇ ಸತಿ ಖಯನಸಭಾವೋ ಭವೇಯ್ಯ, ವುಟ್ಠಿ ಪನ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇಸುಪಿ ಯಾವ ಆಭಸ್ಸರಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಪಿ ಪೂರಾ ಭವತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ವುಟ್ಠಿ ವೇ ಪರಮಾಸರಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Dubbhikkhakāle vā kantāre vā mātāpitaro puttadhītaro ghātetvāpi attānameva posenti, tasmā ‘‘natthi attasamaṃ pema’’nti vuttaṃ. Dubbhikkhakālādīsu hiraññasuvaṇṇasārādīni, gomahiṃsādīnipi dhaññagahaṇatthāya dhaññassāmikānaṃ datvā dhaññameva gaṇhanti, tasmā ‘‘natthi dhaññasamaṃdhana’’nti vuttaṃ. Sūriyādīnaṃ ābhā paccuppannatamaṃ ekadesaṃva vinodeti, paññā pana dasasahassilokadhātumpi ekapajjotaṃ ekobhāsaṃ kātuṃ samatthā, atītānāgatapaccuppannadhammakoṭṭhāsesupi paṭicchādakaṃ kilesatamampi vidhamati, tasmā ‘‘natthi paññāsamā ābhā’’ti vuttaṃ. Samuddo bhūmiyā ca ekadeseyeva tiṭṭhati, so ca deve avuṭṭhe sati khayanasabhāvo bhaveyya, vuṭṭhi pana koṭisatasahassacakkavāḷesupi yāva ābhassarā brahmalokāpi pūrā bhavati, tasmā ‘‘vuṭṭhi ve paramāsarā’’ti vuttaṃ.
‘‘ಇದಮೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ನಿದ್ಧಾರಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಂ ‘‘ತೀಣಿಮಾನೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸುತ್ತಮ್ಪಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ನಾಮ। (೧೭)
‘‘Idameva paṭikkhittaṃ niddhāritabba’’nti vattabbattā ‘‘tīṇimāni bhikkhave’’tiādi vuttaṃ. Idaṃ ‘‘tīṇimānī’’tiādikaṃ suttampi paṭikkhitte duccarite vācakañāpakabhāvena pavattanato paṭikkhittaṃ nāma. (17)
೧೨೪. ನಾನಾವಿಧಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮಂ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
124. Nānāvidhaṃ paṭikkhittaṃ ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamaṃ anuññātañca paṭikkhittañcā’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamaṃ anuññātañcā’’tiādi vuttaṃ.
ಭೂರಿಪಞ್ಞಭೂರಿಪಞ್ಞವನ್ತ ಗೋತಮ, ತಂ ಭೂರಿಪಞ್ಞಂ ಗೋತಮಂ ಅಹಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ। ಇಧ ಲೋಕೇ ಅನೇಕಾ ಯಾ ಜನತಾ ಭೀತಾ, ಸಾ ಜನತಾ ಕಿಂಸು ಕತಮಾ ಭವೇ। ಯೋ ಚ ಮಗ್ಗೋ ಅನೇಕಾಯತನೋ ಇತಿ ಪವುತ್ತೋ, ಸೋ ಚ ಮಗ್ಗೋ ಕಿಂಸು ಕತಮೋ ಭವೇ। ಕಿಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ ಠಿತೋ ಜನೋ ಪರಲೋಕಂ ನ ಭಾಯೇ ನ ಭಾಯೇಯ್ಯಾತಿ ಪುಚ್ಛತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Bhūripaññabhūripaññavanta gotama, taṃ bhūripaññaṃ gotamaṃ ahaṃ pucchāmi. Idha loke anekā yā janatā bhītā, sā janatā kiṃsu katamā bhave. Yo ca maggo anekāyatano iti pavutto, so ca maggo kiṃsu katamo bhave. Kismiṃ dhamme ṭhito jano paralokaṃ na bhāye na bhāyeyyāti pucchatīti yojanā.
ದೇವಪುತ್ತ ಯೋ ಜನೋ ಸಮ್ಮಾವಾಚಞ್ಚ ಪಣಿಧಾಯ, ಸಮ್ಮಾಮನಞ್ಚ ಪಣಿಧಾಯ, ಕಾಯೇನ ಪಾಪಾನಿ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ ಚ ಭವೇ, ಅಯಂ ಏಕೋ। ಬಹ್ವನ್ನಪಾನಂ ಘರಂ ಆವಸನ್ತೋ ಚ ಭವೇ, ಅಯಂ ಏಕೋ। ಸದ್ಧೋ ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಚಿತ್ತಮುದುಭಾವೇನ ಮುದು ಚ ಭವೇ, ಅಯಂ ಏಕೋ। ವದಞ್ಞೂ ಯಾಚಕಾನಂ ಯಾಚನವಸೇನ ವುತ್ತವಚನಞ್ಞೂ ಹುತ್ವಾ ಸಂವಿಭಾಗೀ ಚ ಭವೇ, ಅಯಂ ಏಕೋ। ಇತಿ ಏತೇಸು ಚತೂಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಠಿತೋ ಜನೋ ಧಮ್ಮೇಸು ಠಿತೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಲೋಕಂ ನ ಭಾಯೇ ನ ಭಾಯೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Devaputta yo jano sammāvācañca paṇidhāya, sammāmanañca paṇidhāya, kāyena pāpāni akubbamāno ca bhave, ayaṃ eko. Bahvannapānaṃ gharaṃ āvasanto ca bhave, ayaṃ eko. Saddho saddhāsampanno cittamudubhāvena mudu ca bhave, ayaṃ eko. Vadaññū yācakānaṃ yācanavasena vuttavacanaññū hutvā saṃvibhāgī ca bhave, ayaṃ eko. Iti etesu catūsu dhammesu ṭhito jano dhammesu ṭhito hutvā paralokaṃ na bhāye na bhāyeyyāti yojanā.
‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಕತಮಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ಕತಮಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಯಂ ಆಹಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತಸ್ಮಿಂ ‘‘ಕಿಂಸೂಧಾ’’ತಿಆದಿಪಞ್ಹಾಯ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ‘‘ವಾಚಂ ಮನಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿವಚನೇ ‘‘ವಾಚಂ ಮನಞ್ಚ ಪಣಿಧಾಯ ಸಮ್ಮಾ’’ತಿ ಯಂ ವಚನಂ ಭಗವಾ ಆಹ, ಇದಂ ‘‘ವಾಚಂ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾ’’ತಿ ವಚನಂ ಅನುಞ್ಞಾತೇ ವಚನೀಯಾದಿಕೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ। ‘‘ಕಾಯೇನ ಪಾಪಾನಿ ಅಕುಬ್ಬಮಾನೋ’’ತಿ ಯಂ ವಚನಂ ಆಹ, ಇದಂ ‘‘ಕಾಯೇನ …ಪೇ॰… ಮಾನೋ’’ತಿ ವಚನಂ ಪಾಪಕುಬ್ಬೇನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ನಾಮ। ‘‘ಬಹ್ವನ್ನ…ಪೇ॰… ನ ಭಾಯೇ’’ತಿ ಯಂ ವಚನಂ ಆಹ, ಇದಂ ‘‘ಬಹ್ವನ್ನ…ಪೇ॰… ನ ಭಾಯೇ’’ತಿ ವಚನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ। ಇದಂ ‘‘ವಾಚ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ವುತ್ತನಯದ್ವಯೇನ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ ಹೋತಿ।
‘‘Tasmiṃ sutte katamaṃ anuññātaṃ, katamaṃ paṭikkhittaṃ nāmā’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha yaṃ āhā’’tiādi vuttaṃ. Tattha tasmiṃ ‘‘kiṃsūdhā’’tiādipañhāya vissajjane ‘‘vācaṃ manañcā’’tiādivacane ‘‘vācaṃ manañca paṇidhāya sammā’’ti yaṃ vacanaṃ bhagavā āha, idaṃ ‘‘vācaṃ…pe… sammā’’ti vacanaṃ anuññāte vacanīyādike atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato anuññātaṃ nāma. ‘‘Kāyena pāpāni akubbamāno’’ti yaṃ vacanaṃ āha, idaṃ ‘‘kāyena …pe… māno’’ti vacanaṃ pāpakubbena paṭikkhitte vuttanayena pavattanato paṭikkhittaṃ nāma. ‘‘Bahvanna…pe… na bhāye’’ti yaṃ vacanaṃ āha, idaṃ ‘‘bahvanna…pe… na bhāye’’ti vacanaṃ vuttanayena anuññātaṃ nāma. Idaṃ ‘‘vāca’’ntiādikaṃ vacanaṃ vuttanayadvayena anuññātañca paṭikkhittañca hoti.
‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣ’’ನ್ತಿಆದಿಕೋ ವುತ್ತತ್ಥೋವ। ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸಾತಿಆದಿಕೇ ಕತಮಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ಕತಮಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಭಾವತೋ ‘‘ತತ್ಥ ಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Sabbapāpassa akaraṇa’’ntiādiko vuttatthova. ‘‘Tasmiṃ sabbapāpassātiādike katamaṃ anuññātaṃ, katamaṃ paṭikkhitta’’nti vattabbabhāvato ‘‘tattha ya’’ntiādi vuttaṃ.
ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ಅಹಂ ಕಾಯಸಮಾಚಾರಮ್ಪಿ ದುವಿಧೇನ ವದಾಮಿ – ಸೇವಿತಬ್ಬಂ ಅನವಜ್ಜಂ ಕಾಯಸಮಾಚಾರಮ್ಪಿ ವದಾಮಿ, ಅಸೇವಿತಬ್ಬಂ ಸಾವಜ್ಜಂ ಕಾಯಸಮಾಚಾರಮ್ಪಿ ಅಹಂ ವದಾಮಿ। ವಚೀಸಮಾಚಾರಾದೀಸುಪಿ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ।
Devānaminda, ahaṃ kāyasamācārampi duvidhena vadāmi – sevitabbaṃ anavajjaṃ kāyasamācārampi vadāmi, asevitabbaṃ sāvajjaṃ kāyasamācārampi ahaṃ vadāmi. Vacīsamācārādīsupi vuttanayānusārena yojanā kātabbā.
‘‘ಕಿಞ್ಚ ವಡ್ಢನಹಾಯನಂ ಆಗಮ್ಮ ಕಾಯಸಮಾಚಾರಾದಿಕಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಾಸೇವಿತಬ್ಬಭೇದೇನ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಭಾವತೋ ‘‘ಕಿಞ್ಚೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಕುಸಲಧಮ್ಮವಡ್ಢನಂ, ಕುಸಲಧಮ್ಮಹಾಯನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಕಾಯಸಮಾಚಾರಾದಯೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ, ಕುಸಲಧಮ್ಮವಡ್ಢನಂ, ಅಕುಸಲಧಮ್ಮಹಾಯನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಚ ಕಾಯಸಮಾಚಾರಾದಯೋ ಸೇವಿತಬ್ಬಾತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತಬ್ಬಾ। (೧೮)
‘‘Kiñca vaḍḍhanahāyanaṃ āgamma kāyasamācārādikaṃ sevitabbāsevitabbabhedena vutta’’nti vattabbabhāvato ‘‘kiñcetaṃ paṭiccā’’tiādi vuttaṃ. Akusaladhammavaḍḍhanaṃ, kusaladhammahāyanañca paṭicca kāyasamācārādayo na sevitabbā, kusaladhammavaḍḍhanaṃ, akusaladhammahāyanañca paṭicca kāyasamācārādayo sevitabbāti sallakkhetabbā. (18)
೧೨೫. ನಾನಾವಿಧಂ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕತಮೋ ಸುತ್ತವಿಸೇಸೋ ಥವೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ತಥಾ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಅಯಂ ಸುತ್ತವಿಸೇಸೋ ಥವೋ ನಾಮಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಪೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಥವೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧೇಸು ಲೋಕಿಯಾದೀಸು ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತೇಸು ಕತಮೋ ಸುತ್ತವಿಸೇಸೋ ಥವೋ ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
125. Nānāvidhaṃ anuññātañca paṭikkhittañca ācariyena niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘katamo suttaviseso thavo’’ti pucchitabbattā tathā pucchitvā ayaṃ suttaviseso thavo nāmāti viññāpetuṃ ‘‘tattha katamo thavo’’tiādi vuttaṃ. Tattha tatthāti tesu aṭṭhavīsatividhesu lokiyādīsu sāsanapaṭṭhānasuttesu katamo suttaviseso thavo nāmāti pucchati.
ಮಗ್ಗಾನಂ ಜಙ್ಘಮಗ್ಗದಿಟ್ಠಿಮಗ್ಗಾದೀನಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಮಗ್ಗಙ್ಗಾದಿಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಉತ್ತಮೋ। ಸಚ್ಚಾನಂ ವಚೀಸಚ್ಚಖತ್ತಿಯಾದಿಸಮ್ಮುತಿಸಚ್ಚಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಾನಂ ಚತುರೋ ದುಕ್ಖಸಮುದಯನಿರೋಧನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಪಟಿಪದಾವಸೇನ ಚತುರೋ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾ ಪದಾ ಸೇಟ್ಠಾ ಉತ್ತಮಾ। ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖತಸಪ್ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಾನಂ ವಿರಾಗೋ ಅಸಙ್ಖತನಿಬ್ಬಾನಸಙ್ಖಾತೋ ವಿರಾಗೋ ಧಮ್ಮೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಉತ್ತಮೋ। ದ್ವಿಪದಾನಂ ಸಬ್ಬದೇವಮನುಸ್ಸಾದೀನಂ ದ್ವಿಪದಾನಂ ಚಕ್ಖುಮಾ ಪಞ್ಚವಿಧಚಕ್ಖುಮಾ ಭಗವಾ ಸೇಟ್ಠೋ ಉತ್ತಮೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಯಂ ‘‘ಮಗ್ಗಾನಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ’’ತಿಆದಿಸುತ್ತವಿಸೇಸೋ ಥವೇ ಅತ್ಥೇ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಥವೋ ನಾಮ।
Maggānaṃ jaṅghamaggadiṭṭhimaggādīnaṃ aṭṭhaṅgiko sammādiṭṭhimaggaṅgādiaṭṭhaṅgiko maggo seṭṭho uttamo. Saccānaṃ vacīsaccakhattiyādisammutisaccaparamatthasaccānaṃ caturo dukkhasamudayanirodhanirodhagāminipaṭipadāvasena caturo ariyasaccā padā seṭṭhā uttamā. Dhammānaṃ sabbasaṅkhatasappaccayadhammānaṃ virāgo asaṅkhatanibbānasaṅkhāto virāgo dhammo seṭṭho uttamo. Dvipadānaṃ sabbadevamanussādīnaṃ dvipadānaṃ cakkhumā pañcavidhacakkhumā bhagavā seṭṭho uttamoti yojanā. Ayaṃ ‘‘maggānaṭṭhaṅgiko’’tiādisuttaviseso thave atthe vācakañāpakabhāvena pavattanato thavo nāma.
‘‘ಅಯಮೇವ ಸುತ್ತವಿಸೇಸೋ ಥವೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೀಣಿಮಾನಿ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಪದಾ ಅಹಿಮಚ್ಛಾದಯೋ ವಾ, ದ್ವಿಪದಾ ಮನುಸ್ಸಸಕುಣಪಕ್ಖಿಜಾತಿಕಾದಯೋ ವಾ, ಚತುಪ್ಪದಾ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಗೋಮಹಿಂಸಾದಯೋ ವಾ, ಬಹುಪ್ಪದಾ ಸತಪದಿಆದಯೋ ವಾ, ರೂಪಿನೋ ಕಾಮರೂಪಸತ್ತಾ ವಾ, ಅರೂಪಿನೋ ಅರೂಪಸತ್ತಾ ವಾ, ಸಞ್ಞಿನೋ ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಸತ್ತಾ ವಾ, ಅಸಞ್ಞಿನೋ ಅಸಞ್ಞಸತ್ತಾ ವಾ, ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞಿನೋ ಭವಗ್ಗೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಸತ್ತಾ ವಾ ಯಾವತಾ ಯತ್ತಕಾ ಸತ್ತಾ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ, ತೇಸಂ ತತ್ತಕಾನಂ ಅಪದಾದೀನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಯದಿದಂ ಯೋ ಅಯಂ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ತಥಾಗತೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಸೋ ಅಯಂ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ತಥಾಗತೋ ಅಗ್ಗಂ ಅಗ್ಗೋತಿ ಅಕ್ಖಾಯತಿ, ಸೇಟ್ಠಂ ಸೇಟ್ಠೋತಿ ಅಕ್ಖಾಯತಿ, ಪವರಂ ಪವರೋತಿ ಅಕ್ಖಾಯತಿ, ಅಯಂ ಪಠಮೋ ಅಗ್ಗೋ।
‘‘Ayameva suttaviseso thavo’’ti vattabbattā ‘‘tīṇimāni bhikkhave’’tiādi vuttaṃ. Apadā ahimacchādayo vā, dvipadā manussasakuṇapakkhijātikādayo vā, catuppadā hatthiassagomahiṃsādayo vā, bahuppadā satapadiādayo vā, rūpino kāmarūpasattā vā, arūpino arūpasattā vā, saññino sattaviññāṇaṭṭhitisattā vā, asaññino asaññasattā vā, nevasaññīnāsaññino bhavagge nibbattasattā vā yāvatā yattakā sattā saṃvijjanti, tesaṃ tattakānaṃ apadādīnaṃ sattānaṃ yadidaṃ yo ayaṃ arahaṃ sammāsambuddho tathāgato uppanno, so ayaṃ arahaṃ sammāsambuddho tathāgato aggaṃ aggoti akkhāyati, seṭṭhaṃ seṭṭhoti akkhāyati, pavaraṃ pavaroti akkhāyati, ayaṃ paṭhamo aggo.
ಸಙ್ಖತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ವಾ ಸಪ್ಪಚ್ಚಯಸಭಾವಾನಂ ವಾ, ಅಸಙ್ಖತಾನಂ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಅಸಙ್ಖರಿತಾನಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿಮತ್ತಭೂತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ವಾ ಯಾವತಾ ಯತ್ತಕಾ ಪಣ್ಣತ್ತೀ ವೋಹರೀಯನ್ತಿ, ತತ್ತಕೇಹಿ ಪಣ್ಣತ್ತೀಹಿ ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬಾನಂ ತೇಸಂ ಸಙ್ಖತಾಸಙ್ಖತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಯದಿದಂ ಯೋ ಅಯಂ ಮದನಿಮ್ಮದನೋ…ಪೇ॰… ಯೋ ಅಯಂ ನಿರೋಧೋ, ಯಂ ಇದಂ ನಿಬ್ಬಾನಮಗ್ಗಫಲಾನಮಾಲಮ್ಬಣಂ ಭವತಿ, ಸೋ ಅಯಂ ಮದನಿಮ್ಮದನಾದಿಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಅಗ್ಗಂ ಅಗ್ಗೋತಿ ಅಕ್ಖಾಯತಿ…ಪೇ॰… ಅಕ್ಖಾಯತಿ, ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಅಗ್ಗೋ।
Saṅkhatānaṃ dhammānaṃ vā sappaccayasabhāvānaṃ vā, asaṅkhatānaṃ paccayehi asaṅkharitānaṃ paṇṇattimattabhūtānaṃ dhammānaṃ vā yāvatā yattakā paṇṇattī voharīyanti, tattakehi paṇṇattīhi paññapetabbānaṃ tesaṃ saṅkhatāsaṅkhatānaṃ dhammānaṃ yadidaṃ yo ayaṃ madanimmadano…pe… yo ayaṃ nirodho, yaṃ idaṃ nibbānamaggaphalānamālambaṇaṃ bhavati, so ayaṃ madanimmadanādiko dhammo aggaṃ aggoti akkhāyati…pe… akkhāyati, ayaṃ dutiyo aggo.
ಸಙ್ಘಾನಂ ಯಾವತಾ ಪಣ್ಣತ್ತಿ, ಗಣಾನಂ ಯಾವತಾ ಪಣ್ಣತ್ತಿ, ಮಹಾಜನಸನ್ನಿಪಾತಾನಂ ಯಾವತಾ ಪಣ್ಣತ್ತಿ ವೋಹರೀಯನ್ತಿ, ತತ್ತಕೇಹಿ ಪಣ್ಣತ್ತೀಹಿ ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬಾನಂ ತೇಸಂ ಸಙ್ಘಗಣಾದೀನಂ ಯಾನಿ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪುಗ್ಗಲಾನಿ ಪುರಿಸಯುಗಾನಿ, ಯೇ ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಾ…ಪೇ॰… ಲೋಕಸ್ಸ ಯಂ ಇದಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ, ಸೋ ಅಯಂ ಚತುಪುರಿಸಯುಗಾದಿಕೋ ತಥಾಗತಸಾವಕಸಙ್ಘೋ ಅಗ್ಗಂ ಅಗ್ಗೋತಿ ಅಕ್ಖಾಯತಿ…ಪೇ॰… ಅಕ್ಖಾಯತಿ, ಅಯಂ ತತಿಯೋ ಅಗ್ಗೋ। ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ತಥಾಗತನಿಬ್ಬಾನಅರಿಯಸಙ್ಘರತನಾನಿ ಅಗ್ಗಾನಿ ಭವನ್ತಿ।
Saṅghānaṃ yāvatā paṇṇatti, gaṇānaṃ yāvatā paṇṇatti, mahājanasannipātānaṃ yāvatā paṇṇatti voharīyanti, tattakehi paṇṇattīhi paññapetabbānaṃ tesaṃ saṅghagaṇādīnaṃ yāni imāni cattāri puggalāni purisayugāni, ye ime aṭṭha purisapuggalā…pe… lokassa yaṃ idaṃ puññakkhettaṃ saṃvijjati, so ayaṃ catupurisayugādiko tathāgatasāvakasaṅgho aggaṃ aggoti akkhāyati…pe… akkhāyati, ayaṃ tatiyo aggo. Imāni tīṇi tathāgatanibbānaariyasaṅgharatanāni aggāni bhavanti.
ಸಬ್ಬಲೋಕುತ್ತರೋ ಅಪದಾದಿಸಬ್ಬಸತ್ತಲೋಕತೋ ಉತ್ತರೋ ಸತ್ಥಾ ಚ, ಕುಸಲಪಕ್ಖತೋ ಕುಸಲಅನವಜ್ಜಪಕ್ಖಭಾವತೋ ಉತ್ತರೋ ಧಮ್ಮೋ ಚ, ನರಸೀಹಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ ಗಣೋ ಚ ಇತಿ ತೀಣಿ ಸತ್ಥುಧಮ್ಮಗಣರತನಾನಿ ಅಗ್ಗಾನಿ, ತಾನಿ ತೀಣಿ ಸತ್ಥುಧಮ್ಮಗಣರತನಾನಿ ವಿಸಿಸ್ಸರೇ ಗುಣವಸೇನ ವಿಸಿಸ್ಸನ್ತಿ।
Sabbalokuttaro apadādisabbasattalokato uttaro satthā ca, kusalapakkhato kusalaanavajjapakkhabhāvato uttaro dhammo ca, narasīhassa satthuno gaṇo ca iti tīṇi satthudhammagaṇaratanāni aggāni, tāni tīṇi satthudhammagaṇaratanāni visissare guṇavasena visissanti.
ಸಮಣಪದುಮಸಞ್ಚಯೋ ಸರೇ ರುಹಮಾನಂ ಪದುಮಂ ಸೋಭನಂ ಇವ ಸಾಸನೇ ಸೋಭನಸಮಣಪದುಮಸಮೂಹೋ ಗಣೋ ಚ, ಧಮ್ಮವರೋ ಚ, ವಿದೂನಂ ಸಕ್ಕತೋ ನರವರದಮಕೋ ನರವರಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮದೇವಮನುಸ್ಸರಾಜರಾಜಮಹಾಮಚ್ಚಾದೀನಂ ದಮಕೋ ಅನುದಮಕೋ ಚಕ್ಖುಮಾ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಚ ಇತಿ ತೀಣಿ ಗಣಧಮ್ಮಬುದ್ಧರತನಾನಿ ಲೋಕಸ್ಸ ಉತ್ತರಿ ಭವನ್ತಿ।
Samaṇapadumasañcayo sare ruhamānaṃ padumaṃ sobhanaṃ iva sāsane sobhanasamaṇapadumasamūho gaṇo ca, dhammavaro ca, vidūnaṃ sakkato naravaradamako naravarānaṃ brahmadevamanussarājarājamahāmaccādīnaṃ damako anudamako cakkhumā sambuddho ca iti tīṇi gaṇadhammabuddharatanāni lokassa uttari bhavanti.
ಅಪ್ಪಟಿಸಮೋ ಸತ್ಥಾ ಚ, ನಿರುಪದಾಹೋ ನಿಗ್ಗತಉಪದಾಹೋ, ಸಬ್ಬೋ ಧಮ್ಮೋ ಚ ಅರಿಯೋ ಗಣವರೋ ಚ ಇತಿ ಯಾನಿ ತೀಣಿ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಗಣರತನಾನಿ ಅಗ್ಗಾನಿ, ತಾನಿ ತೀಣಿ…ಪೇ॰… ನಾನಿ ಖಲು ಏಕಂಸೇನ ವಿಸಿಸ್ಸರೇ ವಿಸಿಸ್ಸನ್ತಿ।
Appaṭisamo satthā ca, nirupadāho niggataupadāho, sabbo dhammo ca ariyo gaṇavaro ca iti yāni tīṇi buddhadhammagaṇaratanāni aggāni, tāni tīṇi…pe… nāni khalu ekaṃsena visissare visissanti.
ಸಚ್ಚನಾಮೋ ಅವಿತಥಸಚ್ಚದೇಸನತೋ ಸಚ್ಚನಾಮೋ ಖೇಮೋ ಸಬ್ಬಾಭಿಭೂ ಸಬ್ಬೇ ಮನುಸ್ಸದೇವಾದಿಕೇ ಅನಭಿಭವಮಾನೋಪಿ ಗುಣಾತಿರೇಕವಸೇನ ಅಭಿಭವಮಾನೋ ವಿಯ ಪವತ್ತನತೋ ಸಬ್ಬಾಭಿಭೂ ಜಿನೋ ಚ, ಸಚ್ಚಧಮ್ಮೋ ಅವಿತಥಸಭಾವತೋ ಸಚ್ಚಧಮ್ಮೋ ಚ, ತಸ್ಸ ಸಚ್ಚಧಮ್ಮಸ್ಸ ಉತ್ತರಿ ಉತ್ತಮೋ ಅಞ್ಞೋ ಧಮ್ಮೋ ನತ್ಥಿ, ವಿಞ್ಞೂನಂ ನಿಚ್ಚಂ ಪೂಜಿತೋ ಪೂಜಾರಹೋ ಅರಿಯಸಙ್ಘೋ ಚ ಇತಿ ತೀಣಿ ಲೋಕಸ್ಸ ಉತ್ತರಿ ಉತ್ತಮಾನಿ ಭವನ್ತಿ।
Saccanāmo avitathasaccadesanato saccanāmo khemo sabbābhibhū sabbe manussadevādike anabhibhavamānopi guṇātirekavasena abhibhavamāno viya pavattanato sabbābhibhū jino ca, saccadhammo avitathasabhāvato saccadhammo ca, tassa saccadhammassa uttari uttamo añño dhammo natthi, viññūnaṃ niccaṃ pūjito pūjāraho ariyasaṅgho ca iti tīṇi lokassa uttari uttamāni bhavanti.
ಏಕಾಯನಪದಸ್ಸ ವಚನತ್ಥೋ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೭೦) ಬಹುಧಾ ವುತ್ತೋ। ಜಾತಿಖಯನ್ತದಸ್ಸೀ ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ಭಗವಾ ಏಕಾಯನಂ ಮಗ್ಗಂ ಪಜಾನಾತಿ। ‘‘ಯಂ ಏಕಾಯನಂ ಮಗ್ಗಂ ಪಜಾನಾತಿ, ತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಕಿಂ ತರತೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಭಾವತೋ ‘‘ಏತೇನ ಮಗ್ಗೇನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಗವಾ ಜಾನಾತಿ, ಏತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಪುಬ್ಬೇ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ ಬುದ್ಧಾದಯೋ ಅರಿಯಾ ಓಘಂ ಸಂಸಾರೋಘಂ ತರಿಂಸು, ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ ತರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಯೇ ಚಾಪಿ ಬುದ್ಧಾದಯೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತೇ ಚಾಪಿ ಬುದ್ಧಾದಯೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ತರನ್ತಿ, ವಿಸುದ್ಧಿಪೇಕ್ಖಾ ವಿಸುದ್ಧಿಂ ಅಪೇಕ್ಖಮಾನಾ ಸತ್ತಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಸೇಟ್ಠಂ ತಾದಿಸಂ ಯಥಾವುತ್ತಗುಣಂ ತಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ, ಇತಿ ಅಯಂ ನಾನಾವಿಧಸುತ್ತವಿಸೇಸೋಪಿ ಥವೇ ರತನತ್ತಯೇ, ರತನತ್ತಯಗುಣೇ ಚ ವಾಚಕಞಾಪಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಥವೋ ನಾಮ। ಇಚ್ಚೇತಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತವಿಸೇಸದಸ್ಸಕೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋಪಿ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ನಾಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Ekāyanapadassa vacanattho aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 170) bahudhā vutto. Jātikhayantadassī hitānukampī bhagavā ekāyanaṃ maggaṃ pajānāti. ‘‘Yaṃ ekāyanaṃ maggaṃ pajānāti, tena maggena kiṃ taratī’’ti vattabbabhāvato ‘‘etena maggenā’’tiādi vuttaṃ. Yaṃ maggaṃ bhagavā jānāti, etena maggena pubbe atītamaddhānaṃ buddhādayo ariyā oghaṃ saṃsāroghaṃ tariṃsu, anāgatamaddhānaṃ tarissanti, ye cāpi buddhādayo paccuppanne uppajjanti, te cāpi buddhādayo paccuppanne taranti, visuddhipekkhā visuddhiṃ apekkhamānā sattā devamanussaseṭṭhaṃ tādisaṃ yathāvuttaguṇaṃ taṃ sammāsambuddhaṃ namassanti, iti ayaṃ nānāvidhasuttavisesopi thave ratanattaye, ratanattayaguṇe ca vācakañāpakabhāvena pavattanato thavo nāma. Iccetaṃ sāsanapaṭṭhānasuttavisesadassako saṃvaṇṇanāvisesopi sāsanapaṭṭhānaṃ nāmāti veditabbo.
ಅಮ್ಹಾಕಾಚರಿಯ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಅಮ್ಹಾಕಾಚರಿಯೇಹಿ ಸೋಳಸಪ್ಪಭೇದಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದಿಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತಞ್ಚೇವ ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧಂ ಲೋಕಿಯಾದಿಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತಞ್ಚ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ತೇಸು ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಸು ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತವಿಸೇಸೇಸು ಕತಮಂ ಸುತ್ತವಿಸೇಸಂ ಕತಮೇನ ಸುತ್ತವಿಸೇಸೇನ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಲೋಕಿಯಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ – ‘‘ಏವಂ ದುವಿಧಮ್ಪಿ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ನಾನಾಸುತ್ತಪದಾನಿ ಉದಾಹರನ್ತೇನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಹಿ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ಪುನ ‘ಲೋಕಿಯಂ ಸುತ್ತ’ನ್ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧ’’ನ್ತಿ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೭೦) ವುತ್ತಂ।
Amhākācariya tumhehi amhākācariyehi soḷasappabhedasaṃkilesabhāgiyādisāsanapaṭṭhānasuttañceva aṭṭhavīsatividhaṃ lokiyādisāsanapaṭṭhānasuttañca niddhāritaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘tesu saṃkilesabhāgiyādīsu sāsanapaṭṭhānasuttavisesesu katamaṃ suttavisesaṃ katamena suttavisesena saṃsanditvā niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘tattha lokiyaṃsutta’’ntiādi āraddhaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana – ‘‘evaṃ duvidhampi sāsanapaṭṭhānaṃ nānāsuttapadāni udāharantena vibhajitvā idāni saṃkilesabhāgiyādīhi saṃsanditvā dassetuṃ puna ‘lokiyaṃ sutta’ntiādi āraddha’’nti (netti. aṭṭha. 170) vuttaṃ.
ತತ್ಥ ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸೋಳಸವಿಧೇಸು ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದೀಸು ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತವಿಸೇಸೇಸು ಚೇವ ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧೇಸು ಲೋಕಿಯಾದೀಸು ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತವಿಸೇಸೇಸು ಚ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖೇ ಪವತ್ತಂ ಲೋಕಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಸುತ್ತೇನ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ಸಂಸನ್ದತಿ, ಕುಸಲಪಕ್ಖೇ ಪವತ್ತಂ ಲೋಕಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಸುತ್ತೇನ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ಸಂಸನ್ದತಿ, ತಸ್ಮಾ ಲೋಕಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಏಕವಿಧಮ್ಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯೇನ ಚ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇನ ಚ ದ್ವೀಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ದಸ್ಸನಪಕ್ಖೇ ಪವತ್ತಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯೇನ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ಸಂಸನ್ದತಿ, ಭಾವನಾಪಕ್ಖೇ ಪವತ್ತಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯೇನ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ಸಂಸನ್ದತಿ, ಅಸೇಕ್ಖಪಕ್ಖೇ ಪವತ್ತಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇನ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ಸಂಸನ್ದತಿ, ತಸ್ಮಾ ಲೋಕುತ್ತರಮ್ಪಿ ಸುತ್ತಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯೇನ ಚ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯೇನ ಚ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇನ ಚ ತೀಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನ ಸೇಸೇಸುಪಿ ಸಂಸನ್ದನಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ।
Tattha tatthāti tesu soḷasavidhesu saṃkilesabhāgiyādīsu sāsanapaṭṭhānasuttavisesesu ceva aṭṭhavīsatividhesu lokiyādīsu sāsanapaṭṭhānasuttavisesesu ca akusalapakkhe pavattaṃ lokiyaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyasuttena samānatthabhāvena saṃsandati, kusalapakkhe pavattaṃ lokiyaṃ suttaṃ vāsanābhāgiyasuttena samānatthabhāvena saṃsandati, tasmā lokiyaṃ suttaṃ ekavidhampi saṃkilesabhāgiyena ca vāsanābhāgiyena ca dvīhi suttehi niddisitabbaṃ. Dassanapakkhe pavattaṃ lokuttaraṃ suttaṃ dassanabhāgiyena samānatthabhāvena saṃsandati, bhāvanāpakkhe pavattaṃ lokuttaraṃ suttaṃ bhāvanābhāgiyena samānatthabhāvena saṃsandati, asekkhapakkhe pavattaṃ lokuttaraṃ suttaṃ asekkhabhāgiyena samānatthabhāvena saṃsandati, tasmā lokuttarampi suttaṃ dassanabhāgiyena ca bhāvanābhāgiyena ca asekkhabhāgiyena ca tīhi suttehi niddisitabbaṃ. Vuttanayānusārena sesesupi saṃsandanayojanā kātabbā.
ಅಮ್ಹಾಕಾಚರಿಯ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಅಮ್ಹಾಕಾಚರಿಯೇಹಿ ನಯದಸ್ಸನವಸೇನ ಸುತ್ತವಿಸೇಸಸಂಸನ್ದನಂ ದಸ್ಸಿತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕಿಮತ್ಥಾಯ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದಿಭೇದೇನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ನಿಗ್ಘಾತಾಯಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಸುತ್ತವಸೇನ ಸುತ್ತತ್ಥಾ ಗಹಿತಾ।
Amhākācariya tumhehi amhākācariyehi nayadassanavasena suttavisesasaṃsandanaṃ dassitaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘kimatthāya saṃkilesabhāgiyādibhedena vibhajitvā bhagavatā vutta’’nti vattabbattā ‘‘vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ saṃkilesabhāgiyassa suttassa nigghātāyā’’tiādi vuttaṃ. Ettha ca suttavasena suttatthā gahitā.
‘‘ಯಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಕಿತ್ತಕೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಛಬ್ಬಿಸತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ತೇ ಛಬ್ಬೀಸತಿ ಪುಗ್ಗಲಾ ಕತಿಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ಸಮನ್ವೇಸಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೇ ತೀಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯೇನ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ, ಭಾವನಾಭಾಗಿಯೇನ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ, ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇನ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಚಾತಿ ತೀಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ತೇ ಛಬ್ಬೀಸತಿ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸಮನ್ವೇಸಿತಬ್ಬಾ।
‘‘Yaṃ sattādhiṭṭhānaṃ ācariyena niddhāritaṃ, taṃ sattādhiṭṭhānaṃ kittakehi suttehi vibhajitvā niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘lokuttaraṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānaṃ chabbisatiyā puggalehi niddisitabba’’nti vuttaṃ. ‘‘Te chabbīsati puggalā katihi suttehi samanvesitabbā’’ti vattabbattā ‘‘te tīhī’’tiādi vuttaṃ. Dassanabhāgiyena sattādhiṭṭhānena, bhāvanābhāgiyena sattādhiṭṭhānena, asekkhabhāgiyena sattādhiṭṭhānena cāti tīhi suttehi te chabbīsati puggalā samanvesitabbā.
‘‘ಕತಮೇಹಿ ಕತಮೇಹಿ ಕತಮಂ ಕತಮಂ ಸುತ್ತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ತೀಸು ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಾದೀಸು ಸುತ್ತೇಸು। ತತ್ಥಾತಿ ವಾ ತೇಸು ಛಬ್ಬೀಸತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲೇಸು। ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಏಕಬೀಜಿನಾ ಪುಗ್ಗಲೇನ ಚ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮಾನುಸಾರಿನಾ ಪುಗ್ಗಲೇನ ಚ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ, ಇತಿ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಏತ್ಥ ಚ ದಸ್ಸನಗ್ಗಹಣೇನ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಟ್ಠಾಪಿ ಗಹಿತಾ, ತಸ್ಮಾ ಏಕಬೀಜಿಕೋಲಂಕೋಲಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮಾ ಫಲಟ್ಠಾಪಿ ಗಹಿತಾ।
‘‘Katamehi katamehi katamaṃ katamaṃ suttaṃ niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘tattha dassanabhāgiya’’ntiādi vuttaṃ. Tattha tatthāti tesu tīsu dassanabhāgiyādīsu suttesu. Tatthāti vā tesu chabbīsatiyā puggalesu. Sattādhiṭṭhānekadesaṃ dassanabhāgiyaṃ suttaṃ ekabījinā puggalena ca niddisitabbaṃ…pe… dhammānusārinā puggalena ca niddisitabbaṃ, iti imehi pañcahi puggalehi sattādhiṭṭhānekadesaṃ dassanabhāgiyaṃ suttaṃ niddisitabbaṃ. Ettha ca dassanaggahaṇena sotāpattiphalaṭṭhāpi gahitā, tasmā ekabījikolaṃkolasattakkhattuparamā phalaṭṭhāpi gahitā.
ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ ಪನ ಯೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ಸದ್ಧಂ ಧುರಂ ಕತ್ವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ, ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಬ್ಬಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ ನಾಮ, ಸದ್ಧಾಯ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ಇತಿ ಸದ್ಧಾಯ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಅನುಸ್ಸರಣತೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಟ್ಠೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ ನಾಮ। ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಕ್ಖಣೇ ಸದ್ಧಾಯ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಏಕಬೀಜಿಕೋಲಂಕೋಲಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಪರಮೋ ಭವತಿ। ಯೋ ಪನ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ಪಞ್ಞಂ ಧುರಂ ಕತ್ವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ, ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಬ್ಬಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ ನಾಮ, ಧಮ್ಮೇನ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ಇತಿ ಧಮ್ಮೇನ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಅನುಸ್ಸರಣತೋ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ ನಾಮ। ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಫಲಕ್ಖಣೇ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ನಿರೋಧಂ ಪತ್ತತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿಪತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಏಕಬೀಜಿ…ಪೇ॰… ಪರಮೋ ಭವತಿ। ಧಮ್ಮೋತಿ ಚೇತ್ಥ ಪಞ್ಞಾ ಗಹಿತಾ। ಇತಿ ಪಭೇದತೋ ದ್ವೇ ಮಗ್ಗಟ್ಠಾ, ಛ ಫಲಟ್ಠಾತಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೇಹಿ, ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತೇ ಪನ ಪಞ್ಚಹಿ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Saddhānusārī pana yo vipassanākkhaṇe saddhaṃ dhuraṃ katvā sotāpattimaggaṃ nibbatteti, so puggalo nibbattetabbasotāpattimaggakkhaṇe saddhānusārī nāma, saddhāya samāpattiṃ anussarati, iti saddhāya samāpattiyā anussaraṇato sotāpattimaggaṭṭho puggalo saddhānusārī nāma. So puggalo sotāpattiphalakkhaṇe saddhāya vimuttattā saddhāvimutto hutvā ekabījikolaṃkolasattakkhattuparamo bhavati. Yo pana puggalo vipassanākkhaṇe paññaṃ dhuraṃ katvā sotāpattimaggaṃ nibbatteti, so puggalo nibbattetabbasotāpattimaggakkhaṇe dhammānusārī nāma, dhammena paññāya samāpattiṃ anussarati, iti dhammena paññāya samāpattiyā anussaraṇato dhammānusārī nāma. So puggalo phalakkhaṇe diṭṭhiyā paññāya nirodhaṃ pattattā diṭṭhipatto hutvā ekabīji…pe… paramo bhavati. Dhammoti cettha paññā gahitā. Iti pabhedato dve maggaṭṭhā, cha phalaṭṭhāti aṭṭhahi ariyapuggalehi, sampiṇḍite pana pañcahi ariyapuggalehi sattādhiṭṭhānekadesaṃ dassanabhāgiyaṃ suttaṃ niddisitabbaṃ.
ಇಮೇಸಂ ಏಕಬೀಜಿಆದೀನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸತ್ಥತ್ತಾ ಚೇವ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯತ್ಥತ್ತಾ ಚ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಏತ್ತಕೇಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಕಿತ್ತಕೇಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ –
Imesaṃ ekabījiādīnaṃ puggalānaṃ sattādhiṭṭhānekadesatthattā ceva dassanabhāgiyatthattā ca sattādhiṭṭhānekadesaṃ dassanabhāgiyaṃ suttaṃ ettakehi puggalehi niddisitabbanti niyametvā ācariyena vibhattaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘sattādhiṭṭhānekadesaṃ dassanabhāgiyaṃ suttaṃ kittakehi puggalehi niddisitabba’’nti pucchitabbattā –
‘‘ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ದ್ವಾದಸಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೇನ, ಸಕದಾಗಾಮಿನಾ, ಅನಾಗಾಮಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೇನ, ಅನಾಗಾಮಿನಾ, ಅನ್ತರಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿನಾ, ಉಪಹಚ್ಚಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿನಾ, ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿನಾ, ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿನಾ , ಉದ್ಧಂಸೋತೇನ ಅಕನಿಟ್ಠಗಾಮಿನಾ, ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತೇನ, ದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತೇನ, ಕಾಯಸಕ್ಖಿನಾ ಚಾತಿ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಇಮೇಹಿ ದ್ವಾದಸಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ –
‘‘Bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ dvādasahi puggalehi niddisitabbaṃ sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipannena, sakadāgāminā, anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipannena, anāgāminā, antarāparinibbāyinā, upahaccaparinibbāyinā, asaṅkhāraparinibbāyinā, sasaṅkhāraparinibbāyinā , uddhaṃsotena akaniṭṭhagāminā, saddhāvimuttena, diṭṭhippattena, kāyasakkhinā cāti bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ imehi dvādasahi puggalehi niddisitabba’’nti –
ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾಪಿ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಸಕದಾ…ಪೇ॰… ಪನ್ನೇನ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಟ್ಠೇನ ಪುಗ್ಗಲೇನ, ಸಕದಾಗಾಮಿನಾ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಟ್ಠೇನ, ಅನಾಗಾಮಿ…ಪೇ॰… ಪನ್ನೇನ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಟ್ಠೇನ, ಅನಾಗಾಮಿನಾ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಟ್ಠೇನ, ಅವಿಹಾದೀಸು ಪಞ್ಚಸು ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಸು ಆಯುವೇಮಜ್ಝಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನಸಭಾವೇನ ಅನ್ತರಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀನಾಮಕೇನ ಅನಾಗಾಮಿನಾ, ಆಯುವೇಮಜ್ಝಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನಸಭಾವೇನ ಉಪಹಚ್ಚಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀನಾಮಕೇನ ಅನಾಗಾಮಿನಾ, ಅಸಙ್ಖಾರೇನ ಅಪ್ಪಯೋಗೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನಸಭಾವೇನ ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀನಾಮಕೇನ ಅನಾಗಾಮಿನಾ, ಸಸಙ್ಖಾರೇನ ಸಪ್ಪಯೋಗೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನಸಭಾವೇನ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀನಾಮಕೇನ ಅನಾಗಾಮಿನಾ, ಅವಿಹಾದೀಹಿ ಉದ್ಧಂ ಅತಪ್ಪಾದೀಸು ಉಪಪತ್ತಿಸೋತೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನಸಭಾವೇನ ಉದ್ಧಂಸೋತನಾಮಕೇನ ಅನಾಗಾಮಿನಾ, ಅಕನಿಟ್ಠಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನಸಭಾವೇನ ಅಕನಿಟ್ಠಗಾಮೀನಾಮಕೇನ ಅನಾಗಾಮಿನಾ, ಸದ್ಧಾಯ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತನಾಮಕೇನ ಅನಾಗಾಮಿನಾ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ನಿರೋಧಂ ಪತ್ತತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತನಾಮಕೇನ ಅನಾಗಾಮಿನಾ ಚಾತಿ ಇಮೇಹಿ ಏಕಾದಸಹಿ ಅಝಾನಲಾಭೀಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಚ, ಕಾಯೇನ ನಾಮಕಾಯೇ ಫುಟ್ಠಾನಂ ಅರೂಪಝಾನಾನಂ ಅನನ್ತರಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ, ಇತಿ ಸಚ್ಛಿಕರಣತೋ ಕಾಯಸಕ್ಖೀನಾಮಕೇನ ಝಾನಲಾಭಿನಾ ಚಾತಿ ದ್ವಾದಸಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Vuttaṃ. Tatthāpi sattādhiṭṭhānekadesaṃ bhāvanābhāgiyaṃ suttanti gahetabbaṃ. Sakadā…pe… pannena sakadāgāmimaggaṭṭhena puggalena, sakadāgāminā sakadāgāmiphalaṭṭhena, anāgāmi…pe… pannena anāgāmimaggaṭṭhena, anāgāminā anāgāmiphalaṭṭhena, avihādīsu pañcasu suddhāvāsesu āyuvemajjhaṃ anatikkamitvā arahattaṃ patvā parinibbāyanasabhāvena antarāparinibbāyīnāmakena anāgāminā, āyuvemajjhaṃ atikkamitvā arahattaṃ patvā parinibbāyanasabhāvena upahaccaparinibbāyīnāmakena anāgāminā, asaṅkhārena appayogena arahattaṃ patvā parinibbāyanasabhāvena asaṅkhāraparinibbāyīnāmakena anāgāminā, sasaṅkhārena sappayogena arahattaṃ patvā parinibbāyanasabhāvena sasaṅkhāraparinibbāyīnāmakena anāgāminā, avihādīhi uddhaṃ atappādīsu upapattisotena arahattaṃ patvā parinibbāyanasabhāvena uddhaṃsotanāmakena anāgāminā, akaniṭṭhaṃ gantvā arahattaṃ patvā parinibbāyanasabhāvena akaniṭṭhagāmīnāmakena anāgāminā, saddhāya vimuttattā saddhāvimuttanāmakena anāgāminā, diṭṭhiyā paññāya nirodhaṃ pattattā diṭṭhippattanāmakena anāgāminā cāti imehi ekādasahi ajhānalābhīpuggalehi ca, kāyena nāmakāye phuṭṭhānaṃ arūpajhānānaṃ anantaraṃ nibbānaṃ sacchikaroti, iti sacchikaraṇato kāyasakkhīnāmakena jhānalābhinā cāti dvādasahi puggalehi niddisitabbaṃ.
ಇಮೇಸಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸತ್ಥತ್ತಾ ಚೇವ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯತ್ಥತ್ತಾ ಚ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಭಾವನಾಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಏತ್ತಕೇಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಆಚರಿಯೇನ ವಿಭತ್ತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಕಿತ್ತಕೇಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ –
Imesaṃ vuttappakārānaṃ puggalānaṃ sattādhiṭṭhānekadesatthattā ceva bhāvanābhāgiyatthattā ca sattādhiṭṭhānekadesaṃ bhāvanābhāgiyaṃ suttaṃ ettakehi puggalehi niddisitabbanti niyametvā ācariyena vibhattaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘kittakehi puggalehi sattādhiṭṭhānekadesaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ niddisitabba’’nti vattabbattā –
‘‘ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನವಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತೇನ, ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೇನ, ಸುಞ್ಞತವಿಮುತ್ತೇನ, ಅನಿಮಿತ್ತವಿಮುತ್ತೇನ, ಅಪ್ಪಣಿಹಿತವಿಮುತ್ತೇನ, ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತೇನ, ಸಮಸೀಸಿನಾ, ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇಹಿ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಹಿ ಚಾತಿ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಇಮೇಹಿ ನವಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ –
‘‘Asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ navahi puggalehi niddisitabbaṃ saddhāvimuttena, paññāvimuttena, suññatavimuttena, animittavimuttena, appaṇihitavimuttena, ubhatobhāgavimuttena, samasīsinā, paccekabuddhehi, sammāsambuddhehi cāti asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ imehi navahi puggalehi niddisitabba’’nti –
ವುತ್ತಂ । ತತ್ಥ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಸದ್ಧಾಯ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಅರಹತ್ತಫಲಕ್ಖಣೇ ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತೋ ಅರಹಾ, ತೇನ ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತೇನ। ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಅರಹತ್ತಫಲಕ್ಖಣೇ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ ಅರಹಾ, ತೇನ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೇನ। ಸುಞ್ಞತವಿಪಸ್ಸನಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನೇನ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಸುಞ್ಞತವಿಮುತ್ತೋ ಅರಹಾ, ತೇನ ಸುಞ್ಞತವಿಮುತ್ತೇನ। ಅನಿಮಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನೇನ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಅನಿಮಿತ್ತವಿಮುತ್ತೋ ಅರಹಾ, ತೇನ ಅನಿಮಿತ್ತವಿಮುತ್ತೇನ। ಅಪ್ಪಣಿಹಿತಾನುಪಸ್ಸನಾಸಙ್ಖಾತೇನ ದುಕ್ಖಾನುಪಸ್ಸನೇನ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತವಿಮುತ್ತೋ ಅರಹಾ, ತೇನ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತವಿಮುತ್ತೇನ। ಉಭತೋ ರೂಪಕಾಯನಾಮಕಾಯತೋ ಉಭತೋಭಾಗತೋ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತೋ ಅರಹಾ, ತೇನ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತೇನ। ಪುರಿಮಾ ಪಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಾ ಅಝಾನಲಾಭಿನೋ ಗಹಿತಾ, ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತೋ ಪನ ಝಾನಲಾಭೀಗಹಿತೋ।
Vuttaṃ . Tattha sattādhiṭṭhānekadesaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ niddisitabbanti yojetabbaṃ. Saddhāya kilesehi vimuttattā arahattaphalakkhaṇe saddhāvimutto arahā, tena saddhāvimuttena. Paññāya vimuttattā arahattaphalakkhaṇe paññāvimutto arahā, tena paññāvimuttena. Suññatavipassanāsaṅkhātena anattānupassanena vimuttattā suññatavimutto arahā, tena suññatavimuttena. Animittānupassanāsaṅkhātena aniccānupassanena vimuttattā animittavimutto arahā, tena animittavimuttena. Appaṇihitānupassanāsaṅkhātena dukkhānupassanena vimuttattā appaṇihitavimutto arahā, tena appaṇihitavimuttena. Ubhato rūpakāyanāmakāyato ubhatobhāgato vimuttattā ubhatobhāgavimutto arahā, tena ubhatobhāgavimuttena. Purimā pañca puggalā ajhānalābhino gahitā, ubhatobhāgavimutto pana jhānalābhīgahito.
ಸಮಸೀಸೀ ನಾಮ ಇರಿಯಾಪಥಸಮಸೀಸೀ, ರೋಗಸಮಸೀಸೀ, ಜೀವಿತಸಮಸೀಸೀತಿ ತಿವಿಧಾ ಹೋನ್ತಿ। ಇಮೇಸು ತೀಸು ಸಮಸೀಸೀಸು ಯೋ ಅರಹಾ ಚತೂಸು ಇರಿಯಾಪಥೇಸು ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಇರಿಯಾಪಥೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಇರಿಯಾಪಥಂ ಅಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಇರಿಯಾಪಥೇಯೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ, ಅಯಂ ಅರಹಾ ಇರಿಯಾಪಥಸಮಸೀಸೀ ನಾಮ। ಯೋ ಅರಹಾ ಯಸ್ಮಿಂ ರೋಗೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ತತೋ ರೋಗತೋ ಅನುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ರೋಗೇಯೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ, ಅಯಂ ಅರಹಾ ರೋಗಸಮಸೀಸೀ ನಾಮ। ಯೋ ಅರಹಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವೀಥಿಯಾನನ್ತರಂ ಭವಙ್ಗಂ ಓತರಿತ್ವಾ ತತೋ ಮರಣಾಸನ್ನಜವನವೀಥಿಯಾನನ್ತರಮೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ, ಅಯಂ ಅರಹಾ ವಾರಸಮತಾಯ ಜೀವಿತಸಮಸೀಸೀ ನಾಮ। ವಾರಸಮತಾತಿ ಚ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವೀಥಿ ಮಗ್ಗವಿಥ್ಯಾನುವತ್ತಕತ್ತಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವೀಥಿಅನನ್ತರಂ ಪವತ್ತಮಾನಾಯಪಿ ಮರಣಾಸನ್ನವೀಥಿ ಮಗ್ಗವೀಥಿಅನನ್ತರಂ ಪವತ್ತಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾರಹಾ, ತಸ್ಮಾ ವೀಥಿಅನನ್ತರತಾ ವಾರಸಮತಾ ನಾಮ। ತಾಯ ವಾರಸಮತಾಯ ಚ ಜೀವಿತಸಮಸೀಸೀ ವುತ್ತೋ।
Samasīsī nāma iriyāpathasamasīsī, rogasamasīsī, jīvitasamasīsīti tividhā honti. Imesu tīsu samasīsīsu yo arahā catūsu iriyāpathesu ekekasmiṃ iriyāpathe arahattaṃ patvā aññaṃ iriyāpathaṃ asaṅkamitvā tasmiṃ tasmiṃ iriyāpatheyeva parinibbāyati, ayaṃ arahā iriyāpathasamasīsī nāma. Yo arahā yasmiṃ roge uppanne arahattaṃ patvā tato rogato anuṭṭhahitvā tasmiṃ rogeyeva parinibbāyati, ayaṃ arahā rogasamasīsī nāma. Yo arahā paccavekkhaṇavīthiyānantaraṃ bhavaṅgaṃ otaritvā tato maraṇāsannajavanavīthiyānantarameva parinibbāyati, ayaṃ arahā vārasamatāya jīvitasamasīsī nāma. Vārasamatāti ca paccavekkhaṇavīthi maggavithyānuvattakattā paccavekkhaṇavīthianantaraṃ pavattamānāyapi maraṇāsannavīthi maggavīthianantaraṃ pavattāti vattabbārahā, tasmā vīthianantaratā vārasamatā nāma. Tāya vārasamatāya ca jīvitasamasīsī vutto.
ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣೀತಿ ಏತ್ಥಪಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವೀಥಿಯಾನನ್ತರಂ ಭವಙ್ಗಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಭವಙ್ಗತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಪವತ್ತವೀಥಿಯಾ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಞಾಣಾನಿ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ವುತ್ತನಯೇನ ವೀಥಿಅನನ್ತರತಾಯ ವಾರಸಮತಾಯ ‘‘ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಭಗವತೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಮ್ಪಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವೀಥಿಯಾನನ್ತರಂ ಭವಙ್ಗಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಭವಙ್ಗತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಪವತ್ತವೀಥಿಯಾ ಪಠಮಂ ಪವತ್ತತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇಮಿನಾ ಜೀವಿತಸಮಸೀಸಿನಾ, ಸಬ್ಬೇಹಿ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇಹಿ, ಸಬ್ಬೇಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಹಿ ಚಾತಿ ಇಮೇಹಿ ನವಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇīti etthapi paccavekkhaṇavīthiyānantaraṃ bhavaṅgaṃ otaritvā bhavaṅgato vuṭṭhāya pavattavīthiyā paṭisambhidāñāṇāni pavattanti. Vuttanayena vīthianantaratāya vārasamatāya ‘‘saha paṭisambhidāhī’’ti vuttaṃ. Bhagavato sabbaññutaññāṇampi paccavekkhaṇavīthiyānantaraṃ bhavaṅgaṃ otaritvā bhavaṅgato vuṭṭhāya pavattavīthiyā paṭhamaṃ pavattatīti veditabbaṃ. Iminā jīvitasamasīsinā, sabbehi paccekabuddhehi, sabbehi sammāsambuddhehi cāti imehi navahi puggalehi sattādhiṭṭhānekadesaṃ asekkhabhāgiyaṃ suttaṃ niddisitabbaṃ.
ಇಮೇಸಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸತ್ಥತ್ತಾ ಚೇವ ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯತ್ಥತ್ತಾ ಚ ಏವಂ ಇಮಿನಾ ‘‘ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪಕಾರೇನ ವುತ್ತೇಹಿ ಇಮೇಹಿ ಛಬ್ಬೀಸತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಅರಿಯೇಹಿ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯವಾಸನಾಭಾಗಿಯಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತಾನಂ ವಸೇನ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಸುತ್ತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Imesaṃ puggalānaṃ sattādhiṭṭhānekadesatthattā ceva asekkhabhāgiyatthattā ca evaṃ iminā ‘‘lokuttaraṃ suttaṃ sattādhiṭṭhāna’’ntiādinā pakārena vuttehi imehi chabbīsatiyā puggalehi ariyehi dassanabhāgiyavāsanābhāgiyaasekkhabhāgiyasuttānaṃ vasena lokuttaraṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānekadesaṃ suttaṃ niddisitabbaṃ.
ಇಮೇಸಂ ಛಬ್ಬೀಸತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಸಕಲಲೋಕುತ್ತರಸುತ್ತತ್ಥತ್ತಾ ಚೇವ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಸುತ್ತತ್ಥತ್ತಾ ಚ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಸುತ್ತಂ। ಏತ್ತಕೇಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಚರಿಯೇನ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ವಿಭತ್ತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಲೋಕಿಯಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಸುತ್ತಂ ಕಿತ್ತಕೇಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಲೋಕಿಯಂ ಸುತ್ತಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಏಕೂನವೀಸತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ತೇ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಲೋಕಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಕತಮೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಸಮನ್ವೇಸಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೇ ಚರಿತೇಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತೇ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಲೋಕಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಚರಿತೇಹಿ ಚರಿತವಿಸೇಸೇಹಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಸಮನ್ವೇಸಿತಬ್ಬಾತಿ। ‘‘ಕಥಂ ಚರಿತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಕೇಚಿ ರಾಗಚರಿತಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ರಾಗಚರಿತದೋಸಚರಿತಾದೀಹಿ ಚರಿತೇಹಿ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಲೋಕಿಯಪುಗ್ಗಲಾ ರಾಗಚರಿತಾ, ಕೇಚಿ ದೋಸಚರಿತಾ…ಪೇ॰… ಮೋಹಚರಿತೋ ಚಾತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ। ಇತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೇಹಿ ಇಮೇಹಿ ಏಕೂನವೀಸತಿಯಾ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಲೋಕಿಯಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಸುತ್ತಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಲೋಕಿಯ’’ನ್ತಿ ಸಾಮಞ್ಞವಸೇನ ವುತ್ತಮ್ಪಿ ‘‘ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಂ ಲೋಕಿಯ’’ನ್ತಿ ವಿಸೇಸತೋ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಂ।
Imesaṃ chabbīsatiyā puggalānaṃ sakalalokuttarasuttatthattā ceva sattādhiṭṭhānekadesasuttatthattā ca lokuttaraṃ sattādhiṭṭhānekadesaṃ suttaṃ. Ettakehi puggalehi niddisitabbanti ācariyena niyametvā vibhattaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘lokiyaṃ sattādhiṭṭhānekadesaṃ suttaṃ kittakehi puggalehi niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘lokiyaṃ suttaṃ sattādhiṭṭhānaṃ ekūnavīsatiyā puggalehi niddisitabba’’ntiādi vuttaṃ. ‘‘Te ekūnavīsati lokiyā puggalā katamehi dhammehi niddiṭṭhā samanvesitabbā’’ti vattabbattā ‘‘te caritehī’’tiādi vuttaṃ. Te ekūnavīsati lokiyā puggalā caritehi caritavisesehi niddiṭṭhā samanvesitabbāti. ‘‘Kathaṃ caritehi niddiṭṭhā’’ti vattabbattā ‘‘keci rāgacaritā’’tiādi vuttaṃ. Rāgacaritadosacaritādīhi caritehi ekūnavīsati lokiyapuggalā rāgacaritā, keci dosacaritā…pe… mohacarito cāti niddiṭṭhā. Iti niddiṭṭhehi imehi ekūnavīsatiyā puggalehi lokiyasattādhiṭṭhānekadesaṃ suttaṃ niddisitabbaṃ. ‘‘Lokiya’’nti sāmaññavasena vuttampi ‘‘saṃkilesabhāgiyaṃ lokiya’’nti visesato viññātabbaṃ.
ಲೋಕಿಯಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಸುತ್ತಂ ಏತ್ತಕೇಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಚರಿಯೇನ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ವಿಭತ್ತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಸುತ್ತಂ ಕತಮೇಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ವಾಸನಾಭಾಗಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಸುತ್ತಂ ಸೀಲವನ್ತೇಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ‘‘ಕಿತ್ತಕಾ ಸೀಲವನ್ತಪುಗ್ಗಲಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೇ ಸೀಲವನ್ತೋ ಪಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಕಿತ್ತಕಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಪಕತಿಸೀಲ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಪಕತಿಸೀಲವನ್ತೋ ಚ ಸಮಾದಾನಸೀಲವನ್ತೋ ಚ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದವನ್ತೋ ಚ ಸಮಥವನ್ತೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾವನ್ತೋ ಚಾತಿ ಪಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಾ, ಪಕತಿಸೀಲಧಮ್ಮೋ ಚ ಸಮಾದಾನಸೀಲಧಮ್ಮೋ ಚ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದಧಮ್ಮೋ ಚ ಸಮಥಧಮ್ಮೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾಧಮ್ಮೋ ಚಾತಿ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾತಿ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ, ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನೇಕದೇಸಂ ಸುತ್ತಂ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
Lokiyaṃ sattādhiṭṭhānekadesaṃ suttaṃ ettakehi puggalehi niddisitabbanti ācariyena niyametvā vibhattaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘vāsanābhāgiyaṃ sattādhiṭṭhānekadesaṃ suttaṃ katamehi puggalehi niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘vāsanābhāgiya’’ntiādi vuttaṃ. Vāsanābhāgiyaṃ sattādhiṭṭhānekadesaṃ suttaṃ sīlavantehi puggalehi, dhammehi ca niddisitabbanti yojetabbaṃ. ‘‘Kittakā sīlavantapuggalā’’ti vattabbattā ‘‘te sīlavanto pañca puggalā’’ti vuttaṃ. ‘‘Kittakā dhammā’’ti vattabbattā ‘‘pakatisīla’’ntiādi vuttaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – pakatisīlavanto ca samādānasīlavanto ca cittappasādavanto ca samathavanto ca vipassanāvanto cāti pañca puggalā, pakatisīladhammo ca samādānasīladhammo ca cittappasādadhammo ca samathadhammo ca vipassanādhammo cāti pañca dhammāti imehi pañcahi puggalehi, imehi pañcahi dhammehi vāsanābhāgiyaṃ sattādhiṭṭhānekadesadhammādhiṭṭhānekadesaṃ suttaṃ yathākkamaṃ niddisitabbanti.
ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಸುತ್ತಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯವಾಸನಾಭಾಗಿಯಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯಸುತ್ತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಚರಿಯೇನ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ವಿಭತ್ತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತಂ, ‘‘ಲೋಕುತ್ತರಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಸುತ್ತಂ ಕಿತ್ತಕೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ…ಪೇ॰… ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Lokuttaraṃ sattādhiṭṭhānaṃ suttaṃ dassanabhāgiyavāsanābhāgiyaasekkhabhāgiyasuttehi niddisitabbanti ācariyena niyametvā vibhattaṃ, amhehi ca ñātaṃ, ‘‘lokuttaraṃ dhammādhiṭṭhānaṃ suttaṃ kittakehi suttehi niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘lokuttaraṃ suttaṃ dhammādhiṭṭhānaṃ…pe… asekkhabhāgiyenā’’ti vuttaṃ.
‘‘ಲೋಕಿಯಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಕಿತ್ತಕೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಲೋಕಿಯಞ್ಚ…ಪೇ॰… ಉಭಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಉಭಯೇನಾತಿ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರೇನ, ಸತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನಧಮ್ಮಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
‘‘Lokiyañca lokuttarañca sattādhiṭṭhānañca dhammādhiṭṭhānañca kittakehi niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘lokiyañca…pe… ubhayena niddisitabba’’nti vuttaṃ. Ubhayenāti lokiyalokuttarena, sattādhiṭṭhānadhammādhiṭṭhānena samānatthabhāvena niddisitabbanti.
‘‘ಞಾಣಂ ಕಿತ್ತಕೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಞಾಣಂ ಪಞ್ಞಾಯಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಞಾಣಂ ಆಗತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಞಾಣಂ ಞಾಣಪರಿಯಾಯೇನ ಪಞ್ಞಾದಿನಾ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
‘‘Ñāṇaṃ kittakehi niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘ñāṇaṃ paññāyā’’tiādi vuttaṃ. Yasmiṃ yasmiṃ sutte ñāṇaṃ āgataṃ, tasmiṃ tasmiṃ sutte ñāṇaṃ ñāṇapariyāyena paññādinā niddisitabbanti.
‘‘ಞೇಯ್ಯಂ ಕಿತ್ತಕೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಞೇಯ್ಯಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಞೇಯ್ಯಂ ಆಗತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಞೇಯ್ಯಂ ಞೇಯ್ಯಪರಿಯಾಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
‘‘Ñeyyaṃ kittakena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘ñeyyaṃ atītānāgatapaccuppannehī’’tiādi vuttaṃ. Yasmiṃ yasmiṃ sutte ñeyyaṃ āgataṃ, tasmiṃ tasmiṃ sutte ñeyyaṃ ñeyyapariyāyena niddisitabbanti.
‘‘ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ ಕಿತ್ತಕೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಞಾಣಞ್ಚ ಞೇಯ್ಯಞ್ಚ ತದುಭಯೇನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಞಾಣಞೇಯ್ಯಾ ಆಗತಾ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಞಾಣಞೇಯ್ಯಾ ಞಾಣಞೇಯ್ಯಪರಿಯಾಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
‘‘Ñāṇañca ñeyyañca kittakena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘ñāṇañca ñeyyañca tadubhayenā’’tiādi vuttaṃ. Yasmiṃ yasmiṃ sutte ñāṇañeyyā āgatā, tasmiṃ tasmiṃ sutte ñāṇañeyyā ñāṇañeyyapariyāyena niddisitabbanti.
ದಸ್ಸನಸುತ್ತೇ ಯಥಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ತಥಾ ಉಪಧಾರಯಿತ್ವಾ ಲಬ್ಭಮಾನತೋ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಭಾವನಾಸುತ್ತೇ ಯಥಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ತಥಾ ಉಪಧಾರಯಿತ್ವಾ ಲಬ್ಭಮಾನತೋ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ತದುಭಯಂ ದಸ್ಸನಞ್ಚ ಭಾವನಾ ಚ ಸುತ್ತೇ ಯಥಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ತಥಾ ಉಪಧಾರಯಿತ್ವಾ ಲಬ್ಭಮಾನತೋ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Dassanasutte yathā niddiṭṭhaṃ, tathā upadhārayitvā labbhamānato niddisitabbaṃ. Bhāvanāsutte yathā niddiṭṭhaṃ, tathā upadhārayitvā labbhamānato niddisitabbaṃ. Tadubhayaṃ dassanañca bhāvanā ca sutte yathā niddiṭṭhaṃ, tathā upadhārayitvā labbhamānato niddisitabbaṃ.
‘‘ಸಕವಚನಂ ಪರವಚನ’’ನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ಏವಮೇವ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಚ ಏಕತೋ ಚ ಸುತ್ತೇ ಯಥಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ, ತಥಾ ಉಪಧಾರಯಿತ್ವಾ ಲಬ್ಭಮಾನತೋ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ‘‘ಏತ್ತಕಮೇವ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಯಂ ವಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Sakavacanaṃparavacana’’ntiādīsupi evameva visuṃ visuṃ ca ekato ca sutte yathā niddiṭṭhaṃ, tathā upadhārayitvā labbhamānato niddisitabbanti yojanā kātabbā. ‘‘Ettakameva niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘yaṃ vā panā’’tiādi vuttaṃ.
‘‘ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಹೇತು ಕಮ್ಮಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ದುವಿಧೋ ಹೇತೂ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಕಿಲೇಸಾ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಸುತ್ತೇನ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಾ। ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಾತೋ ಸಮುದಯೋ ವಾ ಕಿಲೇಸಸಙ್ಖಾತೋ ಸಮುದಯೋ ವಾ ಅಕುಸಲಸಙ್ಖಾತೋ ಸಮುದಯೋ ವಾ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯೇನ ಸುತ್ತೇನ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ। ಲೋಕಿಯಕುಸಲಹೇತುಸಙ್ಖಾತೋ ಸಮುದಯೋ ವಾ ಲೋಕಿಯಕುಸಲಸಙ್ಖಾತೋ ಸಮುದಯೋ ವಾ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇನ ಸುತ್ತೇನ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ।
‘‘Vipākassa hetu kammamevā’’ti vattabbattā ‘‘duvidho hetū’’tiādi vuttaṃ. Kilesā saṃkilesabhāgiyasuttena samānatthabhāvena niddisitabbā. Taṇhāsaṅkhāto samudayo vā kilesasaṅkhāto samudayo vā akusalasaṅkhāto samudayo vā saṃkilesabhāgiyena suttena samānatthabhāvena niddisitabbo. Lokiyakusalahetusaṅkhāto samudayo vā lokiyakusalasaṅkhāto samudayo vā vāsanābhāgiyena suttena samānatthabhāvena niddisitabbo.
ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕೋ ಚ ಯಥಾರಹಂ ಲಬ್ಭಮಾನಸುತ್ತೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋತಿ ಸಾಮಞ್ಞವಸೇನ ವಿಭತ್ತೋ, ‘‘ಕುಸಲಂ ಕತಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತತ್ಥ ಕುಸಲ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಅಟ್ಠವೀಸತಿಯಾ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತೇಸು ಕುಸಲಂ ಚತೂಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಲೋಕಿಯಕುಸಲಂ ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ ಸಮಾನತ್ಥತ್ತಾ, ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಂ ದಸ್ಸನಭಾಗಿಯೇನ, ವಾಸನಾಭಾಗಿಯೇನ, ಅಸೇಕ್ಖಭಾಗಿಯೇನ ಚ ಯಥಾರಹಂ ಸಮಾನತ್ಥಭಾವೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಕುಸಲಂ ಏತ್ತಕೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ವಿಭತ್ತಂ, ‘‘ಅಕುಸಲಂ ಕತಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಅಕುಸಲ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಞ್ಚ ಕತಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಕುಸಲಞ್ಚ ಅಕುಸಲಞ್ಚ ತದುಭಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ತದುಭಯಂ ಆಗತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಆಗತೇನ ತದುಭಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Kammañca vipāko ca yathārahaṃ labbhamānasuttena niddisitabboti sāmaññavasena vibhatto, ‘‘kusalaṃ katamena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘tattha kusala’’ntiādi vuttaṃ. Tatthāti tesu aṭṭhavīsatiyā sāsanapaṭṭhānasuttesu kusalaṃ catūhi suttehi samānatthabhāvena niddisitabbaṃ. ‘‘Katamehi catūhī’’ti vattabbattā ‘‘vāsanābhāgiyenā’’tiādi vuttaṃ. Lokiyakusalaṃ vāsanābhāgiyena niddisitabbaṃ samānatthattā, lokuttarakusalaṃ dassanabhāgiyena, vāsanābhāgiyena, asekkhabhāgiyena ca yathārahaṃ samānatthabhāvena niddisitabbaṃ. Kusalaṃ ettakehi niddisitabbanti niyametvā vibhattaṃ, ‘‘akusalaṃ katamena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘akusala’’ntiādi vuttaṃ. ‘‘Kusalañca akusalañca katamena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘kusalañca akusalañca tadubhayena niddisitabba’’nti vuttaṃ. Yasmiṃ yasmiṃ sutte tadubhayaṃ āgataṃ, tasmiṃ tasmiṃ sutte āgatena tadubhayena niddisitabbaṃ.
‘‘ಅನುಞ್ಞಾತಂ ಕತಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಅನುಞ್ಞಾತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅನುಞ್ಞಾತಂ ಭಗವತೋ ಅನುಞ್ಞಾತಾಯ ಸಮಾನತಾಯ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಕತಿವಿಧಂ ಅನುಞ್ಞಾತ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತಂ ಪಞ್ಚವಿಧ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ಯಾಸು ಯಾಸು ಭೂಮೀಸು ದಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ತಾಸು ತಾಸು ಭೂಮೀಸು ಆಗತೇನ ಸಮಾನೇನ ಕಪ್ಪಿಯಾನುಲೋಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
‘‘Anuññātaṃ katamena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘anuññāta’’ntiādi vuttaṃ. Anuññātaṃ bhagavato anuññātāya samānatāya niddisitabbaṃ. ‘‘Katividhaṃ anuññāta’’nti vattabbattā ‘‘taṃ pañcavidha’’ntiādi vuttaṃ. Yaṃ anuññātaṃ yāsu yāsu bhūmīsu dissati, taṃ anuññātaṃ tāsu tāsu bhūmīsu āgatena samānena kappiyānulomena niddisitabbaṃ.
ಅನುಞ್ಞಾತಂ ಇಮಿನಾ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಚರಿಯೇನ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ವಿಭತ್ತಂ, ‘‘ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಕತಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಭಗವತಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಭಗವತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಭಗವತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಕಾರಣೇನ ಸುತ್ತೇ ಆಗತೇನ ವತ್ಥುನಾ ಕಾರಣಫಲಭಾವೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ। ಯಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಯಾಸು ಯಾಸು ಭೂಮೀಸು ದಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಪನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ತಾಸು ತಾಸು ಭೂಮೀಸು ಆಗತೇನ ಪಾಕಟೇನ ಅಕಪ್ಪಿಯಾನುಲೋಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
Anuññātaṃ iminā niddisitabbanti ācariyena niyametvā vibhattaṃ, ‘‘paṭikkhittaṃ katamena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘paṭikkhittaṃ bhagavatā’’tiādi vuttaṃ. Bhagavatā paṭikkhittaṃ bhagavatā paṭikkhittakāraṇena sutte āgatena vatthunā kāraṇaphalabhāvena niddisitabbaṃ. Yaṃ paṭikkhittaṃ yāsu yāsu bhūmīsu dissati, taṃ pana paṭikkhittaṃ tāsu tāsu bhūmīsu āgatena pākaṭena akappiyānulomena niddisitabbaṃ.
‘‘ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ ಕತಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ ತದುಭಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ ಆಗತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಆಗತೇನ ತದುಭಯೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಂ।
‘‘Anuññātañca paṭikkhittañca katamena niddisitabba’’nti vattabbattā ‘‘anuññātañca paṭikkhittañca tadubhayena niddisitabba’’nti vuttaṃ. Yasmiṃ yasmiṃ sutte anuññātañca paṭikkhittañca āgataṃ, tasmiṃ tasmiṃ sutte āgatena tadubhayena niddisitabbaṃ.
‘‘ಥವೋ ಕತಮೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಥವೋ ಪಸಂಸಾಯಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಯಾ ಯಾ ಪಸಂಸಾ ಆಗತಾ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಆಗತಾಯ ತಾಯ ತಾಯ ಪಸಂಸಾಯ ಥವೋ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಯೋ ಥವೋ ಪಸಂಸಾಯ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ, ಸೋ ಥವೋ ಕತಿವಿಧೇನ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಸೋ ಪಞ್ಚವಿಧೇನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಭಗವತೋ ಥವೋ ಚ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಥವೋ ಚ ಅರಿಯಸಙ್ಘಸ್ಸ ಥವೋ ಚ ಅರಿಯಧಮ್ಮಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾಯ ಥವೋ ಚ ಲೋಕಿಯಗುಣಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಥವೋ ಚಾತಿ ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ಥವೋ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬೋ।
‘‘Thavo katamena niddisitabbo’’ti vattabbattā ‘‘thavo pasaṃsāyā’’tiādi vuttaṃ. Yasmiṃ yasmiṃ sutte yā yā pasaṃsā āgatā, tasmiṃ tasmiṃ sutte āgatāya tāya tāya pasaṃsāya thavo niddisitabbo. ‘‘Yo thavo pasaṃsāya niddisitabbo, so thavo katividhena niddisitabbo’’ti vattabbattā ‘‘so pañcavidhenā’’tiādi vuttaṃ. Bhagavato thavo ca dhammassa thavo ca ariyasaṅghassa thavo ca ariyadhammānaṃ sikkhāya thavo ca lokiyaguṇasampattiyā thavo cāti pañcavidhena veditabbo. Iti evaṃ vuttappakārena pañcavidhena thavo niddisitabbo.
ಅಮ್ಹಾಕಾಚರಿಯ ಅಮ್ಹಾಕಾಚರಿಯೇನ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ದಟ್ಠಬ್ಬಾತಿ ವುತ್ತಾ, ‘‘ಕತಮಾನಿ ತಾನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾನೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯಭೂಮೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಭೂಮಿ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದಿಇನ್ದ್ರಿಯಭೂಮಿ ಯೇಹಿ ನವಹಿ ಪದೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಾ, ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ಕಿಲೇಸಭೂಮಿ ಯೇಹಿ ನವಹಿ ಪದೇಹಿ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಾ, ಏವಂ ಇಮಿನಾ ಪಕಾರೇನ ಏತಾನಿ ಮೂಲಪದಾನಿ ನವ ಪದಾನಿ ಕುಸಲಪದಾನಿ, ನವ ಪದಾನಿ ಅಕುಸಲಪದಾನೀತಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ, ‘‘ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ದಟ್ಠಬ್ಬಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಥಾ ಹೀತಿ ತತೋ ಏವ ಅಟ್ಠಾರಸಮೂಲಪದಾನಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ದಟ್ಠಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾ ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ? ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ’’ತಿ ಯಂ ವಚನಂ ವುತ್ತಂ, ತೇನ ವಚನೇನ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ। ‘‘ಕೇನ ಮೂಲಪದಾನಂ ನವಕುಸಲಪದನವಅಕುಸಲಪದಭಾವೇನ ಅಟ್ಠಾರಸಭಾವೋ ವಿಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ತೇನಾಹಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ಮೂಲಪದಾನಂ ನವಕುಸಲಪದನವಅಕುಸಲಪದಭಾವತೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ –
Amhākācariya amhākācariyena aṭṭhārasa mūlapadā sāsanapaṭṭhāne daṭṭhabbāti vuttā, ‘‘katamāni tāni aṭṭhārasa mūlapadānī’’ti pucchitabbattā ‘‘indriyabhūmī’’tiādi vuttaṃ. Sāsanapaṭṭhāne indriyabhūmi saddhindriyādiindriyabhūmi yehi navahi padehi niddisitabbā, sāsanapaṭṭhāne kilesabhūmi yehi navahi padehi niddisitabbā, evaṃ iminā pakārena etāni mūlapadāni nava padāni kusalapadāni, nava padāni akusalapadānīti aṭṭhārasa mūlapadāni honti. Sāsanapaṭṭhāne daṭṭhabbā, ‘‘kena kāraṇena aṭṭhārasa mūlapadā sāsanapaṭṭhāne daṭṭhabbāti viññāyatī’’ti vattabbattā ‘‘tathā hī’’tiādi vuttaṃ. Tathā hīti tato eva aṭṭhārasamūlapadānaṃ sāsanapaṭṭhāne daṭṭhabbattā ‘‘aṭṭhārasa mūlapadā kuhiṃ daṭṭhabbā? Sāsanapaṭṭhāne’’ti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, tena vacanena viññāyatīti. ‘‘Kena mūlapadānaṃ navakusalapadanavaakusalapadabhāvena aṭṭhārasabhāvo viññāyatī’’ti vattabbattā ‘‘tenāhā’’tiādi vuttaṃ. Tena mūlapadānaṃ navakusalapadanavaakusalapadabhāvato āyasmā mahākaccāno –
‘‘ನವಹಿ ಚ ಪದೇಹಿ ಕುಸಲಾ, ನವಹಿ ಚ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖಾ।
‘‘Navahi ca padehi kusalā, navahi ca yujjanti akusalapakkhā;
ಏತೇ ಖೋ ಮೂಲಪದಾ, ಭವನ್ತಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಪದಾನೀ’’ತಿ॥ –
Ete kho mūlapadā, bhavanti aṭṭhārasa padānī’’ti. –
ಯಂ ವಚನಂ ಆಹ, ತೇನ ‘‘ನವಹಿ…ಪೇ॰… ಪದಾನೀ’’ತಿ ವಚನೇನ ಮೂಲಪದಾನಂ ನವಕುಸಲಪದನವಅಕುಸಲಪದಭಾವೇನ ಅಟ್ಠಾರಸಭಾವೋ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ।
Yaṃ vacanaṃ āha, tena ‘‘navahi…pe… padānī’’ti vacanena mūlapadānaṃ navakusalapadanavaakusalapadabhāvena aṭṭhārasabhāvo viññāyatīti.
‘‘ಯಂ ಯಂ ಸಂಕಿಲೇಸಭಾಗಿಯಾದಿಸೋಳಸವಿಧಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಞ್ಚೇವ ಯಂ ಯಂ ಲೋಕಿಯಾದಿಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಆಚರಿಯೇನ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ, ಏತ್ತಕಮೇವ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ, ಅಞ್ಞಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ಯುತ್ತಂ ಯುಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ನಿಯುತ್ತಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾನಿದ್ಧಾರಿತಸಾಸನಪಟ್ಠಾನತೋ ಯಂ ಯಂ ಅಞ್ಞಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ನಿದ್ಧಾರಿತಂ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ತಂ ಅಞ್ಞಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ ನಿಯುತ್ತಂ ಯಥಾರಹಂ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ಯುತ್ತಂ ಯುಜ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ।
‘‘Yaṃ yaṃ saṃkilesabhāgiyādisoḷasavidhaṃ sāsanapaṭṭhānañceva yaṃ yaṃ lokiyādiaṭṭhavīsatividhaṃ sāsanapaṭṭhānañca ācariyena niddhāritaṃ, ettakameva paripuṇṇaṃ, aññaṃ sāsanapaṭṭhānaṃ niddhāretvā yuttaṃ yujjitabbaṃ natthī’’ti vattabbattā ‘‘niyuttaṃ sāsanapaṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Yathāniddhāritasāsanapaṭṭhānato yaṃ yaṃ aññaṃ sāsanapaṭṭhānaṃ niddhāritaṃ atthi, taṃ taṃ aññaṃ sāsanapaṭṭhānaṃ niyuttaṃ yathārahaṃ niddhāretvā yuttaṃ yujjitabbanti attho gahetabboti.
‘‘ಯಂ ಲೋಕೋ ಪೂಜಯತೇ…ಪೇ॰… ನಿಯುತ್ತಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಯತ್ತಕೋ ವಚನಕ್ಕಮೋ ಭಾಸಿತೋ, ಏತ್ತಕೇನ ವಚನಕ್ಕಮೇನ ಕಿಂ ನೇತ್ತಿ ಸಮತ್ತಾ, ಉದಾಹು ಅಸಮತ್ತಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಏತ್ತಾವತಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಆಯಸ್ಮತಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೇನ ಯಾ ನೇತ್ತಿ ಭಾಸಿತಾ, ಭಗವತಾ ಸಾ ನೇತ್ತಿ ಅನುಮೋದಿತಾ, ಮೂಲಸಙ್ಗೀತಿಯಂ ಸಙ್ಗಾಯನ್ತೇಹಿ ಥೇರಾಸಭೇಹಿ ಯಾ ನೇತ್ತಿ ಸಙ್ಗೀತಾ, ಸಾ ನೇತ್ತಿ ‘‘ಯಂ ಲೋಕೋ ಪೂಜಯತೇ…ಪೇ॰… ನಿಯುತ್ತಂ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ವಚನಕ್ಕಮೇನ ಸಮತ್ತಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಾವ ಹೋತಿ।
‘‘Yaṃ loko pūjayate…pe… niyuttaṃ sāsanapaṭṭhānanti yattako vacanakkamo bhāsito, ettakena vacanakkamena kiṃ netti samattā, udāhu asamattā’’ti vattabbattā ‘‘ettāvatā’’tiādi vuttaṃ. Āyasmatā mahākaccānena yā netti bhāsitā, bhagavatā sā netti anumoditā, mūlasaṅgītiyaṃ saṅgāyantehi therāsabhehi yā netti saṅgītā, sā netti ‘‘yaṃ loko pūjayate…pe… niyuttaṃ sāsanapaṭṭhāna’’nti ettāvatā vacanakkamena samattā paripuṇṇāva hoti.
ಇತಿ ಸಮತ್ತಾಯ ಆಯಸ್ಮತಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೇನ ಭಾಸಿತಾಯ ಭಗವತಾ ಅನುಮೋದಿತಾಯ ಮೂಲಸಙ್ಗೀತಿಯಂ ಸಙ್ಗಾಯನ್ತೇಹಿ ಥೇರಾಸಭೇಹಿ ಸಙ್ಗೀತಾಯ ನೇತ್ತಿಯಾ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಪಾಲನಾಮೇನ ಮಹಾಧಮ್ಮರಾಜಗುರುನಾ ಮಹಾಥೇರೇನ ರಚಿತಾ ಜಿನಪುತ್ತಾನಂ ಹಿತಕರಾ ನೇತ್ತಿವಿಭಾವನಾ ಛಬ್ಬೀಸಾಧಿಕನವಸತೇ ಸಕ್ಕರಾಜೇ ಸಾವಣಮಾಸೇ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇ ನವಮದಿವಸೇ ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನಸಮಯೇ ಸಮತ್ತಾ।
Iti samattāya āyasmatā mahākaccānena bhāsitāya bhagavatā anumoditāya mūlasaṅgītiyaṃ saṅgāyantehi therāsabhehi saṅgītāya nettiyā atthavaṇṇanā saddhammapālanāmena mahādhammarājagurunā mahātherena racitā jinaputtānaṃ hitakarā nettivibhāvanā chabbīsādhikanavasate sakkarāje sāvaṇamāse sukkapakkhe navamadivase sūriyuggamanasamaye samattā.
ಇತಿ ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನೇ ಸತ್ತಿಬಲಾನುರೂಪಾ ರಚಿತಾ ವಿಭಾವನಾ
Iti sāsanapaṭṭhāne sattibalānurūpā racitā vibhāvanā
ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi / ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನಂ • Sāsanapaṭṭhānaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನವಾರವಣ್ಣನಾ • Sāsanapaṭṭhānavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ಸಾಸನಪಟ್ಠಾನವಾರವಣ್ಣನಾ • Sāsanapaṭṭhānavāravaṇṇanā