| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / கங்கா²விதரணீ-அபி⁴னவ-டீகா • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
9. ஸாஸங்கஸிக்கா²பத³வண்ணனா
9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
உபஸம்பஜ்ஜந்திஆதீ³ஸு வியாதி ‘‘பட²மங் ஜா²னங் உபஸம்பஜ்ஜ விஹரதீ’’தி (விப⁴॰ 508) இமஸ்ஸ விப⁴ங்கே³ ‘‘உபஸம்பஜ்ஜா’’தி உத்³த⁴ரிதப்³பே³ ‘‘உபஸம்பஜ்ஜ’’ந்தி உத்³த⁴டங். ததி³ஹ நித³ஸ்ஸனங் கதங். ஆதி³ஸத்³தே³ன பன ‘‘அனாபுச்ச²ங் வா க³ச்செ²ய்யா’’திஆதீ³னங் (பாசி॰ 111, 115) ஸங்க³ஹோ த³ட்ட²ப்³போ³. உபக³ந்த்வாதி உபஸத்³த³ஸ்ஸத்த²மாஹ. வஸித்வாதி அக்க²ண்ட³ங் வஸித்வா. ‘‘யேன யஸ்ஸ ஹி ஸம்ப³ந்தோ⁴, தூ³ரட்ட²ம்பி ச தஸ்ஸ த’’ந்தி வசனதோ ‘‘இமஸ்ஸ…பே॰… இமினா ஸம்ப³ந்தோ⁴’’தி வுத்தங். தத்த² இமஸ்ஸாதி ‘‘உபவஸ்ஸ’’ந்தி பத³ஸ்ஸ. வினயபரியாயேன அரஞ்ஞலக்க²ணங் அதி³ன்னாதா³னபாராஜிகே ஆக³தங். தத்த² ஹி ‘‘கா³மா வா அரஞ்ஞா வா’’தி அனவஸேஸதோ அவஹாரட்டா²னபரிக்³க³ஹேன தது³ப⁴யங் அஸங்கரதோ த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ட²பெத்வா கா³மஞ்சா’’திஆதி³ வுத்தங். கா³மூபசாரோ ஹி லோகே கா³மஸங்க²மேவ க³ச்ச²தீதி. இத⁴ பன ஸுத்தந்தபரியாயேன ‘‘பஞ்சத⁴னுஸதிகங் பச்சி²ம’’ந்தி (பாரா॰ 654) ஆக³தங் ஆரஞ்ஞகங் பி⁴க்கு²ங் ஸந்தா⁴ய. ந ஹி ஸோ வினயபரியாயிகே அரஞ்ஞே வஸந்தோ ‘‘ஆரஞ்ஞகோ பந்த²ஸேனாஸனோ’’தி (ம॰ நி॰ 1.61) ஸுத்தே வுத்தோ, தஸ்மா தத்த² ஆக³தமேவ லக்க²ணங் க³ஹேதப்³ப³ந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸப்³ப³பச்சி²மானி ஆரோபிதேன ஆசரியத⁴னுனா’’திஆதி³மாஹ. தத்த² ‘‘ஆசரியத⁴னு நாம பகதிஹத்தே²ன நவவித³த்தி²பமாணங். ஜியாய பன ஆரோபிதாய சதுஹத்த²பமாண’’ந்தி வத³ந்தி. கா³மஸ்ஸாதி பரிக்கி²த்தஸ்ஸ கா³மஸ்ஸ. இந்த³கீ²லதோதி உம்மாரதோ. பரிக்கே²பாரஹட்டா²னதோதி பரியந்தே டி²தக⁴ரஸ்ஸ உபசாரே டி²தஸ்ஸ மஜ்ஜி²மஸ்ஸ புரிஸஸ்ஸ பட²மலெட்³டு³பாததோ. கித்தகேன மக்³கே³ன மினிதப்³ப³ந்தி ஆஹ ‘‘ஸசே’’திஆதி³. மஜ்ஜி²மட்ட²கதா²யங் பன ‘‘விஹாரஸ்ஸாபி கா³மஸ்ஸேவ உபசாரங் நீஹரித்வா உபி⁴ன்னங் லெட்³டு³பாதானங் அந்தரா மினிதப்³ப³’’ந்தி வுத்தங். சோரானங் நிவிட்டோ²காஸாதி³த³ஸ்ஸனேனாதி ஆராமே, ஆராமூபசாரே ச சோரானங் நிவிட்டோ²காஸாதி³த³ஸ்ஸனேன காரணேன. ஆதி³ஸத்³தே³ன பு⁴த்தோகாஸட்டி²தோகாஸனிஸின்னோகாஸனிபன்னோகாஸானங் க³ஹணங். சோரேஹி மனுஸ்ஸானங் ஹதவிலுத்தாகோடிதபா⁴வத³ஸ்ஸனதோதி ஆராமே, ஆராமூபசாரே ச ஹதவிலுத்தாகோடிதபா⁴வத³ஸ்ஸனதோ.
Upasampajjantiādīsu viyāti ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī’’ti (vibha. 508) imassa vibhaṅge ‘‘upasampajjā’’ti uddharitabbe ‘‘upasampajja’’nti uddhaṭaṃ. Tadiha nidassanaṃ kataṃ. Ādisaddena pana ‘‘anāpucchaṃ vā gaccheyyā’’tiādīnaṃ (pāci. 111, 115) saṅgaho daṭṭhabbo. Upagantvāti upasaddassatthamāha. Vasitvāti akkhaṇḍaṃ vasitvā. ‘‘Yena yassa hi sambandho, dūraṭṭhampi ca tassa ta’’nti vacanato ‘‘imassa…pe… iminā sambandho’’ti vuttaṃ. Tattha imassāti ‘‘upavassa’’nti padassa. Vinayapariyāyena araññalakkhaṇaṃ adinnādānapārājike āgataṃ. Tattha hi ‘‘gāmā vā araññā vā’’ti anavasesato avahāraṭṭhānapariggahena tadubhayaṃ asaṅkarato dassetuṃ ‘‘ṭhapetvā gāmañcā’’tiādi vuttaṃ. Gāmūpacāro hi loke gāmasaṅkhameva gacchatīti. Idha pana suttantapariyāyena ‘‘pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti (pārā. 654) āgataṃ āraññakaṃ bhikkhuṃ sandhāya. Na hi so vinayapariyāyike araññe vasanto ‘‘āraññako panthasenāsano’’ti (ma. ni. 1.61) sutte vutto, tasmā tattha āgatameva lakkhaṇaṃ gahetabbanti dassento ‘‘sabbapacchimāni āropitena ācariyadhanunā’’tiādimāha. Tattha ‘‘ācariyadhanu nāma pakatihatthena navavidatthipamāṇaṃ. Jiyāya pana āropitāya catuhatthapamāṇa’’nti vadanti. Gāmassāti parikkhittassa gāmassa. Indakhīlatoti ummārato. Parikkhepārahaṭṭhānatoti pariyante ṭhitagharassa upacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa paṭhamaleḍḍupātato. Kittakena maggena minitabbanti āha ‘‘sace’’tiādi. Majjhimaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vihārassāpi gāmasseva upacāraṃ nīharitvā ubhinnaṃ leḍḍupātānaṃ antarā minitabba’’nti vuttaṃ. Corānaṃ niviṭṭhokāsādidassanenāti ārāme, ārāmūpacāre ca corānaṃ niviṭṭhokāsādidassanena kāraṇena. Ādisaddena bhuttokāsaṭṭhitokāsanisinnokāsanipannokāsānaṃ gahaṇaṃ. Corehi manussānaṃ hataviluttākoṭitabhāvadassanatoti ārāme, ārāmūpacāre ca hataviluttākoṭitabhāvadassanato.
அந்தரக⁴ரே நிக்கி²பெய்யாதி அந்தரே அந்தரே க⁴ரானி எத்த², ஏதஸ்ஸாதி வா அந்தரக⁴ரங், கா³மோ, தஸ்மிங் ட²பெய்யாதி அத்தோ². தேனாஹ ‘‘ஆரஞ்ஞகஸ்ஸா’’திஆதி³. தஞ்சாதி நிக்கி²பனஞ்ச. ‘‘மஹாபவாரணாய பவாரிதோ ஹோதீ’’தி இத³ங் வஸ்ஸச்சே²த³ங் அகத்வா வுட்ட²பா⁴வங் த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங், ந பன பவாரணாய அங்க³பா⁴வங். தேனேவ ஹி ப்³யதிரேகங் த³ஸ்ஸெந்தேன ஸமந்தபாஸாதி³காயங் (பாரா॰ அட்ட²॰ 2.653-654) வுத்தங் ‘‘ஸசே பச்சி²மிகாய வா உபக³தோ ஹோதி சி²ன்னவஸ்ஸோ வா, நிக்கி²பிதுங் ந லப⁴தீ’’தி. கத்திகமாஸோ நாம புப்³ப³கத்திகமாஸஸ்ஸ காளபக்க²பாடிபத³தோ பட்டா²ய யாவ அபரகத்திகபுண்ணமா, தாவ ஏகூனத்திங்ஸ ரத்திந்தி³வா. ஏவ-ஸத்³தே³ன கத்திகமாஸதோ பரங் ந லப⁴தீதி த³ஸ்ஸேதி. ஊனப்பமாணே தாவ அரஞ்ஞலக்க²ணாயோக³தோ ந லப⁴து, கஸ்மா கா³வுததோ அதிரேகப்பமாணே ந லப⁴தீதி ஆஹ ‘‘யத்ர ஹீ’’திஆதி³. நிமந்திதோ பன அத்³த⁴யோஜனம்பி யோஜனம்பி க³ந்த்வா வஸிதுங் பச்சேதி, இத³மப்பமாணங். ஸாஸங்கஸப்படிப⁴யமேவ ஹோதீதி ஸாஸங்கஞ்சேவ ஸப்படிப⁴யஞ்ச ஹோதி. ஏவ-ஸத்³தே³ன அனாஸங்கஅப்படிப⁴யேஹி அங்க³யுத்தேபி ஸேனாஸனே வஸந்தோ நிக்கி²பிதுங் ந லப⁴தீதி த³ஸ்ஸேதி. எத்தாவதா புரிமிகாய உபக³ந்த்வா அக்க²ண்ட³ங் கத்வா வுட்ட²வஸ்ஸோ யங் கா³மங் கோ³சரகா³மங் கத்வா பஞ்சத⁴னுஸதிகபச்சி²மே ஆரஞ்ஞகஸேனாஸனே விஹரதி, தஸ்மிங் கா³மே சீவரங் ட²பெத்வா ஸகலகத்திகமாஸங் தஸ்மிங்யேவ ஸேனாஸனே தேன சீவரேன வினா வத்து²ங் அனுஜானித்வா இதா³னி விஹாரதோ அஞ்ஞத்த² வஸந்தஸ்ஸ சா²ரத்தங் விப்பவாஸங் அனுஜானந்தோ ‘‘ஸியா ச தஸ்ஸ பி⁴க்கு²னோ’’திஆதி³மாஹ. அஸமாதா³னசாரஞ்ஹி அத்த²தகதி²னா ஏவ லப⁴ந்தி, நேதரேதி எத்த² இத³ம்பி காரணங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். தத்த² சா²ரத்தபரமங் தேன பி⁴க்கு²னா தேன சீவரேன விப்பவஸிதப்³ப³ந்தி யோ பி⁴க்கு² விஹாரே வஸந்தோ ததோ அஞ்ஞத்த² க³மனகிச்சே ஸதி அந்தரக⁴ரே சீவரங் நிக்கி²பதி, தேன பி⁴க்கு²னா தேன சீவரேன சா²ரத்தபரமங் விப்பவஸிதப்³ப³ங், ச² ரத்தியோ தம்ஹா விஹாரா அஞ்ஞத்த² வஸிதப்³பா³தி வுத்தங் ஹோதி. வுத்தஞ்ஹி ப⁴த³ந்தேன பு³த்³த⁴த³த்தாசரியேன –
Antaraghare nikkhipeyyāti antare antare gharāni ettha, etassāti vā antaragharaṃ, gāmo, tasmiṃ ṭhapeyyāti attho. Tenāha ‘‘āraññakassā’’tiādi. Tañcāti nikkhipanañca. ‘‘Mahāpavāraṇāya pavārito hotī’’ti idaṃ vassacchedaṃ akatvā vuṭṭhabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ, na pana pavāraṇāya aṅgabhāvaṃ. Teneva hi byatirekaṃ dassentena samantapāsādikāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.653-654) vuttaṃ ‘‘sace pacchimikāya vā upagato hoti chinnavasso vā, nikkhipituṃ na labhatī’’ti. Kattikamāso nāma pubbakattikamāsassa kāḷapakkhapāṭipadato paṭṭhāya yāva aparakattikapuṇṇamā, tāva ekūnattiṃsa rattindivā. Eva-saddena kattikamāsato paraṃ na labhatīti dasseti. Ūnappamāṇe tāva araññalakkhaṇāyogato na labhatu, kasmā gāvutato atirekappamāṇe na labhatīti āha ‘‘yatrahī’’tiādi. Nimantito pana addhayojanampi yojanampi gantvā vasituṃ pacceti, idamappamāṇaṃ. Sāsaṅkasappaṭibhayameva hotīti sāsaṅkañceva sappaṭibhayañca hoti. Eva-saddena anāsaṅkaappaṭibhayehi aṅgayuttepi senāsane vasanto nikkhipituṃ na labhatīti dasseti. Ettāvatā purimikāya upagantvā akkhaṇḍaṃ katvā vuṭṭhavasso yaṃ gāmaṃ gocaragāmaṃ katvā pañcadhanusatikapacchime āraññakasenāsane viharati, tasmiṃ gāme cīvaraṃ ṭhapetvā sakalakattikamāsaṃ tasmiṃyeva senāsane tena cīvarena vinā vatthuṃ anujānitvā idāni vihārato aññattha vasantassa chārattaṃ vippavāsaṃ anujānanto ‘‘siyā ca tassa bhikkhuno’’tiādimāha. Asamādānacārañhi atthatakathinā eva labhanti, netareti ettha idampi kāraṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Tattha chārattaparamaṃ tena bhikkhunā tena cīvarena vippavasitabbanti yo bhikkhu vihāre vasanto tato aññattha gamanakicce sati antaraghare cīvaraṃ nikkhipati, tena bhikkhunā tena cīvarena chārattaparamaṃ vippavasitabbaṃ, cha rattiyo tamhā vihārā aññattha vasitabbāti vuttaṃ hoti. Vuttañhi bhadantena buddhadattācariyena –
‘‘யங் கா³மங் கோ³சரங் கத்வா, பி⁴க்கு² ஆரஞ்ஞகே வஸே;
‘‘Yaṃ gāmaṃ gocaraṃ katvā, bhikkhu āraññake vase;
தஸ்மிங் கா³மே ட²பேதுங் தங், மாஸமேகங் து வட்டதி.
Tasmiṃ gāme ṭhapetuṃ taṃ, māsamekaṃ tu vaṭṭati.
‘‘அஞ்ஞத்தே²வ வஸந்தஸ்ஸ, சா²ரத்தபரமங் மதங்;
‘‘Aññattheva vasantassa, chārattaparamaṃ mataṃ;
அயமஸ்ஸ அதி⁴ப்பாயோ, படிச்ச²ன்னோ பகாஸிதோ’’தி.
Ayamassa adhippāyo, paṭicchanno pakāsito’’ti.
தேனேவாஹ ‘‘ததோ சே உத்தரி விப்பவஸெய்யாதி சா²ரத்ததோ உத்தரி தஸ்மிங் ஸேனாஸனே ஸத்தமங் அருணங் உட்டா²பெய்யா’’திஆதி³. ததா² அஸக்கொந்தேனாதி க³தட்டா²னஸ்ஸ தூ³ரதாய ஸேனாஸனங் ஆக³ந்த்வா ஸத்தமங் அருணங் உட்டா²பேதுங் அஸக்கொந்தேன. ஏவம்பி அஸக்கொந்தேன தத்ரேவ டி²தேன பச்சுத்³த⁴ரிதப்³ப³ங் ‘‘அதிரேகசீவரட்டா²னே ட²ஸ்ஸதீ’’தி. வஸித்வாதி அருணங் உட்டா²பெத்வா. பி⁴க்கு²ஸம்முதி உதோ³ஸிதஸிக்கா²பதே³ வுத்தாவ.
Tenevāha ‘‘tato ce uttari vippavaseyyāti chārattato uttari tasmiṃ senāsane sattamaṃ aruṇaṃ uṭṭhāpeyyā’’tiādi. Tathā asakkontenāti gataṭṭhānassa dūratāya senāsanaṃ āgantvā sattamaṃ aruṇaṃ uṭṭhāpetuṃ asakkontena. Evampi asakkontena tatreva ṭhitena paccuddharitabbaṃ ‘‘atirekacīvaraṭṭhāne ṭhassatī’’ti. Vasitvāti aruṇaṃ uṭṭhāpetvā. Bhikkhusammuti udositasikkhāpade vuttāva.
ஸேஸந்தி ‘‘அஞ்ஞத்ர பி⁴க்கு²ஸம்முதியாதி அயமெத்த² அனுபஞ்ஞத்தீ’’திஆதி³கங். தத்த² ஹி அங்கே³ஸு யங் ரத்திவிப்பவாஸோ சதுத்த²மங்க³ங், தங் இத⁴ சா²ரத்ததோ உத்தரி விப்பவாஸோ ஹோதீதி அயமேவ விஸேஸோ.
Sesanti ‘‘aññatra bhikkhusammutiyāti ayamettha anupaññattī’’tiādikaṃ. Tattha hi aṅgesu yaṃ rattivippavāso catutthamaṅgaṃ, taṃ idha chārattato uttari vippavāso hotīti ayameva viseso.
ஸாஸங்கஸிக்கா²பத³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
