| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
९. सासङ्कसिक्खापदवण्णना
9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
६५२. ‘‘तिण्णं चीवरानं अञ्ञतरं चीवरन्ति इदं तिचीवरे एव अयं विधि, इतरस्मिं यथासुखन्ति दस्सनत्थं वुत्त’’न्ति वदन्ति। ‘‘अतिरेकछारत्तं विप्पवसन्ती’’ति तस्मिंयेव सेनासने वासो न विप्पवासोति कत्वा वुत्तं। कस्मा? चीवरप्पवत्तिजाननतो। एत्थ किञ्चापि ‘‘आरञ्ञकं नाम सेनासनं पञ्चधनुसतिकं पच्छिम’’न्ति वचनतो अतिरेकतोपि वुत्तं, आरञ्ञकमेव पन सेनासनं होति, धुतङ्गं रक्खति चीवरप्पवत्तिजाननपलिबोधसम्भवतो।
652.‘‘Tiṇṇaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvaranti idaṃ ticīvare eva ayaṃ vidhi, itarasmiṃ yathāsukhanti dassanatthaṃ vutta’’nti vadanti. ‘‘Atirekachārattaṃ vippavasantī’’ti tasmiṃyeva senāsane vāso na vippavāsoti katvā vuttaṃ. Kasmā? Cīvarappavattijānanato. Ettha kiñcāpi ‘‘āraññakaṃ nāma senāsanaṃ pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti vacanato atirekatopi vuttaṃ, āraññakameva pana senāsanaṃ hoti, dhutaṅgaṃ rakkhati cīvarappavattijānanapalibodhasambhavato.
६५३. ‘‘गावुततो अतिरेकप्पमाणेन लभती’’ति यं वुत्तं, तं कथं पञ्ञायतीति चे? ‘‘सिया च तस्स भिक्खुनो कोचिदेव पच्चयो तेन चीवरेन विप्पवासाया’’ति वचनतो। योजनप्पमाणेपि सियाति चे? न, ‘‘पुन गामसीमं ओक्कमित्वा वसित्वा पक्कमती’’ति अनापत्तिवारे अनुञ्ञातत्ता। यदि एवं ‘‘योजनप्पमाणे न लभती’’ति इदं किन्ति? इदं निबद्धावासवसेनेव वुत्तं। तत्थ धुतङ्गं भिज्जतीति? न भिज्जति, किन्तु न इध धुतङ्गाधिकारो अत्थीति। अथ कस्मा ‘‘अयं धुतङ्गचोरोति वेदितब्बो’’ति वुत्तन्ति? असम्भवतो। कथं पञ्ञायतीति? अङ्गेसु अभावतो। धुतङ्गधरस्स पतिरूपसेनासनदीपनतो धुतङ्गधरता तस्स सिद्धा। वचनप्पमाणतोति चे? न, वचनप्पमाणतो च पाळियेव पमाणं। ‘‘अनापत्ति पुन गामसीमं ओक्कमित्वा वसित्वा पक्कमती’’ति हि वुत्तं। गामसीमा निक्खमित्वा कित्तकं कालं वसित्वा पक्कमितब्बन्ति चे? पुनदिवसेयेव, तस्मा अट्ठमो अरुणो निबद्धावासे वा गन्तब्बट्ठाने वा उट्ठेतब्बोति एके। अन्तोछारत्तन्ति एके। याव निबद्धावासं न कप्पेतीति एके। याव मग्गपरिस्समविनोदनाति एके। सति अन्तराये अन्तोछारत्तं वसति, अनापत्ति। निबद्धावासकप्पने सति अरुणुग्गमने आपत्ति। सचे तंसत्तमो दिवसो, तदहेव निक्खित्तचीवरं गहेतब्बं, पच्चुद्धरितब्बं वाति एके। सचे अन्तरा नवमग्गपातुभावेन वा नवगामसन्निवेसेन वा, तं सेनासनं अङ्गसम्पत्तितो परिहायति। तदहेव चीवरं गहेतब्बं वा पच्चुद्धरितब्बं वा। छारत्तं विप्पवसन्तस्स चे परिहायति, अनापत्ति अनुञ्ञातदिवसत्ताति एके। आपत्ति एव अनङ्गसम्पत्तितोति एके। युत्ततरं पनेत्थ विचारेत्वा गहेतब्बं। सचे धुतङ्गधरो होति, गामसीमायं अवसित्वा पच्छिमप्पमाणयुत्ते ठाने वसित्वा पक्कमितब्बं। पठमं बद्धअविप्पवाससीमो चे गामो होति, अञ्ञस्मिम्पि मासे अन्तोसीमाय वसतो अनापत्ति। पोराणगण्ठिपदे ‘‘यथावुत्तसेनासने वसन्तेनापि छारत्तमेव चीवरं गामे निक्खिपितब्बन्ति अधिप्पायेन अञ्ञं अन्तोछारत्तम्पि अञ्ञम्पि वसतो आपत्तियेवा’’ति वुत्तं।
653. ‘‘Gāvutato atirekappamāṇena labhatī’’ti yaṃ vuttaṃ, taṃ kathaṃ paññāyatīti ce? ‘‘Siyā ca tassa bhikkhuno kocideva paccayo tena cīvarena vippavāsāyā’’ti vacanato. Yojanappamāṇepi siyāti ce? Na, ‘‘puna gāmasīmaṃ okkamitvā vasitvā pakkamatī’’ti anāpattivāre anuññātattā. Yadi evaṃ ‘‘yojanappamāṇe na labhatī’’ti idaṃ kinti? Idaṃ nibaddhāvāsavaseneva vuttaṃ. Tattha dhutaṅgaṃ bhijjatīti? Na bhijjati, kintu na idha dhutaṅgādhikāro atthīti. Atha kasmā ‘‘ayaṃ dhutaṅgacoroti veditabbo’’ti vuttanti? Asambhavato. Kathaṃ paññāyatīti? Aṅgesu abhāvato. Dhutaṅgadharassa patirūpasenāsanadīpanato dhutaṅgadharatā tassa siddhā. Vacanappamāṇatoti ce? Na, vacanappamāṇato ca pāḷiyeva pamāṇaṃ. ‘‘Anāpatti puna gāmasīmaṃ okkamitvā vasitvā pakkamatī’’ti hi vuttaṃ. Gāmasīmā nikkhamitvā kittakaṃ kālaṃ vasitvā pakkamitabbanti ce? Punadivaseyeva, tasmā aṭṭhamo aruṇo nibaddhāvāse vā gantabbaṭṭhāne vā uṭṭhetabboti eke. Antochārattanti eke. Yāva nibaddhāvāsaṃ na kappetīti eke. Yāva maggaparissamavinodanāti eke. Sati antarāye antochārattaṃ vasati, anāpatti. Nibaddhāvāsakappane sati aruṇuggamane āpatti. Sace taṃsattamo divaso, tadaheva nikkhittacīvaraṃ gahetabbaṃ, paccuddharitabbaṃ vāti eke. Sace antarā navamaggapātubhāvena vā navagāmasannivesena vā, taṃ senāsanaṃ aṅgasampattito parihāyati. Tadaheva cīvaraṃ gahetabbaṃ vā paccuddharitabbaṃ vā. Chārattaṃ vippavasantassa ce parihāyati, anāpatti anuññātadivasattāti eke. Āpatti eva anaṅgasampattitoti eke. Yuttataraṃ panettha vicāretvā gahetabbaṃ. Sace dhutaṅgadharo hoti, gāmasīmāyaṃ avasitvā pacchimappamāṇayutte ṭhāne vasitvā pakkamitabbaṃ. Paṭhamaṃ baddhaavippavāsasīmo ce gāmo hoti, aññasmimpi māse antosīmāya vasato anāpatti. Porāṇagaṇṭhipade ‘‘yathāvuttasenāsane vasantenāpi chārattameva cīvaraṃ gāme nikkhipitabbanti adhippāyena aññaṃ antochārattampi aññampi vasato āpattiyevā’’ti vuttaṃ.
सासङ्कसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ९. सासङ्कसिक्खापदं • 9. Sāsaṅkasikkhāpadaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ९. सासङ्कसिक्खापदवण्णना • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ९. सासङ्कसिक्खापदवण्णना • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ९. सासङ्कसिक्खापदवण्णना • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
