| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
९. सासङ्कसिक्खापदवण्णना
9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
६५२-३. नवमे अन्तरन्तरा घरमेत्थाति अन्तरघरन्ति गामो वुत्तोति आह ‘‘अन्तोगामे’’ति। ‘‘पठमं झानं उपसम्पज्ज विहरती’’ति (विभ॰ ६२४) इमस्स विभङ्गे ‘‘उपसम्पज्ज’’न्ति सानुसारं उद्धटं। तं सन्धायाह ‘‘उपसम्पज्जन्तिआदीसु विया’’ति। तस्सापीति ‘‘वुत्थवस्सान’’न्ति विभङ्गपदस्सपि। वुत्थवस्सानन्ति च निद्धारणे सामिवचनं, एतेन च पुरिमसिक्खापदे अनत्थतकथिनानं कथिनमासेपि असमादानचारो न लब्भतीति सिद्धं होति, इतरथा सिक्खापदस्सेव निरत्थकत्ताति दट्ठब्बं।
652-3. Navame antarantarā gharametthāti antaragharanti gāmo vuttoti āha ‘‘antogāme’’ti. ‘‘Paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī’’ti (vibha. 624) imassa vibhaṅge ‘‘upasampajja’’nti sānusāraṃ uddhaṭaṃ. Taṃ sandhāyāha ‘‘upasampajjantiādīsu viyā’’ti. Tassāpīti ‘‘vutthavassāna’’nti vibhaṅgapadassapi. Vutthavassānanti ca niddhāraṇe sāmivacanaṃ, etena ca purimasikkhāpade anatthatakathinānaṃ kathinamāsepi asamādānacāro na labbhatīti siddhaṃ hoti, itarathā sikkhāpadasseva niratthakattāti daṭṭhabbaṃ.
परिक्खेपारहट्ठानतोति एत्थ गामपरियन्ते ठितघरूपचारतो पट्ठाय एको लेड्डुपातो परिक्खेपारहट्ठानं नाम। विसुद्धिमग्गेपि ‘‘अपरिक्खित्तस्स पठमलेड्डुपाततो पट्ठाया’’ति (विसुद्धि॰ १.३१) वुत्तं। तन्ति तं पठमसेनासनादिं। मज्झिमनिकायट्ठकथायं पन विहारस्सपि गामस्सेव उपचारं नीहरित्वा उभिन्नं लेड्डुपातानं अन्तरा मिनितब्बन्ति वुत्तं।
Parikkhepārahaṭṭhānatoti ettha gāmapariyante ṭhitagharūpacārato paṭṭhāya eko leḍḍupāto parikkhepārahaṭṭhānaṃ nāma. Visuddhimaggepi ‘‘aparikkhittassa paṭhamaleḍḍupātato paṭṭhāyā’’ti (visuddhi. 1.31) vuttaṃ. Tanti taṃ paṭhamasenāsanādiṃ. Majjhimanikāyaṭṭhakathāyaṃ pana vihārassapi gāmasseva upacāraṃ nīharitvā ubhinnaṃ leḍḍupātānaṃ antarā minitabbanti vuttaṃ.
‘‘कोसम्बियं अञ्ञतरो भिक्खु गिलानो होती’’ति आगतत्ता ‘‘कोसम्बकसम्मुति अनुञ्ञाता’’ति वुत्तं। ‘‘अयञ्च पच्छिमदिसं गतो होती’’ति इमिना अन्तरघरे चीवरं निक्खिपित्वा तस्मिं विहारे वसन्तस्स सकलम्पि चीवरमासं विप्पवसितुं वट्टति, ततो अञ्ञत्थ गमनकिच्चे सति विहारतो बहि छारत्तं विप्पवासो अनुञ्ञातोति दीपेति। तेनाह ‘‘सेनासनं आगन्त्वा सत्तमं अरुणं उट्ठापेतु’’न्तिआदि। वसित्वाति अरुणं उट्ठापेत्वा। तत्थेवाति तस्मिञ्ञेव गतट्ठाने। अङ्गानि पनेत्थ अट्ठकथायमेव वुत्तानि।
‘‘Kosambiyaṃ aññataro bhikkhu gilāno hotī’’ti āgatattā ‘‘kosambakasammuti anuññātā’’ti vuttaṃ. ‘‘Ayañca pacchimadisaṃ gato hotī’’ti iminā antaraghare cīvaraṃ nikkhipitvā tasmiṃ vihāre vasantassa sakalampi cīvaramāsaṃ vippavasituṃ vaṭṭati, tato aññattha gamanakicce sati vihārato bahi chārattaṃ vippavāso anuññātoti dīpeti. Tenāha ‘‘senāsanaṃ āgantvā sattamaṃ aruṇaṃ uṭṭhāpetu’’ntiādi. Vasitvāti aruṇaṃ uṭṭhāpetvā. Tatthevāti tasmiññeva gataṭṭhāne. Aṅgāni panettha aṭṭhakathāyameva vuttāni.
सासङ्कसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ९. सासङ्कसिक्खापदं • 9. Sāsaṅkasikkhāpadaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ९. सासङ्कसिक्खापदवण्णना • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ९. सासङ्कसिक्खापदवण्णना • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ९. सासङ्कसिक्खापदवण्णना • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
