| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
9. සාසඞ්‌කසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
652. තෙන සමයෙනාති සාසඞ්‌කසික්‌ඛාපදං. තත්‌ථ වුත්‌ථවස්‌සා ආරඤ්‌ඤකෙසූති තෙ පුබ්‌බෙපි අරඤ්‌ඤෙයෙව විහරිංසු. දුබ්‌බලචීවරත්‌තා පන පච්‌චයවසෙන ගාමන්‌තසෙනාසනෙ වස්‌සං වසිත්‌වා නිට්‌ඨිතචීවරා හුත්‌වා ‘‘ඉදානි නිප්‌පලිබොධා සමණධම්‌මං කරිස්‌සාමා’’ති ආරඤ්‌ඤකෙසු සෙනාසනෙසු විහරන්‌ති. කත්‌තිකචොරකාති කත්‌තිකමාසෙ චොරා. පරිපාතෙන්‌තීති උපද්‌දවන්‌ති, තත්‌ථ තත්‌ථ ආධාවිත්‌වා උත්‌තාසෙන්‌ති පලාපෙන්‌ති. අන්‌තරඝරෙ නික්‌ඛිපිතුන්‌ති අන්‌තොගාමෙ නික්‌ඛිපිතුං. භගවා යස්‌මා පච්‌චයා නාම ධම්‌මෙන සමෙන දුල්‌ලභා, සල්‌ලෙඛවා හි භික්‌ඛු මාතරම්‌පි විඤ්‌ඤාපෙතුං න සක්‌කොති. තස්‌මා චීවරගුත්‌තත්‌ථං අන්‌තරඝරෙ නික්‌ඛිපිතුං අනුජානාති. භික්‌ඛූනං පන අනුරූපත්‌තා අරඤ්‌ඤවාසං න පටික්‌ඛිපි.
652.Tenasamayenāti sāsaṅkasikkhāpadaṃ. Tattha vutthavassā āraññakesūti te pubbepi araññeyeva vihariṃsu. Dubbalacīvarattā pana paccayavasena gāmantasenāsane vassaṃ vasitvā niṭṭhitacīvarā hutvā ‘‘idāni nippalibodhā samaṇadhammaṃ karissāmā’’ti āraññakesu senāsanesu viharanti. Kattikacorakāti kattikamāse corā. Paripātentīti upaddavanti, tattha tattha ādhāvitvā uttāsenti palāpenti. Antaraghare nikkhipitunti antogāme nikkhipituṃ. Bhagavā yasmā paccayā nāma dhammena samena dullabhā, sallekhavā hi bhikkhu mātarampi viññāpetuṃ na sakkoti. Tasmā cīvaraguttatthaṃ antaraghare nikkhipituṃ anujānāti. Bhikkhūnaṃ pana anurūpattā araññavāsaṃ na paṭikkhipi.
653. උපවස්‌සං ඛො පනාති එත්‌ථ උපවස්‌සන්‌ති උපවස්‌ස; උපවසිත්‌වාති වුත්‌තං හොති. උපසම්‌පජ්‌ජන්‌තිආදීසු විය හි එත්‌ථ අනුනාසිකො දට්‌ඨබ්‌බො. වස්‌සං උපගන්‌ත්‌වා වසිත්‌වා චාති අත්‌ථො. ඉමස්‌ස ච පදස්‌ස ‘‘තථාරූපෙසු භික්‌ඛු සෙනාසනෙසු විහරන්‌තො’’ති ඉමිනා සම්‌බන්‌ධො. කිං වුත්‌තං හොති? වස්‌සං උපගන්‌ත්‌වා වසිත්‌වා ච තතො පරං පච්‌ඡිමකත්‌තිකපුණ්‌ණමපරියොසානකාලං යානි ඛො පන තානි ආරඤ්‌ඤකානි සෙනාසනානි සාසඞ්‌කසම්‌මතානි සප්‌පටිභයානි; තථාරූපෙසු භික්‌ඛු සෙනාසනෙසු විහරන්‌තො ආකඞ්‌ඛමානො තිණ්‌ණං චීවරානං අඤ්‌ඤතරං චීවරං අන්‌තරඝරෙ නික්‌ඛිපෙය්‍යාති. යස්‌මා පන යො වස්‌සං උපගන්‌ත්‌වා යාව පඨමකත්‌තිකපුණ්‌ණමං වසති, සො වුට්‌ඨවස්‌සානං අබ්‌භන්‌තරො හොති, තස්‌මා ඉදං අතිගහනං බ්‍යඤ්‌ජනවිචාරණං අකත්‌වා පදභාජනෙ කෙවලං චීවරනික්‌ඛෙපාරහං පුග්‌ගලං දස්‌සෙතුං ‘‘වුට්‌ඨවස්‌සාන’’න්‌ති වුත්‌තං. තස්‌සාපි ‘‘භික්‌ඛු සෙනාසනෙසු විහරන්‌තො’’ති ඉමිනා සම්‌බන්‌ධො. අයඤ්‌හි එත්‌ථ අත්‌ථො ‘‘වුට්‌ඨවස්‌සානං භික්‌ඛු සෙනාසනෙසු විහරන්‌තො’’ති එවරූපානං භික්‌ඛූනං අබ්‌භන්‌තරෙ යො කොචි භික්‌ඛූති වුත්‌තං හොති.
653.Upavassaṃ kho panāti ettha upavassanti upavassa; upavasitvāti vuttaṃ hoti. Upasampajjantiādīsu viya hi ettha anunāsiko daṭṭhabbo. Vassaṃ upagantvā vasitvā cāti attho. Imassa ca padassa ‘‘tathārūpesu bhikkhu senāsanesu viharanto’’ti iminā sambandho. Kiṃ vuttaṃ hoti? Vassaṃ upagantvā vasitvā ca tato paraṃ pacchimakattikapuṇṇamapariyosānakālaṃ yāni kho pana tāni āraññakāni senāsanāni sāsaṅkasammatāni sappaṭibhayāni; tathārūpesu bhikkhu senāsanesu viharanto ākaṅkhamāno tiṇṇaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvaraṃ antaraghare nikkhipeyyāti. Yasmā pana yo vassaṃ upagantvā yāva paṭhamakattikapuṇṇamaṃ vasati, so vuṭṭhavassānaṃ abbhantaro hoti, tasmā idaṃ atigahanaṃ byañjanavicāraṇaṃ akatvā padabhājane kevalaṃ cīvaranikkhepārahaṃ puggalaṃ dassetuṃ ‘‘vuṭṭhavassāna’’nti vuttaṃ. Tassāpi ‘‘bhikkhu senāsanesu viharanto’’ti iminā sambandho. Ayañhi ettha attho ‘‘vuṭṭhavassānaṃ bhikkhu senāsanesu viharanto’’ti evarūpānaṃ bhikkhūnaṃ abbhantare yo koci bhikkhūti vuttaṃ hoti.
අරඤ්‌ඤලක්‌ඛණං අදින්‌නාදානවණ්‌ණනායං වුත්‌තං. අයං පන විසෙසො – සචෙ විහාරො පරික්‌ඛිත්‌තො හොති, පරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස ගාමස්‌ස ඉන්‌දඛීලතො අපරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස පරික්‌ඛෙපාරහට්‌ඨානතො පට්‌ඨාය යාව විහාරපරික්‌ඛෙපා මිනිතබ්‌බං. සචෙ විහාරො අපරික්‌ඛිත්‌තො හොති, යං සබ්‌බපඨමං සෙනාසනං වා භත්‌තසාලා වා ධුවසන්‌නිපාතට්‌ඨානං වා බොධිවා චෙතියං වා දූරෙ චෙපි සෙනාසනතො හොති, තං පරිච්‌ඡෙදං කත්‌වා මිනිතබ්‌බං. සචෙපි ආසන්‌නෙ ගාමො හොති, විහාරෙ ඨිතෙහි ඝරමානුසකානං සද්‌දො සූයති, පබ්‌බතනදීආදීහි පන අන්‌තරිතත්‌තා න සක්‌කා උජුං ගන්‌තුං, යො චස්‌ස පකතිමග්‌ගො හොති, සචෙපි නාවාය සඤ්‌චරිතබ්‌බො, තෙන මග්‌ගෙන ගාමතො පඤ්‌චධනුසතිකං ගහෙතබ්‌බං. යො ආසන්‌නගාමස්‌ස අඞ්‌ගසම්‌පාදනත්‌ථං තතො තතො මග්‌ගං පිදහති, අයං ‘‘ධුතඞ්‌ගචොරො’’ති වෙදිතබ්‌බො.
Araññalakkhaṇaṃ adinnādānavaṇṇanāyaṃ vuttaṃ. Ayaṃ pana viseso – sace vihāro parikkhitto hoti, parikkhittassa gāmassa indakhīlato aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānato paṭṭhāya yāva vihāraparikkhepā minitabbaṃ. Sace vihāro aparikkhitto hoti, yaṃ sabbapaṭhamaṃ senāsanaṃ vā bhattasālā vā dhuvasannipātaṭṭhānaṃ vā bodhivā cetiyaṃ vā dūre cepi senāsanato hoti, taṃ paricchedaṃ katvā minitabbaṃ. Sacepi āsanne gāmo hoti, vihāre ṭhitehi gharamānusakānaṃ saddo sūyati, pabbatanadīādīhi pana antaritattā na sakkā ujuṃ gantuṃ, yo cassa pakatimaggo hoti, sacepi nāvāya sañcaritabbo, tena maggena gāmato pañcadhanusatikaṃ gahetabbaṃ. Yo āsannagāmassa aṅgasampādanatthaṃ tato tato maggaṃ pidahati, ayaṃ ‘‘dhutaṅgacoro’’ti veditabbo.
සාසඞ්‌කසම්‌මතානීති ‘‘සාසඞ්‌කානී’’ති සම්‌මතානි; එවං සඤ්‌ඤාතානීති අත්‌ථො. පදභාජනෙ පන යෙන කාරණෙන තානි සාසඞ්‌කසම්‌මතානි, තං දස්‌සෙතුං ‘‘ආරාමෙ ආරාමූපචාරෙ’’තිආදි වුත්‌තං.
Sāsaṅkasammatānīti ‘‘sāsaṅkānī’’ti sammatāni; evaṃ saññātānīti attho. Padabhājane pana yena kāraṇena tāni sāsaṅkasammatāni, taṃ dassetuṃ ‘‘ārāme ārāmūpacāre’’tiādi vuttaṃ.
සහ පටිභයෙන සප්‌පටිභයානි, සන්‌නිහිතබලවභයානීති අත්‌ථො. පදභාජනෙ පන යෙන කාරණෙන තානි සප්‌පටිභයානි; තං දස්‌සෙතුං ‘‘ආරාමෙ ආරාමූපචාරෙ’’තිආදි වුත්‌තං.
Saha paṭibhayena sappaṭibhayāni, sannihitabalavabhayānīti attho. Padabhājane pana yena kāraṇena tāni sappaṭibhayāni; taṃ dassetuṃ ‘‘ārāme ārāmūpacāre’’tiādi vuttaṃ.
සමන්‌තා ගොචරගාමෙ නික්‌ඛිපෙය්‍යාති ආරඤ්‌ඤකස්‌ස සෙනාසනස්‌ස සමන්‌තා සබ්‌බදිසාභාගෙසු අත්‌තනා අභිරුචිතෙ ගොචරගාමෙ සතියා අඞ්‌ගසම්‌පත්‌තියා නික්‌ඛිපෙය්‍ය.
Samantā gocaragāme nikkhipeyyāti āraññakassa senāsanassa samantā sabbadisābhāgesu attanā abhirucite gocaragāme satiyā aṅgasampattiyā nikkhipeyya.
තත්‍රායං අඞ්‌ගසම්‌පත්‌ති – පුරිමිකාය උපගන්‌ත්‌වා මහාපවාරණාය පවාරිතො හොති, ඉදමෙකං අඞ්‌ගං. සචෙ පච්‌ඡිමිකාය වා උපගතො හොති ඡින්‌නවස්‌සො වා, නික්‌ඛිපිතුං න ලභති. කත්‌තිකමාසොයෙව හොති, ඉදං දුතියං අඞ්‌ගං. කත්‌තිකමාසතො පරං න ලභති, පඤ්‌චධනුසතිකං පච්‌ඡිමමෙව පමාණයුත්‌තං සෙනාසනං හොති, ඉදං තතියං අඞ්‌ගං. ඌනප්‌පමාණෙ වා ගාවුතතො අතිරෙකප්‌පමාණෙ වා න ලභති, යත්‍ර හි පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා පුන විහාරං භත්‌තවෙලායං සක්‌කා ආගන්‌තුං, තදෙව ඉධ අධිප්‌පෙතං. නිමන්‌තිතො පන අද්‌ධයොජනම්‌පි යොජනම්‌පි ගන්‌ත්‌වා වසිතුං පච්‌චෙති, ඉදමප්‌පමාණං. සාසඞ්‌කසප්‌පටිභයමෙව හොති, ඉදං චතුත්‌ථං අඞ්‌ගං. අනාසඞ්‌කඅප්‌පටිභයෙ හි අඞ්‌ගයුත්‌තෙපි සෙනාසනෙ වසන්‌තො නික්‌ඛිපිතුං න ලභතීති.
Tatrāyaṃ aṅgasampatti – purimikāya upagantvā mahāpavāraṇāya pavārito hoti, idamekaṃ aṅgaṃ. Sace pacchimikāya vā upagato hoti chinnavasso vā, nikkhipituṃ na labhati. Kattikamāsoyeva hoti, idaṃ dutiyaṃ aṅgaṃ. Kattikamāsato paraṃ na labhati, pañcadhanusatikaṃ pacchimameva pamāṇayuttaṃ senāsanaṃ hoti, idaṃ tatiyaṃ aṅgaṃ. Ūnappamāṇe vā gāvutato atirekappamāṇe vā na labhati, yatra hi piṇḍāya caritvā puna vihāraṃ bhattavelāyaṃ sakkā āgantuṃ, tadeva idha adhippetaṃ. Nimantito pana addhayojanampi yojanampi gantvā vasituṃ pacceti, idamappamāṇaṃ. Sāsaṅkasappaṭibhayameva hoti, idaṃ catutthaṃ aṅgaṃ. Anāsaṅkaappaṭibhaye hi aṅgayuttepi senāsane vasanto nikkhipituṃ na labhatīti.
අඤ්‌ඤත්‍ර භික්‌ඛුසම්‌මුතියාති යා උදොසිතසික්‌ඛාපදෙ කොසම්‌බකසම්‌මුති (පාරා. 475) අනුඤ්‌ඤාතා තස්‌සා සම්‌මුතියා අඤ්‌ඤත්‍ර; සචෙ සා ලද්‌ධා හොති, ඡාරත්‌තාතිරෙකම්‌පි විප්‌පවසිතුං වට්‌ටති.
Aññatra bhikkhusammutiyāti yā udositasikkhāpade kosambakasammuti (pārā. 475) anuññātā tassā sammutiyā aññatra; sace sā laddhā hoti, chārattātirekampi vippavasituṃ vaṭṭati.
පුන ගාමසීමං ඔක්‌කමිත්‌වාති සචෙ ගොචරගාමතො පුරත්‌ථිමාය දිසාය සෙනාසනං; අයඤ්‌ච පච්‌ඡිමදිසං ගතො හොති, සෙනාසනං ආගන්‌ත්‌වා සත්‌තමං අරුණං උට්‌ඨාපෙතුං අසක්‌කොන්‌තෙන ගාමසීමම්‌පි ඔක්‌කමිත්‌වා සභායං වා යත්‌ථ කත්‌ථචි වා වසිත්‌වා චීවරප්‌පවත්‌තිං ඤත්‌වා පක්‌කමිතුං වට්‌ටතීති අත්‌ථො. එවං අසක්‌කොන්‌තෙන තත්‌ථෙව ඨිතෙන පච්‌චුද්‌ධරිතබ්‌බං, අතිරෙකචීවරට්‌ඨානෙ ඨස්‌සතීති. සෙසං උත්‌තානමෙව.
Puna gāmasīmaṃ okkamitvāti sace gocaragāmato puratthimāya disāya senāsanaṃ; ayañca pacchimadisaṃ gato hoti, senāsanaṃ āgantvā sattamaṃ aruṇaṃ uṭṭhāpetuṃ asakkontena gāmasīmampi okkamitvā sabhāyaṃ vā yattha katthaci vā vasitvā cīvarappavattiṃ ñatvā pakkamituṃ vaṭṭatīti attho. Evaṃ asakkontena tattheva ṭhitena paccuddharitabbaṃ, atirekacīvaraṭṭhāne ṭhassatīti. Sesaṃ uttānameva.
කථිනසමුට්‌ඨානං – කායවාචතො කායවාචාචිත්‌තතො ච සමුට්‌ඨාති, අකිරියා, නොසඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛං, අචිත්‌තකං, පණ්‌ණත්‌තිවජ්‌ජං, කායකම්‌මවචීකම්‌මං, තිචිත්‌තං, තිවෙදනන්‌ති.
Kathinasamuṭṭhānaṃ – kāyavācato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti, akiriyā, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammavacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
සාසඞ්‌කසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 9. සාසඞ්‌කසික්‌ඛාපදං • 9. Sāsaṅkasikkhāpadaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 9. සාසඞ්‌කසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 9. සාසඞ්‌කසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 9. සාසඞ්‌කසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
