Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౧౭౯] ౯. సతధమ్మజాతకవణ్ణనా

    [179] 9. Satadhammajātakavaṇṇanā

    తఞ్చ అప్పన్తి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఏకవీసతివిధం అనేసనం ఆరబ్భ కథేసి. ఏకస్మిఞ్హి కాలే బహూ భిక్ఖూ వేజ్జకమ్మేన దూతకమ్మేన పహిణకమ్మేన జఙ్ఘపేసనికేన పిణ్డపటిపిణ్డేనాతి ఏవరూపాయ ఏకవీసతివిధాయ అనేసనాయ జీవికం కప్పేసుం. సా సాకేతజాతకే (జా॰ ౧.౨.౧౭౩-౧౭౪) ఆవిభవిస్సతి. సత్థా తేసం తథా జీవికకప్పనభావం ఞత్వా ‘‘ఏతరహి ఖో బహూ భిక్ఖూ అనేసనాయ జీవికం కప్పేన్తి, తే పన ఏవం జీవికం కప్పేత్వా యక్ఖత్తభావా పేతత్తభావా న ముచ్చిస్సన్తి, ధురగోణా హుత్వావ నిబ్బత్తిస్సన్తి, నిరయే పటిసన్ధిం గణ్హిస్సన్తి, ఏతేసం హితత్థాయ సుఖత్థాయ అత్తజ్ఝాసయం సకపటిభానం ఏకం ధమ్మదేసనం కథేతుం వట్టతీ’’తి భిక్ఖుసఙ్ఘం సన్నిపాతాపేత్వా ‘‘న, భిక్ఖవే, ఏకవీసతివిధాయ అనేసనాయ పచ్చయా ఉప్పాదేతబ్బా. అనేసనాయ హి ఉప్పన్నో పిణ్డపాతో ఆదిత్తలోహగుళసదిసో హలాహలవిసూపమో. అనేసనా హి నామేసా బుద్ధపచ్చేకబుద్ధసావకేహి గరహితబ్బా పటికుట్ఠా. అనేసనాయ ఉప్పన్నం పిణ్డపాతం భుఞ్జన్తస్స హి హాసో వా సోమనస్సం వా నత్థి. ఏవం ఉప్పన్నో హి పిణ్డపాతో మమ సాసనే చణ్డాలస్స ఉచ్ఛిట్ఠభోజనసదిసో, తస్స పరిభోగో సతధమ్మమాణవస్స చణ్డాలుచ్ఛిట్ఠభత్తపరిభోగో వియ హోతీ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Tañcaappanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekavīsatividhaṃ anesanaṃ ārabbha kathesi. Ekasmiñhi kāle bahū bhikkhū vejjakammena dūtakammena pahiṇakammena jaṅghapesanikena piṇḍapaṭipiṇḍenāti evarūpāya ekavīsatividhāya anesanāya jīvikaṃ kappesuṃ. Sā sāketajātake (jā. 1.2.173-174) āvibhavissati. Satthā tesaṃ tathā jīvikakappanabhāvaṃ ñatvā ‘‘etarahi kho bahū bhikkhū anesanāya jīvikaṃ kappenti, te pana evaṃ jīvikaṃ kappetvā yakkhattabhāvā petattabhāvā na muccissanti, dhuragoṇā hutvāva nibbattissanti, niraye paṭisandhiṃ gaṇhissanti, etesaṃ hitatthāya sukhatthāya attajjhāsayaṃ sakapaṭibhānaṃ ekaṃ dhammadesanaṃ kathetuṃ vaṭṭatī’’ti bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā ‘‘na, bhikkhave, ekavīsatividhāya anesanāya paccayā uppādetabbā. Anesanāya hi uppanno piṇḍapāto ādittalohaguḷasadiso halāhalavisūpamo. Anesanā hi nāmesā buddhapaccekabuddhasāvakehi garahitabbā paṭikuṭṭhā. Anesanāya uppannaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjantassa hi hāso vā somanassaṃ vā natthi. Evaṃ uppanno hi piṇḍapāto mama sāsane caṇḍālassa ucchiṭṭhabhojanasadiso, tassa paribhogo satadhammamāṇavassa caṇḍālucchiṭṭhabhattaparibhogo viya hotī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో చణ్డాలయోనియం నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో కేనచిదేవ కరణీయేన పాథేయ్యతణ్డులే చ భత్తపుటఞ్చ గహేత్వా మగ్గం పటిపజ్జి. తస్మిఞ్హి కాలే బారాణసియం ఏకో మాణవో అత్థి సతధమ్మో నామ ఉదిచ్చబ్రాహ్మణమహాసాలకులే నిబ్బత్తో. సోపి కేనచిదేవ కరణీయేన తణ్డులే చ భత్తపుటఞ్చ అగహేత్వావ మగ్గం పటిపజ్జి, తే ఉభోపి మహామగ్గే సమాగచ్ఛింసు. మాణవో బోధిసత్తం ‘‘కింజాతికోసీ’’తి పుచ్ఛి. సో ‘‘అహం చణ్డాలో’’తి వత్వా ‘‘త్వం కింజాతికోసీ’’తి మాణవం పుచ్ఛి . ‘‘ఉదిచ్చబ్రాహ్మణో అహ’’న్తి. ‘‘సాధు గచ్ఛామా’’తి తే ఉభోపి మగ్గం అగమంసు. బోధిసత్తో పాతరాసవేలాయ ఉదకఫాసుకట్ఠానే నిసీదిత్వా హత్థే ధోవిత్వా భత్తపుటం మోచేత్వా ‘‘మాణవ, భత్తం భుఞ్జాహీ’’తి ఆహ. ‘‘నత్థి, అరే చణ్డాల, మమ భత్తేన అత్థో’’తి. బోధిసత్తో ‘‘సాధూ’’తి పుటకభత్తం ఉచ్ఛిట్ఠం అకత్వావ అత్తనో యాపనమత్తం అఞ్ఞస్మిం పణ్ణే పక్ఖిపిత్వా పుటకభత్తం బన్ధిత్వా ఏకమన్తే ఠపేత్వా భుఞ్జిత్వా పానీయం పివిత్వా ధోతహత్థపాదో తణ్డులే చ సేసభత్తఞ్చ ఆదాయ ‘‘గచ్ఛామ, మాణవా’’తి మగ్గం పటిపజ్జి.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto caṇḍālayoniyaṃ nibbattitvā vayappatto kenacideva karaṇīyena pātheyyataṇḍule ca bhattapuṭañca gahetvā maggaṃ paṭipajji. Tasmiñhi kāle bārāṇasiyaṃ eko māṇavo atthi satadhammo nāma udiccabrāhmaṇamahāsālakule nibbatto. Sopi kenacideva karaṇīyena taṇḍule ca bhattapuṭañca agahetvāva maggaṃ paṭipajji, te ubhopi mahāmagge samāgacchiṃsu. Māṇavo bodhisattaṃ ‘‘kiṃjātikosī’’ti pucchi. So ‘‘ahaṃ caṇḍālo’’ti vatvā ‘‘tvaṃ kiṃjātikosī’’ti māṇavaṃ pucchi . ‘‘Udiccabrāhmaṇo aha’’nti. ‘‘Sādhu gacchāmā’’ti te ubhopi maggaṃ agamaṃsu. Bodhisatto pātarāsavelāya udakaphāsukaṭṭhāne nisīditvā hatthe dhovitvā bhattapuṭaṃ mocetvā ‘‘māṇava, bhattaṃ bhuñjāhī’’ti āha. ‘‘Natthi, are caṇḍāla, mama bhattena attho’’ti. Bodhisatto ‘‘sādhū’’ti puṭakabhattaṃ ucchiṭṭhaṃ akatvāva attano yāpanamattaṃ aññasmiṃ paṇṇe pakkhipitvā puṭakabhattaṃ bandhitvā ekamante ṭhapetvā bhuñjitvā pānīyaṃ pivitvā dhotahatthapādo taṇḍule ca sesabhattañca ādāya ‘‘gacchāma, māṇavā’’ti maggaṃ paṭipajji.

    తే సకలదివసం గన్త్వా సాయం ఉభోపి ఏకస్మిం ఉదకఫాసుకట్ఠానే న్హత్వా పచ్చుత్తరింసు. బోధిసత్తో ఫాసుకట్ఠానే నిసీదిత్వా భత్తపుటం మోచేత్వా మాణవం అనాపుచ్ఛిత్వా భుఞ్జితుం ఆరభి. మాణవో సకలదివసం మగ్గగమనేన కిలన్తో ఛాతజ్ఝత్తో ‘‘సచే మే భత్తం దస్సతి, భుఞ్జిస్సామీ’’తి ఓలోకేన్తో అట్ఠాసి. ఇతరో కిఞ్చి అవత్వా భుఞ్జతేవ. మాణవో చిన్తేసి – ‘‘అయం చణ్డాలో మయ్హం అవత్వావ సబ్బం భుఞ్జతి నిప్పీళేత్వాపి తం గహేత్వా ఉపరి ఉచ్ఛిట్ఠభత్తం ఛడ్డేత్వా సేసం భుఞ్జితుం వట్టతీ’’తి. సో తథా కత్వా ఉచ్ఛిట్ఠభత్తం భుఞ్జి. అథస్స భుత్తమత్తస్సేవ ‘‘మయా అత్తనో జాతిగోత్తకులపదేసానం అననుచ్ఛవికం కతం, చణ్డాలస్స నామ మే ఉచ్ఛిట్ఠభత్తం భుత్త’’న్తి బలవవిప్పటిసారో ఉప్పజ్జి, తావదేవస్స సలోహితం భత్తం ముఖతో ఉగ్గచ్ఛి. సో ‘‘అప్పమత్తకస్స వత మే కారణా అననుచ్ఛవికం కమ్మం కత’’న్తి ఉప్పన్నబలవసోకతాయ పరిదేవమానో పఠమం గాథమాహ –

    Te sakaladivasaṃ gantvā sāyaṃ ubhopi ekasmiṃ udakaphāsukaṭṭhāne nhatvā paccuttariṃsu. Bodhisatto phāsukaṭṭhāne nisīditvā bhattapuṭaṃ mocetvā māṇavaṃ anāpucchitvā bhuñjituṃ ārabhi. Māṇavo sakaladivasaṃ maggagamanena kilanto chātajjhatto ‘‘sace me bhattaṃ dassati, bhuñjissāmī’’ti olokento aṭṭhāsi. Itaro kiñci avatvā bhuñjateva. Māṇavo cintesi – ‘‘ayaṃ caṇḍālo mayhaṃ avatvāva sabbaṃ bhuñjati nippīḷetvāpi taṃ gahetvā upari ucchiṭṭhabhattaṃ chaḍḍetvā sesaṃ bhuñjituṃ vaṭṭatī’’ti. So tathā katvā ucchiṭṭhabhattaṃ bhuñji. Athassa bhuttamattasseva ‘‘mayā attano jātigottakulapadesānaṃ ananucchavikaṃ kataṃ, caṇḍālassa nāma me ucchiṭṭhabhattaṃ bhutta’’nti balavavippaṭisāro uppajji, tāvadevassa salohitaṃ bhattaṃ mukhato uggacchi. So ‘‘appamattakassa vata me kāraṇā ananucchavikaṃ kammaṃ kata’’nti uppannabalavasokatāya paridevamāno paṭhamaṃ gāthamāha –

    ౫౭.

    57.

    ‘‘తఞ్చ అప్పఞ్చ ఉచ్ఛిట్ఠం, తఞ్చ కిచ్ఛేన నో అదా;

    ‘‘Tañca appañca ucchiṭṭhaṃ, tañca kicchena no adā;

    సోహం బ్రాహ్మణజాతికో, యం భుత్తం తమ్పి ఉగ్గత’’న్తి.

    Sohaṃ brāhmaṇajātiko, yaṃ bhuttaṃ tampi uggata’’nti.

    తత్రాయం సఙ్ఖేపత్థో – యం మయా భుత్తం, తం అప్పఞ్చ ఉచ్ఛిట్ఠఞ్చ, తఞ్చ సో చణ్డాలో న అత్తనో రుచియా మం అదాసి, అథ ఖో నిప్పీళియమానో కిచ్ఛేన కసిరేన అదాసి, సోహం పరిసుద్ధబ్రాహ్మణజాతికో, తేనేవ మే యం భుత్తం, తమ్పి సద్ధిం లోహితేన ఉగ్గతన్తి.

    Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yaṃ mayā bhuttaṃ, taṃ appañca ucchiṭṭhañca, tañca so caṇḍālo na attano ruciyā maṃ adāsi, atha kho nippīḷiyamāno kicchena kasirena adāsi, sohaṃ parisuddhabrāhmaṇajātiko, teneva me yaṃ bhuttaṃ, tampi saddhiṃ lohitena uggatanti.

    ఏవం మాణవో పరిదేవిత్వా ‘‘కిం దాని మే ఏవరూపం అననుచ్ఛవికం కమ్మం కత్వా జీవితేనా’’తి అరఞ్ఞం పవిసిత్వా కస్సచి అత్తానం అదస్సేత్వావ అనాథమరణం పత్తో.

    Evaṃ māṇavo paridevitvā ‘‘kiṃ dāni me evarūpaṃ ananucchavikaṃ kammaṃ katvā jīvitenā’’ti araññaṃ pavisitvā kassaci attānaṃ adassetvāva anāthamaraṇaṃ patto.

    సత్థా ఇమం అతీతం దస్సేత్వా ‘‘సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, సతధమ్మమాణవస్స తం చణ్డాలుచ్ఛిట్ఠకం భుఞ్జిత్వా అత్తనో అయుత్తభోజనస్స భుత్తత్తా నేవ హాసో, న సోమనస్సం ఉప్పజ్జి, ఏవమేవ యో ఇమస్మిం సాసనే పబ్బజితో అనేసనాయ జీవికం కప్పేన్తో తథాలద్ధపచ్చయం పరిభుఞ్జతి, తస్స బుద్ధపటికుట్ఠగరహితజీవితభావతో నేవ హాసో, న సోమనస్సం ఉప్పజ్జతీ’’తి వత్వా అభిసమ్బుద్ధో హుత్వా దుతియం గాథమాహ –

    Satthā imaṃ atītaṃ dassetvā ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, satadhammamāṇavassa taṃ caṇḍālucchiṭṭhakaṃ bhuñjitvā attano ayuttabhojanassa bhuttattā neva hāso, na somanassaṃ uppajji, evameva yo imasmiṃ sāsane pabbajito anesanāya jīvikaṃ kappento tathāladdhapaccayaṃ paribhuñjati, tassa buddhapaṭikuṭṭhagarahitajīvitabhāvato neva hāso, na somanassaṃ uppajjatī’’ti vatvā abhisambuddho hutvā dutiyaṃ gāthamāha –

    ౫౮.

    58.

    ‘‘ఏవం ధమ్మం నిరంకత్వా, యో అధమ్మేన జీవతి;

    ‘‘Evaṃ dhammaṃ niraṃkatvā, yo adhammena jīvati;

    సతధమ్మోవ లాభేన, లద్ధేనపి న నన్దతీ’’తి.

    Satadhammova lābhena, laddhenapi na nandatī’’ti.

    తత్థ ధమ్మన్తి ఆజీవపారిసుద్ధిసీలధమ్మం. నిరంకత్వాతి నీహరిత్వా ఛడ్డేత్వా. అధమ్మేనాతి ఏకవీసతియా అనేసనసఙ్ఖాతేన మిచ్ఛాజీవేన. సతధమ్మోతి తస్స నామం, ‘‘సన్తధమ్మో’’తిపి పాఠో. న నన్దతీతి యథా సతధమ్మో మాణవో ‘‘చణ్డాలుచ్ఛిట్ఠకం మే లద్ధ’’న్తి తేన లాభేన న నన్దతి, ఏవం ఇమస్మిమ్పి సాసనే పబ్బజితో కులపుత్తో అనేసనాయ లద్ధలాభం పరిభుఞ్జన్తో న నన్దతి న తుస్సతి, ‘‘బుద్ధగరహితజీవికాయ జీవామీ’’తి దోమనస్సప్పత్తో హోతి. తస్మా అనేసనాయ జీవికం కప్పేన్తస్స సతధమ్మమాణవస్సేవ అరఞ్ఞం పవిసిత్వా అనాథమరణం మరితుం వరన్తి.

    Tattha dhammanti ājīvapārisuddhisīladhammaṃ. Niraṃkatvāti nīharitvā chaḍḍetvā. Adhammenāti ekavīsatiyā anesanasaṅkhātena micchājīvena. Satadhammoti tassa nāmaṃ, ‘‘santadhammo’’tipi pāṭho. Na nandatīti yathā satadhammo māṇavo ‘‘caṇḍālucchiṭṭhakaṃ me laddha’’nti tena lābhena na nandati, evaṃ imasmimpi sāsane pabbajito kulaputto anesanāya laddhalābhaṃ paribhuñjanto na nandati na tussati, ‘‘buddhagarahitajīvikāya jīvāmī’’ti domanassappatto hoti. Tasmā anesanāya jīvikaṃ kappentassa satadhammamāṇavasseva araññaṃ pavisitvā anāthamaraṇaṃ marituṃ varanti.

    ఏవం సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం దేసేత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే బహూ భిక్ఖూ సోతాపత్తిఫలాదీని పాపుణింసు. ‘‘తదా మాణవో ఆనన్దో అహోసి, అహమేవ చణ్డాలపుత్తో అహోసి’’న్తి.

    Evaṃ satthā imaṃ dhammadesanaṃ desetvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne bahū bhikkhū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsu. ‘‘Tadā māṇavo ānando ahosi, ahameva caṇḍālaputto ahosi’’nti.

    సతధమ్మజాతకవణ్ణనా నవమా.

    Satadhammajātakavaṇṇanā navamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౧౭౯. సతధమ్మజాతకం • 179. Satadhammajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact