| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
੮. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਕਥਾ
8. Satipaṭṭhānakathā
੩੪. ਸਾવਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ । ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ। વੇਦਨਾਸੁ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤੇ… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ।
34. Sāvatthinidānaṃ . ‘‘Cattārome , bhikkhave, satipaṭṭhānā. Katame cattāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ime kho, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā’’ti.
੩੫. [ਕ] ਕਥਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਥવੀਕਾਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ; ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਸੁਖਤੋ; ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਅਤ੍ਤਤੋ; ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਨੋ ਨਨ੍ਦਤਿ; વਿਰਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਰਜ੍ਜਤਿ; ਨਿਰੋਧੇਤਿ, ਨੋ ਸਮੁਦੇਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਆਦਿਯਤਿ । ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸੁਖਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਿਂ ਪਜਹਤਿ, વਿਰਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਦਾਨਂ ਪਜਹਤਿ। ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਕਾਯਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਕਾਯੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨੋ ਸਤਿ। ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਤਿ ਚ। ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਂ ਕਾਯਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’।
35. [Ka] kathaṃ kāye kāyānupassī viharati? Idhekacco pathavīkāyaṃ aniccato anupassati, no niccato; dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati, no ādiyati . Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Imehi sattahi ākārehi kāyaṃ anupassati. Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānā’’.
ਭਾવਨਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭਾવਨਾ – ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਤਦੁਪਗવੀਰਿਯવਾਹਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਆਸੇવਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ।
Bhāvanāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.
ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਆਪੋਕਾਯਂ…ਪੇ॰… ਤੇਜੋਕਾਯਂ… વਾਯੋਕਾਯਂ… ਕੇਸਕਾਯਂ… ਲੋਮਕਾਯਂ… ਛવਿਕਾਯਂ… ਚਮ੍ਮਕਾਯਂ… ਮਂਸਕਾਯਂ… ਰੁਧਿਰਕਾਯਂ… ਨ੍ਹਾਰੁਕਾਯਂ 1 … ਅਟ੍ਠਿਕਾਯਂ… ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਕਾਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ; ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਸੁਖਤੋ ; ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਅਤ੍ਤਤੋ; ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਨੋ ਨਨ੍ਦਤਿ; વਿਰਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਰਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਰੋਧੇਤਿ, ਨੋ ਸਮੁਦੇਤਿ; ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਆਦਿਯਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸੁਖਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਿਂ ਪਜਹਤਿ, વਿਰਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਦਾਨਂ ਪਜਹਤਿ । ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਕਾਯਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਕਾਯੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨੋ ਸਤਿ। ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਤਿ ਚ। ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਂ ਕਾਯਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’।
Idhekacco āpokāyaṃ…pe… tejokāyaṃ… vāyokāyaṃ… kesakāyaṃ… lomakāyaṃ… chavikāyaṃ… cammakāyaṃ… maṃsakāyaṃ… rudhirakāyaṃ… nhārukāyaṃ 2 … aṭṭhikāyaṃ… aṭṭhimiñjakāyaṃ aniccato anupassati, no niccato; dukkhato anupassati, no sukhato ; anattato anupassati, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati, nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati . Imehi sattahi ākārehi kāyaṃ anupassati. Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānā’’.
ਭਾવਨਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭਾવਨਾ – ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਤਦੁਪਗવੀਰਿਯવਾਹਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਆਸੇવਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ। ਏવਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ।
Bhāvanāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā. Evaṃ kāye kāyānupassī viharati.
[ਖ] ਕਥਂ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਆਦਿਯਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਦਾਨਂ ਪਜਹਤਿ। ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ વੇਦਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। વੇਦਨਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨੋ ਸਤਿ। ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਤਿ ਚ। ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਂ વੇਦਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’।
[Kha] kathaṃ vedanāsu vedanānupassī viharati? Idhekacco sukhaṃ vedanaṃ aniccato anupassati, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Imehi sattahi ākārehi vedanaṃ anupassati. Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānā’’.
ਭਾવਨਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭਾવਨਾ…ਪੇ॰… ਆਸੇવਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ…ਪੇ॰… ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ…ਪੇ॰… ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ… ਸਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ… ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ… ਸਾਮਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ… ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ… ਸਾਮਿਸਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ… ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ… ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ… ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ… ਜਿવ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ… ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ વੇਦਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਆਦਿਯਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਦਾਨਂ ਪਜਹਤਿ। ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ વੇਦਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। વੇਦਨਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨੋ ਸਤਿ। ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਤਿ ਚ। ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਂ વੇਦਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’।
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā…pe… idhekacco dukkhaṃ vedanaṃ…pe… adukkhamasukhaṃ vedanaṃ… sāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ… nirāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ… sāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ… nirāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ… sāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ… nirāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ… cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ… sotasamphassajaṃ vedanaṃ… ghānasamphassajaṃ vedanaṃ… jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ… kāyasamphassajaṃ vedanaṃ… manosamphassajaṃ vedanaṃ aniccato anupassati, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Imehi sattahi ākārehi vedanaṃ anupassati. Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānā’’.
ਭਾવਨਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭਾવਨਾ…ਪੇ॰… ਏવਂ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ।
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… evaṃ vedanāsu vedanānupassī viharati.
[ਗ] ਕਥਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਆਦਿਯਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਦਾਨਂ ਪਜਹਤਿ । ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨੋ ਸਤਿ। ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਤਿ ਚ। ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’।
[Ga] kathaṃ citte cittānupassī viharati? Idhekacco sarāgaṃ cittaṃ aniccato anupassati, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati . Imehi sattahi ākārehi cittaṃ anupassati. Cittaṃ upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘citte cittānupassanāsatipaṭṭhānā’’.
ਭਾવਨਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭਾવਨਾ…ਪੇ॰… ਆਸੇવਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ।
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੀਤਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ॰… ਸਦੋਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… વੀਤਦੋਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਮੋਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… વੀਤਮੋਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਮਹਗ੍ਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਉਤ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅવਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਘਾਨવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਆਦਿਯਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਦਾਨਂ ਪਜਹਤਿ। ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨੋ ਸਤਿ। ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਤਿ ਚ। ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’।
Idhekacco vītarāgaṃ cittaṃ…pe… sadosaṃ cittaṃ… vītadosaṃ cittaṃ… samohaṃ cittaṃ… vītamohaṃ cittaṃ… saṃkhittaṃ cittaṃ… vikkhittaṃ cittaṃ… mahaggataṃ cittaṃ… amahaggataṃ cittaṃ… sauttaraṃ cittaṃ… anuttaraṃ cittaṃ… samāhitaṃ cittaṃ… asamāhitaṃ cittaṃ… vimuttaṃ cittaṃ… avimuttaṃ cittaṃ… cakkhuviññāṇaṃ… sotaviññāṇaṃ… ghānaviññāṇaṃ… jivhāviññāṇaṃ… kāyaviññāṇaṃ… manoviññāṇaṃ aniccato anupassati, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Imehi sattahi ākārehi cittaṃ anupassati. Cittaṃ upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati. Tena vuccati – ‘‘citte cittānupassanāsatipaṭṭhānā’’.
ਭਾવਨਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭਾવਨਾ…ਪੇ॰… ਆਸੇવਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ। ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ।
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā. Evaṃ citte cittānupassī viharati.
[ਘ] ਕਥਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਾਯਂ ਠਪੇਤ੍વਾ વੇਦਨਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਦવਸੇਸੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ; ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਸੁਖਤੋ; ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਅਤ੍ਤਤੋ; ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਨੋ ਨਨ੍ਦਤਿ; વਿਰਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਰਜ੍ਜਤਿ; ਨਿਰੋਧੇਤਿ, ਨੋ ਸਮੁਦੇਤਿ; ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਆਦਿਯਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸੁਖਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਿਂ ਪਜਹਤਿ, વਿਰਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਦਾਨਂ ਪਜਹਤਿ। ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਧਮ੍ਮਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨੋ ਸਤਿ। ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਤਿ ਚ। ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’।
[Gha] kathaṃ dhammesu dhammānupassī viharati? Idhekacco ṭhapetvā kāyaṃ ṭhapetvā vedanaṃ ṭhapetvā cittaṃ tadavasese dhamme aniccato anupassati, no niccato; dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati, anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati. Imehi sattahi ākārehi te dhamme anupassati. Dhammā upaṭṭhānaṃ, no sati. Sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati. Tena vuccati – ‘‘dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānā’’.
ਭਾવਨਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭਾવਨਾ – ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਤਦੁਪਗવੀਰਿਯવਾਹਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਆਸੇવਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ। ਏવਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤੀਤਿ।
Bhāvanāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā. Evaṃ dhammesu dhammānupassī viharatīti.
ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Satipaṭṭhānakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Satipaṭṭhānakathāvaṇṇanā
