| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๘. สติปฎฺฐานกถาวณฺณนา
8. Satipaṭṭhānakathāvaṇṇanā
๓๐๑. อิทานิ สติปฎฺฐานกถา โหติฯ ‘‘ตตฺถ – จตุนฺนํ, ภิกฺขเว, สติปฎฺฐานานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ เทเสสฺสามี’’ติ (สํ. นิ. ๕.๔๐๘) สติปฎฺฐานสํยุเตฺต วุตฺตนเยเนว เยสํ กายาทโย สติยา อารมฺมณธเมฺม คเหตฺวา ‘‘สเพฺพ ธมฺมา สติปฎฺฐานา’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ อนฺธกานํฯ อนฺธกา นาม ปุพฺพเสลิยา, อปรเสลิยา, ราชคิริยา, สิทฺธตฺถิกาติ อิเม ปจฺฉา อุปฺปนฺนนิกายาฯ เตสํ ลทฺธิวิเวจนตฺถํ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ ตตฺถ ยสฺมา ‘‘ปติฎฺฐาติ เอเตสูติ ปฎฺฐานา ฯ กา ปติฎฺฐาติ? สติฯ สติยา ปฎฺฐานา สติปฎฺฐานา’’ติ อิมินา อเตฺถน สติโคจราปิ สติปฎฺฐานาฯ ‘‘ปติฎฺฐหนฺตีติ ปฎฺฐานาฯ กา ปติฎฺฐหนฺติ? สติโยฯ สติโยว ปฎฺฐานา สติปฎฺฐานา’’ติ อิมินา อเตฺถน สติโยว สติปฎฺฐานาฯ ตสฺมา เทฺวปิ วาทา ปริยาเยน ยุชฺชนฺติฯ เย ปน ตํ ปริยายํ ปหาย เอกเนฺตเนว ‘‘สเพฺพ ธมฺมา สติปฎฺฐานา’’ติ วทนฺติ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, อารมฺมณวเสน ปฎิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ สเพฺพ ธมฺมา สตีติ อนุยุตฺตสฺส ปน สเพฺพสํ สติสภาวาภาวโต ปฎิเกฺขโป ตเสฺสวฯ ตตฺถ ขยคามีติอาทีนิ มคฺควิเสสนานิฯ เอกายนมโคฺค หิ กิเลสานํ ขยภูตํ นิพฺพานํ คจฺฉตีติ ขยคามีฯ จตฺตาริ สจฺจานิ พุชฺฌโนฺต คจฺฉตีติ โพธคามีฯ วฎฺฎํ อปจินโนฺต คจฺฉตีติ อปจยคามีฯ เอวเมเตหิ ปเทหิ ‘‘กิํ เต สเพฺพ ธมฺมา เอวรูโป เต เอกายโน มโคฺค โหตี’’ติ ปุจฺฉติฯ อนาสวา อสํโยชนิยาติอาทีนิปิ โลกุตฺตรภาวํ ปุจฺฉนตฺถาย วุตฺตานิฯ พุทฺธานุสฺสตีติอาทีนิ ปเภทปุจฺฉาวเสน วุตฺตานิฯ
301. Idāni satipaṭṭhānakathā hoti. ‘‘Tattha – catunnaṃ, bhikkhave, satipaṭṭhānānaṃ samudayañca atthaṅgamañca desessāmī’’ti (saṃ. ni. 5.408) satipaṭṭhānasaṃyutte vuttanayeneva yesaṃ kāyādayo satiyā ārammaṇadhamme gahetvā ‘‘sabbe dhammā satipaṭṭhānā’’ti laddhi, seyyathāpi etarahi andhakānaṃ. Andhakā nāma pubbaseliyā, aparaseliyā, rājagiriyā, siddhatthikāti ime pacchā uppannanikāyā. Tesaṃ laddhivivecanatthaṃ pucchā sakavādissa, paṭiññā paravādissa. Tattha yasmā ‘‘patiṭṭhāti etesūti paṭṭhānā. Kā patiṭṭhāti? Sati. Satiyā paṭṭhānā satipaṭṭhānā’’ti iminā atthena satigocarāpi satipaṭṭhānā. ‘‘Patiṭṭhahantīti paṭṭhānā. Kā patiṭṭhahanti? Satiyo. Satiyova paṭṭhānā satipaṭṭhānā’’ti iminā atthena satiyova satipaṭṭhānā. Tasmā dvepi vādā pariyāyena yujjanti. Ye pana taṃ pariyāyaṃ pahāya ekanteneva ‘‘sabbe dhammā satipaṭṭhānā’’ti vadanti, te sandhāya pucchā sakavādissa, ārammaṇavasena paṭiññā paravādissa. Sabbe dhammā satīti anuyuttassa pana sabbesaṃ satisabhāvābhāvato paṭikkhepo tasseva. Tattha khayagāmītiādīni maggavisesanāni. Ekāyanamaggo hi kilesānaṃ khayabhūtaṃ nibbānaṃ gacchatīti khayagāmī. Cattāri saccāni bujjhanto gacchatīti bodhagāmī. Vaṭṭaṃ apacinanto gacchatīti apacayagāmī. Evametehi padehi ‘‘kiṃ te sabbe dhammā evarūpo te ekāyano maggo hotī’’ti pucchati. Anāsavā asaṃyojaniyātiādīnipi lokuttarabhāvaṃ pucchanatthāya vuttāni. Buddhānussatītiādīni pabhedapucchāvasena vuttāni.
จกฺขายตนํ สติปฎฺฐานนฺติอาทิ สพฺพธมฺมานํ ปเภทปุจฺฉาวเสน วุตฺตํฯ ตตฺถาปิ สติวเสน ปฎิเกฺขโป, อารมฺมณวเสน ปฎิญฺญาติฯ เอวํ สพฺพปเญฺหสุ อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ สุตฺตสาธนา อุตฺตานตฺถาเยวาติฯ
Cakkhāyatanaṃsatipaṭṭhānantiādi sabbadhammānaṃ pabhedapucchāvasena vuttaṃ. Tatthāpi sativasena paṭikkhepo, ārammaṇavasena paṭiññāti. Evaṃ sabbapañhesu attho veditabbo. Suttasādhanā uttānatthāyevāti.
สติปฎฺฐานกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Satipaṭṭhānakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / ๘. สติปฎฺฐานกถา • 8. Satipaṭṭhānakathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๘. สติปฎฺฐานกถาวณฺณนา • 8. Satipaṭṭhānakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๘. สติปฎฺฐานกถาวณฺณนา • 8. Satipaṭṭhānakathāvaṇṇanā
