| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಭಙ್ಗ-ಅನುಟೀಕಾ • Vibhaṅga-anuṭīkā |
೭. ಸತಿಪಟ್ಠಾನವಿಭಙ್ಗೋ
7. Satipaṭṭhānavibhaṅgo
೧. ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯಂ
1. Suttantabhājanīyaṃ
ಉದ್ದೇಸವಾರವಣ್ಣನಾ
Uddesavāravaṇṇanā
೩೫೫. ಸಮಾನಸದ್ದವಚನೀಯಾನಂ ಅತ್ಥಾನಂ ಉದ್ಧರಣಂ ಅತ್ಥುದ್ಧಾರೋ। ಸೋ ಯಸ್ಮಾ ಸದ್ದತ್ಥವಿಚಾರೋ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ನ ಇಧ…ಪೇ॰… ಅತ್ಥದಸ್ಸನ’’ನ್ತಿ। ಪ-ಸದ್ದೋ ಪಧಾನತ್ಥದೀಪಕೋ ‘‘ಪಣೀತಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಸ॰ ತಿಕಮಾತಿಕಾ ೧೪) ವಿಯ।
355. Samānasaddavacanīyānaṃ atthānaṃ uddharaṇaṃ atthuddhāro. So yasmā saddatthavicāro na hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘na idha…pe… atthadassana’’nti. Pa-saddo padhānatthadīpako ‘‘paṇītā dhammā’’tiādīsu (dha. sa. tikamātikā 14) viya.
ಅನವಸ್ಸುತತಾ ಅನುಪಕಿಲಿಟ್ಠತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ತದುಭಯವೀತಿವತ್ತತಾ’’ತಿ।
Anavassutatā anupakiliṭṭhatā. Tenāha ‘‘tadubhayavītivattatā’’ti.
ಭುಸತ್ಥಂ ಪಕ್ಖನ್ದನನ್ತಿ ಭುಸತ್ಥವಿಸಿಟ್ಠಂ ಪಕ್ಖನ್ದನಂ ಅನುಪವಿಸನಂ।
Bhusatthaṃ pakkhandananti bhusatthavisiṭṭhaṃ pakkhandanaṃ anupavisanaṃ.
ಅಸ್ಸಾದಸ್ಸಾತಿ ತಣ್ಹಾಯ। ‘‘ನಿಚ್ಚಂ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಅಭಿನಿವೇಸವತ್ಥುತಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಿಸೇಸಕಾರಣಾನಂ ಚಿತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ತಣ್ಹಾಯಪಿ ವತ್ಥುಭಾವತೋ ವಿಸೇಸಗ್ಗಹಣಂ, ತಥಾ ಕಾಯವೇದನಾನಂ ದಿಟ್ಠಿಯಾಪಿ ವತ್ಥುಭಾವಸಮ್ಭವತೋ ‘‘ವಿಸೇಸೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸರಾಗವೀತರಾಗಾದಿವಿಭಾಗದ್ವಯವಸೇನೇವ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ವುತ್ತತ್ತಾ ತಂ ‘‘ನಾತಿಪಭೇದಗತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಧಮ್ಮಾತಿ ಇಧ ಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ, ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ ಚ ಫಸ್ಸಾದಿವಸೇನ ಅನೇಕಭೇದೋತಿ ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾ ‘‘ಅತಿಪಭೇದಗತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ಸರಾಗಾದಿವಿಭಾಗವಸೇನ ಸೋಳಸಭೇದತ್ತಾ ವಾ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾ ನಾತಿಪಭೇದಗತಾ ವುತ್ತಾ, ಸುತ್ತೇ ಆಗತನಯೇನ ನೀವರಣಾದಿವಸೇನ ಅನೇಕಭೇದತ್ತಾ ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾ ಅತಿಪಭೇದಗತಾ ವುತ್ತಾ। ‘‘ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೋತಿ ವುತ್ತಾನೀ’’ತಿ ಆನೇತ್ವಾ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ತಾ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ತದನುಪಸ್ಸನಾ, ಚಿತ್ತಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ಪುಗ್ಗಲಾ, ತೇಸಂ।
Assādassāti taṇhāya. ‘‘Niccaṃ attā’’ti abhinivesavatthutāya diṭṭhiyā visesakāraṇānaṃ cittadhammānaṃ taṇhāyapi vatthubhāvato visesaggahaṇaṃ, tathā kāyavedanānaṃ diṭṭhiyāpi vatthubhāvasambhavato ‘‘visesenā’’ti vuttaṃ. Sarāgavītarāgādivibhāgadvayavaseneva cittānupassanāya vuttattā taṃ ‘‘nātipabhedagata’’nti vuttaṃ. Dhammāti idha saññāsaṅkhārakkhandhā adhippetā, saṅkhārakkhandho ca phassādivasena anekabhedoti dhammānupassanā ‘‘atipabhedagatā’’ti vuttā. Sarāgādivibhāgavasena soḷasabhedattā vā cittānupassanā nātipabhedagatā vuttā, sutte āgatanayena nīvaraṇādivasena anekabhedattā dhammānupassanā atipabhedagatā vuttā. ‘‘Visuddhimaggoti vuttānī’’ti ānetvā yojetabbaṃ. Tā anupassanā etesanti tadanupassanā, cittadhammānupassino puggalā, tesaṃ.
ತತ್ಥ ‘‘ಅಸುಭಭಾವದಸ್ಸನೇನಾ’’ತಿ ಯಥಾಠಿತವಸೇನಾಪಿ ಯೋಜನಾ ಲಬ್ಭತೇವ। ಭವೋಘಸ್ಸ ವೇದನಾ ವತ್ಥು ಭವಸ್ಸಾದಭಾವತೋ। ನಿಚ್ಚಗ್ಗಹಣವಸೇನಾತಿ ಅತ್ತಾಭಿನಿವೇಸವಿಸಿಟ್ಠಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ವಸೇನ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಸ್ಸತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ’’ತಿ। ಓಘೇಸು ವುತ್ತನಯಾ ಏವ ಯೋಗಾಸವೇಸುಪಿ ಯೋಜನಾ ಅತ್ಥತೋ ಅಭಿನ್ನತ್ತಾತಿ ತೇ ನ ಗಹಿತಾ। ನಿಚ್ಚಗ್ಗಹಣವಸೇನಾತಿ ಅತ್ತಾಭಿನಿವೇಸವಿಸಿಟ್ಠಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ವಸೇನ। ಪಠಮೋಘತತಿಯಚತುತ್ಥಗನ್ಥಯೋಜನಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಕಾಯಚಿತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ಇತರುಪಾದಾನವತ್ಥುತಾ ಗಹೇತಬ್ಬಾತಿ ವೇದನಾಯ ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನವತ್ಥುತಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ತಥಾ ಕಾಯವೇದನಾನಂ ಛನ್ದದೋಸಾಗತಿವತ್ಥುತಾ ಕಾಮೋಘಬ್ಯಾಪಾದಕಾಯಗನ್ಥವತ್ಥುತಾವಚನೇನ ವುತ್ತಾತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅವುತ್ತಾನಂ ವುತ್ತನಯೇನ ವತ್ಥುಭಾವೋ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ।
Tattha ‘‘asubhabhāvadassanenā’’ti yathāṭhitavasenāpi yojanā labbhateva. Bhavoghassa vedanā vatthu bhavassādabhāvato. Niccaggahaṇavasenāti attābhinivesavisiṭṭhassa niccaggahaṇassa vasena. Tathā hi vuttaṃ ‘‘sassatassa attano’’ti. Oghesu vuttanayā eva yogāsavesupi yojanā atthato abhinnattāti te na gahitā. Niccaggahaṇavasenāti attābhinivesavisiṭṭhassa niccaggahaṇassa vasena. Paṭhamoghatatiyacatutthaganthayojanāyaṃ vuttanayeneva kāyacittadhammānaṃ itarupādānavatthutā gahetabbāti vedanāya diṭṭhupādānavatthutā dassitā. Tathā kāyavedanānaṃ chandadosāgativatthutā kāmoghabyāpādakāyaganthavatthutāvacanena vuttāti. Tenāha ‘‘avuttānaṃ vuttanayena vatthubhāvo yojetabbo’’ti.
ಧಾರಣತಾ ಅಸಮ್ಮುಸ್ಸನತಾ, ಅನುಸ್ಸರಣಮೇವ ವಾ। ಏಕತ್ತೇತಿ ಏಕಸಭಾವೇ ನಿಸ್ಸರಣಾದಿವಸೇನ। ಸಮಾಗಮೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ। ಸತಿಪಟ್ಠಾನಸಭಾವೋ ಸಮ್ಮಾಸತಿತಾ ನಿಯ್ಯಾನಸತಿತಾ ಸಮಾನಭಾಗತಾ ಏಕಜಾತಿತಾ ಸಭಾಗತಾ। ಪುರಿಮಸ್ಮಿನ್ತಿ ‘‘ಏಕತ್ತೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಸಮಾಗಮೋ ಏಕತ್ತಸಮೋಸರಣ’’ನ್ತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ। ವಿಸುನ್ತಿ ನಾನಾಅತ್ಥದ್ವಯಭಾವೇನ। ತದೇವ ಗಮನಂ ಸಮೋಸರಣನ್ತಿ ಸತಿಸದ್ದತ್ಥನ್ತರಾಭಾವಾ…ಪೇ॰… ಏಕಭಾವಸ್ಸಾತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಸತಿಸದ್ದತ್ಥವಸೇನ ಅವುಚ್ಚಮಾನೇತಿ ‘‘ಏಕೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಸಭಾವೋ ಏಕತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಅವುಚ್ಚಮಾನೇ, ‘‘ಏಕತ್ತೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಸಮಾಗಮೋ ಏಕತ್ತಸಮೋಸರಣ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ವುಚ್ಚಮಾನೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಾರಣತಾವ ಸತೀತಿ ‘‘ಸರಣತಾ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೪) ವುತ್ತಧಾರಣತಾ ಏವ ಸತೀತಿ ಕತ್ವಾ। ಸತಿಸದ್ದತ್ಥನ್ತರಾಭಾವಾತಿ ಸತಿಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಸರಣೇಕತ್ತಸಮೋಸರಣಸದ್ದತ್ಥತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಅಭಾವಾ। ಪುರಿಮನ್ತಿ ಸರಣಪದಂ। ನಿಬ್ಬಾನಸಮೋಸರಣೇಪೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇ ದುತಿಯೇ ಅತ್ಥೇ ಸರಣೇಕತ್ತಸಮೋಸರಣಪದಾನಿ ಸಹಿತಾನೇವ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಕಭಾವಸ್ಸ ಞಾಪಕಾನಿ, ಏವಂ ನಿಬ್ಬಾನಸಮೋಸರಣೇಪಿ ‘‘ಏಕತ್ತೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಸಮಾಗಮೋ ಏಕತ್ತಸಮೋಸರಣ’’ನ್ತಿ ಏತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೇ ಸತಿ…ಪೇ॰… ಕಾರಣಾನಿ।
Dhāraṇatā asammussanatā, anussaraṇameva vā. Ekatteti ekasabhāve nissaraṇādivasena. Samāgamo sacchikiriyā. Satipaṭṭhānasabhāvo sammāsatitā niyyānasatitā samānabhāgatā ekajātitā sabhāgatā. Purimasminti ‘‘ekatte nibbāne samāgamo ekattasamosaraṇa’’nti etasmiṃ atthe. Visunti nānāatthadvayabhāvena. Tadeva gamanaṃ samosaraṇanti satisaddatthantarābhāvā…pe… ekabhāvassāti yojetabbaṃ. Satisaddatthavasena avuccamāneti ‘‘eko satipaṭṭhānasabhāvo ekatta’’ntiādinā avuccamāne, ‘‘ekatte nibbāne samāgamo ekattasamosaraṇa’’nti evaṃ vuccamāneti attho. Dhāraṇatāva satīti ‘‘saraṇatā’’ti (dha. sa. 14) vuttadhāraṇatā eva satīti katvā. Satisaddatthantarābhāvāti satisaṅkhātassa saraṇekattasamosaraṇasaddatthato aññassa atthassa abhāvā. Purimanti saraṇapadaṃ. Nibbānasamosaraṇepīti yathāvutte dutiye atthe saraṇekattasamosaraṇapadāni sahitāneva satipaṭṭhānekabhāvassa ñāpakāni, evaṃ nibbānasamosaraṇepi ‘‘ekatte nibbāne samāgamo ekattasamosaraṇa’’nti etasmimpi atthe sati…pe… kāraṇāni.
ಆನಾಪಾನಪಬ್ಬಾದೀನನ್ತಿ ಆನಾಪಾನಪಬ್ಬಇರಿಯಾಪಥಚತುಸಮ್ಪಜಞ್ಞ ಕೋಟ್ಠಾಸ ಧಾತುಮನಸಿಕಾರನವಸಿವಥಿಕಪಬ್ಬಾನೀತಿ ಏತೇಸಂ। ಇಮೇಸು ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಕೇಸುಚಿ ದೇವಾನಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನ ಇಜ್ಝತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಾನಿ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಯದಿಪಿ ಕೋಟ್ಠಾಸಧಾತುಮನಸಿಕಾರವಸೇನೇವೇತ್ಥ ದೇಸನಾ ಪವತ್ತಾ, ದೇಸನನ್ತರೇ ಪನ ಆಗತಂ ಅನವಸೇಸಂ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾವಿಭಾಗಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಚುದ್ದಸವಿಧೇನ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಂ ಭಾವೇತ್ವಾ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೫೫) ವುತ್ತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಾನ’’ನ್ತಿ। ‘‘ತಥಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೩೮೨) ವುತ್ತಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮಮೇವ ಉಪಸಂಹರತಿ। ಪಞ್ಚವಿಧೇನಾತಿ ನೀವರಣಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾಯತನಬೋಜ್ಝಙ್ಗಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ ವಸೇನ ಪಞ್ಚಧಾ। ಭಾವನಾನುಭಾವೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗಗ್ಗಹಣಸಮತ್ಥತಾ।
Ānāpānapabbādīnanti ānāpānapabbairiyāpathacatusampajañña koṭṭhāsa dhātumanasikāranavasivathikapabbānīti etesaṃ. Imesu pana yasmā kesuci devānaṃ kammaṭṭhānaṃ na ijjhati, tasmā tāni anāmasitvā yadipi koṭṭhāsadhātumanasikāravasenevettha desanā pavattā, desanantare pana āgataṃ anavasesaṃ kāyānupassanāvibhāgaṃ dassetuṃ ‘‘cuddasavidhena kāyānupassanaṃ bhāvetvā’’ti (vibha. aṭṭha. 355) vuttaṃ. Tenāha ‘‘mahāsatipaṭṭhānasutte vuttāna’’nti. ‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘mahāsatipaṭṭhānasutte (dī. ni. 2.382) vuttāna’’nti imameva upasaṃharati. Pañcavidhenāti nīvaraṇaupādānakkhandhāyatanabojjhaṅgaariyasaccānaṃ vasena pañcadhā. Bhāvanānubhāvo ariyamaggaggahaṇasamatthatā.
ತಂನಿಯಮತೋತಿ ತಸ್ಸಾ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾದಿಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ನಿಯಮತೋ। ತಸ್ಸಾ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇ ನಿಯತೇ ಸಾಪಿ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇ ನಿಯತಾಯೇವ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Taṃniyamatoti tassā kāyānupassanādipaṭipattiyā niyamato. Tassā bhikkhubhāve niyate sāpi bhikkhubhāve niyatāyeva nāma hoti.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಉದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
Kāyānupassanāuddesavaṇṇanā
ಏತ್ಥಾತಿ ಕಾಯೇ। ಅವಯವಾ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಅವಯವೀ, ಸಮುದಾಯೋ, ಸಮೂಹೋತಿ ಅತ್ಥೋ, ಸೋ ಪನ ಅವಯವವಿನಿಮುತ್ತಂ ದ್ರಬ್ಯನ್ತರನ್ತಿ ಗಾಹೋ ಲದ್ಧಿ ಅವಯವೀಗಾಹೋ। ಹತ್ಥಪಾದಾದಿಅಙ್ಗುಲಿನಖಾದಿಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗೇ ಸನ್ನಿವೇಸವಿಸಿಟ್ಠೇ ಉಪಾದಾಯ ಯಾಯಂ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಸಮಞ್ಞಾ ಚೇವ ಕಾಯಸಮಞ್ಞಾ ಚ, ತಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸರಥಘಟಾದಿದ್ರಬ್ಯನ್ತಿಪರಿಕಪ್ಪನಂ ಸಮಞ್ಞಾತಿಧಾವನಂ। ಅಥ ವಾ ಯಥಾವುತ್ತಸಮಞ್ಞಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಕತಿಆದಿದ್ರಬ್ಯಾದಿಜೀವಾದಿಕಾಯಾದಿಪದತ್ಥನ್ತರಪರಿಕಪ್ಪನಂ ಸಮಞ್ಞಾತಿಧಾವನಂ। ನಿಚ್ಚಸಾರಾದಿಗಾಹಭೂತೋ ಅಭಿನಿವೇಸೋ ಸಾರಾದಾನಾಭಿನಿವೇಸೋ।
Etthāti kāye. Avayavā assa atthīti avayavī, samudāyo, samūhoti attho, so pana avayavavinimuttaṃ drabyantaranti gāho laddhi avayavīgāho. Hatthapādādiaṅgulinakhādiaṅgapaccaṅge sannivesavisiṭṭhe upādāya yāyaṃ aṅgapaccaṅgasamaññā ceva kāyasamaññā ca, taṃ atikkamitvā itthipurisarathaghaṭādidrabyantiparikappanaṃ samaññātidhāvanaṃ. Atha vā yathāvuttasamaññaṃ atikkamitvā pakatiādidrabyādijīvādikāyādipadatthantaraparikappanaṃ samaññātidhāvanaṃ. Niccasārādigāhabhūto abhiniveso sārādānābhiniveso.
ನ ತಂ ದಿಟ್ಠನ್ತಿ ತಂ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾದಿ ದಿಟ್ಠಂ ನ ಹೋತಿ। ದಿಟ್ಠಂ ವಾ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾದಿ ನ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಯಥಾವುತ್ತನ್ತಿ ಕೇಸಾದಿಭೂತುಪಾದಾಯಸಮೂಹಸಙ್ಖಾತಂ।
Na taṃ diṭṭhanti taṃ itthipurisādi diṭṭhaṃ na hoti. Diṭṭhaṃ vā itthipurisādi na hotīti yojanā. Yathāvuttanti kesādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ.
ಕೇಸಾದಿಪಥವಿನ್ತಿ ಕೇಸಾದಿಸಞ್ಞಿತಂ ಸಸಮ್ಭಾರಪಥವಿಂ। ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯಭಾವೇನಾತಿ ಸನ್ತಾನವಸೇನ। ಅಞ್ಞತ್ಥಾತಿ ‘‘ಆಪೋಕಾಯ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದೀಸು।
Kesādipathavinti kesādisaññitaṃ sasambhārapathaviṃ. Pubbāpariyabhāvenāti santānavasena. Aññatthāti ‘‘āpokāya’’nti evamādīsu.
ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾತಿ ಸಪರಸನ್ತಾನೇ ಕಾಯೋ ವುತ್ತೋತಿ। ‘‘ಕಾಯೋ’’ತಿ ಚೇತ್ಥ ಸಮ್ಮಸನುಪಗಾ ರೂಪಧಮ್ಮಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾಧಮ್ಮಾನ’’ನ್ತಿ। ಘಟಿತಂ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಘಟಿತಾರಮ್ಮಣಂ, ಏಕಾರಮ್ಮಣಭೂತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏಕತೋ ಆರಮ್ಮಣಭಾವೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ।
Ajjhattabahiddhāti saparasantāne kāyo vuttoti. ‘‘Kāyo’’ti cettha sammasanupagā rūpadhammā adhippetāti āha ‘‘ajjhattabahiddhādhammāna’’nti. Ghaṭitaṃ ekābaddhaṃ ārammaṇaṃ ghaṭitārammaṇaṃ, ekārammaṇabhūtanti attho. Tenāha ‘‘ekato ārammaṇabhāvo natthī’’ti.
ಅನ್ತೋಓಲೀಯನಾ ಅನ್ತೋಸಙ್ಕೋಚೋ ಅನ್ತರಾವೋಸಾನಂ।
Antoolīyanā antosaṅkoco antarāvosānaṃ.
ದ್ವೀಹೀತಿ ಅಭಿಜ್ಝಾವಿನಯದೋಮನಸ್ಸವಿನಯೇಹಿ।
Dvīhīti abhijjhāvinayadomanassavinayehi.
ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ, ತೇನ। ಏತೇನ ಕರಣಭೂತೇನ। ವಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮೇಹಿ ಅನನ್ತರಿತತ್ತಾ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನಸ್ಸ। ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬತ್ಥಿಕಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸ್ಸ।
Sati ca sampajaññañca satisampajaññaṃ, tena. Etena karaṇabhūtena. Vipakkhadhammehi anantaritattā avicchinnassa. Tassa sabbatthikakammaṭṭhānassa.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಉದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kāyānupassanāuddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾದಿಉದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
Vedanānupassanādiuddesavaṇṇanā
ಸುಖಾದೀನನ್ತಿ ಸುಖದುಕ್ಖಾದುಕ್ಖಮಸುಖಾನಂ।
Sukhādīnanti sukhadukkhādukkhamasukhānaṃ.
ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣನಾನತ್ತಭೇದಾನಂ ವಸೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತಥಾ ಚ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಸವತ್ಥುಕಾವತ್ಥುಕಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಹೀನಾದಿಯೋನಿಆದಿಭೇದಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ನ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಚೋದನಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಏಕತ್ಥಾತಿ ಕಾಯಾದೀಸು ಏಕಸ್ಮಿಂ। ಪುರಿಮಚೋದನಾಯಾತಿ ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಪಹೀನತ್ತಾ ಪುನ ಪಹಾನಂ ನ ವತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಚೋದನಾಯ। ಪಹೀನನ್ತಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಂ। ಪಟಿಪಕ್ಖಭಾವನಾಯಾತಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ। ಉಭಯತ್ಥಾತಿ ಉಭಯಚೋದನಾಯ। ಉಭಯನ್ತಿ ಪರಿಹಾರದ್ವಯಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪುರಿಮಚೋದನಾಯ ನಾನಾಪುಗ್ಗಲಪರಿಹಾರೋ, ನಾನಾಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಪರಿಹಾರೋ ಚ ಸಮ್ಭವತಿ, ದುತಿಯಚೋದನಾಯ ಪನ ನಾನಾಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಪರಿಹಾರೋಯೇವ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಮ್ಭವತೋ ಯೋಜೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಮಗ್ಗಸತಿಪಟ್ಠಾನಭಾವನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಕಾಯಾದೀಸು।
Rūpādiārammaṇanānattabhedānaṃ vasena yojetabbanti sambandho. Tathā ca sesesupi. Savatthukāvatthukādīti ādi-saddena hīnādiyoniādibhedaṃ saṅgaṇhāti. Visuṃ visuṃ na vattabbanti codanaṃ dassetīti yojanā. Ekatthāti kāyādīsu ekasmiṃ. Purimacodanāyāti ‘‘pubbe pahīnattā puna pahānaṃ na vattabba’’nti codanāya. Pahīnanti vikkhambhitaṃ. Paṭipakkhabhāvanāyāti maggabhāvanāya. Ubhayatthāti ubhayacodanāya. Ubhayanti parihāradvayaṃ. Yasmā purimacodanāya nānāpuggalaparihāro, nānācittakkhaṇikaparihāro ca sambhavati, dutiyacodanāya pana nānācittakkhaṇikaparihāroyeva, tasmā vuttaṃ ‘‘sambhavato yojetabba’’nti. Maggasatipaṭṭhānabhāvanaṃ sandhāya vuttaṃ. Sabbatthāti sabbesu kāyādīsu.
ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾದಿಉದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vedanānupassanādiuddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಉದ್ದೇಸವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Uddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
Kāyānupassanāniddesavaṇṇanā
೩೫೬. ಅಜ್ಝತ್ತಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಇಧ ವುತ್ತಾ ಬಹಿದ್ಧಾಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾಅನುಪಸ್ಸನಪ್ಪಕಾರಾ ವಿಯ ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಾ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸಿಆದಿಅನುಪಸ್ಸನಪ್ಪಕಾರಾಪಿ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಭಾವತೋ ಗಹಿತಾ ಇಚ್ಚೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥಾತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಾದಿಅನುಪಸ್ಸನಾಯಂ। ಚುದ್ದಸ ಪಕಾರಾ ಮಹಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತೇ ಆಗತಚುದ್ದಸಪ್ಪಕಾರಾದಿಕೇ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಇಧ ವುತ್ತಾ। ಅಜ್ಝತ್ತಾದಿಪ್ಪಕಾರೋ ಏಕೋ ಪಕಾರೋತಿ ಆಹ ‘‘ಏಕಪ್ಪಕಾರನಿದ್ದೇಸೇನಾ’’ತಿ। ಬಾಹಿರೇಸೂತಿ ಏಕಚ್ಚೇಸು ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯೇಸು। ತೇಸಮ್ಪಿ ಹಿ ಆನಾಪಾನಾದಿವಸೇನ ಸಮಥಪಕ್ಖಿಕಾ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಭವತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏಕದೇಸಸಮ್ಭವತೋ’’ತಿ।
356. Ajjhattādīti ādi-saddena idha vuttā bahiddhāajjhattabahiddhāanupassanappakārā viya mahāsatipaṭṭhānasutte vuttā samudayadhammānupassiādianupassanappakārāpi kāyānupassanābhāvato gahitā icceva veditabbaṃ. Tatthāti ajjhattādianupassanāyaṃ. Cuddasa pakārā mahāsatipaṭṭhānasutte āgatacuddasappakārādike apekkhitvā idha vuttā. Ajjhattādippakāro eko pakāroti āha ‘‘ekappakāraniddesenā’’ti. Bāhiresūti ekaccesu aññatitthiyesu. Tesampi hi ānāpānādivasena samathapakkhikā kāyānupassanā sambhavati. Tenāha ‘‘ekadesasambhavato’’ti.
ತಚಸ್ಸ ಚ ಅತಚಪರಿಚ್ಛಿನ್ನತಾ ತಚೇನ ಅಪರಿಚ್ಛಿನ್ನತಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ದೀಘಬಾಹು ನಚ್ಚತೂ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ ಅಞ್ಞಪದತ್ಥೇಪಿ ಸಮಾಸೇ ಅವಯವಪದತ್ಥಸಙ್ಗಹೋ ಲಬ್ಭತೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಕಾಯೇಕದೇಸಭೂತೋ ತಚೋ ಗಹಿತೋ ಏವಾ’’ತಿ। ತಚಪಟಿಬದ್ಧಾನಂ ನಖದನ್ತನ್ಹಾರುಮಂಸಾನಂ, ತಚಪಟಿಬದ್ಧಾನಂ ತದನುಪ್ಪವಿಟ್ಠಮೂಲಾನಂ ಕೇಸಲೋಮಾನಂ, ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಪಟಿಬದ್ಧಾನಂ ಇತರೇಸಂ ಸಮೂಹಭೂತೋ ಸಬ್ಬೋ ಕಾಯೋ ‘‘ತಚಪರಿಯನ್ತೋ’’ತ್ವೇವ ವುತ್ತೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅತ್ಥಿ ಕೇಸಾ, ಅತ್ಥಿ ಲೋಮಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ಅತ್ಥೀತಿ ಪುಥುತ್ತವಾಚೀ ಏಕಂ ನಿಪಾತಪದಂ, ನ ಕಿರಿಯಾಪದಂ। ಕಿರಿಯಾಪದತ್ತೇ ಹಿ ಸನ್ತೀತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ವಚನವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವಾ ವುತ್ತನ್ತಿ।
Tacassa ca atacaparicchinnatā tacena aparicchinnatā atthīti yojanā. ‘‘Dīghabāhu naccatū’’tiādīsu viya aññapadatthepi samāse avayavapadatthasaṅgaho labbhatevāti vuttaṃ ‘‘kāyekadesabhūto taco gahito evā’’ti. Tacapaṭibaddhānaṃ nakhadantanhārumaṃsānaṃ, tacapaṭibaddhānaṃ tadanuppaviṭṭhamūlānaṃ kesalomānaṃ, tappaṭibaddhapaṭibaddhānaṃ itaresaṃ samūhabhūto sabbo kāyo ‘‘tacapariyanto’’tveva vuttoti dassento ‘‘tappaṭibaddhā’’tiādimāha. Atthi kesā, atthi lomāti sambandho. Tattha atthīti puthuttavācī ekaṃ nipātapadaṃ, na kiriyāpadaṃ. Kiriyāpadatte hi santīti vattabbaṃ siyā, vacanavipallāsena vā vuttanti.
ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸ್ಸ ವಾಚುಗ್ಗತಕರಣಾದಿನಾ ಉಗ್ಗಣ್ಹನಂ ಉಗ್ಗಹೋ। ಕೋಟ್ಠಾಸಪಾಳಿಯಾ ಹಿ ವಾಚುಗ್ಗತಕರಣಂ, ಮನಸಿಕಿರಿಯಾಯ ಕೇಸಾದೀನಂ ವಣ್ಣಾದಿತೋ ಉಪಧಾರಣಸ್ಸ ಚ ಪಗುಣಭಾವಾಪಾದನಂ ಇಧ ಉಗ್ಗಹೋ। ಯೇನ ಪನ ನಯೇನ ಯೋಗಾವಚರೋ ತತ್ಥ ಕುಸಲೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ವಿಧೀತಿ ವುತ್ತೋ।
Kammaṭṭhānassa vācuggatakaraṇādinā uggaṇhanaṃ uggaho. Koṭṭhāsapāḷiyā hi vācuggatakaraṇaṃ, manasikiriyāya kesādīnaṃ vaṇṇādito upadhāraṇassa ca paguṇabhāvāpādanaṃ idha uggaho. Yena pana nayena yogāvacaro tattha kusalo hoti, so vidhīti vutto.
ಪುರಿಮೇಹೀತಿ ಪುರಿಮಪುರಿಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಕಛಕ್ಕೇಹಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವುತ್ತೋ। ‘‘ಮಂಸಂ…ಪೇ॰… ವಕ್ಕ’’ನ್ತಿ ಹಿ ಅನುಲೋಮತೋ ವಕ್ಕಪಞ್ಚಕಸ್ಸ ಪುನ ‘‘ವಕ್ಕಂ…ಪೇ॰… ಕೇಸಾ’’ತಿ ವಕ್ಕಪಞ್ಚಕಸ್ಸ, ತಚಪಞ್ಚಕಸ್ಸ ಚ ಪಟಿಲೋಮತೋ ಸಜ್ಝಾಯಕ್ಕಮೋ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಸ್ವಾಯಂ ಸಜ್ಝಾಯೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಿಸುಂ ತಿಪಞ್ಚಾಹನ್ತಿ ಅನುಲೋಮತೋ ಪಞ್ಚಾಹಂ, ಪಟಿಲೋಮತೋ ಪಞ್ಚಾಹಂ, ಅನುಲೋಮಪಟಿಲೋಮತೋ ಪಞ್ಚಾಹನ್ತಿ ಏವಂ ಪಞ್ಚಕಛಕ್ಕೇಸು ಪಚ್ಚೇಕಂ ತಿಪಞ್ಚಾಹಂ। ಪುರಿಮೇಹಿ ಏಕತೋ ತಿಪಞ್ಚಾಹನ್ತಿ ತಚಪಞ್ಚಕಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅನುಲೋಮತೋ ವಕ್ಕಪಞ್ಚಕಾದೀನಿ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ತಿಪಞ್ಚಾಹಂ । ಆದಿಅನ್ತದಸ್ಸನವಸೇನಾತಿಆದಿಭೂತಸ್ಸ ಅನುಲೋಮತೋ ಸಜ್ಝಾಯಸ್ಸ, ಅನುಲೋಮಪಟಿಲೋಮತೋ ಸಜ್ಝಾಯೇ ಅನ್ತಭೂತಸ್ಸ ಪಟಿಲೋಮತೋ ಸಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ದಸ್ಸನವಸೇನ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನುಲೋಮ…ಪೇ॰… ಅನ್ತಿಮೋ’’ತಿ। ಏತಮ್ಪೀತಿ ಯದಿದಂ ಪುರಿಮೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಪಞ್ಚಕಾದಿನೋ ಏಕತೋ ಸಜ್ಝಾಯಕರಣಂ, ಪಞ್ಚಕಾದೀನಂ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಅನುಲೋಮಾದಿನಾ ಸಜ್ಝಾಯಪ್ಪಕಾರತೋ ಅಞ್ಞೋ ಸಜ್ಝಾಯಪ್ಪಕಾರೋ ಏಸೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ದ್ವಿನ್ನಂ ಹತ್ಥಾನಂ ಏಕಮುಖಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಮ್ಬನ್ಧಾ ಠಪಿತಾ ಅಙ್ಗುಲಿಯೋ ಇಧ ಹತ್ಥಸಙ್ಖಲಿಕಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಙ್ಗುಲಿಪನ್ತೀ’’ತಿ। ಅಸುಭಲಕ್ಖಣಂ ಕೇಸಾದೀನಂ ಪಟಿಕ್ಕೂಲಭಾವೋ। ಥದ್ಧಾದಿಭಾವೋ ಧಾತುಲಕ್ಖಣಂ।
Purimehīti purimapurimehi pañcakachakkehi sambandho vutto. ‘‘Maṃsaṃ…pe… vakka’’nti hi anulomato vakkapañcakassa puna ‘‘vakkaṃ…pe… kesā’’ti vakkapañcakassa, tacapañcakassa ca paṭilomato sajjhāyakkamo sambandho dassito. Svāyaṃ sajjhāyoti sambandho. Visuṃ tipañcāhanti anulomato pañcāhaṃ, paṭilomato pañcāhaṃ, anulomapaṭilomato pañcāhanti evaṃ pañcakachakkesu paccekaṃ tipañcāhaṃ. Purimehi ekato tipañcāhanti tacapañcakādīhi saddhiṃ anulomato vakkapañcakādīni ekajjhaṃ katvā vuttanayeneva tipañcāhaṃ . Ādiantadassanavasenātiādibhūtassa anulomato sajjhāyassa, anulomapaṭilomato sajjhāye antabhūtassa paṭilomato sajjhāyassa dassanavasena. Tenāha ‘‘anuloma…pe… antimo’’ti. Etampīti yadidaṃ purimehi saddhiṃ pacchimassa pañcakādino ekato sajjhāyakaraṇaṃ, pañcakādīnaṃ paccekaṃ anulomādinā sajjhāyappakārato añño sajjhāyappakāro esoti attho. Dvinnaṃ hatthānaṃ ekamukhā aññamaññasambandhā ṭhapitā aṅguliyo idha hatthasaṅkhalikāti adhippetāti āha ‘‘aṅgulipantī’’ti. Asubhalakkhaṇaṃ kesādīnaṃ paṭikkūlabhāvo. Thaddhādibhāvo dhātulakkhaṇaṃ.
ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ, ಸಮಾನೋ ವಾ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಸಕೋಟ್ಠಾಸೋ, ತತ್ಥ ಭವೋ ಸಕೋಟ್ಠಾಸಿಕೋ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ।
Attano koṭṭhāso, samāno vā koṭṭhāso sakoṭṭhāso, tattha bhavo sakoṭṭhāsiko, kammaṭṭhānaṃ.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಂ ಹಿತ್ವಾತಿ ಅಸುಭತೋ ವಾ ಧಾತುತೋ ಅನುಪಸ್ಸನಂ ಮನಸಿಕಾರಂ ಅಕತ್ವಾ। ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ ಪರಿಯನ್ತತಾಲಞ್ಚ ಆದಿತಾಲಞ್ಚ ಅಗನ್ತ್ವಾ।
Kāyānupassanaṃ hitvāti asubhato vā dhātuto anupassanaṃ manasikāraṃ akatvā. Pubbe viya pariyantatālañca āditālañca agantvā.
ಸಮಾಧಾನಾದಿವಿಸೇಸಯೋಗೇನ ಅಧಿಕಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಅಧಿಚಿತ್ತಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಮನಸಿಕರಣಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಏಕನ್ತಂ ಸಮಾಧಿನಿಮಿತ್ತಸ್ಸೇವ ಸಮನ್ನಾಹಾರಕಂ ಚಿತ್ತಂ। ವಿಕ್ಖೇಪವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ನಾನಾರಮ್ಮಣೇ ವಿಸಟಪ್ಪವತ್ತಿ ಇಧ ಪಭಞ್ಜನಂ, ಸಮಾಧಾನೇನ ತದಭಾವತೋ ನ ಚ ಪಭಞ್ಜನಸಭಾವಂ।
Samādhānādivisesayogena adhikaṃ cittanti adhicittaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘samathavipassanācitta’’nti. Manasikaraṇaṃ cittanti ekantaṃ samādhinimittasseva samannāhārakaṃ cittaṃ. Vikkhepavasena cittassa nānārammaṇe visaṭappavatti idha pabhañjanaṃ, samādhānena tadabhāvato na ca pabhañjanasabhāvaṃ.
ಸಕ್ಖಿಭವನತಾ ಪಚ್ಚಕ್ಖಕಾರಿತಾ। ಪುಬ್ಬಹೇತಾದಿಕೇತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ತದನುರೂಪಮನಸಿಕಾರಾನುಯೋಗಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Sakkhibhavanatā paccakkhakāritā. Pubbahetādiketi ādi-saddena tadanurūpamanasikārānuyogādiṃ saṅgaṇhāti.
ಸಮಪ್ಪವತ್ತನ್ತಿ ಲೀನುದ್ಧಚ್ಚರಹಿತಂ। ತಥಾಪವತ್ತಿಯಾತಿ ಮಜ್ಝಿಮಸಮಥನಿಮಿತ್ತಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ, ತತ್ಥ ಚ ಪಕ್ಖನ್ದನೇನ ಸಿದ್ಧಾಯ ಯಥಾವುತ್ತಸಮಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ। ಪಞ್ಞಾಯ ತೋಸೇತೀತಿ ಯಾಯಂ ತತ್ಥ ಜಾತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನತಿವತ್ತನಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಏಕರಸತಾ, ತದುಪಗವೀರಿಯವಾಹನಾ, ಆಸೇವನಾತಿ ಇಮಾಸಂ ಸಾಧಿಕಾ ಭಾವನಾಪಞ್ಞಾ, ತಾಯ ಅಧಿಚಿತ್ತಂ ತೋಸೇತಿ ಪಹಟ್ಠಂ ಕರೋತಿ। ಯಥಾವುತ್ತವಿಸೇಸಸಿದ್ಧಿಯಾವ ಹಿ ತಂಸಾಧಿಕಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಮ್ಪಹಂಸಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಮ್ಪಹಂಸನ್ತೋ ಚ ಯಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಪರಿಬನ್ಧವಿಸೋಧನೇನ ಪಞ್ಞಾಯ ಚಿತ್ತಂ ವೋದಾಪೇತೀತಿ ಚ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸಮುತ್ತೇಜೇತಿ ಚಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ನಿರಸ್ಸಾದನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇನಾಪರಂ ವಿಸೇಸಾಲಾಭೇನ ಭಾವನಾರಸವಿರಹಿತಂ। ಸಮ್ಪಹಂಸೇತೀತಿ ಭಾವನಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಸಮ್ಮಾ ಪಹಾಸೇತಿ ಪಮೋದೇತಿ। ಸಮುತ್ತೇಜೇತೀತಿ ಸಮ್ಮಾ ತತ್ಥ ಉತ್ತೇಜೇತಿ।
Samappavattanti līnuddhaccarahitaṃ. Tathāpavattiyāti majjhimasamathanimittaṃ paṭipattiyā, tattha ca pakkhandanena siddhāya yathāvuttasamappavattiyā. Paññāya tosetīti yāyaṃ tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanā, indriyānaṃ ekarasatā, tadupagavīriyavāhanā, āsevanāti imāsaṃ sādhikā bhāvanāpaññā, tāya adhicittaṃ toseti pahaṭṭhaṃ karoti. Yathāvuttavisesasiddhiyāva hi taṃsādhikāya paññāya taṃ cittaṃ sampahaṃsitaṃ nāma hoti. Evaṃ sampahaṃsanto ca yasmā sabbaso paribandhavisodhanena paññāya cittaṃ vodāpetīti ca vuccati, tasmā ‘‘samuttejeti cā’’ti vuttaṃ. Nirassādanti pubbenāparaṃ visesālābhena bhāvanārasavirahitaṃ. Sampahaṃsetīti bhāvanāya cittaṃ sammā pahāseti pamodeti. Samuttejetīti sammā tattha uttejeti.
ಆಸಯೋ ಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನಂ।
Āsayo pavattiṭṭhānaṃ.
ವವತ್ಥಿತತನ್ತಿ ಅಸಂಕಿಣ್ಣತಂ।
Vavatthitatanti asaṃkiṇṇataṃ.
ಅನ್ತೋತಿ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ। ಸುಖುಮನ್ತಿ ಸುಖುಮನ್ಹಾರುಆದಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ।
Antoti abbhantare koṭṭhāse. Sukhumanti sukhumanhāruādiṃ sandhāya vadati.
ತಾಲಪಟ್ಟಿಕಾ ತಾಲಪತ್ತವಿಲಿವೇಹಿ ಕತಕಟಸಾರಕೋ।
Tālapaṭṭikā tālapattavilivehi katakaṭasārako.
ಗಣನಾಯ ಮತ್ತಾ-ಸದ್ದೋ ಕತಿಪಯೇಹಿ ಊನಭಾವದೀಪನತ್ಥಂ ವುಚ್ಚತಿ। ದನ್ತಟ್ಠಿವಜ್ಜಿತಾನಿ ತೀಹಿ ಊನಾನಿ ತೀಣಿ ಅಟ್ಠಿಸತಾನಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ತಿಮತ್ತಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಪನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ‘‘ಅತಿರೇಕತಿಸತಅಟ್ಠಿಕಸಮುಸ್ಸಯ’’ನ್ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೧೨೨) ವುತ್ತಂ, ತಂ ದನ್ತಟ್ಠೀನಿಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕನಯೇನ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಗೋಪ್ಫಕಟ್ಠಿಕಾದೀನಿ ಅವುತ್ತಾನೀ’’ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ‘‘ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಪಾದೇ ದ್ವೇ ಗೋಪ್ಫಕಟ್ಠೀನೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ, ‘‘ಆನಿಸದಟ್ಠಿಆದೀನೀ’’ತಿ ಪನ ವತ್ತಬ್ಬಂ।
Gaṇanāya mattā-saddo katipayehi ūnabhāvadīpanatthaṃ vuccati. Dantaṭṭhivajjitāni tīhi ūnāni tīṇi aṭṭhisatāni. Tasmā ‘‘timattānī’’ti vuttaṃ. Yaṃ pana visuddhimagge ‘‘atirekatisataaṭṭhikasamussaya’’nti (visuddhi. 1.122) vuttaṃ, taṃ dantaṭṭhīnipi gahetvā sabbasaṅgāhikanayena vuttaṃ. ‘‘Gopphakaṭṭhikādīni avuttānī’’ti na vattabbaṃ ‘‘ekekasmiṃ pāde dve gopphakaṭṭhīnī’’ti vuttattā, ‘‘ānisadaṭṭhiādīnī’’ti pana vattabbaṃ.
ತೇನ ಅಟ್ಠಿನಾತಿ ಊರುಟ್ಠಿನಾ।
Tena aṭṭhināti ūruṭṭhinā.
ಮರುಮ್ಪೇಹೀತಿ ಮರುಮ್ಪಚುಣ್ಣೇಹಿ।
Marumpehīti marumpacuṇṇehi.
ಸುಸಮಾಹಿತಚಿತ್ತೇನ ಹೇತುಭೂತೇನ। ನಾನಾರಮ್ಮಣವಿಪ್ಫನ್ದನವಿರಹೇನಾತಿ ನಾನಾರಮ್ಮಣಭಾವೇನ ವಿಪ್ಫನ್ದನಂ ನಾನಾರಮ್ಮಣವಿಪ್ಫನ್ದನಂ, ತೇನ ವಿರಹೇನ। ಅನತಿಕ್ಕನ್ತಪೀತಿಸುಖಸ್ಸ ಝಾನಚಿತ್ತಸ್ಸ। ತಂಸಮಙ್ಗೀಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಾ।
Susamāhitacittena hetubhūtena. Nānārammaṇavipphandanavirahenāti nānārammaṇabhāvena vipphandanaṃ nānārammaṇavipphandanaṃ, tena virahena. Anatikkantapītisukhassa jhānacittassa. Taṃsamaṅgīpuggalassa vā.
ಪಟಿಕ್ಕೂಲಧಾತುವಣ್ಣವಿಸೇಸನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಕೂಲವಿಸೇಸಂ, ಧಾತುವಿಸೇಸಂ, ವಣ್ಣಕಸಿಣವಿಸೇಸಂ। ವಕ್ಕಪಞ್ಚಕಾದೀಸು ಪಞ್ಚಸು ವಿಸುಂ, ಹೇಟ್ಠಿಮೇಹಿ ಏಕತೋ ಚ ಸಜ್ಝಾಯೇ ಛನ್ನಂ ಛನ್ನಂ ಪಞ್ಚಾಹಾನಂ ವಸೇನ ಪಞ್ಚ ಮಾಸಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತಚಪಞ್ಚಕೇ ಪನ ವಿಸುಂ ತಿಪಞ್ಚಾಹಮೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅದ್ಧಮಾಸೇ ಊನೇಪೀ’’ತಿ। ಮಾಸನ್ತರಗಮನಂ ಸಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಸತ್ತಮಾದಿಮಾಸಗಮನಂ।
Paṭikkūladhātuvaṇṇavisesanti paṭikkūlavisesaṃ, dhātuvisesaṃ, vaṇṇakasiṇavisesaṃ. Vakkapañcakādīsu pañcasu visuṃ, heṭṭhimehi ekato ca sajjhāye channaṃ channaṃ pañcāhānaṃ vasena pañca māsā paripuṇṇā labbhanti, tacapañcake pana visuṃ tipañcāhamevāti āha ‘‘addhamāse ūnepī’’ti. Māsantaragamanaṃ sajjhāyassa sattamādimāsagamanaṃ.
ಯಮೇನ್ತನ್ತಿ ಬನ್ಧೇನ್ತಂ।
Yamentanti bandhentaṃ.
‘‘ನೀಲಂ ಪೀತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಸಙ್ಘಾಟೇ ನೀಲಾದಿವವತ್ಥಾನಂ ತಂನಿಸ್ಸಯತ್ತಾ ಮಹಾಭೂತೇ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹಾಭೂತಂ…ಪೇ॰… ದುಗ್ಗನ್ಧನ್ತಿಆದಿನಾ’’ತಿ। ಉಪಾದಾಯರೂಪಂ ಮಹಾಭೂತೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ತಸ್ಸಾತಿ ಉಪಾದಾರೂಪಸ್ಸ। ತತೋತಿ ಮಹಾಭೂತತೋ। ಛಾಯಾಯ ಆತಪಪಚ್ಚಯಭಾವೋ ಆತಪೋ ಪಚ್ಚಯೋ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ, ಆತಪಸ್ಸ ಛಾಯಾಯ ಉಪ್ಪಾದಕಭಾವೋ ಛಾಯಾತಪಾನಂ ಆತಪಪಚ್ಚಯಛಾಯುಪ್ಪಾದಕಭಾವೋ। ತೇನ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಉಪ್ಪಾದಕಭಾವೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪರಿಚ್ಛೇದಕತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆಯತನಾನಿ ಚ ದ್ವಾರಾನಿ ಚಾತಿ ದ್ವಾದಸಾಯತನಾನಿ, ತದೇಕದೇಸಭೂತಾನಿ ದ್ವಾರಾನಿ ಚ।
‘‘Nīlaṃ pīta’’ntiādinā saṅghāṭe nīlādivavatthānaṃ taṃnissayattā mahābhūte upādāyāti āha ‘‘mahābhūtaṃ…pe… duggandhantiādinā’’ti. Upādāyarūpaṃ mahābhūtena paricchinnanti yojanā. Tassāti upādārūpassa. Tatoti mahābhūtato. Chāyāya ātapapaccayabhāvo ātapo paccayo etissāti, ātapassa chāyāya uppādakabhāvo chāyātapānaṃ ātapapaccayachāyuppādakabhāvo. Tena uppādetabbauppādakabhāvo aññamaññaparicchedakatāti dasseti. Āyatanāni ca dvārāni cāti dvādasāyatanāni, tadekadesabhūtāni dvārāni ca.
ಸಪ್ಪಚ್ಚಯಭಾವಾತಿ ಸಪ್ಪಚ್ಚಯತ್ತಾ।
Sappaccayabhāvāti sappaccayattā.
ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಆಕಾರೇನಾತಿ ‘‘ಇತಿ ಇದಂ ಸತ್ತವಿಧಂ ಉಗ್ಗಹಕೋಸಲ್ಲಂ ಸುಗ್ಗಹಿತಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ವಿಭ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೫೬), ‘‘ಇಮಂ ಪನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿತುಕಾಮೇನಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ವಿಭ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೫೬) ವಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ವಿಧಿನಾ। ‘‘ಅವಿಸೇಸತೋ ಪನ ಸಾಧಾರಣವಸೇನ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ, ‘‘ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾ’’ತಿ ಚ ವದನ್ತಿ। ವಣ್ಣಾದಿಮುಖೇನಾತಿ ವಣ್ಣಪಟಿಕ್ಕೂಲಸುಞ್ಞತಾಮುಖೇನ। ಉಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ಯೋ ಉಗ್ಗಹೋತಿ ವುತ್ತೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ಚತುಕ್ಕಪಞ್ಚಕಜ್ಝಾನಪಠಮಜ್ಝಾನವಿಪಸ್ಸನಾಸು ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸನ್ಧೀಯತಿ। ಕೇನ? ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮನಸಿಕಾರೇನೇವ, ತಸ್ಮಾ ಉಗ್ಗಹೋವ ಸನ್ಧಿ ಉಗ್ಗಹಸನ್ಧೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Yathāvuttena ākārenāti ‘‘iti idaṃ sattavidhaṃ uggahakosallaṃ suggahitaṃ katvā’’tiādinā (vibha. aṭṭha. 356), ‘‘imaṃ pana kammaṭṭhānaṃ bhāvetvā arahattaṃ pāpuṇitukāmenā’’tiādinā (vibha. aṭṭha. 356) vā vuttappakārena vidhinā. ‘‘Avisesato pana sādhāraṇavasena evaṃ veditabbā’’ti, ‘‘ito paṭṭhāyā’’ti ca vadanti. Vaṇṇādimukhenāti vaṇṇapaṭikkūlasuññatāmukhena. Upaṭṭhānanti kammaṭṭhānassa upaṭṭhānaṃ, yo uggahoti vutto. Etthāti catukkapañcakajjhānapaṭhamajjhānavipassanāsu ekasmiṃ sandhīyati. Kena? Kammaṭṭhānamanasikāreneva, tasmā uggahova sandhi uggahasandhīti veditabbaṃ.
ಉಟ್ಠಾನಕಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಂ। ಸಾತಿರೇಕಾನಿ ಛ ಅಮ್ಬಣಾನಿ ಕುಮ್ಭಂ। ತತೋತಿ ಮುಖಧೋವನಖಾದನಭೋಜನಕಿಚ್ಚತೋ। ನಿವತ್ತತೀತಿ ಅರಹತ್ತಾಧಿಗಮೇನ ಅಚ್ಚನ್ತನಿವತ್ತಿವಸೇನ ನಿವತ್ತತಿ।
Uṭṭhānakaṃ uppajjanakaṃ. Sātirekāni cha ambaṇāni kumbhaṃ. Tatoti mukhadhovanakhādanabhojanakiccato. Nivattatīti arahattādhigamena accantanivattivasena nivattati.
ಕಮ್ಮಮೇವಾತಿ ಮನಸಿಕಾರಕಮ್ಮಮೇವ। ಆರಮ್ಮಣನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗಭಾವನಾರಮ್ಮಣಂ।
Kammamevāti manasikārakammameva. Ārammaṇanti pubbabhāgabhāvanārammaṇaṃ.
ತಥಾತಿ ವನಮಕ್ಕಟೋ ವಿಯ।
Tathāti vanamakkaṭo viya.
ಏಕನ್ತಿ ಏಕಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ।
Ekanti ekaṃ koṭṭhāsaṃ.
ಸತ್ತಗಹಣರಹಿತೇತಿ ಸತ್ತಪಞ್ಞತ್ತಿಮ್ಪಿ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ದೇಸಿತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಸಸನ್ತಾನತಾಯ ಅಹಂಕಾರವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಅಪ್ಪಹೀನಮಾನಸ್ಸ ಪಹೀನಾಕಾರಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ವಿದ್ಧಸ್ತಾಹಂಕಾರೇ’’ತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ಪರಸ್ಸ ಕಾಯೇ।
Sattagahaṇarahiteti sattapaññattimpi anāmasitvā desitattā vuttaṃ. Sasantānatāya ahaṃkāravatthumhi appahīnamānassa pahīnākāraṃ sandhāyāha ‘‘viddhastāhaṃkāre’’ti. Tatthāti parassa kāye.
೩೫೭. ಆದಿಮ್ಹಿ ಸೇವನಾ ಮನಸಿಕಾರಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದನಾ ಆರಮ್ಭೋ।
357. Ādimhi sevanā manasikārassa uppādanā ārambho.
೩೬೨. ಗಮಿತಾತಿ ವಿಗಮಿತಾ।
362. Gamitāti vigamitā.
ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kāyānupassanāniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
Vedanānupassanāniddesavaṇṇanā
೩೬೩. ಸಮ್ಪಜಾನಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಮಾ ಪಕಾರೇಹಿ ಜಾನನ್ತಸ್ಸ, ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸುಖಸಾಮಿಸಾದಿಪ್ಪಕಾರೇಹಿ ಅವಿಪರೀತಂ ವೇದನಂ ಜಾನನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಬ್ಬಭಾಗಭಾವನಾ ವೋಹಾರಾನುಸಾರೇನೇವ ಪವತ್ತತೀತಿ ಆಹ ‘‘ವೋಹಾರಮತ್ತೇನಾ’’ತಿ। ವೇದಯಾಮೀತಿ ‘‘ಅಹಂ ವೇದಯಾಮೀ’’ತಿ ಅತ್ತುಪನಾಯಿಕಾ ವುತ್ತಾತಿ, ಪರಿಞ್ಞಾತವೇದನೋಪಿ ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಸುಖವೇದನಾಯ ಲೋಕವೋಹಾರೇನ ‘‘ಸುಖಂ ವೇದನಂ ವೇದಯಾಮೀ’’ತಿ ಜಾನಾತಿ, ವೋಹರತಿ ಚ, ಪಗೇವ ಇತರೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ವೋಹಾರಮತ್ತೇನ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ।
363. Sampajānassāti sammā pakārehi jānantassa, vatthārammaṇehi saddhiṃ sukhasāmisādippakārehi aviparītaṃ vedanaṃ jānantassāti attho. Pubbabhāgabhāvanā vohārānusāreneva pavattatīti āha ‘‘vohāramattenā’’ti. Vedayāmīti ‘‘ahaṃ vedayāmī’’ti attupanāyikā vuttāti, pariññātavedanopi vā uppannāya sukhavedanāya lokavohārena ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti jānāti, voharati ca, pageva itaro. Tenāha ‘‘vohāramattena vutta’’nti.
ಉಭಯನ್ತಿ ವೀರಿಯಸಮಾಧಿಂ। ಸಹ ಯೋಜೇತ್ವಾತಿ ಸಮಧುರಕಿಚ್ಚತೋ ಅನೂನಾಧಿಕಂ ಕತ್ವಾ। ಅತ್ಥಧಮ್ಮಾದೀಸು ಸಮ್ಮೋಹವಿದ್ಧಂಸನವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾ ಏವ ಲೋಕುತ್ತರಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ।
Ubhayanti vīriyasamādhiṃ. Saha yojetvāti samadhurakiccato anūnādhikaṃ katvā. Atthadhammādīsu sammohaviddhaṃsanavasena pavattā maggapaññā eva lokuttarapaṭisambhidā.
ವಣ್ಣಮುಖಾದೀಸು ತೀಸುಪಿ ಮುಖೇಸು। ಪರಿಗ್ಗಹಸ್ಸಾತಿ ಅರೂಪಪರಿಗ್ಗಹಸ್ಸ। ‘‘ವತ್ಥು ನಾಮ ಕರಜಕಾಯೋ’’ತಿ ವಚನೇನ ನಿವತ್ತಿತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ನ ಚಕ್ಖಾದೀನಿ ಛ ವತ್ಥೂನೀ’’ತಿ ಆಹ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞುಪತ್ಥಮ್ಭೇನ ಠಿತೇಸು ದ್ವೀಸು ನಳಕಲಾಪೇಸು ಏಕಸ್ಸ ಇತರಪಟಿಬದ್ಧಟ್ಠಿತಿತಾ ವಿಯ ನಾಮಕಾಯಸ್ಸ ರೂಪಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧವುತ್ತಿತಾದಸ್ಸನಞ್ಹೇತಂ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯವಿಸೇಸದಸ್ಸನನ್ತಿ।
Vaṇṇamukhādīsu tīsupi mukhesu. Pariggahassāti arūpapariggahassa. ‘‘Vatthu nāma karajakāyo’’ti vacanena nivattitaṃ dassento ‘‘na cakkhādīni cha vatthūnī’’ti āha. Aññamaññupatthambhena ṭhitesu dvīsu naḷakalāpesu ekassa itarapaṭibaddhaṭṭhititā viya nāmakāyassa rūpakāyapaṭibaddhavuttitādassanañhetaṃ nissayapaccayavisesadassananti.
ತೇಸನ್ತಿ ಯೇಸಂ ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ ಪಾಕಟಾನಿ, ತೇಸಂ। ಅಞ್ಞೇಸನ್ತಿ ತತೋ ಅಞ್ಞೇಸಂ, ಯೇಸಂ ಫಸ್ಸವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ ನ ಪಾಕಟಾನಿ। ಸುಖದುಕ್ಖವೇದನಾನಂ ಸುವಿಭೂತವುತ್ತಿತಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಬ್ಬೇಸಂ ವಿನೇಯ್ಯಾನಂ ವೇದನಾ ಪಾಕಟಾ’’ತಿ। ವಿಲಾಪೇತ್ವಾ ವಿಲಾಪೇತ್ವಾತಿ ಸುವಿಸುದ್ಧಂ ನವನೀತಂ ವಿಲಾಪೇತ್ವಾ ಸೀತಿಭೂತಂ ಅತಿಸೀತಲೇ ಉದಕೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪತ್ಥಿನ್ನಂ ಠಿತಂ ಮತ್ಥೇತ್ವಾ ಪರಿಪಿಣ್ಡೇತ್ವಾ ಪುನ ವಿಲಾಪೇತ್ವಾತಿ ಸತವಾರಂ ಏವಂ ಕತ್ವಾ।
Tesanti yesaṃ phassaviññāṇāni pākaṭāni, tesaṃ. Aññesanti tato aññesaṃ, yesaṃ phassaviññāṇāni na pākaṭāni. Sukhadukkhavedanānaṃ suvibhūtavuttitāya vuttaṃ ‘‘sabbesaṃ vineyyānaṃ vedanā pākaṭā’’ti. Vilāpetvā vilāpetvāti suvisuddhaṃ navanītaṃ vilāpetvā sītibhūtaṃ atisītale udake pakkhipitvā patthinnaṃ ṭhitaṃ matthetvā paripiṇḍetvā puna vilāpetvāti satavāraṃ evaṃ katvā.
ತತ್ಥಾಪೀತಿ ಯತ್ಥ ಅರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಏವ…ಪೇ॰… ದಸ್ಸಿತಂ, ತತ್ಥಾಪಿ। ಯೇಸು ಸುತ್ತೇಸು ತದನ್ತೋಗಧಂ ರೂಪಕಮ್ಮಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
Tatthāpīti yattha arūpakammaṭṭhānaṃ eva…pe… dassitaṃ, tatthāpi. Yesu suttesu tadantogadhaṃ rūpakammaṭṭhānanti yojanā.
ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vedanānupassanāniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
Cittānupassanāniddesavaṇṇanā
೩೬೫. ಕಿಲೇಸಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ನ ವಿಸುದ್ಧತಾ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಇತರೇಹಿಪೀತಿ ಅತ್ತನಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಿಲೇಸತೋ ಇತರೇಹಿಪಿ ಅಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ। ವಿಸುಂ ವಚನನ್ತಿ ಅಞ್ಞಾಕುಸಲತೋ ವಿಸುಂ ಕತ್ವಾ ವಚನಂ। ವಿಸಿಟ್ಠಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ವಿಸಿಟ್ಠತಾಗಹಣಂ, ಆವೇಣಿಕಸಮೋಹತಾದಸ್ಸನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ, ಯತೋ ತದುಭಯಂ ಮೋಮೂಹಚಿತ್ತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
365. Kilesasampayuttānaṃ na visuddhatā hotīti sambandho. Itarehipīti attanā sampayuttakilesato itarehipi asampayuttehi. Visuṃ vacananti aññākusalato visuṃ katvā vacanaṃ. Visiṭṭhaggahaṇanti visiṭṭhatāgahaṇaṃ, āveṇikasamohatādassananti attho, yato tadubhayaṃ momūhacittanti vuccati.
ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Cittānupassanāniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾನಿದ್ದೇಸೋ
Dhammānupassanāniddeso
ಕ. ನೀವರಣಪಬ್ಬವಣ್ಣನಾ
Ka. nīvaraṇapabbavaṇṇanā
೩೬೭. ಏಕಸ್ಮಿಂ ಯುಗೇ ಬದ್ಧಗೋಣಾನಂ ವಿಯ ಏಕತೋ ಪವತ್ತಿ ಯುಗನದ್ಧತಾ।
367. Ekasmiṃ yuge baddhagoṇānaṃ viya ekato pavatti yuganaddhatā.
ಗಹಣಾಕಾರೇನಾತಿ ಅಸುಭೇಪಿ ಆರಮ್ಮಣೇ ‘‘ಸುಭ’’ನ್ತಿ ಗಹಣಾಕಾರೇನ। ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಚಾತಿ ಸುಭನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಚ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಏಕಂಸೇನ ಸತ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಹಿತಸುಖಮೇವ ಆಸೀಸನ್ತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಆಕಙ್ಖಿತಸ್ಸ ಹಿತಸುಖಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಅನುಪಾಯೋ ಏವ ಚ ಹಿತವಿಸಿಟ್ಠಸ್ಸ ಸುಖಸ್ಸ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೋ, ಆಕಙ್ಖಿತಸ್ಸ ವಾ ಯಥಾಧಿಪ್ಪೇತಸ್ಸ ಹಿತಸುಖಸ್ಸ ಅನುಪಾಯಭೂತೋ। ಅವಿಜ್ಜನ್ಧಾ ಹಿ ತಾದಿಸೇಪಿ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ। ನಿಪ್ಫಾದೇತಬ್ಬೇತಿ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಬ್ಬೇ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೇತಿ ಅತ್ಥೋ।
Gahaṇākārenāti asubhepi ārammaṇe ‘‘subha’’nti gahaṇākārena. Nimittanti cāti subhanimittanti ca vuccatīti yojanā. Ekaṃsena sattā attano attano hitasukhameva āsīsantīti katvā vuttaṃ ‘‘ākaṅkhitassa hitasukhassā’’ti. Anupāyo eva ca hitavisiṭṭhassa sukhassa ayonisomanasikāro, ākaṅkhitassa vā yathādhippetassa hitasukhassa anupāyabhūto. Avijjandhā hi tādisepi pavattantīti. Nipphādetabbeti ayonisomanasikārena nibbattetabbe kāmacchandeti attho.
ತದನುಕೂಲತ್ತಾತಿ ತೇಸಂ ಅಸುಭೇ ‘‘ಸುಭ’’ನ್ತಿ, ‘‘ಅಸುಭ’’ನ್ತಿ ಚ ಪವತ್ತಾನಂ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಾನಂ ಅನುಕೂಲತ್ತಾ। ರೂಪಾದೀಸು ಅನಿಚ್ಚಾದಿಅಭಿನಿವೇಸಸ್ಸ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾದೀನಞ್ಚ ಯಥಾವುತ್ತಮನಸಿಕಾರೂಪನಿಸ್ಸಯತಾ ತದನುಕೂಲತಾ।
Tadanukūlattāti tesaṃ asubhe ‘‘subha’’nti, ‘‘asubha’’nti ca pavattānaṃ ayonisomanasikārayonisomanasikārānaṃ anukūlattā. Rūpādīsu aniccādiabhinivesassa, aniccasaññādīnañca yathāvuttamanasikārūpanissayatā tadanukūlatā.
ಆಹಾರೇ ಪಟಿಕ್ಕೂಲಸಞ್ಞಂ ಸೋ ಉಪ್ಪಾದೇತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತಬ್ಬಿಪರಿಣಾಮಸ್ಸಾತಿ ಭೋಜನಪರಿಣಾಮಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದಾದಿಕಸ್ಸ। ತದಾಧಾರಸ್ಸಾತಿ ಉದರಸ್ಸ, ಕಾಯಸ್ಸೇವ ವಾ। ಸೋತಿ ಭೋಜನೇಮತ್ತಞ್ಞೂ। ಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನ ಕಾಮರಾಗೋ ‘‘ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅಭಿಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೇನಾ’’ತಿ। ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಹಿ ‘‘ನೀವರಣಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ನೀವರಣೋ ಧಮ್ಮೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ (ಪಟ್ಠಾ॰ ೩.೮.೮) ಏತಸ್ಸ ವಿಭಙ್ಗೇ ‘‘ಅರೂಪೇ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಥಿನಮಿದ್ಧನೀವರಣಂ ಉದ್ಧಚ್ಚನೀವರಣಂ ಅವಿಜ್ಜಾನೀವರಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿಆದಿವಚನತೋ ಭವರಾಗೋಪಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಬ್ಬೋಪಿ ಲೋಭೋ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣ’’ನ್ತಿ।
Āhāre paṭikkūlasaññaṃ so uppādetīti sambandho. Tabbipariṇāmassāti bhojanapariṇāmassa nissandādikassa. Tadādhārassāti udarassa, kāyasseva vā. Soti bhojanemattaññū. Suttantapariyāyena kāmarāgo ‘‘kāmacchandanīvaraṇa’’nti vuccatīti āha ‘‘abhidhammapariyāyenā’’ti. Abhidhamme hi ‘‘nīvaraṇaṃ dhammaṃ paṭicca nīvaraṇo dhammo uppajjati napurejātapaccayā’’ti (paṭṭhā. 3.8.8) etassa vibhaṅge ‘‘arūpe kāmacchandanīvaraṇaṃ paṭicca thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccanīvaraṇaṃ avijjānīvaraṇaṃ uppajjatī’’tiādivacanato bhavarāgopi kāmacchandanīvaraṇaṃ vuttanti viññāyati. Tenāha ‘‘sabbopi lobho kāmacchandanīvaraṇa’’nti.
ಸೀಮಾಭೇದೇ ಕತೇತಿ ಅತ್ತಾದಿಮರಿಯಾದಾಯ ಭಿನ್ನಾಯ, ಅತ್ತಾದೀಸು ಸಬ್ಬತ್ಥ ಏಕರೂಪಾಯ ಮೇತ್ತಾಭಾವನಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಹಾರಾದಿಉದ್ದೇಸರಹಿತನ್ತಿ ವಿಹಾರಾದಿಪದೇಸಪರಿಚ್ಛೇದರಹಿತಂ। ಉಗ್ಗಹಿತಾಯ ಮೇತ್ತಾಯ। ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧಾತಿ ಇತ್ಥಿಆದಿವಸೇನ ಸತ್ತವಿಧಾ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಅವೇರಾದೀಹಿ ಯೋಜನಾವಸೇನ ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧಾ। ಸತ್ತಾದಿಇತ್ಥಿಆದಿಅವೇರಾದಿಯೋಗೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಸತ್ತಾದಿಅವೇರಾದಿಯೋಗೇನ ವೀಸತಿ, ಇತ್ಥಿಆದಿಅವೇರಾದಿಯೋಗೇನ ಅಟ್ಠವೀಸತೀತಿ ಅಟ್ಠಚತ್ತಾರೀಸಂ ಏಕಿಸ್ಸಾ ದಿಸಾಯ। ತಥಾ ಸೇಸದಿಸಾಸುಪೀತಿ ಸಬ್ಬಾ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಅಸೀತಾಧಿಕಚತುಸತಪ್ಪಭೇದಾ’’ತಿ।
Sīmābhede kateti attādimariyādāya bhinnāya, attādīsu sabbattha ekarūpāya mettābhāvanāyāti attho. Vihārādiuddesarahitanti vihārādipadesaparicchedarahitaṃ. Uggahitāya mettāya. Aṭṭhavīsatividhāti itthiādivasena sattavidhā paccekaṃ averādīhi yojanāvasena aṭṭhavīsatividhā. Sattādiitthiādiaverādiyogenāti ettha sattādiaverādiyogena vīsati, itthiādiaverādiyogena aṭṭhavīsatīti aṭṭhacattārīsaṃ ekissā disāya. Tathā sesadisāsupīti sabbā saṅgahetvā āha ‘‘asītādhikacatusatappabhedā’’ti.
ಕತಾಕತಾನುಸೋಚನಞ್ಚ ನ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಬಹುಕಂ ಸುತಂ ಹೋತಿ ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿಆದಿವಚನತೋ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೬) ಬಹುಸ್ಸುತತಾ ನವಙ್ಗಸ್ಸ ಸಾಸನಸ್ಸ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ನ ವಿನಯಮತ್ತಸ್ಸೇವಾತಿ ವುಡ್ಢತಂ ಪನ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಇಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಂ, ನ ಬಹುಸ್ಸುತತಞ್ಚಾತಿ।
Katākatānusocanañca na hotīti yojanā. ‘‘Bahukaṃ sutaṃ hoti suttaṃ geyya’’ntiādivacanato (a. ni. 4.6) bahussutatā navaṅgassa sāsanassa vasena veditabbā, na vinayamattassevāti vuḍḍhataṃ pana anapekkhitvā icceva vuttaṃ, na bahussutatañcāti.
ತಿಟ್ಠತಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಏತ್ಥ ಏತೇಸು ‘‘ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಮತೀತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿಆದಿಕಾಯ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮; ಸ॰ ನಿ॰ ೨.೨೦) ಪವತ್ತಿಯಾ ಅನೇಕಭೇದೇಸು ಪುರಿಮುಪ್ಪನ್ನೇಸು ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ತೇ ಠಾನೀಯಾ ವುತ್ತಾ।
Tiṭṭhati anuppannā vicikicchā ettha etesu ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’’ntiādikāya (ma. ni. 1.18; sa. ni. 2.20) pavattiyā anekabhedesu purimuppannesu vicikicchādhammesūti te ṭhānīyā vuttā.
ಅಟ್ಠವತ್ಥುಕಾಪೀತಿ ನ ಕೇವಲಂ ಸೋಳಸವತ್ಥುಕಾ, ನಾಪಿ ರತನತ್ತಯವತ್ಥುಕಾ ಚ, ಅಥ ಖೋ ಅಟ್ಠವತ್ಥುಕಾಪಿ। ರತನತ್ತಯೇ ಸಂಸಯಾಪನ್ನಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾದೀಸು ಕಙ್ಖಾಸಮ್ಭವತೋ, ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬೇಮತಿಕಸ್ಸ ತದಭಾವತೋ ಚ ಸೇಸವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನಂ ರತನತ್ತಯವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಮೂಲಿಕತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಅನುಪವಿಸನಂ ‘‘ಏವಮೇತ’’ನ್ತಿ ಸದ್ದಹನವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಪಕ್ಖನ್ದನಂ।
Aṭṭhavatthukāpīti na kevalaṃ soḷasavatthukā, nāpi ratanattayavatthukā ca, atha kho aṭṭhavatthukāpi. Ratanattaye saṃsayāpannassa sikkhādīsu kaṅkhāsambhavato, tattha nibbematikassa tadabhāvato ca sesavicikicchānaṃ ratanattayavicikicchāmūlikatā daṭṭhabbā. Anupavisanaṃ ‘‘evameta’’nti saddahanavasena ārammaṇassa pakkhandanaṃ.
ನೀವರಣಪಬ್ಬವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nīvaraṇapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಖ. ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಪಬ್ಬವಣ್ಣನಾ
Kha. bojjhaṅgapabbavaṇṇanā
ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಗ್ಗಹಣೇನ।
Tenāti atthasannissitaggahaṇena.
ಪಚ್ಚಯವಸೇನ ದುಬ್ಬಲಭಾವೋ ಮನ್ದತಾ।
Paccayavasena dubbalabhāvo mandatā.
ಪಬ್ಬತಪದೇಸವನಗಹನನ್ತರಿತೋಪಿ ಗಾಮೋ ನ ದೂರೇ, ಪಬ್ಬತಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗನ್ತಬ್ಬತಾಯ ಆವಾಸೋ ಅರಞ್ಞಲಕ್ಖಣೂಪೇತೋ, ತಸ್ಮಾ ಮಂಸಸೋತೇನೇವ ಅಸ್ಸೋಸೀತಿ ವದನ್ತಿ।
Pabbatapadesavanagahanantaritopi gāmo na dūre, pabbataṃ parikkhipitvā gantabbatāya āvāso araññalakkhaṇūpeto, tasmā maṃsasoteneva assosīti vadanti.
ಸಮ್ಪತ್ತಿಹೇತುತಾಯ ಪಸಾದೋ ಸಿನೇಹಪರಿಯಾಯೇನ ವುತ್ತೋ।
Sampattihetutāya pasādo sinehapariyāyena vutto.
ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ತಿಕ್ಖಭಾವಾಪಾದನಂ ತೇಜನಂ। ತೋಸನಂ ಪಮೋದನಂ।
Indriyānaṃ tikkhabhāvāpādanaṃ tejanaṃ. Tosanaṃ pamodanaṃ.
ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಪಬ್ಬವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bojjhaṅgapabbavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಪಠಮಸ್ಸ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಸ್ಸ, ಸುದ್ಧವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಇತರೇಸಂ। ಆಗಮನವಸೇನ ವುತ್ತಂ ಅಞ್ಞಥಾ ಮಗ್ಗಸಮ್ಮಾಸತಿಯಾ ಕಥಂ ಕಾಯಾರಮ್ಮಣತಾ ಸಿಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸಿಆದೀನಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಾನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವುತ್ತಾನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಹಿ ಸಕ್ಕಾ ಏಕಸ್ಸ…ಪೇ॰… ವತ್ತು’’ನ್ತಿ। ಅನೇಕಸತಿಸಮ್ಭವಾವಬೋಧಪಸಙ್ಗಾತಿ ಏಕಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೇನ ಅನೇಕಿಸ್ಸಾ ಸತಿಯಾ ಸಮ್ಭವಸ್ಸ, ಸತಿ ಚ ತಸ್ಮಿಂ ಅನೇಕಾವಬೋಧಸ್ಸ ಚ ಆಪಜ್ಜನತೋ। ಸಕಿಚ್ಚಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಕಿಚ್ಚವಿಸೇಸವಿಸಿಟ್ಠೇ। ಧಮ್ಮಭೇದೇನಾತಿ ಆರಮ್ಮಣಭೇದವಿಸಿಟ್ಠೇನ ಧಮ್ಮವಿಸೇಸೇನ। ನ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ ಕಿಚ್ಚನ್ತಿ ಏಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಞ್ಞಧಮ್ಮೋ ಕಿಚ್ಚಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ ತದಭಾವತೋ। ಧಮ್ಮಭೇದೇನ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಭಾಗೇನ। ತಸ್ಸ ಭೇದೋತಿ ತಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಭೇದೋ ನತ್ಥಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ನಯಿಧ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಭಾಗೇನ ಕಿಚ್ಚಭೇದೋ ಇಚ್ಛಿತೋ, ಕಿಚ್ಚಭೇದೇನ ಪನ ಧಮ್ಮವಿಭಾಗೋ ಇಚ್ಛಿತೋ, ತಸ್ಮಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏಕಾವಾ’’ತಿಆದಿ।
Samathavipassanāvasena paṭhamassa satipaṭṭhānassa, suddhavipassanāvasena itaresaṃ. Āgamanavasena vuttaṃ aññathā maggasammāsatiyā kathaṃ kāyārammaṇatā siyāti adhippāyo. Kāyānupassiādīnaṃ catubbidhānaṃ puggalānaṃ vuttānaṃ. Tenāha ‘‘na hi sakkā ekassa…pe… vattu’’nti. Anekasatisambhavāvabodhapasaṅgāti ekacittuppādena anekissā satiyā sambhavassa, sati ca tasmiṃ anekāvabodhassa ca āpajjanato. Sakiccaparicchinneti attano kiccavisesavisiṭṭhe. Dhammabhedenāti ārammaṇabhedavisiṭṭhena dhammavisesena. Na dhammassa dhammo kiccanti ekassa dhammassa aññadhammo kiccaṃ nāma na hoti tadabhāvato. Dhammabhedena dhammassa vibhāgena. Tassa bhedoti tassa kiccassa bhedo natthi. Tasmāti yasmā nayidha dhammassa vibhāgena kiccabhedo icchito, kiccabhedena pana dhammavibhāgo icchito, tasmā. Tena vuttaṃ ‘‘ekāvā’’tiādi.
ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Suttantabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
೨. ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ
2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
೩೭೪. ‘‘ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ’’ತಿ ಇದಂ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಸತಿಪಟ್ಠಾನವಿಸೇಸನಂ, ತಞ್ಚ ಆಗಮನಸಿದ್ಧಂ, ಅಞ್ಞಥಾ ತಸ್ಸ ಅಸಮ್ಭವತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಆಗಮನವಸೇನ…ಪೇ॰… ದೇಸೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಪುಗ್ಗಲಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾತಿ ‘‘ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ। ತಥಾ ಅನಾಮಸನತೋ ಏವ ಆಗಮನವಿಸೇಸನಂ ಅಕತ್ವಾ। ನಯದ್ವಯೇತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾನಯೋ, ಸುದ್ಧಿಕನಯೋತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ನಯದ್ವಯೇ।
374. ‘‘Kāye kāyānupassī’’ti idaṃ puggalādhiṭṭhānena satipaṭṭhānavisesanaṃ, tañca āgamanasiddhaṃ, aññathā tassa asambhavatoti āha ‘‘āgamanavasena…pe… desetvā’’ti. Puggalaṃ anāmasitvāti ‘‘kāye kāyānupassī’’ti evaṃ puggalaṃ aggahetvā. Tathā anāmasanato eva āgamanavisesanaṃ akatvā. Nayadvayeti anupassanānayo, suddhikanayoti etasmiṃ nayadvaye.
ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸತಿಪಟ್ಠಾನವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Satipaṭṭhānavibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ವಿಭಙ್ಗಪಾಳಿ • Vibhaṅgapāḷi / ೭. ಸತಿಪಟ್ಠಾನವಿಭಙ್ಗೋ • 7. Satipaṭṭhānavibhaṅgo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನೀ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
೧. ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯಂ ಉದ್ದೇಸವಾರವಣ್ಣನಾ • 1. Suttantabhājanīyaṃ uddesavāravaṇṇanā
೨. ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ೭. ಸತಿಪಟ್ಠಾನವಿಭಙ್ಗೋ • 7. Satipaṭṭhānavibhaṅgo
