Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Vibhaṅgapāḷi

    ੭. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ

    7. Satipaṭṭhānavibhaṅgo

    ੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ

    1. Suttantabhājanīyaṃ

    ੩੫੫. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।

    355. Cattāro satipaṭṭhānā – idha bhikkhu ajjhattaṃ kāye kāyānupassī viharati bahiddhā kāye kāyānupassī viharati ajjhattabahiddhā kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, ajjhattaṃ vedanāsu vedanānupassī viharati bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharati ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, ajjhattaṃ citte cittānupassī viharati bahiddhā citte cittānupassī viharati ajjhattabahiddhā citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, ajjhattaṃ dhammesu dhammānupassī viharati bahiddhā dhammesu dhammānupassī viharati ajjhattabahiddhā dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.

    ੧. ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

    1. Kāyānupassanāniddeso

    ੩੫੬. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਯਂ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਤਲਾ ਅਧੋ ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪੂਰਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿਨੋ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਤਿ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ ਨਖਾ ਦਨ੍ਤਾ ਤਚੋ ਮਂਸਂ ਨ੍ਹਾਰੁ 1 ਅਟ੍ਠਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ 2 વਕ੍ਕਂ ਹਦਯਂ ਯਕਨਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਪਿਹਕਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਅਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਉਦਰਿਯਂ ਕਰੀਸਂ ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਲੋਹਿਤਂ ਸੇਦੋ ਮੇਦੋ ਅਸ੍ਸੁ વਸਾ ਖੇਲ਼ੋ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਲਸਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਿਤ੍વਾ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਬਹੁਲੀਕਰਿਤ੍વਾ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਾਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ।

    356. Kathañca bhikkhu ajjhattaṃ kāye kāyānupassī viharati? Idha bhikkhu ajjhattaṃ kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati – ‘‘atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru 3 aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ 4 vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta’’nti. So taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṃ vavatthapeti. So taṃ nimittaṃ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṃ vavatthapetvā bahiddhā kāye cittaṃ upasaṃharati.

    ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਾਯਂ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਤਲਾ ਅਧੋ ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪੂਰਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿਨੋ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਤਿ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ ਨਖਾ ਦਨ੍ਤਾ ਤਚੋ ਮਂਸਂ ਨ੍ਹਾਰੁ ਅਟ੍ਠਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ વਕ੍ਕਂ ਹਦਯਂ ਯਕਨਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਪਿਹਕਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਅਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਉਦਰਿਯਂ ਕਰੀਸਂ ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਲੋਹਿਤਂ ਸੇਦੋ ਮੇਦੋ ਅਸ੍ਸੁ વਸਾ ਖੇਲ਼ੋ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਲਸਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਿਤ੍વਾ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਬਹੁਲੀਕਰਿਤ੍વਾ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਾਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ।

    Kathañca bhikkhu bahiddhā kāye kāyānupassī viharati? Idha bhikkhu bahiddhā kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati – ‘‘atthissa kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta’’nti. So taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṃ vavatthapeti. So taṃ nimittaṃ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṃ vavatthapetvā ajjhattabahiddhā kāye cittaṃ upasaṃharati.

    ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਾਯਂ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਤਲਾ ਅਧੋ ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪੂਰਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿਨੋ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਤਿ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ ਨਖਾ ਦਨ੍ਤਾ ਤਚੋ ਮਂਸਂ ਨ੍ਹਾਰੁ ਅਟ੍ਠਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ વਕ੍ਕਂ ਹਦਯਂ ਯਕਨਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਪਿਹਕਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਅਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਉਦਰਿਯਂ ਕਰੀਸਂ ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਲੋਹਿਤਂ ਸੇਦੋ ਮੇਦੋ ਅਸ੍ਸੁ વਸਾ ਖੇਲ਼ੋ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਲਸਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।

    Kathañca bhikkhu ajjhattabahiddhā kāye kāyānupassī viharati? Idha bhikkhu ajjhattabahiddhā kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati – ‘‘atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta’’nti. Evaṃ bhikkhu ajjhattabahiddhā kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.

    ੩੫੭. ਅਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ? ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ’’। ਇਮਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ।

    357. Anupassīti. Tattha katamā anupassanā? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘anupassanā’’. Imāya anupassanāya upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘anupassī’’ti.

    ੩੫੮. વਿਹਰਤੀਤਿ। ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।

    358. Viharatīti. Iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.

    ੩੫੯. ਆਤਾਪੀਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਆਤਾਪੋ 5? ਯੋ ਚੇਤਸਿਕੋ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਆਤਾਪੋ’’। ਇਮਿਨਾ ਆਤਾਪੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਆਤਾਪੀ’’ਤਿ।

    359. Ātāpīti. Tattha katamo ātāpo 6? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘ātāpo’’. Iminā ātāpena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘ātāpī’’ti.

    ੩੬੦. ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ । ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ? ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’’। ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ।

    360. Sampajānoti . Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iminā sampajaññena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘sampajāno’’ti.

    ੩੬੧. ਸਤਿਮਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਤਿ? ਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿ’’। ਇਮਾਯ ਸਤਿਯਾ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਮਾ’’ਤਿ।

    361. Satimāti. Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’. Imāya satiyā upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘satimā’’ti.

    ੩੬੨. વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਲੋਕੋ? ਸ੍વੇવ ਕਾਯੋ ਲੋਕੋ। ਪਞ੍ਚਪਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲੋਕੋ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਲੋਕੋ’’। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾ? ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਾਗੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾ’’। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ? ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਅਸਾਤਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਅਸਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਅਸਾਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ’’। ਇਤਿ ਅਯਞ੍ਚ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਇਦਞ੍ਚ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਇਮਮ੍ਹਿ ਲੋਕੇ વਿਨੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਟਿવਿਨੀਤਾ ਸਨ੍ਤਾ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ।

    362. Vineyya loke abhijjhādomanassanti. Tattha katamo loko? Sveva kāyo loko. Pañcapi upādānakkhandhā loko. Ayaṃ vuccati ‘‘loko’’. Tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘abhijjhā’’. Tattha katamaṃ domanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘domanassaṃ’’. Iti ayañca abhijjhā idañca domanassaṃ imamhi loke vinītā honti paṭivinītā santā samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘vineyya loke abhijjhādomanassa’’nti.

    ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ।

    Kāyānupassanāniddeso.

    ੨. વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

    2. Vedanānupassanāniddeso

    ੩੬੩. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨੋ ‘‘ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਾਮੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨੋ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਾਮੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨੋ ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਾਮੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਮਿਸਂ વਾ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨੋ ‘‘ਸਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਾਮੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ વਾ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨੋ ‘‘ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਾਮੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਮਿਸਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨੋ ‘‘ਸਾਮਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਾਮੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨੋ ‘‘ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਾਮੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਮਿਸਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨੋ ‘‘ਸਾਮਿਸਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਾਮੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨੋ ‘‘ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਾਮੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਿਤ੍વਾ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਬਹੁਲੀਕਰਿਤ੍વਾ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વੇਦਨਾਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ।

    363. Kathañca bhikkhu ajjhattaṃ vedanāsu vedanānupassī viharati? Idha bhikkhu sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti pajānāti, dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti pajānāti, adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti pajānāti, sāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘‘sāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘‘nirāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti pajānāti, sāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘‘sāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘‘nirāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti pajānāti, sāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘‘sāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘‘nirāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’’ti pajānāti. So taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṃ vavatthapeti. So taṃ nimittaṃ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṃ vavatthapetvā bahiddhā vedanāsu cittaṃ upasaṃharati.

    ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨਂ ‘‘ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨਂ ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਮਿਸਂ વਾ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨਂ ‘‘ਸਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ વਾ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨਂ ‘‘ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਮਿਸਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨਂ ‘‘ਸਾਮਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨਂ ‘‘ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਮਿਸਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨਂ ‘‘ਸਾਮਿਸਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਮਾਨਂ ‘‘ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਿਤ੍વਾ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਬਹੁਲੀਕਰਿਤ੍વਾ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વੇਦਨਾਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ।

    Kathañca bhikkhu bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharati? Idha bhikkhu sukhaṃ vedanaṃ vedayamānaṃ ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vedayatī’’ti pajānāti, dukkhaṃ vedanaṃ vedayamānaṃ ‘‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayatī’’ti pajānāti, adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamānaṃ ‘‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayatī’’ti pajānāti, sāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamānaṃ ‘‘sāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayatī’’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamānaṃ ‘‘nirāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayatī’’ti pajānāti, sāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamānaṃ ‘‘sāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ vedayatī’’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamānaṃ ‘‘nirāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ vedayatī’’ti pajānāti, sāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamānaṃ ‘‘sāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayatī’’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamānaṃ ‘‘nirāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayatī’’ti pajānāti. So taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṃ vavatthapeti. So taṃ nimittaṃ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṃ vavatthapetvā ajjhattabahiddhā vedanāsu cittaṃ upasaṃharati.

    ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ‘‘ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਮਿਸਂ વਾ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ‘‘ਸਾਮਿਸਾ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ વਾ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ‘‘ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਮਿਸਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ ‘‘ਸਾਮਿਸਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ ‘‘ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਮਿਸਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ‘‘ਸਾਮਿਸਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਰਾਮਿਸਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ‘‘ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।

    Kathañca bhikkhu ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharati? Idha bhikkhu sukhaṃ vedanaṃ ‘‘sukhā vedanā’’ti pajānāti, dukkhaṃ vedanaṃ ‘‘dukkhā vedanā’’ti pajānāti, adukkhamasukhaṃ vedanaṃ ‘‘adukkhamasukhā vedanā’’ti pajānāti, sāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ ‘‘sāmisā sukhā vedanā’’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ ‘‘nirāmisā sukhā vedanā’’ti pajānāti, sāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ ‘‘sāmisā dukkhā vedanā’’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ ‘‘nirāmisā dukkhā vedanā’’ti pajānāti, sāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ ‘‘sāmisā adukkhamasukhā vedanā’’ti pajānāti, nirāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ ‘‘nirāmisā adukkhamasukhā vedanā’’ti pajānāti. Evaṃ bhikkhu ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.

    ੩੬੪. ਅਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ …ਪੇ॰… વਿਹਰਤੀਤਿ…ਪੇ॰… ਆਤਾਪੀਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਤਿਮਾਤਿ…ਪੇ॰… વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਲੋਕੋ? ਸਾਯੇવ વੇਦਨਾ ਲੋਕੋ। ਪਞ੍ਚਪਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲੋਕੋ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਲੋਕੋ’’। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾ? ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਾਗੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾ’’। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ? ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਅਸਾਤਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਅਸਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਅਸਾਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ’’। ਇਤਿ ਅਯਞ੍ਚ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਇਦਞ੍ਚ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਇਮਮ੍ਹਿ ਲੋਕੇ વਿਨੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਟਿવਿਨੀਤਾ ਸਨ੍ਤਾ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ।

    364. Anupassīti …pe… viharatīti…pe… ātāpīti…pe… sampajānoti…pe… satimāti…pe… vineyya loke abhijjhādomanassanti. Tattha katamo loko? Sāyeva vedanā loko. Pañcapi upādānakkhandhā loko. Ayaṃ vuccati ‘‘loko’’. Tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘abhijjhā’’. Tattha katamaṃ domanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘domanassaṃ’’. Iti ayañca abhijjhā idañca domanassaṃ imamhi loke vinītā honti paṭivinītā santā samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘vineyya loke abhijjhādomanassa’’nti.

    વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ।

    Vedanānupassanāniddeso.

    ੩. ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

    3. Cittānupassanāniddeso

    ੩੬੫. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਰਾਗਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਰਾਗਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વੀਤਰਾਗਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વੀਤਰਾਗਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਦੋਸਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਦੋਸਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વੀਤਦੋਸਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વੀਤਦੋਸਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮੋਹਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮੋਹਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વੀਤਮੋਹਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વੀਤਮੋਹਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਗ੍ਗਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਉਤ੍ਤਰਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਉਤ੍ਤਰਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮਾਹਿਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਾਹਿਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਮਾਹਿਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸਮਾਹਿਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਮੁਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅવਿਮੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਿਤ੍વਾ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਬਹੁਲੀਕਰਿਤ੍વਾ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ।

    365. Kathañca bhikkhu ajjhattaṃ citte cittānupassī viharati? Idha bhikkhu sarāgaṃ vā cittaṃ ‘‘sarāgaṃ me citta’’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘‘vītarāgaṃ me citta’’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ ‘‘sadosaṃ me citta’’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘‘vītadosaṃ me citta’’nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ ‘‘samohaṃ me citta’’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘‘vītamohaṃ me citta’’nti pajānāti, saṃkhittaṃ vā cittaṃ ‘‘saṃkhittaṃ me citta’’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘‘vikkhittaṃ me citta’’nti pajānāti, mahaggataṃ vā cittaṃ ‘‘mahaggataṃ me citta’’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘‘amahaggataṃ me citta’’nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ ‘‘sauttaraṃ me citta’’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘‘anuttaraṃ me citta’’nti pajānāti, samāhitaṃ vā cittaṃ ‘‘samāhitaṃ me citta’’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘‘asamāhitaṃ me citta’’nti pajānāti, vimuttaṃ vā cittaṃ ‘‘vimuttaṃ me citta’’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘‘avimuttaṃ me citta’’nti pajānāti. So taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṃ vavatthapeti. So taṃ nimittaṃ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṃ vavatthapetvā bahiddhā citte cittaṃ upasaṃharati.

    ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਰਾਗਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਰਾਗਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વੀਤਰਾਗਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વੀਤਰਾਗਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਦੋਸਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਦੋਸਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વੀਤਦੋਸਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વੀਤਦੋਸਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮੋਹਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮੋਹਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વੀਤਮੋਹਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વੀਤਮੋਹਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਂਖਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਗ੍ਗਤਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਮਹਗ੍ਗਤਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਉਤ੍ਤਰਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਉਤ੍ਤਰਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮਾਹਿਤਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਾਹਿਤਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਮਾਹਿਤਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸਮਾਹਿਤਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਮੁਤ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅવਿਮੁਤ੍ਤਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਿਤ੍વਾ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਬਹੁਲੀਕਰਿਤ੍વਾ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ।

    Kathañca bhikkhu bahiddhā citte cittānupassī viharati? Idha bhikkhu sarāgaṃ vāssa cittaṃ ‘‘sarāgamassa citta’’nti pajānāti, vītarāgaṃ vāssa cittaṃ ‘‘vītarāgamassa citta’’nti pajānāti, sadosaṃ vāssa cittaṃ ‘‘sadosamassa citta’’nti pajānāti, vītadosaṃ vāssa cittaṃ ‘‘vītadosamassa citta’’nti pajānāti, samohaṃ vāssa cittaṃ ‘‘samohamassa citta’’nti pajānāti, vītamohaṃ vāssa cittaṃ ‘‘vītamohamassa citta’’nti pajānāti, saṃkhittaṃ vāssa cittaṃ ‘‘saṃkhittamassa citta’’nti pajānāti, vikkhittaṃ vāssa cittaṃ ‘‘vikkhittamassa citta’’nti pajānāti, mahaggataṃ vāssa cittaṃ ‘‘mahaggatamassa citta’’nti pajānāti, amahaggataṃ vāssa cittaṃ ‘‘amahaggatamassa citta’’nti pajānāti, sauttaraṃ vāssa cittaṃ ‘‘sauttaramassa citta’’nti pajānāti, anuttaraṃ vāssa cittaṃ ‘‘anuttaramassa citta’’nti pajānāti, samāhitaṃ vāssa cittaṃ ‘‘samāhitamassa citta’’nti pajānāti, asamāhitaṃ vāssa cittaṃ ‘‘asamāhitamassa citta’’nti pajānāti, vimuttaṃ vāssa cittaṃ ‘‘vimuttamassa citta’’nti pajānāti, avimuttaṃ vāssa cittaṃ ‘‘avimuttamassa citta’’nti pajānāti. So taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṃ vavatthapeti. So taṃ nimittaṃ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṃ vavatthapetvā ajjhattabahiddhā citte cittaṃ upasaṃharati.

    ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਰਾਗਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વੀਤਰਾਗਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વੀਤਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਦੋਸਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਦੋਸਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વੀਤਦੋਸਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વੀਤਦੋਸਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਮੋਹਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮੋਹਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વੀਤਮੋਹਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વੀਤਮੋਹਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਗ੍ਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਉਤ੍ਤਰਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਉਤ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ , ਸਮਾਹਿਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਮਾਹਿਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਮੁਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅવਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।

    Kathañca bhikkhu ajjhattabahiddhā citte cittānupassī viharati? Idha bhikkhu sarāgaṃ vā cittaṃ ‘‘sarāgaṃ citta’’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘‘vītarāgaṃ citta’’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ ‘‘sadosaṃ citta’’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘‘vītadosaṃ citta’’nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ ‘‘samohaṃ citta’’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘‘vītamohaṃ citta’’nti pajānāti, saṃkhittaṃ vā cittaṃ ‘‘saṃkhittaṃ citta’’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘‘vikkhittaṃ citta’’nti pajānāti, mahaggataṃ vā cittaṃ ‘‘mahaggataṃ citta’’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘‘amahaggataṃ citta’’nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ ‘‘sauttaraṃ citta’’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘‘anuttaraṃ citta’’nti pajānāti , samāhitaṃ vā cittaṃ ‘‘samāhitaṃ citta’’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘‘asamāhitaṃ citta’’nti pajānāti, vimuttaṃ vā cittaṃ ‘‘vimuttaṃ citta’’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘‘avimuttaṃ citta’’nti pajānāti. Evaṃ bhikkhu ajjhattabahiddhā citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.

    ੩੬੬. ਅਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ…ਪੇ॰… વਿਹਰਤੀਤਿ…ਪੇ॰… ਆਤਾਪੀਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਤਿਮਾਤਿ…ਪੇ॰… વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਲੋਕੋ? ਤਂਯੇવ ਚਿਤ੍ਤਂ ਲੋਕੋ। ਪਞ੍ਚਪਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲੋਕੋ – ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾ? ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਾਗੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾ’’। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ? ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਅਸਾਤਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਅਸਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਅਸਾਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ’’। ਇਤਿ ਅਯਞ੍ਚ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਇਦਞ੍ਚ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਇਮਮ੍ਹਿ ਲੋਕੇ વਿਨੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਟਿવਿਨੀਤਾ ਸਨ੍ਤਾ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ।

    366. Anupassīti…pe… viharatīti…pe… ātāpīti…pe… sampajānoti…pe… satimāti…pe… vineyya loke abhijjhādomanassanti. Tattha katamo loko? Taṃyeva cittaṃ loko. Pañcapi upādānakkhandhā loko – tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘abhijjhā’’. Tattha katamaṃ domanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘domanassaṃ’’. Iti ayañca abhijjhā idañca domanassaṃ imamhi loke vinītā honti paṭivinītā santā samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘vineyya loke abhijjhādomanassa’’nti.

    ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ।

    Cittānupassanāniddeso.

    ੪. ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

    4. Dhammānupassanāniddeso

    ੩੬੭. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਪਹੀਨਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ 7 …ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਪਹੀਨਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ।

    367. Kathañca bhikkhu ajjhattaṃ dhammesu dhammānupassī viharati? Idha bhikkhu santaṃ vā ajjhattaṃ kāmacchandaṃ ‘‘atthi me ajjhattaṃ kāmacchando’’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ kāmacchandaṃ ‘‘natthi me ajjhattaṃ kāmacchando’’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa kāmacchandassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa kāmacchandassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa kāmacchandassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. Santaṃ vā ajjhattaṃ byāpādaṃ…pe… santaṃ vā ajjhattaṃ thinamiddhaṃ 8 …pe… santaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ…pe… santaṃ vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ ‘‘atthi me ajjhattaṃ vicikicchā’’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ ‘‘natthi me ajjhattaṃ vicikicchā’’ti pajānāti, yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannāya vicikicchāya pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnāya vicikicchāya āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰੀ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ 9 …ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ …ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰੀ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਿਤ੍વਾ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਬਹੁਲੀਕਰਿਤ੍વਾ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ।

    Santaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ ‘‘atthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgo’’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ ‘‘natthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgo’’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti, santaṃ vā ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vā ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgaṃ 10 …pe… santaṃ vā ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgaṃ …pe… santaṃ vā ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vā ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vā ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘‘atthi me ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgo’’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘‘natthi me ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgo’’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. So taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṃ vavatthapeti. So taṃ nimittaṃ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṃ vavatthapetvā bahiddhā dhammesu cittaṃ upasaṃharati.

    ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ , ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਪਹੀਨਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਾਦਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਸ੍ਸ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿਸ੍ਸ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਪਹੀਨਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ।

    Kathañca bhikkhu bahiddhā dhammesu dhammānupassī viharati? Idha bhikkhu santaṃ vāssa kāmacchandaṃ ‘‘atthissa kāmacchando’’ti pajānāti, asantaṃ vāssa kāmacchandaṃ ‘‘natthissa kāmacchando’’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa kāmacchandassa uppādo hoti tañca pajānāti , yathā ca uppannassa kāmacchandassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa kāmacchandassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. Santaṃ vāssa byāpādaṃ…pe… santaṃ vāssa thinamiddhaṃ…pe… santaṃ vāssa uddhaccakukkuccaṃ…pe… santaṃ vāssa vicikicchaṃ ‘‘atthissa vicikicchā’’ti pajānāti, asantaṃ vāssa vicikicchaṃ ‘‘natthissa vicikicchā’’ti pajānāti, yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannāya vicikicchāya pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnāya vicikicchāya āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰੀ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰੀ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇવਿਤ੍વਾ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਬਹੁਲੀਕਰਿਤ੍વਾ ਸ੍વਾવਤ੍ਥਿਤਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ।

    Santaṃ vāssa satisambojjhaṅgaṃ ‘‘atthissa satisambojjhaṅgo’’ti pajānāti, asantaṃ vāssa satisambojjhaṅgaṃ ‘‘natthissa satisambojjhaṅgo’’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. Santaṃ vāssa dhammavicayasambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vāssa vīriyasambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vāssa pītisambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vāssa passaddhisambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vāssa samādhisambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vāssa upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘‘atthissa upekkhāsambojjhaṅgo’’ti pajānāti, asantaṃ vāssa upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘‘natthissa upekkhāsambojjhaṅgo’’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. So taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svāvatthitaṃ vavatthapeti. So taṃ nimittaṃ āsevitvā bhāvetvā bahulīkaritvā svāvatthitaṃ vavatthapetvā ajjhattabahiddhā dhammesu cittaṃ upasaṃharati.

    ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ , ਯਥਾ ਚ ਪਹੀਨਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਪਹੀਨਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ।

    Kathañca bhikkhu ajjhattabahiddhā dhammesu dhammānupassī viharati? Idha bhikkhu santaṃ vā kāmacchandaṃ ‘‘atthi kāmacchando’’ti pajānāti, asantaṃ vā kāmacchandaṃ ‘‘natthi kāmacchando’’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa kāmacchandassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa kāmacchandassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti , yathā ca pahīnassa kāmacchandassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. Santaṃ vā byāpādaṃ…pe… santaṃ vā thinamiddhaṃ…pe… santaṃ vā uddhaccakukkuccaṃ…pe… santaṃ vā vicikicchaṃ ‘‘atthi vicikicchā’’ti pajānāti, asantaṃ vā vicikicchaṃ ‘‘natthi vicikicchā’’ti pajānāti, yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannāya vicikicchāya pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnāya vicikicchāya āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti.

    ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰੀ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤਂ વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਸਨ੍ਤਂ વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰੀ ਹੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।

    Santaṃ vā satisambojjhaṅgaṃ ‘‘atthi satisambojjhaṅgo’’ti pajānāti, asantaṃ vā satisambojjhaṅgaṃ ‘‘natthi satisambojjhaṅgo’’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. Santaṃ vā dhammavicayasambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vā vīriyasambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vā pītisambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vā passaddhisambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vā samādhisambojjhaṅgaṃ…pe… santaṃ vā upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘‘atthi upekkhāsambojjhaṅgo’’ti pajānāti, asantaṃ vā upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘‘natthi upekkhāsambojjhaṅgo’’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. Evaṃ bhikkhu ajjhattabahiddhā dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.

    ੩੬੮. ਅਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ? ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ। ਇਮਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ।

    368. Anupassīti. Tattha katamā anupassanā? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati anupassanā. Imāya anupassanāya upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘anupassī’’ti.

    ੩੬੯. વਿਹਰਤੀਤਿ। ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।

    369. Viharatīti. Iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.

    ੩੭੦. ਆਤਾਪੀਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਆਤਾਪੋ? ਯੋ ਚੇਤਸਿਕੋ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਆਤਾਪੋ’’। ਇਮਿਨਾ ਆਤਾਪੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਆਤਾਪੀ’’ਤਿ।

    370. Ātāpīti. Tattha katamo ātāpo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘ātāpo’’. Iminā ātāpena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘ātāpī’’ti.

    ੩੭੧. ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ । ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ? ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’’। ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ।

    371. Sampajānoti . Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iminā sampajaññena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘sampajāno’’ti.

    ੩੭੨. ਸਤਿਮਾਤਿ । ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਤਿ? ਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿ’’। ਇਮਾਯ ਸਤਿਯਾ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਮਾ’’ਤਿ।

    372. Satimāti . Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’. Imāya satiyā upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘satimā’’ti.

    ੩੭੩. વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਲੋਕੋ? ਤੇવ ਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕੋ। ਪਞ੍ਚਪਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲੋਕੋ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਲੋਕੋ’’। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾ? ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਾਗੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾ’’। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ? ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਅਸਾਤਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਅਸਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਅਸਾਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ’’। ਇਤਿ ਅਯਞ੍ਚ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਇਦਞ੍ਚ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਇਮਮ੍ਹਿ ਲੋਕੇ વਿਨੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਟਿવਿਨੀਤਾ ਸਨ੍ਤਾ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ।

    373. Vineyya loke abhijjhādomanassanti. Tattha katamo loko? Teva dhammā loko. Pañcapi upādānakkhandhā loko. Ayaṃ vuccati ‘‘loko’’. Tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘abhijjhā’’. Tattha katamaṃ domanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘domanassaṃ’’. Iti ayañca abhijjhā idañca domanassaṃ imamhi loke vinītā honti paṭivinītā santā samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘vineyya loke abhijjhādomanassa’’nti.

    ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ।

    Dhammānupassanāniddeso.

    ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ।

    Suttantabhājanīyaṃ.

    ੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਂ

    2. Abhidhammabhājanīyaṃ

    ੩੭੪. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ, વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ।

    374. Cattāro satipaṭṭhānā – idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati, vedanāsu vedanānupassī viharati, citte cittānupassī viharati, dhammesu dhammānupassī viharati.

    ੩੭੫. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।

    375. Kathañca bhikkhu kāye kāyānupassī viharati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ kāye kāyānupassī, yā tasmiṃ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘satipaṭṭhānaṃ’’. Avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

    ੩੭੬. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।

    376. Kathañca bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ vedanāsu vedanānupassī, yā tasmiṃ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati satipaṭṭhānaṃ. Avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

    ੩੭੭. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।

    377. Kathañca bhikkhu citte cittānupassī viharati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ citte cittānupassī, yā tasmiṃ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘satipaṭṭhānaṃ’’. Avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

    ੩੭੮. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।

    378. Kathañca bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ dhammesu dhammānupassī, yā tasmiṃ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘satipaṭṭhānaṃ’’. Avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

    ੩੭੯. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।

    379. Tattha katamaṃ satipaṭṭhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ dhammesu dhammānupassī, yā tasmiṃ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘satipaṭṭhānaṃ’’. Avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

    ੩੮੦. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ, વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ।

    380. Cattāro satipaṭṭhānā – idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati, vedanāsu vedanānupassī viharati, citte cittānupassī viharati, dhammesu dhammānupassī viharati.

    ੩੮੧. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕਂ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।

    381. Kathañca bhikkhu kāye kāyānupassī viharati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ kāye kāyānupassī, yā tasmiṃ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘satipaṭṭhānaṃ’’. Avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

    ੩੮੨. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕਂ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।

    382. Kathañca bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ vedanāsu vedanānupassī, yā tasmiṃ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘satipaṭṭhānaṃ’’. Avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

    ੩੮੩. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕਂ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।

    383. Kathañca bhikkhu citte cittānupassī viharati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ citte cittānupassī, yā tasmiṃ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘satipaṭṭhānaṃ’’. Avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

    ੩੮੪. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕਂ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।

    384. Kathañca bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ dhammesu dhammānupassī, yā tasmiṃ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘satipaṭṭhānaṃ’’. Avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

    ੩੮੫. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕਂ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।

    385. Tattha katamaṃ satipaṭṭhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ, yā tasmiṃ samaye sati anussati sammāsati satisambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘satipaṭṭhānaṃ’’. Avasesā dhammā satipaṭṭhānasampayuttā.

    ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਂ।

    Abhidhammabhājanīyaṃ.

    ੩. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕਂ

    3. Pañhāpucchakaṃ

    ੩੮੬. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।

    386. Cattāro satipaṭṭhānā – idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.

    ੩੮੭. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਕਤਿ ਕੁਸਲਾ, ਕਤਿ ਅਕੁਸਲਾ, ਕਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਸਰਣਾ, ਕਤਿ ਅਰਣਾ?

    387. Catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?

    ੧. ਤਿਕਂ

    1. Tikaṃ

    ੩੮੮. ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ। ਸਿਯਾ ਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਸਿਯਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ। ਸਿਯਾ વਿਪਾਕਾ ਸਿਯਾ વਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ। ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਅਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾ। ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਅਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ। ਸਿਯਾ ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰਾ, ਸਿਯਾ ਅવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ, ਸਿਯਾ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰਾ। ਸਿਯਾ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾ, ਸਿਯਾ ਸੁਖਸਹਗਤਾ, ਸਿਯਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ। ਨੇવ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾવਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ। ਨੇવ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾવਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਾ। ਸਿਯਾ ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋ, ਸਿਯਾ ਨੇવਾਚਯਗਾਮਿਨਾਪਚਯਗਾਮਿਨੋ। ਸਿਯਾ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਸਿਯਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾ। ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ। ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਾ। ਪਣੀਤਾ। ਸਿਯਾ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਿਯਤਾ। ਨ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਾ , ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾ, ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ, ਸਿਯਾ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾਤਿਪਿ, ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋਤਿਪਿ। ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਿਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਨੋ। ਸਿਯਾ ਅਤੀਤਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਾਗਤਾ, ਸਿਯਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਪਿ, ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਪਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਪਿ। ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ, ਸਿਯਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ। ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ। ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਅਪ੍ਪਟਿਘਾ।

    388. Siyā kusalā, siyā abyākatā. Siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. Siyā vipākā siyā vipākadhammadhammā. Anupādinnaanupādāniyā. Asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā. Siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā. Siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Siyā apacayagāmino, siyā nevācayagāmināpacayagāmino. Siyā sekkhā, siyā asekkhā. Appamāṇā. Appamāṇārammaṇā. Paṇītā. Siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā. Na maggārammaṇā , siyā maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggahetukātipi, maggādhipatinotipi. Siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino. Siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi. Siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā. Bahiddhārammaṇā. Anidassanaappaṭighā.

    ੨. ਦੁਕਂ

    2. Dukaṃ

    ੩੮੯. ਨ ਹੇਤੂ। ਸਹੇਤੁਕਾ। ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ। ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਹੇਤੂ ਚੇવ ਸਹੇਤੁਕਾ ਚਾਤਿ, ਸਹੇਤੁਕਾ ਚੇવ ਨ ਚ ਹੇਤੂ। ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਹੇਤੂ ਚੇવ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ, ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚੇવ ਨ ਚ ਹੇਤੂ। ਨ ਹੇਤੂ ਸਹੇਤੁਕਾ।

    389. Na hetū. Sahetukā. Hetusampayuttā. Na vattabbā hetū ceva sahetukā cāti, sahetukā ceva na ca hetū. Na vattabbā hetū ceva hetusampayuttā cāti, hetusampayuttā ceva na ca hetū. Na hetū sahetukā.

    ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ। ਸਙ੍ਖਤਾ। ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਾ। ਅਪ੍ਪਟਿਘਾ। ਅਰੂਪਾ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ। ਕੇਨਚਿ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਕੇਨਚਿ ਨ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ। ਨੋ ਆਸવਾ। ਅਨਾਸવਾ। ਆਸવવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ। ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਆਸવਾ ਚੇવ ਸਾਸવਾਚਾਤਿਪਿ, ਸਾਸવਾ ਚੇવ ਨੋ ਚ ਆਸવਾਤਿਪਿ। ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਆਸવਾ ਚੇવ ਆਸવਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਚਾਤਿਪਿ, ਆਸવਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚੇવ ਨੋ ਚ ਆਸવਾਤਿਪਿ। ਆਸવવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ। ਅਨਾਸવਾ। ਨੋ ਸਂਯੋਜਨਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਗਨ੍ਥਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਓਘਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਯੋਗਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਨੀવਰਣਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਪਰਾਮਾਸਾ…ਪੇ॰… ਸਾਰਮ੍ਮਣਾ। ਨੋ ਚਿਤ੍ਤਾ। ਚੇਤਸਿਕਾ। ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ। ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਾ। ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ। ਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਨੋ। ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿਨੋ। ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ। ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਹਭੁਨੋ। ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿਨੋ। ਬਾਹਿਰਾ। ਨੋ ਉਪਾਦਾ। ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਾ । ਨੋ ਉਪਾਦਾਨਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਕਿਲੇਸਾ…ਪੇ॰… ਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਭਾવਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ। ਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਾ। ਨ ਭਾવਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਾ।

    Sappaccayā. Saṅkhatā. Anidassanā. Appaṭighā. Arūpā. Lokuttarā. Kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā. No āsavā. Anāsavā. Āsavavippayuttā. Na vattabbā āsavā ceva sāsavācātipi, sāsavā ceva no ca āsavātipi. Na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttācātipi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavātipi. Āsavavippayuttā. Anāsavā. No saṃyojanā…pe… no ganthā…pe… no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā…pe… no parāmāsā…pe… sārammaṇā. No cittā. Cetasikā. Cittasampayuttā. Cittasaṃsaṭṭhā. Cittasamuṭṭhānā. Cittasahabhuno. Cittānuparivattino. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino. Bāhirā. No upādā. Anupādinnā . No upādānā…pe… no kilesā…pe… na dassanena pahātabbā, na bhāvanāya pahātabbā. Na dassanena pahātabbahetukā. Na bhāvanāya pahātabbahetukā.

    ਸਿਯਾ ਸવਿਤਕ੍ਕਾ, ਸਿਯਾ ਅવਿਤਕ੍ਕਾ। ਸਿਯਾ ਸવਿਚਾਰਾ, ਸਿਯਾ ਅવਿਚਾਰਾ। ਸਿਯਾ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਅਪ੍ਪੀਤਿਕਾ । ਸਿਯਾ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾ, ਸਿਯਾ ਨ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾ। ਸਿਯਾ ਸੁਖਸਹਗਤਾ, ਸਿਯਾ ਨ ਸੁਖਸਹਗਤਾ। ਸਿਯਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ, ਸਿਯਾ ਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ। ਨ ਕਾਮਾવਚਰਾ। ਨ ਰੂਪਾવਚਰਾ। ਨ ਅਰੂਪਾવਚਰਾ। ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ। ਸਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ। ਸਿਯਾ ਨਿਯਤਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਿਯਤਾ। ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ। ਅਰਣਾਤਿ।

    Siyā savitakkā, siyā avitakkā. Siyā savicārā, siyā avicārā. Siyā sappītikā, siyā appītikā . Siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā. Siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā. Siyā upekkhāsahagatā, siyā na upekkhāsahagatā. Na kāmāvacarā. Na rūpāvacarā. Na arūpāvacarā. Apariyāpannā. Siyā niyyānikā, siyā aniyyānikā. Siyā niyatā, siyā aniyatā. Anuttarā. Araṇāti.

    ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕਂ।

    Pañhāpucchakaṃ.

    ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।

    Satipaṭṭhānavibhaṅgo niṭṭhito.







    Footnotes:
    1. ਨਹਾਰੁ (ਸੀ॰)
    2. ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਾ (ਸੀ॰)
    3. nahāru (sī.)
    4. aṭṭhimiñjā (sī.)
    5. ਕਤਮਂ ਆਤਾਪਂ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)
    6. katamaṃ ātāpaṃ (sabbattha)
    7. ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰)
    8. thīnamiddhaṃ (sī. syā.)
    9. વਿਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰)
    10. viriyasambojjhaṅgaṃ (sī. syā.)



    Related texts:



    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਮ੍ਮੋਹવਿਨੋਦਨੀ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
    ੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • 1. Suttantabhājanīyaṃ uddesavāravaṇṇanā
    ੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
    ੩. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕવਣ੍ਣਨਾ • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ੭. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ • 7. Satipaṭṭhānavibhaṅgo

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ੭. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ • 7. Satipaṭṭhānavibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact