| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੨. ਸਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Satisuttavaṇṇanā
੩੬੮. ਸਰਤੀਤਿ ਸਤੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਨ ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਏਦਿਸਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਾਯਾਦਿਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਚਤੁਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਪਞ੍ਞਾਯ, ਅਭਿਕ੍ਕਮਨਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਗਮਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਨਿવਤ੍ਤਨਞ੍ਚ ਨਿવਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ, ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਨ ਗਮਨਂ ਗਮਨਮੇવ। ਕਾਯਂ ਅਭਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਭਿਗਮਨવਸੇਨ ਕਾਯਂ ਨਾਮੇਨ੍ਤੋ। ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਸਯਨੇਸੁ ਯੋ ਗਮਨਾਦਿવਿਧਿਨਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਅਭਿਹਾਰੋ, ਸੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮੋ, ਪਚ੍ਛਤੋ ਅਪਹਰਣਂ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਠਾਨੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਆਸਨਸ੍ਸਾਤਿ ਪੀਠਕਾਦਿਆਸਨਸ੍ਸ। ਪੁਰਿਮਅਙ੍ਗਾਭਿਮੁਖੋਤਿ ਅਟਨਿਕਾਦਿਪੁਰਿਮਾવਯવਾਭਿਮੁਖੋ। ਸਂਸਰਨ੍ਤੋਤਿ ਸਂਸਪ੍ਪਨ੍ਤੋ। ਪਚ੍ਚਾਸਂਸਰਨ੍ਤੋਤਿ ਪਟਿਆਸਪ੍ਪਨ੍ਤੋ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਰੀਰਸ੍ਸੇવ ਅਭਿਮੁਖਸਂਸਪ੍ਪਨਪਟਿਆਸਪ੍ਪਨਾਨਿ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ।
368. Saratīti sato. Ayaṃ pana na yāya kāyaci satiyā sato, atha kho edisāyāti dassento ‘‘kāyādianupassanāsatiyā’’ti āha. Catusampajaññapaññāyāti catubbidhasampajaññapaññāya, abhikkamanaṃ abhikkantanti āha – ‘‘abhikkantaṃ vuccati gamana’’nti. Tathā paṭikkamanaṃ paṭikkantanti vuttaṃ – ‘‘paṭikkantaṃ nivattana’’nti. Nivattanañca nivattimattaṃ, nivattitvā pana gamanaṃ gamanameva. Kāyaṃ abhiharanto abhigamanavasena kāyaṃ nāmento. Ṭhānanisajjāsayanesu yo gamanādividhinā kāyassa purato abhihāro, so abhikkamo, pacchato apaharaṇaṃ paṭikkamoti dassento ‘‘ṭhānepī’’tiādimāha. Āsanassāti pīṭhakādiāsanassa. Purimaaṅgābhimukhoti aṭanikādipurimāvayavābhimukho. Saṃsarantoti saṃsappanto. Paccāsaṃsarantoti paṭiāsappanto. Eseva nayoti iminā sarīrasseva abhimukhasaṃsappanapaṭiāsappanāni nidasseti.
ਸਮ੍ਮਾ ਪਜਾਨਨਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਂ। ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਰਣਸੀਲੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਕਾਰੀ’’ਤਿ। ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੇવ ਹਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ। ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸ੍ਸੇવ વਾ ਕਾਰੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸ੍ਸੇવ ਕਰਣਸੀਲੋ। ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਕਰੋਤੇવਾਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਏવ, ਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸੇવ વਾ ਕਾਰੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ।
Sammā pajānanaṃ sampajānaṃ. Tena attanā kātabbakiccassa karaṇasīlo sampajānakārīti āha – ‘‘sampajaññena sabbakiccakārī’’ti. Sampajānameva hi sampajaññaṃ. Sampajaññasseva vā kārīti sampajaññasseva karaṇasīlo. Sampajaññaṃ karotevāti abhikkantādīsu asammohaṃ uppādeti eva, sampajānasseva vā kāro etassa atthīti sampajānakārī.
ਧਮ੍ਮਤੋ વਡ੍ਢਿਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਹ ਅਤ੍ਥੇਨ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਾਤ੍ਥਕਂ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਦਿ, ਸਾਤ੍ਥਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜਾਨਨਂ ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ। ਸਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕਾਰਾવਹਸ੍ਸ ਹਿਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜਾਨਨਂ ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ। ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਗੋਚਰੇ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਪવਤ੍ਤੇਸੁ ਅવਿਜਹਿਤੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਗੋਚਰੇ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ। ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨਮੇવ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ। ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾਤਿ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰੇਤ੍વਾ, ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਙ੍ਘਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਉਪੋਸਥਪવਾਰਣਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਗਮਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ। ਅਸੁਭਦਸ੍ਸਨਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ વਿવਰਿਤੁਂ ‘‘ਚੇਤਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਏਸੋ। ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨੁਪ੍ਪਾਦਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વੁਦ੍ਧਿ ਏવ। ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰੇਤਿ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰੇ, ਤਥਾ ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍વਾਰੇਤਿਆਦੀਸੁ। ਅਭਯવਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਨ੍ਤਿ ਅਭਯવਾਪਿਯਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਤੀਰੇ।
Dhammato vaḍḍhitasaṅkhātena saha atthena vattatīti sātthakaṃ, abhikkantādi, sātthakassa sampajānanaṃ sātthakasampajaññaṃ. Sappāyassa attano upakārāvahassa hitassa sampajānanaṃ sappāyasampajaññaṃ. Abhikkamādīsu bhikkhācāragocare, aññatthāpi ca pavattesu avijahite kammaṭṭhānasaṅkhāte gocare sampajaññaṃ gocarasampajaññaṃ. Abhikkamādīsu asammuyhanameva sampajaññaṃ asammohasampajaññaṃ. Pariggaṇhitvāti tulayitvā tīretvā, paṭisaṅkhāyāti attho. Saṅghadassaneneva uposathapavāraṇādiatthaṃ gamanaṃ saṅgahitaṃ. Asubhadassanādīti ādi-saddena kasiṇaparikammādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘cetiyaṃ disvāpi hī’’tiādi vuttaṃ. Arahattaṃ pāpuṇātīti ukkaṭṭhaniddeso eso. Samathavipassanuppādanampi hi bhikkhuno vuddhi eva. Dakkhiṇadvāreti cetiyaṅgaṇassa dakkhiṇadvāre, tathā pacchimadvāretiādīsu. Abhayavāpi pāḷiyanti abhayavāpiyā puratthimatīre.
ਬੁਦ੍ਧવਂਸ-ਅਰਿਯવਂਸ-ਚੇਤਿਯવਂਸ-ਦੀਪવਂਸਾਦਿવਂਸਕਥਨਤੋ ਮਹਾਅਰਿਯવਂਸਭਾਣਕੋ ਥੇਰੋ। ਪਞ੍ਞਾਯਨਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯਨਟ੍ਠਾਨੇ। ਏਕਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਤਿ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰਪਤਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿવਤ੍ਤਨਂ ਅਕਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅવਟ੍ਠਾਨੇ। ਕੇਚੀਤਿ ਅਭਯਗਿਰਿવਾਸਿਨੋ।
Buddhavaṃsa-ariyavaṃsa-cetiyavaṃsa-dīpavaṃsādivaṃsakathanato mahāariyavaṃsabhāṇako thero. Paññāyanaṭṭhāneti cetiyassa paññāyanaṭṭhāne. Ekapaduddhāreti paduddhārapatiṭṭhānaparivattanaṃ akatvā ekasmiṃyeva avaṭṭhāne. Kecīti abhayagirivāsino.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨਾਤਿ ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞવਸੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਅਤ੍ਥੇਪਿ ਗਮਨੇ। ਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਤੋ વਡ੍ਢੀਤਿ ਯਂ ਸਾਤ੍ਥਕਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਗਮਨਂ, ਤਂ ਸਪ੍ਪਾਯਮੇવਾਤਿ ਸਿਯਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਆਸਙ੍ਕਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿવਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਚੇਤਿਯਦਸ੍ਸਨਂ ਤਾવਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਰੂਪਕਾਨਿ વਿਯਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਕਤਾ ਪਟਿਮਾਯੋ વਿਯ, ਯਨ੍ਤਪਯੋਗੇਨ વਾ વਿਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਾ ਪਟਿਮਾਯ ਸਦਿਸਾ ਯਨ੍ਤਰੂਪਕਾ વਿਯ। ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨਂ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਅਞ੍ਞਾਣੁਪੇਕ੍ਖਾવਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਯੋਨਿਸੋ ਓਲੋਕਨਾਦਿ। ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਬਾਲਸ੍ਸ ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੦੮)। ਹਤ੍ਥਿਆਦਿਸਮ੍ਮਦ੍ਦੇਨ ਜੀવਿਤਨ੍ਤਰਾਯੋ। વਿਸਭਾਗਰੂਪਦਸ੍ਸਨਾਦਿਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯੋ।
Tasmiṃ panāti sātthakasampajaññavasena pariggahitaatthepi gamane. Attho nāma dhammato vaḍḍhīti yaṃ sātthakanti adhippetaṃ gamanaṃ, taṃ sappāyamevāti siyā kassaci āsaṅkāti tannivattanatthaṃ ‘‘cetiyadassanaṃ tāvā’’tiādi āraddhaṃ. Cittakammarūpakāni viyāti cittakammakatā paṭimāyo viya, yantapayogena vā vicittakammā paṭimāya sadisā yantarūpakā viya. Asamapekkhanaṃ gehassitaaññāṇupekkhāvasena ārammaṇe ayoniso olokanādi. Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjati upekkhā bālassa mūḷhassa puthujjanassā’’tiādi (ma. ni. 3.308). Hatthiādisammaddena jīvitantarāyo. Visabhāgarūpadassanādinā brahmacariyantarāyo.
ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਨਕਥਾ ਆਚਿਣ੍ਣਾ, ਅਨਨੁવਤ੍ਤਨਕਥਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਅਪਰਾ ਦੁਤਿਯਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਦ੍વੇ ਕਥਾ ਨਾਮ ਨ ਕਥਿਤਪੁਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। ਏવਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਸਚੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤਾਕਾਰਂ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤਿ, ਨ ‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਮਾਤੁਗਾਮਾਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਂ।
Pabbajitadivasato paṭṭhāya bhikkhūnaṃ anuvattanakathā āciṇṇā, ananuvattanakathā pana tassā aparā dutiyā nāma hotīti āha – ‘‘dve kathā nāma na kathitapubbā’’ti. Evanti iminā ‘‘sace panā’’tiādikaṃ sabbampi vuttākāraṃ paccāmasati, na ‘‘purisassa mātugāmāsubha’’ntiādikaṃ vuccamānaṃ.
ਯੋਗਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਭਾવਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗੋਚਰ’’ਨ੍ਤਿ। ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾ ਉਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏવਂ ਉਗ੍ਗਹਕੋਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਾਦਨવਸੇਨ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ।
Yogakammassa pavattiṭṭhānatāya bhāvanāya ārammaṇaṃ kammaṭṭhānaṃ vuccatīti āha ‘‘kammaṭṭhānasaṅkhātaṃ gocara’’nti. Uggahetvāti yathā uggahanimittaṃ uppajjati, evaṃ uggahakosallassa sampādanavasena uggahetvā.
ਹਰਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ, ਯਾવ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਮਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀਤਿ ਆਹਾਰੂਪਭੋਗਤੋ ਯਾવ ਦਿવਾਟ੍ਠਾਨੁਪਸਙ੍ਕਮਨਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਪਟਿਨੇਤਿ। ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਆਦਿਯਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ વਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰਣવਸੇਨ વਤ੍ਤਤਿ। ਸਰੀਰਪਰਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਮੁਖਧੋવਨਾਦਿਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ। ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਤਿ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਨਿਸਜ੍ਜਾવਾਰੇ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਉਣ੍ਹਾਸਨਾਨਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਉਸੁਮਂ ਗਾਹਾਪੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੀਸੇਨੇવਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮੁਖੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਜਹਨ੍ਤੋ ਏવ। ਤੇਨ ‘‘ਪਤ੍ਤੋਪਿ ਅਚੇਤਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਥਾਪਰਿਹਰਿਯਮਾਨਂ વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਜਹਿਤ੍વਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਥੇવਾਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮੇવ। ਪਰਿਭੋਗਚੇਤਿਯਤੋ ਸਰੀਰਚੇਤਿਯਂ ਗਰੁਤਰਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ’’ਤਿ ਚੇਤਿਯવਨ੍ਦਨਾਯ ਪਠਮਂ ਕਰਣੀਯਤਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ – ‘‘ਚੇਤਿਯਂ ਬਾਧਯਮਾਨਾ ਬੋਧਿਸਾਖਾ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨੁਸ੍ਸਰਣવਸੇਨੇવ ਬੋਧਿਞ੍ਚ ਪਣਿਪਾਤਕਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ વਿਯ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਗਾਮਸਮੀਪੇਤਿ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਟ੍ਠਾਨੇ।
Haratīti kammaṭṭhānaṃ pavatteti, yāva piṇḍapātapaṭikkamā anuyuñjatīti attho. Na paccāharatīti āhārūpabhogato yāva divāṭṭhānupasaṅkamanā kammaṭṭhānaṃ na paṭineti. Samādāya vattati sammā ādiyitvā tesaṃ vattānaṃ paripūraṇavasena vattati. Sarīraparikammanti mukhadhovanādisarīrapaṭijagganaṃ. Dve tayo pallaṅketi dve tayo nisajjāvāre dve tīṇi uṇhāsanāni. Tenāha – ‘‘usumaṃ gāhāpento’’ti. Kammaṭṭhānasīsenevāti kammaṭṭhānamukheneva kammaṭṭhānaṃ avijahanto eva. Tena ‘‘pattopi acetano’’tiādinā pavattetabbakammaṭṭhānaṃ, yathāparihariyamānaṃ vā kammaṭṭhānaṃ avijahitvāti dasseti. Tathevāti tikkhattumeva. Paribhogacetiyato sarīracetiyaṃ garutaranti katvā ‘‘cetiyaṃ vanditvā’’ti cetiyavandanāya paṭhamaṃ karaṇīyatā vuttā. Tathā hi aṭṭhakathāyaṃ – ‘‘cetiyaṃ bādhayamānā bodhisākhā haritabbā’’ti vuttā. Buddhaguṇānussaraṇavaseneva bodhiñca paṇipātakaraṇanti āha – ‘‘buddhassa bhagavato sammukhā viya nipaccakāraṃ dassetvā’’ti. Gāmasamīpeti gāmassa upacāraṭṭhāne.
ਜਨਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਯਿ ਅਕਥੇਨ੍ਤੇ ਏਤੇਸਂ ਕੋ ਕਥੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਗ੍ਗਹੇਨ ਜਨਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਕਥਾ ਨਾਮ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ ਏવਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ વਦਨ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਧਮ੍ਮਕਥਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ। ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੀਸੇਨੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਰਿਹਰਿਯਮਾਨਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਜਹਨ੍ਤੋ ਤਦਨੁਗੁਣਂਯੇવ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤ੍વਾ। ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੀਸੇਨੇવਾ’’ਤਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨੇવਾਤਿ ਪਰਿਚਿਤੋ ਅਪਰਿਚਿਤੋਤਿਆਦਿવਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਕੋਟਿਯਾ ਏવ, ਸਮਾਗਮਮਤ੍ਤੇਨੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਯੇਤਿ ਪਰਚਕ੍ਕਾਦਿਭਯੇ।
Janasaṅgahaṇatthanti ‘‘mayi akathente etesaṃ ko kathessatī’’ti dhammānuggahena janasaṅgahaṇatthaṃ. Tasmāti yasmā ‘‘dhammakathā nāma kathetabbā evā’’ti aṭṭhakathācariyā vadanti, yasmā ca dhammakathā kammaṭṭhānavinimuttā nāma natthi, tasmā. Kammaṭṭhānasīsenevāti attanā parihariyamānaṃ kammaṭṭhānaṃ avijahanto tadanuguṇaṃyeva dhammakathaṃ kathetvā. Anumodanaṃ katvāti etthāpi ‘‘kammaṭṭhānasīsenevā’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ. Sampattaparicchedenevāti paricito aparicitotiādivibhāgaṃ akatvā sampattakoṭiyā eva, samāgamamattenevāti attho. Bhayeti paracakkādibhaye.
ਕਮ੍ਮਜਤੇਜੋਤਿ ਗਹਣਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવੀਥਿਂ ਨਾਰੋਹਤਿ ਖੁਦਾਪਰਿਸ੍ਸਮੇਨ ਕਿਲਨ੍ਤਕਾਯਤ੍ਤਾ ਸਮਾਧਾਨਾਭਾવਤੋ। ਅવਸੇਸਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਯਾਗੁਯਾ ਅਗ੍ਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇ। ਪੋਙ੍ਖਾਨੁਪੋਙ੍ਖਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੁਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅવਿਚ੍ਛੇਦ-ਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ, ਯਥਾ ਪੋਙ੍ਖਾਨੁਪੋਙ੍ਖਂ ਪવਤ੍ਤਾਯ ਸਰਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਨવਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਏવਮੇਤਸ੍ਸਪਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੁਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Kammajatejoti gahaṇiṃ sandhāyāha. Kammaṭṭhānavīthiṃ nārohati khudāparissamena kilantakāyattā samādhānābhāvato. Avasesaṭṭhāneti yāguyā aggahitaṭṭhāne. Poṅkhānupoṅkhanti kammaṭṭhānupaṭṭhānassa aviccheda-dassanametaṃ, yathā poṅkhānupoṅkhaṃ pavattāya sarapaṭipāṭiyā anavicchedo, evametassapi kammaṭṭhānupaṭṭhānassāti vuttaṃ hoti.
ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗੇ। વਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪੂਰਣੇਨ ਸਬ੍ਬવਤ੍ਤਾਨਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਕਾਮੇ ਅવੀਤਰਾਗੋ ਹੋਤਿ। ਕਾਯੇ ਅવੀਤਰਾਗੋ। ਰੂਪੇ ਅવੀਤਰਾਗੋ। ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਉਦਰਾવਦੇਹਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸੇਯ੍ਯਸੁਖਂ ਪਸ੍ਸਸੁਖਂ ਮਿਦ੍ਧਸੁਖਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ। ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੇવਨਿਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੨੦; ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੬) ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚવਿਧਚੇਤੋવਿਨਿਬਨ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ। ਚਰਿਤ੍વਾਤਿ ਪવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ।
Nikkhittadhuro bhāvanānuyoge. Vattapaṭipattiyā apūraṇena sabbavattāni bhinditvā. Kāme avītarāgo hoti. Kāye avītarāgo. Rūpe avītarāgo. Yāvadatthaṃ udarāvadehaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati. Aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ caratī’’ti (dī. ni. 3.320; ma. ni. 1.186) evaṃ vuttaṃ pañcavidhacetovinibandhacitto. Caritvāti pavattitvā.
ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਿਕવਤ੍ਤવਸੇਨਾਤਿ ਭਾવਨਾਸਹਿਤਂਯੇવ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਂ ਗਮਨਪਚ੍ਚਾਗਮਨਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਿਕਂ, ਤਦੇવ વਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਸੁਖਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਕਾਮਾ, ਧਮ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦવਨ੍ਤੋ। ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਹਿ ਹਿਤਂ ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਕਞ੍ਚ ਸੁਖਨ੍ਤਿ। ਅਥ વਾ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿਯਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮੋ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਅਤ੍ਤਦੀਪਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਹਰਥ ਅਤ੍ਤਸਰਣਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੪੩)। ਤਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਕਾਮਾ। ਉਸਭਂ ਨਾਮ વੀਸਤਿ ਯਟ੍ਠਿਯੋ। ਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਤਾਯ ਪਾਸਾਣਸਞ੍ਞਾਯ, ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਮਾਗਤਾ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸੋ ਏવ ਨਯੋ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿਆਦਿਕੋ ਯੋ ਠਾਨੇ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਏવ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯਪਿ ਨਯੋ। ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਛਿਨ੍ਨਭਤ੍ਤਭਾવਭਯੇਨਪਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹੇਤਿ।
Gatapaccāgatikavattavasenāti bhāvanāsahitaṃyeva bhikkhāya gatapaccāgataṃ gamanapaccāgamanaṃ etassa atthīti gatapaccāgatikaṃ, tadeva vattaṃ, tassa vasena. Attano hitasukhaṃ kāmenti icchantīti attakāmā, dhammacchandavanto. ‘‘Dhammo’’ti hi hitaṃ taṃnimittakañca sukhanti. Atha vā viññūnaṃ dhammānaṃ attaniyattā attabhāvaparicchannattā ca attā nāma dhammo. Tenāha bhagavā – ‘‘attadīpā, bhikkhave, viharatha attasaraṇā’’tiādi (saṃ. ni. 3.43). Taṃ kāmenti icchantīti attakāmā. Usabhaṃ nāma vīsati yaṭṭhiyo. Tāya saññāyāti tāya pāsāṇasaññāya, ‘‘ettakaṃ ṭhānamāgatā’’ti jānantāti adhippāyo. So eva nayo ayaṃ bhikkhūtiādiko yo ṭhāne vutto, so eva nisajjāyapi nayo. Pacchato āgacchantānaṃ chinnabhattabhāvabhayenapi yonisomanasikāraṃ paribrūheti.
ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾਤਿ ਧਞ੍ਞਕਰਣਟ੍ਠਾਨੇ ਸਾਲਿਸੀਸਾਨਿ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾ। ਮਹਾਪਧਾਨਂ ਪੂਜੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਲੋਕਨਾਥੇਨ ਛ વਸ੍ਸਾਨਿ ਕਤਂ ਦੁਕ੍ਕਰਚਰਿਯਂ ਏવਾਹਂ ਯਥਾਸਤ੍ਤਿ ਪੂਜੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪੂਜਾ ਹਿ ਸਤ੍ਥੁਪੂਜਾ, ਨ ਆਮਿਸਪੂਜਾਤਿ। ਠਾਨਚਙ੍ਕਮਮੇવਾਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਇਰਿਯਾਪਥਕਾਲવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਭੋਜਨਾਦਿਕਾਲੇਸੁ ਅવਸ੍ਸਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨ।
Maddantāti dhaññakaraṇaṭṭhāne sālisīsāni maddantā. Mahāpadhānaṃ pūjessāmīti amhākaṃ atthāya lokanāthena cha vassāni kataṃ dukkaracariyaṃ evāhaṃ yathāsatti pūjessāmīti. Paṭipattipūjā hi satthupūjā, na āmisapūjāti. Ṭhānacaṅkamamevāti adhiṭṭhātabbairiyāpathakālavasena vuttaṃ, na bhojanādikālesu avassaṃ kātabbanisajjāya paṭikkhepavasena.
વੀਥਿਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍વਾ ਪਠਮਮੇવ વੀਥਿਯੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘વੀਥਿਯੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਪਾਸਾਦਿਕੇਨ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਹਾਰੇ ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਾવਦੇવ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩; ੨.੨੪; ੩.੭੫; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੧੨੦; ਅ॰ ਨਿ॰ ੬.੫੮; ੮.੯) વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਕਤ੍વਾ। ਨੇવ ਦવਾਯਾਤਿਆਦਿ ਪਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਦਸ੍ਸਨਂ।
Vīthiṃ otaritvā ito cito anoloketvā paṭhamameva vīthiyo sallakkhetabbāti āha ‘‘vīthiyo sallakkhetvā’’ti. Yaṃ sandhāya vuccati – ‘‘pāsādikena abhikkantenā’’tiādi. Taṃ dassetuṃ ‘‘tattha cā’’tiādi vuttaṃ. Āhāre paṭikūlasaññaṃ upaṭṭhapetvātiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva. Aṭṭhaṅgasamannāgatanti ‘‘yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā’’tiādinā (ma. ni. 1.23; 2.24; 3.75; saṃ. ni. 4.120; a. ni. 6.58; 8.9) vuttehi aṭṭhahi aṅgehi samannāgataṃ katvā. Neva davāyātiādi pana paṭikkhepadassanaṃ.
ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਯਦਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਇਦਞ੍ਚ ਯਥਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ, ਏવਂ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਉਪਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਦਾ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਦ੍વੇ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਤਜ੍ਜਂ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਂ, ਸਾવਕਬੋਧਿਯਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾਨਂ ਏਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ, ਮਹਾਸਾવਕਾਨਂ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮੇવ ਤਜ੍ਜਂ ਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਂ, ਇਤਰੇਸਂ ਅਤੀਤਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ વਿવਟ੍ਟਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯવਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂ ਕੁਸਲਂ। ਬਾਹਿਯੋ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯੋਤਿ ਬਾਹਿਯવਿਸਯੇ ਜਾਤਸਂવਦ੍ਧਤਾਯ ਬਾਹਿਯੋ, ਦਾਰੁਚੀਰਪਰਿਹਰਣੇਨ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯੋਤਿ ਲਦ੍ਧਸਮਞ੍ਞੋ। ਸੋ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਬਾਹਿਯ, ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ਦਿਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿવਸਪ੍ਪવਤ੍ਤੇਨ (ਉਦਾ॰ ੧੦) ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਓવਾਦੇਨ ਖਿਪ੍ਪਤਰਂ વਿਸੇਸਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞੋ વਾ ਹੋਤਿ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਬਾਹਿਯੋ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯੋ’’ਤਿ। ਏવਂ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ વਾਤਿਆਦੀਸੁ ਯਥਾਰਹਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
Paccekabodhiṃ sacchikaroti, yadi upanissayasampanno hotīti sambandho. Idañca yathā heṭṭhā tīsu ṭhānesu, evaṃ ito paresu ṭhānesu upanetvā sambandhitabbaṃ. Tattha paccekabodhiyā upanissayasampadā kappānaṃ dve asaṅkhyeyyāni satasahassañca tajjaṃ puññañāṇasambhārasambharaṇaṃ, sāvakabodhiyaṃ aggasāvakānaṃ ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ kappasatasahassañca, mahāsāvakānaṃ kappasatasahassameva tajjaṃ sambhārasambharaṇaṃ, itaresaṃ atītāsu jātīsu vivaṭṭasannissayavasena nibbattitaṃ nibbedhabhāgiyaṃ kusalaṃ. Bāhiyo dārucīriyoti bāhiyavisaye jātasaṃvaddhatāya bāhiyo, dārucīrapariharaṇena dārucīriyoti laddhasamañño. So hi āyasmā ‘‘tasmātiha te, bāhiya, evaṃ sikkhitabbaṃ – diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissatī’’tiādivasappavattena (udā. 10) saṃkhitteneva ovādena khippataraṃ visesaṃ adhigacchi. Tena vuttaṃ ‘‘khippābhiñño vā hoti seyyathāpi thero bāhiyo dārucīriyo’’ti. Evaṃ mahāpañño vātiādīsu yathārahaṃ vattabbanti.
ਤਨ੍ਤਿ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨਂ। ਏવਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ। ਅਤ੍ਤਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹવਸੇਨ ਅਭਿਕ੍ਕਮੇ ਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਹਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਮੀਤਿ ਪਨ ਇਮਿਨਾ ਮਾਨਗ੍ਗਾਹવਸੇਨ, ਤਦੁਭਯਂ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਯ વਿਨਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਾਹવਸੇਨਪਿ ਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ‘‘ਤਥਾ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਂ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨਂ ਯੇਨ ਘਨવਿਨਿਬ੍ਭੋਗੇਨ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਮੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ વਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਅਨੁਗਤਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਉਦ੍ਧਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਉਦ੍ਧਰਣਗਤਿਕਾ ਹਿ ਤੇਜੋਧਾਤੂਤਿ ਉਦ੍ਧਰਣੇ વਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨੁਗਤਭਾવੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਾਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮੇਤ੍ਥ ਧਾਤੂਨਂ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਤਾ, ਇਤਰਾਸਞ੍ਚ ਓਮਤ੍ਤਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਕੇਕਪਾਦੁਦ੍ਧਰਣੇ…ਪੇ॰… ਬਲવਤਿਯੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇਜੋਧਾਤੁਯਾ ਅਨੁਗਤਾ વਾਯੋਧਾਤੁ ਅਤਿਹਰਣવੀਤਿਹਰਣਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਤਿਰਿਯਗਤਿਕਾਯ ਹਿ વਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਅਤਿਹਰਣવੀਤਿਹਰਣੇਸੁ ਸਾਤਿਸਯੋ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋਤਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਯਾ ਤਸ੍ਸਾਨੁਗਤਭਾવੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਾਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮੇਤ੍ਥ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਤਾ, ਇਤਰਾਸਞ੍ਚ ਓਮਤ੍ਤਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਥਾ ਅਤਿਹਰਣવੀਤਿਹਰਣੇਸੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤਿਪਿ ਅਨੁਗਮਨਾਨੁਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤਾવਿਸੇਸੇ ਤੇਜੋਧਾਤੁવਾਯੋਧਾਤੁਭਾવਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣਂ।
Tanti asammuyhanaṃ. Evanti idāni vuccamānākāradassanaṃ. Attā abhikkamatīti iminā andhaputhujjanassa diṭṭhiggāhavasena abhikkame sammuyhanaṃ dasseti, ahaṃ abhikkamāmīti pana iminā mānaggāhavasena, tadubhayaṃ pana taṇhāya vinā na hotīti taṇhāggāhavasenapi sammuyhanaṃ dassitameva hoti, ‘‘tathā asammuyhanto’’ti vatvā taṃ asammuyhanaṃ yena ghanavinibbhogena hoti, taṃ dassento ‘‘abhikkamāmīti citte uppajjamāne’’tiādimāha. Tattha yasmā vāyodhātuyā anugatā tejodhātu uddharaṇassa paccayo. Uddharaṇagatikā hi tejodhātūti uddharaṇe vāyodhātuyā tassā anugatabhāvo, tasmā imāsaṃ dvinnamettha dhātūnaṃ sāmatthiyato adhimattatā, itarāsañca omattatāti dassento ‘‘ekekapāduddharaṇe…pe… balavatiyo’’ti āha. Yasmā pana tejodhātuyā anugatā vāyodhātu atiharaṇavītiharaṇānaṃ paccayo. Tiriyagatikāya hi vāyodhātuyā atiharaṇavītiharaṇesu sātisayo byāpāroti tejodhātuyā tassānugatabhāvo, tasmā imāsaṃ dvinnamettha sāmatthiyato adhimattatā, itarāsañca omattatāti dassento ‘‘tathā atiharaṇavītiharaṇesū’’ti āha. Satipi anugamanānugantabbatāvisese tejodhātuvāyodhātubhāvamattaṃ sandhāya tathā-saddaggahaṇaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਾਦਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ ਉਦ੍ਧਰਣਂ, ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਹਰਣਂ ਅਤਿਹਰਣਂ। ਰੁਕ੍ਖਖਾਣੁਆਦਿਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦਘਟ੍ਟਨਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ વਾ ਪਸ੍ਸੇਨ ਹਰਣਂ વੀਤਿਹਰਣਂ। ਯਾવ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦੋ, ਤਾવ ਆਹਰਣਂ ਅਤਿਹਰਣਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਹਰਣਂ વੀਤਿਹਰਣਨ੍ਤਿ ਅਯਂ વਾ ਏਤੇਸਂ વਿਸੇਸੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਥવੀਧਾਤੁਯਾ ਅਨੁਗਤਾ ਆਪੋਧਾਤੁ વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਗਰੁਤਰਸਭਾવਾ ਹਿ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਪਥવੀਧਾਤੁਯਾ ਤਸ੍ਸਾਨੁਗਤਭਾવੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮੇਤ੍ਥ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਤਾ, ਇਤਰਾਸਞ੍ਚ ਓਮਤ੍ਤਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ…ਪੇ॰… ਬਲવਤਿਯੋ’’ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਅਨੁਗਤਾ ਪਥવੀਧਾਤੁ ਸਨ੍ਨਿਕ੍ਖੇਪਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾવੇ વਿਯ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨੇਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਸਾਤਿਸਯਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨੁਗਤਭਾવੋ, ਤਥਾ ਘਟ੍ਟਨਕਿਰਿਯਾਯ ਪਥવੀਧਾਤੁਯਾ વਸੇਨ ਸਨ੍ਨਿਰੁਮ੍ਭਨਸ੍ਸ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਪਥવੀਧਾਤੁਯਾ ਆਪੋਧਾਤੁਅਨੁਗਤਭਾવੋ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤਥਾ ਸਨ੍ਨਿਕ੍ਖੇਪਨਸਨ੍ਨਿਰੁਮ੍ਭਨੇਸੂ’’ਤਿ।
Tattha akkantaṭṭhānato pādassa ukkhipanaṃ uddharaṇaṃ, ṭhitaṭṭhānaṃ atikkamitvā purato haraṇaṃ atiharaṇaṃ. Rukkhakhāṇuādipariharaṇatthaṃ, patiṭṭhitapādaghaṭṭanapariharaṇatthaṃ vā passena haraṇaṃ vītiharaṇaṃ. Yāva patiṭṭhitapādo, tāva āharaṇaṃ atiharaṇaṃ, tato paraṃ haraṇaṃ vītiharaṇanti ayaṃ vā etesaṃ viseso. Yasmā pathavīdhātuyā anugatā āpodhātu vossajjanassa paccayo. Garutarasabhāvā hi āpodhātūti vossajjane pathavīdhātuyā tassānugatabhāvo, tasmā tāsaṃ dvinnamettha sāmatthiyato adhimattatā, itarāsañca omattatāti dassento āha ‘‘vossajjane…pe… balavatiyo’’ti. Yasmā pana āpodhātuyā anugatā pathavīdhātu sannikkhepanassa paccayo. Patiṭṭhābhāve viya patiṭṭhāpanepi tassā sātisayakiccattā āpodhātuyā tassā anugatabhāvo, tathā ghaṭṭanakiriyāya pathavīdhātuyā vasena sannirumbhanassa sijjhanato tatthāpi pathavīdhātuyā āpodhātuanugatabhāvo, tasmā vuttaṃ – ‘‘tathā sannikkhepanasannirumbhanesū’’ti.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨੇ, ਤੇਸੁ વਾ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਉਦ੍ਧਰਣਾਦੀਸੁ ਛਸੁ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ। ਉਦ੍ਧਰਣੇਤਿ ਉਦ੍ਧਰਣਕ੍ਖਣੇ। ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਤਿ ਉਦ੍ਧਰਣਾਕਾਰੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਚ। ਅਤਿਹਰਣਂ ਨ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਖਣਮਤ੍ਤਾવਟ੍ਠਾਨਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ। ਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੇਸਨ੍ਤਰਸਙ੍ਕਮਨਂ ਅਤ੍ਥਿ। ਪਬ੍ਬਂ ਪਬ੍ਬਨ੍ਤਿਆਦਿ ਉਦ੍ਧਰਣਾਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸਭਾਗਸਨ੍ਤਤਿવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਤਿਇਤ੍ਤਰੋ ਹਿ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਪવਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੋ, ਗਮਨਸ੍ਸਾਦਾਨਂ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠੁਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਟਿਮੁਖਂ ਧਾવਨ੍ਤਾਨਂ ਸਿਰਸਿ ਪਾਦੇ ਚ ਬਦ੍ਧਖੁਰਧਾਰਾਸਮਾਗਮਤੋਪਿ ਸੀਘਤਰੋ। ਯਥਾ ਤਿਲਾਨਂ ਭਜ੍ਜਿਯਮਾਨਾਨਂ ਤਟਤਟਾਯਨੇਨ ਭੇਦੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਏવਂ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਟਤਟਾਯਨ੍ਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ।
Tatthāti tasmiṃ abhikkamane, tesu vā vuttesu uddharaṇādīsu chasu koṭṭhāsesu. Uddharaṇeti uddharaṇakkhaṇe. Rūpārūpadhammāti uddharaṇākārena pavattā rūpadhammā taṃsamuṭṭhāpakā arūpadhammā ca. Atiharaṇaṃ na pāpuṇanti khaṇamattāvaṭṭhānato. Tattha tatthevāti yattha yattha uppannā, tattha tattheva. Na hi dhammānaṃ desantarasaṅkamanaṃ atthi. Pabbaṃ pabbantiādi uddharaṇādikoṭṭhāse sandhāya sabhāgasantativasena vuttanti veditabbaṃ. Atiittaro hi rūpadhammānampi pavattikkhaṇo, gamanassādānaṃ devaputtānaṃ heṭṭhupariyāyena paṭimukhaṃ dhāvantānaṃ sirasi pāde ca baddhakhuradhārāsamāgamatopi sīghataro. Yathā tilānaṃ bhajjiyamānānaṃ taṭataṭāyanena bhedo lakkhīyati, evaṃ saṅkhatadhammānaṃ uppādenāti dassanatthaṃ ‘‘taṭataṭāyantā’’ti vuttaṃ. Uppannā hi ekantato bhijjantīti.
ਸਦ੍ਧਿਂ ਰੂਪੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਕਰੂਪਧਮ੍ਮવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਯਂ ਤਤੋ ਸਤ੍ਤਰਸਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਯਦਿ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਸਮਾਨਕ੍ਖਣਾ ਸਿਯੁਂ, ‘‘ਰੂਪਂ ਗਰੁਪਰਿਣਾਮਂ ਦਨ੍ਧਨਿਰੋਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨੇਹਿ વਿਰੋਧੋ ਸਿਯਾ। ਤਥਾ – ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਂ ਏવਂ ਲਹੁਪਰਿવਤ੍ਤਂ, ਯਥਯਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੮) ਏવਮਾਦਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਚ। ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਹਿ ਸਾਰਮ੍ਮਣਸਭਾવਾ ਯਥਾਬਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭੂਤਮਤ੍ਥਂ વਿਭਾવੇਨ੍ਤਾਯੇવ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਤਂਸਭਾવਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰੋਧੋ, ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਨ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਾ। ਏવਂ ਤੇਸਂ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਭਾવਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਹੋਤੀਤਿ ਤਙ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਤੇਸਂ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਲਹੁਕવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ વਿਸਯਸਙ੍ਗਤਿਮਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ, વਿਸਯਸਙ੍ਗਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਚ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਲਹੁਪਰਿવਤ੍ਤਿਤਾ, ਦਨ੍ਧਮਹਾਭੂਤਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦਨ੍ਧਪਰਿવਤ੍ਤਿਤਾ। ਨਾਨਾਧਾਤੁਯਾ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਂ ਖੋ ਪਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇવ, ਤੇਨ ਚ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮੋવ વੁਤ੍ਤੋ, ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਤਸ੍ਸੇવਾਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਨਕ੍ਖਣਤਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੇવ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Saddhiṃ rūpenāti idaṃ tassa tassa cittassa nirodhena saddhiṃ nirujjhanakarūpadhammavasena vuttaṃ, yaṃ tato sattarasamacittassa uppādakkhaṇe uppannaṃ. Aññathā yadi rūpārūpadhammā samānakkhaṇā siyuṃ, ‘‘rūpaṃ garupariṇāmaṃ dandhanirodha’’ntiādivacanehi virodho siyā. Tathā – ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmi, yaṃ evaṃ lahuparivattaṃ, yathayidaṃ citta’’nti (a. ni. 1.48) evamādipāḷiyā ca. Cittacetasikā hi sārammaṇasabhāvā yathābalaṃ attano ārammaṇapaccayabhūtamatthaṃ vibhāventāyeva uppajjantīti tesaṃ taṃsabhāvanipphattianantaraṃ nirodho, rūpadhammā pana anārammaṇā pakāsetabbā. Evaṃ tesaṃ pakāsetabbabhāvanipphatti soḷasahi cittehi hotīti taṅkhaṇāyukatā tesaṃ icchitā, lahukaviññāṇassa visayasaṅgatimattapaccayatāya tiṇṇaṃ khandhānaṃ, visayasaṅgatimattatāya ca viññāṇassa lahuparivattitā, dandhamahābhūtapaccayatāya rūpadhammānaṃ dandhaparivattitā. Nānādhātuyā yathābhūtañāṇaṃ kho pana tathāgatasseva, tena ca purejātapaccayo rūpadhammova vutto, pacchājātapaccayo ca tassevāti rūpārūpadhammānaṃ samānakkhaṇatā na yujjateva, tasmā vuttanayenevettha attho veditabbo.
ਅਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਯਂ ਪੁਰਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਪਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਂ ਅਪਰਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਏવ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਤਥਾਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਂ ਅਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਯਦਿ ਏવਂ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰੋ ਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯਾਤਿ, ਨੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅવੀਚਿਮਨੁਪਬਨ੍ਧੋ’’ਤਿ। ਯਥਾ વੀਚਿ ਅਨ੍ਤਰੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ‘‘ਤਦੇવੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅવਿਸੇਸવਿਦੂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਅਨੁ ਅਨੁ ਪਬਨ੍ਧੋ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੋ ਰੂਪਸਨ੍ਤਾਨੋ ਚ ਨਦੀਸੋਤੋવ ਨਦਿਯਂ ਉਦਕਪ੍ਪવਾਹੋ વਿਯ વਤ੍ਤਤਿ।
Aññaṃuppajjate cittaṃ, aññaṃ cittaṃ nirujjhatīti yaṃ purimuppannaṃ cittaṃ, taṃ aññaṃ, taṃ pana nirujjhantaṃ aparassa anantarādipaccayo hutvā eva nirujjhatīti tathāladdhapaccayaṃ aññaṃ uppajjate cittaṃ. Yadi evaṃ tesaṃ antaro labbheyyāti, noti āha ‘‘avīcimanupabandho’’ti. Yathā vīci antaro na labbhati, ‘‘tadeveta’’nti avisesavidū maññanti, evaṃ anu anu pabandho cittasantāno rūpasantāno ca nadīsotova nadiyaṃ udakappavāho viya vattati.
ਅਭਿਮੁਖਂ ਲੋਕਿਤਂ ਆਲੋਕਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਰਤੋਪੇਕ੍ਖਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਯਂਦਿਸਾਭਿਮੁਖੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਿਸੀਦਤਿ વਾ, ਤਦਭਿਮੁਖਂ ਪੇਕ੍ਖਨਂ ਆਲੋਕਿਤਂ , ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨੁਗਤਂ વਿਦਿਸਾਲੋਕਨਂ વਿਲੋਕਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਲੋਕਿਤਂ ਨਾਮ ਅਨੁਦਿਸਾਪੇਕ੍ਖਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਪਰਿਭਣ੍ਡਾਦਿਕਰਣੇ ਓਲੋਕਿਤਸ੍ਸ, ਉਲ੍ਲੋਕਾਹਰਣਾਦੀਸੁ ਉਲ੍ਲੋਕਿਤਸ੍ਸ, ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਪਰਿવਜ੍ਜਨਾਦਿવਸੇਨ ਅਪਲੋਕਿਤਸ੍ਸ ਚ ਸਿਯਾ ਸਮ੍ਭવੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਇਮਿਨਾ વਾ ਮੁਖੇਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਤਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨੇવਾ’’ਤਿ।
Abhimukhaṃ lokitaṃ ālokitanti āha ‘‘puratopekkhana’’nti. Yasmā yaṃdisābhimukho gacchati tiṭṭhati nisīdati vā, tadabhimukhaṃ pekkhanaṃ ālokitaṃ , tasmā tadanugataṃ vidisālokanaṃ vilokitanti āha ‘‘vilokitaṃ nāma anudisāpekkhana’’nti. Sammajjanaparibhaṇḍādikaraṇe olokitassa, ullokāharaṇādīsu ullokitassa, pacchato āgacchantassa parissayassa parivajjanādivasena apalokitassa ca siyā sambhavoti āha – ‘‘iminā vā mukhena sabbānipi tāni gahitānevā’’ti.
ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਨ੍ਤਿ ਕਾਯੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤવਨ੍ਤਂ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਾਰਿਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋਹਾਯਸ੍ਮਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕਾਲੇ ਏવ ‘‘ਯਮੇવਾਹਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਾਸਨੇ ਅਨਭਿਰਤਿਆਦਿવਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤਮੇવ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਬਲવਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਕਤਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੇ ਉਕ੍ਕਂਸਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਤੇਨੇવ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ – ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਸਾવਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਨਨ੍ਦੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩੦) ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪੇਸਿ।
Kāyasakkhinti kāyena sacchikatavantaṃ, paccakkhakārinanti attho. Sohāyasmā vipassanākāle eva ‘‘yamevāhaṃ indriyesu aguttadvārataṃ nissāya sāsane anabhiratiādivippakāraṃ patto, tameva suṭṭhu niggahessāmī’’ti ussāhajāto balavahirottappo, tattha ca katādhikārattā indriyasaṃvare ukkaṃsapāramippatto, teneva naṃ satthā – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ indriyesu guttadvārānaṃ yadidaṃ nando’’ti (a. ni. 1.230) etadagge ṭhapesi.
ਸਾਤ੍ਥਕਤਾ ਚ ਸਪ੍ਪਾਯਤਾ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਆਲੋਕਿਤવਿਲੋਕਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾવਿਜਹਨਸ੍ਸੇવ ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਭਾવਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਹੇਤੁਭਾવੇਨ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવਸੇਨੇવ ਆਲੋਕਨવਿਲੋਕਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਖਨ੍ਧਾਦਿਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕੇਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਉਪਾਯੋ ਨ ਗવੇਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਆਲੋਕਿਤਾਦਿਸਮਞ੍ਞਾਪਿ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਪવਤ੍ਤਿવਿਸੇਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਯਾਥਾવਤੋ ਪਜਾਨਨਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰવਸੇਨਾਤਿ ਕਿਰਿਯਮਯਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨવਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਚਲਨਾਕਾਰਪવਤ੍ਤਿવਸੇਨ। ਅਧੋ ਸੀਦਤੀਤਿ ਥੋਕਂ ਓਤਰਤਿ। ਉਦ੍ਧਂ ਲਙ੍ਘੇਤੀਤਿ ਲਙ੍ਘਨ੍ਤਂ વਿਯ ਉਪਰਿ ਗਚ੍ਛਤਿ।
Sātthakatā ca sappāyatā ca veditabbā ālokitavilokitassāti ānetvā sambandho. Tasmāti kammaṭṭhānāvijahanasseva gocarasampajaññabhāvatoti vuttamevatthaṃ hetubhāvena paccāmasati. Attano kammaṭṭhānavaseneva ālokanavilokanaṃ kātabbaṃ, khandhādikammaṭṭhānikehi añño upāyo na gavesitabboti adhippāyo. Yasmā ālokitādisamaññāpi dhammamattasseva pavattiviseso, tasmā tassa yāthāvato pajānanaṃ asammohasampajaññanti dassetuṃ ‘‘abbhantare’’tiādi vuttaṃ. Cittakiriyavāyodhātuvipphāravasenāti kiriyamayacittasamuṭṭhānavāyodhātuyā calanākārapavattivasena. Adho sīdatīti thokaṃ otarati. Uddhaṃ laṅghetīti laṅghantaṃ viya upari gacchati.
ਅਙ੍ਗਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਧਾਨਭੂਤਂ ਅਙ੍ਗਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਨ੍ਤਂ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਭવਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਠਮਜવਨੇਪਿ…ਪੇ॰… ਸਤ੍ਤਮਜવਨੇਪਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰવਿਞ੍ਞਾਣવੀਥਿਯਂ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਰਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਅਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਆવਜ੍ਜਨવੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਨਂ ਅਯੋਨਿਸੋ ਆવਜ੍ਜਨવੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨવਸੇਨ ਇਟ੍ਠੇ ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਾਦਿਮ੍ਹਿ ਲੋਭਮਤ੍ਤਂ, ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਪਟਿਘਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਮਨੋਦ੍વਾਰੇ ਪਨ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਰਜ੍ਜਨਾਦਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਜવਨਂ ਮੂਲਂ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਭવਙ੍ਗਾਦਿ। ਏવਂ ਮਨੋਦ੍વਾਰਜવਨਸ੍ਸ ਮੂਲਭੂਤਧਮ੍ਮਪਰਿਜਾਨਨવਸੇਨੇવ ਮੂਲਪਰਿਞ੍ਞਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਤਾવਕਾਲਿਕਤਾ ਪਨ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਜવਨਸ੍ਸੇવ ਅਪੁਬ੍ਬਭਾવવਸੇਨ ਚੇવ ਇਤ੍ਤਰਭਾવવਸੇਨ ਚ વੁਤ੍ਤਾ। ਹੇਟ੍ਠੁਪਰਿਯવਸੇਨ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤਿਤੇਸੂਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਸ੍ਸ ਚ ਅਪਰਾਪਰਂ ਭਙ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਾਹ।
Aṅgakiccaṃ sādhayamānanti padhānabhūtaṃ aṅgakiccaṃ nipphādentaṃ, upapattibhavassa sarīraṃ hutvāti attho. Paṭhamajavanepi…pe… sattamajavanepi na hotīti idaṃ pañcadvāraviññāṇavīthiyaṃ ‘‘itthī puriso’’ti rajjanādīnaṃ abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Tattha hi āvajjanavoṭṭhabbanānaṃ ayoniso āvajjanavoṭṭhabbanavasena iṭṭhe itthirūpādimhi lobhamattaṃ, aniṭṭhe paṭighamattaṃ uppajjati. Manodvāre pana ‘‘itthī puriso’’ti rajjanādi hoti, tassa pañcadvārajavanaṃ mūlaṃ, yathāvuttaṃ vā sabbaṃ bhavaṅgādi. Evaṃ manodvārajavanassa mūlabhūtadhammaparijānanavaseneva mūlapariññā vuttā, āgantukatāvakālikatā pana pañcadvārajavanasseva apubbabhāvavasena ceva ittarabhāvavasena ca vuttā. Heṭṭhupariyavasena bhijjitvā patitesūti heṭṭhimassa uparimassa ca aparāparaṃ bhaṅgappattimāha.
ਤਨ੍ਤਿ ਜવਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਜવਨਸ੍ਸ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ ਅਬ੍ਭਾਗਤੋ। ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਤਾવਤਕੋ ਕਾਲੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤਾવਕਾਲਿਕਾਨਿ।
Tanti javanaṃ. Tassa javanassa na yuttanti sambandho. Āgantuko abbhāgato. Udayabbayaparicchinno tāvatako kālo etesanti tāvakālikāni.
ਏਤਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ। ਸਮવਾਯੇਤਿ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧવਸੇਨ ਆਲੋਕਨવਿਲੋਕਨੇ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨੇ ਤਬ੍ਬਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ – ਕੋ ਏਕੋ ਆਲੋਕੇਤਿ, ਕੋ વਿਲੋਕੇਤਿ। ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੇਨ ਪਰਿਯਾਯਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਤਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅવਿਗਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾਨਮ੍ਪਿ ਲਬ੍ਭਨਤੋ।
Etaṃ asammohasampajaññaṃ. Samavāyeti sāmaggiyaṃ. Tatthāti pañcakkhandhavasena ālokanavilokane paññāyamāne tabbinimutto – ko eko āloketi, ko viloketi. Upanissayapaccayoti idaṃ suttantanayena pariyāyato vuttaṃ. Sahajātapaccayoti nidassanamattametaṃ aññamaññasampayuttaatthiavigatādipaccayānampi labbhanato.
ਕਾਲੇਤਿ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਕਾਲੇ ਸਮਿਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਤਥਾ ਪਸਾਰੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪਸਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ‘‘ਮਣਿਸਪ੍ਪੋ ਨਾਮ ਏਕਾ ਸਪ੍ਪਜਾਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਲਲ਼ਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਪਨਂ, ਲੀਲ਼ਾਕਰਣਂ વਾ।
Kāleti samiñjituṃ yuttakāle samiñjantassa, tathā pasāretuṃ yuttakāle pasārentassa. ‘‘Maṇisappo nāma ekā sappajātī’’ti vadanti. Laḷananti kampanaṃ, līḷākaraṇaṃ vā.
ਉਣ੍ਹਪਕਤਿਕੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਬਹੁਲਕਾਯੋ। ਸੀਲਸ੍ਸ વਿਦੂਸਨੇਨ ਅਹਿਤਾવਹਤ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ। ‘‘ਚੀવਰਮ੍ਪਿ ਅਚੇਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚੀવਰਸ੍ਸ વਿਯ ਕਾਯੋਪਿ ਅਚੇਤਨੋਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾવਿਭਾવਨੇਨ ‘‘ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਰਿਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਇਤਰੀਤਰਸਨ੍ਤੋਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ।
Uṇhapakatiko pariḷāhabahulakāyo. Sīlassa vidūsanena ahitāvahattā micchājīvavasena uppannaṃ asappāyaṃ. ‘‘Cīvarampi acetana’’ntiādinā cīvarassa viya kāyopi acetanoti kāyassa attasuññatāvibhāvanena ‘‘abbhantare’’tiādinā vuttamevatthaṃ paridīpento itarītarasantosassa kāraṇaṃ dasseti. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
ਚਤੁਪਞ੍ਚਗਣ੍ਠਿਕਾਹਤੋਤਿ ਆਹਤਚਤੁਪਞ੍ਚਗਣ੍ਠਿਕੋ, ਚਤੁਪਞ੍ਚਗਣ੍ਠਿਕਾਹਿ વਾ ਹਤਸੋਭੋ।
Catupañcagaṇṭhikāhatoti āhatacatupañcagaṇṭhiko, catupañcagaṇṭhikāhi vā hatasobho.
ਅਟ੍ਠવਿਧੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਅਟ੍ਠવਿਧੋਪਿ ਪਯੋਜਨવਿਸੇਸੋ। ਮਹਾਸਿવਤ੍ਥੇਰવਾਦવਸੇਨ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਨੇવ ਦવਾਯਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨਾ’’ਤਿ ਪਨ ਇਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਪਾਲ਼ਿ ਆਗਤਾਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Aṭṭhavidhopi atthoti aṭṭhavidhopi payojanaviseso. Mahāsivattheravādavasena ‘‘imassa kāyassa ṭhitiyā’’tiādinā nayena vutto daṭṭhabbo. Imasmiṃ pakkhe ‘‘neva davāyātiādinā nayenā’’ti pana idaṃ paṭikkhepaṅgadassanamukhena pāḷi āgatāti katvā vuttanti daṭṭhabbaṃ.
ਪਥવੀਸਨ੍ਧਾਰਕਜਲਸ੍ਸ ਤਂਸਨ੍ਧਾਰਕવਾਯੁਨਾ વਿਯ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਹਾਰਸ੍ਸ વਾਯੋਧਾਤੁਯਾવ ਆਸਯੇ ਅવਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘વਾਯੋਧਾਤੁવਸੇਨੇવ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ। ਅਤਿਹਰਤੀਤਿ ਯਾવ ਮੁਖਾ ਅਭਿਹਰਤਿ। વੀਤਿਹਰਤੀਤਿ ਤਤੋ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ વਿਮਿਸ੍ਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਹਰਤਿ। ਅਤਿਹਰਤੀਤਿ વਾ ਮੁਖਦ੍વਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤੋ ਹਰਤਿ। વੀਤਿਹਰਤੀਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਹਰਤਿ। ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਅਪਰਾਪਰਂ ਚਾਰੇਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਧਾਰਣਪਰਿવਤ੍ਤਨਸਞ੍ਚੁਣ੍ਣਨવਿਸੋਸਨਾਨਿ ਪਥવੀਧਾਤੁਸਹਿਤਾ ਏવ વਾਯੋਧਾਤੁ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਕੇવਲਾਤਿ ਤਾਨਿ ਪਥવੀਧਾਤੁਯਾ ਕਿਚ੍ਚਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਾ ਏવ ਧਾਰਣਾਦੀਨਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਅਲ੍ਲਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਪਾਲੇਤੀਤਿ ਯਥਾ વਾਯੋਧਾਤੁਆਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ વਿਸੋਸਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਅਨੁਪਾਲੇਤਿ ਅਲ੍ਲਭਾવਂ। ਤੇਜੋਧਾਤੂਤਿ ਗਹਣੀਸਙ੍ਖਾਤਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ। ਸਾ ਹਿ ਅਨ੍ਤੋਪવਿਟ੍ਠਂ ਆਹਾਰਂ ਪਰਿਪਾਚੇਤਿ। ਅਞ੍ਜਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਪવਿਸਨਾਦੀਨਂ ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ। ਆਭੁਜਤੀਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨવਸੇਨ, ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਜਿਣ੍ਣਾਜਿਣ੍ਣਤਾਦਿਪਟਿਸਂવੇਦਨવਸੇਨ ਚ ਆવਜ੍ਜੇਤਿ, વਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂਤਂવਿਜਾਨਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੋਯੇવ ਹਿ ਪਯੋਗੋ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਯੇਨ ਹਿ ਪਯੋਗੇਨ ਪਰਿਯੇਸਨਾਦਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਤਬ੍ਬਿਸਯવਿਜਾਨਨਮ੍ਪਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਿ ਨਾਮ ਤਦવਿਨਾਭਾવਤੋ। ਅਥ વਾ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨ੍વਾਯ ਆਗਮ੍ਮ ਆਭੁਜਤਿ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਤਿ। ਆਭੋਗਪੁਬ੍ਬਕੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬੋਪਿ વਿਞ੍ਞਾਣਬ੍ਯਾਪਾਰੋਤਿ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤਂ।
Pathavīsandhārakajalassa taṃsandhārakavāyunā viya paribhuttassa āhārassa vāyodhātuyāva āsaye avaṭṭhānanti āha – ‘‘vāyodhātuvaseneva tiṭṭhatī’’ti. Atiharatīti yāva mukhā abhiharati. Vītiharatīti tato kucchiyaṃ vimissaṃ karonto harati. Atiharatīti vā mukhadvāraṃ atikkāmento harati. Vītiharatīti kucchigataṃ passato harati. Parivattetīti aparāparaṃ cāreti. Ettha ca āhārassa dhāraṇaparivattanasañcuṇṇanavisosanāni pathavīdhātusahitā eva vāyodhātu karoti, na kevalāti tāni pathavīdhātuyā kiccabhāvena vuttāni, sā eva dhāraṇādīni kiccāni karontassa sādhāraṇāti vuttāni. Allattañca anupāletīti yathā vāyodhātuādīhi aññehi visosanaṃ na hoti, tathā anupāleti allabhāvaṃ. Tejodhātūti gahaṇīsaṅkhātā tejodhātu. Sā hi antopaviṭṭhaṃ āhāraṃ paripāceti. Añjaso hotīti āhārassa pavisanādīnaṃ maggo hoti. Ābhujatīti pariyesanavasena, ajjhoharaṇajiṇṇājiṇṇatādipaṭisaṃvedanavasena ca āvajjeti, vijānātīti attho. Taṃtaṃvijānanassa paccayabhūtoyeva hi payogo ‘‘sammāpayogo’’ti vutto. Yena hi payogena pariyesanādi nipphajjati, so tabbisayavijānanampi nipphādeti nāma tadavinābhāvato. Atha vā sammāpayogaṃ sammāpaṭipattiṃ anvāya āgamma ābhujati samannāharati. Ābhogapubbako hi sabbopi viññāṇabyāpāroti tathā vuttaṃ.
ਗਮਨਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰવਸੇਨ ਗੋਚਰਗਾਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਗਮਨਤੋ। ਪਰਿਯੇਸਨਤੋਤਿ ਗੋਚਰਗਾਮੇ ਭਿਕ੍ਖਤ੍ਥਂ ਆਹਿਣ੍ਡਨਤੋ। ਪਰਿਭੋਗਤੋਤਿ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨਤੋ। ਆਸਯਤੋਤਿ ਪਿਤ੍ਤਾਦਿਆਸਯਤੋ। ਆਸਯਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕਜ੍ਝਂ ਪવਤ੍ਤਮਾਨੋਪਿ ਕਮ੍ਮਬਲવવਤ੍ਥਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮਰਿਯਾਦવਸੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਸਯਤਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਸਯੋ, ਆਮਾਸਯਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਤਿਟ੍ਠਨਕੋ ਪਿਤ੍ਤਾਦਿਕੋ। ਮਰਿਯਾਦਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਮਾਕਾਰੋ। ਨਿਧੇਤਿ ਯਥਾਭੁਤ੍ਤੋ ਆਹਾਰੋ ਨਿਚਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਧਾਨਂ, ਆਮਾਸਯੋ, ਤਤੋ ਨਿਧਾਨਤੋ। ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਤੋਤਿ ਗਹਣੀਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਮ੍ਮਜਤੇਜੇਨ ਅવਿਪਕ੍ਕਤੋ। ਪਰਿਪਕ੍ਕਤੋਤਿ ਯਥਾਭੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਹਾਰਸ੍ਸ વਿਪਕ੍ਕਭਾવਤੋ। ਫਲਤੋਤਿ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋ। ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਤੋਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ વਿਸ੍ਸਨ੍ਦਨਤੋ । ਸਮ੍ਮਕ੍ਖਨਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਮਕ੍ਖਨਤੋ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ਮਹਾਟੀ॰ ੧.੨੯੪) ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ।
Gamanatoti bhikkhācāravasena gocaragāmaṃ uddissa gamanato. Pariyesanatoti gocaragāme bhikkhatthaṃ āhiṇḍanato. Paribhogatoti āhārassa paribhuñjanato. Āsayatoti pittādiāsayato. Āsayati ettha ekajjhaṃ pavattamānopi kammabalavavatthito hutvā mariyādavasena aññamaññaṃ asaṅkarato sayati tiṭṭhati pavattatīti āsayo, āmāsayassa upari tiṭṭhanako pittādiko. Mariyādattho hi ayamākāro. Nidheti yathābhutto āhāro nicito hutvā tiṭṭhati etthāti nidhānaṃ, āmāsayo, tato nidhānato. Aparipakkatoti gahaṇīsaṅkhātena kammajatejena avipakkato. Paripakkatoti yathābhuttassa āhārassa vipakkabhāvato. Phalatoti nipphattito. Nissandatoti ito cito ca vissandanato . Sammakkhanatoti sabbaso makkhanato. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimaggasaṃvaṇṇanāya (visuddhi. mahāṭī. 1.294) gahetabbo.
ਸਰੀਰਤੋ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ વੇਗਸਨ੍ਧਾਰਣੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਲ਼ਾਹਤੋ ਸਰੀਰਤੋ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਰੋਗਾ ਕਣ੍ਣਸੂਲਭਗਨ੍ਦਰਾਦਯੋ। ਅਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਮਨੁਸ੍ਸਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਅਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਖੇਤ੍ਤਦੇવਾਯਤਨਾਦਿਕੇ। ਕੁਦ੍ਧਾ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਾਪਿ વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤਿ। વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਨੇવ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯਤ੍ਤਾ ਚ ਨ ਪਰਸ੍ਸ, ਉਦਕਤੁਮ੍ਬਤੋਤਿ વੇਲ਼ੁਨਾਲ਼ਿਆਦਿਉਦਕਭਾਜਨਤੋ। ਤਨ੍ਤਿ ਛਡ੍ਡਿਤਉਦਕਂ।
Sarīrato sedā muccantīti vegasandhāraṇena uppannapariḷāhato sarīrato sedā muccanti. Aññe ca rogā kaṇṇasūlabhagandarādayo. Aṭṭhāneti manussāmanussapariggahe ayuttaṭṭhāne khettadevāyatanādike. Kuddhā hi manussā amanussāpi vā jīvitakkhayaṃ pāpenti. Vissaṭṭhattā neva tassabhikkhuno attano, kassaci anissajjitattā jigucchanīyattā ca na parassa, udakatumbatoti veḷunāḷiādiudakabhājanato. Tanti chaḍḍitaudakaṃ.
ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਕੋ ਇਰਿਯਾਪਥੋ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਆਗਤੋ, ਸੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭਿਕ੍ਕਮਪਟਿਕ੍ਕਮਗਹਣੇਨ। ‘‘ਗਮਨੇਪਿ ਪੁਰਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਭਿਹਰਣਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਧ ਗਮਨਮੇવ ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ। ਯਸ੍ਮਾ ਇਧ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਕਥਾਯਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਮੇવ ਧੁਰਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰੇ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਪવਤ੍ਤਾਨਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰਿਤਾ ਗਹਿਤਾਤਿ। ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾ ਪਨ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ – ਏਕੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ, ਅਞ੍ਞਂ વਿਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਕੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾવ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਏਕੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ, ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ, ਸਯਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ, ਅਞ੍ਞਂ વਿਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤੋ ਸਯਤਿ, ਏਕੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾવ ਸਯਤਿ। ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਪਨ ਨ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚਙ੍ਕਮਨੇਨ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ। ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਙ੍ਕਮਨਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਠਿਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ – ‘‘ਪਾਚੀਨਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਪવਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਪવਤ੍ਤਾਪਿ ਪਾਚੀਨਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਚਙ੍ਕਮਨਮਜ੍ਝੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਉਭੋ ਕੋਟਿਯੋ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਚਙ੍ਕਮਨੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਠਾਨੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਨਿਸਜ੍ਜਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਯਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ, ਏવਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਏવ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭવਙ੍ਗਂ ਓਤਾਰੇਤਿ, ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਪਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਉਟ੍ਠਹਤਿ। ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਤਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ।
Ettha ca eko iriyāpatho dvīsu ṭhānesu āgato, so pubbe abhikkamapaṭikkamagahaṇena. ‘‘Gamanepi purato pacchato ca kāyassa abhiharaṇaṃ vuttanti idha gamanameva gahita’’nti apare. Yasmā idha sampajaññakathāyaṃ asammohasampajaññameva dhuraṃ, tasmā antarantare iriyāpathe pavattānaṃ rūpārūpadhammānaṃ tattha tattheva nirodhadassanavasena sampajānakāritā gahitāti. Majjhimabhāṇakā pana evaṃ vadanti – eko hi bhikkhu gacchanto aññaṃ cintento, aññaṃ vitakkento gacchati, eko kammaṭṭhānaṃ avissajjetvāva gacchati, tathā eko tiṭṭhanto, nisīdanto, sayanto aññaṃ cintento, aññaṃ vitakkento sayati, eko kammaṭṭhānaṃ avissajjetvāva sayati. Ettakena pana na pākaṭaṃ hotīti caṅkamanena dīpenti. Yo bhikkhu caṅkamanaṃ otaritvā caṅkamanakoṭiyaṃ ṭhito pariggaṇhāti – ‘‘pācīnacaṅkamanakoṭiyaṃ pavattā rūpārūpadhammā pacchimacaṅkamanakoṭiṃ appatvā ettheva niruddhā, pacchimacaṅkamanakoṭiyaṃ pavattāpi pācīnacaṅkamanakoṭiṃ appatvā ettheva niruddhā, caṅkamanamajjhe pavattā ubho koṭiyo appatvā ettheva niruddhā, caṅkamane pavattā rūpārūpadhammā ṭhānaṃ appatvā ettheva niruddhā, ṭhāne pavattā nisajjaṃ appatvā ettheva niruddhā, nisajjāya pavattā sayanaṃ appatvā ettheva niruddhā’’ti, evaṃ pariggaṇhanto pariggaṇhanto eva cittaṃ bhavaṅgaṃ otāreti, uṭṭhahanto pana kammaṭṭhānaṃ gahetvāva uṭṭhahati. Ayaṃ bhikkhu gatādīsu sampajānakārī nāma hotīti.
ਏવਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਭੂਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਭੂਤਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾવ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਾવ ਚਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਠਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਯਮਾਨੋ ਏવਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਯਤਿ – ‘‘ਕਾਯੋ ਅਚੇਤਨੋ ਮਞ੍ਚੋ ਅਚੇਤਨੋ, ਕਾਯੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਮਞ੍ਚੇ ਸਯਿਤੋ’ਤਿ, ਮਞ੍ਚੋਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਕਾਯੋ ਸਯਿਤੋ’ਤਿ, ਅਚੇਤਨੋ ਕਾਯੋ ਅਚੇਤਨੇ ਮਞ੍ਚੇ ਸਯਿਤੋ’’ਤਿ, ਏવਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਏવ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭવਙ੍ਗਂ ਓਤਾਰੇਤਿ, ਪਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਪਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਯਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਕਾਯਿਕਾਦਿਕਿਰਿਯਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨ ਤਮ੍ਮਯਤ੍ਤਾ ਆવਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਆવਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਸਮੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਜવਨਂ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ વਾ ਛਦ੍વਾਰਪ੍ਪવਤ੍ਤਂ ਕਿਰਿਯਾਮਯਪવਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਜਾਗਰਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਜਾਗਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ। ਅਪਿਚ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਛ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਜਗ੍ਗਨ੍ਤੋਪਿ ਜਾਗਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ।
Evampi sutte kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ hoti, kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ na kātabbaṃ, tasmā so bhikkhu yāva sakkoti, tāva caṅkamitvā ṭhatvā nisīditvā sayamāno evaṃ pariggahetvā sayati – ‘‘kāyo acetano mañco acetano, kāyo na jānāti ‘ahaṃ mañce sayito’ti, mañcopi na jānāti ‘mayi kāyo sayito’ti, acetano kāyo acetane mañce sayito’’ti, evaṃ pariggaṇhanto eva cittaṃ bhavaṅgaṃ otāreti, pabujjhanto kammaṭṭhānaṃ gahetvāva pabujjhatīti ayaṃ sutte sampajānakārī nāma hoti. Kāyikādikiriyānibbattanena tammayattā āvajjanakiriyānibbattakattā āvajjanakiriyāsamuṭṭhitattā ca javanaṃ, sabbampi vā chadvārappavattaṃ kiriyāmayapavattaṃ nāma, tasmiṃ sati jāgaritaṃ nāma hotīti pariggaṇhanto jāgarite sampajānakārī nāma. Apica rattindivaṃ cha koṭṭhāse katvā pañca koṭṭhāse jaggantopi jāgarite sampajānakārī nāma hotīti.
વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਸੀਸੇ ਠਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਪਹਾਯ ਦਸਕਥਾવਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਿਤਸਪ੍ਪਾਯਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋਪਿ ਭਾਸਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਰੁਚਿਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਮਨਸਿਕਾਰਂ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋਪਿ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ। ਦੁਤਿਯਞ੍ਹਿ ਝਾਨਂ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਹਾਨਤੋ વਿਸੇਸਤੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੋ ਨਾਮਾਤਿ। ਓਟ੍ਠੇ ਚਾਤਿਆਦੀਸੁ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕਣ੍ਠਸੀਸਨਾਭਿਆਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਪਯੋਗਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਆਕਾਰਸਞ੍ਞਿਤਂ ਪਯੋਗਂ, ਯਤੋ ਸਬ੍ਬੇ વਿਚਾਰਾਦਯੋ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਉਪਾਦਾਰੂਪਪવਤ੍ਤਿਯਾਤਿ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਿਕਾਰਸਹਿਤਸਦ੍ਦਾਯਤਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਏવਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ। ਸਤ੍ਤਸੁਪਿ ਠਾਨੇਸੁ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨવਸੇਨ ‘‘ਮਿਸ੍ਸਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਸਤਿਯਾਪਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਅਨੁਰੂਪਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਪੁਬ੍ਬਭਾਗਂ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਿਯਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਲੋਕਿਯਤ੍ਤਾ।
Vimuttāyatanasīse ṭhatvā dhammaṃ desentopi bāttiṃsatiracchānakathaṃ pahāya dasakathāvatthunissitasappāyakathaṃ kathentopi bhāsite sampajānakārī nāma hoti. Aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu cittaruciyaṃ ārammaṇaṃ manasikāraṃ pavattentopi dutiyajjhānaṃ samāpannopi tuṇhībhāve sampajānakārī nāma. Dutiyañhi jhānaṃ vacīsaṅkhārappahānato visesato tuṇhībhāvo nāmāti. Oṭṭhe cātiādīsu ca-saddena kaṇṭhasīsanābhiādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Tadanurūpaṃ payoganti tassa uppattiyā anucchavikaṃ cittassa pavattiākārasaññitaṃ payogaṃ, yato sabbe vicārādayo nipphajjanti. Upādārūpapavattiyāti viññattivikārasahitasaddāyatanuppattiyā. Evanti vuttappakārena. Sattasupi ṭhānesu asammuyhanavasena ‘‘missaka’’nti vuttaṃ. Maggasammāsatiyāpi kāyānupassanādianurūpattā sampajaññānurūpapubbabhāgaṃ sattaṭṭhāniyassa ekantalokiyattā.
ਸਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Satisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੨. ਸਤਿਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Satisuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੨. ਸਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Satisuttavaṇṇanā
