Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / மிலிந்த³பஞ்ஹபாளி • Milindapañhapāḷi |
7. அரூபத⁴ம்மவவத்தனவக்³கோ³
7. Arūpadhammavavattanavaggo
1. ஸதிஉப்பஜ்ஜனபஞ்ஹோ
1. Satiuppajjanapañho
1. ராஜா ஆஹ ‘‘ப⁴ந்தே நாக³ஸேன, கதிஹாகாரேஹி ஸதி உப்பஜ்ஜதீ’’தி? ‘‘ஸத்தரஸஹாகாரேஹி, மஹாராஜ, ஸதி உப்பஜ்ஜதீ’’தி. ‘‘கதமேஹி ஸத்தரஸஹாகாரேஹீ’’தி? ‘‘அபி⁴ஜானதோபி, மஹாராஜ, ஸதி உப்பஜ்ஜதி, கடுமிகாயபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, ஓளாரிகவிஞ்ஞாணதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, ஹிதவிஞ்ஞாணதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, அஹிதவிஞ்ஞாணதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, ஸபா⁴க³னிமித்ததோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, விஸபா⁴க³னிமித்ததோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, கதா²பி⁴ஞ்ஞாணதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, லக்க²ணதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, ஸாரணதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, முத்³தா³தோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, க³ணனாதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, தா⁴ரணதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, பா⁴வனதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, பொத்த²கனிப³ந்த⁴னதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, உபனிக்கே²பதோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதி, அனுபூ⁴ததோபி ஸதி உப்பஜ்ஜதீதி.
1. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, katihākārehi sati uppajjatī’’ti? ‘‘Sattarasahākārehi, mahārāja, sati uppajjatī’’ti. ‘‘Katamehi sattarasahākārehī’’ti? ‘‘Abhijānatopi, mahārāja, sati uppajjati, kaṭumikāyapi sati uppajjati, oḷārikaviññāṇatopi sati uppajjati, hitaviññāṇatopi sati uppajjati, ahitaviññāṇatopi sati uppajjati, sabhāganimittatopi sati uppajjati, visabhāganimittatopi sati uppajjati, kathābhiññāṇatopi sati uppajjati, lakkhaṇatopi sati uppajjati, sāraṇatopi sati uppajjati, muddātopi sati uppajjati, gaṇanātopi sati uppajjati, dhāraṇatopi sati uppajjati, bhāvanatopi sati uppajjati, potthakanibandhanatopi sati uppajjati, upanikkhepatopi sati uppajjati, anubhūtatopi sati uppajjatīti.
‘‘கத²ங் அபி⁴ஜானதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? யதா², மஹாராஜ, ஆயஸ்மா ச ஆனந்தோ³ கு²ஜ்ஜுத்தரா ச உபாஸிகா, யே வா பன அஞ்ஞேபி கேசி ஜாதிஸ்ஸரா ஜாதிங் ஸரந்தி, ஏவங் அபி⁴ஜானதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ abhijānato sati uppajjati? Yathā, mahārāja, āyasmā ca ānando khujjuttarā ca upāsikā, ye vā pana aññepi keci jātissarā jātiṃ saranti, evaṃ abhijānato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் கடுமிகாய ஸதி உப்பஜ்ஜதி? யோ பகதியா முட்ட²ஸ்ஸதிகோ, பரே ச தங் ஸராபனத்த²ங் நிப³ந்த⁴ந்தி, ஏவங் கடுமிகாய ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ kaṭumikāya sati uppajjati? Yo pakatiyā muṭṭhassatiko, pare ca taṃ sarāpanatthaṃ nibandhanti, evaṃ kaṭumikāya sati uppajjati.
‘‘கத²ங் ஓளாரிகவிஞ்ஞாணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? யதா³ ரஜ்ஜே வா அபி⁴ஸித்தோ ஹோதி, ஸோதாபத்திப²லங் வா பத்தோ ஹோதி, ஏவங் ஓளாரிகவிஞ்ஞாணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ oḷārikaviññāṇato sati uppajjati? Yadā rajje vā abhisitto hoti, sotāpattiphalaṃ vā patto hoti, evaṃ oḷārikaviññāṇato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் ஹிதவிஞ்ஞாணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? யம்ஹி ஸுகா²பிதோ, ‘அமுகஸ்மிங் ஏவங் ஸுகா²பிதோ’தி ஸரதி, ஏவங் ஹிதவிஞ்ஞாணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ hitaviññāṇato sati uppajjati? Yamhi sukhāpito, ‘amukasmiṃ evaṃ sukhāpito’ti sarati, evaṃ hitaviññāṇato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் அஹிதவிஞ்ஞாணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? யம்ஹி து³க்கா²பிதோ, ‘அமுகஸ்மிங் ஏவங் து³க்கா²பிதோ’தி ஸரதி, ஏவங் அஹிதவிஞ்ஞாணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ ahitaviññāṇato sati uppajjati? Yamhi dukkhāpito, ‘amukasmiṃ evaṃ dukkhāpito’ti sarati, evaṃ ahitaviññāṇato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் ஸபா⁴க³னிமித்ததோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? ஸதி³ஸங் புக்³க³லங் தி³ஸ்வா மாதரங் வா பிதரங் வா பா⁴தரங் வா ப⁴கி³னிங் வா ஸரதி, ஒட்ட²ங் வா கோ³ணங் வா க³த்³ரப⁴ங் வா தி³ஸ்வா அஞ்ஞங் தாதி³ஸங் ஒட்ட²ங் வா கோ³ணங் வா க³த்³ரப⁴ங் வா ஸரதி, ஏவங் ஸபா⁴க³னிமித்ததோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ sabhāganimittato sati uppajjati? Sadisaṃ puggalaṃ disvā mātaraṃ vā pitaraṃ vā bhātaraṃ vā bhaginiṃ vā sarati, oṭṭhaṃ vā goṇaṃ vā gadrabhaṃ vā disvā aññaṃ tādisaṃ oṭṭhaṃ vā goṇaṃ vā gadrabhaṃ vā sarati, evaṃ sabhāganimittato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் விஸபா⁴க³னிமத்ததோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? அஸுகஸ்ஸ நாம வண்ணோ ஏதி³ஸோ, ஸத்³தோ³ ஏதி³ஸோ, க³ந்தோ⁴ ஏதி³ஸோ, ரஸோ ஏதி³ஸோ, பொ²ட்ட²ப்³போ³ ஏதி³ஸோதி ஸரதி, ஏவம்பி விஸபா⁴க³னிமித்ததோபி ங்ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ visabhāganimattato sati uppajjati? Asukassa nāma vaṇṇo ediso, saddo ediso, gandho ediso, raso ediso, phoṭṭhabbo edisoti sarati, evampi visabhāganimittatopi ṃsati uppajjati.
‘‘கத²ங் கதா²பி⁴ஞ்ஞாணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? யோ பகதியா முட்ட²ஸ்ஸதிகோ ஹோதி, தங் பரே ஸராபெந்தி, தேன ஸோ ஸரதி, ஏவங் கதா²பி⁴ஞ்ஞாணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ kathābhiññāṇato sati uppajjati? Yo pakatiyā muṭṭhassatiko hoti, taṃ pare sarāpenti, tena so sarati, evaṃ kathābhiññāṇato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் லக்க²ணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? யோ பகதியா ப³லீப³த்³தா³னங் அங்கே³ன ஜானாதி, லக்க²ணேன ஜானாதி, ஏவங் லக்க²ணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ lakkhaṇato sati uppajjati? Yo pakatiyā balībaddānaṃ aṅgena jānāti, lakkhaṇena jānāti, evaṃ lakkhaṇato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் ஸாரணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? யோ பகதியா முட்ட²ஸ்ஸதிகோ ஹோதி, யோ தங் ‘ஸராஹி போ⁴, ஸராஹி போ⁴’தி புனப்புனங் ஸராபேதி, ஏவங் ஸாரணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ sāraṇato sati uppajjati? Yo pakatiyā muṭṭhassatiko hoti, yo taṃ ‘sarāhi bho, sarāhi bho’ti punappunaṃ sarāpeti, evaṃ sāraṇato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் முத்³தா³தோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? லிபியா ஸிக்கி²தத்தா ஜானாதி ‘இமஸ்ஸ அக்க²ரஸ்ஸ அனந்தரங் இமங் அக்க²ரங் காதப்³ப³’ந்தி ஏவங் முத்³தா³தோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ muddāto sati uppajjati? Lipiyā sikkhitattā jānāti ‘imassa akkharassa anantaraṃ imaṃ akkharaṃ kātabba’nti evaṃ muddāto sati uppajjati.
‘‘கத²ங் க³ணனாதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? க³ணனாய ஸிக்கி²தத்தா க³ணகா ப³ஹும்பி க³ணெந்தி, ஏவங் க³ணனாதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ gaṇanāto sati uppajjati? Gaṇanāya sikkhitattā gaṇakā bahumpi gaṇenti, evaṃ gaṇanāto sati uppajjati.
‘‘கத²ங் தா⁴ரணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? தா⁴ரணாய ஸிக்கி²தத்தா தா⁴ரணகா ப³ஹும்பி தா⁴ரெந்தி , ஏவங் தா⁴ரணதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ dhāraṇato sati uppajjati? Dhāraṇāya sikkhitattā dhāraṇakā bahumpi dhārenti , evaṃ dhāraṇato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் பா⁴வனாதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? இத⁴ பி⁴க்கு² அனேகவிஹிதங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி, ஸெய்யதீ²த³ங், ஏகம்பி ஜாதிங் த்³வேபி ஜாதியோ…பே॰… இதி ஸாகாரங் ஸஉத்³தே³ஸங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரதி, ஏவங் பா⁴வனாதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ bhāvanāto sati uppajjati? Idha bhikkhu anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathīdaṃ, ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, evaṃ bhāvanāto sati uppajjati.
‘‘கத²ங் பொத்த²கனிப³ந்த⁴னதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? ராஜானோ அனுஸாஸனியங் அஸ்ஸரந்தா 1 ஏதங் பொத்த²கங் ஆஹரதா²தி, தேன பொத்த²கேன அனுஸ்ஸரந்தி, ஏவங் பொத்த²கனிப³ந்த⁴னதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ potthakanibandhanato sati uppajjati? Rājāno anusāsaniyaṃ assarantā 2 etaṃ potthakaṃ āharathāti, tena potthakena anussaranti, evaṃ potthakanibandhanato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் உபனிக்கே²பதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? உபனிக்கி²த்தங் ப⁴ண்ட³ங் தி³ஸ்வா ஸரதி, ஏவங் உபனிக்கே²பதோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி.
‘‘Kathaṃ upanikkhepato sati uppajjati? Upanikkhittaṃ bhaṇḍaṃ disvā sarati, evaṃ upanikkhepato sati uppajjati.
‘‘கத²ங் அனுபூ⁴ததோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி? தி³ட்ட²த்தா ரூபங் ஸரதி, ஸுதத்தா ஸத்³த³ங் ஸரதி, கா⁴யிதத்தா க³ந்த⁴ங் ஸரதி, ஸாயிதத்தா ரஸங் ஸரதி, பு²ட்ட²த்தா பொ²ட்ட²ப்³ப³ங் ஸரதி, விஞ்ஞாதத்தா த⁴ம்மங் ஸரதி, ஏவங் அனுபூ⁴ததோ ஸதி உப்பஜ்ஜதி. இமேஹி கோ², மஹாராஜ, ஸத்தரஸஹாகாரேஹி ஸதி உப்பஜ்ஜதீ’’தி.
‘‘Kathaṃ anubhūtato sati uppajjati? Diṭṭhattā rūpaṃ sarati, sutattā saddaṃ sarati, ghāyitattā gandhaṃ sarati, sāyitattā rasaṃ sarati, phuṭṭhattā phoṭṭhabbaṃ sarati, viññātattā dhammaṃ sarati, evaṃ anubhūtato sati uppajjati. Imehi kho, mahārāja, sattarasahākārehi sati uppajjatī’’ti.
‘‘கல்லோஸி, ப⁴ந்தே நாக³ஸேனா’’தி.
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
ஸதிஉப்பஜ்ஜனபஞ்ஹோ பட²மோ.
Satiuppajjanapañho paṭhamo.
Footnotes: