Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മിലിന്ദപഞ്ഹപാളി • Milindapañhapāḷi

    ൭. അരൂപധമ്മവവത്തനവഗ്ഗോ

    7. Arūpadhammavavattanavaggo

    ൧. സതിഉപ്പജ്ജനപഞ്ഹോ

    1. Satiuppajjanapañho

    . രാജാ ആഹ ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, കതിഹാകാരേഹി സതി ഉപ്പജ്ജതീ’’തി? ‘‘സത്തരസഹാകാരേഹി, മഹാരാജ, സതി ഉപ്പജ്ജതീ’’തി. ‘‘കതമേഹി സത്തരസഹാകാരേഹീ’’തി? ‘‘അഭിജാനതോപി, മഹാരാജ, സതി ഉപ്പജ്ജതി, കടുമികായപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, ഓളാരികവിഞ്ഞാണതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, ഹിതവിഞ്ഞാണതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, അഹിതവിഞ്ഞാണതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, സഭാഗനിമിത്തതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, വിസഭാഗനിമിത്തതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, കഥാഭിഞ്ഞാണതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, ലക്ഖണതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, സാരണതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, മുദ്ദാതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, ഗണനാതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, ധാരണതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, ഭാവനതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, പോത്ഥകനിബന്ധനതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, ഉപനിക്ഖേപതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതി, അനുഭൂതതോപി സതി ഉപ്പജ്ജതീതി.

    1. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, katihākārehi sati uppajjatī’’ti? ‘‘Sattarasahākārehi, mahārāja, sati uppajjatī’’ti. ‘‘Katamehi sattarasahākārehī’’ti? ‘‘Abhijānatopi, mahārāja, sati uppajjati, kaṭumikāyapi sati uppajjati, oḷārikaviññāṇatopi sati uppajjati, hitaviññāṇatopi sati uppajjati, ahitaviññāṇatopi sati uppajjati, sabhāganimittatopi sati uppajjati, visabhāganimittatopi sati uppajjati, kathābhiññāṇatopi sati uppajjati, lakkhaṇatopi sati uppajjati, sāraṇatopi sati uppajjati, muddātopi sati uppajjati, gaṇanātopi sati uppajjati, dhāraṇatopi sati uppajjati, bhāvanatopi sati uppajjati, potthakanibandhanatopi sati uppajjati, upanikkhepatopi sati uppajjati, anubhūtatopi sati uppajjatīti.

    ‘‘കഥം അഭിജാനതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? യഥാ, മഹാരാജ, ആയസ്മാ ച ആനന്ദോ ഖുജ്ജുത്തരാ ച ഉപാസികാ, യേ വാ പന അഞ്ഞേപി കേചി ജാതിസ്സരാ ജാതിം സരന്തി, ഏവം അഭിജാനതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ abhijānato sati uppajjati? Yathā, mahārāja, āyasmā ca ānando khujjuttarā ca upāsikā, ye vā pana aññepi keci jātissarā jātiṃ saranti, evaṃ abhijānato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം കടുമികായ സതി ഉപ്പജ്ജതി? യോ പകതിയാ മുട്ഠസ്സതികോ, പരേ ച തം സരാപനത്ഥം നിബന്ധന്തി, ഏവം കടുമികായ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ kaṭumikāya sati uppajjati? Yo pakatiyā muṭṭhassatiko, pare ca taṃ sarāpanatthaṃ nibandhanti, evaṃ kaṭumikāya sati uppajjati.

    ‘‘കഥം ഓളാരികവിഞ്ഞാണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? യദാ രജ്ജേ വാ അഭിസിത്തോ ഹോതി, സോതാപത്തിഫലം വാ പത്തോ ഹോതി, ഏവം ഓളാരികവിഞ്ഞാണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ oḷārikaviññāṇato sati uppajjati? Yadā rajje vā abhisitto hoti, sotāpattiphalaṃ vā patto hoti, evaṃ oḷārikaviññāṇato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം ഹിതവിഞ്ഞാണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? യമ്ഹി സുഖാപിതോ, ‘അമുകസ്മിം ഏവം സുഖാപിതോ’തി സരതി, ഏവം ഹിതവിഞ്ഞാണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ hitaviññāṇato sati uppajjati? Yamhi sukhāpito, ‘amukasmiṃ evaṃ sukhāpito’ti sarati, evaṃ hitaviññāṇato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം അഹിതവിഞ്ഞാണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? യമ്ഹി ദുക്ഖാപിതോ, ‘അമുകസ്മിം ഏവം ദുക്ഖാപിതോ’തി സരതി, ഏവം അഹിതവിഞ്ഞാണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ ahitaviññāṇato sati uppajjati? Yamhi dukkhāpito, ‘amukasmiṃ evaṃ dukkhāpito’ti sarati, evaṃ ahitaviññāṇato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം സഭാഗനിമിത്തതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? സദിസം പുഗ്ഗലം ദിസ്വാ മാതരം വാ പിതരം വാ ഭാതരം വാ ഭഗിനിം വാ സരതി, ഓട്ഠം വാ ഗോണം വാ ഗദ്രഭം വാ ദിസ്വാ അഞ്ഞം താദിസം ഓട്ഠം വാ ഗോണം വാ ഗദ്രഭം വാ സരതി, ഏവം സഭാഗനിമിത്തതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ sabhāganimittato sati uppajjati? Sadisaṃ puggalaṃ disvā mātaraṃ vā pitaraṃ vā bhātaraṃ vā bhaginiṃ vā sarati, oṭṭhaṃ vā goṇaṃ vā gadrabhaṃ vā disvā aññaṃ tādisaṃ oṭṭhaṃ vā goṇaṃ vā gadrabhaṃ vā sarati, evaṃ sabhāganimittato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം വിസഭാഗനിമത്തതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? അസുകസ്സ നാമ വണ്ണോ ഏദിസോ, സദ്ദോ ഏദിസോ, ഗന്ധോ ഏദിസോ, രസോ ഏദിസോ, ഫോട്ഠബ്ബോ ഏദിസോതി സരതി, ഏവമ്പി വിസഭാഗനിമിത്തതോപി ംസതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ visabhāganimattato sati uppajjati? Asukassa nāma vaṇṇo ediso, saddo ediso, gandho ediso, raso ediso, phoṭṭhabbo edisoti sarati, evampi visabhāganimittatopi ṃsati uppajjati.

    ‘‘കഥം കഥാഭിഞ്ഞാണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? യോ പകതിയാ മുട്ഠസ്സതികോ ഹോതി, തം പരേ സരാപേന്തി, തേന സോ സരതി, ഏവം കഥാഭിഞ്ഞാണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ kathābhiññāṇato sati uppajjati? Yo pakatiyā muṭṭhassatiko hoti, taṃ pare sarāpenti, tena so sarati, evaṃ kathābhiññāṇato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം ലക്ഖണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? യോ പകതിയാ ബലീബദ്ദാനം അങ്ഗേന ജാനാതി, ലക്ഖണേന ജാനാതി, ഏവം ലക്ഖണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ lakkhaṇato sati uppajjati? Yo pakatiyā balībaddānaṃ aṅgena jānāti, lakkhaṇena jānāti, evaṃ lakkhaṇato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം സാരണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? യോ പകതിയാ മുട്ഠസ്സതികോ ഹോതി, യോ തം ‘സരാഹി ഭോ, സരാഹി ഭോ’തി പുനപ്പുനം സരാപേതി, ഏവം സാരണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ sāraṇato sati uppajjati? Yo pakatiyā muṭṭhassatiko hoti, yo taṃ ‘sarāhi bho, sarāhi bho’ti punappunaṃ sarāpeti, evaṃ sāraṇato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം മുദ്ദാതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? ലിപിയാ സിക്ഖിതത്താ ജാനാതി ‘ഇമസ്സ അക്ഖരസ്സ അനന്തരം ഇമം അക്ഖരം കാതബ്ബ’ന്തി ഏവം മുദ്ദാതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ muddāto sati uppajjati? Lipiyā sikkhitattā jānāti ‘imassa akkharassa anantaraṃ imaṃ akkharaṃ kātabba’nti evaṃ muddāto sati uppajjati.

    ‘‘കഥം ഗണനാതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? ഗണനായ സിക്ഖിതത്താ ഗണകാ ബഹുമ്പി ഗണേന്തി, ഏവം ഗണനാതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ gaṇanāto sati uppajjati? Gaṇanāya sikkhitattā gaṇakā bahumpi gaṇenti, evaṃ gaṇanāto sati uppajjati.

    ‘‘കഥം ധാരണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? ധാരണായ സിക്ഖിതത്താ ധാരണകാ ബഹുമ്പി ധാരേന്തി , ഏവം ധാരണതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ dhāraṇato sati uppajjati? Dhāraṇāya sikkhitattā dhāraṇakā bahumpi dhārenti , evaṃ dhāraṇato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം ഭാവനാതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? ഇധ ഭിക്ഖു അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി, സേയ്യഥീദം, ഏകമ്പി ജാതിം ദ്വേപി ജാതിയോ…പേ॰… ഇതി സാകാരം സഉദ്ദേസം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി, ഏവം ഭാവനാതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ bhāvanāto sati uppajjati? Idha bhikkhu anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathīdaṃ, ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, evaṃ bhāvanāto sati uppajjati.

    ‘‘കഥം പോത്ഥകനിബന്ധനതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? രാജാനോ അനുസാസനിയം അസ്സരന്താ 1 ഏതം പോത്ഥകം ആഹരഥാതി, തേന പോത്ഥകേന അനുസ്സരന്തി, ഏവം പോത്ഥകനിബന്ധനതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ potthakanibandhanato sati uppajjati? Rājāno anusāsaniyaṃ assarantā 2 etaṃ potthakaṃ āharathāti, tena potthakena anussaranti, evaṃ potthakanibandhanato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം ഉപനിക്ഖേപതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? ഉപനിക്ഖിത്തം ഭണ്ഡം ദിസ്വാ സരതി, ഏവം ഉപനിക്ഖേപതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി.

    ‘‘Kathaṃ upanikkhepato sati uppajjati? Upanikkhittaṃ bhaṇḍaṃ disvā sarati, evaṃ upanikkhepato sati uppajjati.

    ‘‘കഥം അനുഭൂതതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി? ദിട്ഠത്താ രൂപം സരതി, സുതത്താ സദ്ദം സരതി, ഘായിതത്താ ഗന്ധം സരതി, സായിതത്താ രസം സരതി, ഫുട്ഠത്താ ഫോട്ഠബ്ബം സരതി, വിഞ്ഞാതത്താ ധമ്മം സരതി, ഏവം അനുഭൂതതോ സതി ഉപ്പജ്ജതി. ഇമേഹി ഖോ, മഹാരാജ, സത്തരസഹാകാരേഹി സതി ഉപ്പജ്ജതീ’’തി.

    ‘‘Kathaṃ anubhūtato sati uppajjati? Diṭṭhattā rūpaṃ sarati, sutattā saddaṃ sarati, ghāyitattā gandhaṃ sarati, sāyitattā rasaṃ sarati, phuṭṭhattā phoṭṭhabbaṃ sarati, viññātattā dhammaṃ sarati, evaṃ anubhūtato sati uppajjati. Imehi kho, mahārāja, sattarasahākārehi sati uppajjatī’’ti.

    ‘‘കല്ലോസി, ഭന്തേ നാഗസേനാ’’തി.

    ‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.

    സതിഉപ്പജ്ജനപഞ്ഹോ പഠമോ.

    Satiuppajjanapañho paṭhamo.







    Footnotes:
    1. അനുസ്സരന്താ (സബ്ബത്ഥ)
    2. anussarantā (sabbattha)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact