| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. ទុតិយវគ្គោ
2. Dutiyavaggo
១. សត្តជដិលសុត្តវណ្ណនា
1. Sattajaṭilasuttavaṇṇanā
១២២. ទុតិយវគ្គស្ស បឋមេ បុព្ពារាមេ មិគារមាតុបាសាទេតិ បុព្ពារាមសង្ខាតេ វិហារេ មិគារមាតុយា បាសាទេ។ តត្រាយំ អនុបុព្ពិកថា – អតីតេ សតសហស្សកប្បមត្ថកេ ឯកា ឧបាសិកា បទុមុត្តរំ ភគវន្តំ និមន្តេត្វា ពុទ្ធប្បមុខស្ស ភិក្ខុសង្ឃស្ស សតសហស្សទានំ ទត្វា ភគវតោ បាទមូលេ និបជ្ជិត្វា – ‘‘អនាគតេ តុម្ហាទិសស្ស ពុទ្ធស្ស អគ្គុបដ្ឋាយិកា ហោមី’’តិ បត្ថនំ អកាសិ។ សា កប្បសតសហស្សំ ទេវេសុ ច មនុស្សេសុ ច សំសរិត្វា អម្ហាកំ ភគវតោ កាលេ ភទ្ទិយនគរេ មេណ្ឌកបុត្តស្ស ធនញ្ចយសេដ្ឋិនោ គេហេ សុមនទេវិយា កុច្ឆិស្មិំ បដិសន្ធិំ គណ្ហិ ។ ជាតកាលេ ចស្សា វិសាខាតិ នាមំ អកំសុ។ សា យទា ភគវា ភទ្ទិយនគរំ អគមាសិ, តទា បញ្ចហិ ទារិកាសតេហិ សទ្ធិំ ភគវតោ បច្ចុគ្គមនំ គតា បឋមទស្សនម្ហិយេវ សោតាបន្នា អហោសិ។ អបរភាគេ សាវត្ថិយំ មិគារសេដ្ឋិបុត្តស្ស បុណ្ណវឌ្ឍនកុមារស្ស គេហំ គតា។ តត្ថ នំ មិគារសេដ្ឋិ មាតិដ្ឋានេ ឋបេសិ, តស្មា មិគារមាតាតិ វុច្ចតិ។ តាយ ការិតេ បាសាទេ។
122. Dutiyavaggassa paṭhame pubbārāme migāramātupāsādeti pubbārāmasaṅkhāte vihāre migāramātuyā pāsāde. Tatrāyaṃ anupubbikathā – atīte satasahassakappamatthake ekā upāsikā padumuttaraṃ bhagavantaṃ nimantetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa satasahassadānaṃ datvā bhagavato pādamūle nipajjitvā – ‘‘anāgate tumhādisassa buddhassa aggupaṭṭhāyikā homī’’ti patthanaṃ akāsi. Sā kappasatasahassaṃ devesu ca manussesu ca saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle bhaddiyanagare meṇḍakaputtassa dhanañcayaseṭṭhino gehe sumanadeviyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gaṇhi . Jātakāle cassā visākhāti nāmaṃ akaṃsu. Sā yadā bhagavā bhaddiyanagaraṃ agamāsi, tadā pañcahi dārikāsatehi saddhiṃ bhagavato paccuggamanaṃ gatā paṭhamadassanamhiyeva sotāpannā ahosi. Aparabhāge sāvatthiyaṃ migāraseṭṭhiputtassa puṇṇavaḍḍhanakumārassa gehaṃ gatā. Tattha naṃ migāraseṭṭhi mātiṭṭhāne ṭhapesi, tasmā migāramātāti vuccati. Tāya kārite pāsāde.
ពហិ ទ្វារកោដ្ឋកេតិ បាសាទទ្វារកោដ្ឋកស្ស ពហិ, ន វិហារទ្វារកោដ្ឋកស្ស។ សោ កិរ បាសាទោ លោហបាសាទោ វិយ សមន្តា ចតុទ្វារកោដ្ឋកយុត្តេន បាការេន បរិក្ខិត្តោ។ តេសុ បាចីនទ្វារកោដ្ឋកស្ស ពហិ បាសាទច្ឆាយាយំ បាចីនលោកធាតុំ ឱលោកេន្តោ បញ្ញត្តេ វរពុទ្ធាសនេ និសិន្នោ ហោតិ។
Bahi dvārakoṭṭhaketi pāsādadvārakoṭṭhakassa bahi, na vihāradvārakoṭṭhakassa. So kira pāsādo lohapāsādo viya samantā catudvārakoṭṭhakayuttena pākārena parikkhitto. Tesu pācīnadvārakoṭṭhakassa bahi pāsādacchāyāyaṃ pācīnalokadhātuṃ olokento paññatte varabuddhāsane nisinno hoti.
បរូឡ្ហកច្ឆនខលោមាតិ បរូឡ្ហកច្ឆា បរូឡ្ហនខា បរូឡ្ហលោមា, កច្ឆាទីសុ ទីឃលោមា ទីឃនខា ចាតិ អត្ថោ។ ខារិវិវិធន្តិ វិវិធខារិំ នានប្បការកំ បព្ពជិតបរិក្ខារភណ្ឌកំ។ អវិទូរេ អតិក្កមន្តីតិ អវិទូរមគ្គេន នគរំ បវិសន្តិ។ រាជាហំ , ភន្តេតិ អហំ, ភន្តេ, រាជា បសេនទិ កោសលោ, មយ្ហំ នាមំ តុម្ហេ ជានាថាតិ។ កស្មា បន រាជា លោកេ អគ្គបុគ្គលស្ស សន្តិកេ និសិន្នោ ឯវរូបានំ នគ្គភោគ្គនិស្សិរិកានំ អញ្ជលិំ បគ្គណ្ហាតីតិ។ សង្គណ្ហនត្ថាយ។ ឯវំ ហិស្ស អហោសិ – ‘‘សចាហំ ឯត្តកម្បិ ឯតេសំ ន ករិស្សាមិ , ‘មយំ បុត្តទារំ បហាយ ឯតស្សត្ថាយ ទុព្ភោជនទុក្ខសេយ្យាទីនិ អនុភោម, អយំ អម្ហាកំ អញ្ជលិមត្តម្បិ ន ករោតី’តិ អត្តនា ទិដ្ឋំ សុតំ បដិច្ឆាទេត្វា ន កថេយ្យុំ។ ឯវំ កតេ បន អនិគូហិត្វា កថេស្សន្តី’’តិ។ តស្មា ឯវមកាសិ។ អបិច សត្ថុ អជ្ឈាសយជាននត្ថំ ឯវមកាសិ។
Parūḷhakacchanakhalomāti parūḷhakacchā parūḷhanakhā parūḷhalomā, kacchādīsu dīghalomā dīghanakhā cāti attho. Khārivividhanti vividhakhāriṃ nānappakārakaṃ pabbajitaparikkhārabhaṇḍakaṃ. Avidūre atikkamantīti avidūramaggena nagaraṃ pavisanti. Rājāhaṃ, bhanteti ahaṃ, bhante, rājā pasenadi kosalo, mayhaṃ nāmaṃ tumhe jānāthāti. Kasmā pana rājā loke aggapuggalassa santike nisinno evarūpānaṃ naggabhogganissirikānaṃ añjaliṃ paggaṇhātīti. Saṅgaṇhanatthāya. Evaṃ hissa ahosi – ‘‘sacāhaṃ ettakampi etesaṃ na karissāmi , ‘mayaṃ puttadāraṃ pahāya etassatthāya dubbhojanadukkhaseyyādīni anubhoma, ayaṃ amhākaṃ añjalimattampi na karotī’ti attanā diṭṭhaṃ sutaṃ paṭicchādetvā na katheyyuṃ. Evaṃ kate pana anigūhitvā kathessantī’’ti. Tasmā evamakāsi. Apica satthu ajjhāsayajānanatthaṃ evamakāsi.
កាសិកចន្ទនន្តិ សណ្ហចន្ទនំ។ មាលាគន្ធវិលេបនន្តិ វណ្ណគន្ធត្ថាយ មាលំ, សុគន្ធភាវត្ថាយ គន្ធំ, វណ្ណគន្ធត្ថាយ វិលេបនញ្ច ធារេន្តេន។
Kāsikacandananti saṇhacandanaṃ. Mālāgandhavilepananti vaṇṇagandhatthāya mālaṃ, sugandhabhāvatthāya gandhaṃ, vaṇṇagandhatthāya vilepanañca dhārentena.
សំវាសេនាតិ សហវាសេន។ សីលំ វេទិតព្ពន្តិ អយំ សុសីលោ វា ទុស្សីលោ វាតិ សំវសន្តេន ឧបសង្កមន្តេន ជានិតព្ពោ។ តញ្ច ខោ ទីឃេន អទ្ធុនា ន ឥត្តរន្តិ តញ្ច សីលំ ទីឃេន កាលេន វេទិតព្ពំ, ន ឥត្តរេន។ ទ្វីហតីហញ្ហិ សំយតាការោ ច សំវុតិន្ទ្រិយាការោ ច ន សក្កា ទស្សេតុំ។ មនសិករោតាតិ សីលមស្ស បរិគ្គហេស្សាមីតិ មនសិករោន្តេន បច្ចវេក្ខន្តេនេវ សក្កា ជានិតុំ, ន ឥតរេន។ បញ្ញវតាតិ តម្បិ សប្បញ្ញេនេវ បណ្ឌិតេន។ ពាលោ ហិ មនសិករោន្តោបិ ជានិតុំ ន សក្កោតិ។
Saṃvāsenāti sahavāsena. Sīlaṃ veditabbanti ayaṃ susīlo vā dussīlo vāti saṃvasantena upasaṅkamantena jānitabbo. Tañca kho dīghena addhunā na ittaranti tañca sīlaṃ dīghena kālena veditabbaṃ, na ittarena. Dvīhatīhañhi saṃyatākāro ca saṃvutindriyākāro ca na sakkā dassetuṃ. Manasikarotāti sīlamassa pariggahessāmīti manasikarontena paccavekkhanteneva sakkā jānituṃ, na itarena. Paññavatāti tampi sappaññeneva paṇḍitena. Bālo hi manasikarontopi jānituṃ na sakkoti.
សំវោហារេនាតិ កថនេន។
Saṃvohārenāti kathanena.
‘‘យោ ហិ កោចិ មនុស្សេសុ, វោហារំ ឧបជីវតិ;
‘‘Yo hi koci manussesu, vohāraṃ upajīvati;
ឯវំ វាសេដ្ឋ ជានាហិ, វាណិជោ សោ ន ព្រាហ្មណោ’’តិ។ (ម. និ. ២.៤៥៧) –
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, vāṇijo so na brāhmaṇo’’ti. (ma. ni. 2.457) –
ឯត្ថ ហិ ព្យវហារោ វោហារោ នាម។ ‘‘ចត្តារោ អរិយវោហារា ចត្តារោ អនរិយវោហារា’’តិ (ទី. និ. ៣.៣១៣) ឯត្ថ ចេតនា។ ‘‘សង្ខា សមញ្ញា បញ្ញត្តិ វោហារោ’’តិ (ធ. ស. ១៣១៣-១៣១៥) ឯត្ថ បញ្ញត្តិ។ ‘‘វោហារមត្តេន សោ វោហរេយ្យា’’តិ (សំ. និ. ១.២៥) ឯត្ថ កថា វោហារោ។ ឥធាបិ ឯសោវ អធិប្បេតោ។ ឯកច្ចស្ស ហិ សម្មុខា កថា បរម្មុខាយ កថាយ ន សមេតិ, បរម្មុខា កថា ច សម្មុខាយ កថាយ, តថា បុរិមកថា ច បច្ឆិមកថាយ, បច្ឆិមកថា ច បុរិមកថាយ។ សោ កថេន្តេនេវ សក្កា ជានិតុំ ‘‘អសុចិ ឯសោ បុគ្គលោ’’តិ។ សុចិសីលស្ស បន បុរិមំ បច្ឆិមេន, បច្ឆិមញ្ច បុរិមេន សមេតិ, សម្មុខាកថិតំ បរម្មុខាកថិតេន, បរម្មុខាកថិតញ្ច សម្មុខាកថិតេន, តស្មា កថេន្តេន សក្កា សុចិភាវោ ជានិតុន្តិ បកាសេន្តោ ឯវមាហ។
Ettha hi byavahāro vohāro nāma. ‘‘Cattāro ariyavohārā cattāro anariyavohārā’’ti (dī. ni. 3.313) ettha cetanā. ‘‘Saṅkhā samaññā paññatti vohāro’’ti (dha. sa. 1313-1315) ettha paññatti. ‘‘Vohāramattena so vohareyyā’’ti (saṃ. ni. 1.25) ettha kathā vohāro. Idhāpi esova adhippeto. Ekaccassa hi sammukhā kathā parammukhāya kathāya na sameti, parammukhā kathā ca sammukhāya kathāya, tathā purimakathā ca pacchimakathāya, pacchimakathā ca purimakathāya. So kathenteneva sakkā jānituṃ ‘‘asuci eso puggalo’’ti. Sucisīlassa pana purimaṃ pacchimena, pacchimañca purimena sameti, sammukhākathitaṃ parammukhākathitena, parammukhākathitañca sammukhākathitena, tasmā kathentena sakkā sucibhāvo jānitunti pakāsento evamāha.
ថាមោតិ ញាណថាមោ។ យស្ស ហិ ញាណថាមោ នត្ថិ, សោ ឧប្បន្នេសុ ឧបទ្ទវេសុ គហេតព្ពគ្គហណំ កតព្ពកិច្ចំ អបស្សន្តោ អទ្វារឃរំ បវិដ្ឋោ វិយ ចរតិ។ តេនាហ អាបទាសុ ខោ, មហារាជ, ថាមោ វេទិតព្ពោតិ។ សាកច្ឆាយាតិ សំកថាយ។ ទុប្បញ្ញស្ស ហិ កថា ឧទកេ គេណ្ឌុ វិយ ឧប្បលវតិ, បញ្ញវតោ កថេន្តស្ស បដិភានំ អនន្តរំ ហោតិ។ ឧទកវិប្ផន្ទិតេនេវ ហិ មច្ឆោ ខុទ្ទកោ វា មហន្តោ វាតិ ញាយតិ។ ឱចរកាតិ ហេដ្ឋាចរកា។ ចរា ហិ បព្ពតមត្ថកេន ចរន្តាបិ ហេដ្ឋា – ចរកាវ ហោន្តិ។ ឱចរិត្វាតិ អវចរិត្វា វីមំសិត្វា, តំ តំ បវត្តិំ ញត្វាតិ អត្ថោ។ រជោជល្លន្តិ រជញ្ច ជល្លញ្ច។ វណ្ណរូបេនាតិ វណ្ណសណ្ឋានេន។ ឥត្តរទស្សនេនាតិ លហុកទស្សនេន។ វិយញ្ជនេនាតិ បរិក្ខារភណ្ឌកេន។ បតិរូបកោ មត្តិកាកុណ្ឌលោវាតិ សុវណ្ណកុណ្ឌលបតិរូបកោ មត្តិកាកុណ្ឌលោវ។ លោហឌ្ឍមាសោតិ លោហឌ្ឍមាសកោ។ បឋមំ។
Thāmoti ñāṇathāmo. Yassa hi ñāṇathāmo natthi, so uppannesu upaddavesu gahetabbaggahaṇaṃ katabbakiccaṃ apassanto advāragharaṃ paviṭṭho viya carati. Tenāha āpadāsu kho, mahārāja, thāmo veditabboti. Sākacchāyāti saṃkathāya. Duppaññassa hi kathā udake geṇḍu viya uppalavati, paññavato kathentassa paṭibhānaṃ anantaraṃ hoti. Udakavipphanditeneva hi maccho khuddako vā mahanto vāti ñāyati. Ocarakāti heṭṭhācarakā. Carā hi pabbatamatthakena carantāpi heṭṭhā – carakāva honti. Ocaritvāti avacaritvā vīmaṃsitvā, taṃ taṃ pavattiṃ ñatvāti attho. Rajojallanti rajañca jallañca. Vaṇṇarūpenāti vaṇṇasaṇṭhānena. Ittaradassanenāti lahukadassanena. Viyañjanenāti parikkhārabhaṇḍakena. Patirūpako mattikākuṇḍalovāti suvaṇṇakuṇḍalapatirūpako mattikākuṇḍalova. Lohaḍḍhamāsoti lohaḍḍhamāsako. Paṭhamaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. សត្តជដិលសុត្តំ • 1. Sattajaṭilasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១. សត្តជដិលសុត្តវណ្ណនា • 1. Sattajaṭilasuttavaṇṇanā
