| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
2. දුතියවග්‌ගො
2. Dutiyavaggo
1. සත්‌තජටිලසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Sattajaṭilasuttavaṇṇanā
122. දුතියවග්‌ගස්‌ස පඨමෙ පුබ්‌බාරාමෙ මිගාරමාතුපාසාදෙති පුබ්‌බාරාමසඞ්‌ඛාතෙ විහාරෙ මිගාරමාතුයා පාසාදෙ. තත්‍රායං අනුපුබ්‌බිකථා – අතීතෙ සතසහස්‌සකප්‌පමත්‌ථකෙ එකා උපාසිකා පදුමුත්‌තරං භගවන්‌තං නිමන්‌තෙත්‌වා බුද්‌ධප්‌පමුඛස්‌ස භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස සතසහස්‌සදානං දත්‌වා භගවතො පාදමූලෙ නිපජ්‌ජිත්‌වා – ‘‘අනාගතෙ තුම්‌හාදිසස්‌ස බුද්‌ධස්‌ස අග්‌ගුපට්‌ඨායිකා හොමී’’ති පත්‌ථනං අකාසි. සා කප්‌පසතසහස්‌සං දෙවෙසු ච මනුස්‌සෙසු ච සංසරිත්‌වා අම්‌හාකං භගවතො කාලෙ භද්‌දියනගරෙ මෙණ්‌ඩකපුත්‌තස්‌ස ධනඤ්‌චයසෙට්‌ඨිනො ගෙහෙ සුමනදෙවියා කුච්‌ඡිස්‌මිං පටිසන්‌ධිං ගණ්‌හි . ජාතකාලෙ චස්‌සා විසාඛාති නාමං අකංසු. සා යදා භගවා භද්‌දියනගරං අගමාසි, තදා පඤ්‌චහි දාරිකාසතෙහි සද්‌ධිං භගවතො පච්‌චුග්‌ගමනං ගතා පඨමදස්‌සනම්‌හියෙව සොතාපන්‌නා අහොසි. අපරභාගෙ සාවත්‌ථියං මිගාරසෙට්‌ඨිපුත්‌තස්‌ස පුණ්‌ණවඩ්‌ඪනකුමාරස්‌ස ගෙහං ගතා. තත්‌ථ නං මිගාරසෙට්‌ඨි මාතිට්‌ඨානෙ ඨපෙසි, තස්‌මා මිගාරමාතාති වුච්‌චති. තාය කාරිතෙ පාසාදෙ.
122. Dutiyavaggassa paṭhame pubbārāme migāramātupāsādeti pubbārāmasaṅkhāte vihāre migāramātuyā pāsāde. Tatrāyaṃ anupubbikathā – atīte satasahassakappamatthake ekā upāsikā padumuttaraṃ bhagavantaṃ nimantetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa satasahassadānaṃ datvā bhagavato pādamūle nipajjitvā – ‘‘anāgate tumhādisassa buddhassa aggupaṭṭhāyikā homī’’ti patthanaṃ akāsi. Sā kappasatasahassaṃ devesu ca manussesu ca saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle bhaddiyanagare meṇḍakaputtassa dhanañcayaseṭṭhino gehe sumanadeviyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gaṇhi . Jātakāle cassā visākhāti nāmaṃ akaṃsu. Sā yadā bhagavā bhaddiyanagaraṃ agamāsi, tadā pañcahi dārikāsatehi saddhiṃ bhagavato paccuggamanaṃ gatā paṭhamadassanamhiyeva sotāpannā ahosi. Aparabhāge sāvatthiyaṃ migāraseṭṭhiputtassa puṇṇavaḍḍhanakumārassa gehaṃ gatā. Tattha naṃ migāraseṭṭhi mātiṭṭhāne ṭhapesi, tasmā migāramātāti vuccati. Tāya kārite pāsāde.
බහි ද්‌වාරකොට්‌ඨකෙති පාසාදද්‌වාරකොට්‌ඨකස්‌ස බහි, න විහාරද්‌වාරකොට්‌ඨකස්‌ස. සො කිර පාසාදො ලොහපාසාදො විය සමන්‌තා චතුද්‌වාරකොට්‌ඨකයුත්‌තෙන පාකාරෙන පරික්‌ඛිත්‌තො. තෙසු පාචීනද්‌වාරකොට්‌ඨකස්‌ස බහි පාසාදච්‌ඡායායං පාචීනලොකධාතුං ඔලොකෙන්‌තො පඤ්‌ඤත්‌තෙ වරබුද්‌ධාසනෙ නිසින්‌නො හොති.
Bahi dvārakoṭṭhaketi pāsādadvārakoṭṭhakassa bahi, na vihāradvārakoṭṭhakassa. So kira pāsādo lohapāsādo viya samantā catudvārakoṭṭhakayuttena pākārena parikkhitto. Tesu pācīnadvārakoṭṭhakassa bahi pāsādacchāyāyaṃ pācīnalokadhātuṃ olokento paññatte varabuddhāsane nisinno hoti.
පරූළ්‌හකච්‌ඡනඛලොමාති පරූළ්‌හකච්‌ඡා පරූළ්‌හනඛා පරූළ්‌හලොමා, කච්‌ඡාදීසු දීඝලොමා දීඝනඛා චාති අත්‌ථො. ඛාරිවිවිධන්‌ති විවිධඛාරිං නානප්‌පකාරකං පබ්‌බජිතපරික්‌ඛාරභණ්‌ඩකං. අවිදූරෙ අතික්‌කමන්‌තීති අවිදූරමග්‌ගෙන නගරං පවිසන්‌ති. රාජාහං , භන්‌තෙති අහං, භන්‌තෙ, රාජා පසෙනදි කොසලො, මය්‌හං නාමං තුම්‌හෙ ජානාථාති. කස්‌මා පන රාජා ලොකෙ අග්‌ගපුග්‌ගලස්‌ස සන්‌තිකෙ නිසින්‌නො එවරූපානං නග්‌ගභොග්‌ගනිස්‌සිරිකානං අඤ්‌ජලිං පග්‌ගණ්‌හාතීති. සඞ්‌ගණ්‌හනත්‌ථාය. එවං හිස්‌ස අහොසි – ‘‘සචාහං එත්‌තකම්‌පි එතෙසං න කරිස්‌සාමි , ‘මයං පුත්‌තදාරං පහාය එතස්‌සත්‌ථාය දුබ්‌භොජනදුක්‌ඛසෙය්‍යාදීනි අනුභොම, අයං අම්‌හාකං අඤ්‌ජලිමත්‌තම්‌පි න කරොතී’ති අත්‌තනා දිට්‌ඨං සුතං පටිච්‌ඡාදෙත්‌වා න කථෙය්‍යුං. එවං කතෙ පන අනිගූහිත්‌වා කථෙස්‌සන්‌තී’’ති. තස්‌මා එවමකාසි. අපිච සත්‌ථු අජ්‌ඣාසයජානනත්‌ථං එවමකාසි.
Parūḷhakacchanakhalomāti parūḷhakacchā parūḷhanakhā parūḷhalomā, kacchādīsu dīghalomā dīghanakhā cāti attho. Khārivividhanti vividhakhāriṃ nānappakārakaṃ pabbajitaparikkhārabhaṇḍakaṃ. Avidūre atikkamantīti avidūramaggena nagaraṃ pavisanti. Rājāhaṃ, bhanteti ahaṃ, bhante, rājā pasenadi kosalo, mayhaṃ nāmaṃ tumhe jānāthāti. Kasmā pana rājā loke aggapuggalassa santike nisinno evarūpānaṃ naggabhogganissirikānaṃ añjaliṃ paggaṇhātīti. Saṅgaṇhanatthāya. Evaṃ hissa ahosi – ‘‘sacāhaṃ ettakampi etesaṃ na karissāmi , ‘mayaṃ puttadāraṃ pahāya etassatthāya dubbhojanadukkhaseyyādīni anubhoma, ayaṃ amhākaṃ añjalimattampi na karotī’ti attanā diṭṭhaṃ sutaṃ paṭicchādetvā na katheyyuṃ. Evaṃ kate pana anigūhitvā kathessantī’’ti. Tasmā evamakāsi. Apica satthu ajjhāsayajānanatthaṃ evamakāsi.
කාසිකචන්‌දනන්‌ති සණ්‌හචන්‌දනං. මාලාගන්‌ධවිලෙපනන්‌ති වණ්‌ණගන්‌ධත්‌ථාය මාලං, සුගන්‌ධභාවත්‌ථාය ගන්‌ධං, වණ්‌ණගන්‌ධත්‌ථාය විලෙපනඤ්‌ච ධාරෙන්‌තෙන.
Kāsikacandananti saṇhacandanaṃ. Mālāgandhavilepananti vaṇṇagandhatthāya mālaṃ, sugandhabhāvatthāya gandhaṃ, vaṇṇagandhatthāya vilepanañca dhārentena.
සංවාසෙනාති සහවාසෙන. සීලං වෙදිතබ්‌බන්‌ති අයං සුසීලො වා දුස්‌සීලො වාති සංවසන්‌තෙන උපසඞ්‌කමන්‌තෙන ජානිතබ්‌බො. තඤ්‌ච ඛො දීඝෙන අද්‌ධුනා න ඉත්‌තරන්‌ති තඤ්‌ච සීලං දීඝෙන කාලෙන වෙදිතබ්‌බං, න ඉත්‌තරෙන. ද්‌වීහතීහඤ්‌හි සංයතාකාරො ච සංවුතින්‌ද්‍රියාකාරො ච න සක්‌කා දස්‌සෙතුං. මනසිකරොතාති සීලමස්‌ස පරිග්‌ගහෙස්‌සාමීති මනසිකරොන්‌තෙන පච්‌චවෙක්‌ඛන්‌තෙනෙව සක්‌කා ජානිතුං, න ඉතරෙන. පඤ්‌ඤවතාති තම්‌පි සප්‌පඤ්‌ඤෙනෙව පණ්‌ඩිතෙන. බාලො හි මනසිකරොන්‌තොපි ජානිතුං න සක්‌කොති.
Saṃvāsenāti sahavāsena. Sīlaṃ veditabbanti ayaṃ susīlo vā dussīlo vāti saṃvasantena upasaṅkamantena jānitabbo. Tañca kho dīghena addhunā na ittaranti tañca sīlaṃ dīghena kālena veditabbaṃ, na ittarena. Dvīhatīhañhi saṃyatākāro ca saṃvutindriyākāro ca na sakkā dassetuṃ. Manasikarotāti sīlamassa pariggahessāmīti manasikarontena paccavekkhanteneva sakkā jānituṃ, na itarena. Paññavatāti tampi sappaññeneva paṇḍitena. Bālo hi manasikarontopi jānituṃ na sakkoti.
සංවොහාරෙනාති කථනෙන.
Saṃvohārenāti kathanena.
‘‘යො හි කොචි මනුස්‌සෙසු, වොහාරං උපජීවති;
‘‘Yo hi koci manussesu, vohāraṃ upajīvati;
එවං වාසෙට්‌ඨ ජානාහි, වාණිජො සො න බ්‍රාහ්‌මණො’’ති. (ම. නි. 2.457) –
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, vāṇijo so na brāhmaṇo’’ti. (ma. ni. 2.457) –
එත්‌ථ හි බ්‍යවහාරො වොහාරො නාම. ‘‘චත්‌තාරො අරියවොහාරා චත්‌තාරො අනරියවොහාරා’’ති (දී. නි. 3.313) එත්‌ථ චෙතනා. ‘‘සඞ්‌ඛා සමඤ්‌ඤා පඤ්‌ඤත්‌ති වොහාරො’’ති (ධ. ස. 1313-1315) එත්‌ථ පඤ්‌ඤත්‌ති. ‘‘වොහාරමත්‌තෙන සො වොහරෙය්‍යා’’ති (සං. නි. 1.25) එත්‌ථ කථා වොහාරො. ඉධාපි එසොව අධිප්‌පෙතො. එකච්‌චස්‌ස හි සම්‌මුඛා කථා පරම්‌මුඛාය කථාය න සමෙති, පරම්‌මුඛා කථා ච සම්‌මුඛාය කථාය, තථා පුරිමකථා ච පච්‌ඡිමකථාය, පච්‌ඡිමකථා ච පුරිමකථාය. සො කථෙන්‌තෙනෙව සක්‌කා ජානිතුං ‘‘අසුචි එසො පුග්‌ගලො’’ති. සුචිසීලස්‌ස පන පුරිමං පච්‌ඡිමෙන, පච්‌ඡිමඤ්‌ච පුරිමෙන සමෙති, සම්‌මුඛාකථිතං පරම්‌මුඛාකථිතෙන, පරම්‌මුඛාකථිතඤ්‌ච සම්‌මුඛාකථිතෙන, තස්‌මා කථෙන්‌තෙන සක්‌කා සුචිභාවො ජානිතුන්‌ති පකාසෙන්‌තො එවමාහ.
Ettha hi byavahāro vohāro nāma. ‘‘Cattāro ariyavohārā cattāro anariyavohārā’’ti (dī. ni. 3.313) ettha cetanā. ‘‘Saṅkhā samaññā paññatti vohāro’’ti (dha. sa. 1313-1315) ettha paññatti. ‘‘Vohāramattena so vohareyyā’’ti (saṃ. ni. 1.25) ettha kathā vohāro. Idhāpi esova adhippeto. Ekaccassa hi sammukhā kathā parammukhāya kathāya na sameti, parammukhā kathā ca sammukhāya kathāya, tathā purimakathā ca pacchimakathāya, pacchimakathā ca purimakathāya. So kathenteneva sakkā jānituṃ ‘‘asuci eso puggalo’’ti. Sucisīlassa pana purimaṃ pacchimena, pacchimañca purimena sameti, sammukhākathitaṃ parammukhākathitena, parammukhākathitañca sammukhākathitena, tasmā kathentena sakkā sucibhāvo jānitunti pakāsento evamāha.
ථාමොති ඤාණථාමො. යස්‌ස හි ඤාණථාමො නත්‌ථි, සො උප්‌පන්‌නෙසු උපද්‌දවෙසු ගහෙතබ්‌බග්‌ගහණං කතබ්‌බකිච්‌චං අපස්‌සන්‌තො අද්‌වාරඝරං පවිට්‌ඨො විය චරති. තෙනාහ ආපදාසු ඛො, මහාරාජ, ථාමො වෙදිතබ්‌බොති. සාකච්‌ඡායාති සංකථාය. දුප්‌පඤ්‌ඤස්‌ස හි කථා උදකෙ ගෙණ්‌ඩු විය උප්‌පලවති, පඤ්‌ඤවතො කථෙන්‌තස්‌ස පටිභානං අනන්‌තරං හොති. උදකවිප්‌ඵන්‌දිතෙනෙව හි මච්‌ඡො ඛුද්‌දකො වා මහන්‌තො වාති ඤායති. ඔචරකාති හෙට්‌ඨාචරකා. චරා හි පබ්‌බතමත්‌ථකෙන චරන්‌තාපි හෙට්‌ඨා – චරකාව හොන්‌ති. ඔචරිත්‌වාති අවචරිත්‌වා වීමංසිත්‌වා, තං තං පවත්‌තිං ඤත්‌වාති අත්‌ථො. රජොජල්‌ලන්‌ති රජඤ්‌ච ජල්‌ලඤ්‌ච. වණ්‌ණරූපෙනාති වණ්‌ණසණ්‌ඨානෙන. ඉත්‌තරදස්‌සනෙනාති ලහුකදස්‌සනෙන. වියඤ්‌ජනෙනාති පරික්‌ඛාරභණ්‌ඩකෙන. පතිරූපකො මත්‌තිකාකුණ්‌ඩලොවාති සුවණ්‌ණකුණ්‌ඩලපතිරූපකො මත්‌තිකාකුණ්‌ඩලොව. ලොහඩ්‌ඪමාසොති ලොහඩ්‌ඪමාසකො. පඨමං.
Thāmoti ñāṇathāmo. Yassa hi ñāṇathāmo natthi, so uppannesu upaddavesu gahetabbaggahaṇaṃ katabbakiccaṃ apassanto advāragharaṃ paviṭṭho viya carati. Tenāha āpadāsu kho, mahārāja, thāmo veditabboti. Sākacchāyāti saṃkathāya. Duppaññassa hi kathā udake geṇḍu viya uppalavati, paññavato kathentassa paṭibhānaṃ anantaraṃ hoti. Udakavipphanditeneva hi maccho khuddako vā mahanto vāti ñāyati. Ocarakāti heṭṭhācarakā. Carā hi pabbatamatthakena carantāpi heṭṭhā – carakāva honti. Ocaritvāti avacaritvā vīmaṃsitvā, taṃ taṃ pavattiṃ ñatvāti attho. Rajojallanti rajañca jallañca. Vaṇṇarūpenāti vaṇṇasaṇṭhānena. Ittaradassanenāti lahukadassanena. Viyañjanenāti parikkhārabhaṇḍakena. Patirūpako mattikākuṇḍalovāti suvaṇṇakuṇḍalapatirūpako mattikākuṇḍalova. Lohaḍḍhamāsoti lohaḍḍhamāsako. Paṭhamaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 1. සත්‌තජටිලසුත්‌තං • 1. Sattajaṭilasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 1. සත්‌තජටිලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Sattajaṭilasuttavaṇṇanā
