| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਉਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Udāna-aṭṭhakathā |
੨. ਸਤ੍ਤਜਟਿਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Sattajaṭilasuttavaṇṇanā
੫੨. ਦੁਤਿਯੇ ਬਹਿਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇਤਿ ਪਾਸਾਦਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਬਹਿ, ਨ વਿਹਾਰਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਸ੍ਸ। ਸੋ ਕਿਰ ਪਾਸਾਦੋ ਲੋਹਪਾਸਾਦੋ વਿਯ ਸਮਨ੍ਤਾ ਚਤੁਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਪਰਿવੁਤੋ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਤੇਸੁ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਬਹਿ ਪਾਸਾਦਚ੍ਛਾਯਾਯਂ ਪਾਚੀਨਲੋਕਧਾਤੁਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਜਟਿਲਾਤਿ ਜਟਾવਨ੍ਤੋ ਤਾਪਸવੇਸਧਾਰਿਨੋ। ਨਿਗਣ੍ਠਾਤਿ ਸੇਤਪਟਨਿਗਣ੍ਠਰੂਪਧਾਰਿਨੋ। ਏਕਸਾਟਕਾਤਿ ਏਕਸਾਟਕਨਿਗਣ੍ਠਾ વਿਯ ਏਕਂ ਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡਂ ਹਤ੍ਥੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਤੇਨਾਪਿ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਭਾਗਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ વਿਚਰਣਕਾ। ਪਰੂਲ਼੍ਹਕਚ੍ਛਨਖਲੋਮਾਤਿ ਪਰੂਲ਼੍ਹਕਚ੍ਛਲੋਮਾ ਪਰੂਲ਼੍ਹਨਖਾ ਪਰੂਲ਼੍ਹਅવਸੇਸਲੋਮਾ ਚ, ਕਚ੍ਛਾਦੀਸੁ ਦੀਘਲੋਮਾ ਦੀਘਨਖਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖਾਰਿવਿવਿਧਮਾਦਾਯਾਤਿ વਿવਿਧਂ ਖਾਰਾਦਿਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਭਣ੍ਡਿਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ। ਅવਿਦੂਰੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰਮਗ੍ਗੇਨ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ।
52. Dutiye bahidvārakoṭṭhaketi pāsādadvārakoṭṭhakassa bahi, na vihāradvārakoṭṭhakassa. So kira pāsādo lohapāsādo viya samantā catudvārakoṭṭhakaparivuto pākāraparikkhitto. Tesu pācīnadvārakoṭṭhakassa bahi pāsādacchāyāyaṃ pācīnalokadhātuṃ olokento paññattavarabuddhāsane nisinno hoti. Jaṭilāti jaṭāvanto tāpasavesadhārino. Nigaṇṭhāti setapaṭanigaṇṭharūpadhārino. Ekasāṭakāti ekasāṭakanigaṇṭhā viya ekaṃ pilotikakhaṇḍaṃ hatthe bandhitvā tenāpi sarīrassa purimabhāgaṃ paṭicchādetvā vicaraṇakā. Parūḷhakacchanakhalomāti parūḷhakacchalomā parūḷhanakhā parūḷhaavasesalomā ca, kacchādīsu dīghalomā dīghanakhā cāti attho. Khārivividhamādāyāti vividhaṃ khārādinānappakāraṃ pabbajitaparikkhārabhaṇḍikaṃ gahetvā. Avidūre atikkamantīti vihārassa avidūramaggena nagaraṃ pavisanti.
ਰਾਜਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋਤਿ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਨਾਮਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਜਾਨਾਥਾਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਰਾਜਾ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਏવਰੂਪਾਨਂ ਨਗ੍ਗਨਿਸ੍ਸਿਰੀਕਾਨਂ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ? ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਾਯ। ਏવਞ੍ਹਿਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਸਚਾਹਂ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਏਤੇਸਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਯਂ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਪਹਾਯ ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਦੁਬ੍ਭੋਜਨਦੁਕ੍ਖਸੇਯ੍ਯਾਦੀਨਿ ਅਨੁਭੋਮ, ਅਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਕਰੋਤਿ । ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਕਤੇ ਅਮ੍ਹੇ ‘ਓਚਰਕਾ’ਤਿ ਜਨੋ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’ਇਚ੍ਚੇવ ਸਞ੍ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭੂਤਤ੍ਥਕਥਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਨ ਕਥੇਯ੍ਯੁਂ, ਏવਂ ਕਤੇ ਪਨ ਅਨਿਗੂਹਿਤ੍વਾ ਕਥੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਥੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯਜਾਨਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਏવਮਕਾਸੀਤਿ। ਰਾਜਾ ਕਿਰ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋਪਿ ਕਤਿਪਯਕਾਲਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਨ ਸਦ੍ਦਹਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਯਦਿ ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਮਯਾ ਇਮੇਸਂ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘ਇਮੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਨਾਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਮਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਨ੍ਤੋ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਕੁਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾ’’ਤਿ। ਏવਂ ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਭਗવਾ ਪਨ ‘‘ਉਜੁਕਮੇવ ‘ਨ ਇਮੇ ਸਮਣਾ ਓਚਰਕਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਯਦਿਪਿ ਰਾਜਾ ਸਦ੍ਦਹਤਿ, ਮਹਾਜਨੋ ਪਨ ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਨ ਸਦ੍ਦਹੇਯ੍ਯ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ‘ਰਾਜਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਥਂ ਸੁਣਾਤੀ’ਤਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮੁਖਾਰੁਲ਼੍ਹਂ ਕਥੇਤੀ’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ, ਤਦਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਅਞ੍ਞੋ ਚ ਗੁਲ਼੍ਹਕਮ੍ਮਂ વਿવਟਂ ਕਤਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਸਯਮੇવ ਰਾਜਾ ਤੇਸਂ ਓਚਰਕਭਾવਂ ਕਥੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਦੁਜ੍ਜਾਨਂ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Rājāhaṃ, bhante, pasenadi kosaloti ahaṃ, bhante, rājā pasenadi kosalo, mayhaṃ nāmaṃ tumhe jānāthāti. Kasmā pana rājā loke aggapuggalassa santike nisinno evarūpānaṃ nagganissirīkānaṃ añjaliṃ paggaṇhātīti? Saṅgaṇhanatthāya. Evañhissa ahosi ‘‘sacāhaṃ ettakampi etesaṃ na karissāmi, mayaṃ puttadāraṃ pahāya etassatthāya dubbhojanadukkhaseyyādīni anubhoma, ayaṃ amhākaṃ nipaccakāramattampi na karoti . Tasmiñhi kate amhe ‘ocarakā’ti jano aggahetvā ‘pabbajitā’icceva sañjānissati, kiṃ imassa bhūtatthakathanenāti attanā diṭṭhaṃ sutaṃ paṭicchādetvā na katheyyuṃ, evaṃ kate pana anigūhitvā kathessantī’’ti. Apica satthu ajjhāsayajānanatthampi evamakāsīti. Rājā kira bhagavantaṃ upasaṅkamantopi katipayakālaṃ sammāsambodhiṃ na saddahi. Tenassa evaṃ ahosi ‘‘yadi bhagavā sabbaṃ jānāti, mayā imesaṃ nipaccakāraṃ katvā ‘ime arahanto’ti vutte nānujāneyya, atha maṃ anuvattanto anujāneyya, kuto tassa sabbaññutā’’ti. Evaṃ so satthu ajjhāsayajānanatthaṃ tathā akāsi. Bhagavā pana ‘‘ujukameva ‘na ime samaṇā ocarakā’ti vutte yadipi rājā saddahati, mahājano pana tamatthaṃ ajānanto na saddaheyya, samaṇo gotamo ‘rājā attano kathaṃ suṇātī’ti yaṃ kiñci mukhāruḷhaṃ kathetī’ti vadeyya, tadassa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvatteyya, añño ca guḷhakammaṃ vivaṭaṃ kataṃ bhaveyya, sayameva rājā tesaṃ ocarakabhāvaṃ kathessatī’’ti ñatvā ‘‘dujjānaṃ kho eta’’ntiādimāha.
ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਭੋਗਿਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਰਾਗਾਭਿਭવਂ, ਉਭਯੇਨਾਪਿ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪੁਤ੍ਤਸਮ੍ਬਾਧਸਯਨਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਬਾਧਸਯਨਂ । ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਦਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਂ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਸੁ ਉਪ੍ਪਿਲਾવਿਤੇਨ ਤੇਸਂ ਘਰਾવਾਸਾਦਿਹੇਤੁ ਸੋਕਾਭਿਭવੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕਾਸਿਕਚਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਸਣ੍ਹਚਨ੍ਦਨਂ, ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਞ੍ਚ ਚਨ੍ਦਨਞ੍ਚਾਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਨ੍ਤਿ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਤ੍ਥਾਯ ਮਾਲਾ, ਸੁਗਨ੍ਧਭਾવਤ੍ਥਾਯ ਗਨ੍ਧਂ, ਛવਿਰਾਗਕਰਣਤ੍ਥਾਯ વਿਲੇਪਨਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੇਨ। ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਞ੍ਚੇવ ਅવਸਿਟ੍ਠਧਨਞ੍ਚ। ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨ। ਸਬ੍ਬੇਨਪਿ ਕਾਮੇਸੁ ਅਭਿਗਿਦ੍ਧਭਾવਮੇવ ਪਕਾਸੇਤਿ।
Tattha kāmabhogināti iminā pana rāgābhibhavaṃ, ubhayenāpi vikkhittacittataṃ dasseti. Puttasambādhasayananti puttehi sambādhasayanaṃ . Ettha ca puttasīsena dārapariggahaṃ, puttadāresu uppilāvitena tesaṃ gharāvāsādihetu sokābhibhavena cittassa saṃkiliṭṭhataṃ dasseti. Kāsikacandananti saṇhacandanaṃ, kāsikavatthañca candanañcāti vā attho. Mālāgandhavilepananti vaṇṇagandhatthāya mālā, sugandhabhāvatthāya gandhaṃ, chavirāgakaraṇatthāya vilepanaṃ dhārentena. Jātarūparajatanti suvaṇṇañceva avasiṭṭhadhanañca. Sādiyantenāti paṭiggaṇhantena. Sabbenapi kāmesu abhigiddhabhāvameva pakāseti.
ਸਂવਾਸੇਨਾਤਿ ਸਹવਾਸੇਨ। ਸੀਲਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਪੇਸਲੋ વਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ વਾ’’ਤਿ ਸਂવਸਨ੍ਤੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਹ વਸਨ੍ਤੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਦੀਘੇਨ ਅਦ੍ਧੁਨਾ ਨ ਇਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਤਞ੍ਚ ਸੀਲਂ ਦੀਘੇਨ ਕਾਲੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਇਤ੍ਤਰੇਨ। ਕਤਿਪਯਦਿવਸੇ ਹਿ ਸਞ੍ਞਤਾਕਾਰੋ ਸਂવੁਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਕਾਰੋ ਚ ਹੁਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ। ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਾ ਨੋ ਅਮਨਸਿ ਕਰੋਤਾਤਿ ਤਮ੍ਪਿ ‘‘ਸੀਲਮਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁਂ, ਨ ਇਤਰੇਨ। ਪਞ੍ਞવਤਾਤਿ ਤਮ੍ਪਿ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੇਨੇવ ਪਣ੍ਡਿਤੇਨ। ਬਾਲੋ ਹਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਸਂવੋਹਾਰੇਨਾਤਿ ਕਥਨੇਨ।
Saṃvāsenāti sahavāsena. Sīlaṃ veditabbanti ‘‘ayaṃ pesalo vā dussīlo vā’’ti saṃvasantena ekasmiṃ ṭhāne saha vasantena jānitabbo. Tañca kho dīghena addhunā na ittaranti tañca sīlaṃ dīghena kālena veditabbaṃ, na ittarena. Katipayadivase hi saññatākāro saṃvutindriyākāro ca hutvā sakkā dassetuṃ. Manasi karotā no amanasi karotāti tampi ‘‘sīlamassa pariggaṇhissāmī’’ti manasi karontena paccavekkhantena sakkā jānituṃ, na itarena. Paññavatāti tampi sappaññeneva paṇḍitena. Bālo hi manasi karontopi jānituṃ na sakkoti. Saṃvohārenāti kathanena.
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, વੋਹਾਰਂ ਉਪਜੀવਤਿ।
‘‘Yo hi koci manussesu, vohāraṃ upajīvati;
ਏવਂ વਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, વਾਣਿਜੋ ਸੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੬੧੯) –
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, vāṇijo so na brāhmaṇo’’ti. (su. ni. 619) –
ਏਤ੍ਥ ਹਿ વਾਣਿਜ੍ਜਂ વੋਹਾਰੋ ਨਾਮ। ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯવੋਹਾਰਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੧੩) ਏਤ੍ਥ ਚੇਤਨਾ। ‘‘ਸਙ੍ਖਾ ਸਮਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ વੋਹਾਰੋ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੩੧੩-੧੩੧੫) ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ‘‘વੋਹਾਰਮਤ੍ਤੇਨ ਸੋ વੋਹਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੫) ਏਤ੍ਥ ਕਥਾ વੋਹਾਰੋ। ਇਧਾਪਿ ਸੋ ਏવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਹਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾਕਥਾ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾਕਥਾਯ ਨ ਸਮੇਤਿ, ਪਰਮ੍ਮੁਖਾਕਥਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾਕਥਾਯ, ਤਥਾ ਪੁਰਿਮਕਥਾ ਪਚ੍ਛਿਮਕਥਾਯ, ਪਚ੍ਛਿਮਕਥਾ ਚ ਪੁਰਿਮਕਥਾਯ। ਸੋ ਕਥੇਨ੍ਤੋਯੇવ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁਂ ‘‘ਅਸੁਚਿ ਏਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ। ਸੁਚਿਸੀਲਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਰਿਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ, ਪਚ੍ਛਿਮਞ੍ਚ ਪੁਰਿਮੇਨ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਕਥਿਤਞ੍ਚ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਕਥਿਤੇਨ, ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਕਥਿਤਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਕਥਿਤੇਨ ਸਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਚਿਭਾવੋ ਜਾਨਿਤੁਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਸਂવੋਹਾਰੇਨ ਸੋਚੇਯ੍ਯਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
Ettha hi vāṇijjaṃ vohāro nāma. ‘‘Cattāro ariyavohārā’’ti (dī. ni. 3.313) ettha cetanā. ‘‘Saṅkhā samaññā paññatti vohāro’’ti (dha. sa. 1313-1315) ettha paññatti. ‘‘Vohāramattena so vohareyyā’’ti (saṃ. ni. 1.25) ettha kathā vohāro. Idhāpi so eva adhippeto. Ekaccassa hi sammukhākathā parammukhākathāya na sameti, parammukhākathā sammukhākathāya, tathā purimakathā pacchimakathāya, pacchimakathā ca purimakathāya. So kathentoyeva sakkā jānituṃ ‘‘asuci eso puggalo’’ti. Sucisīlassa pana purimaṃ pacchimena, pacchimañca purimena, sammukhā kathitañca parammukhā kathitena, parammukhā kathitañca sammukhā kathitena sameti, tasmā kathentena sakkā sucibhāvo jānitunti pakāsento āha – ‘‘saṃvohārena soceyyaṃ veditabba’’nti.
ਥਾਮੋਤਿ ਞਾਣਥਾਮੋ। ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਞਾਣਥਾਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਉਪਦ੍ਦવੇਸੁ ਗਹੇਤਬ੍ਬਗਹਣਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਰਣਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਦ੍વਾਰਿਕਂ ਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ વਿਯ ਚਰਤਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਆਪਦਾਸੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਥਾਮੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਸਾਕਚ੍ਛਾਯਾਤਿ ਸਹਕਥਾਯ। ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਿ ਕਥਾ ਉਦਕੇ ਗੇਣ੍ਡੁ વਿਯ ਉਪ੍ਲવਤਿ, ਪਞ੍ਞવਤੋ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਭਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਉਦਕવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨੇਨੇવ ਹਿ ਮਚ੍ਛੋ ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਮਹਨ੍ਤੋ વਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ।
Thāmoti ñāṇathāmo. Yassa hi ñāṇathāmo natthi, so uppannesu upaddavesu gahetabbagahaṇaṃ kattabbakaraṇaṃ apassanto advārikaṃ gharaṃ paviṭṭho viya carati. Tenāha – ‘‘āpadāsu kho, mahārāja,thāmo veditabbo’’ti. Sākacchāyāti sahakathāya. Duppaññassa hi kathā udake geṇḍu viya uplavati, paññavato kathentassa paṭibhānaṃ anantaṃ hoti. Udakavipphandaneneva hi maccho khuddako mahanto vāti paññāyati.
ਇਤਿ ਭਗવਾ ਰਞ੍ਞੋ ਉਜੁਕਮੇવ ਤੇ ‘‘ਇਮੇ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਰਹਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਜਾਨਨੂਪਾਯਂ ਪਕਾਸੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸੇਨ ਚ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਸਾਦਂ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤੇ ਯਾਥਾવਤੋ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਮ ਪੁਰਿਸਾ ਚਰਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਚਰਾਤਿ ਅਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਏવ ਪਬ੍ਬਜਿਤਰੂਪੇਨ ਰਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਓਚਰਕਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਰਕਾ। ਚਰਾ ਹਿ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇਨ ਚਰਨ੍ਤਾਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਰਕਾવ ਨਿਹੀਨਕਮ੍ਮਤ੍ਤਾ। ਅਥ વਾ ਓਚਰਕਾਤਿ ਚਰਪੁਰਿਸਾ। ਓਚਰਿਤ੍વਾਤਿ ਅવਚਰਿਤ੍વਾ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਤਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਓਸਾਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰਜੋਜਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਰਜਞ੍ਚ ਮਲਞ੍ਚ। ਪવਾਹੇਤ੍વਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਕ੍ਖਾਲਨવਸੇਨ ਅਪਨੇਤ੍વਾ। ਕਪ੍ਪਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੂਤਿ ਅਲਙ੍ਕਾਰਸਤ੍ਥੇ વੁਤ੍ਤવਿਧਿਨਾ ਕਪ੍ਪਕੇਹਿ ਛਿਨ੍ਨਕੇਸਮਸ੍ਸੂ। ਕਾਮਗੁਣੇਹੀਤਿ ਕਾਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇਹਿ, ਕਾਮਬਨ੍ਧਨੇਹਿ વਾ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਅਲ੍ਲੀਨਾ। ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤਾਤਿ ਸਹਭੂਤਾ । ਪਰਿਚਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਚਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਕੀਲ਼ਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾ।
Iti bhagavā rañño ujukameva te ‘‘ime nāmā’’ti avatvā arahantānaṃ anarahantānañca jānanūpāyaṃ pakāsesi. Rājā taṃ sutvā bhagavato sabbaññutāya desanāvilāsena ca abhippasanno ‘‘acchariyaṃ, bhante’’tiādinā attano pasādaṃ pakāsetvā idāni te yāthāvato bhagavato ārocento ‘‘ete, bhante, mama purisā carā’’tiādimāha. Tattha carāti apabbajitā eva pabbajitarūpena raṭṭhapiṇḍaṃ bhuñjantā paṭicchannakammantattā. Ocarakāti heṭṭhā carakā. Carā hi pabbatamatthakena carantāpi heṭṭhā carakāva nihīnakammattā. Atha vā ocarakāti carapurisā. Ocaritvāti avacaritvā vīmaṃsitvā, tasmiṃ tasmiṃ dese taṃ taṃ pavattiṃ ñatvāti attho. Osārissāmīti paṭipajjissāmi, karissāmīti attho. Rajojallanti rajañca malañca. Pavāhetvāti suṭṭhu vikkhālanavasena apanetvā. Kappitakesamassūti alaṅkārasatthe vuttavidhinā kappakehi chinnakesamassū. Kāmaguṇehīti kāmakoṭṭhāsehi, kāmabandhanehi vā samappitāti suṭṭhu appitā allīnā. Samaṅgibhūtāti sahabhūtā . Paricāressantīti indriyāni samantato cāressanti kīḷāpessanti vā.
ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤਂ ਤੇਸਂ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਦਰਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤવੇਸੇਨ ਲੋਕવਞ੍ਚਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾ। ਇਮਂ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਪਰਾਧੀਨਤਾਪਰવਞ੍ਚਨਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਿਭਾવਨਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ tesaṃ rājapurisānaṃ attano udarassa kāraṇā pabbajitavesena lokavañcanasaṅkhātaṃ atthaṃ viditvā. Imaṃ udānanti imaṃ parādhīnatāparavañcanatāpaṭikkhepavibhāvanaṃ udānaṃ udānesi.
ਤਤ੍ਥ ਨ વਾਯਮੇਯ੍ਯ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਦੂਤੇਯ੍ਯਓਚਰਕਕਮ੍ਮਾਦਿਕੇ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ ਇਮੇ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ વਿਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨ વਾਯਮੇਯ੍ਯ, વਾਯਾਮਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ વਾਯਾਮਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਪਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਾਯਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਨਾਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸੋ ਸਿਯਾਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਰੂਪੇਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸੇવਕਪੁਰਿਸੋ ਨ ਸਿਯਾ। ਕਸ੍ਮਾ? ਏવਰੂਪਸ੍ਸਪਿ ਓਚਰਕਾਦਿਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਨਾਞ੍ਞਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਂ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਮੇ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨ ਜੀવਿਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਅਤ੍ਤਦੀਪੋ ਅਤ੍ਤਸਰਣੋ ਅਨਞ੍ਞਸਰਣੋ ਏવ ਭવੇਯ੍ਯ। ਅਥ વਾ ਅਨਤ੍ਥਾવਹਤੋ ‘‘ਓਚਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਕਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਂ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨ ਜੀવੇਯ੍ਯ। ਧਮ੍ਮੇਨ ਨ વਣਿਂ ਚਰੇਤਿ ਧਨਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਕਥੇਯ੍ਯ। ਯੋ ਹਿ ਧਨਾਦਿਹੇਤੁ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੇਨ વਾਣਿਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ, ਏવਂ ਧਮ੍ਮੇਨ ਤਂ ਨ ਚਰੇਯ੍ਯ। ਅਥ વਾ ਧਨਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕੋਸਲਰਞ੍ਞੋ ਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ਓਚਰਕਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਰੇਹਿ ਅਨਾਸਙ੍ਕਨੀਯਤਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਲਿਙ੍ਗਸਮਾਦਾਨਾਦੀਨਿ ਅਨੁਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮੇਨ વਾਣਿਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ। ਯੋਪਿ ਇਧ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤੋਪਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੇવਨਿਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤਿ, ਸੋਪਿ ਧਮ੍ਮੇਨ વਾਣਿਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ, ਏવਂ ਧਮ੍ਮੇਨ વਾਣਿਜ੍ਜਂ ਨ ਚਰੇ, ਨ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha na vāyameyya sabbatthāti dūteyyaocarakakammādike sabbasmiṃ pāpadhamme ime rājapurisā viya pabbajito na vāyameyya, vāyāmaṃ ussāhaṃ na kareyya, sabbattha yattha katthaci vāyāmaṃ akatvā appamattakepi puññasmiṃyeva vāyameyyāti adhippāyo. Nāññassa puriso siyāti pabbajitarūpena aññassa puggalassa sevakapuriso na siyā. Kasmā? Evarūpassapi ocarakādipāpakammassa kattabbattā. Nāññaṃ nissāya jīveyyāti aññaṃ paraṃ issarādiṃ nissāya ‘‘tappaṭibaddhaṃ me sukhadukkha’’nti evaṃcitto hutvā na jīvikaṃ pavatteyya, attadīpo attasaraṇo anaññasaraṇo eva bhaveyya. Atha vā anatthāvahato ‘‘ocaraṇa’’nti laddhanāmakattā aññaṃ akusalakammaṃ nissāya na jīveyya. Dhammena na vaṇiṃ careti dhanādiatthāya dhammaṃ na katheyya. Yo hi dhanādihetu paresaṃ dhammaṃ deseti, so dhammena vāṇijjaṃ karoti nāma, evaṃ dhammena taṃ na careyya. Atha vā dhanādīnaṃ atthāya kosalarañño puriso viya ocarakādikammaṃ karonto parehi anāsaṅkanīyatāya pabbajjāliṅgasamādānādīni anutiṭṭhanto dhammena vāṇijjaṃ karoti nāma. Yopi idha parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carantopi aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati, sopi dhammena vāṇijjaṃ karoti nāma, evaṃ dhammena vāṇijjaṃ na care, na kareyyāti attho.
ਦੁਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Udānapāḷi / ੨. ਸਤ੍ਤਜਟਿਲਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Sattajaṭilasuttaṃ
