| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สโมฺมหวิโนทนี-อฎฺฐกถา • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
(๗.) สตฺตกนิเทฺทสาทิวณฺณนา
(7.) Sattakaniddesādivaṇṇanā
๘๐๖. สตฺตวิเธน ญาณวตฺถุนิเทฺทเส ชาติปจฺจยา ชรามรณนฺติอาทินา นเยน ปวตฺตินิวตฺติวเสน เอกาทสสุ ปฎิจฺจสมุปฺปาทเงฺคสุ เอเกกสฺมิํ กาลตฺตยเภทโต ปจฺจเวกฺขณญาณํ วตฺวา ปุน ‘‘ยมฺปิสฺส ตํ ธมฺมฎฺฐิติญาณ’’นฺติ เอวํ ตเทว ญาณํ สเงฺขปโต ขยธมฺมตาทีหิ ปกาเรหิ วุตฺตํฯ ตตฺถ ชาติปจฺจยา ชรามรณํ, อสติ ชาติยา นตฺถิ ชรามรณนฺติ ญาณทฺวยํ ปจฺจุปฺปนฺนทฺธานวเสน วุตฺตํฯ อตีตมฺปิ อทฺธานํ, อนาคตมฺปิ อทฺธานนฺติ เอวํ อตีเต ญาณทฺวยํ, อนาคเต ญาณทฺวยนฺติ ฉฯ ตานิ ธมฺมฎฺฐิติญาเณน สทฺธิํ สตฺตฯ ตตฺถ ธมฺมฎฺฐิติญาณนฺติ ปจฺจยาการญาณํฯ ปจฺจยากาโร หิ ธมฺมานํ ปวตฺติฎฺฐิติการณตฺตา ธมฺมฎฺฐิตีติ วุจฺจติ; ตตฺถ ญาณํ ธมฺมฎฺฐิติญาณํฯ เอตเสฺสว ฉพฺพิธสฺส ญาณเสฺสตํ อธิวจนํฯ เอวํ เอเกกสฺมิํ อเงฺค อิมานิ สตฺต สตฺต กตฺวา เอกาทสสุ อเงฺคสุ สตฺตสตฺตติ โหนฺติฯ ตตฺถ ขยธมฺมนฺติ ขยคมนสภาวํฯ วยธมฺมนฺติ วยคมนสภาวํฯ วิราคธมฺมนฺติ วิรชฺชนสภาวํฯ นิโรธธมฺมนฺติ นิรุชฺฌนสภาวํฯ อิมินา กิํ กถิตํ? อปรวิปสฺสนาย ปุริมวิปสฺสนาสมฺมสนํ กถิตํฯ เตน กิํ กถิตํ โหติ? สตฺตกฺขตฺตุํ วิปสฺสนาปฎิวิปสฺสนา กถิตาฯ ปฐมญาเณน หิ สพฺพสงฺขาเร อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตาติ ทิสฺวา ตํ ญาณํ ทุติเยน ทฎฺฐุํ วฎฺฎติ, ทุติยํ ตติเยน, ตติยํ จตุเตฺถน, จตุตฺถํ ปญฺจเมน, ปญฺจมํ ฉเฎฺฐน, ฉฎฺฐํ สตฺตเมนฯ เอวํ สตฺต วิปสฺสนาปฎิวิปสฺสนา กถิตา โหนฺตีติฯ
806. Sattavidhena ñāṇavatthuniddese jātipaccayā jarāmaraṇantiādinā nayena pavattinivattivasena ekādasasu paṭiccasamuppādaṅgesu ekekasmiṃ kālattayabhedato paccavekkhaṇañāṇaṃ vatvā puna ‘‘yampissa taṃ dhammaṭṭhitiñāṇa’’nti evaṃ tadeva ñāṇaṃ saṅkhepato khayadhammatādīhi pakārehi vuttaṃ. Tattha jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇadvayaṃ paccuppannaddhānavasena vuttaṃ. Atītampi addhānaṃ, anāgatampi addhānanti evaṃ atīte ñāṇadvayaṃ, anāgate ñāṇadvayanti cha. Tāni dhammaṭṭhitiñāṇena saddhiṃ satta. Tattha dhammaṭṭhitiñāṇanti paccayākārañāṇaṃ. Paccayākāro hi dhammānaṃ pavattiṭṭhitikāraṇattā dhammaṭṭhitīti vuccati; tattha ñāṇaṃ dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Etasseva chabbidhassa ñāṇassetaṃ adhivacanaṃ. Evaṃ ekekasmiṃ aṅge imāni satta satta katvā ekādasasu aṅgesu sattasattati honti. Tattha khayadhammanti khayagamanasabhāvaṃ. Vayadhammanti vayagamanasabhāvaṃ. Virāgadhammanti virajjanasabhāvaṃ. Nirodhadhammanti nirujjhanasabhāvaṃ. Iminā kiṃ kathitaṃ? Aparavipassanāya purimavipassanāsammasanaṃ kathitaṃ. Tena kiṃ kathitaṃ hoti? Sattakkhattuṃ vipassanāpaṭivipassanā kathitā. Paṭhamañāṇena hi sabbasaṅkhāre aniccā dukkhā anattāti disvā taṃ ñāṇaṃ dutiyena daṭṭhuṃ vaṭṭati, dutiyaṃ tatiyena, tatiyaṃ catutthena, catutthaṃ pañcamena, pañcamaṃ chaṭṭhena, chaṭṭhaṃ sattamena. Evaṃ satta vipassanāpaṭivipassanā kathitā hontīti.
สตฺตกนิเทฺทสวณฺณนาฯ
Sattakaniddesavaṇṇanā.
๘๐๗. อฎฺฐวิเธน ญาณวตฺถุนิเทฺทเส โสตาปตฺติมเคฺค ปญฺญาติ โสตาปตฺติมคฺคมฺหิ ปญฺญาฯ อิมินา สมฺปยุตฺตปญฺญาว กถิตาฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยติฯ
807. Aṭṭhavidhena ñāṇavatthuniddese sotāpattimagge paññāti sotāpattimaggamhi paññā. Iminā sampayuttapaññāva kathitā. Sesapadesupi eseva nayoti.
อฎฺฐกนิเทฺทสวณฺณนาฯ
Aṭṭhakaniddesavaṇṇanā.
๘๐๘. นววิเธน ญาณวตฺถุนิเทฺทเส อนุปุพฺพวิหารสมาปตฺตีสูติ อนุปุพฺพวิหารสงฺขาตาสุ สมาปตฺตีสุฯ ตาสํ อนุปุเพฺพน อนุปฎิปาฎิยา วิหาริตพฺพเฎฺฐน อนุปุพฺพวิหารตา, สมาปชฺชิตพฺพเฎฺฐน สมาปตฺติตา ทฎฺฐพฺพาฯ ตตฺถ ปฐมชฺฌานสมาปตฺติยา ปญฺญาติอาทโย อฎฺฐ สมฺปยุตฺตปญฺญา เวทิตพฺพา ฯ นวมา ปจฺจเวกฺขณปญฺญาฯ สา หิ นิโรธสมาปตฺติํ สนฺตโต ปณีตโต ปจฺจเวกฺขมานสฺส ปวตฺตติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘สญฺญาเวทยิตนิโรธสมาปตฺติยา วุฎฺฐิตสฺส ปจฺจเวกฺขณญาณ’’นฺติฯ
808. Navavidhena ñāṇavatthuniddese anupubbavihārasamāpattīsūti anupubbavihārasaṅkhātāsu samāpattīsu. Tāsaṃ anupubbena anupaṭipāṭiyā vihāritabbaṭṭhena anupubbavihāratā, samāpajjitabbaṭṭhena samāpattitā daṭṭhabbā. Tattha paṭhamajjhānasamāpattiyā paññātiādayo aṭṭha sampayuttapaññā veditabbā . Navamā paccavekkhaṇapaññā. Sā hi nirodhasamāpattiṃ santato paṇītato paccavekkhamānassa pavattati. Tena vuttaṃ – ‘‘saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitassa paccavekkhaṇañāṇa’’nti.
นวกนิเทฺทสวณฺณนาฯ
Navakaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / วิภงฺคปาฬิ • Vibhaṅgapāḷi / ๑๖. ญาณวิภโงฺค • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / วิภงฺค-มูลฎีกา • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ๑๖. ญาณวิภโงฺค • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / วิภงฺค-อนุฎีกา • Vibhaṅga-anuṭīkā / ๑๖. ญาณวิภโงฺค • 16. Ñāṇavibhaṅgo
