| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
७. सत्तकनिद्देसवण्णना
7. Sattakaniddesavaṇṇanā
२०३. सत्तके – सकिं निमुग्गोति एकवारं निमुग्गो। एकन्तकाळकेहीति एकन्तेनेव काळकेहि नत्थिकवादअहेतुकवादअकिरियवादसङ्खातेहि नियतमिच्छादिट्ठिधम्मेहि। एवं पुग्गलोति इमिना कारणेन पुग्गलो एकवारं निमुग्गो तथा निमुग्गोव होति। एतस्स हि पुन भवतो वुट्ठानं नाम नत्थीति वदन्ति। मक्खलिगोसालादयो विय हेट्ठा नरकग्गीनंयेव आहारो होति।
203. Sattake – sakiṃ nimuggoti ekavāraṃ nimuggo. Ekantakāḷakehīti ekanteneva kāḷakehi natthikavādaahetukavādaakiriyavādasaṅkhātehi niyatamicchādiṭṭhidhammehi. Evaṃ puggaloti iminā kāraṇena puggalo ekavāraṃ nimuggo tathā nimuggova hoti. Etassa hi puna bhavato vuṭṭhānaṃ nāma natthīti vadanti. Makkhaligosālādayo viya heṭṭhā narakaggīnaṃyeva āhāro hoti.
साहु सद्धा कुसलेसु धम्मेसूति कुसलधम्मेसु सद्धा नाम साधुलद्धिकाति उम्मुज्जति। सो तावतकेनेव कुसलेन उम्मुज्जति नाम। साधु हिरीतिआदीसुपि एसेव नयो। हायतियेवाति चङ्कवारे आसित्तउदकं विय एकन्तेन परिहायतेव। एवं पुग्गलोति एवं साहु सद्धाति। इमेसं सद्धादीनं वसेन एकवारं उम्मुज्जित्वा तेसं परिहानिया पुन निमुज्जतियेव, देवदत्तादयो विय। देवदत्तो हि अट्ठ समापत्तियो, पञ्च च अभिञ्ञायो निब्बत्तेत्वापि पुन बुद्धानं पटिकण्टकताय तेहि गुणेहि परिहीनो रुहिरुप्पादकम्मं सङ्घभेदकम्मञ्च कत्वा कायस्स भेदा दुतियचित्तवारेन निरये निब्बत्ति। कोकालिको द्वे अग्गसावके उपवदित्वा पदुमनिरये निब्बत्तो।
Sāhu saddhā kusalesu dhammesūti kusaladhammesu saddhā nāma sādhuladdhikāti ummujjati. So tāvatakeneva kusalena ummujjati nāma. Sādhu hirītiādīsupi eseva nayo. Hāyatiyevāti caṅkavāre āsittaudakaṃ viya ekantena parihāyateva. Evaṃ puggaloti evaṃ sāhu saddhāti. Imesaṃ saddhādīnaṃ vasena ekavāraṃ ummujjitvā tesaṃ parihāniyā puna nimujjatiyeva, devadattādayo viya. Devadatto hi aṭṭha samāpattiyo, pañca ca abhiññāyo nibbattetvāpi puna buddhānaṃ paṭikaṇṭakatāya tehi guṇehi parihīno ruhiruppādakammaṃ saṅghabhedakammañca katvā kāyassa bhedā dutiyacittavārena niraye nibbatti. Kokāliko dve aggasāvake upavaditvā padumaniraye nibbatto.
नेव हायति नो वड्ढतीति अप्पहोनककालेपि न हायति, पहोनककालेपि न वड्ढति। उभयम्पि पनेतं अगारिकेनपि अनगारिकेनपि दीपेतब्बं। एकच्चो हि अगारिको अप्पहोनककाले पक्खिकभत्तं वा सलाकभत्तं वा वस्सावासिकं वा उपनिबन्धापेति। सो पच्छा पहोनककालेपि पक्खिकभत्तादिमत्तमेव पवत्तेति। अनगारिकोपि आदिम्हि अप्पहोनककाले उद्देसं वा धुतङ्गं वा गण्हाति, मेधाबलवीरियसम्पत्तिया पहोनककालेपि ततो उत्तरिं न करोति। एवं पुग्गलोति एवं इमाय सद्धादीनं ठितिया पुग्गलो उम्मुज्जित्वा ठितो नाम होति।
Neva hāyati no vaḍḍhatīti appahonakakālepi na hāyati, pahonakakālepi na vaḍḍhati. Ubhayampi panetaṃ agārikenapi anagārikenapi dīpetabbaṃ. Ekacco hi agāriko appahonakakāle pakkhikabhattaṃ vā salākabhattaṃ vā vassāvāsikaṃ vā upanibandhāpeti. So pacchā pahonakakālepi pakkhikabhattādimattameva pavatteti. Anagārikopi ādimhi appahonakakāle uddesaṃ vā dhutaṅgaṃ vā gaṇhāti, medhābalavīriyasampattiyā pahonakakālepi tato uttariṃ na karoti. Evaṃ puggaloti evaṃ imāya saddhādīnaṃ ṭhitiyā puggalo ummujjitvā ṭhito nāma hoti.
उम्मुज्जित्वा विपस्सति विलोकेतीति सोतापन्नो पुग्गलो उट्ठहित्वा गमनमग्गं गन्तब्बं दिसं वा आलोकेति नाम।
Ummujjitvā vipassati viloketīti sotāpanno puggalo uṭṭhahitvā gamanamaggaṃ gantabbaṃ disaṃ vā āloketi nāma.
उम्मुज्जित्वा पतरतीति सकदागामिपुग्गलो किलेसतनुताय उट्ठहित्वा गन्तब्बदिसाभिमुखो पतरति नाम।
Ummujjitvāpataratīti sakadāgāmipuggalo kilesatanutāya uṭṭhahitvā gantabbadisābhimukho patarati nāma.
पतिगाधप्पत्तो होतीति अनागामिपुग्गलो उट्ठाय विलोकेत्वा पतरित्वा गन्त्वा एकस्मिं ठाने पतिट्ठापत्तो नाम होति, तिट्ठति, न पुनागच्छति।
Patigādhappatto hotīti anāgāmipuggalo uṭṭhāya viloketvā pataritvā gantvā ekasmiṃ ṭhāne patiṭṭhāpatto nāma hoti, tiṭṭhati, na punāgacchati.
तिण्णो पारङ्गतो थले तिट्ठतीति सब्बकिलेसोघं तरित्वा परतीरं गन्त्वा निब्बानथले ठितो नाम होति। इमे पन सत्त पुग्गला उदकोपमेन दीपिता।
Tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhatīti sabbakilesoghaṃ taritvā paratīraṃ gantvā nibbānathale ṭhito nāma hoti. Ime pana satta puggalā udakopamena dīpitā.
सत्त किर जङ्घवाणिजा अद्धानमग्गपटिपन्ना अन्तरामग्गे एकं पुण्णनदिं पापुणिंसु। तेसु पठमं ओतिण्णो उदकभीरुको पुरिसो ओतिण्णट्ठानेयेव निमुज्जित्वा पुन उट्ठातुं नासक्खि, अन्तोयेव मच्छकच्छपभक्खो जातो। दुतियो ओतिण्णट्ठाने निमुज्जित्वा सकिं उट्ठहित्वा पुन निमुग्गो उट्ठातुं नासक्खि, अन्तोयेव मच्छकच्छपभक्खो जातो। ततियो निमुज्जित्वा उट्ठहि। सो मज्झे नदिया ठत्वा नेव ओरतो आगन्तुं, न परतो गन्तुं असक्खि । चतुत्थो उट्ठाय ठितो उत्तरणतित्थं ओलोकेसि। पञ्चमो ओतरणतित्थं ओलोकेत्वा पतरि। छट्ठो तरित्वा पारिमतीरं गन्त्वा कटिप्पमाणे उदके ठितो। सत्तमो पारिमतीरं गन्त्वा गन्धचुण्णादीहि न्हात्वा वरवत्थानि निवासेत्वा सुरभिविलेपनं विलिम्पित्वा नीलुप्पलादीनि पिळन्धित्वा नानालङ्कारपटिमण्डितो महानगरं पविसित्वा पासादवरमारुय्ह उत्तमभोजनं भुञ्जि।
Satta kira jaṅghavāṇijā addhānamaggapaṭipannā antarāmagge ekaṃ puṇṇanadiṃ pāpuṇiṃsu. Tesu paṭhamaṃ otiṇṇo udakabhīruko puriso otiṇṇaṭṭhāneyeva nimujjitvā puna uṭṭhātuṃ nāsakkhi, antoyeva macchakacchapabhakkho jāto. Dutiyo otiṇṇaṭṭhāne nimujjitvā sakiṃ uṭṭhahitvā puna nimuggo uṭṭhātuṃ nāsakkhi, antoyeva macchakacchapabhakkho jāto. Tatiyo nimujjitvā uṭṭhahi. So majjhe nadiyā ṭhatvā neva orato āgantuṃ, na parato gantuṃ asakkhi . Catuttho uṭṭhāya ṭhito uttaraṇatitthaṃ olokesi. Pañcamo otaraṇatitthaṃ oloketvā patari. Chaṭṭho taritvā pārimatīraṃ gantvā kaṭippamāṇe udake ṭhito. Sattamo pārimatīraṃ gantvā gandhacuṇṇādīhi nhātvā varavatthāni nivāsetvā surabhivilepanaṃ vilimpitvā nīluppalādīni piḷandhitvā nānālaṅkārapaṭimaṇḍito mahānagaraṃ pavisitvā pāsādavaramāruyha uttamabhojanaṃ bhuñji.
तत्थ सत्त जङ्घवाणिजा विय इमे सत्त पुग्गला। नदी विय वट्टं। पठमस्स उदकभीरुकस्स पुरिसस्स ओतिण्णट्ठानेयेव निमुज्जनं विय मिच्छादिट्ठिकस्स वट्टे निमुज्जनं। उम्मुज्जित्वा निमुग्गपुरिसो विय सद्धादीनं उप्पत्तिमत्तकेन उम्मुज्जित्वा तेसं परिहानिया निमुग्गपुग्गलो। मज्झे नदिया ठितो विय सद्धादीनं ठितिया ठितपुग्गलो। उत्तरणतित्थं ओलोकेन्तो विय गन्तब्बमग्गं गन्तब्बदिसं वा ओलोकेन्तो सोतापन्नो। पतरितपुरिसो विय किलेसतनुताय पतरन्तो सकदागामी। तरित्वा कटिमत्ते उदके ठितपुरिसो विय अनावत्तितधम्मताय ठितो अनागामी। न्हत्वा पारिमतीरं उत्तरित्वा थले ठितपुरिसो विय चत्तारो ओघे अतिक्कमित्वा निब्बानथले ठितो खीणासवब्राह्मणो। थले ठितपुरिसस्स नगरं पविसित्वा पासादवरं आरुय्ह उत्तमभोजनभुञ्जनं विय खीणासवस्स निब्बानारम्मणं फलसमापत्तिं अप्पेत्वा वीतिनामनं वेदितब्बं। उभतोभागविमुत्तादयो हेट्ठा पकासितायेवाति।
Tattha satta jaṅghavāṇijā viya ime satta puggalā. Nadī viya vaṭṭaṃ. Paṭhamassa udakabhīrukassa purisassa otiṇṇaṭṭhāneyeva nimujjanaṃ viya micchādiṭṭhikassa vaṭṭe nimujjanaṃ. Ummujjitvā nimuggapuriso viya saddhādīnaṃ uppattimattakena ummujjitvā tesaṃ parihāniyā nimuggapuggalo. Majjhe nadiyā ṭhito viya saddhādīnaṃ ṭhitiyā ṭhitapuggalo. Uttaraṇatitthaṃ olokento viya gantabbamaggaṃ gantabbadisaṃ vā olokento sotāpanno. Pataritapuriso viya kilesatanutāya pataranto sakadāgāmī. Taritvā kaṭimatte udake ṭhitapuriso viya anāvattitadhammatāya ṭhito anāgāmī. Nhatvā pārimatīraṃ uttaritvā thale ṭhitapuriso viya cattāro oghe atikkamitvā nibbānathale ṭhito khīṇāsavabrāhmaṇo. Thale ṭhitapurisassa nagaraṃ pavisitvā pāsādavaraṃ āruyha uttamabhojanabhuñjanaṃ viya khīṇāsavassa nibbānārammaṇaṃ phalasamāpattiṃ appetvā vītināmanaṃ veditabbaṃ. Ubhatobhāgavimuttādayo heṭṭhā pakāsitāyevāti.
सत्तकनिद्देसवण्णना।
Sattakaniddesavaṇṇanā.
२०७. अट्ठकनवकनिद्देसापि हेट्ठा वुत्तनयेनेव वेदितब्बा।
207. Aṭṭhakanavakaniddesāpi heṭṭhā vuttanayeneva veditabbā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / पुग्गलपञ्ञत्तिपाळि • Puggalapaññattipāḷi
७. सत्तकपुग्गलपञ्ञत्ति • 7. Sattakapuggalapaññatti
८. अट्ठकपुग्गलपञ्ञत्ति • 8. Aṭṭhakapuggalapaññatti
९. नवकपुग्गलपञ्ञत्ति • 9. Navakapuggalapaññatti
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ७. सत्तकनिद्देसवण्णना • 7. Sattakaniddesavaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ७. सत्तकनिद्देसवण्णना • 7. Sattakaniddesavaṇṇanā
