| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
සත්‌තකවාරවණ්‌ණනා
Sattakavāravaṇṇanā
327. සත්‌තකෙසු ඡක්‌කෙ වුත්‌තානියෙව සත්‌තකවසෙන යොජෙතබ්‌බානීති ඡක්‌කෙ වුත්‌තචුද්‌දසපරමානි ද්‌විධා කත්‌වා ද්‌වින්‌නං සත්‌තකානං වසෙන යොජෙතබ්‌බානි.
327. Sattakesu chakke vuttāniyeva sattakavasena yojetabbānīti chakke vuttacuddasaparamāni dvidhā katvā dvinnaṃ sattakānaṃ vasena yojetabbāni.
ආපත්‌තිං ජානාතීති ආපත්‌තිංයෙව ‘‘ආපත්‌තී’’ති ජානාති. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයො. ආභිචෙතසිකානන්‌ති එත්‌ථ (ම. නි. අට්‌ඨ. 1.66) අභිචෙතොති පාකතිකකාමාවචරචිත්‌තෙහි සුන්‌දරතාය පටිපක්‌ඛතො විසුද්‌ධත්‌තා ච අභික්‌කන්‌තං විසුද්‌ධචිත්‌තං වුච්‌චති, උපචාරජ්‌ඣානචිත්‌තස්‌සෙතං අධිවචනං. අභිචෙතසි ජාතානි ආභිචෙතසිකානි, අභිචෙතොසන්‌නිස්‌සිතානීති වා ආභිචෙතසිකානි. දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරානන්‌ති දිට්‌ඨධම්‌මෙ සුඛවිහාරානං. දිට්‌ඨධම්‌මොති පච්‌චක්‌ඛො අත්‌තභාවො වුච්‌චති, තත්‌ථ සුඛවිහාරභූතානන්‌ති අත්‌ථො. රූපාවචරජ්‌ඣානානමෙතං අධිවචනං. තානි හි අප්‌පෙත්‌වා නිසින්‌නා ඣායිනො ඉමස්‌මිඤ්‌ඤෙව අත්‌තභාවෙ අසංකිලිට්‌ඨං නෙක්‌ඛම්‌මසුඛං වින්‌දන්‌ති, තස්‌මා ‘‘දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරානී’’ති වුච්‌චන්‌ති. නිකාමලාභීති නිකාමෙන ලාභී, අත්‌තනො ඉච්‌ඡාවසෙන ලාභී, ඉච්‌ඡිතිච්‌ඡිතක්‌ඛණෙ සමාපජ්‌ජිතුං සමත්‌ථොති වුත්‌තං හොති. අකිච්‌ඡලාභීති සුඛෙනෙව පච්‌චනීකධම්‌මෙ වික්‌ඛම්‌භෙත්‌වා සමාපජ්‌ජිතුං සමත්‌ථොති වුත්‌තං හොති. අකසිරලාභීති අකසිරානං ලාභී විපුලානං, යථාපරිච්‌ඡෙදෙනෙව වුට්‌ඨාතුං සමත්‌ථොති වුත්‌තං හොති. එකච්‌චො හි ලාභීයෙව හොති, න පන සක්‌කොති ඉච්‌ඡිතිච්‌ඡිතක්‌ඛණෙ සමාපජ්‌ජිතුං. එකච්‌චො සක්‌කොති තථා සමාපජ්‌ජිතුං, පාරිපන්‌ථිකෙ පන කිච්‌ඡෙන වික්‌ඛම්‌භෙති. එකච්‌චො තථා ච සමාපජ්‌ජති, පාරිපන්‌ථිකෙ ච අකිච්‌ඡෙනෙව වික්‌ඛම්‌භෙති, න සක්‌කොති කාලමානනාළිකයන්‌තං විය යථාපරිච්‌ඡෙදෙයෙව වුට්‌ඨාතුං.
Āpattiṃ jānātīti āpattiṃyeva ‘‘āpattī’’ti jānāti. Sesapadesupi eseva nayo. Ābhicetasikānanti ettha (ma. ni. aṭṭha. 1.66) abhicetoti pākatikakāmāvacaracittehi sundaratāya paṭipakkhato visuddhattā ca abhikkantaṃ visuddhacittaṃ vuccati, upacārajjhānacittassetaṃ adhivacanaṃ. Abhicetasi jātāni ābhicetasikāni, abhicetosannissitānīti vā ābhicetasikāni. Diṭṭhadhammasukhavihārānanti diṭṭhadhamme sukhavihārānaṃ. Diṭṭhadhammoti paccakkho attabhāvo vuccati, tattha sukhavihārabhūtānanti attho. Rūpāvacarajjhānānametaṃ adhivacanaṃ. Tāni hi appetvā nisinnā jhāyino imasmiññeva attabhāve asaṃkiliṭṭhaṃ nekkhammasukhaṃ vindanti, tasmā ‘‘diṭṭhadhammasukhavihārānī’’ti vuccanti. Nikāmalābhīti nikāmena lābhī, attano icchāvasena lābhī, icchiticchitakkhaṇe samāpajjituṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Akicchalābhīti sukheneva paccanīkadhamme vikkhambhetvā samāpajjituṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Akasiralābhīti akasirānaṃ lābhī vipulānaṃ, yathāparicchedeneva vuṭṭhātuṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Ekacco hi lābhīyeva hoti, na pana sakkoti icchiticchitakkhaṇe samāpajjituṃ. Ekacco sakkoti tathā samāpajjituṃ, pāripanthike pana kicchena vikkhambheti. Ekacco tathā ca samāpajjati, pāripanthike ca akiccheneva vikkhambheti, na sakkoti kālamānanāḷikayantaṃ viya yathāparicchedeyeva vuṭṭhātuṃ.
ආසවානං ඛයාති අරහත්‌තමග්‌ගෙන සබ්‌බකිලෙසානං ඛයා. අනාසවන්‌ති ආසවවිරහිතං. චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තින්‌ති එත්‌ථ චෙතො-වචනෙන අරහත්‌තඵලසම්‌පයුත්‌තො සමාධි, පඤ්‌ඤා-වචනෙන තංසම්‌පයුත්‌තා ච පඤ්‌ඤා වුත්‌තා. තත්‌ථ ච සමාධි රාගතො විමුත්‌තත්‌තා චෙතොවිමුත්‌ති, පඤ්‌ඤා අවිජ්‌ජාය විමුත්‌තත්‌තා පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තීති වෙදිතබ්‌බා. වුත්‌තඤ්‌හෙතං භගවතා ‘‘යො හිස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, සමාධි, තදස්‌ස සමාධින්‌ද්‍රියං (සං. නි. 5.520). යා හිස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, පඤ්‌ඤා, තදස්‌ස පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං (සං. නි. 5.516). ඉති ඛො, භික්‌ඛවෙ, රාගවිරාගා චෙතොවිමුත්‌ති අවිජ්‌ජාවිරාගා පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තී’’ති (අ. නි. 2.32). අපිචෙත්‌ථ සමථඵලං චෙතොවිමුත්‌ති, විපස්‌සනාඵලං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තීති වෙදිතබ්‌බාති. දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙති ඉමස්‌මිංයෙව අත්‌තභාවෙ. සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වාති අත්‌තනායෙව පඤ්‌ඤාය පච්‌චක්‌ඛං කත්‌වා, අපරප්‌පච්‌චයෙන ඤත්‌වාති අත්‌ථො. සුතමයඤාණාදිනා විය පරප්‌පච්‌චයතං නයග්‌ගාහඤ්‌ච මුඤ්‌චිත්‌වා පරතොඝොසානුගතභාවනාධිගමභූතාය අත්‌තනොයෙව පඤ්‌ඤාය පච්‌චක්‌ඛං කත්‌වා, න සයම්‌භූඤාණභූතායාති අධිප්‌පායො. උපසම්‌පජ්‌ජ විහරතීති පාපුණිත්‌වා සම්‌පාදෙත්‌වා විහරති.
Āsavānaṃ khayāti arahattamaggena sabbakilesānaṃ khayā. Anāsavanti āsavavirahitaṃ. Cetovimuttiṃ paññāvimuttinti ettha ceto-vacanena arahattaphalasampayutto samādhi, paññā-vacanena taṃsampayuttā ca paññā vuttā. Tattha ca samādhi rāgato vimuttattā cetovimutti, paññā avijjāya vimuttattā paññāvimuttīti veditabbā. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘yo hissa, bhikkhave, samādhi, tadassa samādhindriyaṃ (saṃ. ni. 5.520). Yā hissa, bhikkhave, paññā, tadassa paññindriyaṃ (saṃ. ni. 5.516). Iti kho, bhikkhave, rāgavirāgā cetovimutti avijjāvirāgā paññāvimuttī’’ti (a. ni. 2.32). Apicettha samathaphalaṃ cetovimutti, vipassanāphalaṃ paññāvimuttīti veditabbāti. Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanāyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, aparappaccayena ñatvāti attho. Sutamayañāṇādinā viya parappaccayataṃ nayaggāhañca muñcitvā paratoghosānugatabhāvanādhigamabhūtāya attanoyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, na sayambhūñāṇabhūtāyāti adhippāyo. Upasampajja viharatīti pāpuṇitvā sampādetvā viharati.
සත්‌තකවාරවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sattakavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / පරිවාරපාළි • Parivārapāḷi / 7. සත්‌තකවාරො • 7. Sattakavāro
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / පරිවාර-අට්‌ඨකථා • Parivāra-aṭṭhakathā / සත්‌තකවාරවණ්‌ණනා • Sattakavāravaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / සත්‌තකවාරවණ්‌ණනා • Sattakavāravaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / එකුත්‌තරිකනයො සත්‌තකවාරවණ්‌ණනා • Ekuttarikanayo sattakavāravaṇṇanā
