Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
౭. సత్తమనయో సమ్పయుత్తేనవిప్పయుత్తపదవణ్ణనా
7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
౩౦౬. ఇదాని సమ్పయుత్తేనవిప్పయుత్తపదం భాజేతుం వేదనాక్ఖన్ధేనాతిఆది ఆరద్ధం. తత్రిదం లక్ఖణం – ఇమస్మిఞ్హి వారే పుచ్ఛాయ ఉద్ధటపదేన యే ధమ్మా సమ్పయుత్తా, తేహి యే ధమ్మా విప్పయుత్తా, తేసం ఖన్ధాదీహి విప్పయోగం పుచ్ఛిత్వా విస్సజ్జనం కతం. తం పన రూపక్ఖన్ధాదీసు న యుజ్జతి. రూపక్ఖన్ధేన హి సమ్పయుత్తా నామ నత్థి. తస్మా తఞ్చ అఞ్ఞాని చ ఏవరూపాని పదాని ఇమస్మిం వారే న గహితాని. యాని పన పదాని ధమ్మధాతుయా సమ్పయుత్తే ధమ్మే విఞ్ఞాణఞ్చ అఞ్ఞేన అసమ్మిస్సం దీపేన్తి, తాని ఇధ గహితాని. తేసం ఇదముద్దానం –
306. Idāni sampayuttenavippayuttapadaṃ bhājetuṃ vedanākkhandhenātiādi āraddhaṃ. Tatridaṃ lakkhaṇaṃ – imasmiñhi vāre pucchāya uddhaṭapadena ye dhammā sampayuttā, tehi ye dhammā vippayuttā, tesaṃ khandhādīhi vippayogaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ. Taṃ pana rūpakkhandhādīsu na yujjati. Rūpakkhandhena hi sampayuttā nāma natthi. Tasmā tañca aññāni ca evarūpāni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Yāni pana padāni dhammadhātuyā sampayutte dhamme viññāṇañca aññena asammissaṃ dīpenti, tāni idha gahitāni. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘చత్తారో ఖన్ధాయతనఞ్చ ఏకం,
‘‘Cattāro khandhāyatanañca ekaṃ,
ద్వే ఇన్ద్రియా ధాతుపదాని సత్త;
Dve indriyā dhātupadāni satta;
తయో పటిచ్చా అథ ఫస్ససత్తకం,
Tayo paṭiccā atha phassasattakaṃ,
తికే తయో సత్త మహన్తరే చ.
Tike tayo satta mahantare ca.
‘‘ఏకం సవితక్కం, సవిచారమేకం;
‘‘Ekaṃ savitakkaṃ, savicāramekaṃ;
యుత్తం ఉపేక్ఖాయ చ ఏకమేవా’’తి.
Yuttaṃ upekkhāya ca ekamevā’’ti.
పరియోసానే – ఖన్ధా చతురోతిఆదినాపి అయమేవత్థో సఙ్గహితో. తత్థ యాని పదాని సదిసవిస్సజ్జనాని, తాని ఉప్పటిపాటియాపి సమోధానేత్వా తత్థ వేదనాక్ఖన్ధాదికా పఞ్హా కతా. తేసు ఏవం ఖన్ధాదివిభాగో వేదితబ్బో. వేదనాక్ఖన్ధాదిపఞ్హే తావ – ఏకేనాతి మనాయతనేన. సత్తహీతి విఞ్ఞాణధాతూహి. కేహిచీతి ధమ్మాయతనే వేదనాదీహి. విఞ్ఞాణధాతుపఞ్హే – తే ధమ్మా న కేహిచీతి తే పుచ్ఛాయ ఉద్ధటపదం విఞ్ఞాణధాతుం ఠపేత్వా సేసా ఛ విఞ్ఞాణధాతుధమ్మా, రూపం, నిబ్బానఞ్చ. తేహి సబ్బేసం ఖన్ధాయతనానం సఙ్గహితత్తా న కేహిచి ఖన్ధేహి ఆయతనేహి వా విప్పయుత్తా. ఏకాయ ధాతుయాతి యా యా పుచ్ఛాయ ఉద్ధటా హోతి తాయ తాయ.
Pariyosāne – khandhā caturotiādināpi ayamevattho saṅgahito. Tattha yāni padāni sadisavissajjanāni, tāni uppaṭipāṭiyāpi samodhānetvā tattha vedanākkhandhādikā pañhā katā. Tesu evaṃ khandhādivibhāgo veditabbo. Vedanākkhandhādipañhe tāva – ekenāti manāyatanena. Sattahīti viññāṇadhātūhi. Kehicīti dhammāyatane vedanādīhi. Viññāṇadhātupañhe – te dhammā na kehicīti te pucchāya uddhaṭapadaṃ viññāṇadhātuṃ ṭhapetvā sesā cha viññāṇadhātudhammā, rūpaṃ, nibbānañca. Tehi sabbesaṃ khandhāyatanānaṃ saṅgahitattā na kehici khandhehi āyatanehi vā vippayuttā. Ekāya dhātuyāti yā yā pucchāya uddhaṭā hoti tāya tāya.
౩౦౯. ఉపేక్ఖిన్ద్రియపఞ్హే – పఞ్చహీతి ఉపేక్ఖాసమ్పయుత్తాహి చక్ఖువిఞ్ఞాణధాతుఆదీహి. ఇమినా నయేన సబ్బత్థ పుచ్ఛాయ ఉద్ధటపదేనేవ సద్ధిం విప్పయుత్తానం వసేన అత్థో వేదితబ్బోతి.
309. Upekkhindriyapañhe – pañcahīti upekkhāsampayuttāhi cakkhuviññāṇadhātuādīhi. Iminā nayena sabbattha pucchāya uddhaṭapadeneva saddhiṃ vippayuttānaṃ vasena attho veditabboti.
సమ్పయుత్తేనవిప్పయుత్తపదవణ్ణనా.
Sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధాతుకథాపాళి • Dhātukathāpāḷi / ౭. సమ్పయుత్తేనవిప్పయుత్తపదనిద్దేసో • 7. Sampayuttenavippayuttapadaniddeso
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౭. సత్తమనయో సమ్పయుత్తేనవిప్పయుత్తపదవణ్ణనా • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౭. సత్తమనయో సమ్పయుత్తేనవిప్పయుత్తపదవణ్ణనా • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā