| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
๗. สตฺตมนโย สมฺปยุเตฺตนวิปฺปยุตฺตปทวณฺณนา
7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
๓๐๖. สมฺปยุเตฺตนวิปฺปยุตฺตปทนิเทฺทเส รูปกฺขนฺธาทโย เตหิ สมฺปยุตฺตาภาวโต น คหิตาฯ สมุทยสจฺจาทีนิ สติปิ เตหิ สมฺปยุเตฺต, สมฺปยุเตฺตหิ จ วิปฺปยุเตฺต สมฺปยุเตฺตนวิปฺปยุตฺตานํ ขนฺธาทีหิ วิปฺปโยคาภาวโตฯ น หิ สมุทยสเจฺจน สมฺปยุเตฺตหิ โลภสหคตจิตฺตุปฺปาเทหิ วิปฺปยุตฺตานํ ตโต อญฺญธมฺมานํ ขนฺธาทีสุ เกนจิ วิปฺปโยโค อตฺถิฯ นนุ จ เต เอว จิตฺตุปฺปาทา จตฺตาโร ขนฺธา อฑฺฒทุติยานิ อายตนานิ อฑฺฒทุติยา ธาตุโย จ โหนฺตีติ เตหิ วิปฺปโยโค วตฺตโพฺพติ? น, ตทญฺญธมฺมานํ ขนฺธาทิภาวโตฯ น หิ เต เอว ธมฺมา จตฺตาโร ขนฺธา, อถ โข เต จ ตโต อเญฺญ จ, ตถา อฑฺฒทุติยายตนธาตุโยปิฯ น จ ตทญฺญสมุทาเยหิ อเญฺญ วิปฺปยุตฺตา โหนฺติ สมุทาเยกเทสานํ เอกเทสญฺญสมุทายานญฺจ วิปฺปโยคาภาวโตฯ เอส นโย มคฺคสจฺจสุขินฺทฺริยาทีสุฯ อวิตกฺกวิจารมเตฺตสุปิ นิรวเสเสสุ อธิเปฺปเตสุ เตสํ สวิตกฺกสวิจารสมานคติกตฺตา อคฺคหเณ การณํ น ทิสฺสติฯ
306. Sampayuttenavippayuttapadaniddese rūpakkhandhādayo tehi sampayuttābhāvato na gahitā. Samudayasaccādīni satipi tehi sampayutte, sampayuttehi ca vippayutte sampayuttenavippayuttānaṃ khandhādīhi vippayogābhāvato. Na hi samudayasaccena sampayuttehi lobhasahagatacittuppādehi vippayuttānaṃ tato aññadhammānaṃ khandhādīsu kenaci vippayogo atthi. Nanu ca te eva cittuppādā cattāro khandhā aḍḍhadutiyāni āyatanāni aḍḍhadutiyā dhātuyo ca hontīti tehi vippayogo vattabboti? Na, tadaññadhammānaṃ khandhādibhāvato. Na hi te eva dhammā cattāro khandhā, atha kho te ca tato aññe ca, tathā aḍḍhadutiyāyatanadhātuyopi. Na ca tadaññasamudāyehi aññe vippayuttā honti samudāyekadesānaṃ ekadesaññasamudāyānañca vippayogābhāvato. Esa nayo maggasaccasukhindriyādīsu. Avitakkavicāramattesupi niravasesesu adhippetesu tesaṃ savitakkasavicārasamānagatikattā aggahaṇe kāraṇaṃ na dissati.
อฎฺฐกถายํ ปน เอวรูปานีติ ยถา รูปกฺขเนฺธ วิสฺสชฺชนํ น ยุชฺชติ, เอวํ เยสุ อเญฺญสุปิ น ยุชฺชติ, ตานิ วิสฺสชฺชนสฺส อโยเคน ‘‘เอวรูปานี’’ติ วุตฺตานิ, น สมฺปยุตฺตาภาเวนาติ ทฎฺฐพฺพํฯ ยานิ ปน ปทานิ ธมฺมธาตุยา สมฺปยุเตฺต ธเมฺม ทีเปนฺตีติ เอเตน เวทนากฺขนฺธาทิปทานิ ทเสฺสติ, วิญฺญาณญฺจ อเญฺญน อสมฺมิสฺสนฺติ วิญฺญาณกฺขนฺธมนายตนาทิปทานิฯ ตตฺถ อเญฺญน อสมฺมิสฺสนฺติ อสมฺปยุเตฺตน อสมฺมิสฺสนฺติ อโตฺถฯ อทุกฺขมสุขายเวทนายสมฺปยุตฺตปทานิปิ หิ สมฺปยุเตฺตหิ สมฺมิสฺสวิญฺญาณทีปกานิ อิธ คหิตานีติฯ เอเตน จ ลกฺขเณน เอวรูปาเนว คหิตานีติ ทเสฺสติ, น เอวรูปานิ คหิตาเนวาติ สมุทยสจฺจาทิอิทฺธิปาทาทิปทานํ อสงฺคหิตตฺตาฯ ‘‘อถ ผสฺสสตฺตกํ จิตฺตํ สห ยุตฺตปเทหิ สตฺตา’’ติ ปุราณปาโฐ, อยํ ปน อูโนติ กตฺวา ‘‘อถ ผสฺสสตฺตกํ, ติเก ตโย สตฺต มหนฺตเร จา’’ติ ปาโฐ กโตฯ
Aṭṭhakathāyaṃ pana evarūpānīti yathā rūpakkhandhe vissajjanaṃ na yujjati, evaṃ yesu aññesupi na yujjati, tāni vissajjanassa ayogena ‘‘evarūpānī’’ti vuttāni, na sampayuttābhāvenāti daṭṭhabbaṃ. Yāni pana padāni dhammadhātuyā sampayutte dhamme dīpentīti etena vedanākkhandhādipadāni dasseti, viññāṇañca aññena asammissanti viññāṇakkhandhamanāyatanādipadāni. Tattha aññena asammissanti asampayuttena asammissanti attho. Adukkhamasukhāyavedanāyasampayuttapadānipi hi sampayuttehi sammissaviññāṇadīpakāni idha gahitānīti. Etena ca lakkhaṇena evarūpāneva gahitānīti dasseti, na evarūpāni gahitānevāti samudayasaccādiiddhipādādipadānaṃ asaṅgahitattā. ‘‘Atha phassasattakaṃ cittaṃ saha yuttapadehi sattā’’ti purāṇapāṭho, ayaṃ pana ūnoti katvā ‘‘atha phassasattakaṃ, tike tayo satta mahantare cā’’ti pāṭho kato.
๓๐๙. ปุจฺฉาย อุทฺธฎปเทเนว สทฺธิํ วิปฺปยุตฺตานํ วเสนาติ อิทํ ปุจฺฉาย อุทฺธฎปเทน สมฺปยุเตฺตหิ วิปฺปยุตฺตา เตน สทฺธิํ วิปฺปยุตฺตา โหนฺตีติ กตฺวา วุตฺตํฯ ปาฬิอุทฺทานคาถายํ เทฺว จ มเนน ยุตฺตา, วิตกฺกวิจารณาติ มโนธาตุยา เอกนฺตสมฺปยุตฺตา เทฺว วิตกฺกวิจาราติ สวิตกฺกปทํ สวิจารปทญฺจ ทเสฺสติฯ
309. Pucchāya uddhaṭapadeneva saddhiṃ vippayuttānaṃ vasenāti idaṃ pucchāya uddhaṭapadena sampayuttehi vippayuttā tena saddhiṃ vippayuttā hontīti katvā vuttaṃ. Pāḷiuddānagāthāyaṃ dve ca manena yuttā, vitakkavicāraṇāti manodhātuyā ekantasampayuttā dve vitakkavicārāti savitakkapadaṃ savicārapadañca dasseti.
สตฺตมนยสมฺปยุเตฺตนวิปฺปยุตฺตปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Sattamanayasampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ธาตุกถาปาฬิ • Dhātukathāpāḷi / ๗. สมฺปยุเตฺตนวิปฺปยุตฺตปทนิเทฺทโส • 7. Sampayuttenavippayuttapadaniddeso
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ๗. สตฺตมนโย สมฺปยุเตฺตนวิปฺปยุตฺตปทวณฺณนา • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๗. สตฺตมนโย สมฺปยุเตฺตนวิปฺปยุตฺตปทวณฺณนา • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
