Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဉ္စပကရဏ-အနုဋီကာ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
၇. သတ္တမနယော သမ္ပယုတ္တေနဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ
7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
၃၀၆. တေဟိ သမုဒယသစ္စာဒီဟိ ခန္ဓတ္တယခန္ဓေကဒေသာဒိကေ သမ္ပယုတ္တေ သတိပိ, သမ္ပယုတ္တေဟိ စ ဝိပ္ပယုတ္တေ ရူပနိဗ္ဗာနာဒိကေ တဒညဓမ္မေ သတိပိ ဝိပ္ပယောဂာဘာဝတော။ သင္ခေပေန ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန ဒသ္သေတုံ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတော လောဘသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒတော အညဓမ္မာနံ အဝသိဋ္ဌာနံ ကုသလာကုသလာဗ္ယာကတဓမ္မာနံ ခန္ဓာဒီသု ကေနစိ ဝိပ္ပယောဂော န ဟိ အတ္ထိ ခန္ဓပဉ္စကာဒီနံ သင္ဂဏ္ဟနတော တေသံ။ တေ ဧဝ စိတ္တုပ္ပာဒာတိ တေ လောဘသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒာ ဧဝ။ တဒညဓမ္မာနန္တိ တဒညဓမ္မာနမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒလောပော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တထာတိ ဣမိနာ န စ တေ ဧဝ ဓမ္မာ အဍ္ဎဒုတိယာယတနဓာတုယော, အထ ခော တေ စ တတော အညေ စာတိ ဣမမတ္ထံ ဥပသံဟရတိ။
306. Tehi samudayasaccādīhi khandhattayakhandhekadesādike sampayutte satipi, sampayuttehi ca vippayutte rūpanibbānādike tadaññadhamme satipi vippayogābhāvato. Saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārena dassetuṃ ‘‘na hī’’tiādi vuttaṃ. Tato lobhasahagatacittuppādato aññadhammānaṃ avasiṭṭhānaṃ kusalākusalābyākatadhammānaṃ khandhādīsu kenaci vippayogo na hi atthi khandhapañcakādīnaṃ saṅgaṇhanato tesaṃ. Te eva cittuppādāti te lobhasahagatacittuppādā eva. Tadaññadhammānanti tadaññadhammānampīti pi-saddalopo daṭṭhabbo. Tathāti iminā na ca te eva dhammā aḍḍhadutiyāyatanadhātuyo, atha kho te ca tato aññe cāti imamatthaṃ upasaṃharati.
နနု တဒညဘာဝတော ဧဝ တေဟိ ဣတရေသံ ဝိပ္ပယောဂော သိဒ္ဓောတိ အာဟ ‘‘န စာ’’တိအာဒိ။ တဒညသမုဒာယေဟီတိ တတော လောဘသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒတော အညသမုဒာယေဟိ အညေ လောဘသဟဂတာ ဓမ္မာ ဝိပ္ပယုတ္တာ န ဟောန္တိ။ ကသ္မာ? သမုဒာယေ။ပေ.။ ဝိပ္ပယောဂာဘာဝတော။ တသ္သတ္ထော – သမုဒာယေန လောဘသဟဂတတဒညဓမ္မရာသိနာ ဧကဒေသာနံ လောဘသဟဂတဓမ္မာနံ ဝိပ္ပယောဂာဘာဝတော, တထာ ယေ ဧကဒေသာ ဟုတ္ဝာ အညေသံ အဝယဝာနံ သမုဒာယဘူတာ, တေသဉ္စ သမုဒာယေန ဝိပ္ပယောဂာဘာဝတောတိ။ အနေန သမုဒာယေန အဝယဝသ္သ သမုဒာယသ္သ အဝယဝေန စ တသ္သ န ဝိပ္ပယောဂော, အဝယဝသ္သေဝ ပန အဝယဝေနာတိ ဒသ္သေတိ။ ဧသ နယောတိ ယ္ဝာယံ သမုဒယသစ္စေ ဝုတ္တော ဝိဓိ, ဧသေဝ မဂ္ဂသစ္စသုခိန္ဒ္ရိယာဒီသု အရူပက္ခန္ဓေကဒေသတ္တာ တေသန္တိ ဒသ္သေတိ။ နိရဝသေသေသူတိ အဗဟိကတဝိတက္ကေသု။ ဝိတက္ကော ဟိ သမုဒာယတော အဗဟိကတော။ ‘‘သော ဟိ သမုဒာယော’’တိအာဒိကော ဝုတ္တနယော လဗ္ဘတီတိ အာဟ ‘‘အဂ္ဂဟဏေ ကာရဏံ န ဒိသ္သတီ’’တိ။
Nanu tadaññabhāvato eva tehi itaresaṃ vippayogo siddhoti āha ‘‘na cā’’tiādi. Tadaññasamudāyehīti tato lobhasahagatacittuppādato aññasamudāyehi aññe lobhasahagatā dhammā vippayuttā na honti. Kasmā? Samudāye…pe… vippayogābhāvato. Tassattho – samudāyena lobhasahagatatadaññadhammarāsinā ekadesānaṃ lobhasahagatadhammānaṃ vippayogābhāvato, tathā ye ekadesā hutvā aññesaṃ avayavānaṃ samudāyabhūtā, tesañca samudāyena vippayogābhāvatoti. Anena samudāyena avayavassa samudāyassa avayavena ca tassa na vippayogo, avayavasseva pana avayavenāti dasseti. Esa nayoti yvāyaṃ samudayasacce vutto vidhi, eseva maggasaccasukhindriyādīsu arūpakkhandhekadesattā tesanti dasseti. Niravasesesūti abahikatavitakkesu. Vitakko hi samudāyato abahikato. ‘‘So hi samudāyo’’tiādiko vuttanayo labbhatīti āha ‘‘aggahaṇe kāraṇaṃ na dissatī’’ti.
အညေသုပိ သမုဒယသစ္စာဒီသု ဝိသ္သဇ္ဇနသ္သ။ပေ.။ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, ယတော သမုဒယသစ္စာဒိ ဣဓ န ဂဟိတန္တိ အဓိပ္ပာယော။ သမ္ပယုတ္တာဓိကာရတော ‘‘အညေနာ’’တိ ပဒံ သမ္ပယုတ္တတော အညံ ဝဒတီတိ အာဟ ‘‘အသမ္ပယုတ္တေန အသမ္မိသ္သန္တိ အတ္ထော’’တိ။ ဣဒာနိ ဗ္ယတိရေကေနပိ တမတ္ထံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ ‘‘အဒုက္ခမသုခာ။ပေ.။ ဂဟိတာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတေန လက္ခဏေနာတိ ‘‘အသမ္ပယုတ္တေန အသမ္မိသ္သ’’န္တိ ဝုတ္တလက္ခဏေန။ စိတ္တန္တိ ‘‘စိတ္တေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ’’တိ ပဉ္ဟံ ဥပလက္ခေတိ။ သဟယုတ္တပဒေဟိ သတ္တာတိ ‘‘စေတသိကေဟိ ဓမ္မေဟိ ယေ ဓမ္မာ’’တိအာဒိနာ စိတ္တေန သဟယုတ္တေ ဓမ္မေ ဒီပေန္တေဟိ ပဒေဟိ အာဂတာ သတ္တ ပဉ္ဟာ။ တိဏ္ဏံ တိကပဒာနမဂ္ဂဟဏေန ဦနောတိ ကတ္ဝာ။ ယေ သန္ဓာယ ‘‘တိကေ တယော’’တိ ဝုတ္တံ။ တံ ပန ဝေဒနာပီတိတ္တိကေသု ပစ္ဆိမံ, ဝိတက္ကတ္တိကေ ပဌမန္တိ ပဒတ္တယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Aññesupi samudayasaccādīsu vissajjanassa…pe… daṭṭhabbaṃ, yato samudayasaccādi idha na gahitanti adhippāyo. Sampayuttādhikārato ‘‘aññenā’’ti padaṃ sampayuttato aññaṃ vadatīti āha ‘‘asampayuttena asammissanti attho’’ti. Idāni byatirekenapi tamatthaṃ patiṭṭhāpetuṃ ‘‘adukkhamasukhā…pe… gahitānī’’ti vuttaṃ. Etena lakkhaṇenāti ‘‘asampayuttena asammissa’’nti vuttalakkhaṇena. Cittanti ‘‘cittehi dhammehi ye dhammā’’ti pañhaṃ upalakkheti. Sahayuttapadehi sattāti ‘‘cetasikehi dhammehi ye dhammā’’tiādinā cittena sahayutte dhamme dīpentehi padehi āgatā satta pañhā. Tiṇṇaṃ tikapadānamaggahaṇena ūnoti katvā. Ye sandhāya ‘‘tike tayo’’ti vuttaṃ. Taṃ pana vedanāpītittikesu pacchimaṃ, vitakkattike paṭhamanti padattayaṃ veditabbaṃ.
၃၀၉. ဥဒ္ဓဋပဒေန ပကာသိယမာနာ အတ္ထာ အဘေဒောပစာရေန ‘‘ဥဒ္ဓဋပဒ’’န္တိ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘ဥဒ္ဓဋပဒေန သမ္ပယုတ္တေဟီ’’တိ။ တေန စ ယထာဝုတ္တေန ဥဒ္ဓဋပဒေန။ မနေန ယုတ္တာတိ ဧတ္ထ မနနမတ္တတ္တာ မနောဓာတု ‘‘မနော’’တိ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘မနောဓာတုယာ ဧကန္တသမ္ပယုတ္တာ’’တိ။
309. Uddhaṭapadena pakāsiyamānā atthā abhedopacārena ‘‘uddhaṭapada’’nti vuttāti āha ‘‘uddhaṭapadena sampayuttehī’’ti. Tena ca yathāvuttena uddhaṭapadena. Manena yuttāti ettha mananamattattā manodhātu ‘‘mano’’ti vuttāti āha ‘‘manodhātuyā ekantasampayuttā’’ti.
သတ္တမနယသမ္ပယုတ္တေနဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Sattamanayasampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဓာတုကထာပာဠိ • Dhātukathāpāḷi / ၇. သမ္ပယုတ္တေနဝိပ္ပယုတ္တပဒနိဒ္ဒေသော • 7. Sampayuttenavippayuttapadaniddeso
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / အဘိဓမ္မပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ပဉ္စပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ၇. သတ္တမနယော သမ္ပယုတ္တေနဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-မူလဋီကာ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ၇. သတ္တမနယော သမ္ပယုတ္တေနဝိပ္ပယုတ္တပဒဝဏ္ဏနာ • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā