| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
7. සත්‌තමනයො සම්‌පයුත්‌තෙනවිප්‌පයුත්‌තපදවණ්‌ණනා
7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
306. ඉදානි සම්‌පයුත්‌තෙනවිප්‌පයුත්‌තපදං භාජෙතුං වෙදනාක්‌ඛන්‌ධෙනාතිආදි ආරද්‌ධං. තත්‍රිදං ලක්‌ඛණං – ඉමස්‌මිඤ්‌හි වාරෙ පුච්‌ඡාය උද්‌ධටපදෙන යෙ ධම්‌මා සම්‌පයුත්‌තා, තෙහි යෙ ධම්‌මා විප්‌පයුත්‌තා, තෙසං ඛන්‌ධාදීහි විප්‌පයොගං පුච්‌ඡිත්‌වා විස්‌සජ්‌ජනං කතං. තං පන රූපක්‌ඛන්‌ධාදීසු න යුජ්‌ජති. රූපක්‌ඛන්‌ධෙන හි සම්‌පයුත්‌තා නාම නත්‌ථි. තස්‌මා තඤ්‌ච අඤ්‌ඤානි ච එවරූපානි පදානි ඉමස්‌මිං වාරෙ න ගහිතානි. යානි පන පදානි ධම්‌මධාතුයා සම්‌පයුත්‌තෙ ධම්‌මෙ විඤ්‌ඤාණඤ්‌ච අඤ්‌ඤෙන අසම්‌මිස්‌සං දීපෙන්‌ති, තානි ඉධ ගහිතානි. තෙසං ඉදමුද්‌දානං –
306. Idāni sampayuttenavippayuttapadaṃ bhājetuṃ vedanākkhandhenātiādi āraddhaṃ. Tatridaṃ lakkhaṇaṃ – imasmiñhi vāre pucchāya uddhaṭapadena ye dhammā sampayuttā, tehi ye dhammā vippayuttā, tesaṃ khandhādīhi vippayogaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ. Taṃ pana rūpakkhandhādīsu na yujjati. Rūpakkhandhena hi sampayuttā nāma natthi. Tasmā tañca aññāni ca evarūpāni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Yāni pana padāni dhammadhātuyā sampayutte dhamme viññāṇañca aññena asammissaṃ dīpenti, tāni idha gahitāni. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘චත්‌තාරො ඛන්‌ධායතනඤ්‌ච එකං,
‘‘Cattāro khandhāyatanañca ekaṃ,
ද්‌වෙ ඉන්‌ද්‍රියා ධාතුපදානි සත්‌ත;
Dve indriyā dhātupadāni satta;
තයො පටිච්‌චා අථ ඵස්‌සසත්‌තකං,
Tayo paṭiccā atha phassasattakaṃ,
තිකෙ තයො සත්‌ත මහන්‌තරෙ ච.
Tike tayo satta mahantare ca.
‘‘එකං සවිතක්‌කං, සවිචාරමෙකං;
‘‘Ekaṃ savitakkaṃ, savicāramekaṃ;
යුත්‌තං උපෙක්‌ඛාය ච එකමෙවා’’ති.
Yuttaṃ upekkhāya ca ekamevā’’ti.
පරියොසානෙ – ඛන්‌ධා චතුරොතිආදිනාපි අයමෙවත්‌ථො සඞ්‌ගහිතො. තත්‌ථ යානි පදානි සදිසවිස්‌සජ්‌ජනානි, තානි උප්‌පටිපාටියාපි සමොධානෙත්‌වා තත්‌ථ වෙදනාක්‌ඛන්‌ධාදිකා පඤ්‌හා කතා. තෙසු එවං ඛන්‌ධාදිවිභාගො වෙදිතබ්‌බො. වෙදනාක්‌ඛන්‌ධාදිපඤ්‌හෙ තාව – එකෙනාති මනායතනෙන. සත්‌තහීති විඤ්‌ඤාණධාතූහි. කෙහිචීති ධම්‌මායතනෙ වෙදනාදීහි. විඤ්‌ඤාණධාතුපඤ්‌හෙ – තෙ ධම්‌මා න කෙහිචීති තෙ පුච්‌ඡාය උද්‌ධටපදං විඤ්‌ඤාණධාතුං ඨපෙත්‌වා සෙසා ඡ විඤ්‌ඤාණධාතුධම්‌මා, රූපං, නිබ්‌බානඤ්‌ච. තෙහි සබ්‌බෙසං ඛන්‌ධායතනානං සඞ්‌ගහිතත්‌තා න කෙහිචි ඛන්‌ධෙහි ආයතනෙහි වා විප්‌පයුත්‌තා. එකාය ධාතුයාති යා යා පුච්‌ඡාය උද්‌ධටා හොති තාය තාය.
Pariyosāne – khandhā caturotiādināpi ayamevattho saṅgahito. Tattha yāni padāni sadisavissajjanāni, tāni uppaṭipāṭiyāpi samodhānetvā tattha vedanākkhandhādikā pañhā katā. Tesu evaṃ khandhādivibhāgo veditabbo. Vedanākkhandhādipañhe tāva – ekenāti manāyatanena. Sattahīti viññāṇadhātūhi. Kehicīti dhammāyatane vedanādīhi. Viññāṇadhātupañhe – te dhammā na kehicīti te pucchāya uddhaṭapadaṃ viññāṇadhātuṃ ṭhapetvā sesā cha viññāṇadhātudhammā, rūpaṃ, nibbānañca. Tehi sabbesaṃ khandhāyatanānaṃ saṅgahitattā na kehici khandhehi āyatanehi vā vippayuttā. Ekāya dhātuyāti yā yā pucchāya uddhaṭā hoti tāya tāya.
309. උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියපඤ්‌හෙ – පඤ්‌චහීති උපෙක්‌ඛාසම්‌පයුත්‌තාහි චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණධාතුආදීහි. ඉමිනා නයෙන සබ්‌බත්‌ථ පුච්‌ඡාය උද්‌ධටපදෙනෙව සද්‌ධිං විප්‌පයුත්‌තානං වසෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බොති.
309. Upekkhindriyapañhe – pañcahīti upekkhāsampayuttāhi cakkhuviññāṇadhātuādīhi. Iminā nayena sabbattha pucchāya uddhaṭapadeneva saddhiṃ vippayuttānaṃ vasena attho veditabboti.
සම්‌පයුත්‌තෙනවිප්‌පයුත්‌තපදවණ්‌ණනා.
Sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / ධාතුකථාපාළි • Dhātukathāpāḷi / 7. සම්‌පයුත්‌තෙනවිප්‌පයුත්‌තපදනිද්‌දෙසො • 7. Sampayuttenavippayuttapadaniddeso
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 7. සත්‌තමනයො සම්‌පයුත්‌තෙනවිප්‌පයුත්‌තපදවණ්‌ණනා • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 7. සත්‌තමනයො සම්‌පයුත්‌තෙනවිප්‌පයුත්‌තපදවණ්‌ණනා • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
