| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
੭. ਸਤ੍ਤਮਨਯੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ
7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
੩੦੬. ਤੇਹਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਖਨ੍ਧੇਕਦੇਸਾਦਿਕੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਸਤਿਪਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਚ વਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਰੂਪਨਿਬ੍ਬਾਨਾਦਿਕੇ ਤਦਞ੍ਞਧਮ੍ਮੇ ਸਤਿਪਿ વਿਪ੍ਪਯੋਗਾਭਾવਤੋ। ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤੋ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਤੋ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅવਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਕੇਨਚਿ વਿਪ੍ਪਯੋਗੋ ਨ ਹਿ ਅਤ੍ਥਿ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤੋ ਤੇਸਂ। ਤੇ ਏવ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਤਿ ਤੇ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਏવ। ਤਦਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਤਦਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਥਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਚ ਤੇ ਏવ ਧਮ੍ਮਾ ਅਡ੍ਢਦੁਤਿਯਾਯਤਨਧਾਤੁਯੋ, ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਚ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਚਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ।
306. Tehi samudayasaccādīhi khandhattayakhandhekadesādike sampayutte satipi, sampayuttehi ca vippayutte rūpanibbānādike tadaññadhamme satipi vippayogābhāvato. Saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārena dassetuṃ ‘‘na hī’’tiādi vuttaṃ. Tato lobhasahagatacittuppādato aññadhammānaṃ avasiṭṭhānaṃ kusalākusalābyākatadhammānaṃ khandhādīsu kenaci vippayogo na hi atthi khandhapañcakādīnaṃ saṅgaṇhanato tesaṃ. Te eva cittuppādāti te lobhasahagatacittuppādā eva. Tadaññadhammānanti tadaññadhammānampīti pi-saddalopo daṭṭhabbo. Tathāti iminā na ca te eva dhammā aḍḍhadutiyāyatanadhātuyo, atha kho te ca tato aññe cāti imamatthaṃ upasaṃharati.
ਨਨੁ ਤਦਞ੍ਞਭਾવਤੋ ਏવ ਤੇਹਿ ਇਤਰੇਸਂ વਿਪ੍ਪਯੋਗੋ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਦਞ੍ਞਸਮੁਦਾਯੇਹੀਤਿ ਤਤੋ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਤੋ ਅਞ੍ਞਸਮੁਦਾਯੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਲੋਭਸਹਗਤਾ ਧਮ੍ਮਾ વਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਮੁਦਾਯੇ…ਪੇ॰… વਿਪ੍ਪਯੋਗਾਭਾવਤੋ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਮੁਦਾਯੇਨ ਲੋਭਸਹਗਤਤਦਞ੍ਞਧਮ੍ਮਰਾਸਿਨਾ ਏਕਦੇਸਾਨਂ ਲੋਭਸਹਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ વਿਪ੍ਪਯੋਗਾਭਾવਤੋ, ਤਥਾ ਯੇ ਏਕਦੇਸਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅવਯવਾਨਂ ਸਮੁਦਾਯਭੂਤਾ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਸਮੁਦਾਯੇਨ વਿਪ੍ਪਯੋਗਾਭਾવਤੋਤਿ। ਅਨੇਨ ਸਮੁਦਾਯੇਨ ਅવਯવਸ੍ਸ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅવਯવੇਨ ਚ ਤਸ੍ਸ ਨ વਿਪ੍ਪਯੋਗੋ, ਅવਯવਸ੍ਸੇવ ਪਨ ਅવਯવੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਯ੍વਾਯਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚੇ વੁਤ੍ਤੋ વਿਧਿ, ਏਸੇવ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਸੁ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਕਦੇਸਤ੍ਤਾ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨਿਰવਸੇਸੇਸੂਤਿ ਅਬਹਿਕਤવਿਤਕ੍ਕੇਸੁ। વਿਤਕ੍ਕੋ ਹਿ ਸਮੁਦਾਯਤੋ ਅਬਹਿਕਤੋ। ‘‘ਸੋ ਹਿ ਸਮੁਦਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿਕੋ વੁਤ੍ਤਨਯੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਗ੍ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
Nanu tadaññabhāvato eva tehi itaresaṃ vippayogo siddhoti āha ‘‘na cā’’tiādi. Tadaññasamudāyehīti tato lobhasahagatacittuppādato aññasamudāyehi aññe lobhasahagatā dhammā vippayuttā na honti. Kasmā? Samudāye…pe… vippayogābhāvato. Tassattho – samudāyena lobhasahagatatadaññadhammarāsinā ekadesānaṃ lobhasahagatadhammānaṃ vippayogābhāvato, tathā ye ekadesā hutvā aññesaṃ avayavānaṃ samudāyabhūtā, tesañca samudāyena vippayogābhāvatoti. Anena samudāyena avayavassa samudāyassa avayavena ca tassa na vippayogo, avayavasseva pana avayavenāti dasseti. Esa nayoti yvāyaṃ samudayasacce vutto vidhi, eseva maggasaccasukhindriyādīsu arūpakkhandhekadesattā tesanti dasseti. Niravasesesūti abahikatavitakkesu. Vitakko hi samudāyato abahikato. ‘‘So hi samudāyo’’tiādiko vuttanayo labbhatīti āha ‘‘aggahaṇe kāraṇaṃ na dissatī’’ti.
ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਾਦੀਸੁ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਯਤੋ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਾਦਿ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਧਿਕਾਰਤੋ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ વਦਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨਪਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ…ਪੇ॰… ਗਹਿਤਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤੇਨ ਲਕ੍ਖਣੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ। ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਹਂ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤਿ। ਸਹਯੁਤ੍ਤਪਦੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਚੇਤਸਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਯੁਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਦੀਪੇਨ੍ਤੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਆਗਤਾ ਸਤ੍ਤ ਪਞ੍ਹਾ। ਤਿਣ੍ਣਂ ਤਿਕਪਦਾਨਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਊਨੋਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤਿਕੇ ਤਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਪਨ વੇਦਨਾਪੀਤਿਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਪਚ੍ਛਿਮਂ, વਿਤਕ੍ਕਤ੍ਤਿਕੇ ਪਠਮਨ੍ਤਿ ਪਦਤ੍ਤਯਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Aññesupi samudayasaccādīsu vissajjanassa…pe… daṭṭhabbaṃ, yato samudayasaccādi idha na gahitanti adhippāyo. Sampayuttādhikārato ‘‘aññenā’’ti padaṃ sampayuttato aññaṃ vadatīti āha ‘‘asampayuttena asammissanti attho’’ti. Idāni byatirekenapi tamatthaṃ patiṭṭhāpetuṃ ‘‘adukkhamasukhā…pe… gahitānī’’ti vuttaṃ. Etena lakkhaṇenāti ‘‘asampayuttena asammissa’’nti vuttalakkhaṇena. Cittanti ‘‘cittehi dhammehi ye dhammā’’ti pañhaṃ upalakkheti. Sahayuttapadehi sattāti ‘‘cetasikehi dhammehi ye dhammā’’tiādinā cittena sahayutte dhamme dīpentehi padehi āgatā satta pañhā. Tiṇṇaṃ tikapadānamaggahaṇena ūnoti katvā. Ye sandhāya ‘‘tike tayo’’ti vuttaṃ. Taṃ pana vedanāpītittikesu pacchimaṃ, vitakkattike paṭhamanti padattayaṃ veditabbaṃ.
੩੦੯. ਉਦ੍ਧਟਪਦੇਨ ਪਕਾਸਿਯਮਾਨਾ ਅਤ੍ਥਾ ਅਭੇਦੋਪਚਾਰੇਨ ‘‘ਉਦ੍ਧਟਪਦ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਦ੍ਧਟਪਦੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਚ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਧਟਪਦੇਨ। ਮਨੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਨਨਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਨੋਧਾਤੁ ‘‘ਮਨੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਏਕਨ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ।
309. Uddhaṭapadena pakāsiyamānā atthā abhedopacārena ‘‘uddhaṭapada’’nti vuttāti āha ‘‘uddhaṭapadena sampayuttehī’’ti. Tena ca yathāvuttena uddhaṭapadena. Manena yuttāti ettha mananamattattā manodhātu ‘‘mano’’ti vuttāti āha ‘‘manodhātuyā ekantasampayuttā’’ti.
ਸਤ੍ਤਮਨਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sattamanayasampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਾਤੁਕਥਾਪਾਲ਼ਿ • Dhātukathāpāḷi / ੭. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 7. Sampayuttenavippayuttapadaniddeso
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ੭. ਸਤ੍ਤਮਨਯੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ੭. ਸਤ੍ਤਮਨਯੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 7. Sattamanayo sampayuttenavippayuttapadavaṇṇanā
