| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
सत्तसमथनिदानवण्णना
Sattasamathanidānavaṇṇanā
३५२. अस्साति सम्मुखाविनयस्स। तत्थाति ‘‘निदाननिदानो’’ति पाठे। इदन्ति सम्मुखाचतुक्कं। लद्धुपवादोति लद्धो परेसं उपवादो येनाति लद्धुपवादो, खीणासवो। यस्स चाति यस्स च सन्तिकेति सम्बन्धो। उभिन्नन्ति देसकपटिग्गाहकानं द्विन्नं।
352.Assāti sammukhāvinayassa. Tatthāti ‘‘nidānanidāno’’ti pāṭhe. Idanti sammukhācatukkaṃ. Laddhupavādoti laddho paresaṃ upavādo yenāti laddhupavādo, khīṇāsavo. Yassa cāti yassa ca santiketi sambandho. Ubhinnanti desakapaṭiggāhakānaṃ dvinnaṃ.
३५३. ननु पुच्छायं ‘‘सत्तन्नं समथान’’न्ति वुत्तं, कस्मा पन विस्सज्जनायं सम्मुखाविनयस्स समुट्ठानं न वुत्तन्ति आह ‘‘किञ्चापी’’तिआदि। तत्थ किञ्चापि वुत्तन्ति योजना। एत्थ किञ्चापिसद्दो सम्भावनत्थो, पनसद्दो गरहत्थो। तथा वुत्तम्पीति योजना। कम्मसङ्गहाभावेनाति कम्मे सङ्गहस्स अभावेन। तत्थाति तस्मिं ‘‘कम्मस्स किरिया’’तिआदिपाठे। कम्मं करीयति इमायाति किरिया, ञत्ति। तेन वुत्तं ‘‘कम्मस्स किरियाति ञत्ति वेदितब्बा’’ति। करियते ठपियते करणं। सयं उपगमियते उपगमनं। अज्झेसनेन परं उपगमापियते अज्झुपगमनं। अधिवासियते अधिवासना। अप्पटिक्कोसियते अपटिक्कोसना। इति इममत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘करणन्ति तस्सायेवा’’तिआदि। एतन्ति कम्मं। मेति मय्हं। खमुधातुपयोगे सम्पदानत्थे सम्पदानवचनं। अथ वा मेति मया। कत्वत्थे करणवचनं, सामिवचनं वा। खमतीति कत्तुरूपसदिसं कम्मरूपं। रूपञ्हि कत्तुरूपसदिसं कम्मरूपं ‘‘खमति सङ्घस्सा’’तिआदीसु (महाव॰ १२७) विय। कम्मरूपसदिसं कत्तुरूपं ‘‘उपासको सीलं समादियती’’तिआदीसु (पट्ठा॰ १.१.४२३) विय। एत्थ कम्मत्थे पवत्तो यपच्चयो लोपोति दट्ठब्बं।
353. Nanu pucchāyaṃ ‘‘sattannaṃ samathāna’’nti vuttaṃ, kasmā pana vissajjanāyaṃ sammukhāvinayassa samuṭṭhānaṃ na vuttanti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Tattha kiñcāpi vuttanti yojanā. Ettha kiñcāpisaddo sambhāvanattho, panasaddo garahattho. Tathā vuttampīti yojanā. Kammasaṅgahābhāvenāti kamme saṅgahassa abhāvena. Tatthāti tasmiṃ ‘‘kammassa kiriyā’’tiādipāṭhe. Kammaṃ karīyati imāyāti kiriyā, ñatti. Tena vuttaṃ ‘‘kammassa kiriyāti ñatti veditabbā’’ti. Kariyate ṭhapiyate karaṇaṃ. Sayaṃ upagamiyate upagamanaṃ. Ajjhesanena paraṃ upagamāpiyate ajjhupagamanaṃ. Adhivāsiyate adhivāsanā. Appaṭikkosiyate apaṭikkosanā. Iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘karaṇanti tassāyevā’’tiādi. Etanti kammaṃ. Meti mayhaṃ. Khamudhātupayoge sampadānatthe sampadānavacanaṃ. Atha vā meti mayā. Katvatthe karaṇavacanaṃ, sāmivacanaṃ vā. Khamatīti katturūpasadisaṃ kammarūpaṃ. Rūpañhi katturūpasadisaṃ kammarūpaṃ ‘‘khamati saṅghassā’’tiādīsu (mahāva. 127) viya. Kammarūpasadisaṃ katturūpaṃ ‘‘upāsako sīlaṃ samādiyatī’’tiādīsu (paṭṭhā. 1.1.423) viya. Ettha kammatthe pavatto yapaccayo lopoti daṭṭhabbaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / ९. सत्तसमथनिदानं • 9. Sattasamathanidānaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / सत्तसमथनिदानवण्णना • Sattasamathanidānavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अधिकरणभेदवण्णना • Adhikaraṇabhedavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अधिकरणनिदानादिवण्णना • Adhikaraṇanidānādivaṇṇanā
