| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
สตฺตสมถนิทานวณฺณนา
Sattasamathanidānavaṇṇanā
๓๕๒. อสฺสาติ สมฺมุขาวินยสฺสฯ ตตฺถาติ ‘‘นิทานนิทาโน’’ติ ปาเฐฯ อิทนฺติ สมฺมุขาจตุกฺกํฯ ลทฺธุปวาโทติ ลโทฺธ ปเรสํ อุปวาโท เยนาติ ลทฺธุปวาโท, ขีณาสโวฯ ยสฺส จาติ ยสฺส จ สนฺติเกติ สมฺพโนฺธฯ อุภินฺนนฺติ เทสกปฎิคฺคาหกานํ ทฺวินฺนํฯ
352.Assāti sammukhāvinayassa. Tatthāti ‘‘nidānanidāno’’ti pāṭhe. Idanti sammukhācatukkaṃ. Laddhupavādoti laddho paresaṃ upavādo yenāti laddhupavādo, khīṇāsavo. Yassa cāti yassa ca santiketi sambandho. Ubhinnanti desakapaṭiggāhakānaṃ dvinnaṃ.
๓๕๓. นนุ ปุจฺฉายํ ‘‘สตฺตนฺนํ สมถาน’’นฺติ วุตฺตํ, กสฺมา ปน วิสฺสชฺชนายํ สมฺมุขาวินยสฺส สมุฎฺฐานํ น วุตฺตนฺติ อาห ‘‘กิญฺจาปี’’ติอาทิฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ เอตฺถ กิญฺจาปิสโทฺท สมฺภาวนโตฺถ, ปนสโทฺท ครหโตฺถฯ ตถา วุตฺตมฺปีติ โยชนาฯ กมฺมสงฺคหาภาเวนาติ กเมฺม สงฺคหสฺส อภาเวนฯ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ‘‘กมฺมสฺส กิริยา’’ติอาทิปาเฐฯ กมฺมํ กรียติ อิมายาติ กิริยา, ญตฺติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘กมฺมสฺส กิริยาติ ญตฺติ เวทิตพฺพา’’ติฯ กริยเต ฐปิยเต กรณํฯ สยํ อุปคมิยเต อุปคมนํฯ อเชฺฌสเนน ปรํ อุปคมาปิยเต อชฺฌุปคมนํฯ อธิวาสิยเต อธิวาสนาฯ อปฺปฎิโกฺกสิยเต อปฎิโกฺกสนาฯ อิติ อิมมตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘กรณนฺติ ตสฺสาเยวา’’ติอาทิฯ เอตนฺติ กมฺมํฯ เมติ มยฺหํฯ ขมุธาตุปโยเค สมฺปทานเตฺถ สมฺปทานวจนํฯ อถ วา เมติ มยาฯ กตฺวเตฺถ กรณวจนํ, สามิวจนํ วาฯ ขมตีติ กตฺตุรูปสทิสํ กมฺมรูปํฯ รูปญฺหิ กตฺตุรูปสทิสํ กมฺมรูปํ ‘‘ขมติ สงฺฆสฺสา’’ติอาทีสุ (มหาว. ๑๒๗) วิยฯ กมฺมรูปสทิสํ กตฺตุรูปํ ‘‘อุปาสโก สีลํ สมาทิยตี’’ติอาทีสุ (ปฎฺฐา. ๑.๑.๔๒๓) วิยฯ เอตฺถ กมฺมเตฺถ ปวโตฺต ยปจฺจโย โลโปติ ทฎฺฐพฺพํฯ
353. Nanu pucchāyaṃ ‘‘sattannaṃ samathāna’’nti vuttaṃ, kasmā pana vissajjanāyaṃ sammukhāvinayassa samuṭṭhānaṃ na vuttanti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Tattha kiñcāpi vuttanti yojanā. Ettha kiñcāpisaddo sambhāvanattho, panasaddo garahattho. Tathā vuttampīti yojanā. Kammasaṅgahābhāvenāti kamme saṅgahassa abhāvena. Tatthāti tasmiṃ ‘‘kammassa kiriyā’’tiādipāṭhe. Kammaṃ karīyati imāyāti kiriyā, ñatti. Tena vuttaṃ ‘‘kammassa kiriyāti ñatti veditabbā’’ti. Kariyate ṭhapiyate karaṇaṃ. Sayaṃ upagamiyate upagamanaṃ. Ajjhesanena paraṃ upagamāpiyate ajjhupagamanaṃ. Adhivāsiyate adhivāsanā. Appaṭikkosiyate apaṭikkosanā. Iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘karaṇanti tassāyevā’’tiādi. Etanti kammaṃ. Meti mayhaṃ. Khamudhātupayoge sampadānatthe sampadānavacanaṃ. Atha vā meti mayā. Katvatthe karaṇavacanaṃ, sāmivacanaṃ vā. Khamatīti katturūpasadisaṃ kammarūpaṃ. Rūpañhi katturūpasadisaṃ kammarūpaṃ ‘‘khamati saṅghassā’’tiādīsu (mahāva. 127) viya. Kammarūpasadisaṃ katturūpaṃ ‘‘upāsako sīlaṃ samādiyatī’’tiādīsu (paṭṭhā. 1.1.423) viya. Ettha kammatthe pavatto yapaccayo lopoti daṭṭhabbaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi / ๙. สตฺตสมถนิทานํ • 9. Sattasamathanidānaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā / สตฺตสมถนิทานวณฺณนา • Sattasamathanidānavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อธิกรณเภทวณฺณนา • Adhikaraṇabhedavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อธิกรณนิทานาทิวณฺณนา • Adhikaraṇanidānādivaṇṇanā
