| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
2. සත්‌තසූරියසුත්‌තවණ්‌ණනා
2. Sattasūriyasuttavaṇṇanā
66. දුතියෙ යස්‌මා අයං සත්‌තසූරියදෙසනා තෙජොසංවට්‌ටදස්‌සනවසෙන පවත්‌තා, තස්‌මා තයො සංවට්‌ටා, තිස්‌සො සංවට්‌ටසීමා, තීණි සංවට්‌ටමූලානී, තීණි කොලාහලානීති අයං තාව ආදිතොව ඉමස්‌ස සුත්‌තස්‌ස පුරෙචාරිකකථා වෙදිතබ්‌බා. සා විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 2.403) පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිනිද්‌දෙසෙ විත්‌ථාරිතාව. එතදවොචාති අනිච්‌චකම්‌මට්‌ඨානිකානං පඤ්‌චන්‌නං භික්‌ඛුසතානං අජ්‌ඣාසයෙන උපාදින්‌නකානං අනුපාදින්‌නකානං සඞ්‌ඛාරානං විපත්‌තිදස්‌සනත්‌ථං එතං ‘‘අනිච්‌චා, භික්‌ඛවෙ, සඞ්‌ඛාරා’’තිආදිසත්‌තසූරියොපමසුත්‌තන්‌තං අවොච. තත්‌ථ අනිච්‌චාති හුත්‌වා අභාවට්‌ඨෙන අනිච්‌චා. සඞ්‌ඛාරාති උපාදින්‌නකඅනුපාදින්‌නකා සඞ්‌ඛාරධම්‌මා. අද්‌ධුවාති එවං අචිරට්‌ඨෙන න ධුවා. අනස්‌සාසිකාති අසස්‌සතභාවෙන අස්‌සාසරහිතා. අලමෙවාති යුත්‌තමෙව.
66. Dutiye yasmā ayaṃ sattasūriyadesanā tejosaṃvaṭṭadassanavasena pavattā, tasmā tayo saṃvaṭṭā, tisso saṃvaṭṭasīmā, tīṇi saṃvaṭṭamūlānī, tīṇi kolāhalānīti ayaṃ tāva āditova imassa suttassa purecārikakathā veditabbā. Sā visuddhimagge (visuddhi. 2.403) pubbenivāsānussatiniddese vitthāritāva. Etadavocāti aniccakammaṭṭhānikānaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ ajjhāsayena upādinnakānaṃ anupādinnakānaṃ saṅkhārānaṃ vipattidassanatthaṃ etaṃ ‘‘aniccā, bhikkhave, saṅkhārā’’tiādisattasūriyopamasuttantaṃ avoca. Tattha aniccāti hutvā abhāvaṭṭhena aniccā. Saṅkhārāti upādinnakaanupādinnakā saṅkhāradhammā. Addhuvāti evaṃ aciraṭṭhena na dhuvā. Anassāsikāti asassatabhāvena assāsarahitā. Alamevāti yuttameva.
අජ්‌ඣොගාළ්‌හොති උදකෙ අනුපවිට්‌ඨො. අච්‌චුග්‌ගතොති උදකපිට්‌ඨිතො උග්‌ගතො. දෙවො න වස්‌සතීති පඨමං තාව උපකප්‌පනමෙඝො නාම කොටිසතසහස්‌සචක්‌කවාළෙ එකමෙඝො හුත්‌වා වස්‌සති, තදා නික්‌ඛන්‌තබීජං න පුන ගෙහං පවිසති. තතො පට්‌ඨාය ධමකරණෙ නිරුද්‌ධං විය උදකං හොති, පුන එකබින්‌දුම්‌පි දෙවො න වස්‌සතීති උපමානධම්‌මකථාව පමාණං. විනස්‌සන්‌තෙ පන ලොකෙ පඨමං අවීචිතො පට්‌ඨාය තුච්‌ඡො හොති, තතො උට්‌ඨහිත්‌වා සත්‌තා මනුස්‌සලොකෙ ච තිරච්‌ඡානෙසු ච නිබ්‌බත්‌තන්‌ති. තිරච්‌ඡානෙසු නිබ්‌බත්‌තාපි පුත්‌තභාතිකෙසු මෙත්‌තං පටිලභිත්‌වා කාලකතා දෙවමනුස්‌සෙසු නිබ්‌බත්‌තන්‌ති. දෙවතා ආකාසෙන චරන්‌තියො ආරොචෙන්‌ති – ‘‘න ඉදං ඨානං සස්‌සතං න නිබද්‌ධං, මෙත්‌තං භාවෙථ, කරුණං, මුදිතං, උපෙක්‌ඛං භාවෙථා’’ති. තෙ මෙත්‌තාදයො භාවෙත්‌වා තතො චුතා බ්‍රහ්‌මලොකෙ නිබ්‌බත්‌තන්‌ති.
Ajjhogāḷhoti udake anupaviṭṭho. Accuggatoti udakapiṭṭhito uggato. Devo na vassatīti paṭhamaṃ tāva upakappanamegho nāma koṭisatasahassacakkavāḷe ekamegho hutvā vassati, tadā nikkhantabījaṃ na puna gehaṃ pavisati. Tato paṭṭhāya dhamakaraṇe niruddhaṃ viya udakaṃ hoti, puna ekabindumpi devo na vassatīti upamānadhammakathāva pamāṇaṃ. Vinassante pana loke paṭhamaṃ avīcito paṭṭhāya tuccho hoti, tato uṭṭhahitvā sattā manussaloke ca tiracchānesu ca nibbattanti. Tiracchānesu nibbattāpi puttabhātikesu mettaṃ paṭilabhitvā kālakatā devamanussesu nibbattanti. Devatā ākāsena carantiyo ārocenti – ‘‘na idaṃ ṭhānaṃ sassataṃ na nibaddhaṃ, mettaṃ bhāvetha, karuṇaṃ, muditaṃ, upekkhaṃ bhāvethā’’ti. Te mettādayo bhāvetvā tato cutā brahmaloke nibbattanti.
බීජගාමාති එත්‌ථ බීජගාමො නාම පඤ්‌ච බීජජාතානි. භූතගාමො නාම යංකිඤ්‌චි නික්‌ඛන්‌තමූලපණ්‌ණං හරිතකං. ඔසධිතිණවනප්‌පතයොති එත්‌ථ ඔසධීති ඔසධරුක්‌ඛා. තිණාති බහිසාරා තාලනාළිකෙරාදයො. වනප්‌පතයොති වනජෙට්‌ඨකරුක්‌ඛා. කුන්‌නදියොති ඨපෙත්‌වා පඤ්‌ච මහානදියො අවසෙසා නින්‌නගා. කුසොබ්‌භාති ඨපෙත්‌වා සත්‌ත මහාසරෙ අවසෙසා රහදාදයො. දුතියො සූරියොතිආදීසු දුතියසූරියකාලෙ එකො උදෙති, එකො අත්‌ථඞ්‌ගමෙති. තතියකාලෙ එකො උදෙති, එකො අත්‌ථඞ්‌ගමෙති, එකො මජ්‌ඣෙ හොති. චතුත්‌ථකාලෙ චතුකුලිකෙ ගාමෙ චත්‌තාරො පිණ්‌ඩචාරිකා ද්‌වාරපටිපාටියා ඨිතා විය හොන්‌ති. පඤ්‌චමාදිකාලෙපි එසෙව නයො. පලුජ්‌ජන්‌තීති ඡිජ්‌ජිත්‌වා ඡිජ්‌ජිත්‌වා පතන්‌ති. නෙව ඡාරිකා පඤ්‌ඤායති න මසීති චක්‌කවාළමහාපථවී සිනෙරුපබ්‌බතරාජා හිමවා චක්‌කවාළපබ්‌බතො ඡ කාමසග්‌ගා පඨමජ්‌ඣානිකබ්‍රහ්‌මලොකාති එත්‌තකෙ ඨානෙ දඩ්‌ඪෙ අච්‌ඡරාය ගහෙතබ්‌බමත්‌තාපි ඡාරිකා වා අඞ්‌ගාරො වා න පඤ්‌ඤායති. කො මන්‌තා කො සද්‌ධාතාති කො තස්‌ස සද්‌ධාපනත්‌ථාය සමත්‌ථො, කො වා තස්‌ස සද්‌ධාතා. අඤ්‌ඤත්‍ර දිට්‌ඨපදෙහීති දිට්‌ඨපදෙ සොතාපන්‌නෙ අරියසාවකෙ ඨපෙත්‌වා කො අඤ්‌ඤො සද්‌දහිස්‌සතීති අත්‌ථො.
Bījagāmāti ettha bījagāmo nāma pañca bījajātāni. Bhūtagāmo nāma yaṃkiñci nikkhantamūlapaṇṇaṃ haritakaṃ. Osadhitiṇavanappatayoti ettha osadhīti osadharukkhā. Tiṇāti bahisārā tālanāḷikerādayo. Vanappatayoti vanajeṭṭhakarukkhā. Kunnadiyoti ṭhapetvā pañca mahānadiyo avasesā ninnagā. Kusobbhāti ṭhapetvā satta mahāsare avasesā rahadādayo. Dutiyo sūriyotiādīsu dutiyasūriyakāle eko udeti, eko atthaṅgameti. Tatiyakāle eko udeti, eko atthaṅgameti, eko majjhe hoti. Catutthakāle catukulike gāme cattāro piṇḍacārikā dvārapaṭipāṭiyā ṭhitā viya honti. Pañcamādikālepi eseva nayo. Palujjantīti chijjitvā chijjitvā patanti. Neva chārikā paññāyati na masīti cakkavāḷamahāpathavī sinerupabbatarājā himavā cakkavāḷapabbato cha kāmasaggā paṭhamajjhānikabrahmalokāti ettake ṭhāne daḍḍhe accharāya gahetabbamattāpi chārikā vā aṅgāro vā na paññāyati. Ko mantā ko saddhātāti ko tassa saddhāpanatthāya samattho, ko vā tassa saddhātā. Aññatra diṭṭhapadehīti diṭṭhapade sotāpanne ariyasāvake ṭhapetvā ko añño saddahissatīti attho.
වීතරාගොති වික්‌ඛම්‌භනවසෙන වීතරාගො. සාසනං ආජානිංසූති අනුසිට්‌ඨිං ජානිංසු, බ්‍රහ්‌මලොකසහබ්‍යතාය මග්‌ගං පටිපජ්‌ජිංසු. සමසමගතියොති දුතියත්‌තභාවෙ සබ්‌බාකාරෙන සමගතිකො එකගතිකො. උත්‌තරි මෙත්‌තං භාවෙය්‍යන්‌ති පඨමජ්‌ඣානතො උත්‌තරි යාව තිකචතුක්‌කජ්‌ඣානා පණීතං කත්‌වා මෙත්‌තං භාවෙය්‍යං. චක්‌ඛුමාති පඤ්‌චහි චක්‌ඛූහි චක්‌ඛුමා. පරිනිබ්‌බුතොති බොධිපල්‌ලඞ්‌කෙයෙව කිලෙසපරිනිබ්‌බානෙන පරිනිබ්‌බුතො. එවං අනිච්‌චලක්‌ඛණං දීපෙත්‌වා සත්‌ථරි දෙසනං විනිවට්‌ටෙන්‌තෙ පඤ්‌චසතාපි තෙ අනිච්‌චකම්‌මට්‌ඨානිකා භික්‌ඛූ දෙසනානුසාරෙන ඤාණං පෙසෙත්‌වා නිසින්‌නාසනෙසුයෙව අරහත්‌තං පාපුණිංසූති.
Vītarāgoti vikkhambhanavasena vītarāgo. Sāsanaṃ ājāniṃsūti anusiṭṭhiṃ jāniṃsu, brahmalokasahabyatāya maggaṃ paṭipajjiṃsu. Samasamagatiyoti dutiyattabhāve sabbākārena samagatiko ekagatiko. Uttari mettaṃ bhāveyyanti paṭhamajjhānato uttari yāva tikacatukkajjhānā paṇītaṃ katvā mettaṃ bhāveyyaṃ. Cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumā. Parinibbutoti bodhipallaṅkeyeva kilesaparinibbānena parinibbuto. Evaṃ aniccalakkhaṇaṃ dīpetvā satthari desanaṃ vinivaṭṭente pañcasatāpi te aniccakammaṭṭhānikā bhikkhū desanānusārena ñāṇaṃ pesetvā nisinnāsanesuyeva arahattaṃ pāpuṇiṃsūti.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 2. සත්‌තසූරියසුත්‌තං • 2. Sattasūriyasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 1-2. හිරිඔත්‌තප්‌පසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා • 1-2. Hiriottappasuttādivaṇṇanā
