Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya

    ५. सत्तट्ठानसुत्तं

    5. Sattaṭṭhānasuttaṃ

    ५७. सावत्थिनिदानं। ‘‘सत्तट्ठानकुसलो, भिक्खवे, भिक्खु तिविधूपपरिक्खी इमस्मिं धम्मविनये केवली वुसितवा उत्तमपुरिसोति वुच्‍चति। कथञ्‍च, भिक्खवे, भिक्खु सत्तट्ठानकुसलो होति? इध , भिक्खवे, भिक्खु रूपं पजानाति, रूपसमुदयं पजानाति, रूपनिरोधं पजानाति, रूपनिरोधगामिनिं पटिपदं पजानाति; रूपस्स अस्सादं पजानाति, रूपस्स आदीनवं पजानाति, रूपस्स निस्सरणं पजानाति; वेदनं पजानाति … सञ्‍ञं… सङ्खारे… विञ्‍ञाणं पजानाति, विञ्‍ञाणसमुदयं पजानाति, विञ्‍ञाणनिरोधं पजानाति, विञ्‍ञाणनिरोधगामिनिं पटिपदं पजानाति; विञ्‍ञाणस्स अस्सादं पजानाति, विञ्‍ञाणस्स आदीनवं पजानाति, विञ्‍ञाणस्स निस्सरणं पजानाति।

    57. Sāvatthinidānaṃ. ‘‘Sattaṭṭhānakusalo, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī imasmiṃ dhammavinaye kevalī vusitavā uttamapurisoti vuccati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sattaṭṭhānakusalo hoti? Idha , bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ pajānāti, rūpasamudayaṃ pajānāti, rūpanirodhaṃ pajānāti, rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti; rūpassa assādaṃ pajānāti, rūpassa ādīnavaṃ pajānāti, rūpassa nissaraṇaṃ pajānāti; vedanaṃ pajānāti … saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ pajānāti, viññāṇasamudayaṃ pajānāti, viññāṇanirodhaṃ pajānāti, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti; viññāṇassa assādaṃ pajānāti, viññāṇassa ādīnavaṃ pajānāti, viññāṇassa nissaraṇaṃ pajānāti.

    ‘‘कतमञ्‍च, भिक्खवे, रूपं? चत्तारो च महाभूता, चतुन्‍नञ्‍च महाभूतानं उपादाय रूपं। इदं वुच्‍चति, भिक्खवे, रूपं। आहारसमुदया रूपसमुदयो; आहारनिरोधा रूपनिरोधो। अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो रूपनिरोधगामिनी पटिपदा, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि…पे॰… सम्मासमाधि।

    ‘‘Katamañca, bhikkhave, rūpaṃ? Cattāro ca mahābhūtā, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ. Idaṃ vuccati, bhikkhave, rūpaṃ. Āhārasamudayā rūpasamudayo; āhāranirodhā rūpanirodho. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo rūpanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

    ‘‘यं रूपं पटिच्‍च उप्पज्‍जति सुखं सोमनस्सं – अयं रूपस्स अस्सादो। यं रूपं अनिच्‍चं दुक्खं विपरिणामधम्मं – अयं रूपस्स आदीनवो। यो रूपस्मिं छन्दरागविनयो छन्दरागप्पहानं – इदं रूपस्स निस्सरणं।

    ‘‘Yaṃ rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ rūpassa assādo. Yaṃ rūpaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ – ayaṃ rūpassa ādīnavo. Yo rūpasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ rūpassa nissaraṇaṃ.

    ‘‘ये हि केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा एवं रूपं अभिञ्‍ञाय, एवं रूपसमुदयं अभिञ्‍ञाय, एवं रूपनिरोधं अभिञ्‍ञाय, एवं रूपनिरोधगामिनिं पटिपदं अभिञ्‍ञाय; एवं रूपस्स अस्सादं अभिञ्‍ञाय, एवं रूपस्स आदीनवं अभिञ्‍ञाय, एवं रूपस्स निस्सरणं अभिञ्‍ञाय रूपस्स निब्बिदाय विरागाय निरोधाय पटिपन्‍ना, ते सुप्पटिपन्‍ना। ये सुप्पटिपन्‍ना, ते इमस्मिं धम्मविनये गाधन्ति।

    ‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ rūpaṃ abhiññāya, evaṃ rūpasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ rūpanirodhaṃ abhiññāya, evaṃ rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ rūpassa assādaṃ abhiññāya, evaṃ rūpassa ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ rūpassa nissaraṇaṃ abhiññāya rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipannā, te suppaṭipannā. Ye suppaṭipannā, te imasmiṃ dhammavinaye gādhanti.

    ‘‘ये च खो केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा एवं रूपं अभिञ्‍ञाय, एवं रूपसमुदयं अभिञ्‍ञाय, एवं रूपनिरोधं अभिञ्‍ञाय, एवं रूपनिरोधगामिनिं पटिपदं अभिञ्‍ञाय; एवं रूपस्स अस्सादं अभिञ्‍ञाय, एवं रूपस्स आदीनवं अभिञ्‍ञाय, एवं रूपस्स निस्सरणं अभिञ्‍ञाय रूपस्स निब्बिदा विरागा निरोधा अनुपादा विमुत्ता, ते सुविमुत्ता। ये सुविमुत्ता, ते केवलिनो। ये केवलिनो वट्टं तेसं नत्थि पञ्‍ञापनाय।

    ‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ rūpaṃ abhiññāya, evaṃ rūpasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ rūpanirodhaṃ abhiññāya, evaṃ rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ rūpassa assādaṃ abhiññāya, evaṃ rūpassa ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ rūpassa nissaraṇaṃ abhiññāya rūpassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimuttā, te suvimuttā. Ye suvimuttā, te kevalino. Ye kevalino vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.

    ‘‘कतमा च, भिक्खवे, वेदना? छयिमे, भिक्खवे, वेदनाकाया – चक्खुसम्फस्सजा वेदना…पे॰… मनोसम्फस्सजा वेदना। अयं वुच्‍चति, भिक्खवे, वेदना। फस्ससमुदया वेदनासमुदयो; फस्सनिरोधा वेदनानिरोधो। अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो वेदनानिरोधगामिनी पटिपदा, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि…पे॰… सम्मासमाधि।

    ‘‘Katamā ca, bhikkhave, vedanā? Chayime, bhikkhave, vedanākāyā – cakkhusamphassajā vedanā…pe… manosamphassajā vedanā. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, vedanā. Phassasamudayā vedanāsamudayo; phassanirodhā vedanānirodho. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

    ‘‘यं वेदनं पटिच्‍च उप्पज्‍जति सुखं सोमनस्सं – अयं वेदनाय अस्सादो। या वेदना अनिच्‍चा दुक्खा विपरिणामधम्मा – अयं वेदनाय आदीनवो। यो वेदनाय छन्दरागविनयो छन्दरागप्पहानं – इदं वेदनाय निस्सरणं।

    ‘‘Yaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ vedanāya assādo. Yā vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā – ayaṃ vedanāya ādīnavo. Yo vedanāya chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ vedanāya nissaraṇaṃ.

    ‘‘ये हि, केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा एवं वेदनं अभिञ्‍ञाय, एवं वेदनासमुदयं अभिञ्‍ञाय, एवं वेदनानिरोधं अभिञ्‍ञाय, एवं वेदनानिरोधगामिनिं पटिपदं अभिञ्‍ञाय; एवं वेदनाय अस्सादं अभिञ्‍ञाय, एवं वेदनाय आदीनवं अभिञ्‍ञाय, एवं वेदनाय निस्सरणं अभिञ्‍ञाय वेदनाय निब्बिदाय विरागाय निरोधाय पटिपन्‍ना, ते सुप्पटिपन्‍ना। ये सुप्पटिपन्‍ना, ते इमस्मिं धम्मविनये गाधन्ति।

    ‘‘Ye hi, keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ vedanaṃ abhiññāya, evaṃ vedanāsamudayaṃ abhiññāya, evaṃ vedanānirodhaṃ abhiññāya, evaṃ vedanānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ vedanāya assādaṃ abhiññāya, evaṃ vedanāya ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ vedanāya nissaraṇaṃ abhiññāya vedanāya nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipannā, te suppaṭipannā. Ye suppaṭipannā, te imasmiṃ dhammavinaye gādhanti.

    ‘‘ये च खो केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा एवं वेदनं अभिञ्‍ञाय…पे॰… वट्टं तेसं नत्थि पञ्‍ञापनाय।

    ‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ vedanaṃ abhiññāya…pe… vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.

    ‘‘कतमा च, भिक्खवे, सञ्‍ञा? छयिमे, भिक्खवे, सञ्‍ञाकाया – रूपसञ्‍ञा, सद्दसञ्‍ञा, गन्धसञ्‍ञा, रससञ्‍ञा, फोट्ठब्बसञ्‍ञा, धम्मसञ्‍ञा। अयं वुच्‍चति, भिक्खवे, सञ्‍ञा। फस्ससमुदया सञ्‍ञासमुदयो; फस्सनिरोधा सञ्‍ञानिरोधो। अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो सञ्‍ञानिरोधगामिनी पटिपदा, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि…पे॰… सम्मासमाधि…पे॰… वट्टं तेसं नत्थि पञ्‍ञापनाय।

    ‘‘Katamā ca, bhikkhave, saññā? Chayime, bhikkhave, saññākāyā – rūpasaññā, saddasaññā, gandhasaññā, rasasaññā, phoṭṭhabbasaññā, dhammasaññā. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, saññā. Phassasamudayā saññāsamudayo; phassanirodhā saññānirodho. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saññānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi…pe… vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.

    ‘‘कतमे च, भिक्खवे, सङ्खारा? छयिमे, भिक्खवे, चेतनाकाया – रूपसञ्‍चेतना, सद्दसञ्‍चेतना, गन्धसञ्‍चेतना, रससञ्‍चेतना, फोट्ठब्बसञ्‍चेतना, धम्मसञ्‍चेतना। इमे वुच्‍चन्ति भिक्खवे , सङ्खारा। फस्ससमुदया सङ्खारसमुदयो; फस्सनिरोधा सङ्खारनिरोधो । अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो सङ्खारनिरोधगामिनी पटिपदा, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि…पे॰… सम्मासमाधि।

    ‘‘Katame ca, bhikkhave, saṅkhārā? Chayime, bhikkhave, cetanākāyā – rūpasañcetanā, saddasañcetanā, gandhasañcetanā, rasasañcetanā, phoṭṭhabbasañcetanā, dhammasañcetanā. Ime vuccanti bhikkhave , saṅkhārā. Phassasamudayā saṅkhārasamudayo; phassanirodhā saṅkhāranirodho . Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

    ‘‘यं सङ्खारे पटिच्‍च उप्पज्‍जति सुखं सोमनस्सं – अयं सङ्खारानं अस्सादो। ये सङ्खारा अनिच्‍चा दुक्खा विपरिणामधम्मा – अयं सङ्खारानं आदीनवो। यो सङ्खारेसु छन्दरागविनयो छन्दरागप्पहानं – इदं सङ्खारानं निस्सरणं।

    ‘‘Yaṃ saṅkhāre paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ saṅkhārānaṃ assādo. Ye saṅkhārā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā – ayaṃ saṅkhārānaṃ ādīnavo. Yo saṅkhāresu chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ saṅkhārānaṃ nissaraṇaṃ.

    ‘‘ये हि केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा एवं सङ्खारे अभिञ्‍ञाय, एवं सङ्खारसमुदयं अभिञ्‍ञाय, एवं सङ्खारनिरोधं अभिञ्‍ञाय, एवं सङ्खारनिरोधगामिनिं पटिपदं अभिञ्‍ञाय…पे॰… सङ्खारानं निब्बिदाय विरागाय निरोधाय पटिपन्‍ना ते सुप्पटिपन्‍ना। ये सुप्पटिपन्‍ना, ते इमस्मिं धम्मविनये गाधन्ति…पे॰… वट्टं तेसं नत्थि पञ्‍ञापनाय।

    ‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ saṅkhāre abhiññāya, evaṃ saṅkhārasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ saṅkhāranirodhaṃ abhiññāya, evaṃ saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya…pe… saṅkhārānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipannā te suppaṭipannā. Ye suppaṭipannā, te imasmiṃ dhammavinaye gādhanti…pe… vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.

    ‘‘कतमञ्‍च, भिक्खवे, विञ्‍ञाणं? छयिमे, भिक्खवे, विञ्‍ञाणकाया – चक्खुविञ्‍ञाणं, सोतविञ्‍ञाणं, घानविञ्‍ञाणं, जिव्हाविञ्‍ञाणं, कायविञ्‍ञाणं, मनोविञ्‍ञाणं। इदं वुच्‍चति, भिक्खवे, विञ्‍ञाणं। नामरूपसमुदया विञ्‍ञाणसमुदयो; नामरूपनिरोधा विञ्‍ञाणनिरोधो। अयमेव अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो विञ्‍ञाणनिरोधगामिनी पटिपदा, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि…पे॰… सम्मासमाधि।

    ‘‘Katamañca, bhikkhave, viññāṇaṃ? Chayime, bhikkhave, viññāṇakāyā – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manoviññāṇaṃ. Idaṃ vuccati, bhikkhave, viññāṇaṃ. Nāmarūpasamudayā viññāṇasamudayo; nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo viññāṇanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

    ‘‘यं विञ्‍ञाणं पटिच्‍च उप्पज्‍जति सुखं सोमनस्सं – अयं विञ्‍ञाणस्स अस्सादो। यं विञ्‍ञाणं अनिच्‍चं दुक्खं विपरिणामधम्मं – अयं विञ्‍ञाणस्स आदीनवो। यो विञ्‍ञाणस्मिं छन्दरागविनयो छन्दरागप्पहानं – इदं विञ्‍ञाणस्स निस्सरणं।

    ‘‘Yaṃ viññāṇaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ viññāṇassa assādo. Yaṃ viññāṇaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ – ayaṃ viññāṇassa ādīnavo. Yo viññāṇasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ viññāṇassa nissaraṇaṃ.

    ‘‘ये हि केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा एवं विञ्‍ञाणं अभिञ्‍ञाय, एवं विञ्‍ञाणसमुदयं अभिञ्‍ञाय, एवं विञ्‍ञाणनिरोधं अभिञ्‍ञाय, एवं विञ्‍ञाणनिरोधगामिनिं पटिपदं अभिञ्‍ञाय; एवं विञ्‍ञाणस्स अस्सादं अभिञ्‍ञाय, एवं विञ्‍ञाणस्स आदीनवं अभिञ्‍ञाय, एवं विञ्‍ञाणस्स निस्सरणं अभिञ्‍ञाय विञ्‍ञाणस्स निब्बिदाय विरागाय निरोधाय पटिपन्‍ना, ते सुप्पटिपन्‍ना। ये सुप्पटिपन्‍ना, ते इमस्मिं धम्मविनये गाधन्ति।

    ‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ viññāṇaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇanirodhaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ viññāṇassa assādaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇassa ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇassa nissaraṇaṃ abhiññāya viññāṇassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipannā, te suppaṭipannā. Ye suppaṭipannā, te imasmiṃ dhammavinaye gādhanti.

    ‘‘ये च खो केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा एवं विञ्‍ञाणं अभिञ्‍ञाय, एवं विञ्‍ञाणसमुदयं अभिञ्‍ञाय, एवं विञ्‍ञाणनिरोधं अभिञ्‍ञाय, एवं विञ्‍ञाणनिरोधगामिनिं पटिपदं अभिञ्‍ञाय; एवं विञ्‍ञाणस्स अस्सादं अभिञ्‍ञाय, एवं विञ्‍ञाणस्स आदीनवं अभिञ्‍ञाय, एवं विञ्‍ञाणस्स निस्सरणं अभिञ्‍ञाय विञ्‍ञाणस्स निब्बिदा विरागा निरोधा अनुपादा विमुत्ता, ते सुविमुत्ता। ये सुविमुत्ता, ते केवलिनो। ये केवलिनो वट्टं तेसं नत्थि पञ्‍ञापनाय। एवं खो, भिक्खवे, भिक्खु सत्तट्ठानकुसलो होति।

    ‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ viññāṇaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇanirodhaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ viññāṇassa assādaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇassa ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇassa nissaraṇaṃ abhiññāya viññāṇassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimuttā, te suvimuttā. Ye suvimuttā, te kevalino. Ye kevalino vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sattaṭṭhānakusalo hoti.

    ‘‘कथञ्‍च, भिक्खवे, भिक्खु तिविधूपपरिक्खी होति? इध, भिक्खवे, भिक्खु धातुसो उपपरिक्खति, आयतनसो उपपरिक्खति, पटिच्‍चसमुप्पादसो उपपरिक्खति । एवं खो, भिक्खवे, भिक्खु तिविधूपपरिक्खी होति। सत्तट्ठानकुसलो, भिक्खवे, भिक्खु तिविधूपपरिक्खी, इमस्मिं धम्मविनये केवली वुसितवा ‘उत्तमपुरिसो’ति वुच्‍चती’’ति। पञ्‍चमं।

    ‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu dhātuso upaparikkhati, āyatanaso upaparikkhati, paṭiccasamuppādaso upaparikkhati . Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī hoti. Sattaṭṭhānakusalo, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī, imasmiṃ dhammavinaye kevalī vusitavā ‘uttamapuriso’ti vuccatī’’ti. Pañcamaṃ.







    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ५. सत्तट्ठानसुत्तवण्णना • 5. Sattaṭṭhānasuttavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ५. सत्तट्ठानसुत्तवण्णना • 5. Sattaṭṭhānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact