| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya |
੫. ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤਂ
5. Sattaṭṭhānasuttaṃ
੫੭. ਸਾવਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ। ‘‘ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਿવਿਧੂਪਪਰਿਕ੍ਖੀ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਕੇવਲੀ વੁਸਿਤવਾ ਉਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਰੂਪਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਰੂਪਸਮੁਦਯਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਰੂਪਨਿਰੋਧਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਰੂਪਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; વੇਦਨਂ ਪਜਾਨਾਤਿ … ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਸਮੁਦਯਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪਜਾਨਾਤਿ; વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।
57. Sāvatthinidānaṃ. ‘‘Sattaṭṭhānakusalo, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī imasmiṃ dhammavinaye kevalī vusitavā uttamapurisoti vuccati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sattaṭṭhānakusalo hoti? Idha , bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ pajānāti, rūpasamudayaṃ pajānāti, rūpanirodhaṃ pajānāti, rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti; rūpassa assādaṃ pajānāti, rūpassa ādīnavaṃ pajānāti, rūpassa nissaraṇaṃ pajānāti; vedanaṃ pajānāti … saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ pajānāti, viññāṇasamudayaṃ pajānāti, viññāṇanirodhaṃ pajānāti, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti; viññāṇassa assādaṃ pajānāti, viññāṇassa ādīnavaṃ pajānāti, viññāṇassa nissaraṇaṃ pajānāti.
‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰੂਪਂ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾ, ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਰੂਪਂ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰੂਪਂ। ਆਹਾਰਸਮੁਦਯਾ ਰੂਪਸਮੁਦਯੋ; ਆਹਾਰਨਿਰੋਧਾ ਰੂਪਨਿਰੋਧੋ। ਅਯਮੇવ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਰੂਪਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ।
‘‘Katamañca, bhikkhave, rūpaṃ? Cattāro ca mahābhūtā, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ. Idaṃ vuccati, bhikkhave, rūpaṃ. Āhārasamudayā rūpasamudayo; āhāranirodhā rūpanirodho. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo rūpanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
‘‘ਯਂ ਰੂਪਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ – ਅਯਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ। ਯਂ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ – ਅਯਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਆਦੀਨવੋ। ਯੋ ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗવਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ – ਇਦਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
‘‘Yaṃ rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ rūpassa assādo. Yaṃ rūpaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ – ayaṃ rūpassa ādīnavo. Yo rūpasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ rūpassa nissaraṇaṃ.
‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਏવਂ ਰੂਪਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਰੂਪਸਮੁਦਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਰੂਪਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਰੂਪਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ; ਏવਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ। ਯੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਗਾਧਨ੍ਤਿ।
‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ rūpaṃ abhiññāya, evaṃ rūpasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ rūpanirodhaṃ abhiññāya, evaṃ rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ rūpassa assādaṃ abhiññāya, evaṃ rūpassa ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ rūpassa nissaraṇaṃ abhiññāya rūpassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipannā, te suppaṭipannā. Ye suppaṭipannā, te imasmiṃ dhammavinaye gādhanti.
‘‘ਯੇ ਚ ਖੋ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਏવਂ ਰੂਪਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਰੂਪਸਮੁਦਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਰੂਪਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਰੂਪਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ; ਏવਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ વਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਅਨੁਪਾਦਾ વਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਾ। ਯੇ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਕੇવਲਿਨੋ। ਯੇ ਕੇવਲਿਨੋ વਟ੍ਟਂ ਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ।
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ rūpaṃ abhiññāya, evaṃ rūpasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ rūpanirodhaṃ abhiññāya, evaṃ rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ rūpassa assādaṃ abhiññāya, evaṃ rūpassa ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ rūpassa nissaraṇaṃ abhiññāya rūpassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimuttā, te suvimuttā. Ye suvimuttā, te kevalino. Ye kevalino vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਨਾ? ਛਯਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਨਾਕਾਯਾ – ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ…ਪੇ॰… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਨਾ। ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ વੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ; ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ। ਅਯਮੇવ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ।
‘‘Katamā ca, bhikkhave, vedanā? Chayime, bhikkhave, vedanākāyā – cakkhusamphassajā vedanā…pe… manosamphassajā vedanā. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, vedanā. Phassasamudayā vedanāsamudayo; phassanirodhā vedanānirodho. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
‘‘ਯਂ વੇਦਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ – ਅਯਂ વੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੋ। ਯਾ વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ – ਅਯਂ વੇਦਨਾਯ ਆਦੀਨવੋ। ਯੋ વੇਦਨਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗવਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ – ਇਦਂ વੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
‘‘Yaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ vedanāya assādo. Yā vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā – ayaṃ vedanāya ādīnavo. Yo vedanāya chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ vedanāya nissaraṇaṃ.
‘‘ਯੇ ਹਿ, ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਏવਂ વੇਦਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વੇਦਨਾਸਮੁਦਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ; ਏવਂ વੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વੇਦਨਾਯ ਆਦੀਨવਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ વੇਦਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ। ਯੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਗਾਧਨ੍ਤਿ।
‘‘Ye hi, keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ vedanaṃ abhiññāya, evaṃ vedanāsamudayaṃ abhiññāya, evaṃ vedanānirodhaṃ abhiññāya, evaṃ vedanānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ vedanāya assādaṃ abhiññāya, evaṃ vedanāya ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ vedanāya nissaraṇaṃ abhiññāya vedanāya nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipannā, te suppaṭipannā. Ye suppaṭipannā, te imasmiṃ dhammavinaye gādhanti.
‘‘ਯੇ ਚ ਖੋ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਏવਂ વੇਦਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ…ਪੇ॰… વਟ੍ਟਂ ਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ।
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ vedanaṃ abhiññāya…pe… vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਞ੍ਞਾ? ਛਯਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਞ੍ਞਾਕਾਯਾ – ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ, ਸਦ੍ਦਸਞ੍ਞਾ, ਗਨ੍ਧਸਞ੍ਞਾ, ਰਸਸਞ੍ਞਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਞ੍ਞਾ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਞ੍ਞਾ। ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ਸਞ੍ਞਾਸਮੁਦਯੋ; ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ ਸਞ੍ਞਾਨਿਰੋਧੋ। ਅਯਮੇવ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਞ੍ਞਾਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ…ਪੇ॰… વਟ੍ਟਂ ਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ।
‘‘Katamā ca, bhikkhave, saññā? Chayime, bhikkhave, saññākāyā – rūpasaññā, saddasaññā, gandhasaññā, rasasaññā, phoṭṭhabbasaññā, dhammasaññā. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, saññā. Phassasamudayā saññāsamudayo; phassanirodhā saññānirodho. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saññānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi…pe… vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.
‘‘ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ? ਛਯਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚੇਤਨਾਕਾਯਾ – ਰੂਪਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਸਦ੍ਦਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਗਨ੍ਧਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਰਸਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਚੇਤਨਾ। ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਸਙ੍ਖਾਰਾ। ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਸਮੁਦਯੋ; ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ । ਅਯਮੇવ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ।
‘‘Katame ca, bhikkhave, saṅkhārā? Chayime, bhikkhave, cetanākāyā – rūpasañcetanā, saddasañcetanā, gandhasañcetanā, rasasañcetanā, phoṭṭhabbasañcetanā, dhammasañcetanā. Ime vuccanti bhikkhave , saṅkhārā. Phassasamudayā saṅkhārasamudayo; phassanirodhā saṅkhāranirodho . Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
‘‘ਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ – ਅਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ। ਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ – ਅਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਆਦੀਨવੋ। ਯੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗવਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ – ਇਦਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
‘‘Yaṃ saṅkhāre paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ saṅkhārānaṃ assādo. Ye saṅkhārā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā – ayaṃ saṅkhārānaṃ ādīnavo. Yo saṅkhāresu chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ saṅkhārānaṃ nissaraṇaṃ.
‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਏવਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਸਙ੍ਖਾਰਸਮੁਦਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਤੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ। ਯੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਗਾਧਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… વਟ੍ਟਂ ਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ।
‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ saṅkhāre abhiññāya, evaṃ saṅkhārasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ saṅkhāranirodhaṃ abhiññāya, evaṃ saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya…pe… saṅkhārānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipannā te suppaṭipannā. Ye suppaṭipannā, te imasmiṃ dhammavinaye gādhanti…pe… vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya.
‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ? ਛਯਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਾ – ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਘਾਨવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ। ਨਾਮਰੂਪਸਮੁਦਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਸਮੁਦਯੋ; ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ। ਅਯਮੇવ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ।
‘‘Katamañca, bhikkhave, viññāṇaṃ? Chayime, bhikkhave, viññāṇakāyā – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manoviññāṇaṃ. Idaṃ vuccati, bhikkhave, viññāṇaṃ. Nāmarūpasamudayā viññāṇasamudayo; nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo viññāṇanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
‘‘ਯਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ – ਅਯਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ। ਯਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ – ਅਯਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਦੀਨવੋ। ਯੋ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗવਿਨਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ – ਇਦਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
‘‘Yaṃ viññāṇaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ viññāṇassa assādo. Yaṃ viññāṇaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ – ayaṃ viññāṇassa ādīnavo. Yo viññāṇasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ viññāṇassa nissaraṇaṃ.
‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸਮੁਦਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ; ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ। ਯੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਗਾਧਨ੍ਤਿ।
‘‘Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ viññāṇaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇanirodhaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ viññāṇassa assādaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇassa ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇassa nissaraṇaṃ abhiññāya viññāṇassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipannā, te suppaṭipannā. Ye suppaṭipannā, te imasmiṃ dhammavinaye gādhanti.
‘‘ਯੇ ਚ ਖੋ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸਮੁਦਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ; ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ વਿਰਾਗਾ ਨਿਰੋਧਾ ਅਨੁਪਾਦਾ વਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਾ। ਯੇ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਕੇવਲਿਨੋ। ਯੇ ਕੇવਲਿਨੋ વਟ੍ਟਂ ਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ viññāṇaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇasamudayaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇanirodhaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhiññāya; evaṃ viññāṇassa assādaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇassa ādīnavaṃ abhiññāya, evaṃ viññāṇassa nissaraṇaṃ abhiññāya viññāṇassa nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimuttā, te suvimuttā. Ye suvimuttā, te kevalino. Ye kevalino vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sattaṭṭhānakusalo hoti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਿવਿਧੂਪਪਰਿਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਾਤੁਸੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ, ਆਯਤਨਸੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤਿ । ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਿવਿਧੂਪਪਰਿਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ। ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਿવਿਧੂਪਪਰਿਕ੍ਖੀ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਕੇવਲੀ વੁਸਿਤવਾ ‘ਉਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। ਪਞ੍ਚਮਂ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu dhātuso upaparikkhati, āyatanaso upaparikkhati, paṭiccasamuppādaso upaparikkhati . Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī hoti. Sattaṭṭhānakusalo, bhikkhave, bhikkhu tividhūpaparikkhī, imasmiṃ dhammavinaye kevalī vusitavā ‘uttamapuriso’ti vuccatī’’ti. Pañcamaṃ.
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੫. ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Sattaṭṭhānasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੫. ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Sattaṭṭhānasuttavaṇṇanā
