| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
४. सत्तवस्सानुबन्धसुत्तं
4. Sattavassānubandhasuttaṃ
१६०. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा उरुवेलायं विहरति नज्जा नेरञ्जराय तीरे अजपालनिग्रोधे। तेन खो पन समयेन मारो पापिमा सत्तवस्सानि भगवन्तं अनुबन्धो होति ओतारापेक्खो ओतारं अलभमानो। अथ खो मारो पापिमा येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं गाथाय अज्झभासि –
160. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre ajapālanigrodhe. Tena kho pana samayena māro pāpimā sattavassāni bhagavantaṃ anubandho hoti otārāpekkho otāraṃ alabhamāno. Atha kho māro pāpimā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘सोकावतिण्णो नु वनम्हि झायसि,
‘‘Sokāvatiṇṇo nu vanamhi jhāyasi,
वित्तं नु जीनो उद पत्थयानो।
Vittaṃ nu jīno uda patthayāno;
आगुं नु गामस्मिमकासि किञ्चि,
Āguṃ nu gāmasmimakāsi kiñci,
कस्मा जनेन न करोसि सक्खिं।
Kasmā janena na karosi sakkhiṃ;
सक्खी न सम्पज्जति केनचि ते’’ति॥
Sakkhī na sampajjati kenaci te’’ti.
‘‘सोकस्स मूलं पलिखाय सब्बं,
‘‘Sokassa mūlaṃ palikhāya sabbaṃ,
अनागु झायामि असोचमानो।
Anāgu jhāyāmi asocamāno;
छेत्वान सब्बं भवलोभजप्पं,
Chetvāna sabbaṃ bhavalobhajappaṃ,
अनासवो झायामि पमत्तबन्धू’’ति॥
Anāsavo jhāyāmi pamattabandhū’’ti.
‘‘यं वदन्ति मम यिदन्ति, ये वदन्ति ममन्ति च।
‘‘Yaṃ vadanti mama yidanti, ye vadanti mamanti ca;
एत्थ चे ते मनो अत्थि, न मे समण मोक्खसी’’ति॥
Ettha ce te mano atthi, na me samaṇa mokkhasī’’ti.
‘‘यं वदन्ति न तं मय्हं, ये वदन्ति न ते अहं।
‘‘Yaṃ vadanti na taṃ mayhaṃ, ye vadanti na te ahaṃ;
एवं पापिम जानाहि, न मे मग्गम्पि दक्खसी’’ति॥
Evaṃ pāpima jānāhi, na me maggampi dakkhasī’’ti.
‘‘सचे मग्गं अनुबुद्धं, खेमं अमतगामिनं।
‘‘Sace maggaṃ anubuddhaṃ, khemaṃ amatagāminaṃ;
अपेहि गच्छ त्वमेवेको, किमञ्ञमनुसाससी’’ति॥
Apehi gaccha tvameveko, kimaññamanusāsasī’’ti.
‘‘अमच्चुधेय्यं पुच्छन्ति, ये जना पारगामिनो।
‘‘Amaccudheyyaṃ pucchanti, ye janā pāragāmino;
तेसाहं पुट्ठो अक्खामि, यं सच्चं तं निरूपधि’’न्ति॥
Tesāhaṃ puṭṭho akkhāmi, yaṃ saccaṃ taṃ nirūpadhi’’nti.
‘‘सेय्यथापि, भन्ते, गामस्स वा निगमस्स वा अविदूरे पोक्खरणी। तत्रस्स कक्कटको। अथ खो, भन्ते, सम्बहुला कुमारका वा कुमारिकायो वा तम्हा गामा वा निगमा वा निक्खमित्वा येन सा पोक्खरणी तेनुपसङ्कमेय्युं; उपसङ्कमित्वा तं कक्कटकं उदका उद्धरित्वा थले पतिट्ठपेय्युं। यं यदेव हि सो, भन्ते, कक्कटको अळं अभिनिन्नामेय्य तं तदेव ते कुमारका वा कुमारिकायो वा कट्ठेन वा कथलाय वा सञ्छिन्देय्युं सम्भञ्जेय्युं सम्पलिभञ्जेय्युं। एवञ्हि सो, भन्ते, कक्कटको सब्बेहि अळेहि सञ्छिन्नेहि सम्भग्गेहि सम्पलिभग्गेहि अभब्बो तं पोक्खरणिं ओतरितुं। एवमेव खो, भन्ते, यानि कानिचि विसूकायिकानि 1 विसेवितानि विप्फन्दितानि, सब्बानि तानि 2 भगवता सञ्छिन्नानि सम्भग्गानि सम्पलिभग्गानि। अभब्बो दानाहं, भन्ते, पुन भगवन्तं उपसङ्कमितुं यदिदं ओतारापेक्खो’’ति। अथ खो मारो पापिमा भगवतो सन्तिके इमा निब्बेजनीया गाथायो अभासि –
‘‘Seyyathāpi, bhante, gāmassa vā nigamassa vā avidūre pokkharaṇī. Tatrassa kakkaṭako. Atha kho, bhante, sambahulā kumārakā vā kumārikāyo vā tamhā gāmā vā nigamā vā nikkhamitvā yena sā pokkharaṇī tenupasaṅkameyyuṃ; upasaṅkamitvā taṃ kakkaṭakaṃ udakā uddharitvā thale patiṭṭhapeyyuṃ. Yaṃ yadeva hi so, bhante, kakkaṭako aḷaṃ abhininnāmeyya taṃ tadeva te kumārakā vā kumārikāyo vā kaṭṭhena vā kathalāya vā sañchindeyyuṃ sambhañjeyyuṃ sampalibhañjeyyuṃ. Evañhi so, bhante, kakkaṭako sabbehi aḷehi sañchinnehi sambhaggehi sampalibhaggehi abhabbo taṃ pokkharaṇiṃ otarituṃ. Evameva kho, bhante, yāni kānici visūkāyikāni 3 visevitāni vipphanditāni, sabbāni tāni 4 bhagavatā sañchinnāni sambhaggāni sampalibhaggāni. Abhabbo dānāhaṃ, bhante, puna bhagavantaṃ upasaṅkamituṃ yadidaṃ otārāpekkho’’ti. Atha kho māro pāpimā bhagavato santike imā nibbejanīyā gāthāyo abhāsi –
‘‘मेदवण्णञ्च पासाणं, वायसो अनुपरियगा।
‘‘Medavaṇṇañca pāsāṇaṃ, vāyaso anupariyagā;
अपेत्थ मुदुं विन्देम, अपि अस्सादना सिया॥
Apettha muduṃ vindema, api assādanā siyā.
‘‘अलद्धा तत्थ अस्सादं, वायसेत्तो अपक्कमे।
‘‘Aladdhā tattha assādaṃ, vāyasetto apakkame;
काकोव सेलमासज्ज, निब्बिज्जापेम गोतमा’’ति॥
Kākova selamāsajja, nibbijjāpema gotamā’’ti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ४. सत्तवस्सानुबन्धसुत्तवण्णना • 4. Sattavassānubandhasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ४. सत्तवस्सानुबन्धसुत्तवण्णना • 4. Sattavassānubandhasuttavaṇṇanā
