| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
४. सत्तवस्सानुबन्धसुत्तवण्णना
4. Sattavassānubandhasuttavaṇṇanā
१६०. चतुत्थे सत्त वस्सानीति पुरे बोधिया छब्बस्सानि, बोधितो पच्छा एकं वस्सं। ओतारापेक्खोति ‘‘सचे समणस्स गोतमस्स कायद्वारादीसु किञ्चिदेव अननुच्छविकं पस्सामि, चोदेस्सामि न’’न्ति एवं विवरं अपेक्खमानो। अलभमानोति रथरेणुमत्तम्पि अवक्खलितं अपस्सन्तो। तेनाह –
160. Catutthe satta vassānīti pure bodhiyā chabbassāni, bodhito pacchā ekaṃ vassaṃ. Otārāpekkhoti ‘‘sace samaṇassa gotamassa kāyadvārādīsu kiñcideva ananucchavikaṃ passāmi, codessāmi na’’nti evaṃ vivaraṃ apekkhamāno. Alabhamānoti rathareṇumattampi avakkhalitaṃ apassanto. Tenāha –
‘‘सत्त वस्सानि भगवन्तं, अनुबन्धिं पदापदं।
‘‘Satta vassāni bhagavantaṃ, anubandhiṃ padāpadaṃ;
ओतारं नाधिगच्छिस्सं, सम्बुद्धस्स सतीमतो’’ति॥ (सु॰ नि॰ ४४८)।
Otāraṃ nādhigacchissaṃ, sambuddhassa satīmato’’ti. (su. ni. 448);
उपसङ्कमीति ‘‘अज्ज समणं गोतमं अतिगहेत्वा गमिस्सामी’’ति उपसङ्कमि।
Upasaṅkamīti ‘‘ajja samaṇaṃ gotamaṃ atigahetvā gamissāmī’’ti upasaṅkami.
झायसीति झायन्तो अवज्झायन्तो निसिन्नोसीति वदति। वित्तं नु जीनोति सतं वा सहस्सं वा जितोसि नु। आगुं नु गामस्मिन्ति, किं नु अन्तोगामे पमाणातिक्कन्तं पापकम्मं अकासि, येन अञ्ञेसं मुखं ओलोकेतुं अविसहन्तो अरञ्ञे विचरसि? सक्खिन्ति मित्तभावं।
Jhāyasīti jhāyanto avajjhāyanto nisinnosīti vadati. Vittaṃ nu jīnoti sataṃ vā sahassaṃ vā jitosi nu. Āguṃ nu gāmasminti, kiṃ nu antogāme pamāṇātikkantaṃ pāpakammaṃ akāsi, yena aññesaṃ mukhaṃ oloketuṃ avisahanto araññe vicarasi? Sakkhinti mittabhāvaṃ.
पलिखायाति खणित्वा। भवलोभजप्पन्ति भवलोभसङ्खातं तण्हं। अनासवो झायामीति नित्तण्हो हुत्वा द्वीहि झानेहि झायामि। पमत्तबन्धूति मारं आलपति। सो हि येकेचि लोके पमत्ता, तेसं बन्धु।
Palikhāyāti khaṇitvā. Bhavalobhajappanti bhavalobhasaṅkhātaṃ taṇhaṃ. Anāsavo jhāyāmīti nittaṇho hutvā dvīhi jhānehi jhāyāmi. Pamattabandhūti māraṃ ālapati. So hi yekeci loke pamattā, tesaṃ bandhu.
सचे मग्गं अनुबुद्धन्ति यदि तया मग्गो अनुबुद्धो। अपेहीति अपयाहि। अमच्चुधेय्यन्ति मच्चुनो अनोकासभूतं निब्बानं। पारगामिनोति येपि पारं गता, तेपि पारगामिनो। येपि पारं गच्छिस्सन्ति, येपि पारं गन्तुकामा, तेपि पारगामिनो।
Sace maggaṃ anubuddhanti yadi tayā maggo anubuddho. Apehīti apayāhi. Amaccudheyyanti maccuno anokāsabhūtaṃ nibbānaṃ. Pāragāminoti yepi pāraṃ gatā, tepi pāragāmino. Yepi pāraṃ gacchissanti, yepi pāraṃ gantukāmā, tepi pāragāmino.
विसूकायिकानीति मारविसूकानि। विसेवितानीति विरुद्धसेवितानि, ‘‘अप्पमायु मनुस्सानं, अच्चयन्ति अहोरत्ता’’ति वुत्ते। ‘‘दीघमायु मनुस्सानं, नाच्चयन्ति अहोरत्ता’’तिआदीनि पटिलोमकारणानि। विप्फन्दितानीति, तम्हि तम्हि काले हत्थिराजवण्णसप्पवण्णादिदस्सनानि। निब्बेजनीयाति उक्कण्ठनीया।
Visūkāyikānīti māravisūkāni. Visevitānīti viruddhasevitāni, ‘‘appamāyu manussānaṃ, accayanti ahorattā’’ti vutte. ‘‘Dīghamāyu manussānaṃ, nāccayanti ahorattā’’tiādīni paṭilomakāraṇāni. Vipphanditānīti, tamhi tamhi kāle hatthirājavaṇṇasappavaṇṇādidassanāni. Nibbejanīyāti ukkaṇṭhanīyā.
अनुपरियगातिआदीसु किञ्चापि अतीतवचनं कतं, अत्थो पन विकप्पवसेन वेदितब्बो। इदं वुत्तं होति – यथा मेदवण्णं पासाणं वायसो दिस्वा – ‘‘अपि नामेत्थ मुदुं विन्देय्याम, अपि अस्सादो सिया’’ति अनुपरिगच्छेय्य, अथ सो तत्थ अस्सादं अलभित्वाव वायसो एत्तो अपक्कमेय्य, ततो पासाणा अपगच्छेय्य, एवं मयम्पि सो काको विय सेलं गोतमं आसज्ज अस्सादं वा सन्थवं वा अलभन्ता गोतमा निब्बिन्दित्वा अपगच्छाम। चतुत्थं।
Anupariyagātiādīsu kiñcāpi atītavacanaṃ kataṃ, attho pana vikappavasena veditabbo. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā medavaṇṇaṃ pāsāṇaṃ vāyaso disvā – ‘‘api nāmettha muduṃ vindeyyāma, api assādo siyā’’ti anuparigaccheyya, atha so tattha assādaṃ alabhitvāva vāyaso etto apakkameyya, tato pāsāṇā apagaccheyya, evaṃ mayampi so kāko viya selaṃ gotamaṃ āsajja assādaṃ vā santhavaṃ vā alabhantā gotamā nibbinditvā apagacchāma. Catutthaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ४. सत्तवस्सानुबन्धसुत्तं • 4. Sattavassānubandhasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ४. सत्तवस्सानुबन्धसुत्तवण्णना • 4. Sattavassānubandhasuttavaṇṇanā
