| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
5. මහායඤ්‌ඤවග්‌ගො
5. Mahāyaññavaggo
1-2. සත්‌තවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා
1-2. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttādivaṇṇanā
44-45. පඤ්‌චමස්‌ස පඨමෙ විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතියොති පටිසන්‌ධිවිඤ්‌ඤාණස්‌ස ඨානානි. සෙය්‍යථාපීති නිදස්‌සනත්‌ථෙ නිපාතො, යථා මනුස්‌සාති අත්‌ථො. අපරිමාණෙසු හි චක්‌කවාළෙසු අපරිමාණානං මනුස්‌සානං වණ්‌ණසණ්‌ඨානාදිවසෙන ද්‌වෙපි එකසදිසා නත්‌ථි. යෙපි හි කත්‌ථචි යමකභාතරො වණ්‌ණෙන වා සණ්‌ඨානෙන වා සදිසා හොන්‌ති, තෙසම්‌පි ආලොකිතවිලොකිතකථිතහසිතගමනට්‌ඨානාදීහි විසෙසො හොතියෙව. තස්‌මා නානත්‌තකායාති වුත්‌තා. පටිසන්‌ධිසඤ්‌ඤා පන නෙසං තිහෙතුකාපි ද්‌විහෙතුකාපි අහෙතුකාපි හොති. තස්‌මා නානත්‌තසඤ්‌ඤිනොති වුත්‌තා. එකච්‌චෙ ච දෙවාති ඡ කාමාවචරදෙවා. තෙසු හි කෙසඤ්‌චි කායො නීලො හොති, කෙසඤ්‌චි පීතකාදිවණ්‌ණො. සඤ්‌ඤා පන තෙසං ද්‌විහෙතුකාපි තිහෙතුකාපි හොති, අහෙතුකා නත්‌ථි. එකච්‌චෙ ච විනිපාතිකාති චතුඅපායවිනිමුත්‌තා උත්‌තරමාතා යක්‌ඛිනී, පියඞ්‌කරමාතා, ඵුස්‌සමිත්‌තා, ධම්‌මගුත්‌තාති එවමාදිකා අඤ්‌ඤෙ ච වෙමානිකා පෙතා. එතෙසඤ්‌හි පීතඔදාතකාළමඞ්‌ගුරච්‌ඡවිසාමවණ්‌ණාදිවසෙන චෙව කිස ථූලරස්‌සදීඝවසෙන ච කායො නානා හොති, මනුස්‌සානං විය ද්‌විහෙතුකතිහෙතුකඅහෙතුකවසෙන සඤ්‌ඤාපි. තෙ පන දෙවා විය න මහෙසක්‌ඛා, කපණමනුස්‌සා විය අප්‌පෙසක්‌ඛා දුල්‌ලභඝාසච්‌ඡාදනා දුක්‌ඛපීළිතා විහරන්‌ති. එකච්‌චෙ කාළපක්‌ඛෙ දුක්‌ඛිතා ජුණ්‌හපක්‌ඛෙ සුඛිතා හොන්‌ති. තස්‌මා සුඛසමුස්‌සයතො විනිපතිතත්‌තා විනිපාතිකාති වුත්‌තා. යෙ පනෙත්‌ථ තිහෙතුකා, තෙසං ධම්‌මාභිසමයොපි හොති පියඞ්‌කරමාතාදීනං විය.
44-45. Pañcamassa paṭhame viññāṇaṭṭhitiyoti paṭisandhiviññāṇassa ṭhānāni. Seyyathāpīti nidassanatthe nipāto, yathā manussāti attho. Aparimāṇesu hi cakkavāḷesu aparimāṇānaṃ manussānaṃ vaṇṇasaṇṭhānādivasena dvepi ekasadisā natthi. Yepi hi katthaci yamakabhātaro vaṇṇena vā saṇṭhānena vā sadisā honti, tesampi ālokitavilokitakathitahasitagamanaṭṭhānādīhi viseso hotiyeva. Tasmā nānattakāyāti vuttā. Paṭisandhisaññā pana nesaṃ tihetukāpi dvihetukāpi ahetukāpi hoti. Tasmā nānattasaññinoti vuttā. Ekacce ca devāti cha kāmāvacaradevā. Tesu hi kesañci kāyo nīlo hoti, kesañci pītakādivaṇṇo. Saññā pana tesaṃ dvihetukāpi tihetukāpi hoti, ahetukā natthi. Ekacceca vinipātikāti catuapāyavinimuttā uttaramātā yakkhinī, piyaṅkaramātā, phussamittā, dhammaguttāti evamādikā aññe ca vemānikā petā. Etesañhi pītaodātakāḷamaṅguracchavisāmavaṇṇādivasena ceva kisa thūlarassadīghavasena ca kāyo nānā hoti, manussānaṃ viya dvihetukatihetukaahetukavasena saññāpi. Te pana devā viya na mahesakkhā, kapaṇamanussā viya appesakkhā dullabhaghāsacchādanā dukkhapīḷitā viharanti. Ekacce kāḷapakkhe dukkhitā juṇhapakkhe sukhitā honti. Tasmā sukhasamussayato vinipatitattā vinipātikāti vuttā. Ye panettha tihetukā, tesaṃ dhammābhisamayopi hoti piyaṅkaramātādīnaṃ viya.
බ්‍රහ්‌මකායිකාති බ්‍රහ්‌මපාරිසජ්‌ජබ්‍රහ්‌මපුරොහිතමහාබ්‍රහ්‌මානො. පඨමාභිනිබ්‌බත්‌තාති තෙ සබ්‌බෙපි පඨමජ්‌ඣානෙන අභිනිබ්‌බත්‌තා. බ්‍රහ්‌මපාරිසජ්‌ජා පන පරිත්‌තෙන අභිනිබ්‌බත්‌තා, තෙසං කප්‌පස්‌ස තතියො භාගො ආයුප්‌පමාණං. බ්‍රහ්‌මපුරොහිතා මජ්‌ඣිමෙන, තෙසං උපඩ්‌ඪකප්‌පො ආයුප්‌පමාණං, කායො ච තෙසං විප්‌ඵාරිකතරො හොති. මහාබ්‍රහ්‌මානො පණීතෙන, තෙසං කප්‌පො ආයුප්‌පමාණං, කායො ච පන තෙසං අතිවිප්‌ඵාරිකොව හොති. ඉති තෙ කායස්‌ස නානත්‌තා පඨමජ්‌ඣානවසෙන සඤ්‌ඤාය එකත්‌තා නානත්‌තකායා එකත්‌තසඤ්‌ඤිනොති වෙදිතබ්‌බා.
Brahmakāyikāti brahmapārisajjabrahmapurohitamahābrahmāno. Paṭhamābhinibbattāti te sabbepi paṭhamajjhānena abhinibbattā. Brahmapārisajjā pana parittena abhinibbattā, tesaṃ kappassa tatiyo bhāgo āyuppamāṇaṃ. Brahmapurohitā majjhimena, tesaṃ upaḍḍhakappo āyuppamāṇaṃ, kāyo ca tesaṃ vipphārikataro hoti. Mahābrahmāno paṇītena, tesaṃ kappo āyuppamāṇaṃ, kāyo ca pana tesaṃ ativipphārikova hoti. Iti te kāyassa nānattā paṭhamajjhānavasena saññāya ekattā nānattakāyā ekattasaññinoti veditabbā.
යථා ච තෙ, එවං චතූසු අපායෙසු සත්‌තා. නිරයෙසු හි කෙසඤ්‌චි ගාවුතං, කෙසඤ්‌චි අඩ්‌ඪයොජනං, කෙසඤ්‌චි යොජනං අත්‌තභාවො හොති, දෙවදත්‌තස්‌ස පන යොජනසතිකො ජාතො. තිරච්‌ඡානෙසුපි කෙචි ඛුද්‌දකා, කෙචි මහන්‌තා. පෙත්‌තිවිසයෙසුපි කෙචි සට්‌ඨිහත්‌ථා, කෙචි අසීතිහත්‌ථා හොන්‌ති, කෙචි සුවණ්‌ණා, කෙචි දුබ්‌බණ්‌ණා. තථා කාලකඤ්‌චිකා අසුරා. අපිචෙත්‌ථ දීඝපිට්‌ඨිකපෙතා නාම සට්‌ඨියොජනිකාපි හොන්‌ති. සඤ්‌ඤා පන සබ්‌බෙසම්‌පි අකුසලවිපාකාහෙතුකාව හොති. ඉති ආපායිකාපි නානත්‌තකායා එකත්‌තසඤ්‌ඤිනොත්‌වෙව සඞ්‌ඛ්‍යං ගච්‌ඡන්‌ති.
Yathā ca te, evaṃ catūsu apāyesu sattā. Nirayesu hi kesañci gāvutaṃ, kesañci aḍḍhayojanaṃ, kesañci yojanaṃ attabhāvo hoti, devadattassa pana yojanasatiko jāto. Tiracchānesupi keci khuddakā, keci mahantā. Pettivisayesupi keci saṭṭhihatthā, keci asītihatthā honti, keci suvaṇṇā, keci dubbaṇṇā. Tathā kālakañcikā asurā. Apicettha dīghapiṭṭhikapetā nāma saṭṭhiyojanikāpi honti. Saññā pana sabbesampi akusalavipākāhetukāva hoti. Iti āpāyikāpi nānattakāyā ekattasaññinotveva saṅkhyaṃ gacchanti.
ආභස්‌සරාති දණ්‌ඩඋක්‌කාය අච්‌චි විය එතෙසං සරීරතො ආභා ඡිජ්‌ජිත්‌වා ඡිජ්‌ජිත්‌වා පතන්‌තී විය සරති විස්‌සරතීති ආභස්‌සරා. තෙසු පඤ්‌චකනයෙ දුතියතතියජ්‌ඣානද්‌වයං පරිත්‌තං භාවෙත්‌වා උපපන්‌නා පරිත්‌තාභා නාම හොන්‌ති, තෙසං ද්‌වෙ කප්‌පා ආයුප්‌පමාණං. මජ්‌ඣිමං භාවෙත්‌වා උපපන්‌නා අප්‌පමාණාභා නාම හොන්‌ති, තෙසං චත්‌තාරො කප්‌පා ආයුප්‌පමාණං. පණීතං භාවෙත්‌වා උපපන්‌නා ආභස්‌සරා නාම හොන්‌ති, තෙසං අට්‌ඨ කප්‌පා ආයුප්‌පමාණං. ඉධ පන උක්‌කට්‌ඨපරිච්‌ඡෙදවසෙන සබ්‌බෙව තෙ ගහිතා. සබ්‌බෙසඤ්‌හි තෙසං කායො එකවිප්‌ඵාරොව හොති, සඤ්‌ඤා පන අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා වා අවිතක්‌කඅවිචාරා වාති නානා.
Ābhassarāti daṇḍaukkāya acci viya etesaṃ sarīrato ābhā chijjitvā chijjitvā patantī viya sarati vissaratīti ābhassarā. Tesu pañcakanaye dutiyatatiyajjhānadvayaṃ parittaṃ bhāvetvā upapannā parittābhā nāma honti, tesaṃ dve kappā āyuppamāṇaṃ. Majjhimaṃ bhāvetvā upapannā appamāṇābhā nāma honti, tesaṃ cattāro kappā āyuppamāṇaṃ. Paṇītaṃ bhāvetvā upapannā ābhassarā nāma honti, tesaṃ aṭṭha kappā āyuppamāṇaṃ. Idha pana ukkaṭṭhaparicchedavasena sabbeva te gahitā. Sabbesañhi tesaṃ kāyo ekavipphārova hoti, saññā pana avitakkavicāramattā vā avitakkaavicārā vāti nānā.
සුභකිණ්‌හාති සුභෙන වොකිණ්‌ණා විකිණ්‌ණා, සුභෙන සරීරප්‌පභාවණ්‌ණෙන එකග්‌ඝනාති අත්‌ථො. එතෙසඤ්‌හි න ආභස්‌සරානං විය ඡිජ්‌ජිත්‌වා ඡිජ්‌ජිත්‌වා පභා ගච්‌ඡති. පඤ්‌චකනයෙ පන පරිත්‌තමජ්‌ඣිමපණීතස්‌ස චතුත්‌ථජ්‌ඣානස්‌ස වසෙන සොළසබාත්‌තිංසචතුස්‌සට්‌ඨිකප්‌පායුකා පරිත්‌තඅප්‌පමාණසුභකිණ්‌හා නාම හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌තන්‌ති. ඉති සබ්‌බෙපි තෙ එකත්‌තකායා චෙව චතුත්‌ථජ්‌ඣානසඤ්‌ඤාය එකත්‌තසඤ්‌ඤිනො චාති වෙදිතබ්‌බා. වෙහප්‌ඵලාපි චතුත්‌ථවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිමෙව භජන්‌ති. අසඤ්‌ඤසත්‌තා විඤ්‌ඤාණාභාවා එත්‌ථ සඞ්‌ගහං න ගච්‌ඡන්‌ති, සත්‌තාවාසෙසු ගච්‌ඡන්‌ති.
Subhakiṇhāti subhena vokiṇṇā vikiṇṇā, subhena sarīrappabhāvaṇṇena ekagghanāti attho. Etesañhi na ābhassarānaṃ viya chijjitvā chijjitvā pabhā gacchati. Pañcakanaye pana parittamajjhimapaṇītassa catutthajjhānassa vasena soḷasabāttiṃsacatussaṭṭhikappāyukā parittaappamāṇasubhakiṇhā nāma hutvā nibbattanti. Iti sabbepi te ekattakāyā ceva catutthajjhānasaññāya ekattasaññino cāti veditabbā. Vehapphalāpi catutthaviññāṇaṭṭhitimeva bhajanti. Asaññasattā viññāṇābhāvā ettha saṅgahaṃ na gacchanti, sattāvāsesu gacchanti.
සුද්‌ධාවාසා විවට්‌ටපක්‌ඛෙ ඨිතා න සබ්‌බකාලිකා, කප්‌පසතසහස්‌සම්‌පි අසඞ්‌ඛෙය්‍යම්‌පි බුද්‌ධසුඤ්‌ඤෙ ලොකෙ න උප්‌පජ්‌ජන්‌ති. සොළසකප්‌පසහස්‌සඅබ්‌භන්‌තරෙ බුද්‌ධෙසු උප්‌පන්‌නෙසුයෙව උප්‌පජ්‌ජන්‌ති. ධම්‌මචක්‌කප්‌පවත්‌තිස්‌ස භගවතො ඛන්‌ධාවාරට්‌ඨානසදිසා හොන්‌ති. තස්‌මා නෙව විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිං න සත්‌තාවාසං භජන්‌ති. මහාසීවත්‌ථෙරො පන ‘‘න ඛො පන සො, සාරිපුත්‌ත, ආවාසො සුලභරූපො, යො මයා අනාවුත්‌ථපුබ්‌බො ඉමිනා දීඝෙන අද්‌ධුනා අඤ්‌ඤත්‍ර සුද්‌ධාවාසෙහි දෙවෙහී’’ති (ම. නි. 1.160) ඉමිනා සුත්‌තෙන සුද්‌ධාවාසාපි චතුත්‌ථවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිං චතුත්‌ථසත්‌තාවාසඤ්‌ච භජන්‌තීති වදති, තං අප්‌පතිබාහියත්‌තා සුත්‌තස්‌ස අනුඤ්‌ඤාතං.
Suddhāvāsā vivaṭṭapakkhe ṭhitā na sabbakālikā, kappasatasahassampi asaṅkheyyampi buddhasuññe loke na uppajjanti. Soḷasakappasahassaabbhantare buddhesu uppannesuyeva uppajjanti. Dhammacakkappavattissa bhagavato khandhāvāraṭṭhānasadisā honti. Tasmā neva viññāṇaṭṭhitiṃ na sattāvāsaṃ bhajanti. Mahāsīvatthero pana ‘‘na kho pana so, sāriputta, āvāso sulabharūpo, yo mayā anāvutthapubbo iminā dīghena addhunā aññatra suddhāvāsehi devehī’’ti (ma. ni. 1.160) iminā suttena suddhāvāsāpi catutthaviññāṇaṭṭhitiṃ catutthasattāvāsañca bhajantīti vadati, taṃ appatibāhiyattā suttassa anuññātaṃ.
නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං යථෙව සඤ්‌ඤාය, එවං විඤ්‌ඤාණස්‌සාපි සුඛුමත්‌තා නෙව විඤ්‌ඤාණං නාවිඤ්‌ඤාණං. තස්‌මා විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතීසු න වුත්‌තං. දුතියෙ සමාධිපරික්‌ඛාරාති මග්‌ගසමාධිස්‌ස සම්‌භාරා.
Nevasaññānāsaññāyatanaṃ yatheva saññāya, evaṃ viññāṇassāpi sukhumattā neva viññāṇaṃ nāviññāṇaṃ. Tasmā viññāṇaṭṭhitīsu na vuttaṃ. Dutiye samādhiparikkhārāti maggasamādhissa sambhārā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya
1. සත්‌තවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිසුත්‌තං • 1. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttaṃ
2. සමාධිපරික්‌ඛාරසුත්‌තං • 2. Samādhiparikkhārasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā)
1. සත්‌තවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttavaṇṇanā
2. සමාධිපරික්‌ඛාරසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Samādhiparikkhārasuttavaṇṇanā
